Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... ·...

48
ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Η έκδοση ΕΠΙ ΓΗΣ έλαβε μία εξαιρετικά τιμητική διάκριση στα Διεθνή Βραβεία «Platinum PR Awards 2015», τα οποία έγιναν στη Νέα Υόρκη, στις 26 Οκτωβρίου 2015. Απέσπασε το Honorable Mention στην κατηγορία «External Publication» (print or online) • Το πλαίσιο της νέας ΚΑΠ: Προοπτικές και προκλήσεις • Άμεσες ενισχύσεις και αναπτυξιακά προγράμματα • Τα οφέλη για νέους αγρότες και κτηνοτροφία • Νέα σχέδια βελτίωσης • Καινοτομία και Γεωργία Ακριβείας • Ο αναβαθμισμένος ρόλος της συνεργασίας των παραγωγών • ΚΑΠ και περιβάλλον • Κοινή Αλιευτική Πολιτική: το μέλλον της αλιείας στη χώρα μας ΦΑΚΕΛΟΣ: ΝΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020 Ελληνική Γεωργία: Με το βλέμμα στο μέλλον Προκλήσεις και προοπτικές 26 ΕΙΔΙΚΟΙ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΟΎΝ - ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΠΙ ΓΗΣ-ΤΟ ΑΎΡΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΎΟΎΝ ΜΕ ΣΎΓΧΡΟΝΗ ΜΑΤΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΎ ΣΎΝΘΕΤΟΎΝ ΤΗ ΝΕΑ ΚΑΠ • Το πλαίσιο της νέας ΚΑΠ: Προοπτικές και προκλήσεις • Άμεσες ενισχύσεις και αναπτυξιακά προγράμματα • Τα οφέλη για νέους αγρότες και κτηνοτροφία • Νέα σχέδια βελτίωσης • Καινοτομία και Γεωργία Ακριβείας • Ο αναβαθμισμένος ρόλος της συνεργασίας των παραγωγών • ΚΑΠ και περιβάλλον • Κοινή Αλιευτική Πολιτική: το μέλλον της αλιείας στη χώρα μας ΟΣ 2 ΧΡΟΝΟΣ

Transcript of Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... ·...

Page 1: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

Η έκδοση ΕΠΙ ΓΗΣ έλαβε μία εξαιρετικά

τιμητική διάκριση στα Διεθνή Βραβεία

«Platinum PR Awards 2015», τα οποία έγιναν στη

Νέα Υόρκη, στις 26 Οκτωβρίου 2015.

Απέσπασε το Honorable

Mention στην κατηγορία

«External Publication»

(print or online)

• Το πλαίσιο της νέας ΚΑΠ: Προοπτικές και προκλήσεις • Άμεσες ενισχύσεις και αναπτυξιακά προγράμματα • Τα οφέλη για νέους αγρότες και κτηνοτροφία • Νέα σχέδια βελτίωσης

• Καινοτομία και Γεωργία Ακριβείας • Ο αναβαθμισμένος ρόλος της συνεργασίας των παραγωγών • ΚΑΠ και περιβάλλον • Κοινή Αλιευτική Πολιτική: το μέλλον της αλιείας στη χώρα μας

ΦΑΚΕΛΟΣ: ΝΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Ελληνική Γεωργία: Με το βλέμμα στο μέλλον

Προκλήσεις και προοπτικές

26 ΕΙΔΙΚΟΙ

ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΟΎΝ - ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΠΙ ΓΗΣ-ΤΟ ΑΎΡΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ

ΚΑΙ ΑΝΑΛΎΟΎΝ ΜΕ ΣΎΓΧΡΟΝΗ ΜΑΤΙΑ

ΟΛΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΎ ΣΎΝΘΕΤΟΎΝ

ΤΗ ΝΕΑ ΚΑΠ

• Το πλαίσιο της νέας ΚΑΠ: Προοπτικές και προκλήσεις • Άμεσες ενισχύσεις και αναπτυξιακά προγράμματα • Τα οφέλη για νέους αγρότες και κτηνοτροφία • Νέα σχέδια βελτίωσης

• Καινοτομία και Γεωργία Ακριβείας • Ο αναβαθμισμένος ρόλος της συνεργασίας των παραγωγών • ΚΑΠ και περιβάλλον • Κοινή Αλιευτική Πολιτική: το μέλλον της αλιείας στη χώρα μας

ΟΣ

2ΧΡΟΝΟΣ

Page 2: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

Σε αυτή τη δουλειά πάντα ψάχνετε µία λύση.Εµείς σας προσφέρουµε πολλές.Ολοκληρωµένες και εξειδικευµένες τραπεζικές λύσειςπου ανταποκρίνονται στις ανάγκες σας.Ταµιευτήριο αγροτών για όλες τις τραπεζικές σας συναλλαγές και την πίστωση των αγροτικών σας επιδοτήσεων.

Εξειδικευµένα ασφαλιστικά προγράµµατα προσαρµοσµένα στις ιδιαιτερότητες της αγροτικής δραστηριότητας.

Κάρτα Συµβολαιακής Γεωργίας & Κτηνοτροφίας για να εξασφαλίσετε την παραγωγή και το εισόδηµά σας,

αλλά και δάνεια κάλυψης των καλλιεργητικών εξόδων σας.

∆άνεια για αγορά γης & εξοπλισµού, καθώς και επιδοτούµενα δάνεια για απόκτηση 1ης κατοικίας.

Τα προσφερόµενα προϊόντα και υπηρεσίες παρέχονται υπό τις ισχύουσες περιοριστικές διατάξεις στην κίνηση κεφαλαίων.

Μάθετε περισσότερα σε ένα κατάστηµα της Τράπεζας Πειραιώς.

Τ. 18 2 18, www.piraeusbank.gr

Page 3: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ΕΚΔΟΤΗΣGRAVITY

THE NEWTONSΕθνικής Αντιστάσεως 57,

κτήριο Β’, 15231 Χαλάνδρι, Τηλ: 211-1060127,

email: [email protected]

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣΣτέλιος Ζωντός

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣShutterstockΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΠΟΥ ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

ΤΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

2.117,3 εκατ. ευρώ ήταν η αξία

των ελληνικών εξαγωγών

τον Νοέμβριο του 2015,

από 2.346,8 τον αντίστοιχο μήνα του 2014

1.055,3 εκατ. ευρώ ήταν η αξία

των συνολικών εξαγωγών σε χώρες

της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από 1.135,4

τον Νοέμβριο του 2014

3.647,1 εκατ. ευρώ ήταν η αξία

των εισαγωγών τον Νοέμβριο

του 2014, έναντι 3.904,1

τον Νοέμβριο του 2015

16.215,2 εκατ. ευρώ ήταν

το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου κατά

το χρονικό διάστημα

Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

ΤΕΥΧΟΣ Νο

ΞΕΡΕΤΕ ΟΤΙ:

06

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Το περιεχόμενο αυτής της έκδοσης εκφράζεται με γενικούς όρους και περιορίζεται στην πληροφόρηση και μόνο. Οι αναγνώστες θα πρέπει να συμβουλευτούν επαγγελματίες για την αντιμετώπιση συγκεκριμέ-νων θεμάτων και να μην βασίζονται μόνο σε πληροφορίες αυτού του εντύπου, το οποίο δεν αποτελεί οποιαδήποτε μορφή συμβουλών ή συστάσεων από τον Όμιλο της Τρά-πεζας Πειραιώς. Η Τράπεζα Πειραι-ώς δεν αποδέχεται ούτε αναλαμβά-νει οποιαδήποτε ευθύνη σε σχέση με το περιεχόμενο αυτής της έκδο-σης και εξαιρεί κάθε είδους εγγυή-σεις, δεσμεύσεις και εκπροσωπήσεις (είτε ρητές είτε σιωπηρές) στο μέγι-στο προβλεπόμενο πλαίσιο που ορί-ζει η σχετική νομοθεσία. Οι απόψεις που παρατίθενται στα άρθρα/κείμενα απηχούν τις από-ψεις των υπογραφόντων και δεν εκφράζουν απαραίτητα την Τρά-πεζα Πειραιώς.Απαγορεύεται η ολική ή μερική ανατύπωση, δημοσίευση ή αναπα-ραγωγή χωρίς ειδική άδεια της εκ-δότριας εταιρείας.

Ελληνική Γεωργία: Με το βλέμμα στο μέλλον

EDITORIAL

Το περιοδικό «ΕΠΙ ΓΗΣ» υποδέ-χεται το 2016, μια χρονιά σημα-ντικών προκλήσεων και μεγά-λων ευκαιριών, δίνοντας βήμα σε ειδικούς ώστε να τοποθετη-

θούν για το αύριο της ελληνικής γεωργίας, με ιδιαίτερη αναφορά στη νέα Κοινή Αγρο-τική Πολιτική (ΚΑΠ), η οποία αναμένεται να ενισχύσει τα θεμέλια της ελληνικής γεωργί-ας, αλλά και να οικοδομήσει μια γέφυρα προς το μέλλον. Στο πλαίσιο ενός ανοικτού διαλόγου, 26 διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί, στελέχη φορέων, ερευνητές και λοιποί εμπλεκόμενοι στον χώρο καταθέτουν τις γνώσεις και τις προσωπικές τους απόψεις για το θέμα. Ειδικότερα, σε σχέση με τη νέα

ΚΑΠ, αναδεικνύονται και αναλύονται εξει-δικευμένα θέματα που βρίσκουν πεδίο εφαρμογής στη χώρα μας και αναμένεται να συνθέσουν το ψηφιδωτό που απεικονί-ζει την ελληνική γεωργία της επόμενης ημέρας.

Στις σελίδες αυτής της έκδοσης, λοιπόν, αποτυπώνεται η νέα φιλοσοφία της ΚΑΠ και ο τρόπος που προσεγγίζει την αγροτική επιχειρηματικότητα, την απασχόληση, τη διαχείριση των παραγωγικών πηγών, την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και την προστασία του περιβάλλοντος.

Δίνεται έμφαση στην επιχειρηματικότητα που θα βασιστεί στην ανάπτυξη της καινο-τομίας και της τεχνολογίας και στην οργά-νωση της αγροδιατροφικής αλυσίδας. Άλ-λωστε, η αύξηση της προστιθέμενης αξίας της ελληνικής γεωργίας μπορεί να συνει-

σφέρει ενεργά για μια δυναμική και βιώσιμη επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας.

Με τη νέα δομή των άμεσων ενισχύσεων, η κατανομή τους στους Έλληνες αγρότες επιδιώκει να γίνεται με πιο δίκαιο και δια-φανή τρόπο, το δε Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης υιοθετεί δράσεις ζωτικής σημα-σίας για την ελληνική ύπαιθρο, όπως είναι τα νέα σχέδια βελτίωσης, προωθεί την επι-χειρηματικότητα της μικρής αγροτικής εκ-μετάλλευσης και την προσέλκυση νέων, κάτι που συνεπάγεται δημιουργία θέσεων εργασίας στις αγροτικές περιοχές. Ιδιαίτε-ρη έμφαση δίνεται στον κτηνοτροφικό το-μέα, στους νέους αγρότες κάτω των 40 ετών και στους παραγωγούς που δραστη-ριοποιούνται επαγγελματικά σε ορεινές και μειονεκτικές περιοχές της χώρας.

Η καινοτομία και η επένδυση στη γνώση, αλλά και οι νέες τεχνολογίες, όπως η Γεωρ-γία Ακριβείας, μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμα εργαλεία ώστε να τονώσουν την ανταγωνιστικότητα του αγροτικού προϊό-ντος. Η κατάρτιση και η εκπαίδευση θα δρουν συμπληρωματικά και η συμβολή τους αναμένεται να είναι καίρια.

Η Τράπεζα Πειραιώς έχει επιλέξει στρα-τηγικά να στηρίξει τον αγροτικό τομέα, θε-ωρώντας ότι μπορεί να αποτελέσει βασικό πυλώνα στην πορεία για την ανάκαμψη της εθνικής οικονομίας. Αξιοποιώντας τη ση-μαντική τεχνογνωσία της στον τομέα, φι-λοδοξεί να προσφέρει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες και ολοκληρωμένη εξυπηρέτη-ση των αναγκών των πελατών της.

Παράλληλα, η Τράπεζα Πειραιώς συνεχί-ζει να εστιάζει στο πρόγραμμα Συμβολαια-κής Γεωργίας και Κτηνοτροφίας, το οποίο μετρά τρία χρόνια επιτυχημένης λειτουργί-ας και έχει καθιερωθεί ως μια παρέμβαση με σημαντικό αντίκτυπο στην αγροτική οι-κονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον, προσφέροντας ουσιαστικές λύσεις στα βα-σικά διαρθρωτικά προβλήματα των παρα-γωγών και των μονάδων μεταποίησης με τις οποίες συνεργάζονται.

Η υποστήριξη των Ελλήνων παραγωγών και το όραμα για ένα βιώσιμο αγροτικό μο-ντέλο ανάπτυξης είναι κομβικής σημασίας για την ελληνική οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον και η Τράπεζα Πειραιώς θα είναι παρούσα για να στηρίξει ολοκλη-ρωμένα την ανάπτυξή του.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

03Χειμώνας 2016

Page 4: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

ΦΑΚΕΛΟΣ ΚΑΠ4

Τ α τελευταία χρόνια όλοι έχουν συνειδητοποιήσει ότι η αγρο-τική οικονομία και οι προοπτι-κές της συνιστούν για την Ελ-λάδα συγκριτικό πλεονέκτη-

μα, που υπό προϋποθέσεις μπορεί να συμ-βάλει αποφασιστικά στην έξοδο από την πολύχρονη κρίση και την ύφεση. Καθημε-ρινά όλο και περισσότεροι αποκτούν τη συνείδηση ότι χωρίς την οργανωμένη ανά-πτυξη της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, αλλά και της μεταποίησης που είναι συνδε-δεμένη με ό,τι προσφέρει η ελληνική γη, η χώρα θα δυσκολευτεί πολύ να βγει από το σκοτεινό τούνελ που βρίσκεται σήμερα στο φως της κανονικότητας, που όλοι προσδοκούμε. Επομένως, η συζήτηση για το μέλλον του αγροτικού τομέα είναι εξαι-ρετικά επείγουσα.

Στην πραγματικότητα, η συζήτηση έχει ξεκινήσει και σ’ αυτό βοηθά ο προβληματι-σμός που υπάρχει σε ολόκληρη την Ευρω-παϊκή Ένωση. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτή ακριβώς την περίοδο το Ευρωπαϊκό Κοινο-βούλιο προετοιμάζει έκθεση σχετικά με τις τεχνολογικές λύσεις για μια βιώσιμη γεωρ-γία στην Ευρώπη.

Νέο πρότυποΤο παραδοσιακό μοντέλο της ελληνικής αγροτικής οικονομίας, όπως το γνωρίζου-με σήμερα, με τα προβλήματα, αλλά και με τα πλεονεκτήματά του, είναι βέβαιο ότι σι-γά σιγά δίνει τη θέση του σε ένα νέο πρότυ-πο οργάνωσης της αγροτικής παραγωγής. Η διεθνοποίηση της αγοράς και οι απαιτή-σεις της, όπως και η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας σε όλο το φάσμα των δρα-στηριοτήτων που άπτονται του αγροτικού τομέα, την ωθούν να ενταχθεί οργανικά στη νέα εποχή, όπου η διεθνοποίηση των αγορών και οι τεχνολογικές καινοτομίες έχουν τον πρώτο ρόλο.

Υπάρχουν, ήδη, σημαντικές εξελίξεις σε αυτό το πεδίο, όπως για παράδειγμα η δι-άθεση των αγροτικών προϊόντων. Σήμε-ρα, στην Ελλάδα ο έμπορος, ο εξαγωγέας ή η μεταποιητική μονάδα αποτελούν ακό-μη το κύριο μέσο της επαφής του αγρότη με την αγορά. Όμως σε όλες τις σύγχρονες

οικονομίες το μεγαλύτερο μέρος της αγροτικής παραγωγής διακινείται απρό-σωπα. Εκεί μεσολαβούν τα τοπικά ή ηλε-κτρονικά δημοπρατήρια, ακόμη και μεγά-λα χρηματιστήρια εμπορευμάτων, μέσω των οποίων διαχωρίζονται ποιότητες, δια-μορφώνονται τιμές και διοχετεύονται τα αγροτικά προϊόντα στην αγορά. Η επεί-γουσα ανάγκη πρόσβασης των αγροτικών μας προϊόντων σε νέες αγορές οδηγεί σταθερά στην υιοθέτηση ανάλογων μορ-φών διάθεσης των αγροτικών προϊόντων, οδηγώντας σε πιστοποίηση και αναβάθμι-ση της ποιότητας, σε τυποποίηση και πα-ραπέρα επεξεργασία. Μια διαδικασία που προσθέτει αξία στην πρωτογενή παραγω-γή, ενώ ταυτόχρονα ενισχύει την καθετο-ποίηση και την ανταγωνιστικότητά της στις διεθνείς αγορές.

Η Ελλάδα σήμερα διαθέτει πάνω από 100 προϊόντα με πιστοποίηση Προστατευόμε-νης Γεωγραφικής Ένδειξης και Προστατευ-όμενης Ονομασίας Προέλευσης. Ενώ, λοι-πόν, η χώρα μας κατατάσσεται στην πέ-μπτη θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συ-γκεντρώνοντας το 8,4% του συνολικού αριθμού αυτών των επώνυμων «κατοχυ-ρωμένων» προϊόντων, το μερίδιό της είναι χαμηλότερο του 5% της συνολικής αξίας της ευρωπαϊκής αγοράς. Η διαπίστωση αυ-τή επιβεβαιώνει ότι στην πραγματικότητα υπάρχει έλλειμμα οργάνωσης, κάτι που θα συνέβαλε τόσο στην αύξηση της παραγω-γής όσο και στην καθετοποίηση της παρα-γωγικής αλυσίδας. Καταγράφεται, όμως, και έλλειμμα επιχειρηματικότητας εστια-σμένης στην ανταγωνιστικότητα και την αναζήτηση νέων αγορών. Επομένως, είναι βέβαιο ότι το ζήτημα της επιχειρηματικής οργάνωσης των αγροτικών εκμεταλλεύσε-ων, καθώς και των συνεργατικών οργανώ-σεών τους (συνεταιρισμοί και ομάδες πα-ραγωγών) θα εξελιχθεί στο άμεσο μέλλον. Ήδη ανάμεσα στους στόχους της νέας ΚΑΠ περιλαμβάνεται μια σειρά μέτρων σε αυτή την κατεύθυνση, όπως και η στήριξη της επιχειρηματικότητας μικρής κλίμακας.

Τρία χρόνια Συμβολαιακή Γεωργία Στην Τράπεζα Πειραιώς εκτιμήσαμε εδώ

Η γεωργία του μέλλοντος «κλειδί» για τις εξελίξεις και στην Ελλάδα

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Χριστόδουλος Αντωνιάδης

Σύμβουλος Διοίκησης Εμπορικής & Αγροτικής Τραπεζικής, Τράπεζας Πειραιώς

Τρία χρόνια μετά την καθιέρωση των προγραμμάτων Συμβολαιακής Γεωργίας και Κτηνοτροφίας, τα αποτελέσματα είναι θεαματικά, προς όφελος των παραγωγών, των μεταποιητικών επιχειρήσεων και της εθνικής οικονομίας

και χρόνια τις δυνατότητες του αγροτοδι-ατροφικού κλάδου της ελληνικής οικονο-μίας. Γι’ αυτό δουλεύουμε μαζί με αγρότες και μεταποιητές, για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος. Τρία χρόνια μετά την κα-θιέρωση των προγραμμάτων Συμβολαια-κής Γεωργίας και Κτηνοτροφίας, τα αποτε-λέσματα είναι θεαματικά, προς όφελος των παραγωγών, των μεταποιητικών επι-χειρήσεων και της εθνικής οικονομίας, αφού στα προγράμματα της συμβολαια-κής τραπεζικής οφείλεται το 20% των ελ-ληνικών εξαγωγών αγροτικών προϊόντων. Αλλά, και πέρα από αυτό, σήμερα η Τρά-πεζα Πειραιώς παρέχει με συνέπεια χρη-ματοδότηση σε περισσότερους από 60.000 κατ’ επάγγελμα αγρότες μέσω προ-γραμμάτων δανείων.

Δεν είναι, όμως, μόνο οι πρωτοβουλίες χρηματοδοτικής στήριξης. Η Τράπεζα Πει-ραιώς παρέχει συμβουλευτική υποστήριξη

Page 5: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

5Χειμώνας 2016

μέσω των 30 Κέντρων Αγροτικής Επιχειρη-ματικότητας, που σύντομα θα διπλασια-στούν, τα οποία λειτουργούν σε περιοχές με αξιοσημείωτη αγροτική δραστηριότητα και καλύπτουν τις ανάγκες των Ελλήνων παραγωγών για επενδύσεις, χρηματοδοτή-σεις και άλλα συναφή θέματα. Η σύγχρονη αντίληψη για την ολοκληρωμένη υποστή-ριξη των αγροτών και της αγροτικής οικο-νομίας δεν μπορεί να έχει πλέον μονοσή-μαντη διάσταση. Αντιθέτως, περνάει μέσα από τη σύνθεση πολλών παραγόντων:

την ασφαλή παραγωγή και την ολοκλη-ρωμένη διαχείριση,

την ανάγκη καθετοποίησης και διασύν-δεσης με τις αγορές,

την ορθή διαχείριση των εισροών και ως εκ τούτου τον έλεγχο και τη μείωση του κόστους παραγωγής και

τη σωστή διοικητική και λογιστική διάρ-θρωση των εκμεταλλεύσεων.

Όλα αυτά και πολλά περισσότερα δίνουν στον παραγωγό οι τεχνολογίες και οι υπη-ρεσίες της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, μιας εταιρείας που είναι το αποτέλεσμα μιας μεγάλης προσπάθειας για τη δημιουργία μιας ευρύ-τερης συμμαχίας στρατηγικών εταίρων που δραστηριοποιούνται στον αγροτικό τομέα της ελληνικής οικονομίας, αφού συ-γκεντρώνει όλα τα απαραίτητα στοιχεία γι’ αυτό. Χρηματοπιστωτική παρουσία και υποστήριξη από την Τράπεζα Πειραιώς, τε-χνολογία αιχμής, γνώση και εμπειρία επί της παραγωγής και της εμπορίας. Για πρώ-τη φορά, ίσως, είμαστε σε θέση να έχουμε στη διάθεσή μας ένα τόσο οργανωμένο αποθετήριο γνώσης και στατιστικής πλη-ροφόρησης, ώστε να μπορεί ο χρήστης να βρίσκει συγκεντρωμένη όλη την απαραίτη-τη πληροφορία, χωρίς να χρειάζεται να την αναζητεί σε διαφορετικές βάσεις δεδομέ-νων και πολλαπλές διαφορετικές πηγές.

Στην Τράπεζα Πειραιώς προχωράμε σε μια νέα πρωτοβουλία, επενδύοντας στην ανάπτυξη της ευφυούς γεωργίας

Γεωργία του μέλλοντοςΣτην Τράπεζα Πειραιώς πιστεύουμε ότι η γεωργία του μέλλοντος θα είναι συνακό-λουθο της καινοτομίας, της γνώσης και των σύγχρονων τεχνολογιών στην αγροτική οι-κονομία και την αγροτική επιχείρηση.

Για το λόγο αυτό προχωράμε σε μια νέα πρωτοβουλία, επενδύοντας στην ανάπτυ-ξη της ευφυούς γεωργίας, με την πεποίθη-ση ότι ένα τέτοιο πρόγραμμα μπορεί να φέρει στο προσκήνιο του γενικότερου εν-διαφέροντος την υπόθεση της αγροτικής μας παραγωγής και να συμβάλει καθορι-στικά στον εκσυγχρονισμό της. Από την πλευρά μας, θα συνεχίσουμε να τιμούμε με συνέπεια τη δέσμευση που έχουμε αναλά-βει να στηρίζουμε ενεργά την εργασία, τον μόχθο και τις προσδοκίες των δημιουργι-κών ανθρώπων, που μπορούν να αναδεί-ξουν τον πλούτο που απλόχερα μας προ-σφέρει η ευλογημένη ελληνική γη.

ΦΑΚΕΛΟΣ ΝΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ

ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 6: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

6

Η πρόσφατη ανακοίνωση των πρώτων εκτιμήσεων της μεταβολής του γεωργι-κού εισοδήματος ανά μονά-δα εργασίας στην Ευρωπαϊ-

κή Ένωση (Ε.Ε.) για το 2015 περιείχε και μια ευχάριστη έκπληξη. Παρόλη την (αναμενό-μενη) μείωσή του στην Ε.Ε. (κατά μέσο όρο μειώθηκε 4,5%), η σχετική μεταβολή στην Ελλάδα ήταν θετική – αυξήθηκε κατά 12%. Και ενώ ο σχετικός δείκτης δέχεται κριτική, συνήθως λόγω του ότι ενσωματώνει τη μεί-ωση του γεωργικού δυναμικού (άδικη κρι-τική, μιας και αυτή η μεταβολή και παγκό-σμια τάση εκφράζει και επιτρέπει τη σύ-γκριση με άλλους τομείς), σημασία έχει να δει κανείς και τις ευρύτερες μεταβολές στο σύνολο του γεωργικού τομέα.

Σε όρους πραγματικών τιμών, η αξία της γεωργικής παραγωγής (προ επιδοτή-σεων) και το γεωργικό εισόδημα του το-μέα βρίσκονται 12% και 11% πάνω από τα χαμηλά του 2011, αν και υπολείπονται ακόμη από τα προ κρίσης επίπεδα, ενώ σε ονομαστικές τιμές η αξία της γεωργι-κής παραγωγής βρέθηκε στο υψηλότερο επίπεδο από το 2000.

Χωρίς να παραγνωρίζει κανείς τις σημα-ντικές διαφορές ανάμεσα σε παραγωγούς ή προϊόντα (που ισχύει έτσι κι αλλιώς και όταν μειώνεται το εισόδημα), αυτή η εξέλι-ξη αποτελεί μία ακόμα ένδειξη της δυναμι-κής ενός τομέα που, πέρα από τις όσες αντιφάσεις, καθυστερήσεις και στρεβλώ-σεις χαρακτηρίζουν τη δημόσια εικόνα του, έχει αναδείξει παράλληλα, εν μέσω κρίσης, αντανακλαστικά που επιτρέπουν προσδο-κίες για ένα καλύτερο αύριο.

