ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό...

72
Εξορθολογισμός της ύλης στο Γενικό Λύκειο Γιούλη Χρονοπούλου Οκτώβριος 2016

Transcript of ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό...

Page 1: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Εξορθολογισμός της ύλης στο Γενικό Λύκειο

Γιούλη Χρονοπούλου Οκτώβριος 2016

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

bull Στοχοκεντρικό μάθημα Σύνολο στόχων ndash όχι άθροισμα ενοτήτων

bull Δυνατότητα εκπαιδευτικού για σχεδιασμό

bull Διάγνωση γλωσσικής ετοιμότητας

bull Ενδυνάμωση του γλωσσικού γραμματισμού σε κατεύθυνση κοινωνιοκεντρική (όχι τόσο γλωσσοκεντρική)

bull Σταδιακή κατάκτηση της γλώσσας μέσα από δραστηριότητες σε επικοινωνιακό πλαίσιο

Κωνσταντίνου Ξενάκη laquoΕντολές ΗΗΒraquo (η χαοτική μετάδοση της πληροφορίας)

bull Γενικές δεξιότητες σχετικά με τους άξονες ακούω μιλώ διαβάζω γράφω

bull 4 γλωσσικές μακροδεξιότητες κατανόηση amp παραγωγή προφορικού amp γραπτού λόγου (και άλλες ειδικότερες)

bull Ευκαιρίες διαλόγου επιχειρηματολογίας (λόγος προσχεδιασμένος αυθόρμητος) αλλά και αναστοχασμού στην τάξη

bull Ενθάρρυνση μαθητή για συμμετοχή

Κωνσταντίνος Ξενάκης laquoΗ Ιθάκηraquo

Τι πώς διδάσκουμε

bull Έκφραση ndash Έκθεση ndash Θεματικοί κύκλοι ndash Γλωσσικές ασκήσεις

bull Αναδιάταξη ύλης εγχειριδίου - Χάραξη διδακτικών διαδρομών

bull Κείμενα και από άλλες έγκριτες πηγές (εμπλουτισμός επικαιροποίηση)

bull Ποικιλία κειμενικών ειδών (και πολυτροπικών)

bull Το θέμα από διαφορετικές οπτικές γωνίες

bull Κατανόηση περιεχομένου ερμηνεία σημείων έκφραση κριτικής επιχειρηματολογίας αξιών

bull Δραστηριότητες λόγου σε επικοινωνιακό πλαίσιο

bull Κεντρικό (διαρκές) στοιχείο παραγωγή προφορικού ndash γραπτού λόγου πολλών ειδών

bull Λεξιλόγιο σε πλαίσιο συμφραζομένων (πχ συνώνυμα - αντώνυμα) μορφοσυντακτικά φαινόμενα στα κείμενα

Κωνσταντίνος Ξενάκης

Παραδείγματα αναδιάταξης

bull Α΄ τάξη

bull Το κωμικό και η σημασία του γέλιου μπορεί να ενταχθεί στη laquoΔημιουργικότητα της γλώσσαςraquo και να συνδυαστεί με σατιρικά χιουμοριστικά κείμενα της Λογοτεχνίας (Σουρής Ροΐδης κά)

bull Η εφηβεία μπορεί να αποτελέσει άξονα αναφοράς ποικίλων θεμάτων και δραστηριοτήτων (εφηβεία και μόδα εφηβεία και γλωσσικές ποικιλίες κά)

bull Β΄ τάξη

bull Η είδηση και το σχόλιο μπορούν να εξεταστούν σε δημοσιογραφικά κείμενα σχετικά με εργασία στερεότυπα ρατσισμό τέχνη κά

bull 50 ώρες ετησίως 6-7 κείμενα στην τάξη

bull Χρόνος για κείμενα μέσα στην τάξη και αξιολόγησή τους

bull Διαδικασίες αυτο ndash ετεροαλληλοαξιολόγησης

bull Επαναγραφής

bull Στις οδηγίες

bull Πίνακας με 4 στήλες θέματα δεξιότητες (πχ ανάπτυξη παραγράφουhellip) φαινόμενα κειμενικά είδη

bull Πίνακας με προτάσεις διαχείρισης της ύλης

Κωνσταντίνος Ξενάκης

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

bull Κειμενοκεντρική ndash Μαθητοκεντρική προσέγγιση

bull Ανάγνωση

bull Κατανόηση

bull Ερμηνεία

bull Δημιουργία

bull Στόχος κοινωνικές δεξιότητες ανάγνωσης δημιουργία (επαρκών) αναγνωστών

Α΄ τάξη

bull 2 ενότητες από τις 3 (επιλογή εκπαιδευτικού)

bull Επιλογή υλικού και από κοινού με τους μαθητές (προσωποποιείται το μάθημα περισσότερες επιλογές ώστε να αρέσει στους μαθητές)

bull Από σχολικό εγχειρίδιο και άλλα πιο σύγχρονα κείμενα (από εγχειρίδια Β΄ Γ΄ και εκτός)

bull Στην επιλογή laquoΦύλαraquo και laquoΘέατροraquo να συμπεριληφθούν και ποιητικά κείμενα

Αμεντέο Μοντιλιάνι

bull Πρόταση για ολόκληρο έργο κινηματογραφική ταινία μουσική έργα τέχνης (επιλογή από την ίδια την τάξη)

bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροbull Δραστηριότητες πριν κατά μετά

την ανάγνωσηbull Εισαγωγές και εισαγωγικά

σημειώματα σταδιακή αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση

bull Ομαδοσυνεργατικέςδραστηριότητες

bull [Β΄ Εσπ 10 κείμενα (ποιητικά και πεζά) από εγχειρίδιο Α΄]

Β΄ τάξηbull Προσπάθεια να συνεχιστεί η έννοια της

συνοχής των κειμένων

bull Προσπάθεια για κάποιους άξονες ή κοινή θεματική

bull (πχ από την ηθογραφία στο κοινωνικό μυθιστόρημα ή κοινωνικές αναπαραστάσεις στη ρεαλιστική νεοελληνική πεζογραφία)

bull Δραστηριότητες εμπλοκής μαθητών για την πρόσληψη (ευρύτερη)

bull Εγχειρίδιο Β΄ και εκτός

bull 10 κείμενα (8 Γ΄ Εσπ)

bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροΒένια Δημητρακοπούλου

Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση

bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας

bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων

bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση

Vladimir Kush

bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά

bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)

bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο

Yacek Yerka Βιβλιοθήκη

bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και

bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών

bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης

bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων

Σκίτσο του Pawel Kuczynski

bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση

bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών

bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία

bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες

bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη

Γλυπτό στο Βερολίνο

Ατομικές ομαδικές εργασίες

bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα

bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)

bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)

bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο

bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)

Leonid Afremov

bull Στόχοι

bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία

bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης

bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών

Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν

υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά

Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων

bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄

bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία

Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ

Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα

bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου

bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)

bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)

bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)

bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)

bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)

bull Εξορθολογισμός

bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο

bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων

bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο

bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη

bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

bull Φύλλα εργασίας

bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα

bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας

bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα

bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς

bull Χρήση λεξικών

bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)

bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)

bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 2: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

bull Στοχοκεντρικό μάθημα Σύνολο στόχων ndash όχι άθροισμα ενοτήτων

bull Δυνατότητα εκπαιδευτικού για σχεδιασμό

bull Διάγνωση γλωσσικής ετοιμότητας

bull Ενδυνάμωση του γλωσσικού γραμματισμού σε κατεύθυνση κοινωνιοκεντρική (όχι τόσο γλωσσοκεντρική)

bull Σταδιακή κατάκτηση της γλώσσας μέσα από δραστηριότητες σε επικοινωνιακό πλαίσιο

Κωνσταντίνου Ξενάκη laquoΕντολές ΗΗΒraquo (η χαοτική μετάδοση της πληροφορίας)

bull Γενικές δεξιότητες σχετικά με τους άξονες ακούω μιλώ διαβάζω γράφω

bull 4 γλωσσικές μακροδεξιότητες κατανόηση amp παραγωγή προφορικού amp γραπτού λόγου (και άλλες ειδικότερες)

bull Ευκαιρίες διαλόγου επιχειρηματολογίας (λόγος προσχεδιασμένος αυθόρμητος) αλλά και αναστοχασμού στην τάξη

bull Ενθάρρυνση μαθητή για συμμετοχή

Κωνσταντίνος Ξενάκης laquoΗ Ιθάκηraquo

Τι πώς διδάσκουμε

bull Έκφραση ndash Έκθεση ndash Θεματικοί κύκλοι ndash Γλωσσικές ασκήσεις

bull Αναδιάταξη ύλης εγχειριδίου - Χάραξη διδακτικών διαδρομών

bull Κείμενα και από άλλες έγκριτες πηγές (εμπλουτισμός επικαιροποίηση)

bull Ποικιλία κειμενικών ειδών (και πολυτροπικών)

bull Το θέμα από διαφορετικές οπτικές γωνίες

bull Κατανόηση περιεχομένου ερμηνεία σημείων έκφραση κριτικής επιχειρηματολογίας αξιών

bull Δραστηριότητες λόγου σε επικοινωνιακό πλαίσιο

bull Κεντρικό (διαρκές) στοιχείο παραγωγή προφορικού ndash γραπτού λόγου πολλών ειδών

bull Λεξιλόγιο σε πλαίσιο συμφραζομένων (πχ συνώνυμα - αντώνυμα) μορφοσυντακτικά φαινόμενα στα κείμενα

Κωνσταντίνος Ξενάκης

Παραδείγματα αναδιάταξης

bull Α΄ τάξη

bull Το κωμικό και η σημασία του γέλιου μπορεί να ενταχθεί στη laquoΔημιουργικότητα της γλώσσαςraquo και να συνδυαστεί με σατιρικά χιουμοριστικά κείμενα της Λογοτεχνίας (Σουρής Ροΐδης κά)

bull Η εφηβεία μπορεί να αποτελέσει άξονα αναφοράς ποικίλων θεμάτων και δραστηριοτήτων (εφηβεία και μόδα εφηβεία και γλωσσικές ποικιλίες κά)

bull Β΄ τάξη

bull Η είδηση και το σχόλιο μπορούν να εξεταστούν σε δημοσιογραφικά κείμενα σχετικά με εργασία στερεότυπα ρατσισμό τέχνη κά

bull 50 ώρες ετησίως 6-7 κείμενα στην τάξη

bull Χρόνος για κείμενα μέσα στην τάξη και αξιολόγησή τους

bull Διαδικασίες αυτο ndash ετεροαλληλοαξιολόγησης

bull Επαναγραφής

bull Στις οδηγίες

bull Πίνακας με 4 στήλες θέματα δεξιότητες (πχ ανάπτυξη παραγράφουhellip) φαινόμενα κειμενικά είδη

bull Πίνακας με προτάσεις διαχείρισης της ύλης

Κωνσταντίνος Ξενάκης

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

bull Κειμενοκεντρική ndash Μαθητοκεντρική προσέγγιση

bull Ανάγνωση

bull Κατανόηση

bull Ερμηνεία

bull Δημιουργία

bull Στόχος κοινωνικές δεξιότητες ανάγνωσης δημιουργία (επαρκών) αναγνωστών

Α΄ τάξη

bull 2 ενότητες από τις 3 (επιλογή εκπαιδευτικού)

bull Επιλογή υλικού και από κοινού με τους μαθητές (προσωποποιείται το μάθημα περισσότερες επιλογές ώστε να αρέσει στους μαθητές)

bull Από σχολικό εγχειρίδιο και άλλα πιο σύγχρονα κείμενα (από εγχειρίδια Β΄ Γ΄ και εκτός)

bull Στην επιλογή laquoΦύλαraquo και laquoΘέατροraquo να συμπεριληφθούν και ποιητικά κείμενα

Αμεντέο Μοντιλιάνι

bull Πρόταση για ολόκληρο έργο κινηματογραφική ταινία μουσική έργα τέχνης (επιλογή από την ίδια την τάξη)

bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροbull Δραστηριότητες πριν κατά μετά

την ανάγνωσηbull Εισαγωγές και εισαγωγικά

σημειώματα σταδιακή αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση

bull Ομαδοσυνεργατικέςδραστηριότητες

bull [Β΄ Εσπ 10 κείμενα (ποιητικά και πεζά) από εγχειρίδιο Α΄]

Β΄ τάξηbull Προσπάθεια να συνεχιστεί η έννοια της

συνοχής των κειμένων

bull Προσπάθεια για κάποιους άξονες ή κοινή θεματική

bull (πχ από την ηθογραφία στο κοινωνικό μυθιστόρημα ή κοινωνικές αναπαραστάσεις στη ρεαλιστική νεοελληνική πεζογραφία)

bull Δραστηριότητες εμπλοκής μαθητών για την πρόσληψη (ευρύτερη)

bull Εγχειρίδιο Β΄ και εκτός

bull 10 κείμενα (8 Γ΄ Εσπ)

bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροΒένια Δημητρακοπούλου

Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση

bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας

bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων

bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση

Vladimir Kush

bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά

bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)

bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο

Yacek Yerka Βιβλιοθήκη

bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και

bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών

bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης

bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων

Σκίτσο του Pawel Kuczynski

bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση

bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών

bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία

bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες

bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη

Γλυπτό στο Βερολίνο

Ατομικές ομαδικές εργασίες

bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα

bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)

bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)

bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο

bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)

Leonid Afremov

bull Στόχοι

bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία

bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης

bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών

Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν

υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά

Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων

bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄

bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία

Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ

Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα

bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου

bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)

bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)

bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)

bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)

bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)

bull Εξορθολογισμός

bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο

bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων

bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο

bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη

bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

bull Φύλλα εργασίας

bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα

bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας

bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα

bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς

bull Χρήση λεξικών

bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)

bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)

bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 3: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Γενικές δεξιότητες σχετικά με τους άξονες ακούω μιλώ διαβάζω γράφω

bull 4 γλωσσικές μακροδεξιότητες κατανόηση amp παραγωγή προφορικού amp γραπτού λόγου (και άλλες ειδικότερες)

bull Ευκαιρίες διαλόγου επιχειρηματολογίας (λόγος προσχεδιασμένος αυθόρμητος) αλλά και αναστοχασμού στην τάξη

bull Ενθάρρυνση μαθητή για συμμετοχή

Κωνσταντίνος Ξενάκης laquoΗ Ιθάκηraquo

Τι πώς διδάσκουμε

bull Έκφραση ndash Έκθεση ndash Θεματικοί κύκλοι ndash Γλωσσικές ασκήσεις

bull Αναδιάταξη ύλης εγχειριδίου - Χάραξη διδακτικών διαδρομών

bull Κείμενα και από άλλες έγκριτες πηγές (εμπλουτισμός επικαιροποίηση)

bull Ποικιλία κειμενικών ειδών (και πολυτροπικών)

bull Το θέμα από διαφορετικές οπτικές γωνίες

bull Κατανόηση περιεχομένου ερμηνεία σημείων έκφραση κριτικής επιχειρηματολογίας αξιών

bull Δραστηριότητες λόγου σε επικοινωνιακό πλαίσιο

bull Κεντρικό (διαρκές) στοιχείο παραγωγή προφορικού ndash γραπτού λόγου πολλών ειδών

bull Λεξιλόγιο σε πλαίσιο συμφραζομένων (πχ συνώνυμα - αντώνυμα) μορφοσυντακτικά φαινόμενα στα κείμενα