Βέβαια, αυτό δεν θα έρθει από μόνο του, μιας και η ελληνική γεωργία δεν αποτελεί κάποια παραδεισένια νησίδα της ευρωπαϊ-κής οικονομίας, αλλά επηρεάζεται και αυτή από τις ίδιες προκλήσεις που αντιμετωπί-ζουν και οι γεωργίες των άλλων χωρών της Ε.Ε. Επηρεάζεται από τις εξελίξεις της ελλη-νικής οικονομίας, οι περιπέτειες της οποίας το 2015 οδήγησαν στην ανακοπή της ανο-δικής πορείας των εξαγωγών (προσωρινή, ελπίζει κανείς). Επηρεάζεται από τις διε-θνείς εξελίξεις (το ρωσικό εμπάργκο βρί-

σκεται ακόμη σε ισχύ). Επηρεάζεται ακόμη και από μακροπρόθεσμες προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, μια παγκόσμια πρόκληση που επιβάλλει στην ευρωπαϊκή γεωργία (που δεν φτάνει καν το 2% της ευ-ρωπαϊκής οικονομίας) το κόστος προσαρ-μογής που προέρχεται από το σύνολο των διατροφικών αναγκών του πληθυσμού.

Αυτή η προσαρμογή μεταφέρεται στο 40% της έκτασης της Ε.Ε. (καλλιεργούμενες και βοσκήσιμες γαίες) με τη μορφή πιέ- σεων για σημαντικές αλλαγές στα υπάρχο-ντα πρότυπα χρήσης γης και υδάτινων πό-ρων και στις υπάρχουσες πρακτικές, ασύμ-μετρων για τα κράτη-μέλη, μιας και οι εδα-φολογικές τους συνθήκες και τα οικονομι-κά και διοικητικά τους δεδομένα διαφέρουν σημαντικά.

Η ευρωπαϊκή γεωργία βρίσκεται πλέον σε ένα νέο μακροοικονομικό περιβάλλον που αλλάζει τις εμπορικές και οικονομικές ισορροπίες και χαρακτηρίζεται από χαμη-λότερες τιμές εμπορευμάτων, γεωργικών προϊόντων, αλλά και εισροών. Σε αυτά τα δεδομένα, ο γεωργικός τομέας προσφέρει χρήσιμα μαθήματα ως προς την ανθεκτικό-τητα του γεωργικού εμπορίου της Ε.Ε., πα-ρά τις αρνητικές συνέπειες του ρωσικού εμπάργκο, λόγω του βάρους και της σημα-σίας των προϊόντων προστιθέμενης αξίας.

Η εφαρμογή της νέας ΚΑΠ στην ελληνική γεωργία, με τη σταδιακή αναδιανομή των επιδοτήσεων, αλλάζει τις ισορροπίες του γεωργικού τομέα, ενώ η επιβαλλόμενη στροφή σε περιβάλλον, έρευνα και καινο-τομία απαιτεί αποτελεσματικούς μηχανι-σμούς, τη στιγμή που η πολυπλοκότητα της ΚΑΠ επιφορτίζει τους όποιους μηχανι-σμούς ελέγχου.

Σε αυτά τα πλαίσια, πάντως, εμφανίζο-νται σημαντικές ευκαιρίες που δεν πρέπει να υποτιμηθούν. Ο κόσμος χρειάζεται ένα νέο πρότυπο βιώσιμης γεωργίας, με τις συ-χνά αντιφατικές διατροφικές τάσεις να ευ-νοούν αλλαγές προς πιο βιώσιμα πρότυπα. Η χρήση γης και κυρίως η αλλαγή στη χρή-ση γης γίνεται ο βασικός άξονας γεωργικής προσαρμογής και το τρίπτυχο έρευνα-τε-χνολογία-μεταφορά γνώσης το μέσο προ-ώθησης αυτής. Η προσαρμογή της ΚΑΠ

ΝΕΑ ΚΑΠΠροοπτικές και προκλήσεις για την ελληνική ύπαιθρο

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Τάσος Χανιώτης

Διευθυντής Οικονομι-κών Αναλύσεων, Προο-πτικών, Αξιολογήσεων και Επικοινωνίας της Γε-νικής Διεύθυνσης Γεωρ-γίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Μέχρι το 2021, 19,5 δισ. ευρώ θα εισρεύσουν στην ελληνική γεωρ-γία, τα τρία τέ-ταρτα εξ αυτών με τη μορφή άμε-σης εισοδηματι-κής ενίσχυσης του τομέα

Χειμώνας 2016

ΦΑΚΕΛΟΣ ΝΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 7: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

7

στα νέα δεδομένα έγινε με την αλλαγή «προτύπου» και η στροφή στη γη ήδη είναι ο βασικός άξονας της νέας ΚΑΠ. Ο εξαγωγι-κός προσανατολισμός της ευρωπαϊκής γε-ωργίας ευνοεί τη διατροφική αλυσίδα και η σημαντική αύξηση κονδυλίων έρευνας και νέα μέτρα ενίσχυσης μεταφοράς γνώσης συμβάλλουν στην ίδια κατεύθυνση.

Το γενικότερο πλαίσιο της ΚΑΠ δίνει στην ελληνική γεωργία κάτι σπάνιο για οποιονδήποτε κλάδο της ελληνικής οικο-νομίας – ένα σταθερό δημοσιονομικό πλαί-σιο που μεταφέρει στο 4% του ελληνικού ΑΕΠ περισσότερους κοινοτικούς πόρους απ’ ό,τι μεταφέρεται στο υπόλοιπο 96%.

Σημασία δεν έχει μόνο το ότι, μέχρι το 2021, 19,5 δισ. ευρώ θα εισρεύσουν στην ελ-ληνική γεωργία, τα τρία τέταρτα εξ αυτών με τη μορφή άμεσης εισοδηματικής ενί-σχυσης του τομέα. Σημασία έχει επίσης ότι αυτό θα γίνει με τους ίδιους όρους που ισχύουν σε όλα τα κράτη-μέλη και με ση-μαντική ευελιξία προσαρμογών στις εθνι-κές προτεραιότητες καθενός. Σημασία έχει τέλος ότι, σε αυτό τα πλαίσιο, η αναδιανο-μή των διαθέσιμων πόρων δυνητικά ευνοεί την ελληνική κτηνοτροφία, τη βελτίωση της ποιότητας, την εξωστρέφεια και τις συλλογικές δράσεις, ενώ η στροφή στο πε-ριβάλλον αντιμετωπίζει τις υπαρκτές μα-κροπρόθεσμες προκλήσεις και ανάγκες της ελληνικής γεωργίας.

Όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν βέ-βαια την επιτυχή και έγκαιρη εφαρμογή των υπαρχόντων μέτρων, και ιδίως εκείνων στα οποία σημαντικές καθυστερήσεις και ελλείψεις είναι εμφανείς. Και ενώ σε θέματα ελέγχων οι βελτιώσεις είναι εμφανείς και αναγνωρισμένες, στον τομέα εκείνο που αποτελεί την προϋπόθεση επιτυχούς προ-σαρμογής του γεωργικού τομέα (συμβου-λευτικών δράσεων, διάχυσης γνώσης και καινοτομίας) οι καθυστερήσεις είναι παρα-πάνω από εμφανείς.

Αλλά το μεγάλο ερώτημα όλων των ανω-τέρω είναι αν θα ξεπεραστεί ο πάγιος ετε-ροχρονισμός της ελληνικής γεωργίας ως προς τις ευρωπαϊκές εξελίξεις, που έφερνε πάντα τη συζήτηση στο τι δεν έγινε με την προηγούμενη μεταρρύθμιση τη στιγμή που προετοιμαζόταν ήδη η επόμενη. Η αποφυγή των λαθών του παρελθόντος και των συνεπειών τους προϋποθέτει ότι οι όποιες αναγκαίες προσαρμογές μηχανι-σμών και μέτρων θα γίνουν έγκαιρα και ότι θα προετοιμαστεί ενεργά η συμμετοχή στις συζητήσεις για το μέλλον της ΚΑΠ.

Το άρθρο χρησιμοποιεί το ακρώνυμο ΚΑΠ αντί του ορθότερου ΚΓΠ (Κοινή Γεωργική Πολιτική αντί για Αγροτική) λόγω της γενικευμένης χρήσης του στην Ελλάδα.

Χειμώνας 2016

ΦΑΚΕΛΟΣ ΝΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ

ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 8: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

Χειμώνας 20168

Ο Ελληνικός γεωργικός τομέ-ας κατατάσσεται στην ένα-τη θέση μεταξύ των 28 κρα-τών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) ως προς τη

συνολική αξία γεωργικής παραγωγής. Εν τούτοις, η γεωργική παραγωγή μειώνεται, ιδιαιτέρως μετά το 2006. Η συμβολή της Ελ-ληνικής γεωργικής παραγωγής, τόσο σε σχέση με την υπόλοιπη Ε.Ε. όσο και ως προς τη συμβολή στο Ελληνικό ΑΕΠ, γενι-κώς συρρικνώνεται. Η συμβολή της γεωρ-γίας στο ΑΕΠ είναι 1/3 από ό,τι ήταν μιάμιση δεκαετία πριν (από 12,6% το 1995 στο 4,1% το 2009). Είναι, όμως, αξιοσημείωτο το γε-γονός ότι, κατά τα έτη της οικονομικής κρί-σης στην Ελλάδα, η συμβολή της γεωργι-κής παραγωγής της χώρας στο Ελληνικό ΑΕΠ έχει αυξηθεί, κυρίως λόγω της κατάρ-ρευσης της συνολικής εθνικής παραγωγής. Σε σχέση με το συνολικό ΑΕΠ, ο γεωργικός τομέας έχει επιδείξει αντι-κυκλική συμπερι-φορά. Παρ’ ότι η συνολική αξία των αγροτι-κών προϊόντων εν γένει βαίνει μειούμενη, ο τομέας έχει παραμείνει σχετικά σταθερός εν μέσω των σοβαρών κραδασμών που επέφερε η οικονομική κρίση. Το 2013, το μερίδιο της γεωργίας στο Ελληνικό ΑΕΠ ήταν 5,2%, αυξημένο από το 4,1% του 2009, ενώ το συνολικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε την ίδια περίοδο κατά περισσότερο από 20%. Πρόκειται για ένα πολύ θετικό χαρακτηρι-στικό της Ελληνικής γεωργίας εν συνόλω και πρέπει να εξετασθεί και να αξιοποιηθεί, μιας και μπορεί να αποτελέσει μία από τις κινητήριες δυνάμεις για τη μελλοντική ανάπτυξη της Ελληνικής οικονομίας.

Αυτό που σταματά κατά την άποψή μας την ανάπτυξη του τομέα είναι μία μη συντο-νισμένη και συμπαγής αγροδιατροφική αλυσίδα και ένα μη ευνοϊκό θεσμικό περι-βάλλον/πλαίσιο. Αναφέρουμε παρακάτω μερικά ενδεικτικά προβλήματα και προτεί-νουμε ένα νέο θεσμικό πλαίσιο για τη γεωρ-γία, που θα είναι υβριδιακό και συνεργατικό, καθώς θα βασίζεται στη συνέργεια μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Ένα θεσμικό πλαίσιο που θα δημιουργεί προϋποθέσεις

για ανάπτυξη και ίσες ευκαιρίες για όλη την αγροδιατροφική αλυσίδα, ώστε να χρησι-μοποιηθούν τα ταλέντα και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ελληνικής φύσης, κουλ-τούρας και ιστορίας, που συνιστούν εισροές για υψηλής ποιότητας διατροφικά προϊό-ντα. Θα διασφαλίζει επίσης ένα δίκαιο περι-βάλλον, ώστε η κατανομή της προστιθέμε-νης αξίας να κατανέμεται με τρόπο που να προωθεί την ανάπτυξη του κλάδου, δίνο-ντας κίνητρα εκεί που πρέπει.

Στα προβλήματα, ενδεικτικά θα αναφέ-ρουμε την εφαρμογή της Κοινής Αγροτι-κής Πολιτικής (ΚΑΠ) χωρίς διαχρονικούς εθνικούς στόχους, την πολιτικά και διοικη-τικά ασταθή δομή του υπουργείου Αγρο-τικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥπΑΑΤ), την έλλειψη ανταγωνισμού στις αγορές τελικών προϊόντων και εισροών, την κατα-κερματισμένη έρευνα και τις χωλές γεωρ-γικές εφαρμογές.

Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) αποτε-λεί τον κατεξοχήν φορέα πολιτικής στον πρωτογενή τομέα όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για όλες τις χώρες-μέλη της Ευρω-παϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με την τρέχουσα διάρθρωση της χρηματοδότησης στο πλαί-σιο της ΚΑΠ, για την Ελλάδα το 78,9% (2,3 δισ. ευρώ το 2012) είναι άμεσες ενισχύσεις (Πυλώνας Ι) και 21,7% (670 εκατ. ευρώ) αφο-ρούν στον Πυλώνα ΙΙ, δηλαδή κονδύλια για την αγροτική ανάπτυξη. Μια πιο ακριβής καταγραφή θα καταδείκνυε επίσης ότι υπάρχει περιθώριο βελτίωσης της κατανο-μής των ενισχύσεων από την ανώτερη κα-τηγορία δικαιούχων του Πυλώνα I προς τον Πυλώνα II (περιφερειακή ανάπτυξη), σύμ-φωνα και με τον Κανονισμό Ε.Ε. 1305/2013. Πέρα από τα προβλήματα κατανομής, οι άμεσες ενισχύσεις (Πυλώνας Ι) δεν εφαρμό-στηκαν σωστά, με αποτέλεσμα να επιβλη-θούν επανειλημμένα πρόστιμα στην Ελλά-

Μια πρόταση για ένα καινούργιο θεσμικό πλαίσιο για τη νέα ελληνική γεωργία και την αγροδιατροφική αλυσίδα

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Κώστας Καραντινινής

Καθηγητής, Γεωργικό Πανεπιστήμιο Σουηδίας

ΦΑΚΕΛΟΣ ΝΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 9: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

9Χειμώνας 2016

δα λόγω είτε μη συμμόρφωσης με τους κοι-νοτικούς κανόνες είτε λόγω ανεπαρκών δι-αδικασιών ελέγχου των δαπανών για τη γεωργία. Κατά την επταετία (2007-2013) επι-βλήθηκαν στην Ελλάδα πρόστιμα συνολι-κού ύψους 1,4 δισ. ευρώ. Ακόμα και εν μέσω οικονομικής κρίσης, το 2010, η Ελλάδα υπο-χρεώθηκε να επιστρέψει 479 εκατ. ευρώ. Ούτε όμως και η απορρόφηση κονδυλίων για την περιφερειακή ανάπτυξη είναι ικανο-ποιητική. Η Ελλάδα κατόρθωσε να απορρο-φήσει μόνο το 41% των κονδυλίων που εί-χαν δεσμευθεί για το εθνικό πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης 2007-2012. Ενδεικτικά, μόνο η Βουλγαρία και η Ρουμανία παρουσί-ασαν χαμηλότερα ποσοστά.

Η πολιτική ηγεσία του ΥπΑΑΤ ήταν πάντα ασταθής, παρουσιάζοντας πολύ συχνή εναλλαγή υπουργών και υφυπουργών – ένα φαινόμενο που δεν διαφέρει πολύ από άλλα υπουργεία Ελληνικών κυβερνήσεων.

Κατά την περίοδο 1974-2014 υπηρέτησαν 29 υπουργοί, με μέσο όρο θητείας τους 16,4 μήνες. Η πολιτική διαδικασία λήψης απο-φάσεων για τη γεωργία περιστρέφεται γύ-ρω από το ΥπΑΑΤ, με χαμηλή έως ανύπαρ-κτη συμμετοχή άλλων εμπλεκομένων, όπως οι Περιφέρειες και η Τοπική Αυτοδιοί-κηση, οι κλάδοι της γεωργίας και της βιο-μηχανίας τροφίμων που προηγούνται και έπονται αυτής και άλλοι.

Η γεωργία και οι γεωργοί χρειάζονται δι-αρκή εκπαίδευση, ενημέρωση. Το κενό που δημιουργήθηκε από ένα εθνικό ή και περιφερειακό / τοπικό σύστημα γεωργι-κών εφαρμογών ήρθε να καλύψει ο ιδιωτι-κός τομέας αγροτικών εισροών –κυρίως ιδιώτες γεωπόνοι, δηλαδή, που εμπορεύο-νται εφόδια, όπως λιπάσματα, αγροχημικά, κτηνιατρικά προϊόντα και φάρμακα, και δι-ατηρούν καταστήματα που λειτουργούν εί-τε ανεξάρτητα είτε με το σύστημα της δι-καιόχρησης (franchise). Οι πελάτες τους εί-ναι κυρίως επαγγελματίες αγρότες που δραστηριοποιούνται στην εκτατική γεωρ-γία και όχι μικροί παραγωγοί.

Παρά την έλλειψη στοιχείων, μερικοί αριθμοί είναι ενδεικτικοί για την κατάστα-ση στην αγορά γεωργικών εισροών στην Ελλάδα. Ο συνολικός προϋπολογισμός για την Ελλάδα για τις τρεις βασικές εισροές παραγωγής -σπόροι, χημικά και λιπάσμα-τα- είναι περίπου 700 εκατ. ευρώ (170 εκατ. ευρώ για σπόρους, 170 εκατ. ευρώ για χημι-κά και 350 εκατ. ευρώ για λιπάσματα). Στα στοιχεία αυτά θα πρέπει να προστεθεί ΦΠΑ 18% και μέσο ποσοστό κέρδους 15%. Δεν είναι υπερβολή να θεωρήσουμε ότι ο συνολικός ετήσιος προϋπολογισμός για αυτά τα τρία βασικά στοιχεία γεωργικών εισροών ξεπερνά το 1 δισ. ευρώ ετησίως, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 50% των ετήσιων ενισχύσεων της Ελλάδας μέ-σω της ΚΑΠ και είναι κατά μεγάλο μέρος αποτέλεσμα της ολιγοπωλιακής δομής της αγοράς εισροών.

Για τους παραπάνω λόγους και προκειμέ-νου να καλυφθούν οι ελλείψεις που αναφέ-ρουμε, χρειάζονται κυρίως θεσμικές και δομικές αλλαγές. Μερικές από αυτές είναι η δημιουργία ενός Εθνικού Διεπαγγελματι-κού Συμβουλίου Γεωργίας και Τροφίμων (ΕΔΕΣΓΤ), η δημιουργία του Μόνιμου Γραμ-ματέα Γεωργίας στο ΥπΑΑΤ και μια Διαρκής Κοινοβουλευτική Επιτροπή για τα Τρόφιμα, τη Γεωργία και την Αγροτική Ανάπτυξη.

Το ΕΔΕΣΓΤ θα αποτελείται από φορείς που εκπροσωπούν όλη την αγροδιατροφι-κή αλυσίδα, από την έρευνα έως τον κατα-ναλωτή. Θα έχει θεσμικό ρόλο που δεν θα είναι διεκδικητικός/συνδικαλιστικός, αλλά επιχειρησιακός, διαχειριστικός, συμβου-λευτικός. Το ΕΔΕΣΓΤ θα αποτελεί τη γέφυ-

ρα επαφής του παραγωγού με την έρευνα, την εκπαίδευση, την αγορά και τους φο-ρείς πολιτικής και διοίκησης του κράτους. Ο πολύτιμος χώρος του φιλόξενου εντύ-που δεν επιτρέπει διεξοδική παρουσίαση της δομής του ΕΔΕΣΓΤ, ενδεικτικά, όμως, το ΕΔΕΣΓΤ θα μπορούσε να δημιουργήσει και να διαχειριστεί μερικούς σημαντικούς φορείς, όπως Πάρκα Καινοτομίας Τροφί-μων, Εκκολαπτήρια Επιχειρήσεων Αγροδι-ατροφής, μια Ελληνική Διαδικτυακή Πύλη Τροφίμων, έναν Ελληνικό Κωδικό Τροφί-μων Ταχείας Απόκρισης, Εμπορικό Σήμα Ελληνικών Τροφίμων (brand name) με τη μορφή δικαιόχρησης (franchise), Κέντρο Ανάπτυξης Λαϊκών Αγορών, Ελληνικό Γρα-φείο Γεωργίας Ε.Ε. για θέματα Γεωργίας στις Βρυξέλλες, Νομικό Γραφείο. Επιχειρη-σιακά, ο σημαντικότερος ρόλος του ΕΔΕΣΓΤ θα πρέπει άμεσα να είναι η δημι-ουργία και διαχείριση ενός Ελληνικού Κόμ-βου Εξαγωγικής Εφοδιαστικής Αλυσίδας Τροφίμων, δηλαδή ένα Ελληνικό κέντρο logistics για τρόφιμα. Αυτό θα πρέπει να αναπτυχθεί σε ένα βασικό εμπορικό και συναλλακτικό κέντρο στην Ευρώπη και θα εξυπηρετεί την εξαγωγή Ελληνικών προϊό-ντων διατροφής σε μεγάλη, αλλά και σε μι-κρότερη, κλίμακα. Θα είναι σε θέση να συνδέσει τη ζήτηση και τους Ευρωπαίους αγοραστές, όπως αλυσίδες σούπερ μάρ-κετ, μεσίτες και άλλους μικρότερους αγο-ραστές, με τους προμηθευτές Ελληνικών προϊόντων διατροφής στην Ελλάδα (συνε-ταιρισμούς, ομάδες παραγωγών, μεγάλους / μεσαίους / μικρότερης κλίμακας εξαγω-γείς, μεμονωμένους παραγωγούς).

Η γεωργία είναι αναπόσπαστος και θεμε-λιώδης κρίκος της αγροδιατροφικής αλυσί-δας. Το μέλλον της γεωργίας δεν μπορεί να ιδωθεί έξω από την αλυσίδα. Ένα θεσμικό πλαίσιο και μια νέα δομή θα πρέπει να δώ-σουν περισσότερες πρωτοβουλίες και ευ-θύνες στους φορείς της αλυσίδας ειδικά και στο σύνολό τους. Όλοι οι κρίκοι της αλυσίδας είναι αλληλένδετοι και εξαρτώ-μενοι μεταξύ τους. Η ισχύς της αλυσίδας εί-ναι η δομική μορφή των κρίκων στο σύνο-λό τους, ενώ η αδυναμία της αλυσίδας είναι όση και ο πιο αδύναμος κρίκος της. Δεν συμφέρει σε κανέναν η πρωτογενής παρα-γωγή να είναι ο αδύναμος κρίκος της αλυ-σίδας. Συλλογικά, θεσμικά, δομικά, η αγρο-διατροφική αλυσίδα θα πρέπει να αναδι-οργανωθεί και να αναλάβει τις δικές της ευ-θύνες όσον αφορά στην οργάνωση και διαχείριση του μέλλοντός της, για να αυξή-σει πρώτα το σύνολο της παραγόμενης αξί-ας (την πίτα) και κατόπιν να κατανείμει την αξία με τρόπο που να είναι δίκαιος και να παρέχει τα απαραίτητα κίνητρα ανάπτυξης και προκοπής για όλους.

Συλλογικά, θε-σμικά, δομικά, η αγροδιατροφική αλυσίδα θα πρέ-πει να αναδιορ-γανωθεί και να αναλάβει τις δι-κές της ευθύνες όσον αφορά την οργάνωση και δι-αχείριση του μέλλοντός της

ΦΑΚΕΛΟΣ ΝΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ

ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 10: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Ναπολέων Μαραβέγιας

Αντιπρύτανης Πανεπιστημίου Αθηνών

Η κρίση στον αγροτικό χώρο και η φορολογική συνεισφορά των αγροτών

10 Χειμώνας 2016

Ε ίναι γεγονός ότι η κρίση στον αγροτικό χώρο εκδηλώνεται ηπιότερα, λόγω της αυτοκα-τανάλωσης και του σχετικά χαμηλότερου κόστους ζωής,

σε σχέση με τον αστικό χώρο, όπως δεί-χνουν οι σχετικοί δείκτες. Όμως, ελάχιστη βελτίωση παρατηρείται στο μέσο εισόδη-μα του αγρότη, το οποίο παραμένει στο πε-ρίπου 60% του μέσου εισοδήματος του ερ-γαζόμενου στους άλλους τομείς της ελλη-νικής οικονομίας. Συνεπώς, η σχεδιαζόμε-νη φορολογική συνεισφορά των αγροτών μάλλον θα αποδειχθεί μηδαμινή.

Η κρίση δεν αφορά μόνο την αγροτική δραστηριότητα, από την οποία προκύ-πτουν όλο και χαμηλότερα εισοδήματα, αλλά περιλαμβάνει και τις άλλες δραστη-

ΦΑΚΕΛΟΣ ΝΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 11: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

11Χειμώνας 2016

στο μικρό μέγεθος και τον πολυτεμαχι-σμό, στο χαμηλό τεχνολογικό και οργανω-τικό επίπεδο και στον αναποτελεσματικό τρόπο διαχείρισης των εκμεταλλεύσεων από την πλευρά των αβοήθητων και ελά-χιστα καταρτισμένων αγροτών μας.

Θα μπορούσε να φανεί παράδοξο, αλλά τα μεγαλύτερα προβλήματα υπήρχαν και υπάρχουν στις επαγγελματικές εκμεταλλεύ-σεις των πεδινών περιοχών με μονοκαλλιέρ-γειες και βεβαίως στην κτηνοτροφία, ενώ αντίθετα σε μικρότερες εκμεταλλεύσεις των άλλων περιοχών, όπου υπάρχει συνδυα-σμός καλλιεργειών και κυρίως εξωαγροτι-κές δραστηριότητες, όπως τουρισμός και κατασκευές, τα πράγματα ήταν καλύτερα. Σήμερα, όμως, λόγω της ύφεσης και συνε-πώς της συρρίκνωσης και των μη αγροτικών δραστηριοτήτων παντού, υπάρχουν εξίσου σημαντικά προβλήματα, τα οποία εντείνο-νται από τη μεγάλη έλλειψη πιστώσεων.

Προφανώς, υπάρχουν άμεσα μέτρα ανα-κούφισης, όπως ο έλεγχος των τιμών των βι-ομηχανικών εισροών, η εξασφάλιση περισ-σότερων και φθηνότερων δανείων κ.ά. Όμως, το πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμε-τωπιστεί χωρίς δομικές αλλαγές που εκκρε-μούν δεκαετίες και περιλαμβάνουν την ενί-σχυση της οργάνωσης των αγροτών, ώστε να μην υποκύπτουν στους εμπόρους, την αύξηση της απόδοσης των βιομηχανικών εισροών, με βελτίωση των τεχνολογικών και οργανωτικών μεθόδων για να μειωθεί το κό-στος παραγωγής, την αύξηση του μεγέθους εκμεταλλεύσεων με έξυπνα φορολογικά κί-νητρα και ρυθμίσεις στο κληρονομικό δί-καιο, την παραγωγή προϊόντων υψηλής ποι-ότητας με ονομασία προέλευσης, τη συμβο-λαιακή σύνδεση της αγροτικής παραγωγής με τη μεταποίηση κ.ά.

Όλα αυτά προϋποθέτουν την οργάνωση των συμβουλευτικών δικτύων για την καθο-δήγηση των αγροτών με ευθύνη των δημό-σιων φορέων σε εθνικό και τοπικό επίπεδο και κυρίως την εκπαίδευση και την κατάρτι-ση του ανθρώπινου δυναμικού, ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει τα προβλήματα και να οδηγήσει την ελληνική γεωργία σε καλύ-τερη θέση από τη σημερινή, όπου δυστυ-χώς η αξία των αγροτικών εξαγωγών μας έχει φθάσει να καλύπτει μόνο το περίπου 50% της αξίας των εισαγωγών μας.

Μόνο αν πραγματοποιηθούν οι πιο πάνω παρεμβάσεις, μπορεί ο αγροτικός τομέας να αποτελέσει έναν πραγματικό πυλώνα πάνω στον οποίο μπορεί να στηριχθεί η ανάπτυξη της χώρας μας και ταυτόχρονα, με την αύξηση των αγροτικών εισοδημά-των, μπορεί να συνεισφέρει στα φορολογι-κά βάρη, όπως τον τελευταίο καιρό σχεδιά-ζει η πολιτεία υπό την πίεση των Ευρωπαί-ων δανειστών και εταίρων μας.

Το πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί χωρίς δομικές αλλαγές που εκ-κρεμούν δεκαε-τίες και περιλαμ-βάνουν την ενί-σχυση της οργά-νωσης των αγροτών

Η οργάνωση των συμβουλευτικών δικτύων για την καθοδήγηση των αγροτών με ευ-θύνη των δημό-σιων φορέων σε εθνικό και τοπικό επίπεδο και κυρί-ως η εκπαίδευση και η κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού, ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει τα προβλήματα και να οδηγήσει την ελληνική γεωρ-γία σε καλύτερη θέση από τη ση-μερινή, αποτε-λούν απαραίτητη προϋπόθεση

ριότητες που υπάρχουν στις αγροτικές πε-ριοχές. Οι δημόσιες και ιδιωτικές κατα-σκευές και κυρίως τα έσοδα από τον εσω-τερικό τουρισμό και τη δεύτερη κατοικία βρίσκονται σε συνεχή συρρίκνωση τα τε-λευταία χρόνια.

Τα αίτια της συρρίκνωσης των μη αγροτι-κών δραστηριοτήτων στον αγροτικό χώρο μπορούν να αναζητηθούν στη βαθιά ύφε-ση της ελληνικής οικονομίας, ενώ τα αίτια της μείωσης του αγροτικού εισοδήματος είναι περισσότερο σύνθετα και πρέπει να αναζητηθούν στη συνεχή μείωση των τι-μών που εισπράττει ο παραγωγός-αγρότης σε συνδυασμό με την αύξηση των τιμών που καταβάλλει για βιομηχανικά εφόδια (λιπάσματα, φάρμακα κ.ά.)

Η μείωση των τιμών παραγωγού-αγρό-

τη οφείλεται κυρίως στην κατάρρευση του συνεταιριστικού κινήματος, η οποία αφήνει ελεύθερο πεδίο σε ανεξέλεγκτα εμπορικά δίκτυα και στη μείωση της στή-ριξης από την Κοινή Αγροτική Πολιτική, η οποία από το 2005-06 εξασφαλίζει μόνο ένα εισόδημα επιβίωσης ακόμη και χωρίς αγροτική παραγωγή. Αν, μάλιστα, δεν υπήρχε η διεθνής διατροφική κρίση τα τε-λευταία χρόνια, οι τιμές του παραγωγού κυρίως των δημητριακών θα είχαν μειω-θεί ακόμη περισσότερο.

Από την άλλη πλευρά, οι υψηλές τιμές των βιομηχανικών εφοδίων αυξάνουν το κόστος παραγωγής, καθώς η απόδοσή τους στην ελληνική γεωργία είναι πολύ χαμηλότερη συγκριτικά με άλλες ανα-πτυγμένες χώρες, πράγμα που οφείλεται

ΦΑΚΕΛΟΣ ΝΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ

ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 12: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

12ΦΑΚΕΛΟΣ ΝΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Τ ο πλαίσιο της προηγούμενης ΚΑΠ (2007-2013) χαρακτηρίζε-ται από δύο μεγάλες αλλαγές: την εισαγωγή του καθεστώ-τος της αποδεσμευμένης (ή

αποσυνδεδεμένης) ενίσχυσης και τη θέσπι-ση σοβαρών περιβαλλοντικών κανόνων (βέλτιστες γεωργικές πρακτικές), ως απα-ραίτητων προϋποθέσεων για την καταβο-λή των αμέσων ενισχύσεων.

Οι αποφάσεις για την προηγουμένη αυτή μεταρρύθμιση ξεκίνησαν τον Ιούνιο του 2003 (Ελληνική προεδρία), με την αναθεώ-ρηση της Κοινής Οργάνωσης Αγοράς (ΚΟΑ) των σιτηρών, των ελαιούχων σπόρων, του βοείου κρέατος και του γάλακτος, και ολο-κληρώθηκαν τον Δεκέμβριο του 2007 (Πορ-τογαλική προεδρία), με τη μεταρρύθμιση του αμπελοοινικού τομέα. Στο ενδιάμεσο δι-άστημα είχαν μεταρρυθμιστεί οι ΚΟΑ των «μεσογειακών» προϊόντων (βαμβάκι, κα-πνός, ελαιόλαδο), της ζάχαρης-ζαχαροτεύτ-λων, της μπανάνας, των φρούτων και λαχα-νικών (οπωροκηπευτικά) και του αμπελοοι-νικού τομέα (κρασί).

Ας μην ξεχνάμε ότι από το 1992 και μετά στην Ε.Ε. έλαβαν χώρα συνεχείς μεταρρυθ-μίσεις της ΚΑΠ, με σταθερό πάντα προσα-νατολισμό προς τις αγορές και ότι στον αγροδιατροφικό τομέα της Ένωσης δρα-στηριοποιούνται πάνω από ένα εκατομμύ-ριο επιχειρήσεις.

Σημερινό πλαίσιοΜε το σημερινό πλαίσιο, που αποφασίστη-κε το 2014 έπειτα από μακρές και επίπονες, ως συνήθως, συζητήσεις και τέθηκε σε ισχύ την 1.1.2015, διατηρείται η διάρθρωση της ΚΑΠ σε δύο πυλώνες, με τον πρώτο να πε-ριλαμβάνει, όπως πάντα, τις άμεσες ενισχύ-σεις (επιδοτήσεις), επιπλέον όμως και μέ-τρα στήριξης της αγοράς και τον δεύτερο το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης.

Τα μέτρα στήριξης της αγοράς (10% του συνολικού προϋπολογισμού) ενεργοποι-ούνται σε περιπτώσεις αποσταθεροποίη-σης των αγορών από αντίξοες καιρικές συνθήκες (περίοδος παρατεταμένης ξηρα-σίας, πολύ χαμηλές ή πολύ υψηλές θερμο-κρασίες, πλημμύρες και γενικά ακραία και-ρικά φαινόμενα) και θα τα βρούμε, όπως ήδη αναφέρθηκε, στον Πυλώνα 1 μαζί με τις άμεσες ενισχύσεις, που αποτελούν, οι τελευταίες, το 70% του συνολικού προϋπο-λογισμού της ΚΑΠ.

Οι άμεσες ενισχύσεις παρέχουν, όπως συνέβαινε πάντοτε, το αναγκαίο εγγυημέ-νο εισόδημα για να μπορεί ο αγρότης και ο κτηνοτρόφος να συνεχίσουν να παρά-γουν προϊόντα υψηλής ποιότητας και αξί-ας. Ο δεύτερος Πυλώνας είναι προσανα-τολισμένος πάντα στην ενίσχυση της επι-χειρηματικότητας των παραγωγών και των οργανώσεών τους.

Η διαφορά στην αρχιτεκτονική των ενι-σχύσεων μεταξύ παλαιού και νέου πλαισί-ου έγκειται στο γεγονός ότι η Ενιαία Ενί-σχυση (Single Payment) του παλαιού πλαι-σίου αντικαθίσταται από το άθροισμα της Βασικής Ενίσχυσης (55% της Ενιαίας), της Πράσινης Ενίσχυσης (30% της Ενιαίας), της Συνδεδεμένης Ενίσχυσης (8%), της Ενίσχυ-σης για τις περιοχές με φυσικούς περιορι-σμούς (5% της Ενιαίας, οι παλιές προβλη-ματικές περιοχές) και της Ενίσχυσης για τους νέους γεωργούς (2% της Ενιαίας).

Ο εθνικός δημοσιονομικός φάκελος αλ-λάζει επί τα χείρω και οι ενισχύσεις σε ετή-σια βάση μειώνονται σε ποσοστό 10%-15% σε σχέση με το προηγούμενο πλαίσιο (2,039 δισ. ευρώ για το 2015 και 1,95 δισ. ευ-ρώ για το 2020, σε σχέση με 2,3 δισ. ευρώ το προηγούμενο διάστημα).

Με το νέο πλαίσιο οι άμεσες ενισχύσεις βασίζονται στον αριθμό των δικαιωμάτων (1 δικαίωμα ανά εκτάριο ή για κάθε 10

στρέμματα) και για τη χώρα μας έχουμε τις παρακάτω εθνικές επιλογές:

Βοσκότοποι (δημόσιοι και χαμηλής αξί-ας): 25% των κονδυλίων (1,78 εκατ. εκτάρια Χ 250 ευρώ/εκτάριο).

Αρόσιμες εκτάσεις (υψηλής παραγωγικό-τητας και αξίας): 47% των κονδυλίων (2 εκατ. εκτάρια Χ 420 ευρώ/εκτάριο).

Δενδρώδεις καλλιέργειες (με επενδυμέ-νο κεφάλαιο): 28% των κονδυλίων (0,97 εκατ. εκτάρια Χ 500 ευρώ/εκτάριο).

Για πρώτη φορά, επίσης, το νέο πλαίσιο προβλέπει εσωτερική προοδευτική σύγκλι-ση (θα ολοκληρωθεί μέχρι το 2019), με μετα-φορά πόρων από τους γεωργούς που παίρ-νουν περισσότερα σε γεωργούς που παίρ-νουν λιγότερα, με την πρόβλεψη οι απώλει-ες των πρώτων να μην υπερβούν σε καμιά

2014-2020Το νέο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής Με επισήμανση των διαφορών από το προηγούμενο πλαίσιο 2007-2013

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Χρήστος Ε. Αυγουλάς

Ομότιμος Καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών

Χειμώνας 2016

Page 13: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

13ΦΑΚΕΛΟΣ

ΝΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

περίπτωση το 30% του εισοδήματός τους.Με το νέο πλαίσιο δίνεται ο ορισμός του

«ενεργού γεωργού» που είναι εκείνοι για τους οποίους οι άμεσες ενισχύσεις αντι-προσωπεύουν τουλάχιστον το 5% του εξωγεωργικού τους εισοδήματος (για φυ-σικά πρόσωπα). Δεν καταβάλλονται ενι-σχύσεις σε φυσικά και νομικά πρόσωπα που δεν ασκούν γεωργική δραστηριότητα (αεροδρόμια, σιδηροδρομικές εταιρείες, γήπεδα, υπαίθριοι χώροι ψυχαγωγίας κ.ά.), καθώς και σε δικαιούχους που καλλι-εργούν λιγότερο από το 50% των εκτάσε-ών τους. Επίσης, δεν καταβάλονται οι ενι-σχύσεις όταν το σύνολό τους είναι μικρό-τερο από 250 ευρώ.

Για την καταβολή της πράσινης ενίσχυ-σης, θεμελιώδης αναδεικνύεται η εισαγωγή

στην καλλιεργητική πρακτική της τεχνικής της αμειψισποράς, έστω και σε κακέκτυπη μορφή, μακριά από τα επιστημονικώς πα-ραδεδεγμένα (σε εκτάσεις μεγαλύτερες των 100 στρεμμάτων ή 10 εκταρίων).

Στο καθεστώς της συνδεδεμένης (coupled) ενίσχυσης, που επανέρχεται στο προσκήνιο με το νέο πλαίσιο, υπάγονται τα όσπρια, τα κτηνοτροφικά (πρωτεϊνούχα) ψυχανθή, τα ζαχαρότευτλα, το σκληρό σι-τάρι, το ρύζι, η βιομηχανική τομάτα, η πα-ραγωγή σπόρων σποράς (σποροπαραγω-γή), τα πορτοκάλια και τα ροδάκινα για χυ-μό, τα σπαράγγια, τα θηλυκά βοοειδή, τα αιγοπρόβατα, τα ζώα με ειδικά δικαιώματα και οι μεταξοσκώληκες.

Τις όποιες αποφάσεις τους για τη συνδε-δεμένη στήριξη τα κράτη-μέλη μπορούν

να τις αναθεωρήσουν μέχρι την 1η Αυγού-στου 2016.

Στις περιοχές με «φυσικούς περιορι-σμούς» χορηγείται πρόσθετη ενίσχυση, με ταβάνι το 5% του εθνικού δημοσιονομικού φακέλου.

Για τους νεοεισερχόμενους στο επάγγελ-μα νέους αγρότες (κάτω των 40 ετών), με το νέο πλαίσιο, η βασική ενίσχυση προβλέ-πεται αυξημένη κατά 25% σε σχέση με το προηγούμενο καθεστώς, για τα πέντε πρώ-τα χρόνια της ένταξής τους (για έκταση μέ-χρι 250 στρέμματα).

Στις «μικρές εκμεταλλεύσεις», με το νέο πλαίσιο, υπάγονται οι εκμεταλλεύσεις εκεί-νες που λαμβάνουν ενισχύσεις μέχρι 1.250 ευρώ κάθε χρόνο. Οι εκμεταλλεύσεις αυτές απαλλάσονται από τις υποχρεώσεις για το πρασίνισμα και από τους ελέγχους για την πολλαπλή συμμόρφωση. Εάν ο «μικρός» γεωργός επιθυμεί να μεγαλώσει την εκμε-τάλλευσή του, μπορεί να λάβει ενίσχυση από τον Πυλώνα ΙΙ. Με το νέο δημοσιονικό πλαίσιο της ΚΑΠ, ο Πυλώνας ΙΙ χρηματοδο-τείται για τη χώρα μας με το ποσό των 4,7 δισ. ευρώ από την Ε.Ε. για το διάστημα 2014-2020 (περίπου 700 εκατ.ευρώ κάθε χρόνο) και, συγχρηματοδοτούμενο από εθνικά και ιδιωτικά κονδύλια (εθνική και ιδιωτική συμ-μετοχή), φθάνει τα 6 δισ. ευρώ.

Τα νέα μέτρα που περιλαμβάνει το Πρό-γραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης για το διά-στημα 2014-2020 προβλέπουν δράσεις:

Καινοτομίας, όπως εφαρμογή της έρευ-νας στη γεωργική ανάπτυξη.

Παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις.

Εκσυγχρονισμού, επενδύσεων και αναδι-άρθρωσης των εκμεταλλεύσεων.

Ομάδων και οργανώσεων των παραγωγών. Συνεργασίας σε επίπεδο τεχνολογικό, εμπορικό και περιβαλλοντικό.

Διαχείρισης κινδύνων. Μεγαλύτερης προβολής του τομέα της βιολογικής γεωργίας.

Ενισχυμένης στήριξης της δασοκομίας. Χαρακτηρισμού μέχρι και του 10% των γε-ωργικών εκτάσεων του κράτους-μέλους ως περιοχών με ειδικούς περιορισμούς.

Συστημάτων ποιότητας, με τη στήριξη των γεωργών για προϊόντα ΠΟΠ, ΠΓΕ και ΕΠΙΠ (Εγγυημένο, Παραδοσιακό, Ιδιότυπο).

Επιχορήγησης για εκκίνηση επιχειρήσε-ων με μη γεωργικές δραστηριότητες.

Ανάπτυξης δραστηριοτήτων στην ύπαι-θρο, π.χ. πρόγραμμα Leader.

Στη νέα ΚΑΠ, ο Πυλώνας Ι μαζί με τα μέτρα στήριξης της αγοράς απορροφούν το 80% του συνολικού προϋπολογισμού (70% και 10%) και ο Πυλώνας ΙΙ το υπόλοιπο 20%.

Οι άμεσες ενι-σχύσεις παρέ-χουν, όπως συνέ-βαινε πάντοτε, το αναγκαίο εγ-γυημένο εισόδη-μα για να μπορεί ο αγρότης και ο κτηνοτρόφος να συνεχίσουν να παράγουν προϊ-όντα υψηλής ποιότητας και αξίας

Χειμώνας 2016

Page 14: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

14 Χειμώνας 2016

Τ ον Δεκέμβριο του 2015, με από-φαση της Ευρωπαϊκής Επιτρο-πής, εγκρίθηκε το νέο Πρό-γραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2014-2020 της Ελλάδας.

Σημαντικά μέτρα περιλαμβάνονται στο πρό-γραμμα που αναμένεται να τονώσουν και την επενδυτική δραστηριότητα στον αγροτικό τομέα, η οποία άλλωστε αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για την επανεκκίνηση της ανα-πτυξιακής διαδικασίας.

Οι σημαντικότερες δράσεις του ΠΑΑ, που προβλέπεται να ενισχύσουν τις επενδύσεις στη γεωργία και στην κτηνο-τροφία, είναι οι:

Υλοποίηση επενδύσεων που συμβάλλουν στην ανταγωνιστικότητα της εκμετάλλευσης.

Υλοποίηση επενδύσεων που συμβάλλουν στην εξοικονόμηση ύδατος.

Υλοποίηση επενδύσεων που συμβάλλουν στη χρήση ΑΠΕ καθώς και στην προστασία του περιβάλλοντος.

Η κοινοτική συμμετοχή στη χρηματοδότη-ση των δράσεων αυτών ανέρχεται σε περί-που 347 εκατ. ευρώ στη διάρκεια του προγράμματος.

Για να λάβει ενίσχυση, όσον αφορά την πραγματοποιούμενη επένδυση, η γεωργική εκμετάλλευση πρέπει να υποβάλει ένα -σχε-τικά μικρής έκτασης- business plan (δηλαδή ένα επενδυτικό σχέδιο), το γνωστό στη χώρα μας «σχέδιο βελτίωσης», στο οποίο πρέπει να περιγράφονται οι προβλεπόμενες επενδύ-σεις και να αποδεικνύεται ότι, μέσω αυτών, επιτυγχάνονται οι στόχοι των προαναφερό-μενων δράσεων του ΠΑΑ. Για την έναρξη υποβολής των επενδυτικών σχεδίων, οι προ-κηρύξεις των δράσεων θα γίνουν, μετά τον καθορισμό λεπτομερειών εφαρμογής και δι-

ΝΈΑ ΣΧΈΔΙΑ ΒΈΛΤΙΩΣΗΣΠροτάσεις και εφαρμογή για ορθολογικές επενδύσεις

οικητικών διαδικασιών, που θα καθορισθούν στις αρχές του 2016.

Συνοπτικά, παρακάτω παρουσιάζονται οι προτεραιότητες, οι προϋποθέσεις επιλεξιμό-τητας και τα ποσοστά ενίσχυσης επί των προ-βλεπόμενων ενισχύσεων, που αφορούν τη δράση «Υλοποίηση επενδύσεων που συμ-βάλλουν στην ανταγωνιστικότητα της εκμετάλλευσης».

Προτεραιότητα θα δοθεί σε επενδυτικά σχέδια που συνδέονται κυρίως με τον τομέα των οπωροκηπευτικών, της αιγοπροβατο-τροφίας και την παραγωγή ζωοτροφών. Βα-σικός στόχος εφαρμογής της δράσης είναι η στήριξη των γεωργικών εκμεταλλεύσεων που στρέφονται κυρίως προς τα ποιοτικά γε-ωργικά προϊόντα. Θα ενισχύσει την ανταγω-νιστικότητά τους και θα διευκολύνει την εί-σοδό τους σε νέες αγορές, ικανοποιώντας τις νέες διατροφικές απαιτήσεις των καταναλω-τών. Ακόμη, η αναδιάρθρωση των κτηνο-τροφικών εκμεταλλεύσεων με την καλλιέρ-γεια κτηνοτροφικών φυτών θα συμβάλει στη βελτίωση της αυτάρκειάς τους όσον αφορά τις χρησιμοποιούμενες ζωοτροφές και στη μείωση του κόστους παραγωγής τους. Επί-σης, προτεραιότητα θα δοθεί στην ενίσχυση της αναδιάρθρωσης του παραγωγικού συ-στήματος των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, με κατεύθυνση προς καλλιέργειες ανθεκτι-κές ή προσαρμοσμένες στην κλιματική αλλα-γή, αλλά και στην ενίσχυση της εισαγωγής καινοτομιών, ώστε να υποστηριχθεί η βιωσι-μότητα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων.

Οι δικαιούχοι υποβολής επενδυτικού σχε-δίου μπορεί να είναι οι επαγγελματίες αγρό-τες, όσοι αγρότες έχουν ενταχθεί στο πρό-γραμμα των νεών γεωργών και νομικά πρό-σωπα με κύρια δραστηριότητα την άσκηση της γεωργίας. Ειδικά για την υλοποίηση συλ-λογικών επενδύσεων, στήριξη μπορεί να πα-ρέχεται και σε ομάδες παραγωγών.

Στο πλαίσιο της εν λόγω δράσης, μπορούν να ενισχυθούν ενδεικτικά οι εξής κατηγο-ρίες επενδύσεων:

Αγορά γης (αφορά ποσοστό έως 10 % του συνολικού κόστους της επένδυσης και για τις περιπτώσεις που συμπεριλαμβάνονται εγκαταλελειμμένες εγκαταστάσεις το όριο φθάνει έως 15%).

Ανέγερση, επέκταση, εκσυγχρονισμός γε-ωργικών κτιρίων και κατασκευών.

Αγορά, μεταφορά και εγκατάσταση και-νούργιου μηχανολογικού και λοιπού εξοπλισμού.

Αγορά, μεταφορά και εγκατάσταση πολυε-τών φυτειών.

Περίφραξη και διαμόρφωση αγροτεμαχίων.

Αγορά καινούργιου μελισσοκομικού και ανθοκομικού αυτοκινήτου.

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Κων/νος Τσιμπούκας

Καθηγητής Γεωργικής Οικονομίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Προτεραιότητα θα δοθεί σε επεν-δυτικά σχέδια που συνδέονται κυρίως με τον το-μέα των οπωρο-κηπευτικών, της αιγοπροβατο-τροφίας και την παραγωγή ζωοτροφών

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 15: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

15Χειμώνας 2016

νόμηση ύδατος, συμβολή στη χρήση ΑΠΕ), με μέγιστο ύψος επένδυσης συνο-λικά τις 500.000 ευρώ, το οποίο για τις συλλογικές επενδύσεις συνδυαστικά δεν θα ξεπερνά τα 2.000.000 ευρώ.

Η εμπειρία εφαρμογής του «εργαλείου» των σχεδίων βελτίωσης, όπως προκύπτει απο τις προηγούμενες προγραμματικές περιόδους, δείχνει ότι οι υποψήφιοι επεν-δυτές, για να διατηρήσουν και να βελτιώ-σουν το επίπεδο της οικονομικής βιωσι-μότητας των εκμεταλλεύσεών τους, πρέ-πει κατά τον σχεδιασμό του επενδυτικού τους σχεδίου να αποφύγουν την επιδίωξη απλής μεγιστοποίησης των ενισχύσεων επί των επενδύσεων. Μια τέτοια επιλογή συνήθως οδηγεί σε χρηματοοικονομικές περιπέτειες τις εκμεταλλεύσεις, που κατα-λήγουν συχνά και στη μη ολοκλήρωση των προβλεπόμενων επενδύσεων.

Οι νέες επενδύσεις λειτουργούν προς όφελος του υποψήφιου επενδυτή, όταν στοχεύουν στη μείωση του κόστους παρα-γωγής ή ευρύτερα στην αύξηση του γεωρ-γικού του εισοδήματος. Στην κατεύθυνση αυτή, ο σχεδιασμός των επενδύσεων θα πρέπει να γίνεται απο τον υποψήφιο επεν-δυτή (με ενδεχόμενη βοήθεια ειδικού με-λετητή), που αφού καθορίσει τον στόχο της επενδυτικής του πρωτοβουλίας και εκτιμή-σει την οικονομική απόδοση της επένδυ-σης, πρέπει επιπροσθέτως να διερευνήσει με μεγάλη προσοχή κρίσιμα σημεία της λειτουργίας της εκμετάλλευσής του, που πρόκειται να μεταβληθούν λόγω των επεν-δύσεων. Ορισμένα από αυτά που πρέπει να εξετασθούν σε βάθος είναι:α) Η διασφάλιση των αγορών, όταν πρό-

κειται για αύξηση της παραγωγής ή με-ταβολή της ποιότητας των παραγόμε-νων προϊόντων ή παραγωγή νέων προϊόντων.

β) Η δυνατότητα προμήθειας επαρκών ποσοτήτων των απαιτούμενων εισρο-ών, λόγω αλλαγής του σχεδίου παραγωγής.

γ) Η απαιτούμενη τεχνογνωσία που ενδε-χομένως να απαιτείται και ο τρόπος εξασφάλισής της.