Κωνσταντίνος Ξενάκης

Παραδείγματα αναδιάταξης

bull Α΄ τάξη

bull Το κωμικό και η σημασία του γέλιου μπορεί να ενταχθεί στη laquoΔημιουργικότητα της γλώσσαςraquo και να συνδυαστεί με σατιρικά χιουμοριστικά κείμενα της Λογοτεχνίας (Σουρής Ροΐδης κά)

bull Η εφηβεία μπορεί να αποτελέσει άξονα αναφοράς ποικίλων θεμάτων και δραστηριοτήτων (εφηβεία και μόδα εφηβεία και γλωσσικές ποικιλίες κά)

bull Β΄ τάξη

bull Η είδηση και το σχόλιο μπορούν να εξεταστούν σε δημοσιογραφικά κείμενα σχετικά με εργασία στερεότυπα ρατσισμό τέχνη κά

bull 50 ώρες ετησίως 6-7 κείμενα στην τάξη

bull Χρόνος για κείμενα μέσα στην τάξη και αξιολόγησή τους

bull Διαδικασίες αυτο ndash ετεροαλληλοαξιολόγησης

bull Επαναγραφής

bull Στις οδηγίες

bull Πίνακας με 4 στήλες θέματα δεξιότητες (πχ ανάπτυξη παραγράφουhellip) φαινόμενα κειμενικά είδη

bull Πίνακας με προτάσεις διαχείρισης της ύλης

Κωνσταντίνος Ξενάκης

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

bull Κειμενοκεντρική ndash Μαθητοκεντρική προσέγγιση

bull Ανάγνωση

bull Κατανόηση

bull Ερμηνεία

bull Δημιουργία

bull Στόχος κοινωνικές δεξιότητες ανάγνωσης δημιουργία (επαρκών) αναγνωστών

Α΄ τάξη

bull 2 ενότητες από τις 3 (επιλογή εκπαιδευτικού)

bull Επιλογή υλικού και από κοινού με τους μαθητές (προσωποποιείται το μάθημα περισσότερες επιλογές ώστε να αρέσει στους μαθητές)

bull Από σχολικό εγχειρίδιο και άλλα πιο σύγχρονα κείμενα (από εγχειρίδια Β΄ Γ΄ και εκτός)

bull Στην επιλογή laquoΦύλαraquo και laquoΘέατροraquo να συμπεριληφθούν και ποιητικά κείμενα

Αμεντέο Μοντιλιάνι

bull Πρόταση για ολόκληρο έργο κινηματογραφική ταινία μουσική έργα τέχνης (επιλογή από την ίδια την τάξη)

bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροbull Δραστηριότητες πριν κατά μετά

την ανάγνωσηbull Εισαγωγές και εισαγωγικά

σημειώματα σταδιακή αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση

bull Ομαδοσυνεργατικέςδραστηριότητες

bull [Β΄ Εσπ 10 κείμενα (ποιητικά και πεζά) από εγχειρίδιο Α΄]

Β΄ τάξηbull Προσπάθεια να συνεχιστεί η έννοια της

συνοχής των κειμένων

bull Προσπάθεια για κάποιους άξονες ή κοινή θεματική

bull (πχ από την ηθογραφία στο κοινωνικό μυθιστόρημα ή κοινωνικές αναπαραστάσεις στη ρεαλιστική νεοελληνική πεζογραφία)

bull Δραστηριότητες εμπλοκής μαθητών για την πρόσληψη (ευρύτερη)

bull Εγχειρίδιο Β΄ και εκτός

bull 10 κείμενα (8 Γ΄ Εσπ)

bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροΒένια Δημητρακοπούλου

Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση

bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας

bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων

bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση

Vladimir Kush

bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά

bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)

bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο

Yacek Yerka Βιβλιοθήκη

bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και

bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών

bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης

bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων

Σκίτσο του Pawel Kuczynski

bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση

bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών

bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία

bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες

bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη

Γλυπτό στο Βερολίνο

Ατομικές ομαδικές εργασίες

bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα

bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)

bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)

bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο

bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)

Leonid Afremov

bull Στόχοι

bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία

bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης

bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών

Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν

υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά

Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων

bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄

bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία

Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ

Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα

bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου

bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)

bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)

bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)

bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)

bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)

bull Εξορθολογισμός

bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο

bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων

bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο

bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη

bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

bull Φύλλα εργασίας

bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα

bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας

bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα

bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς

bull Χρήση λεξικών

bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)

bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)

bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 4: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Τι πώς διδάσκουμε

bull Έκφραση ndash Έκθεση ndash Θεματικοί κύκλοι ndash Γλωσσικές ασκήσεις

bull Αναδιάταξη ύλης εγχειριδίου - Χάραξη διδακτικών διαδρομών

bull Κείμενα και από άλλες έγκριτες πηγές (εμπλουτισμός επικαιροποίηση)

bull Ποικιλία κειμενικών ειδών (και πολυτροπικών)

bull Το θέμα από διαφορετικές οπτικές γωνίες

bull Κατανόηση περιεχομένου ερμηνεία σημείων έκφραση κριτικής επιχειρηματολογίας αξιών

bull Δραστηριότητες λόγου σε επικοινωνιακό πλαίσιο

bull Κεντρικό (διαρκές) στοιχείο παραγωγή προφορικού ndash γραπτού λόγου πολλών ειδών

bull Λεξιλόγιο σε πλαίσιο συμφραζομένων (πχ συνώνυμα - αντώνυμα) μορφοσυντακτικά φαινόμενα στα κείμενα