δ) Η απαιτούμενη ρευστότητα και η χρο-νική της κατανομή, όπως και οι μέθο-δοι διασφάλισής της. Η ρευστότητα μπορεί να μην αφορά μόνον την κάλυ-ψη των απαιτήσεων για την πραγματο-ποίηση των επενδύσεων, αλλά και την ενδεχόμενη αύξηση των αναγκών σε κεφάλαια κίνησης.

Η αντιμετώπιση των παραπάνω προβλη-μάτων θα διευκολύνει την ομαλή εφαρ-μογή των επενδύσεων και θα ενισχύσει την οικονομική βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεων.

Σημαντική προϋπόθεση για την επιλεξιμότη-τα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων είναι ότι στην αρχική τους κατάσταση (πριν την εφαρ-μογή των επενδύσεων) το οικονομικό μέγε-θός τους πρέπει να είναι άνω των 8.000 ευρώ. Ακόμη, ως προς την επιλεξιμότητά τους, προβλέπεται να δοθεί προτεραιότητα σε εκ-μεταλλεύσεις με οικονομικό μέγεθος 8.000 έως 25.000 ευρώ. Για να γίνουν κατανοητά τα προαναφερόμενα όρια, παρουσιάζονται τα αντίστοιχα ενδεικτικά φυσικά μεγέθη (αριθ-μός στρεμμάτων ή αριθμός ζώων), για εκμε-ταλλεύσεις που ασκούν μονοκαλλιέργεια.

Τα ανωτέρω ποσοστά προσαυξάνο-νται κατά 20% (με τον όρο ότι η ανώτατη συνδυασμένη στήριξη δεν υπερβαίνει το 75%) σε γεωργούς που έχουν ενταχθεί στο μέτρο των νέων γεωργών, σε συλλο-γικές επενδύσεις και ολοκληρωμένα επενδυτικά σχέδια, καθώς και σε επενδύ-σεις που προκύπτουν απο δράσεις χρη-ματοδοτούμενες απο το μέτρο «Συνερ-γασία» του ΠΑΑ. Οι υποψήφιοι επενδυτές μπορούν κατά την υποβολή της αίτησης στήριξης να αι-τηθούν ενίσχυση επενδύσεων που θα αφορούν και τις τρεις δράσεις (ανταγωνι-στικότητα των εκμεταλλεύσεων, εξοικο-

Τύπος καλλιέργειας ή εκτροφής ζώων

Φυσικό μέγεθος εκμεταλλεύσεων που αντιστοιχούν σε οικονομικό μέγεθος 8.000 ευρώ

Φυσικό μέγεθος εκμεταλλεύσεων που αντιστοιχούν σε οικονομικό μέγεθος 25.000 ευρώ

Νωπά κηπευτικά, σε υπαίθρια καλλιέργεια (στρέμματα)

7 22

Νωπά κηπευτικά υπό κάλυψη (στρέμματα)

1,5 5

Φακές- ρεβύθια (στρέμματα) 30 93

Φαρμακευτικά και αρωματικά φυτά (στρέμματα)

12 39

Αραβόσιτος καρπός (στρέμματα)

59 183

Μηδική ποτιστική (στρέμματα) 56 176

Βαμβάκι (στρέμματα) 51 160

Ελαιοκαλλιέργεια (ελαιοπαρα-γωγής) (στρέμματα)

50 156

Προβατίνες αναπαραγωγής (αριθμός ζώων)

52 163

Η χωρική διαφοροποίηση των ποσοστών ενίσχυσης των επενδύσεων παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα

Ποσοστό ενίσχυσης των επενδύσεων

Μικρά Νησιά Αιγαίου Λιγότερο Ανεπτυγμένες Περιφέρειες

Λοιπές Περιοχές

75% 50% 40%

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ

ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 16: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

16 Χειμώνας 2016

Ο κύριος μοχλός αλλαγής για τον αγροτικό τομέα τις επό-μενες δεκαετίες, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώ-πη, είναι η προώθηση της

καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας. Η παγκοσμιοποίηση έχει διαμορφώσει ένα νέο πεδίο ανταγωνισμού στις διεθνείς αγορές, οι διεθνείς τιμές των αγροτικών προϊόντων πα-ρουσιάζουν μια αυξητική τάση, αλλά και υψηλή διακύμανση, αυξάνοντας τον κίνδυνο και την αβεβαιότητα, καθώς και την επισιτι-στική ανασφάλεια για τις χώρες που είναι ει-σαγωγικές σε τρόφιμα. Η ένταξη στο παγκό-σμιο οικονομικό σύστημα των αναδυομένων οικονομιών (BRICS) την τελευταία εικοσαετία ενίσχυσε τη ζήτηση και προβλέπεται αυξητι-κή επίδραση στις τιμές των βασικών τροφί-μων διεθνώς. Με προβλεπόμενο παγκόσμιο πληθυσμό στα 9,6 δισ. το 2050, η επισιτιστική ασφάλεια (food security) ανάγεται σε μία από τις βασικές προτεραιότητες των Millennium Development Goals. Στην πλευρά της προ-σφοράς, λόγω της προϊούσας κλιματικής αλ-λαγής, απαιτείται η λήψη μέτρων πολιτικής για την προστασία των παραγωγικών πόρων και την αύξηση της παραγωγικότητας, σε ένα δημοσιονομικά περιοριστικό οικονομικό πε-ριβάλλον, που αναγκαστικά μειώνει τους δια-θέσιμους πόρους για τον αγροτικό τομέα. Οι διεθνείς αυτές τάσεις διαμορφώνουν το νέο πλαίσιο λειτουργίας της Κοινής Αγροτικής

Πολιτικής για την προγραμματική περίοδο 2014-2020, στην οποία ο κεντρικός στόχος της ευρωπαϊκής πολιτικής είναι η Ευφυής Ανάπτυξη (smartgrowth). Η Κοινή Αγροτική Πολιτική, επομένως, θα κληθεί να υπηρετή-σει και να συμβάλει στο στόχο αυτό, ενισχύο-ντας την καινοτομία και την επιχειρηματικό-τητα ως κεντρικές προτεραιότητες.

Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η διαμόρ-φωση για τον αγροτικό τομέα οικονομικού περιβάλλοντος ελκυστικού για τους νέους, με καινοτομικές ιδέες, ικανότητα και γνώση σε υψηλές τεχνολογίες. Αυτό απαιτεί αντα-μοιβή για επιχειρηματικές πρωτοβουλίες σε ολόκληρο το εύρος της εφοδιαστικής αλυσί-δας, με τη δημιουργία νέων προϊόντων, ικα-νοποίηση των αναγκών του καταναλωτή, υψηλή ποιότητα και ανταγωνιστικότητα στις διεθνείς αγορές. Ταυτόχρονα, η καινοτομία στον αγροτικό τομέα θα πρέπει να στοχεύ-σει στην προστασία των φυσικών πόρων, κυ-ρίως, αλλά όχι μόνον, της γεωργικής γης και των υδατικών πόρων, τη βιοποικιλότητα, την ενεργειακή απεξάρτηση από ορυκτά καύσι-μα και ταυτόχρονα την προώθηση των ανα-νεώσιμων πηγών ενέργειας (βιομάζα, βιοαέριο).

Στο πλαίσιο αυτό μπορούμε να προσδιορί-σουμε τις εξής τρεις προτεραιότητες για την ενίσχυση της καινοτομίας και της επιχειρη-ματικότητας στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ: (α) ενίσχυση της καινοτομίας και της επιχειρη-

ματικότητας σε ολόκληρο το εύρος της αγροδιατροφικής εφοδιαστικής αλυσίδας, με στόχο την ενίσχυση της αποτελεσματικό-τητας και της βιωσιμότητας του συστήματος παραγωγής τροφίμων και την επισιτιστική ασφάλεια της χώρας, (β) την ενδυνάμωση των μηχανισμών υποστήριξης και παροχής υπηρεσιών σε καινοτομικές δραστηριότητες στον αγροτικό χώρο, με στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας και της αποδοτικότη-τας, του εισοδήματος και της ανταγωνιστικό-τητας σε ολόκληρο το φάσμα της οικονομι-κών δραστηριοτήτων και (γ) την αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογιών όσον αφορά την παραγωγή προϊόντων, την εμπορία, το εξαγωγικό εμπόριο, τη διοίκηση και οργάνω-ση σε ολόκληρη την αγροδιατροφική αλυσί-δα και την προώθηση συλλογικών δράσεων.

Τέλος, είναι σκόπιμο να αναφερθεί ότι στο HORIZON 2020, στο σημαντικότερο μοχλό έρευνας και παραγωγής νέας τεχνολογίας και πολιτικής για την καινοτομία στην Ευρω-παϊκή Ένωση, προωθούνται ερευνητικές δράσεις που συμβάλλουν σε δύο κυρίως στόχους, στην επισιτιστική ασφάλεια και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Επίσης, είναι ενδιαφέρον ότι η EXPO του Μι-λάνου 2015 είχε θέμα «Feeding the Planet, Energy for Life: embracing technology, innovation, culture, traditions and creativity and how they relate to food and diet». Δεν είναι τυχαία επίσης η αναφορά του Προέ-δρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη συνάντησή του με το προεδρείο της EXPO 2015 του Μιλάνου τον Νοέμβριο του 2014 ότι «Today’s farmers are new Renaissance men: they must possess the right mix of science, economics, entrepreneurialism, and environmental awareness to meet the challenges of the future».

Η προώθηση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Γεώργιος Μέργος

Ομότιμος Καθηγητής Οικονομικών Επιστημών, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 17: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

17Χειμώνας 2016

ΝΈΑ ΚΑΠ Η δομή των άμεσων ενισχύσεων

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Σωτήρης Κουτσομήτρος

Προϊστάμενος Τμήματος Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, της Διεύθυνσης Αγροτικής Πολιτικής, Διεθνών Σχέσεων και Προώθησης Προϊόντων, του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης

Η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική μπορεί να αποτελέσει το εφαλτήριο για την ανάπτυξη της ελληνικής υπαίθρου, της γεωργίας και της κτηνοτρο-

φίας, καθώς παρέχει τα εχέγγυα διατήρησης του πληθυσμού στην ύπαιθρο και τα κίνητρα για να αναπτυχθούν οι γεωργικές επιχειρή-σεις σε ένα από τα πιο δυναμικά τμήματα της ελληνικής οικονομίας. Οι άμεσες ενισχύσεις της περιόδου 2015-2020 είναι δικαιότερες, δι-αφανείς και στοχευμένες. Θα παρέχουν το εγ-γυημένο εισόδημα που έχει ανάγκη ο γεωρ-γός ώστε να συνεχίζει να παράγει προϊόντα με υψηλότερη προστιθέμενη αξία, μεγιστο-ποιώντας το εισόδημά του από την αγορά.

Το πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης θα δώσει το έναυσμα των επενδύσεων και της επιχειρηματικής κατεύθυνσης των γεωργών ή των ομάδων τους, ώστε να αυξηθεί η αντα-γωνιστικότητά τους. Το πρασίνισμα, η πολλα-πλή συμμόρφωση και τα γεωργο-περιβαλλο-ντικά μέτρα θα συμβάλουν στην αειφορία του αγροτικού χώρου, στην παροχή δημόσι-ων αγαθών, στην περιβαλλοντική συμμόρ-φωση και στην παραγωγή υγιεινών και ασφα-λών προϊόντων. Η νέα αρχιτεκτονική των άμε-σων ενισχύσεων ταιριάζει απόλυτα στη διάρ-θρωση της γεωργίας στην Ελλάδα. Το νέο πλαίσιο των άμεσων ενισχύσεων προβλέπει συμπληρωματικά τμήματα ενισχύσεων.

ΣΈ ΣΎΝΟΛΟ ΠΈΡΙΠΟΎ 2 ΔΙΣ. ΈΎΡΩ ΈΤΗΣΙΩΣ ΣΤΗΝ ΈΛΛΑΔΑ:Η Βασική Ένίσχυση Αποτελεί το 60% του εθνικού κατωφλίου, στη-ρίζοντας το εισόδημα και τη βιωσιμότητα των γεωργών. Η Βασική Ενίσχυση κατανέμεται στους γεωργούς με βάση τρεις αγρονομικές πε-ριφέρειες, ανάλογα με τον τύπο της έκτασης: Αρόσιμες εκτάσεις, δενδρώνες και βοσκότοποι.

Περιφέρεια Κονδύλια (%φακέλου)

Βοσκότοποι 25%

Αρόσιμες 47%

Δενδρώνες 28%

Με αυτόν τον τρόπο λαμβάνεται υπόψη η αξία της γης και ευνοείται η κτηνοτροφία, η οποία παράγει προϊόντα υψηλότερης προστιθέμε-νης αξίας. Η αξία των δικαιωμάτων υπόκειται σε σύγκλιση μεταξύ των γεωργών: Ταυτόχρονα διατηρείται ένα ικανό επίπεδο επιδοτήσεων, ώστε οι γεωργοί να μην έχουν

πρόβλημα βιωσιμότητας και να δημιουργού-νται συνθήκες θεμιτού ανταγωνισμού, αφού πλέον όλοι οι γεωργοί θα έχουν παραπλήσιες αν και όχι ίσες επιδοτήσεις, ανάλογα με την έκτασή τους, με τη διαδικασία της σύγκλισης των ενισχύσεων. Εντός της χώρας αποφασί-στηκε η ηπιότερη δυνατή σύγκλιση, με προ-στασία απωλειών των πολύ υψηλών δικαιω-μάτων ενίσχυσης στο 30% της αρχικής τους αξίας μέχρι το 2019. Οι γεωργοί που διέθεταν υψηλά δικαιώματα (άνω των 800 ευρώ, ανά-λογα με την περιφέρεια στην οποία ανήκουν) δεν θα απολέσουν περισσότερο από 30% στην πενταετία, ώστε να έχουν χρόνο να αντι-δράσουν αναπτυξιακά. Παράλληλα, τα δικαι-ώματα χαμηλής αξίας θα αυξηθούν κατά το ένα τρίτο της διαφοράς από τον μέσο όρο, ώστε να διαμορφωθεί ένα πιο θεμιτό επίπεδο ανταγωνισμού μεταξύ των γεωργών – κυρίως υπέρ των νέων που έχουν πολλά να προσφέ-ρουν στην αναζωογόνηση της υπαίθρου.

Πράσινη ενίσχυση Το 30% των κονδυλίων υποχρεωτικά κατανέ-μονται στην πράσινη ενίσχυση για την αειφο-ρία των εκτάσεων. Η ενίσχυση αυτή υπολογί-ζεται αναλογικά επί της αξίας των δικαιωμά-των της Βασικής Ενίσχυσης. Πρακτικά, υπο-λογίζουμε ότι η Πράσινη Ενίσχυση αντιστοιχεί περίπου στο 48% της αξίας των δικαιωμάτων της Βασικής. Για να λάβουν αυ-τή την ενίσχυση, όλοι οι γεωργοί που καλλιερ-γούν άνω των 100 στρεμμάτων έχουν την υποχρέωση να καλλιεργούν τουλάχιστον δύο είδη στην εκμετάλλευσή τους, ενώ για εκμε-ταλλεύσεις άνω των 300 στρεμμάτων τρία δι-αφορετικά είδη. Επιπλέον, οι εκμεταλλεύσεις άνω των 150 στρεμμάτων πρέπει να διαθέ-

τουν περιοχή οικολογικής εστίασης, τουλάχι-στον 5% της έκτασής τους. Αυτή η περιοχή μπορεί να είναι είτε ακαλλιέργητη, είτε με φυ-σική βλάστηση, είτε με υδάτινα στοιχεία. Όλοι οι γεωργοί που εξαιρούνται του πρασινίσμα-τος θα λάβουν την ενίσχυση χωρίς να τηρή-σουν τις υποχρεώσεις.

Ισχυρή στήριξη των νέων Όπως αναφέρθηκε ήδη, οι γεωργοί κάτω των σαράντα ετών θα λαμβάνουν πριμ 25% επί της αξίας των δικαιωμάτων τους από τον 1ο Πυλώνα για τα 5 πρώτα χρόνια της εκμετάλ-λευσής τους. Συμπληρωματικά, από το πρό-γραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, όσοι νέοι ξεκι-νούν το επάγγελμα μπορούν να προσβλέ-πουν σε επιδότηση πρώτης εγκατάστασης ύψους 40.000 ευρώ και προτεραιότητα έντα-ξης σε όλα τα αναπτυξιακά προγράμματα.

Έπιλεκτική χορήγηση συνδεδεμένων ενισχύσεων Το εμπορικό μας ισοζύγιο στα γεωργικά προϊ-όντα έχει ιστορικά προβλήματα και πλεονε-κτήματα. Με την επιλογή των συνδεδεμένων ενισχύσεων στηρίζεται η εσωτερική παραγω-γή των προϊόντων στα οποία είμαστε ελλειμ-ματικοί (π.χ. ζωοτροφές, όσπρια, βόειο κρέ-ας), διατηρούνται τα ισχυρά εξαγωγικά προϊ-όντα (σκληρό σιτάρι, αιγοπρόβειο γάλα) και συντηρείται η μεταποιητική βιομηχανία που εξαρτάται από την παροχή πρώτης ύλης (ζαχαρότευτλα).

Η ενίσχυση στα προϊόντα αυτά είναι σημα-ντική, αλλά όχι τόσο υψηλή ώστε να αποτελεί αυτοσκοπό των γεωργών και να προκαλεί στρεβλώσεις στην αγορά.

Περιοχές με ειδικά μειονεκτήματαΣε αντικατάσταση της παλαιάς εξισωτικής αποζημίωσης, 10% των κονδυλίων κατευθύ-νονται μέσω του 2ου Πυλώνα στη στήριξη των οριακά βιώσιμων εκμεταλλεύσεων σε περιο-χές με μειονεκτήματα, όπως η ξηρασία, η κλί-ση και η ορεινότητα, η απόσταση από την αγορά και άλλα.

Με αυτή τη δομή, η ελληνική γεωργία κατευ-θύνεται περισσότερο προς την αγορά, εξαρτά-ται λιγότερο από τις επιδοτήσεις, ανανεώνεται ηλικιακά και άρα γίνεται πιο δυναμική.

Οι γεωργοί κάτω των σαράντα ετών θα λαμβά-νουν πριμ 25% επί της αξίας των δικαιωμάτων τους από τον 1ο Πυλώνα για τα 5 πρώτα χρόνια της εκμετάλλευ-σης τους

Προϊόντα με συνδεδεμένη ενίσχυσηΌσπρια, κτηνοτροφικά-πρωτεϊνούχα ψυχανθή, σπόροι σποράς, βοοειδή, αι-γοπρόβατα, ρύζι, σκληρό σιτάρι, σπα-ράγγια, ζαχαρότευτλα, βιομηχανική ντο-μάτα, πορτοκάλια χυμοποίησης, ροδάκι-να χυμοποίησης, μεταξοσκώληκες, ειδι-κή ενίσχυση για τους κτηνοτρόφους κατόχους ειδικών δικαιωμάτων, και η Ει-δική Ενίσχυση Βαμβακιού.

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ

ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Νέα αρχιτεκτονική άμεσων ενισχύσεων

Συνδεδεμένες ενισχύσεις

• 8%

Φυσικοί Περιορισμοί• 5% μεταφορά στο

Β’ πυλώναΜικροί ΓεωργοίΝέοι Γεωργοί 2%

Πράσινη Ενίσχυση 30%

Βασική Ενίσχυση 60%

• Απλοποίηση αιτήσεων και ελέγχων

• Έως 1250€/έτος άμεσων ενισχύσεων

• Είσοδος το 2015

• Δικαιούχοι γεωργοί μέχρι 40 ετών

• Για 5 χρόνια από την έναρξη της δραστηριότητας

• Εναλλαγή καλλιεργειών• Μόνιμοι βοσκότοποι

• 3 περιφέρειες • Αρόσιμες • Βοσκότοποι • Δενδρώνες

Ενεργός γεωργός

• Περιοχή οικολογικής εστίασης

Ή

• Νέα δικαιώματα το 2015• Σταδιακή μερική σύγκλι-ση με προστασία απωλει-ών 30%

Page 18: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

18 Χειμώνας 2016

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Δημήτριος Μελάς

Κτηνίατρος, πρώην Αναπληρωτής Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων

Ο πρωτογενής τομέας, στη δύ-σκολη οικονομική συγκυρία που βιώνουμε, διατηρεί τη θέση του ως ένας σημαντι-κός κλάδος της οικονομίας

όσον αφορά τα κύρια οικονομικά μεγέθη (ακαθάριστη αξία, απασχόληση, εισόδημα, ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών), την εθνι-κή ασφάλεια (αυτάρκεια τροφίμων), τη δια-σύνδεσή του με άλλους κλάδους της οικο-νομίας και κυρίως τη μεταποίηση τροφίμων και το εμπόριο, καθώς και τον αναπτυξιακό και κοινωνικό του ρόλο στις λιγότερο ανα-πτυγμένες περιοχές της χώρας.

Στην Ελλάδα, η αγροτική παραγωγή έχει σχεδόν διπλάσιο ποσοστό συμβολής στην εθνική ΑΠΑ από τον μέσο όρο της ΕΕ-28 και μεγαλύτερο όλων των μεσογειακών οικο-νομιών, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλί-ας. Επίσης, η αξία των εξαγόμενων αγροτι-κών προϊόντων παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια συνεχή αυξητική τάση.

Διαπιστώνουμε, λοιπόν, ότι στις ιδιαίτε-ρα δυσμενείς οικονομικές συνθήκες, ο πρωτογενής τομέας δείχνει να αντιδρά κα-λύτερα, διατηρώντας μια δυναμική και προοπτικές ανάπτυξης που προσελκύουν το επιχειρηματικό και επενδυτικό ενδιαφέ-ρον. Η έλλειψη υποδομών και διαρθρωτι-κών μεταρρυθμίσεων στη λειτουργία του συνόλου της αγροδιατροφικής αλυσίδας αποτελεί το σοβαρότερο μειονέκτημα, αλ-λά ταυτόχρονα και τη σημαντικότερη προ-οπτική για την ανάδειξη του πρωτογενούς τομέα στη χώρα μας.

Οφείλουμε, συνεπώς, να αξιοποιήσουμε με τον αποτελεσματικότερο τρόπο τις δυ-νατότητες που παρέχει το νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης για την περίοδο 2014-2020, ώστε να μη χαθεί η τελευταία ίσως ευκαιρία που έχουμε ως χώρα για να αλλάξουμε το παραγωγικό μας μοντέλο και να προσαρμοστούμε στο ιδιαίτερα ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον, δια-σφαλίζοντας ένα καλύτερο μέλλον για τους αγρότες μας, τα προϊόντα μας, αλλά και τη συνοχή της ελληνικής υπαίθρου. Αυτό, βέ-βαια, προϋποθέτει αλλαγή νοοτροπίας από πλευράς εμπλεκομένων και από πλευράς κράτους, μια ολοκληρωμένη αναπτυξιακή προσέγγιση του πρωτογενή τομέα, αλλά

και των αγροτικών περιοχών της χώρας συ-νολικά, με προτεραιότητες την τόνωση της επιχειρηματικότητας, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και τη δημιουργία νέ-ων θέσεων απασχόλησης.

Οι συγκεκριμένες προτεραιότητες προ-βλέπονται στο νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2014-2020, το οποίο θα κινητοποιήσει συνολικούς πόρους της τά-ξης των 6 δισ. ευρώ, σε όρους κοινοτικής, εθνικής και ιδιωτικής συμμετοχής. Ειδικό-τερα, προβλέπονται:

Μέτρα εκκίνησης νέων επιχειρήσεων και στήριξης νέων γεωργών.

Μέτρα ίδρυσης και εκσυγχρονισμού μι-κρομεσαίων επιχειρήσεων στους τομείς του αγροτουρισμού, της οικοτεχνίας και βιοτεχνίας, της μεταποίησης, καθώς

και των υπηρεσιών, με στόχο τη συνολι-κή ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στις αγροτικές περιοχές και τη δημιουρ-γία εναλλακτικών και συμπληρωματι-κών εισοδημάτων στους αγρότες, αλλά και στους κατοίκους της υπαίθρου γενικότερα.

Μέτρα για την ανάπτυξη και τον εκσυγ-χρονισμό των γεωργικών εκμεταλλεύ-σεων της χώρας, όπως ευέλικτα σχέδια βελτίωσης, τα οποία αποτελούν το βα-σικό επενδυτικό εργαλείο για τη γεωρ-γία και την κτηνοτροφία, με υψηλά πο-σοστά ενίσχυσης ειδικά για συλλογικές επενδύσεις από ομάδες και ενώσεις πα-ραγωγών, καθώς και για επενδύσεις από νέους αγρότες.

Μέτρα με τα οποία στηρίζεται η μεταποί-

Οι δυνατότητες και οι προοπτικές του πρωτογενούς τομέα στη νέα Προγραμματική Περίοδο 2014-2020

Στις ιδιαίτερα δυ-σμενείς οικονο-μικές συνθήκες, ο πρωτογενής τομέας δείχνει να αντιδρά καλύτε-ρα, διατηρώντας μια δυναμική και προοπτικές ανά-πτυξης που προ-σελκύουν το επι-χειρηματικό και επενδυτικό ενδιαφέρον

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 19: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

19Χειμώνας 2016

ηση αγροτικών προϊόντων, καθώς και η καθετοποίηση της παραγωγής, με επεν-δύσεις από τους ίδιους τους παραγω-γούς για την αύξηση της προστιθέμενης αξίας των προϊόντων τους.

Μέτρα για την ενίσχυση και την ενθάρ-ρυνση σύστασης Ομάδων Παραγωγών, Οργανώσεων Παραγωγών και Ενώσεων Οργανώσεων, για τη συμμετοχή των πα-ραγωγών σε προγράμματα ποιότητας και προώθησης των προϊόντων τους, για την οργάνωση βραχειών αλυσίδων εφο-διασμού και αγορών παραγωγών.

Προβλέπεται επίσης, σε νέα βάση, η ενεργοποίηση χρηματοδοτικών εργαλεί-ων για την ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων που υλοποιούν επεν-δύσεις στο πλαίσιο αυτό, μέσω της χορή-

γησης χαμηλότοκων δανείων ή παροχής εγγυήσεων.