Κωνσταντίνος Ξενάκης

Παραδείγματα αναδιάταξης

bull Α΄ τάξη

bull Το κωμικό και η σημασία του γέλιου μπορεί να ενταχθεί στη laquoΔημιουργικότητα της γλώσσαςraquo και να συνδυαστεί με σατιρικά χιουμοριστικά κείμενα της Λογοτεχνίας (Σουρής Ροΐδης κά)

bull Η εφηβεία μπορεί να αποτελέσει άξονα αναφοράς ποικίλων θεμάτων και δραστηριοτήτων (εφηβεία και μόδα εφηβεία και γλωσσικές ποικιλίες κά)

bull Β΄ τάξη

bull Η είδηση και το σχόλιο μπορούν να εξεταστούν σε δημοσιογραφικά κείμενα σχετικά με εργασία στερεότυπα ρατσισμό τέχνη κά

bull 50 ώρες ετησίως 6-7 κείμενα στην τάξη

bull Χρόνος για κείμενα μέσα στην τάξη και αξιολόγησή τους

bull Διαδικασίες αυτο ndash ετεροαλληλοαξιολόγησης

bull Επαναγραφής

bull Στις οδηγίες

bull Πίνακας με 4 στήλες θέματα δεξιότητες (πχ ανάπτυξη παραγράφουhellip) φαινόμενα κειμενικά είδη

bull Πίνακας με προτάσεις διαχείρισης της ύλης

Κωνσταντίνος Ξενάκης

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

bull Κειμενοκεντρική ndash Μαθητοκεντρική προσέγγιση

bull Ανάγνωση

bull Κατανόηση

bull Ερμηνεία

bull Δημιουργία

bull Στόχος κοινωνικές δεξιότητες ανάγνωσης δημιουργία (επαρκών) αναγνωστών

Α΄ τάξη

bull 2 ενότητες από τις 3 (επιλογή εκπαιδευτικού)

bull Επιλογή υλικού και από κοινού με τους μαθητές (προσωποποιείται το μάθημα περισσότερες επιλογές ώστε να αρέσει στους μαθητές)

bull Από σχολικό εγχειρίδιο και άλλα πιο σύγχρονα κείμενα (από εγχειρίδια Β΄ Γ΄ και εκτός)

bull Στην επιλογή laquoΦύλαraquo και laquoΘέατροraquo να συμπεριληφθούν και ποιητικά κείμενα

Αμεντέο Μοντιλιάνι

bull Πρόταση για ολόκληρο έργο κινηματογραφική ταινία μουσική έργα τέχνης (επιλογή από την ίδια την τάξη)

bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροbull Δραστηριότητες πριν κατά μετά

την ανάγνωσηbull Εισαγωγές και εισαγωγικά

σημειώματα σταδιακή αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση

bull Ομαδοσυνεργατικέςδραστηριότητες

bull [Β΄ Εσπ 10 κείμενα (ποιητικά και πεζά) από εγχειρίδιο Α΄]

Β΄ τάξηbull Προσπάθεια να συνεχιστεί η έννοια της

συνοχής των κειμένων

bull Προσπάθεια για κάποιους άξονες ή κοινή θεματική

bull (πχ από την ηθογραφία στο κοινωνικό μυθιστόρημα ή κοινωνικές αναπαραστάσεις στη ρεαλιστική νεοελληνική πεζογραφία)

bull Δραστηριότητες εμπλοκής μαθητών για την πρόσληψη (ευρύτερη)

bull Εγχειρίδιο Β΄ και εκτός

bull 10 κείμενα (8 Γ΄ Εσπ)

bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροΒένια Δημητρακοπούλου

Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση

bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας

bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων

bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση

Vladimir Kush

bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά

bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)

bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο

Yacek Yerka Βιβλιοθήκη

bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και

bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών

bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης

bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων

Σκίτσο του Pawel Kuczynski

bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση

bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών

bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία

bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες

bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη

Γλυπτό στο Βερολίνο

Ατομικές ομαδικές εργασίες

bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα

bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)

bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)

bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο

bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)

Leonid Afremov

bull Στόχοι

bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία

bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης

bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών

Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν

υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά

Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων

bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄

bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία

Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ

Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα

bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου

bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)

bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)

bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)

bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)

bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)

bull Εξορθολογισμός

bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο

bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων

bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο

bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη

bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

bull Φύλλα εργασίας

bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα

bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας

bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα

bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς

bull Χρήση λεξικών

bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)

bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)

bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 5: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Δραστηριότητες λόγου σε επικοινωνιακό πλαίσιο

bull Κεντρικό (διαρκές) στοιχείο παραγωγή προφορικού ndash γραπτού λόγου πολλών ειδών

bull Λεξιλόγιο σε πλαίσιο συμφραζομένων (πχ συνώνυμα - αντώνυμα) μορφοσυντακτικά φαινόμενα στα κείμενα

Κωνσταντίνος Ξενάκης

Παραδείγματα αναδιάταξης

bull Α΄ τάξη

bull Το κωμικό και η σημασία του γέλιου μπορεί να ενταχθεί στη laquoΔημιουργικότητα της γλώσσαςraquo και να συνδυαστεί με σατιρικά χιουμοριστικά κείμενα της Λογοτεχνίας (Σουρής Ροΐδης κά)

bull Η εφηβεία μπορεί να αποτελέσει άξονα αναφοράς ποικίλων θεμάτων και δραστηριοτήτων (εφηβεία και μόδα εφηβεία και γλωσσικές ποικιλίες κά)

bull Β΄ τάξη

bull Η είδηση και το σχόλιο μπορούν να εξεταστούν σε δημοσιογραφικά κείμενα σχετικά με εργασία στερεότυπα ρατσισμό τέχνη κά

bull 50 ώρες ετησίως 6-7 κείμενα στην τάξη

bull Χρόνος για κείμενα μέσα στην τάξη και αξιολόγησή τους

bull Διαδικασίες αυτο ndash ετεροαλληλοαξιολόγησης

bull Επαναγραφής

bull Στις οδηγίες

bull Πίνακας με 4 στήλες θέματα δεξιότητες (πχ ανάπτυξη παραγράφουhellip) φαινόμενα κειμενικά είδη

bull Πίνακας με προτάσεις διαχείρισης της ύλης

Κωνσταντίνος Ξενάκης

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

bull Κειμενοκεντρική ndash Μαθητοκεντρική προσέγγιση

bull Ανάγνωση

bull Κατανόηση

bull Ερμηνεία

bull Δημιουργία

bull Στόχος κοινωνικές δεξιότητες ανάγνωσης δημιουργία (επαρκών) αναγνωστών

Α΄ τάξη

bull 2 ενότητες από τις 3 (επιλογή εκπαιδευτικού)

bull Επιλογή υλικού και από κοινού με τους μαθητές (προσωποποιείται το μάθημα περισσότερες επιλογές ώστε να αρέσει στους μαθητές)

bull Από σχολικό εγχειρίδιο και άλλα πιο σύγχρονα κείμενα (από εγχειρίδια Β΄ Γ΄ και εκτός)

bull Στην επιλογή laquoΦύλαraquo και laquoΘέατροraquo να συμπεριληφθούν και ποιητικά κείμενα

Αμεντέο Μοντιλιάνι

bull Πρόταση για ολόκληρο έργο κινηματογραφική ταινία μουσική έργα τέχνης (επιλογή από την ίδια την τάξη)

bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροbull Δραστηριότητες πριν κατά μετά

την ανάγνωσηbull Εισαγωγές και εισαγωγικά

σημειώματα σταδιακή αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση

bull Ομαδοσυνεργατικέςδραστηριότητες

bull [Β΄ Εσπ 10 κείμενα (ποιητικά και πεζά) από εγχειρίδιο Α΄]

Β΄ τάξηbull Προσπάθεια να συνεχιστεί η έννοια της

συνοχής των κειμένων

bull Προσπάθεια για κάποιους άξονες ή κοινή θεματική

bull (πχ από την ηθογραφία στο κοινωνικό μυθιστόρημα ή κοινωνικές αναπαραστάσεις στη ρεαλιστική νεοελληνική πεζογραφία)

bull Δραστηριότητες εμπλοκής μαθητών για την πρόσληψη (ευρύτερη)

bull Εγχειρίδιο Β΄ και εκτός

bull 10 κείμενα (8 Γ΄ Εσπ)

bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροΒένια Δημητρακοπούλου

Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση

bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας

bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων

bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση

Vladimir Kush

bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά

bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)

bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο

Yacek Yerka Βιβλιοθήκη

bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και

bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών

bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης

bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων

Σκίτσο του Pawel Kuczynski

bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση

bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών

bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία

bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες

bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη

Γλυπτό στο Βερολίνο

Ατομικές ομαδικές εργασίες

bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα

bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)

bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)

bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο

bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)

Leonid Afremov

bull Στόχοι

bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία

bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης

bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών

Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν

υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά

Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων

bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄

bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία

Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ

Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα

bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου

bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)

bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)

bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)

bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)

bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)

bull Εξορθολογισμός

bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο

bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων

bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο

bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη

bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

bull Φύλλα εργασίας

bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα

bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας

bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα

bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς

bull Χρήση λεξικών

bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)

bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)

bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 6: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Παραδείγματα αναδιάταξης

bull Α΄ τάξη

bull Το κωμικό και η σημασία του γέλιου μπορεί να ενταχθεί στη laquoΔημιουργικότητα της γλώσσαςraquo και να συνδυαστεί με σατιρικά χιουμοριστικά κείμενα της Λογοτεχνίας (Σουρής Ροΐδης κά)

bull Η εφηβεία μπορεί να αποτελέσει άξονα αναφοράς ποικίλων θεμάτων και δραστηριοτήτων (εφηβεία και μόδα εφηβεία και γλωσσικές ποικιλίες κά)

bull Β΄ τάξη

bull Η είδηση και το σχόλιο μπορούν να εξεταστούν σε δημοσιογραφικά κείμενα σχετικά με εργασία στερεότυπα ρατσισμό τέχνη κά

bull 50 ώρες ετησίως 6-7 κείμενα στην τάξη

bull Χρόνος για κείμενα μέσα στην τάξη και αξιολόγησή τους

bull Διαδικασίες αυτο ndash ετεροαλληλοαξιολόγησης

bull Επαναγραφής

bull Στις οδηγίες

bull Πίνακας με 4 στήλες θέματα δεξιότητες (πχ ανάπτυξη παραγράφουhellip) φαινόμενα κειμενικά είδη

bull Πίνακας με προτάσεις διαχείρισης της ύλης

Κωνσταντίνος Ξενάκης

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

bull Κειμενοκεντρική ndash Μαθητοκεντρική προσέγγιση

bull Ανάγνωση

bull Κατανόηση

bull Ερμηνεία

bull Δημιουργία

bull Στόχος κοινωνικές δεξιότητες ανάγνωσης δημιουργία (επαρκών) αναγνωστών

Α΄ τάξη

bull 2 ενότητες από τις 3 (επιλογή εκπαιδευτικού)

bull Επιλογή υλικού και από κοινού με τους μαθητές (προσωποποιείται το μάθημα περισσότερες επιλογές ώστε να αρέσει στους μαθητές)

bull Από σχολικό εγχειρίδιο και άλλα πιο σύγχρονα κείμενα (από εγχειρίδια Β΄ Γ΄ και εκτός)

bull Στην επιλογή laquoΦύλαraquo και laquoΘέατροraquo να συμπεριληφθούν και ποιητικά κείμενα

Αμεντέο Μοντιλιάνι

bull Πρόταση για ολόκληρο έργο κινηματογραφική ταινία μουσική έργα τέχνης (επιλογή από την ίδια την τάξη)

bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροbull Δραστηριότητες πριν κατά μετά

την ανάγνωσηbull Εισαγωγές και εισαγωγικά

σημειώματα σταδιακή αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση

bull Ομαδοσυνεργατικέςδραστηριότητες

bull [Β΄ Εσπ 10 κείμενα (ποιητικά και πεζά) από εγχειρίδιο Α΄]

Β΄ τάξηbull Προσπάθεια να συνεχιστεί η έννοια της

συνοχής των κειμένων

bull Προσπάθεια για κάποιους άξονες ή κοινή θεματική

bull (πχ από την ηθογραφία στο κοινωνικό μυθιστόρημα ή κοινωνικές αναπαραστάσεις στη ρεαλιστική νεοελληνική πεζογραφία)

bull Δραστηριότητες εμπλοκής μαθητών για την πρόσληψη (ευρύτερη)

bull Εγχειρίδιο Β΄ και εκτός

bull 10 κείμενα (8 Γ΄ Εσπ)

bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροΒένια Δημητρακοπούλου

Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση

bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας

bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων

bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση

Vladimir Kush

bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά

bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)

bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο

Yacek Yerka Βιβλιοθήκη

bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και

bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών

bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης

bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων

Σκίτσο του Pawel Kuczynski

bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση

bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών

bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία

bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες

bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη

Γλυπτό στο Βερολίνο

Ατομικές ομαδικές εργασίες

bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα

bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)

bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)

bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο

bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)

Leonid Afremov

bull Στόχοι

bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία

bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης

bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών

Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν

υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά

Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων

bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄

bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία

Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ

Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα

bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου

bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)

bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)

bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)

bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)

bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)

bull Εξορθολογισμός

bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο

bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων

bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο

bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη

bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

bull Φύλλα εργασίας

bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα

bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας

bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα

bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς

bull Χρήση λεξικών

bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)

bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)

bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 7: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull 50 ώρες ετησίως 6-7 κείμενα στην τάξη

bull Χρόνος για κείμενα μέσα στην τάξη και αξιολόγησή τους

bull Διαδικασίες αυτο ndash ετεροαλληλοαξιολόγησης

bull Επαναγραφής

bull Στις οδηγίες

bull Πίνακας με 4 στήλες θέματα δεξιότητες (πχ ανάπτυξη παραγράφουhellip) φαινόμενα κειμενικά είδη

bull Πίνακας με προτάσεις διαχείρισης της ύλης

Κωνσταντίνος Ξενάκης

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

bull Κειμενοκεντρική ndash Μαθητοκεντρική προσέγγιση

bull Ανάγνωση

bull Κατανόηση

bull Ερμηνεία

bull Δημιουργία

bull Στόχος κοινωνικές δεξιότητες ανάγνωσης δημιουργία (επαρκών) αναγνωστών

Α΄ τάξη

bull 2 ενότητες από τις 3 (επιλογή εκπαιδευτικού)

bull Επιλογή υλικού και από κοινού με τους μαθητές (προσωποποιείται το μάθημα περισσότερες επιλογές ώστε να αρέσει στους μαθητές)

bull Από σχολικό εγχειρίδιο και άλλα πιο σύγχρονα κείμενα (από εγχειρίδια Β΄ Γ΄ και εκτός)

bull Στην επιλογή laquoΦύλαraquo και laquoΘέατροraquo να συμπεριληφθούν και ποιητικά κείμενα

Αμεντέο Μοντιλιάνι

bull Πρόταση για ολόκληρο έργο κινηματογραφική ταινία μουσική έργα τέχνης (επιλογή από την ίδια την τάξη)

bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροbull Δραστηριότητες πριν κατά μετά