Προωθούνται δράσεις μεταφοράς γνώ-σης και ενημέρωσης, με στόχο την επαγ-γελματική κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού που απασχολείται στους το-μείς της γεωργίας, της κτηνοτροφίας, των τροφίμων και της δασοπονίας. Τα σχετικά αντικείμενα αφορούν την εφαρ-μογή νέων τεχνικών διαχείρισης πόρων (νερό, ενέργεια) και λιπασμάτων, εγκατά-σταση νέων ποικιλιών και καλλιεργειών, υιοθέτηση νέων καλλιεργητικών πρακτι-κών, αναδιάρθρωση και χρηματοοικονο-μική διαχείριση γεωργικών εκμεταλλεύ-σεων, ολοκληρωμένη διαχείριση, ενσω-μάτωση ΑΠΕ, καθώς και νέων τεχνολογι-ών παραγωγής κ.λπ.

Τέλος, προβλέπεται η δημιουργία υποδο-μών παροχής συμβουλευτικών υπηρεσι-ών από γεωπόνους και κτηνιάτρους, προκειμένου να εξασφαλιστεί η απαραί-τητη τεχνική και επιστημονική στήριξη των παραγωγών και να ενισχυθεί κατ΄ επέκταση η ανταγωνιστικότητα του πρωτογενούς τομέα. Ενισχυτικά στην κα-τεύθυνση της συμβουλευτικής υποστή-ριξης των παραγωγών, θα συμβάλουν και μέτρα του νέου ΠΑΑ που ενθαρρύ-νουν τη συνεργασία και δικτύωση μετα-ξύ παραγωγών, ερευνητικών κέντρων, συμβούλων, επιχειρήσεων και βιομηχα-νιών, μη κυβερνητικών οργανώσεων κ.λπ., για την προώθηση της καινοτομίας και τη σύνδεση της έρευνας με τη γεωρ-γική πρακτική και τις επενδύσεις του πρωτογενούς τομέα.

Όλα τα παραπάνω, βέβαια, προϋποθέτουν την εξασφάλιση του κατάλληλου επενδυτι-κού περιβάλλοντος, το οποίο θα ενθαρρύ-νει την υλοποίηση επενδύσεων στον πρω-τογενή τομέα, με στόχο την αύξηση της βιω-σιμότητας και της ανταγωνιστικότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Βασικές παρά-μετροι στην κατεύθυνση αυτή αποτελούν το σταθερό και ευνοϊκό φορολογικό σύστη-μα και η ευκολία πρόσβασης των επιχειρή-σεων του πρωτογενούς τομέα στο χρηματο-πιστωτικό σύστημα. Η βελτίωση της ρευ-στότητας και η χορήγηση δανείων σε γεωρ-γικές επιχειρήσεις θα λειτουργήσουν ως θετικοί παράγοντες για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στον τομέα, καθώς και για την ομαλή και υψηλή απορρόφηση των κοινοτικών πόρων. Χρήσιμο θα ήταν, λοι-πόν, να αναζητηθούν και εναλλακτικές λύ-σεις, όπως τα χρηματοδοτικά εργαλεία που παρέχονται από τα διαρθρωτικά επενδυτικά ταμεία της Ε.Ε., την ΕΤΕπ, το Ταμείο Γιούν-κερ, την ΕΤΑΑ κ.ά., σε συνδυασμό με εθνικά μέτρα, όπως π.χ. η ενεργοποίηση της εγγυο-δοτικής δυνατότητας των κοινοτικών πό-ρων από τις συστημικές τράπεζες, προκει-μένου να μπορέσουν να χρηματοδοτήσουν επενδυτικές προτάσεις, η μείωση του χρό-νου των αποσβέσεων του εξοπλισμού των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και η απλού-στευση των διαδικασιών για την ένταξη στα μέτρα του ΠΑΑ.

Ας μην ξεχνάμε το γεγονός ότι κίνητρα για αναπτυξιακή δραστηριότητα στον πρωτο-γενή τομέα, λαμβάνοντας υπ’ όψιν το γεω-γραφικό ανάγλυφο της χώρας μας, σημαί-νουν διατήρηση του κοινωνικού ιστού στην ύπαιθρο χώρα, ενθάρρυνση των νέων να δι-ατηρήσουν τις οικογενειακές εκμεταλλεύ-σεις, καθώς και επαναπατρισμό οικογενειών που είχαν μετακινηθεί στα αστικά κέντρα αναζητώντας υψηλότερο βιοτικό επίπεδο.

Θα πρέπει να εξασφαλιστεί το κατάλληλο επεν-δυτικό περιβάλ-λον, το οποίο θα ενθαρρύνει την υλοποίηση επεν-δύσεων στον πρωτογενή το-μέα, με στόχο την αύξηση της βιωσιμότητας και της ανταγω-νιστικότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ

ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 20: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

ΓΡΑΦΕΙ Η

Αφροδίτη Παπαδάκη-Κλαυδιανού

Καθηγήτρια Γεωργικής Εκπαίδευσης στον Τομέα Αγροτικής Οικονομίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ

ΚΑΠ ΚΑΙ ΓΈΩΡΓΙΚΗ ΈΚΠΑΙΔΈΎΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΜε το βλέμμα στο μέλλον

Τ ο άνοιγμα της διεθνούς αγοράς για τα αγροτικά προϊόντα, η αυ-ξανόμενη αλληλεξάρτηση της γεωργίας με την υπόλοιπη οι-κονομία, κάτω από συνθήκες

διεθνούς ανταγωνισμού, η υπερπαραγωγή των αγροτικών προϊόντων, οι αλλαγές στις προτιμήσεις των καταναλωτών, τα συνεχώς αυξανόμενα προβλήματα προστασίας του περιβάλλοντος και κλιματικής αλλαγής, η ει-σαγωγή νέας τεχνολογίας και καινοτομιών, καθώς και ο καθημερινός βομβαρδισμός με πληροφορίες είναι μερικά μόνο στοιχεία που συνθέτουν τον κόσμο μέσα στον οποίο ζει, παράγει και λειτουργεί ο σημερινός γεωργός.

Ο γεωργικός τομέας στην Ελλάδα ήταν, εί-ναι και θα παραμείνει στο μέλλον ένας σημα-ντικός τομέας της Ελληνικής Οικονομίας, κα-θώς συνεισφέρει 3,7% στην Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία και απασχολεί 13,2% του εργατικού δυναμικού.

Κατά την κατάρτιση του νέου Προγράμμα-τος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2014-2020 για την Ελλάδα, εντοπίστηκαν βασικές αδυ-ναμίες που αφορούν την ελλιπή επαγγελμα-τική κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού που απασχολείται στη γεωργία, καθώς και το ατελές σύστημα παροχής επαγγελματικής εκπαίδευσης / κατάρτισης, ενώ το Σύστημα Γεωργικών Συμβουλών (ΣΓΣ) χαρακτηρίζεται ως ατελώς αναπτυγμένο.

Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat (2010), το 97% των αρχηγών γεωργικών εκμεταλλεύ-σεων στην Ελλάδα εμφανίζεται χωρίς τυπική κατάρτιση, ενώ ο μέσος όρος στην Ε.Ε.-27 εί-ναι 70,6%. Για τους παραπάνω λόγους, η επαγγελματική γεωργική εκπαίδευση και κα-τάρτιση είναι προϋπόθεση για την προσαρ-μογή του γεωργικού, αλλά και αγροτικού πληθυσμού στις νέες απαιτήσεις και συνθή-κες που αναπτύσσονται – τόσο στο τοπικό όσο και στο ευρύτερο οικονομικό και κοινω-

νικό περιβάλλον. Η εκπαίδευση, η κατάρτιση και η απόκτηση επαγγελματικών προσό-ντων/δεξιοτήτων αποτελούν, σύμφωνα με τις απόψεις πολλών επιστημόνων, τον τέταρ-το συντελεστή παραγωγής, μαζί με το έδα-φος, την εργασία και το κεφάλαιο, το ονομα-ζόμενο «ανθρώπινο κεφάλαιο», πράγμα που προέβλεψαν εδώ και πολλές δεκαετίες πολ-λά κράτη-μέλη της Ε.Ε. και εισήγαγαν τον θε-σμό της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευ-σης. Στην Αυστρία, Γαλλία, Γερμανία, Δανία και Ολλανδία, για παράδειγμα, η τεχνική επαγγελματική γεωργική εκπαίδευση πραγ-ματοποιείται σε δύο επίπεδα:

Α) ταχύρυθμη τεχνική γεωργική εκπαίδευ-ση, η οποία διαρκεί δύο έτη, και

Β) μακρόχρονη τεχνική γεωργική εκπαί-δευση, η οποία διαρκεί τρία έτη και περιλαμ-βάνει και στις δύο περιπτώσεις τόσο θεωρη-τική όσο και πρακτική γεωργική εκπαίδευση, ενώ σε πολλά κράτη-μέλη μπορεί κανείς και μέσω της μαθητείας ή του δυαδικού συστή-ματος (εργασία και θεωρητική κατάρτιση), να αποκτήσει «πράσινο» πιστοποιητικό ή δί-πλωμα εργατοτεχνίτη, αγροτεχνικού, εξειδι-κευμένου τεχνικού κ.λπ. Στο σημείο αυτό αξί-ζει να σημειώσουμε ότι χωρίς το «πράσινο» πιστοποιητικό ή πτυχίο διετούς ή τριετούς τεχνικής εκπαίδευσης ή μαθητείας, και σε πολλές περιπτώσεις πενταετούς, δεν μπορεί κανείς να ασκεί καθήκοντα αρχηγού γεωργι-κής εκμετάλλευσης, να λαμβάνει μέρος σε σχέδια βελτίωσης ή να απολαμβάνει βοηθή-

ματα ή ενισχύσεις – κρατικές ή της Ε.Ε.Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και

Τροφίμων μέσω του ΕΛΓΟ «Δήμητρα» είναι σκόπιμο να εξελίξει την εκπαιδευτική του δραστηριότητα στο πλαίσιο ενός πιστοποι-ητικού (Πράσινο Πιστοποιητικό), το οποίο θα κατοχυρώσει το γεωργικό ή αγροτικό επάγγελμα σε όλες του τις διαστάσεις με θε-ωρητική εκπαίδευση, πρακτική εφαρμογή, μαθητεία (εναλλαγή εργασίας και σχολεί-ων), που θα καταλήγει σε πιστοποιητικό και κατοχύρωση του γεωργικού επαγγέλματος, καθώς επίσης και μέσω, π.χ., Σχολείων Αγρού, ανταλλαγών σε γεωργικές εκμεταλ-λεύσεις άλλων κρατών-μελών, επιδείξεις, δράσεις ενημέρωσης κ.λπ. θα συνεχίζει να υποστηρίζει την ενημέρωση και επιμόρφω-ση του γεωργικού πληθυσμού καθ’ όλο τον εργασιακό του βίο.

Τέλος, η υποστήριξη μιας ουσιαστικής γεωργικής επαγγελματικής εκπαίδευσης, κα-τάρτισης και διά βίου μάθησης, καθώς και της δυνατότητας απόκτησης επαγγελματι-κών προσόντων και δεξιοτήτων - με πιστο-ποίηση - ιδιαίτερα δε για τους «νέους» αγρό-τες, δυνατότητα που παρέχεται μέσω του ΠΑΑ 2014-2020, θα μπορούσε να αποτελέσει την αυριανή πρωτοπορία στην ελληνική ύπαιθρο, συμβάλλοντας ουσιαστικά (άμεσα και έμμεσα) στην ελληνική οικονομία, με την απόκτηση μιας σύγχρονης νοοτροπίας, θέ-σης και στάσης για μια επιχειρηματική, σύγ-χρονη και ανταγωνιστική γεωργία.

20 Χειμώνας 2016

Το υπουργείο Αγροτικής Ανά-πτυξης και Τρο-φίμων μέσω του ΈΛΓΟ «Δήμητρα» είναι σκόπιμο να εξελίξει την εκ-παιδευτική του δραστηριότητα στο πλαίσιο ενός πιστοποιητικού (Πράσινο Πιστο-ποιητικό), το οποίο θα κατοχυ-ρώσει το γεωργι-κό ή αγροτικό επάγγελμα σε όλες του τις διαστάσεις

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 21: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

21Χειμώνας 2016

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ

ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

3 ΧΡΟΝΙΑ

ΓΕΩΡΓΙΑΣΥΜΒΟΛΑΙΑΚΗ

ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

Όλο και περισσότεροι παραγωγοί εντάσσονται στο Πρόγραμμα Συμβολαιακής Γεωργίας και Κτηνοτροφίας της Τράπεζας Πειραιώς. Ταυτόχρονα, σημαντική είναι η ανάπτυξη των εταιρειών που παράγουν και εμπορεύονται αγροτικά προϊόντα, μέσω της στήριξης που τους παρέχει το Πρόγραμμα Συμβολαιακής Γεωργίας και Κτηνοτροφίας. Μάλιστα, πολλές από αυτές τις επιχειρήσεις εξάγουν τα προϊόντα τους σε δεκάδες χώρες όλου του κόσμου.

είναι το ύψος των χρηματοδοτήσεων που έχουν δοθεί από την Τράπεζα Πειραιώς σε Προγράμματα Συμβολαιακής Γεωργίας

είναι η συνολική αξία των εξαγωγών που πραγματοποιούν οι επιχειρήσεις που έχουν ενταχθεί στο Πρόγραμμα Συμβολαιακής Γεωργίας και Κτηνοτροφίας και οι οποίες

680

14.000

ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ

1,35ΔΙΣ. ΕΥΡΩ

αγγούρι

ακτινίδια

αραβόσιτος

αρακάς

αραχίδα

αχλάδια

βαμβάκι

βερίκοκα

βίκος

βρώμη

γάλα

ελαιοκράμβη

ελαιόλαδο

ελιά

ηλίανθος

καπνός

καρότα

κεράσια

κολοκυθάκια

κουκί

κουμ-κουάτ

κρασί

κρεμμύδια

κριθάρι

λεμόνια

λούπινο

μανταρίνια

μαρούλι

μέλι

μελιτζάνα

τριφύλλι

μήλα

τομάτα

τομάτα βιομηχ.

παντζάρια

πατάτες

πιπεριά

πορτοκάλια

πράσα

ραδίκι

ραπανάκια

ρεβίθι

ροδάκινα

ρόδι

ρύζι

σαλάτες

σίκαλη

σιτάρι

σπανάκι

σταφίδα

σταφύλι

σύκα

φακές

φασολάκια

φασόλι

φιστίκι

ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΙ

ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΝΤΑΙ ΩΣ

ΕΠΩΦΕΛΗΘΗΚΑΝ

17.000

170

57

ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ

άτομα

και περισσότερες από

επιχειρήσεις-αγροτικοί συνεταιρισμοί

από το Πρόγραμμα Συμβολαιακής Γεωργίας της Τράπεζας Πειραιώς

που έχουν ενταχθεί σε προγράμματα Συμβολαιακής Γεωργίας της Τράπεζας Πειραιώς

μέσω προγραμμάτων Συμβολαιακής

Γεωργίας της Τράπεζας

Πειραιώς

προϊόντα

εργαζόμενοι σε αγροτικές επιχειρήσεις

εργαζόμενοι σε συνεταιρισμούς

ΔΙΑΘΕΤΟΥΝ

τα προϊόντα τους σε 73 χώρες

Page 22: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

22

ΣΎΜΒΟΛΑΙΑΚΗ ΤΡΑΠΈΖΙΚΗH συμβολή της Τράπεζας Πειραιώς στη θεμελίωση της νέας εποχής για τον αγροτικό τομέα

Τ ο Πρόγραμμα Συμβολαιακής Γεωργίας και Κτηνοτροφίας της Τράπεζας Πειραιώς λει-τουργεί ήδη τρία χρόνια έχο-ντας αφήσει ξεκάθαρο αποτύ-

πωμα στην Αγροτική Οικονομία της χώρας. Στην πράξη, το Πρόγραμμα επιχειρεί να συ-ντονίσει παραγωγούς και μεταποιητικές / εμπορικές επιχειρήσεις και συνεταιρισμούς και να στηρίξει την παραγωγική τους δρα-στηριότητα. Με τον τρόπο αυτό, η Τράπεζα υλοποιεί μια ολοκληρωμένη πρόταση εξυ-πηρέτησης και χρηματοδότησης του αγρο-διατροφικού τομέα και συμβάλλει στη δημι-ουργία συνεργειών μεταξύ παραγωγών και μεταποιητικών-εξαγωγικών μονάδων.

Η χρηματοδότηση της παραγωγικής διαδι-κασίας διευκολύνεται με την αξιοποίηση της συμβολαιακής σχέσης μεταξύ παραγωγού και μεταποιητικής μονάδας, δημιουργώντας παράλληλα οφέλη σε πολλά επίπεδα. Επι-πρόσθετα, γίνεται με ακρίβεια, καλύπτοντας απόλυτα τις ανάγκες σε κάθε στάδιο, ενισχύ-οντας τη δημιουργία σχέσεων αμοιβαίου οφέλους για τον αγρότη, τις τοπικές επιχειρή-σεις, τη μεταποιητική/εμπορική επιχείρηση.

Ειδικότερα, ο παραγωγός, αποκτώντας πρόσβαση σε ρευστότητα και έχοντας εξα-σφαλίσει τη διάθεση του προϊόντος του, μέσω του Προγράμματος, μπορεί να δια-χειριστεί αποτελεσματικότερα τη γεωργική του εκμετάλλευση και συνεπώς να ενισχύ-σει τη βιωσιμότητά της.

Παράλληλα, η ρευστότητα που παρέχε-ται στον αγοραστή του προϊόντος, τη μετα-ποιητική επιχείρηση / συνεταιρισμό, διευ-κολύνει και ενθαρρύνει την αγορά ποιοτι-κής και πιστοποιημένης πρώτης ύλης, δίνει τη δυνατότητα καλύτερου προγραμματι-σμού και απελευθερώνει πόρους για την εκπλήρωση άλλων επιχειρηματικών απο-φάσεων και σχεδίων της.

Ως αποτέλεσμα, η Τράπεζα Πειραιώς, επιτελώντας μέσα από το Πρόγραμμα Συμβολαιακής Γεωργίας και Κτηνοτροφί-ας το χρηματοδοτικό και συντονιστικό της ρόλο, βοηθά καθοριστικά στην επίλυση προβλημάτων των εμπλεκόμενων στην αγροδιατροφική αλυσίδα όπως:

H έλλειψη συντονισμού Η περιορισμένη ρευστότητα σε όλα τα στάδια

Η περιορισμένη σύνδεση και η έλλειψη δεσμών εμπιστοσύνης μεταξύ παραγω-γών και επιχειρήσεων

Η ανασφάλεια του παραγωγού ως προς τη διάθεση του προϊόντος του

Η ορθολογική διαχείριση του κόστους παραγωγής

Η δυσκολία προγραμματισμού των εξαγωγών.

Με αυτό τον τρόπο συμβάλλει: στην ανάδειξη της κορυφαίας ποιότη-τας των ελληνικών αγροτικών προϊόντων

στην ενίσχυση της επάρκειας σε βασικά και πιστοποιημένα αγροτικά προϊόντα

στην ενδυνάμωση και εξωστρέφεια των αγροτικών προϊόντων και των ελληνι-κών επιχειρήσεων

στην ισχυροποίηση εμπορικών συνεργασιών

στην οικοδόμηση ισχυρών σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ όλων των εμπλεκομένων

στη διατήρηση και ενίσχυση της τοπι-κής οικονομικής και κοινωνικής συνοχής.

Μέχρι σήμερα, περισσότεροι από 17.000 παραγωγοί σε όλη την χώρα, από τη Θρά-κη μέχρι την Κρήτη, και περισσότερες από 170 επιχειρήσεις/αγροτικοί συνεται-

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Ιωάννης Παπαδόπουλος

Γενικός Διευθυντής Αγροτικού Τομέα Τράπεζας Πειραιώς

Χειμώνας 2016

Περισσότεροι από 17.000 παρα-γωγοί σε όλη την χώρα, από τη Θράκη μέχρι την Κρήτη, και περισ-σότερες από 170 επιχειρήσεις/αγροτικοί συνε-ταιρισμοί επω-φελήθηκαν από το Πρόγραμμα, με χρηματοδοτή-σεις που ξεπερ-νούν τα 600 εκατ. ευρώ

ρισμοί επωφελήθηκαν από το Πρόγραμ-μα, με χρηματοδοτήσεις που ξεπερνούν τα 680 εκατ. ευρώ. Αξίζει να αναφερθεί ότι το σύνολο των εξαγωγών των επιχειρή-σεων που έχουν ενταχθεί στη Συμβολαι-ακή ξεπερνά το 1,35 δισ. ευρώ, ενώ τα πε-ρισσότερα από 50 προϊόντα που υποστη-ρίζονται από το Πρόγραμμα ταξιδεύουν σε 73 χώρες, προσφέροντας στη χώρα μας ξένο συνάλλαγμα.

Μετά την επιτυχή λειτουργία του Προ-γράμματος Συμβολαιακής Γεωργίας και Κτηνοτροφίας και στο πλαίσιο του στρα-τηγικού της σχεδιασμού, η Τράπεζα Πει-ραιώς, αξιοποιώντας την τεχνογνωσία της και αναγνωρίζοντας την ανάγκη ενίσχυ-σης της παρέμβασής της στην αγροδια-τροφική αλυσίδα, υλοποιεί το επόμενο

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 23: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

23

με τα ξενοδοχεία «Domes of Elounda», «Elounda Blue Hotel» και «Pleiades Luxurius Villas», αποτελεί την έμπρακτη υλοποίηση της προσπάθειας να φτάσει το ελληνικό πιστοποιημένο ελαιόλαδο υψη-λής ποιότητας στους ξένους καταναλωτές που επισκέπτονται τη χώρα μας. Έτσι, εκτι-μάται ότι θα αυξηθεί και η ζήτηση των προϊό- ντων αυτών από τους τουρίστες.

Με το διευρυμένο Πρόγραμμα Συμβο-λαιακής Τραπεζικής, η Τράπεζα Πειραιώς αποδεικνύει ότι διαθέτει την τεχνογνωσία και τη βούληση να αποτελεί την κατεξοχήν εξειδικευμένη Τράπεζα του χώρου. Προς αυτή την κατεύθυνση θα αναλάβει και πε-ραιτέρω καινοτόμες δράσεις και πρωτο-βουλίες στήριξης της ελληνικής αγροτικής οικονομίας και κοινωνίας.

Χειμώνας 2016

Tο σύνολο των εξαγωγών των επιχειρήσεων που έχουν εντα-χθεί στη Συμβο-λαιακή ξεπερνά το 1,35 δισ. ευρώ, ενώ τα περισσό-τερα από 50 προ-ϊόντα που υπο-στηρίζονται από το Πρόγραμμα ταξιδεύουν σε 73 χώρες, προσφέ-ροντας στη χώρα μας ξένο συνάλλαγμα

βήμα της. Με το διευρυμένο «Πρόγραμμα Συμβολαιακής Τραπεζικής», ακολουθεί μια ολιστική προσέγγιση στη στήριξη της αλυσίδας αξίας του ελληνικού αγροδι-ατροφικού τομέα, χρηματοδοτώντας πλέ-ον τόσο το πρώτο σκέλος της αλυσίδας, με κύριες συνιστώσες του την αγορά συ-ντελεστών παραγωγής, πρώτων υλών και την πρωτογενή παραγωγή, όσο και το επόμενο σκέλος, που αφορά τη διανομή και τη λιανική πώληση των προϊόντων.

Συγκεκριμένα, με στόχο τη συμβολή της στη μείωση του κόστους παραγωγής των αγροτικών προϊόντων, η Τράπεζα υποστη-ρίζει χρηματοδοτικά εμπόρους γεωργικών εφοδίων με κεφάλαια κίνησης, προσφέρο-ντάς τους τη δυνατότητα να εξασφαλίσουν πρόσβαση στη συγκεκριμένη αγορά και να

επωφεληθούν από προνομιακή τιμολόγη-ση λόγω πληρωμής τοις μετρητοίς. Η πρώ-τη συνεργασία με την εταιρεία Bayer ξεκί-νησε ήδη από τις αρχές του έτους.

Επιπλέον, στο πλαίσιο της Συμβολαιακής Τραπεζικής, η Τράπεζα επιδιώκει να διευ-κολύνει την προώθηση των προϊόντων του αγροδιατροφικού κλάδου, μέσω της χρη-ματοδότησης της σύνδεσης μεταξύ των επιχειρήσεων που συμμετέχουν στο Πρό-γραμμα Συμβολαιακής Γεωργίας και μονά-δων του ξενοδοχειακού κλάδου. Με τον τρόπο αυτό, εκτιμάται ότι θα συμβάλει στην τόνωση της αγοράς των εγχωρίως παραγόμενων πιστοποιημένων γεωργικών προϊόντων. Η συνεργασία της Terra Creta, μίας από τις πλέον σύγχρονες καθετοποιη-μένες μονάδες τυποποίησης ελαιολάδου,

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ

ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 24: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

24 Χειμώνας 2016

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

2014 – 2020 ΜΕΤΡΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

διατίθενται για επενδύσεις σε υλικά στοιχεία του ενεργητικού

διατίθενται για την ενίσχυση περιοχών που αντιμετωπίζουν φυσικά ή άλλα ειδικά μειονεκτήματα

ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

5,9ΔΙΣ. ΕΥΡΩ

η εθνικήσυμμετοχή

1,2 ΔΙΣ. ΕΥΡΩ

η ευρωπαϊκήσυμμετοχή

4,7 ΔΙΣ. ΕΥΡΩ

ΠΗΓΗ: Ευρωπαϊκή Ένωση, Ενημερωτικό δελτίο για το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 για την Ελλάδα

διατίθενται σε ενισχύσεις για τη βιολογική γεωργία

διατίθενται για την ανάπτυξη γεωργικών εκμεταλλεύσεων και επιχειρήσεων

1.490 1.101 801,2 438,1ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ

ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ

διατίθενται για ενισχύσεις για γεωργο-περιβαλ-λοντικά μέτρα και μέτρα για το κλίμα

472,2ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ

6.300 ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ

86.000 3.000

θα λάβουν ενισχύσεις για πρώτη εγκατάσταση

24.000ΝΕΟΙ ΓΕΩΡΓΟΙ

θα δημιουργηθούν από τις δράσεις LEADER

2.000ΝΕΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

θα λάβουν επενδυτική στήριξη για αναδιάρθρωση και εκσυγχρονισμό

10% ΤΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

θα επωφεληθεί από βελτιωμένες υπηρεσίες και υποδομές τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας

8.300 ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ θα λάβουν στήριξη για την ανάπτυξη βραχειών αλυσίδων εφοδιασμού, τοπικών αγορών και για δραστηριό-τητες προώθησης

500.000 ΣΤΡΕΜΜΑΤΑ ΓΗΣθα αρδεύονται στο μέλλον με πιο αποδοτικά αρδευτικά συστήματα

(για γεωργούς και αγροτικές επιχειρήσεις) θα δημιουργηθούν στο πλαίσιο της στήριξης της γνώσης και της καινοτομίας

θα λάβουν στήριξη για επενδύσεις σε μη γεωργικές δραστηριότητες.

600 που δραστηριοποιούνται στον αγροδια-τροφικό τομέα θα λάβουν στήριξη για επενδύσεις στον τομέα της μεταποίη-σης και εμπορίας γεωργικών προϊόντων

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣΘΕΣΕΙΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΙ

ΝΕΕΣ ΘΕΣΕΙΣ

ΑΓΡΟΤΙΚΗΣΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

To νέο πρόγραμμα

2014-2020Σημαντικά οφέλη αναμένεται να απο-κομίσει η ελληνική γεωργία από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης για την περίοδο από το 2014 έως το 2020 που ενέκρινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Page 25: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

25Χειμώνας 2016

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ

ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

2014 – 2020 ΜΕΤΡΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

διατίθενται για επενδύσεις σε υλικά στοιχεία του ενεργητικού

διατίθενται για την ενίσχυση περιοχών που αντιμετωπίζουν φυσικά ή άλλα ειδικά μειονεκτήματα

ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

5,9ΔΙΣ. ΕΥΡΩ

η εθνικήσυμμετοχή

1,2 ΔΙΣ. ΕΥΡΩ

η ευρωπαϊκήσυμμετοχή

4,7 ΔΙΣ. ΕΥΡΩ

ΠΗΓΗ: Ευρωπαϊκή Ένωση, Ενημερωτικό δελτίο για το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 για την Ελλάδα

διατίθενται σε ενισχύσεις για τη βιολογική γεωργία

διατίθενται για την ανάπτυξη γεωργικών εκμεταλλεύσεων και επιχειρήσεων

1.490 1.101 801,2 438,1ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ

ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ

διατίθενται για ενισχύσεις για γεωργο-περιβαλ-λοντικά μέτρα και μέτρα για το κλίμα

472,2ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ

6.300 ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ

86.000 3.000

θα λάβουν ενισχύσεις για πρώτη εγκατάσταση

24.000ΝΕΟΙ ΓΕΩΡΓΟΙ

θα δημιουργηθούν από τις δράσεις LEADER

2.000ΝΕΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

θα λάβουν επενδυτική στήριξη για αναδιάρθρωση και εκσυγχρονισμό

10% ΤΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

θα επωφεληθεί από βελτιωμένες υπηρεσίες και υποδομές τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας

8.300 ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ θα λάβουν στήριξη για την ανάπτυξη βραχειών αλυσίδων εφοδιασμού, τοπικών αγορών και για δραστηριό-τητες προώθησης

500.000 ΣΤΡΕΜΜΑΤΑ ΓΗΣθα αρδεύονται στο μέλλον με πιο αποδοτικά αρδευτικά συστήματα

(για γεωργούς και αγροτικές επιχειρήσεις) θα δημιουργηθούν στο πλαίσιο της στήριξης της γνώσης και της καινοτομίας

θα λάβουν στήριξη για επενδύσεις σε μη γεωργικές δραστηριότητες.

600 που δραστηριοποιούνται στον αγροδια-τροφικό τομέα θα λάβουν στήριξη για επενδύσεις στον τομέα της μεταποίη-σης και εμπορίας γεωργικών προϊόντων

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣΘΕΣΕΙΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΙ

ΝΕΕΣ ΘΕΣΕΙΣ

ΑΓΡΟΤΙΚΗΣΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

To νέο πρόγραμμα

2014-2020Σημαντικά οφέλη αναμένεται να απο-κομίσει η ελληνική γεωργία από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης για την περίοδο από το 2014 έως το 2020 που ενέκρινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Page 26: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

26

Η έννοια της ποιότητας είναι δύσκολο να προσδιοριστεί με ακρίβεια αφού εμπεριέ-χει και αρκετά υποκειμενικά κριτήρια. Ωστόσο, στους

αμείλικτους κανόνες της αγοράς η διάθεση ενός προϊόντος απαιτεί γενικά αποδεκτά χαρακτηριστικά ώστε να το καταστήσει πε-ριζήτητο και αποδεκτό επί μακρόν από τον καταναλωτή-πελάτη.

Ως προς τα αγροτικά προϊόντα, η ποιότη-τα μπορεί να οριστεί ως «το άθροισμα των χαρακτηριστικών ενός προϊόντος που το ξε-χωρίζει από ένα άλλο του ίδιου είδους και το οποίο ορίζει τη ζήτηση και την αποδοχή από τον καταναλωτή». Η αξιολόγηση της ποιότητας από τον καταναλωτή γίνεται συ-νήθως με βάση την εμφάνιση, την επαφή και το άρωμα, χωρίς να παραλείπεται μία βασική παράμετρος που είναι η τιμή.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων (FAO) έχει υποδείξει με λεπτομέρεια ποια θα πρέπει να είναι τα χαρακτηριστικά εκεί-να που κατηγοριοποιούν ένα αγροτικό προϊόν σε διαβαθμίσεις όπως Έξτρα, Πρώ-τη, Δεύτερη κ.ο.κ. ποιότητες. Όμως, βασί-ζεται κυρίως στην εμφάνιση του προϊόντος και όχι σε αυτά που σήμερα ζητούνται από όλο και περισσότερους καταναλωτές, όπως είναι η διατροφική αξία και τα οργα-νοληπτικά χαρακτηριστικά.

Τα παραδοσιακά κριτήρια ποιοτικής κα-τηγοριοποίησης των αγροτικών προϊό-ντων αναφέρονται στα οργανοληπτικά χα-ρακτηριστικά (γεύση, άρωμα, υφή), τη δια-τροφική αξία (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, αντιοξειδωτικά κ.λπ.) και τα εμπορικά χαρακτηριστικά (εμ-φάνιση, συσκευασία, τιμή, διαθεσιμότητα, ικανότητα συντήρησης).

Είναι πια κοινά παραδεκτό ότι ο σημερι-νός καταναλωτής επιδιώκει να αγοράσει ένα αγροτικό προϊόν ασφαλές, πιστοποιη-μένο, καλής εμφάνισης, νόστιμο και με ιδι-αίτερα διατροφικά χαρακτηριστικά, που τον βοηθούν στο να εξασφαλίζει για τον ίδιο και την οικογένειά του καλύτερη υγεία μέσω της διατροφής.

Οι σημερινές προκλήσεις για τον προσδι-ορισμό της ποιότητας των αγροτικών προϊ-

όντων αναφέρονται στην ασφάλεια, την πάταξη της νοθείας, την ιχνηλασιμότητα, την αντιποίηση της ονομασίας, τα γενετικά τροποποιημένα υλικά, την κατάλληλη πι-στοποίηση, τους αυστηρούς ελέγχους ποιότητας και τη συμμόρφωση.

Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) είναι ένα χρησιμότατο εργαλείο προκειμένου να αναδειχθούν ιδιαίτερα αγροτικά προϊόντα όπως τα πιστοποιημένα βιολογικά και ολο-κληρωμένης διαχείρισης και παραγωγής, τα Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευ-σης (ΠΟΠ), τα Προστατευόμενης Γεωγρα-φικής Ένδειξης (ΠΓΕ) και τα Εγγυημένα Πα-ραδοσιακά Ιδιότυπα Προϊόντα (ΕΠΙΠ). Προ-αιρετικές ενδείξεις ποιότητας αποτελούν τα Προϊόντα Ορεινής Παραγωγής και τα Προϊόντα της Νησιωτικής Γεωργίας.

Η χώρα μας έχει να επιδείξει εξαιρετικά προϊόντα ΠΟΠ και ΠΓΕ τόσο στη φυτική όσο και στη ζωική παραγωγή. Εκεί που υστερεί είναι στα προϊόντα ΕΠΙΠ, όπου δεν

έχει αναγνωρίσει μέχρι σήμερα κανένα προϊόν. Με δεδομένο ότι η Ιταλία έχει ανα-γνωρίσει ως ΕΠΙΠ την πίτσα Ναπολιτάνα, δεν είναι κατανοητό γιατί δεν θα μπορού-σαν να αναγνωριστούν για παράδειγμα ως ΕΠΙΠ οι εκπληκτικές πίτες που παρασκευά-ζονται σε όλη την Ελλάδα, με υπεροχή πά-ντως σε αυτόν τον τομέα την περιοχή της Ηπείρου.

Ο στόχος παραγωγής ποιοτικών αγροτι-κών προϊόντων προϋποθέτει πρώτα απ’ όλα τη γνώση όλων των τεχνικών που αφο-ρούν όλα τα στάδια της παραγωγικής δια-δικασίας. Για παράδειγμα, η παραγωγή εξαιρετικής ποιότητας λαδιού εκτός από τη γνώση των καλλιεργητικών περιποιήσεων του δέντρου της ελιάς, εξαρτάται ακόμα και από το μέσο συλλογής και μεταφοράς στο ελαιοτριβείο και βέβαια από τη μέθο-δο έκθλιψης και παραλαβής του ελαιόλα-δου, ώστε να μην καταστρέψει τα οργανο-ληπτικά χαρακτηριστικά και τη διατροφική

ΚΑΠ και αγροτικά προϊόντα ποιότητας

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Κωνσταντίνος Ακουμιανάκης

Καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών

Η ποιότητα μπο-ρεί να οριστεί ως «το άθροισμα των χαρακτηρι-στικών ενός προ-ϊόντος που το ξε-χωρίζουν από ένα άλλο του ίδιου είδους και τα οποία ορίζουν τη ζήτηση και την αποδοχή από τον καταναλωτή»

Χειμώνας 2016

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 27: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

27

αξία του. Αντίστοιχα παραδείγματα αφο-ρούν και σε προϊόντα ζωικής παραγωγής, όπως για παράδειγμα το τυρί. Άραγε, υπάρ-χει αυτή η τεχνογνωσία στη χώρα μας; Εί-ναι σαφές ότι υπάρχει και συνεχώς βελτιώ-νεται και εξελίσσεται. Η πολύ καλή δουλειά που γίνεται στα Ανώτατα Γεωπονικά Ιδρύ-ματα εξασφαλίζει στελέχη που μπορούν να υποστηρίζουν συμβουλευτικά τους Έλλη-νες παραγωγούς σε αυτή την κατεύθυνση.

Είναι καιρός πια να ξεφύγουμε από τη λογική μόνο της ποσότητας και να γίνει μια στροφή και στην ποιότητα, δεδομένου ότι υπάρχουν δύο συγκριτικά πλεονεκτήματα έναντι των άλλων χωρών που ανταγωνίζο-νται τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα.

Το πρώτο είναι η ανεπανάληπτη χλωρίδα του τόπου μας. Το κρέας και το τυρί που παράγονται από ζώα ελεύθερης βοσκής, κυρίως αιγοπρόβατα, εμπεριέχει όλα εκεί-να τα χαρακτηριστικά της ελληνικής χλωρί-δας που καθιστούν τα προϊόντα αυτά εξαι-

ρετικής διατροφικής αξίας, αλλά και εξαι-ρετικών οργανοληπτικών χαρακτηριστι-κών. Αντίστοιχα, στη φυτική παραγωγή υπάρχουν αυτοφυή είδη που η ποιότητά τους με βάση τα χαρακτηριστικά που ανα-φέρονται (διατροφική αξία, γεύση) είναι ασυναγώνιστα. Παράδειγμα αποτελεί το σταμναγκάθι, αλλά και δεκάδες άλλα είδη με τη γενική ονομασία λαχανευόμενα.

Το δεύτερο πλεονέκτημα είναι ο ήλιος. Ο ήλιος ο Ηλιάτορας του Οδυσσέα Ελύτη εί-ναι ένας από τους πιο βασικούς παράγο-ντες παραγωγής ποιοτικών αγροτικών προϊόντων. Κανένας τεχνητός φωτισμός και καμία τεχνητή συνθήκη δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ευεργετική επίδραση που έχει ο ήλιος. Η μαγική λέξη είναι η φωτοσύνθεση.

Όταν επομένως υπάρχουν δύο θεμελιακά πλεονεκτήματα σε σχέση με άλλες χώρες τι δεν πάει καλά και δεν εξασφαλίζεται η ζήτη-ση των ελληνικών αγροτικών προϊόντων; Η

συνεχής μάχη στην Ευρώπη ώστε μέσω της ΚΑΠ να αναδεικνύονται οι ποιοτικές διαφο-ρές των ελληνικών προϊόντων. Αρκεί αυτό; Όχι. Χρειάζεται ομαδική προσπάθεια και όχι μεμονωμένες ενέργειες. Με άλλα λόγια ομά-δες παραγωγών, αλλά και η συμβολαιακή γεωργία που θα μπορούν να εξασφαλίζουν και την απαιτούμενη ποσότητα αλλά και την τεχνική υποστήριξη που απαιτείται σε κάθε στάδιο της παραγωγικής διαδικασίας. Πα-ράλληλα, θα μπορούν να διασφαλίζουν και τους άλλους παράγοντες που αναφέρθηκαν όπως για παράδειγμα την εμφάνιση και τη συσκευασία, οι οποίοι απαιτούν εγκαταστά-σεις και εξοπλισμό.

Εν κατακλείδι, είναι καιρός να αφήσουμε πίσω μας τις οργανωτικές αδυναμίες και να εκμεταλλευτούμε στο έπακρο τα ανεπανά-ληπτα πλεονεκτήματα που προσφέρει απλόχερα η γεωγραφική θέση της χώρας μας για παραγωγή εξαιρετικής ποιότητας αγροτικών προϊόντων.

Στη φυτική πα-ραγωγή υπάρ-χουν αυτοφυή εί-δη που η ποιότη-τά τους με βάση τα χαρακτηριστι-κά που αναφέρο-νται (διατροφική αξία, γεύση) εί-ναι ασυναγώνι-στα. Παράδειγμα αποτελεί το στα-μναγκάθι, αλλά και δεκάδες άλλα είδη με τη γενική ονομασία λαχανευόμενα

Χειμώνας 2016

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ

ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 28: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

ΚΑΠ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΔιασφάλιση της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητας

Η νέα ΚΑΠ, με τα χρηματοδο-τικά της εργαλεία για την αγροτική ανάπτυξη (2014-2020), αναζητεί και ενισχύει έξυπνες καινοτόμες ιδέες

που διασφαλίζουν την ανταγωνιστικότητα και βιωσιμότητα της γεωργικής παραγω-γής. Στο πλαίσιο του νέου αυτού περιβάλ-λοντος, κερδισμένοι θα βγουν όσοι γεωρ-γοί δεν θα αρκεστούν στις άμεσες επιδοτή-σεις, αλλά θα εκμεταλλευτούν τις δυνατό-τητες και τα εργαλεία της νέας ΚΑΠ, αναζητώντας συνεργατικά σχήματα για με-γαλύτερη απορρόφηση κονδυλίων, προ-σανατολιζόμενοι στην καλλιέργεια προϊό-ντων με μεγάλη ζήτηση στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Με «σπόνσορα» τη νέα ΚΑΠ, ο ρόλος των Γεωργικών Εφαρμογών αναβαθμίζεται και αναμένεται ιδιαίτερα σημαντικός, καθώς ενισχύεται και αναδεικνύεται η διαδικασία παροχής συμβουλών (από γεωτεχνικούς και συμβούλους καινοτομίας) και η ενίσχυ-ση αγροδιατροφικών συστάδων. Ο κάθε παραγωγός πλέον αναζητά όσο το δυνα-τόν περισσότερα εργαλεία (χρηματοδοτι-κά και διαχειριστικά), η αθροιστική εκμε-τάλλευση των οποίων θα του προσφέρει γεωμετρικά αυξανόμενα οφέλη. Οι γεωργι-κές και κτηνοτροφικές μονάδες δεν μπο-ρούν πλέον να παραμένουν «στάσιμες», αλλά οφείλουν να εξελίσσονται συνεχώς, αξιοποιώντας καινοτόμες διαδικασίες, ιδέ-ες και προϊόντα. Ο συμβολαιοποιημένος τρόπος καλλιέργειας και ο συνεργατισμός αναμφισβήτητα συμβάλλουν προς αυτήν την κατεύθυνση, περιορίζοντας τους κιν-δύνους και αξιοποιώντας οικονομίες κλίμακας.

Μετά από πολλά χρόνια αναζήτησης, εσωστρέφειας και αγκύλωσης σε φοβικά σύνδρομα, η νέα ΚΑΠ προσφέρει ευκαιρίες για ανάληψη δράσης, αλλαγή και καινοτο-μικότητα. Τα καλά παραδείγματα υπάρ-χουν πλέον και στη χώρα μας και ιδιαίτερα οι νέοι γεωργοί καλούνται να αξιοποιή-σουν τις ποικίλες γνώσεις και εμπειρίες που έχουν αποκτήσει (στα πανεπιστήμια και στο εξωτερικό), και την εξοικείωσή τους με τις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοι-νωνιών. Άλλωστε, σύμφωνα με πρόσφατες

28

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Αναστάσιος Μιχαηλίδης

Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Γεωπονίας ΑΠΘ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2Κατανομή Ελλήνων γεωργών

βάσει καινοτομικής συμπεριφοράς

Χειμώνας 2016

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Πτυχιούχος ΑΕΙ-ΤΕΙ ή φοιτητής (12,3%)

Πτυχιούχος Γεωπονικής Σχολής ή φοιτητής (4,4%)

Απόφοιτος Λυκείου (36,4%)

Άρρεν (92,5%) 43,5 ετών

Έγγαμος (46,3%)1,3 τέκνα

Γεωργικό εισόδημα (≈6.500€/έτος)

Εξαγωγικό εισόδημα (≈4.800€/έτος)

Μέσος Έλληνας γεωργός

Rural-lab: Εργαστήριο Γεωρικών Εφαρμογών & Αγροτικής Κοινωνιολογίας (Τμήμα Γεωπονίας,

ΑΠΘ) 2015

Δείγμα: 750 γεωργοί (κύρια απασχόληση) Σε όλη τη χώρα

Προσωπικές συνεντεύξεις Απρίλιος - Ιούλιος 2015

Ταυτότητα Έρευνας

Πηγή

Καινοτόμοι Γεωργοί

Προβαδίζοντες Γεωργοί

Μεγάλη Πλειονότητα

36,7%

28,1%

18,7%

10,2%

6,3%

Ύστερη Πλειονότητα

Ουραγοί Γεωργοί

Διαθέτουν στοιχεία καινοτομικότητας Παρουσιάζουν συντηρητική συμπεριφορά

Δεν αναζητούν πηγές χρηματοδότησης

Φοβούνται τη νέα τεχνολογία

Πηγή: Εργαστήριο Γεωργικών Εφαρμογών & Αγροτικής Κοινωνιολογίας (Τμήμα

Γεωπονίας, ΑΠΘ), 2015

Αναλαμβάνουν ρίσκο / τολμούν

Είναι ενημερωμένοι για τη νέα ΚΑΠΦοβούνται και ανησυχούν για τη νέα ΚΑΠ

Ασκούν επιρροή στους υπόλοιπους

Είναι σχετικά νέοι / γνωρίζουν Η.Υ.

Διαθέτουν εμπειρία από άλλες χώρες

Ελέγχουν πλήρως την εκμετάλλευσή τους (των γονέων τους)

Επιθυμούν και αναζητούν την αλλαγή

έρευνες του Εργαστηρίου Γεωργικών Εφαρμογών και Αγροτικής Κοινωνιολογίας (Rural-lab), του Τομέα Αγροτικής Οικονομί-ας, του Τμήματος Γεωπονίας ΑΠΘ (Σχεδια-γράμματα 1 & 2), οι νέοι σε ηλικία Έλληνες γεωργοί και κτηνοτρόφοι είναι καλά κα-ταρτισμένοι, διακατέχονται από ανήσυχο πνεύμα και έφεση στην καινοτομία, διαθέ-

τοντας παράλληλα σημαντική επιρροή στις οικογενειακές τους εκμεταλλεύσεις, και όχι μόνο.

Σε μία προσπάθεια ιεραρχικής τμηματο-ποίησης των γεωργών και κτηνοτρόφων βάσει της καινοτομικής τους συμπεριφο-ράς (Σχεδιάγραμμα 2), παρατηρούμε ότι 16,5% των Ελλήνων παραγωγών διαθέτουν σημαντικά στοιχεία καινοτομικότητας, εί-ναι ενημερωμένοι σχετικά με τις νέες τε-χνολογίες και τη νέα ΚΑΠ, προτίθενται να αναλάβουν ρίσκο και να επηρεάσουν τους υπόλοιπους. Είναι σχετικά νέοι σε ηλικία και επιθυμούν την αλλαγή και την πρόοδο της εκμετάλλευσής τους.

Ένα μεγάλο μέρος από τα 19 δισ. της νέας ΚΑΠ είναι στοχευμένα προς αυτούς ακρι-βώς τους παραγωγούς. Οι πρώτοι που θα προσελκυστούν από τις ευκαιρίες της νέας ΚΑΠ είναι οι «καινοτόμοι» και ακολούθως οι «προβαδίζοντες» παραγωγοί. Όσοι από αυτούς καταφέρουν να εκμεταλλευτούν αποτελεσματικά τις ευκαιρίες και τα προ-σφερόμενα εργαλεία θα αποτελέσουν τα καλά παραδείγματα για τους υπόλοιπους. Στη σημερινή εποχή της «κρίσης», λόγω της μεγάλης σημασίας του γεωργικού το-μέα για την ελληνική οικονομία και λόγω έλλειψης εναλλακτικών επιλογών, η επιτυ-χημένη αξιοποίηση των εργαλείων της νέ-ας ΚΑΠ φαντάζει ως η μοναδική ευκαιρία ενίσχυσης της βιωσιμότητας των ελληνι-κών γεωργικών εκμεταλλεύσεων και της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών προϊό-ντων, προσφέροντας παράλληλα σημαντι-κά πολλαπλασιαστικά οφέλη στη μεταποί-ηση, στην εξαγωγική δραστηριότητα και στη συνολική οικονομία της χώρας.

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1Μέσος Έλληνας γεωργός/κτηνοτρόφος

Page 29: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ
Page 30: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

30 Χειμώνας 2016

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Ιωάννης Χανιωτάκης

Διευθυντής Ανάπτυξης Εργασιών Αγροτικού Τομέα Τράπεζας Πειραιώς

Ο αγροτικός τομέας για την εθνική Οικονομία είναι εξαι-ρετικής σημασίας καθώς -μεταξύ άλλων- είναι ο κύρι-ος τροφοδότης της μετα-

ποίησης τροφίμων και έχει στενή σύνδεση με κλάδους μεταφορών, χονδρεμπορίου, λιανικού εμπορίου και σημαντική συμβολή στις εξαγωγές. Άλλωστε, περιλαμβάνεται στους πέντε κλάδους με τον υψηλότερο πολλαπλασιαστή στην ελληνική οικονομία. Παράλληλα, είναι παράγοντας κοινωνικής συνοχής, αφού αποτελεί σημαντική πηγή πλήρους και μερικής απασχόλησης.

Βέβαια, το περιβάλλον της αγροτικής επιχειρηματικότητας στις μέρες μας δεν θεωρείται ευνοϊκό καθώς, πέραν των δυ-σμενών οικονομικών συνθηκών που δια-μορφώθηκαν λόγω της ύφεσης, οι διαρ-θρωτικές αδυναμίες του πρωτογενούς το-μέα στην Ελλάδα εξακολουθούν να την επηρεάζουν αρνητικά. Ενδεικτικά, το μέγε-θος των γεωργικών εκμεταλλεύσεων με μι-κρά και διασκορπισμένα αγροτεμάχια, η αναλογία μεταξύ φυτικής και ζωικής παρα-γωγής, το χαμηλό επίπεδο εξειδίκευσης και εκπαίδευσης του ανθρώπινου δυναμικού του αγροτικού τομέα, η υψηλή εξάρτηση από τις επιδοτήσεις, η μη ορθολογική εκ-μηχάνιση και το χαμηλό επίπεδο συνεργα-σίας σε όλα τα στάδια από την παραγωγή μέχρι και την τελική πώληση του προϊό-ντος λειτουργούν ως εμπόδια.

Στο πλαίσιο αυτό, για να είναι ορθές οι αγροτικές χρηματοδοτήσεις, είναι απαραί-τητο οι φορείς χρηματοδότησης να κατανο-ούν τις ιδιαιτερότητες και τις πολυσύνθετες ανάγκες του κλάδου, τον κυκλικό χαρακτή-ρα της γεωργικής παραγωγής, τα διαφορε-τικά είδη κινδύνων που εμπεριέχονται, τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, τις αδυ-ναμίες στη λειτουργία των αλυσίδων εμπο-ρίας, αλλά και τα κλαδικά και τα τοπικά κό-στη παραγωγής. Όπως, βέβαια, να μπορούν να διακρίνουν τα ανταγωνιστικά πλεονεκτή-ματά του, όπως η υψηλή ποιότητα και το με-γάλο εύρος τοπικών και παραδοσιακών προϊόντων με δυναμικό, εμπορικά, χαρα-κτήρα (προϊόντα ΠΟΠ/ΠΓΕ).

Επιπρόσθετα, για να κατευθύνουν ορθο-λογικά τους πόρους, οι φορείς χρηματοδό-τησης πρέπει να αντιλαμβάνονται τους βα-

Νέα φιλοσοφία χρηματοδοτήσεων του αγροτικού τομέα

Με τη νέα οπτική της Τράπεζας Πειραιώς, τα χα-ρακτηριστικά της επιθυμητής επένδυσης συν-δέονται άμεσα με την αναγκαιότη-τά της, τους εφι-κτούς και ξεκά-θαρους στόχους της και το εύλογο κόστος της

σικούς στόχους και τις απαραίτητες προϋ-ποθέσεις για την ανάπτυξη του αγροτικού τομέα, που συνδέονται με τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, την ενίσχυση της βι-ωσιμότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσε-ων, τη δημιουργία οικονομιών κλίμακας, την πλήρη αξιοποίηση της καλλιεργήσιμης γης, την ορθολογική αξιοποίηση υδατικών πόρων, τις επενδύσεις στην καινοτομία, την αύξηση της προστιθέμενης αξίας με έμφαση στη μεταποίηση, τυποποίηση και την παραγωγή πιστοποιημένων ποιοτικών προϊόντων.