την ανάγνωσηbull Εισαγωγές και εισαγωγικά

σημειώματα σταδιακή αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση

bull Ομαδοσυνεργατικέςδραστηριότητες

bull [Β΄ Εσπ 10 κείμενα (ποιητικά και πεζά) από εγχειρίδιο Α΄]

Β΄ τάξηbull Προσπάθεια να συνεχιστεί η έννοια της

συνοχής των κειμένων

bull Προσπάθεια για κάποιους άξονες ή κοινή θεματική

bull (πχ από την ηθογραφία στο κοινωνικό μυθιστόρημα ή κοινωνικές αναπαραστάσεις στη ρεαλιστική νεοελληνική πεζογραφία)

bull Δραστηριότητες εμπλοκής μαθητών για την πρόσληψη (ευρύτερη)

bull Εγχειρίδιο Β΄ και εκτός

bull 10 κείμενα (8 Γ΄ Εσπ)

bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροΒένια Δημητρακοπούλου

Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση

bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας

bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων

bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση

Vladimir Kush

bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά

bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)

bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο

Yacek Yerka Βιβλιοθήκη

bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και

bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών

bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης

bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων

Σκίτσο του Pawel Kuczynski

bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση

bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών

bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία

bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες

bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη

Γλυπτό στο Βερολίνο

Ατομικές ομαδικές εργασίες

bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα

bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)

bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)

bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο

bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)

Leonid Afremov

bull Στόχοι

bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία

bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης

bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών

Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν

υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά

Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων

bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄

bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία

Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ

Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα

bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου

bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)

bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)

bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)

bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)

bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)

bull Εξορθολογισμός

bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο

bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων

bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο

bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη

bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

bull Φύλλα εργασίας

bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα

bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας

bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα

bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς

bull Χρήση λεξικών

bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)

bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)

bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 8: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

bull Κειμενοκεντρική ndash Μαθητοκεντρική προσέγγιση

bull Ανάγνωση

bull Κατανόηση

bull Ερμηνεία

bull Δημιουργία

bull Στόχος κοινωνικές δεξιότητες ανάγνωσης δημιουργία (επαρκών) αναγνωστών

Α΄ τάξη

bull 2 ενότητες από τις 3 (επιλογή εκπαιδευτικού)

bull Επιλογή υλικού και από κοινού με τους μαθητές (προσωποποιείται το μάθημα περισσότερες επιλογές ώστε να αρέσει στους μαθητές)

bull Από σχολικό εγχειρίδιο και άλλα πιο σύγχρονα κείμενα (από εγχειρίδια Β΄ Γ΄ και εκτός)

bull Στην επιλογή laquoΦύλαraquo και laquoΘέατροraquo να συμπεριληφθούν και ποιητικά κείμενα

Αμεντέο Μοντιλιάνι

bull Πρόταση για ολόκληρο έργο κινηματογραφική ταινία μουσική έργα τέχνης (επιλογή από την ίδια την τάξη)

bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροbull Δραστηριότητες πριν κατά μετά

την ανάγνωσηbull Εισαγωγές και εισαγωγικά

σημειώματα σταδιακή αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση

bull Ομαδοσυνεργατικέςδραστηριότητες

bull [Β΄ Εσπ 10 κείμενα (ποιητικά και πεζά) από εγχειρίδιο Α΄]

Β΄ τάξηbull Προσπάθεια να συνεχιστεί η έννοια της

συνοχής των κειμένων

bull Προσπάθεια για κάποιους άξονες ή κοινή θεματική

bull (πχ από την ηθογραφία στο κοινωνικό μυθιστόρημα ή κοινωνικές αναπαραστάσεις στη ρεαλιστική νεοελληνική πεζογραφία)

bull Δραστηριότητες εμπλοκής μαθητών για την πρόσληψη (ευρύτερη)

bull Εγχειρίδιο Β΄ και εκτός

bull 10 κείμενα (8 Γ΄ Εσπ)

bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροΒένια Δημητρακοπούλου

Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση

bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας

bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων

bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση

Vladimir Kush

bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά

bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)

bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο

Yacek Yerka Βιβλιοθήκη

bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και

bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών

bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης

bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων

Σκίτσο του Pawel Kuczynski

bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση

bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών

bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία

bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες

bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη

Γλυπτό στο Βερολίνο

Ατομικές ομαδικές εργασίες

bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα

bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)

bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)

bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο

bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)

Leonid Afremov

bull Στόχοι

bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία

bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης

bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών

Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν

υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά

Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων

bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄

bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία

Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ

Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα

bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου

bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)

bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)

bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)

bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)

bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)

bull Εξορθολογισμός

bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο

bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων

bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο

bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη

bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

bull Φύλλα εργασίας

bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα

bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας

bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα

bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς

bull Χρήση λεξικών

bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)

bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)

bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 9: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Α΄ τάξη

bull 2 ενότητες από τις 3 (επιλογή εκπαιδευτικού)

bull Επιλογή υλικού και από κοινού με τους μαθητές (προσωποποιείται το μάθημα περισσότερες επιλογές ώστε να αρέσει στους μαθητές)

bull Από σχολικό εγχειρίδιο και άλλα πιο σύγχρονα κείμενα (από εγχειρίδια Β΄ Γ΄ και εκτός)

bull Στην επιλογή laquoΦύλαraquo και laquoΘέατροraquo να συμπεριληφθούν και ποιητικά κείμενα

Αμεντέο Μοντιλιάνι

bull Πρόταση για ολόκληρο έργο κινηματογραφική ταινία μουσική έργα τέχνης (επιλογή από την ίδια την τάξη)

bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροbull Δραστηριότητες πριν κατά μετά

την ανάγνωσηbull Εισαγωγές και εισαγωγικά

σημειώματα σταδιακή αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση

bull Ομαδοσυνεργατικέςδραστηριότητες

bull [Β΄ Εσπ 10 κείμενα (ποιητικά και πεζά) από εγχειρίδιο Α΄]

Β΄ τάξηbull Προσπάθεια να συνεχιστεί η έννοια της

συνοχής των κειμένων

bull Προσπάθεια για κάποιους άξονες ή κοινή θεματική

bull (πχ από την ηθογραφία στο κοινωνικό μυθιστόρημα ή κοινωνικές αναπαραστάσεις στη ρεαλιστική νεοελληνική πεζογραφία)

bull Δραστηριότητες εμπλοκής μαθητών για την πρόσληψη (ευρύτερη)

bull Εγχειρίδιο Β΄ και εκτός

bull 10 κείμενα (8 Γ΄ Εσπ)

bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροΒένια Δημητρακοπούλου

Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση

bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας

bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων

bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση

Vladimir Kush

bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά

bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)

bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο

Yacek Yerka Βιβλιοθήκη

bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και

bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών

bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης

bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων

Σκίτσο του Pawel Kuczynski

bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση

bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών

bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία

bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες

bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη

Γλυπτό στο Βερολίνο

Ατομικές ομαδικές εργασίες

bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα

bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)

bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)

bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο

bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)

Leonid Afremov

bull Στόχοι

bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία

bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης

bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών

Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν

υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά

Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων

bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄

bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία

Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ

Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα

bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου

bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)

bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)

bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)

bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)

bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)

bull Εξορθολογισμός

bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο

bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων

bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο

bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη

bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

bull Φύλλα εργασίας

bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα

bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας

bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα

bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς

bull Χρήση λεξικών

bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)

bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)

bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 10: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Πρόταση για ολόκληρο έργο κινηματογραφική ταινία μουσική έργα τέχνης (επιλογή από την ίδια την τάξη)

bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροbull Δραστηριότητες πριν κατά μετά