Παράλληλα, για να διαμορφώσουν τα κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία, οι

φορείς χρηματοδότησης πρέπει να κατα-νοούν τις ανάγκες ενίσχυσης μορφών συ-νεργασίας και δικτύωσης, εκπαίδευσης και κατάρτισης ανθρώπινου δυναμικού και ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας, ενί-σχυσης της πρόσβασης και της χρήσης των τεχνολογιών πληροφορικής και των επικοι-νωνιών, χρήσης νέων εργαλείων χρηματο-δότησης που θα λειτουργούν στοχευμένα και φυσικά, αξιοποίησης του νέου Προ-γράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, με τη χρηματοδότηση αναγκαίων επενδύσεων που θα έχουν αναπτυξιακό χαρακτήρα.

Όλα τα ανωτέρω καθιστούν αναγκαία μια νέα προσέγγιση στη χρηματοδότηση

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 31: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

31Χειμώνας 2016

αγρότες έχουν στη διάθεσή τους πλήρη προϊοντική γκάμα για την κάλυψη όλων των βασικών σκοπών και ξεκάθαρους όρους χορήγησης, διάφανους σε όλους τους εμπλεκόμενους.

Ειδικότερα για τα επενδυτικά δάνεια των αγροτών, τα οποία λόγω του νέου Προ-γράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 θα είναι ιδιαίτερα επίκαιρα, η εστίαση σε συγκεκριμένες περιοχές χρηματοδοτή-σεων αποτελεί κρίσιμο παράγοντα. Στο πλαίσιο αυτό, επενδύσεις που θα είναι υψηλού ενδιαφέροντος θα περιλαμβάνουν την αξιοποίηση καλλιεργήσιμης γης, την αγορά φυτικού και ζωικού κεφαλαίου, τα αρδευτικά έργα, την παραγωγική καινοτο-μία, την παραγωγή ποιοτικών και πιστοποι-ημένων προϊόντων, την ενεργειακή αυτο-νομία και την ορθολογική εκμηχάνιση εκ-μεταλλεύσεων, τις επενδύσεις για την αύ-ξηση της προστιθέμενης αξίας των προϊόντων και της διευκόλυνσης της πρό-σβασης στις αγορές και της εγκατάστασης νεοεισερχόμενων αγροτών, καθώς και τις επενδύσεις συνεργατικών σχημάτων.

Με τη νέα οπτική της Τράπεζας, τα χαρα-κτηριστικά της επιθυμητής επένδυσης συνδέονται άμεσα με την αναγκαιότητά της, τους εφικτούς και ξεκάθαρους στό-χους της και το εύλογο κόστος της. Παράλ-ληλα, το ύψος της επένδυσης πρέπει να δι-καιολογείται με βάση το μέγεθος της εκμε-τάλλευσης, η επένδυση να είναι συμφέ-ρουσα, περισσότερο από άλλες εναλλακτικές, να αυξάνει την προστιθέμε-νη αξία του τελικά παραγόμενου αποτελέ-σματος και να εκσυγχρονίζει ορθολογικά την εκμετάλλευση.

Τέλος, ως κυριότερο χαρακτηριστικό του υποψήφιου επενδυτή θεωρείται το να μπο-ρεί να κατανοεί και να στοχεύει σε σαφή οφέλη από την επένδυση, που σχετίζονται με την αύξηση της αποτελεσματικότητάς του ή/και τη μείωση του κόστους παραγω-γής ή/και την πρόσβαση στις αγορές. Πα-ράλληλα, είναι σημαντικό να έχει καλή συ-ναλλακτική συμπεριφορά με τράπεζα και τρίτους, σωστή διάρθρωση εκμετάλλευ-σης, εμπειρία στο γεωργικό επάγγελμα -ή εναλλακτικά σχετική εκπαίδευση- και να εί-ναι σε θέση να καταβάλλει ένα ποσοστό ίδιας συμμετοχής.

Η Τράπεζα Πειραιώς, έχει επιλέξει να στηρίξει τον αγροτικό τομέα καθώς θεωρεί ότι μπορεί να αποτελέσει τη βάση για ανά-καμψη της εθνικής οικονομίας. Με τη νέα φιλοσοφία χρηματοδοτήσεων φιλοδοξεί να αξιοποιήσει τη σημαντική τεχνογνωσία της στον Τομέα, προς όφελος των πελατών της και να τους προσφέρει υψηλού επιπέ-δου υπηρεσίες και ολοκληρωμένη εξυπη-ρέτηση των αναγκών τους.

Η Τράπεζα Πει-ραιώς έχει επιλέ-ξει να στηρίξει τον αγροτικό το-μέα, καθώς θεω-ρεί ότι μπορεί να αποτελέσει τη βάση για ανά-καμψη της εθνι-κής οικονομίας

του αγροτικού τομέα, καθώς η χρηματοδό-τηση πρέπει να λειτουργήσει σε ένα πιο σύνθετο επίπεδο πέρα από μια απλή ροή κεφαλαίων και να λύσει συγχρόνως περισ-σότερα προβλήματα, παράλληλα με αυτό της ρευστότητας. Η Τράπεζα Πειραιώς, κα-τανοώντας πλήρως όλα τα ανωτέρω, ενσω-ματώνει αυτή τη νέα φιλοσοφία στις αγρο-τικές της χρηματοδοτήσεις, με πρώτο δείγ-μα γραφής το Πρόγραμμα Συμβολαιακής Γεωργίας και Κτηνοτροφίας. Στο πλαίσιο του συγκεκριμένου προγράμματος, η τρα-πεζική χρηματοδότηση αποτελεί τον «κα-ταλύτη» για την ομαλή λειτουργία της αλυ-σίδας εμπορίας. Έτσι, πέραν της παροχής

ρευστότητας σε όλα τα στάδια, στον κα-τάλληλο χρόνο, το πρόγραμμα συνέβαλε στην επίλυση επιμέρους προβλημάτων, όπως η έλλειψη συντονισμού στην αλυσί-δα εμπορίας, η περιορισμένη σύνδεση με-ταξύ πρωτογενούς και δευτερογενούς το-μέα παραγωγής, η έλλειψη δεσμών εμπι-στοσύνης μεταξύ παραγωγών και επιχειρή-σεων, η έλλειψη εξασφαλισμένης πώλησης των αγροτικών προϊόντων που παράγονται σε προκαθορισμένες τιμές και η δυσκολία διαχείρισης του κόστους παραγωγής και των εξαγωγών.

Με τη νέα φιλοσοφία αγροτικών χρημα-τοδοτήσεων της Τράπεζας Πειραιώς, οι

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ

ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 32: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

www.lifestymfalia.gr

Η φύση της επιχειρηματικότηταςΗ προστασία του φυσικού περιβάλλοντος είναι ανάγκη. Για εμάς στην Τράπεζα Πειραιώς, είναι καθήκον και δέσμευση.Μέσω του Ευρωπαϊκού Προγράμματος LIFE-Stymfalia η Τράπεζα Πειραιώς, σε συνεργασία με το Πολιτιστικό Ιδρυμα Ομίλου Πειραιώς, τον Δήμο Σικυωνίων, την ΟΙΚΟΜ ΕΠΕ, την Εταιρία Προστασίας Πρεσπών και το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ), διαμορφώνει ένα πρωτοπόρο και αειφόρο σχήμα αποκατάστασης και διαχείρισης της λίμνης Στυμφαλίας.Στην Τράπεζα Πειραιώς συνδυάζουμε την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος με τη δημιουργία επιχειρηματικών ευκαιριών και δίνουμε λύσεις στο ζήτημα χρηματοδότησης των προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το πρόγραμμα LIFE-Stymfalia (LIFE12 NAT/GR/000275) υλοποιείται με τη συνεισφορά του χρηματοδοτικού μέσου LIFE+ της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

STYMFALIA

Page 33: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

33Χειμώνας 2016

Κοινή Αγροτική Πολιτική και Περιβάλλον

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Γιώργος Βλάχος

Επ. Καθηγητής, Τμήμα Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Α πό τότε που η ΚΑΠ άρχισε να δικαιολογεί το Αγροτική στον τίτλο της, δηλαδή όταν οι στόχοι της διευρύν-θηκαν από τη στήριξη της

γεωργίας και μόνο προς την ανάπτυξη του αγροτικού χώρου, η περιβαλλοντική φρο-ντίδα αποκτούσε ολοένα αυξανόμενη σημασία.

Για να φτάσουμε στο παρόν, όπου η πα-ραγωγή δημοσίων (κυρίως περιβαλλοντι-κών) αγαθών και η παροχή ανάλογων υπηρεσιών, αποτελεί το νομιμοποιητικό στοιχείο της ΚΑΠ. Απέναντι στα προβλή-ματα, τα οποία η ίδια η επιτυχία της προ-κάλεσε: την ένταση των ανισοτήτων ανά-μεσα σε χώρες, περιφέρειες, περιοχές αλ-λά και κλάδους, την επιβάρυνση του περι-βάλλοντος από την εντατικοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας, την οποία ενέ-τειναν οι επιδοτήσεις.

Δεν ήταν έκπληξη, η μεταρρύθμιση της ΚΑΠ, όπως οι περισσότερες επιτυχημένες απόπειρες μεταρρύθμισης, ακολούθησε μια αργή εξελικτική πορεία. Την εισαγωγή των αγροπεριβαλλοντικών μέτρων και της δάσωσης το 1992 διαδέχτηκαν οι κώδικες ορθών γεωργικών πρακτικών το 1999, η πολλαπλή συμμόρφωση το 2003, η απαί-τηση για την τήρηση της κατανομής των χρηματοδοτήσεων το 2007. Για να καταλή-ξει (;) στο «πρασίνισμα», όπου το 30% των

επιδοτήσεων του πρώτου πυλώνα συναρ-τάται με την περιβαλλοντική φροντίδα και στην αύξηση του μέρους της χρηματοδό-τησης του Β’ πυλώνα, που υποχρεωτικά εξυπηρετεί περιβαλλοντικούς στόχους.

Στα δικά μας: ήδη από την τελευταία δε-καετία του περασμένου αιώνα, από αρκε-τούς είχε τονιστεί ότι οι αλλαγές αυτές δη-μιουργούσαν πολλές ευκαιρίες για χώρες όπως η Ελλάδα. Ένα μεγάλο μέρος της πα-ραγωγής, όχι το βαριά επιδοτούμενο, και μεγάλη έκταση της χώρας, η πιο αδικημέ-νη από την κατανομή των επιδοτήσεων, έχει χαρακτηριστικά που ταιριάζουν με το νέο μοντέλο της ευρωπαϊκής γεωργίας που προωθούσε η μεταρρύθμιση. Δηλα-δή χαμηλής έντασης παραγωγικά συστή-ματα, σε περιοχές όπου η περιβαλλοντική τους αξία συνυπήρχε ή μάλλον πήγαζε από τη γεωργική δραστηριότητα, όπως εκτατικοί δενδρώνες, ορεινοί βοσκότοποι, νησιωτικά τοπία κ.ά.

Οι ευκαιρίες, όμως, πέρασαν σε μεγάλο βαθμό ανεκμετάλλευτες. Η λογική της πά-ση θυσία αύξησης των χρηματοδοτικών πόρων που διανέμονταν σα να μην υπήρ-χε αύριο, οδήγησε τελικά και σε μειωμένη αποτελεσματικότητα αλλά και, καθόλου παράδοξο, σε πλημμελή απορρόφηση.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα μια σειρά ρυθμίσεων που αφορούν στο αγροτικό περιβάλλον, τα «προαπαιτούμενα» του

Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, εί-τε έχουν καθυστερήσει, όπως τα σχέδια διαχείρισης υδάτων και η τιμολόγηση του νερού, είτε ελλείπουν παντελώς, όπως τα σχέδια διαχείρισης των προστατευόμε-νων περιοχών. Όσο για το ζήτημα των βο-σκοτόπων, θυμίζει το «Χρονικό ενός προ-αναγγελθέντος θανάτου» του Μάρκες. Από το 1994, είχαν αναδειχθεί τόσο η υψηλή περιβαλλοντική αξία των εκτατι-κών βοσκοτόπων της χώρας μας, όσο και οι πιέσεις που δέχονται. Οι παραλείψεις αυτές και σοβαρές απώλειες πόρων προ-κάλεσαν (και θα προκαλέσουν) αλλά και ακόμα και τώρα λειτουργούν ως τροχοπέ-δη στο σχεδιασμό και την εφαρμογή της νέας ΚΑΠ.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, επίπονα αλλά σταθερά, τα πράγματα φαίνεται να μπαίνουν στ’ αυλάκι. Στο νέο ΠΑΑ δίνεται βάρος στη συνεργασία μεταξύ των παρα-γωγών αλλά και άλλων εταίρων, στις γε-ωργικές συμβουλές, στην κατάρτιση των παραγωγών και στην καινοτομία. Υπάρ-χουν δεσμεύσεις ότι τα κενά στις περιβαλ-λοντικές ρυθμίσεις θα καλυφθούν, έτσι ώστε οι παραγωγοί που υφίστανται περιο-ρισμούς λόγω της ανάγκης για περιβαλλο-ντική προστασία να αποζημιώνονται αλλά και αυτοί που παράγουν περιβαλλοντικά αγαθά ή παρέχουν περιβαλλοντικές υπη-ρεσίες να ανταμείβονται.

Στο νέο ΠΑΑ υπάρχουν δε-σμεύσεις ότι τα κενά στις περι-βαλλοντικές ρυθμίσεις θα καλυφθούν

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ

ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 34: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

Νέοι & Νεοεισερχόµενοι

Αγρότες

∆ίνουµε ζωή στα σχέδια των νέων αγροτών.Σχεδιάστε το µέλλον σας και εµείς θα σας στηρίξουµεµε τον ιδανικότερο τρόπο.

Νέο δανειακό πρόγραµµα «Νέοι & Νεοεισερχόµενοι» µε χαµηλό κυµαινόµενο επιτόκιο, µε δυνατότητα επιλογής στη συχνότητα πληρωµής των δόσεων και µε διάρκεια αποπληρωµής έως και 15 έτη, ανάλογα µε το σκοπό του δανείου.

Το προσφερόµενο προϊόν παρέχεται υπό τις ισχύουσες περιοριστικές διατάξεις στην κίνηση κεφαλαίων.

Μάθετε περισσότερα στα καταστήµατα της Τράπεζας Πειραιώς.Τ. 18 2 18, www.piraeusbank.gr

Η πρώτη τράπεζα στην Ελλάδα

Page 35: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

Η Ελλάδα βιώνει τις συνέπειες της σκληρότερης οικονομι-κής κρίσης της νεότερης ιστορίας της, γεγονός που έχει οδηγήσει πολλούς, και

ιδιαίτερα άνεργους νέους, να αναζητούν τη δυνατότητα να ασχοληθούν με την πρωτο-γενή παραγωγή. Σε μια προσπάθεια να βο-ηθήσει τους άνεργους νέους της Ελλάδας να εμπλακούν επιτυχημένα στον αγροδια-τροφικό τομέα σαν εργαζόμενοι και νέοι επιχειρηματίες και να συνεισφέρουν με τη δυναμικότητα και εξωστρέφειά τους στην ανάπτυξη του κλάδου και της οικονομίας γενικότερα, το Κολέγιο Περρωτής της Αμε-ρικανικής Γεωργικής Σχολής, σε συνεργα-σία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Rutgers University των ΗΠΑ, ανέλα-βε την εκπόνηση μιας σειράς μελετών στο πλαίσιο του προγράμματος «New Agriculture for a New Generation: Recharging Greek Youth to Revitalize the Agriculture and Food Sector of the Greek Economy» που χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Σκοπός των με-λετών αυτών ήταν να καταγράψουν το επι-χειρηματικό/ παραγωγικό τοπίο, καθώς και να εντοπίσουν κλάδους που προσφέ-ρουν ευκαιρίες και μπορούν να οδηγήσουν στην επιτυχία των εμπλεκόμενων νέων. Δύο από τους γεωργικούς κλάδους που επιλέχθηκαν, οι οποίοι παρουσιάζουν αυ-ξημένο ενδιαφέρον και σημαντική δυνατό-τητα ανάπτυξης, ήταν τα αρωματικά φυτά και τα εναλλακτικά φρούτα (ρόδι, μύρτιλο, αρώνια, ιπποφαές και γκοτζιμπέρι).

Κατά τη διεξαγωγή των μελετών, πραγ-ματοποιήθηκαν επισκέψεις σε παραγω-γούς και μονάδες μεταποίησης, καλύπτο-ντας τα καλλιεργούμενα είδη του κάθε κλά-δου σε όλη την επικράτεια. Κοινή διαπί-στωση είναι ότι, αν και πολλά υποσχόμενοι, οι δύο κλάδοι πάσχουν από σοβαρές «παι-δικές ασθένειες».

Ένα βασικό πρόβλημα είναι η έλλειψη πι-στοποιημένου πολλαπλασιαστικού υλικού, αποτέλεσμα της απουσίας Εθνικού Κατα-λόγου Αρωματικών Φυτών (ο οποίος μόνο πρόσφατα ξεκίνησε να δημιουργείται), και η δυσκολία εύρεσης κατάλληλων αξιολο-γημένων και προσαρμοσμένων ποικιλιών

τευχθούν από μεμονωμένους καλλιεργητές, αφού οι καλλιεργούμενες εκτάσεις είναι κατά κανόνα πολύ μικρές. Παράλληλα, όμως, πα-ρατηρείται επιφυλακτικότητα απέναντι στη δημιουργία ομάδων παραγωγών ή συνεργα-τικών σχημάτων. Επιπλέον, ένα σημαντικό εμπόδιο στην επέκταση του κλάδου είναι το γεγονός ότι κατά τις προηγούμενες δεκαετίες ο κλάδος δεν αναπτύχθηκε στη χώρα μας, με αποτέλεσμα να υστερούμε τόσο σε καλλιερ-γούμενες εκτάσεις όσο και σε εγκαταστάσεις μεταποίησης σε σχέση με άλλες χώρες. Απο-τέλεσμα είναι να έχουμε διασφαλίσει μέχρι στιγμής ένα πολύ μικρό μερίδιο της αγοράς, το οποίο και πρέπει να αυξηθεί, γεγονός που σημαίνει ότι θα πρέπει να βελτιωθούν τόσο οι ποσοτικοί όσο και οι ποιοτικοί δείκτες. Επί-σης, οι περισσότερες επιχειρήσεις αναγνώρι-σαν ότι υπάρχουν μεγάλες ανάγκες σε τεχνι-κή υποστήριξη κατά την παραγωγή και προ-ώθηση των προϊόντων τους ώστε να γίνουν οικονομικά βιώσιμες.

Ως κρίσιμοι παράγοντες επιτυχίας ανα-δείχθηκαν οι τεχνικές γνώσεις, η χρήση κα-τάλληλου πολλαπλασιαστικού υλικού, η ύπαρξη τεχνικής στήριξης, η ύπαρξη σα-φούς και καθορισμένου επιχειρηματικού σχεδίου βασισμένου σε έρευνα αγοράς, καθώς και η καθετοποίηση της παραγωγής με την παραγωγή μεταποιημένων προϊό-ντων υψηλής προστιθέμενης αξίας. Συνο-ψίζοντας τα παραπάνω, μπορούμε να πού-με ότι η επιτυχία εξαρτάται από το βαθμό επιχειρηματικής νοοτροπίας και συμπερι-φοράς του κάθε εμπλεκόμενου, ασχέτως καλλιεργούμενου είδους. Σε αυτή συμπερι-λαμβάνεται και η χρήση των νέων τεχνολο-γιών (e-marketing), εναλλακτικών σημείων πώλησης (αγροτουρισμός), αλλά και σύγ-χρονων επιχειρηματικών προσεγγίσεων (Συμβολαιακή Γεωργία).

Με ενέργειες όπως η εμπλοκή ιδρυμά-των τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην κα-τάρτιση νέων στις μεθόδους καλλιέργειας, αλλά και διάθεσης των προϊόντων και με την κατάλληλη χρηματοδότηση και οργά-νωση των παραγωγών, οι δύο αυτοί κλάδοι μπορούν να αποτελέσουν μια βιώσιμη λύ-ση για την ανάπτυξη της οικονομίας, με πα-ράλληλη δημιουργία νέων θέσεων εργασί-ας και νέων επιχειρηματιών.

ΝΕΟΙ ΓΕΩΡΓΟΙ Η συνεισφορά τους στην ανάπτυξη της ελληνικής γεωργίας

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Χρήστος Βασιλικιώτης

Assistant Professor – Senior researcher, Perrotis College

στα εναλλακτικά φρούτα. Η έλλειψη τεχνι-κών γνώσεων της καλλιέργειας είναι πολ-λές φορές η αιτία χαμηλότερης απόδοσης και μειωμένης ποιότητας. Η έλλειψη γνώ-σεων σχετικά με τις ανάγκες της αγοράς και η παραπληροφόρηση σχετικά με την πρό-σοδο από τις καλλιέργειες αυτές οδηγούν πολλούς στην εσφαλμένη λήψη απόφασης ενασχόλησης με τον κλάδο, με μόνο κριτή-ριο το γρήγορο και εύκολο κέρδος. Ειδικά για τα εναλλακτικά φρούτα, είναι σημαντι-κό να υπάρχει σωστή και έγκυρη πληροφό-ρηση, λόγω του γεγονότος ότι τα περισσό-τερα δεν είναι ενδημικά και υπάρχει περιο-ρισμένη εμπειρία όσον αφορά στην καλλι-έργεια και εμπορία τους.

Όπως ακόμα προέκυψε, οι κρίσιμες ποσό-τητες που απαιτούνται για τη διείσδυση στις αγορές-στόχους δεν μπορούν εύκολα να επι-

35Χειμώνας 2016

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ

ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 36: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

36 Χειμώνας 2016

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Θεοφάνης Κουρεμπές

Πρόεδρος ΕΛ.Γ.Α.

Ο Οργανισμός Ελληνικών Γε-ωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛ-ΓΑ) που ιδρύθηκε με τον ν. 1790/1988 (ΦΕΚ 134/Α΄/20.6.1988), αποτελεί ορ-

γανισμό κοινής ωφέλειας, λειτουργεί ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, ανή-κει στο Δημόσιο, τελεί υπό την εποπτεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων και υπάγεται στο πεδίο εφαρμο-γής των διατάξεων του Κεφαλαίου Α΄ του ν. 3429/2005, όπως ισχύουν σήμερα, ως φο-ρέας Γενικής Κυβέρνησης.

Η ασφάλιση και προστασία της αγροτικής παραγωγής από φυσικούς κινδύνους απο-τελεί στην Ελλάδα υποχρέωση της πολιτείας και συνιστά ένα από τα βασικά μέτρα στήρι-ξης της αγροτικής παραγωγής και κατ’ επέ-κταση του αγροτικού εισοδήματος.

Με τον νόμο 3877/2010 (ΦΕΚ 160/Α/2010), ο ΕΛΓΑ αποτελεί τον κύριο φορέα του ενιαί-ου εθνικού συστήματος για την προστασία και την ασφάλιση της αγροτικής δραστηρι-ότητας. Κύριος σκοπός του είναι η ασφάλι-ση της φυτικής παραγωγής και του ζωικού κεφαλαίου των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, από ζημιές που προκαλούνται από φυσι-κούς κινδύνους, παθήσεις και ασθένειες, κα-θώς και η ενεργητική προστασία της αγροτι-κής παραγωγής και του κεφαλαίου των αγροτικών εκμεταλλεύσεων.

Στην υποχρεωτική ασφάλιση του ΕΛΓΑ υπάγονται όλα τα φυσικά ή νομικά πρόσω-πα, καθώς και ενώσεις προσώπων που έχουν την πλήρη κυριότητα, την επικαρπία ή μόνο την εκμετάλλευση αγροτικών εκμε-ταλλεύσεων της χώρας και ασφαλίζεται αυ-τοδίκαια και υποχρεωτικά το σύνολο της φυτικής παραγωγής, της ζωικής παραγω-γής και το αντίστοιχο κεφάλαιο των εκμε-ταλλεύσεων ζωικής παραγωγής της χώρας.

Οι σημερινές συνθήκες με τις εντεινόμε-νες κλιματικές αλλαγές, την αύξηση του πληθυσμού, την υποβάθμιση και σε πολλές περιπτώσεις την έλλειψη συντελεστών πα-ραγωγής, όπως το έδαφος και το νερό, δημι-ουργούν προβλήματα όσον αφορά την ποι-ότητα και την ποσότητα των παραγόμενων αγροτικών προϊόντων και κατά συνέπεια στη διατροφική επάρκεια των πολιτών.

Ο ρόλος του ΕΛΓΑ στα νέα δεδομένα δεν πρέπει να είναι μόνο αποζημιωματικός, αλ-λά μπορεί και πρέπει να συμβάλλει στον σχεδιασμό -για πρώτη φορά- της αγροτι-

ΕΛΓΑ Ο ρόλος του και οι στόχοι του για τη νέα χρονιά

κής πολιτικής της χώρας. Η εμπειρία που έχει συσσωρεύσει ο Οργανισμός όλες αυ-τές τις δεκαετίες λειτουργίας του είναι μια σημαντική παρακαταθήκη, στην οποία πρέπει η πολιτεία να στηριχθεί για να σχε-διάσει την επόμενη μέρα της αγροτικής πα-ραγωγής στη χώρα.

Παράλληλα, ακόμα και μέσα σε αυτό το ασφυκτικό οικονομικό πλαίσιο, σχεδιάζο-νται όλες εκείνες οι παρεμβάσεις που θα εκσυγχρονίσουν τον ΕΛΓΑ και θα θωρακί-σουν τον δημόσιο, ανταποδοτικό και αλλη-λέγγυο χαρακτήρα του.