την ανάγνωσηbull Εισαγωγές και εισαγωγικά

σημειώματα σταδιακή αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση

bull Ομαδοσυνεργατικέςδραστηριότητες

bull [Β΄ Εσπ 10 κείμενα (ποιητικά και πεζά) από εγχειρίδιο Α΄]

Β΄ τάξηbull Προσπάθεια να συνεχιστεί η έννοια της

συνοχής των κειμένων

bull Προσπάθεια για κάποιους άξονες ή κοινή θεματική

bull (πχ από την ηθογραφία στο κοινωνικό μυθιστόρημα ή κοινωνικές αναπαραστάσεις στη ρεαλιστική νεοελληνική πεζογραφία)

bull Δραστηριότητες εμπλοκής μαθητών για την πρόσληψη (ευρύτερη)

bull Εγχειρίδιο Β΄ και εκτός

bull 10 κείμενα (8 Γ΄ Εσπ)

bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροΒένια Δημητρακοπούλου

Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση

bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας

bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων

bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση

Vladimir Kush

bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά

bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)

bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο

Yacek Yerka Βιβλιοθήκη

bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και

bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών

bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης

bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων

Σκίτσο του Pawel Kuczynski

bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση

bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών

bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία

bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες

bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη

Γλυπτό στο Βερολίνο

Ατομικές ομαδικές εργασίες

bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα

bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)

bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)

bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο

bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)

Leonid Afremov

bull Στόχοι

bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία

bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης

bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών

Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν

υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά

Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων

bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄

bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία

Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ

Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα

bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου

bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)

bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)

bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)

bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)

bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)

bull Εξορθολογισμός

bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο

bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων

bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο

bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη

bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

bull Φύλλα εργασίας

bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα

bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας

bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα

bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς

bull Χρήση λεξικών

bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)

bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)

bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 11: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Β΄ τάξηbull Προσπάθεια να συνεχιστεί η έννοια της

συνοχής των κειμένων

bull Προσπάθεια για κάποιους άξονες ή κοινή θεματική

bull (πχ από την ηθογραφία στο κοινωνικό μυθιστόρημα ή κοινωνικές αναπαραστάσεις στη ρεαλιστική νεοελληνική πεζογραφία)

bull Δραστηριότητες εμπλοκής μαθητών για την πρόσληψη (ευρύτερη)

bull Εγχειρίδιο Β΄ και εκτός

bull 10 κείμενα (8 Γ΄ Εσπ)

bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροΒένια Δημητρακοπούλου

Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση

bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας

bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων

bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση

Vladimir Kush

bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά

bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)

bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο

Yacek Yerka Βιβλιοθήκη

bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και

bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών

bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης

bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων

Σκίτσο του Pawel Kuczynski

bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση

bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών

bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία

bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες

bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη

Γλυπτό στο Βερολίνο

Ατομικές ομαδικές εργασίες

bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα

bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)

bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)

bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο

bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)

Leonid Afremov

bull Στόχοι

bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία

bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης

bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών

Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν

υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά

Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων

bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄

bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία

Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ

Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα

bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου

bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)

bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)

bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)

bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)

bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)

bull Εξορθολογισμός

bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο

bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων

bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο

bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη

bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

bull Φύλλα εργασίας

bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα

bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας

bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα

bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς

bull Χρήση λεξικών

bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)

bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)

bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 12: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας

bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων

bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση

Vladimir Kush

bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά

bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)

bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο

Yacek Yerka Βιβλιοθήκη

bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και

bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών

bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης

bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων

Σκίτσο του Pawel Kuczynski

bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση

bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών

bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία

bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες

bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη

Γλυπτό στο Βερολίνο

Ατομικές ομαδικές εργασίες

bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα

bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)

bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)

bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο

bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)

Leonid Afremov

bull Στόχοι

bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία

bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης

bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών

Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν

υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά

Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων

bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄

bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία

Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ

Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα

bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου

bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)

bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)

bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)

bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)

bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)

bull Εξορθολογισμός

bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο

bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων

bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο

bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη

bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

bull Φύλλα εργασίας

bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα

bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας

bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα

bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς

bull Χρήση λεξικών

bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)

bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)

bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 13: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά

bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)

bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο

Yacek Yerka Βιβλιοθήκη

bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και

bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών

bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης

bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων

Σκίτσο του Pawel Kuczynski

bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση

bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών

bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία

bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες

bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη

Γλυπτό στο Βερολίνο

Ατομικές ομαδικές εργασίες

bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα

bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)

bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)

bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο

bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)

Leonid Afremov

bull Στόχοι

bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία

bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης

bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών

Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν

υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά

Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων

bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄

bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία

Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ

Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα

bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου

bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)

bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)

bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)

bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)

bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)

bull Εξορθολογισμός

bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο

bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων

bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο

bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη

bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

bull Φύλλα εργασίας

bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα

bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας

bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα

bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς

bull Χρήση λεξικών

bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)

bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)

bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 14: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και

bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών

bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης

bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων

Σκίτσο του Pawel Kuczynski

bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση

bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών

bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία

bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες

bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη

Γλυπτό στο Βερολίνο

Ατομικές ομαδικές εργασίες

bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα

bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)

bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)

bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο

bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)

Leonid Afremov

bull Στόχοι

bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία

bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης

bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών

Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν

υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά

Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων

bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄

bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία

Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ

Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα

bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου

bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)

bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)

bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)

bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)

bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)

bull Εξορθολογισμός

bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο

bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων

bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο

bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη

bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

bull Φύλλα εργασίας

bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα

bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας

bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα

bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς

bull Χρήση λεξικών

bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)

bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)

bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 15: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση

bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών

bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία

bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες

bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη

Γλυπτό στο Βερολίνο

Ατομικές ομαδικές εργασίες

bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα

bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)

bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)

bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο

bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)

Leonid Afremov

bull Στόχοι

bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία

bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης

bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών

Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν

υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά

Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων

bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄

bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία

Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ

Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα

bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου

bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)

bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)

bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)

bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)

bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)

bull Εξορθολογισμός

bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο

bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων

bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο

bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη

bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

bull Φύλλα εργασίας

bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα

bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας

bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα

bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς

bull Χρήση λεξικών

bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)

bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)

bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 16: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Ατομικές ομαδικές εργασίες

bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα

bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)

bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)

bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο

bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)

Leonid Afremov

bull Στόχοι

bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία

bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης

bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών

Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν

υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά

Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων

bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄

bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία

Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ

Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα

bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου

bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)

bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)

bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)

bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)

bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)

bull Εξορθολογισμός

bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο

bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων

bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο

bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη

bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

bull Φύλλα εργασίας

bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα

bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας

bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα

bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς

bull Χρήση λεξικών

bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)

bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)

bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 17: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Στόχοι

bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία

bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης

bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών

Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν

υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά

Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων

bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄

bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία

Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ

Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα

bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου

bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)

bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)

bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)

bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)

bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)

bull Εξορθολογισμός

bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο

bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων

bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο

bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη

bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

bull Φύλλα εργασίας

bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα

bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας

bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα

bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς

bull Χρήση λεξικών

bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)

bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)

bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 18: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν

υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά

Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων

bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄

bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία

Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ

Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα

bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου

bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)

bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)

bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)

bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)

bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)

bull Εξορθολογισμός

bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο

bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων

bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο

bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη

bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

bull Φύλλα εργασίας

bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα

bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας

bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα

bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς

bull Χρήση λεξικών

bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)

bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)

bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 19: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄

bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία

Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ

Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα

bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου

bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)

bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)

bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)

bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)

bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)

bull Εξορθολογισμός

bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο

bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων

bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο

bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη

bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

bull Φύλλα εργασίας

bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα

bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας

bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα

bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς

bull Χρήση λεξικών

bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)

bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)

bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 20: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)

bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)

bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)

bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)

bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)

bull Εξορθολογισμός

bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο

bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων

bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο

bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη

bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

bull Φύλλα εργασίας

bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα

bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας

bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα

bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς

bull Χρήση λεξικών

bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)

bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)

bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 21: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)

bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)

bull Εξορθολογισμός

bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο

bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων

bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο

bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη

bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

bull Φύλλα εργασίας

bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα

bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας

bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα

bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς

bull Χρήση λεξικών

bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)

bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)

bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 22: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας

bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα

bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς

bull Χρήση λεξικών

bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)

bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)

bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 23: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη

βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)

bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)

Θέατρο Θορικού Λαύριο

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 24: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων

bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας

bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής

bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική

bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης

bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)

bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου

bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων

bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)

bull Μέθοδοι σε συνδυασμό

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 25: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου

bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου

bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)

bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων

bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων

bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση

bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό

bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα

bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 26: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας

Η αισθητική της αφήγησης

Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)

Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)

Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)

Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 27: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση

Νύχτα

Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν

(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)

Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη

πενθοῦντες

Ἀπολωλότας ἑαυτούς

(λύπη) (φόβος)

Γιατί

νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν

bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση

Ημέρα

Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)

1 Ἀποχῶσαι λιμένας

2 Εὐτρεπίζειν τείχη

3 Ἐφιστάναι φυλακάς

4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 28: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική

Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων

μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία

να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους

αλλά (και) τα θύματά τους

μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία

ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 29: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Η οχύρωση της Αθήνας

Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 30: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Αθηναϊκά τείχη

Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό

Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 31: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)

Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη

bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς

bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα

bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας

bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας

bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας

bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια

bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν

bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο

bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος

bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση

bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια

bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο

bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας

bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 32: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία

bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου

bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)

bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί

bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 33: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)

bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη

bull Δημιουργία κόμικς

bull Αρχαία φαγητά

bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 34: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Θεατρικές τεχνικές

bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip

bull Δίκη Θηραμένη

bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη

bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip

bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)

bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 35: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)

Ενδεικτικά παραδείγματα

1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα

2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων

3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα

4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες

5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα

6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης

7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα

8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 36: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo

bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων

bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)

bull 46 ώρες ετησίως

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 37: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)

bull Πολιτική διάσταση

bull Θεατρική διάσταση

bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)

bull Παράλληλες μεταφράσεις

bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές

bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική

bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος

bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 38: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)

bull Διαγράφει τις δύο επιλογές

bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)

bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)

(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)

Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 39: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης

bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα

bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)

bull Το νομικό λεξιλόγιο

bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις

bull Η ρητορική

bull Η πόλη - ο οίκος

bull Ο φίλος - ο εχθρός

bull Εργασίες

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 40: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι

bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης

bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)

bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 41: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά

bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών

bull Συγκριτική προσέγγιση

bull Συσχετισμός με το σήμερα

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 42: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Θεατρικές τεχνικές

bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)

bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)

bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 43: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική

bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)

bull Ρητορικό κείμενο

bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)

bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί

bull Ρητορικά ήθη πάθη

bull Ρητορικά σχήματα

bull Άσκηση στην πειθώ

bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας

bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 44: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές

bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση

bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)

bull Ευρεία χρήση πίνακα

bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)

bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα

bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 45: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)

bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν

Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)

Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)

bull Ἐμέ

Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 46: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα

τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη

εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 47: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις

bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ

Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)

bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση

bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)

στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας

αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές

(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)

bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο

bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 48: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Δίκη Μαντίθεου διασκευή

bull ΣΥΝΘΗΚΗ

bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 49: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)

bull Ομάδες

bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης

bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)

bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία

bull Κατήγοροι

bull Μάρτυρες

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 50: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Αδίδακτο

bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος

bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο

bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)

bull Ανάγνωση του κειμένου

bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους

bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο

bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)

bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)

bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)

bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 51: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων

bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 52: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται

bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)

bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία

bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική

bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου

bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 53: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

ΙΣΤΟΡΙΑ

bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες

bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων

bull Ολοκλήρωση βιβλίων

bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις

bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες

bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα

bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών

bull Μείωση ύλης 20

bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 54: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -

Επεξεργασία πηγών)

bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά

bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)

bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις

bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται

bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 55: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Α΄ τάξη

Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)

Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)

Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 56: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Παραδείγματα

bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ

bull Δραστηριότητες

bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες

bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip

bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 57: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης

bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)

Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα

Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 58: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής

bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα

bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του

bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων

bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι

bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού

bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες

bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 59: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Β΄ τάξη

bull Άξονες

bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)

bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών

bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα

bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις

bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)

bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)

bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 60: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)

bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)

bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)

bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 61: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Παράδειγμα

bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)

bull Πηγές

bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο

bull Εικόνες

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί

Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 62: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Ένα φέουδο

Η φεουδαρχική ιεραρχία

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 63: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)

Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 64: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Σχολιάζονται

bull η ανασφάλεια που επικρατεί

bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας

bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)

bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο

bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)

bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής

bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης

bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)

bull κλπ

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 65: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 66: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Παραδείγματα δραστηριοτήτων

bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα

bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo

bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 67: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων

bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών

bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης

bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους

bull Όχι στείρα απομνημόνευση

bull Εργασία σε ερωτήματα

bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 68: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

bull Στόχοι αναδιάταξης

bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)

bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων

bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς

bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης

bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)

bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 69: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Στόχοι

bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων

bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς

bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας

bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 70: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull 46 ώρες

bull 6 θεματικές ενότητες

bull 90 σελίδες (από περ 130)

bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία

bull Επαγωγική μεθοδολογία

bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας

bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ

bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 71: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

bull Πορεία διδασκαλίας

bull Φιλοσοφικό πρόβλημα

bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο

bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)

bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)

bull Διαθεματικές προσεγγίσεις

bull Λέξεις ndash κλειδιά

bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)

bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο

Καλή σχολική χρονιά

Page 72: ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό Λύκειοusers.sch.gr/achrono/wordpress/wp-content/uploads/2016/10/Lyceum.pdf•Δυνατότητα εκπαιδευτικού

Καλή σχολική χρονιά