Παρεμβάσεις που θα έπρεπε να έχουν γί-νει εδώ και χρόνια, για να μην αντιμετωπί-ζουμε, σήμερα, φαινόμενα έλλειψης προ-σωπικού και υλικοτεχνικής υποδομής.

Στόχος για το 2016 είναι να εκσυγχρονί-σουμε τον ΕΛΓΑ, έτσι ώστε να μπορούμε να αντιμετωπίζουμε άμεσα τα προβλήματα που θα παρουσιάζονται.

Άμεσες εκτιμήσεις, γρήγορα πορίσματα και αποζημιώσεις. Και αυτά δεν πρόκειται να γίνουν με ευχολόγια, ούτε βασιζόμενοι μόνο στην εμπειρία και το φιλότιμο των υπαλλήλων, αλλά με υλικοτεχνική υποδο-μή που θα παντρέψει την τεράστια εμπει-ρία με τις νέες τεχνολογίες.

Αλλαγές στον κανονισμό λειτουργίας για να συμπεριλάβουμε τις αλλαγές σε καλλι-έργειες, αλλά και την κλιματική αλλαγή.

Ακόμα, σχεδιάζουμε να αξιοποιήσουμε όλα τα ευρωπαϊκά κονδύλια για να ενισχύ-σουμε την προστασία της παραγωγής από τις ζημιές, μέσα από τα προγράμματα της Ενεργητικής Προστασίας.

Ο ΕΛΓΑ ήταν ένα παραγνωρισμένο όπλο στα χέρια της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας της χώρας. Σκοπός μας είναι να αποκτήσει τον δυναμικό ρόλο που πρέπει και μπορεί να έχει, της στήριξης και προστασίας της αγροτικής παραγωγής.

Ο εκσυγχρονι-σμός του ΕΛΓΑ εί-ναι βασικός στό-χος για το 2016. Να μπορούμε να αντιμετωπίζουμε άμεσα τα προ-βλήματα που θα παρουσιάζονται.Άμεσες εκτιμή-σεις, γρήγορα πορίσματα και αποζημιώσεις

Page 37: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ Τεχνολογία στα μέτρα της Ελλάδας

37

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Φώτης Χατζηπαπαδό-πουλος

Δρ Μηχ., μέλος Δ.Σ. Gaia ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ Α.Ε.

Γεωργία Ακριβείας, διαδεδομένος όρος για τους εμπλεκόμενους στη γεωργία, όχι όμως επειδή αποτελεί μέρος της καθημερινό-τητάς τους αλλά γιατί τα τελευ-

ταία χρόνια ακούγεται πολύ. Στο άκουσμά του, το πιθανότερο είναι ότι ο γεωργός φα-ντάζεται υπερσύγχρονα τρακτέρ που εφοδι-ασμένα με ηλεκτρονικό υπολογιστή, GPS, αυ-τόματο πιλότο, οργώνουν μόνα τους τα χω-ράφια και είναι αρκετά έξυπνα ώστε να ρί-ξουν περισσότερο λίπασμα ή σπόρο εκεί που το χωράφι έχει μεγαλύτερη ανάγκη και λιγό-τερο αλλού. Τα αυτοματοποιημένα αυτά τρα-κτέρ υπόσχονται μείωση του κόστους παρα-γωγής , αύξηση της παραγωγής και άλλα οφέ-λη. Είναι, όμως, ένα υπερσύγχρονο τρακτέρ συνώνυμο της Γεωργίας Ακριβείας;

Η γρήγορη απάντηση στο παραπάνω ερώ-τημα είναι όχι. Και όχι απλά δεν είναι συνώνυ-μο, δεν είναι καν απαραίτητο ένα καινούργιο και αυτοματοποιημένο τρακτέρ ή άλλου εί-δους γεωργική μηχανή για να εφαρμόσει κά-ποιος γεωργός τη Γεωργία Ακριβείας στα χω-ράφια του. Ειδικά στην Ελλάδα. Και εξηγού-μαι. Οι τεχνολογίες Γεωργίας Ακριβείας ξεκί-νησαν να εφαρμόζονται για πρώτη φορά στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Οι φάρ-μες όμως στις ΗΠΑ έχουν τεράστιες συνεχείς εκτάσεις με μονοκαλλιέργειες, τις οποίες καλ-λιεργεί ένας γεωργός. Εκεί λοιπόν, το βασικό

τους πρόβλημα είναι ότι κάθε γεωργός δια-χειριζόταν τα χιλιάδες στρέμματα που είχε στη διάθεσή του με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Έριχνε παντού το ίδιο λίπασμα σε ποσότητα και σύσταση, ψέκαζε το ίδιο, έσπερνε με την ίδια αναλογία. Σε τόσο μεγάλη έκταση, όμως, το έδαφος παρουσιάζει σημαντικότατες δια-κυμάνσεις, ακόμα και το μικροκλίμα μπορεί να διαφέρει εντός της ίδιας φάρμας. Συνε-πώς, υπήρχε μεγάλο περιθώριο βελτίωσης αν μπορούσε να μετρήσει το χωράφι του κομμάτι κομμάτι και να το χειριστεί διαφορε-τικά. Να λάβει δηλαδή υπόψη του τη χωρική παραλλακτικότητα του χωραφιού, όπως το ονομάζουν οι επιστήμονες. Με τα παραδοσι-ακά όμως εργαλεία που είχε στη διάθεσή του ήταν αδύνατον να διαχειριστεί κομμάτι κομ-μάτι την αχανή φάρμα του. Τη λύση έδωσαν τεχνολογίες τηλεπισκόπησης (δορυφορικές εικόνες, αεροπλάνα, drones), μετεωρολογι-κοί σταθμοί, ηλεκτρονικοί υπολογιστές που αναλύουν τα δεδομένα και τέλος ένα εξελιγ-μένο τρακτέρ που μπορούσε να το προγραμ-ματίσει ο υπολογιστής και ανάλογα με τη θέ-ση του στο χωράφι να μπορεί να ρίχνει αυτό-ματα διαφορετική ποσότητα σπόρου, λιπά-σματος ή οποιασδήποτε άλλης εισροής. Ο γεωργός, λοιπόν, στις ΗΠΑ για να εφαρμόσει Γεωργία Ακριβείας έπρεπε να επενδύσει ση-μαντικό κεφάλαιο για να εκσυγχρονίσει τις γεωργικές του μηχανές. Χάρη στις μεγάλες

εκτάσεις που αντιστοιχούν σε κάθε τρακτέρ και γεωργό στις ΗΠΑ, η οικονομική απόδο-ση της επένδυσης στην αυτοματοποίηση των γεωργικών μηχανών, για να εφαρμό-ζουν χωρική παραλλακτικότητα στις εισρο-ές, είναι θετική. Συμβαίνει το ίδιο και στην Ελλάδα; Προφανώς, όχι. Εδώ όχι μόνο δεν μπορεί από θέμα οικονομικής αποδοτικότη-τας να εφαρμοσθεί το ίδιο μοντέλο Γεωργίας Ακριβείας, αλλά δεν υπάρχει και τεχνικός λό-γος για να γίνει κάτι τέτοιο. Ο κατακερματι-σμός του κλήρου και η ποικιλομορφία των καλλιεργειών λύνουν το θέμα της χωρικής παραλλακτικότητας στη γένεσή του. Στο συ-ντριπτικό ποσοστό των ελληνικών αγροτε-μαχίων δεν συντρέχει τεχνοοικονομικός λό-γος να εξετασθεί η παραλλακτικότητά τους. Τότε, λοιπόν, δεν υπάρχει λόγος να εφαρμο-σθεί Γεωργίας Ακριβείας;

Φυσικά και υπάρχει. Γεωργία Ακριβείας ση-μαίνει να εφαρμοσθεί ένα μοντέλο διαχείρι-σης της παραγωγής το οποίο να βασίζεται σε συστηματικές μετρήσεις, παρατηρήσεις και αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης, με τη βοήθεια και των τεχνολογιών πληροφορικής για την αυτοματοποίηση της διαδικασίας. Με άλλα λόγια, ο Έλληνας γεωργός δεν χρειάζε-ται καινούργιο τρακτέρ για να εφαρμόσει Γε-ωργία Ακριβείας, αυτό που χρειάζεται είναι τεχνολογικά προηγμένες υπηρεσίες που να αξιοποιούν τον πλούτο της γνώσης που φω-λιάζει στα ελληνικά ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια και με τη βοήθεια συστηματι-κών μετρήσεων στο χωράφι να συμβουλεύ-ουν τον γεωργό πώς να εφαρμόζει με ακρί-βεια τις εισροές και βέλτιστες καλλιεργητικές πρακτικές σε αυτό. Τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα θα μπορούσαν να κερδίσουν πολλά σε ανταγωνιστικότητα και προστιθέμενη αξία όταν μπορέσουμε να εφαρμόσουμε αυτό το μοντέλο Γεωργίας Ακριβείας στην Ελλάδα.

Γεωργία Ακριβεί-ας σημαίνει να εφαρμοσθεί ένα μοντέλο διαχεί-ρισης της παρα-γωγής το οποίο να βασίζεται σε συστηματικές μετρήσεις, παρα-τηρήσεις και αξι-οποίηση της επι-στημονικής γνώσης

Χειμώνας 2016

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ

ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 38: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

Η ΠΡΩΤΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α

winbank.gr

Η winbank αποδεικνύει ότι είναι η Νο.1 ηλεκτρονική τραπεζικήστην Ελλάδα, µε διακρίσεις και βραβεία σε Ελλάδα και εξωτερικό

για τις επιτυχηµένες και πρωτοποριακές κινήσεις της.

Μια κίνηση µπροστά πάντα επιβραβεύεται.

Gold βραβείοwinbank mobile banking App

Gold βραβείοwinbank mycard App

Gold βραβείοwinbank mobile banking Appwinbank Λεφτά στο Λεπτό App Silver βραβείοwinbank mycard Appeasypay Appe-Παράβολο/winbank mobile banking

Gold βραβείοquick login/winbankmobile banking App Silver βραβείοwinbank mycard Appwinbank mobile banking App

Bronze βραβείοwinbank Λεφτά στο Λεπτό App Gold βραβείο

winbank mobile banking App

Bronze βραβείοwinbank Λεφτά στο Λεπτό App

Best SMS/Text Bankingστη ∆. Ευρώπη

Best Consumer Digital Bankστην Ελλάδα

2015 World’s Best Digital Banks Award in Western Europe

Page 39: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

39Χειμώνας 2016

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Γεώργιος Κορμέντζας

Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου, πρόεδρος Επιτροπής Στρατηγικού Σχεδιασμού Gaia ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ Α.Ε.

Ε ίναι κοινά αποδεκτό ότι ο αγρότης της εποχής μας οφεί-λει πλέον να διαθέτει κάποιες επιπλέον δεξιότητες, που δεν μπορούν να χαρακτηριστούν

αμιγώς γεωτεχνικές. Έτσι, για να μπορεί σή-μερα κάποιος να ασκεί μια βιώσιμη αγροτι-κή δραστηριότητα, είναι αναγκαίο, περά από την απαραίτητη γεωτεχνική γνώση, να γνωρίζει ικανοποιητικά τους κανόνες της παγκόσμιας αγοράς, να διαθέτει επιχειρη-ματική τόλμη, συνδυασμένη με κατάλληλη φαντασία για τη διαφήμιση και την προώ-θηση αυτών που παράγει, να ανταποκρίνε-ται γρήγορα στις νέες καταναλωτικές ανά-γκες ή ακόμη και να συμβάλλει στη δημι-ουργία αυτών, να αξιοποιεί στο βέλτιστο βαθμό τις χρηματοδοτικές ευκαιρίες και τα σχετικά εργαλεία που προκύπτουν, να είναι τεχνολογικά ενημερωμένος με σχετική ευ-χέρεια στη χρήση των νέων τεχνολογιών πληροφορικής και αυτονόητα να είναι πε-ριβαλλοντικά ευαίσθητος φροντίζοντας την αειφορία της γης που είτε καλλιεργεί εί-

τε ευρύτερα αξιοποιεί. Έχοντας αναγνωρίσει την παραπάνω ανά-

γκη, η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) της περιόδου 2014-2020, σε συνέχεια της σχετικής πολιτικής της προηγούμενης περι-όδου, δίνει ιδιαίτερη έμφαση στον σχεδια-σμό και τη λειτουργία αξιόπιστων Συστημά-των Παροχής Γεωργικών Συμβουλών (ΣΠΓΣ) σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε., με δυνατότη-τες πολυθεματικής στήριξης των Ευρωπαί-ων αγροτών (άρθρα 12-15 του Καν.1306/2013). Ενδεικτικό της ιδιαίτερης σπουδαιότητας που δίνει η Επιτροπή σε αυτά τα συστήματα είναι το Άρθρο 15 όπου κατά λέξη γράφεται: «Η Επιτροπή μπορεί να εκδίδει εκτελεστικές πράξεις για τον καθορισμό κανόνων για την ενιαία εφαρμογή του συστήματος παροχής συμβουλών σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις, με σκοπό την εξασφάλιση της πλήρους λει-τουργικότητάς τους».

Η χώρα δεν αξιοποίησε επί της ουσίας την προηγούμενη ΚΑΠ προκειμένου να αποκτήσει ένα εθνικό ΣΠΓΣ. Απλά υλο-ποίησε ένα όχι καλά σχεδιασμένο επιδο-

ματικού τύπου σχετικό μέτρο του προη-γούμενου Προγράμματος Αγροτικής Ανά-πτυξης (ΠΑΑ), το οποίο δεν πέτυχε καν τον αρχικό στόχο των 6.000 ωφελουμέ-νων-αποδεκτών γεωργικών συμβουλών. Προς τη σωστή κατεύθυνση θα ήταν η απαίτηση της ιδίας συμμετοχής (σε ένα ποσοστό 20%) της χρηματοδοτικής κάλυ-ψης του μέτρου από τους ίδιους τους ωφελουμένους, εφόσον βέβαια διασφα-λιζόταν η προστιθέμενη αξία της παρεχό-μενης γεωργικής συμβουλής.

Αξιοποιώντας την εμπειρία της προηγού-μενης περιόδου, είναι σημαντικό το ΣΠΓΣ που θα σχεδιαστεί να είναι λειτουργικό και βιώσιμο, ανεξάρτητα από την εφαρμογή του αντίστοιχου νέου μέτρου του ΠΑΑ 2014-2020 και της όποιας σχετικής χρημα-τοδοτικής υποστήριξης επιτευχθεί μέσω αυτού του μέτρου. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι αναγκαίο όλοι οι εμπλεκόμενοι στην αγρο-τική δραστηριότητα να ενεργοποιηθούν, προκειμένου να συμβάλουν στο να καλλι-εργηθεί στη συνείδηση των αγροτών και των ομάδων τους ότι η λήψη και η ορθή εφαρμογή των κατάλληλων γεωργικών συμβουλών δίνει προστιθέμενη αξία στο προϊόν τους και συμβάλλει στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητάς τους.

Προς την ίδια κατεύθυνση κρίνεται σκό-πιμο να αναφερθεί ότι σε πρόσφατη έκθε-ση της Επιτροπής, η οποία καταγράφει εσωτερικά συμπεράσματα συζητήσεων που λαμβάνουν χώρα στους κόλπους του Ευρωπαϊκού Δικτύου Αγροτικής Ανάπτυ-ξης (ENRD) σχετικά με τον σχεδιασμό και τη λειτουργία αξιόπιστων ΣΠΓΣ, προτείνε-ται κάθε Κράτος-Μέλος να αξιοποιήσει δη-μόσιους και ιδιωτικούς φορείς για τη δημι-ουργία ενός αξιόπιστου δικτύου συμβου-λευτικών και τεχνικών υπηρεσιών, που θα ελέγχονται μέσω ενός ηλεκτρονικού συ-στήματος που θα αξιολογεί το παραγόμε-νο αποτέλεσμα. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην αναβάθμιση του ρόλου των συμβου-λευτικών υπηρεσιών από απλό μέσο παρο-χής βοήθειας λήψης κοινοτικών επιδοτή-σεων στην κατεύθυνση της ουσιαστικής δι-κτύωσης για τη μεταφορά γνώσης, εμπειρι-ών και καινοτομίας από και προς τους αγρότες προς ενίσχυση της επιχειρηματι-κότητάς τους.

Η κυρίαρχη ευρωπαϊκή θέση, λοιπόν, την οποία καλό και χρήσιμο θα ήταν να εν-στερνιστεί και να εφαρμόσει και το εθνικό ΣΠΓΣ, είναι ότι οι συμβουλευτικές δομές δεν είναι απλά και μόνο δικαιούχοι επιδο-τήσεων, αλλά συνιστούν το βασικό όχημα μέσω του οποίου και βελτιστοποιείται η εφαρμογή του εκάστοτε ΠΑΑ, όσο και εν-δυναμώνονται η μεταφορά καινοτομίας και η αγροτική επιχειρηματικότητα.

Το νέο Εθνικό Σύστημα Παροχής Γεωργικών Συμβουλών

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ

ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 40: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

Δ ημιουργία ενός πρότυπου, ενεργειακά αυτόνομου αγροκτήματος, με σύγχρο-νες υποδομές και τεχνολογι-κό εξοπλισμό, το οποίο θα

υποστηρίζεται από εξειδικευμένο επιστη-μονικό και τεχνικό προσωπικό σχετικών φορέων της Θεσσαλίας, θα παράγει με συμβατικό ή/και ολοκληρωμένο ή/και βιο-λογικό τρόπο διαχείρισης προϊόντα φυτι-κής και ζωικής παραγωγής, τα οποία θα τυ-ποποιεί και θα συσκευάζει με δική του ετι-κέτα, ενώ οι ενεργειακές του ανάγκες θα καλύπτονται σε συστήματα παραγωγής ενέργειας με τη χρήση ανανεώσιμων πη-γών ενέργειας, με έμφαση στη βιομάζα, στην ηλιακή και την αιολική ενέργεια. Το Αγρόκτημα του Μέλλοντος (Future Farm) θα αναπτυχθεί ως συνέχεια του ευρωπαϊ-κού έργου «Farm of Tomorrow», στο οποίο συντονιστής ήταν το ΚΕΤΕΑΘ (ΙΕΤΕΘ / ΕΚΕ-ΤΑ μετά τις πρόσφατες συγχωνεύσεις). Σκοπός του είναι η διαχείριση της γεωργι-κής παραγωγής με βάση τις πιο σύγχρονες παγκοσμίως μεθόδους από τεχνολογικής πλευράς, με απώτερο σκοπό τη βελτιστο-ποίηση της παραγωγής, την αύξηση της οι-κονομικότητας, την παραγωγή ασφαλών και ποιοτικών προϊόντων και κυρίως την προστασία του περιβάλλοντος, ακολουθώ-ντας τις προσταγές της Ευρωπαϊκής Ένω-σης, όπως αυτές καθορίζονται και διαμορ-φώνονται με τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτ-κή (ΚΑΠ). Το Αγρόκτημα του Μέλλοντος θα ανταποκριθεί στις προοπτικές της γεωργί-ας του μέλλοντος, ενσωματώνοντας νέους κανόνες διαχείρισης (management), νέα συστήματα παραγωγής και νέες τεχνολογί-ες και θα οδηγήσει στην καλύτερη λήψη αποφάσεων από τους παραγωγούς, σύμ-φωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές των ορθών γεωργικών πρακτικών.

Αξίζει να σημειωθεί πως η πρόταση απευ-θύνεται στους αγρότες και στις αγροτικές πε-ριοχές της χώρας όπου υπάρχουν σημαντικά προβλήματα βιωσιμότητας των αγροτικών εκμεταλλεύσεων. Τα προβλήματα αναμένε-ται να επιδεινωθούν, καθώς μελετάται η ανα-μόρφωση της ΚΑΠ, η οποία θα προκαλέσει νέα μείωση των επιδοτήσεων και επομένως και του εισοδήματος των αγροτών. Μια έξο-δος πληθυσμού από τη γεωργία θα δημιουρ-γήσει νέα προβλήματα αύξησης της ανεργί-ας στην περιοχή. Με το προτεινόμενο έργο,

θα υπάρξουν σημαντικές επεμβάσεις και θα δοθούν προοπτικές βελτίωσης της κατάστα-σης. Θα βελτιωθεί η οικονομικότητα της πα-ραγωγής του γεωργικού τομέα και επομένως η βιωσιμότητα των αγροκτημάτων της Περι-φέρειας, αλλά δυνάμει και όλης της χώρας, με ταυτόχρονη συμμόρφωση προς τις απαι-τήσεις της ΚΑΠ. Η χρήση τεχνολογιών πλη-ροφορικής θα βοηθήσει στη βελτίωση της οικονομικότητας και της ανταγωνιστικότη-τας των αγροκτημάτων και θα συμβάλει στη διατήρηση θέσεων εργασίας σε περιοχές με υψηλή ανεργία. Επιπλέον, η Θεσσαλία αποτε-λεί μια περιοχή υψηλού κινδύνου για ερημο-ποίηση, καθώς υπάρχουν σοβαρά προβλή-ματα μείωσης των αποθεμάτων νερού και αυξημένης ρύπανσης. Τα προβλήματα ανα-μένεται να ενταθούν με την αναμενόμενη κλιματική αλλαγή. Ενδεικτικά αναφέροντα μερικά προσδοκώμενα αποτέλεσμα του προτεινόμενου έργου τα οποία είναι:

Ενσωμάτωση τεχνολογιών πληροφορι-κής στην παραγωγική διαδικασία.

Μείωση του λειτουργικού κόστους και

βελτιστοποίηση στη διαχείριση πληροφοριών.

Βελτίωση της ποιότητας και ποσότητας των παραγόμενων προϊόντων, μέσω απο-τελεσματικότερης χρήσης και διαχείρισης του εξοπλισμού – παραγωγή οικολογικών προϊόντων – «πράσινο» προϊόν.

Μείωση των εισροών ενέργειας (εξοικο-νόμηση ενέργειας, καλύτερη διαχείριση μικροκλίματος).

Μείωση των χημικών εισροών για φυτοπροστασία.

Μείωση εκπεμπόμενων ρύπων – βελτίω-ση ποιότητας αέρα – προστασία του περιβάλλοντος.

Αυτοματοποίηση διαδικασιών ελέγχου της παραγωγής, διακίνησης, αποθήκευ-σης και τιμολόγησης των προϊόντων.

Βελτίωση ποιότητας ζωής αγροτών στην Περιφέρεια – συγκράτηση πληθυσμού στην Περιφέρεια – τόνωση περιφερεια-κών αγορών – αποκέντρωση.

Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας – τό-νωση απασχόλησης – μείωση ανεργίας.

ΠΡΌΤΥΠΑ ΑΓΡΌΚΤΉΜΑΤΑΑνάγκη δημιουργίας σε κάθε περιφέρεια

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Δημήτριος Κουρέτας

Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, πρώην αναπληρωτής Πρύτανη

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Κώστας Κίττας

Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Ή χρήση τεχνο-λογιών πληρο-φορικής θα βοη-θήσει όσον αφο-ρά τη βελτίωση της οικονομικό-τητας και της ανταγωνιστικό-τητας των αγρο-κτημάτων και θα συμβάλει στη δι-ατήρηση θέσεων εργασίας σε πε-ριοχές με υψηλή ανεργία

40 Χειμώνας 2016

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 41: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

41

Κοινή Αγροτική Πολιτική και Αγροτουρισμός

ΓΡΑΦΕΙ Η

Όλγα Ιακωβίδου

Kαθηγήτρια ΑΠΘ

Η πολυλειτουργικότητα της γεωργίας, η πολυδραστηρι-ότητα της γεωργικής εκμε-τάλλευσης και η πολυαπα-σχόληση των αγροτικών

νοικοκυριών αποτέλεσαν διαχρονικά βασι-κή στρατηγική για την επιβίωσή τους, προ-καλώντας όχι μόνο οικονομικά οφέλη, αλλά συμβάλλοντας στην κοινωνική αναπαραγω-γή της αγροτικής οικογένειας και στην ανα-βάθμιση της υπαίθρου. Η μικρή εξωγεωργι-κή επιχειρηματικότητα συνέβαλε καθορι-στικά προς την κατεύθυνση αυτή. Από το 1989 και μετέπειτα, η ενίσχυση των προϋπο-θέσεων για τη δημιουργία μικρών επιχειρή-σεων στον αγροτικό χώρο αποτέλεσε ορό-σημο της ευρωπαϊκής και κατ’ επέκταση και των εθνικών πολιτικών για την τοπική αγρο-τική ανάπτυξη. Ο αγροτουρισμός, ως εμ-βληματική μορφή πολυδραστηριότητας και πολυλειτουργικότητας θεωρήθηκε σημα-ντικό μέσο διαφοροποίησης της οικονομίας των αγροτικών περιοχών, το οποίο θα μπο-ρούσε να δημιουργήσει συμπληρωματικό εισόδημα στο αγροτικό νοικοκυριό, καινού-ριες επιχειρήσεις στην ύπαιθρο και νέες εξωγεωργικές θέσεις εργασίας και γενικότε-ρα συνθήκες ανάπτυξης επιχειρηματικότη-τας, ατομικής ή συλλογικής, αξιοποιώντας τοπικούς πόρους.

Αξίζει να τονιστεί ότι εν μέσω οικονομι-

κής κρίσης, η αγροτική δραστηριότητα και οι αγροτικές περιοχές αποδείχθηκαν λιγό-τερο ευάλωτες, λόγω αυτής της πολυλει-τουργικότητας της γεωργίας, γεγονός που προκάλεσε μία τάση επιστροφής των νέων στην ύπαιθρο. Είναι χαρακτηριστικό, όμως, ότι οι περισσότεροι από αυτούς που εκ-φράζουν την επιθυμία επιστροφής προτι-μούν την ενασχόλησή τους με μη γεωργι-κές δραστηριότητες. Ως εκ τούτου, ο αγρο-τουρισμός αναδεικνύεται εκ νέου ως ισχυ-ρός πόλος έλξης για την εγκατάσταση νέων στην ύπαιθρο.

Προς την κατεύθυνση αυτή, υπάρχουν κάποιες στρατηγικές επιλογές της νέας ΚΑΠ, που αφορούν στην ενίσχυση της ελκυστικό-τητας του αγροτικού χώρου, στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στις αγροτικές πε-ριοχές και στις συνεργασίες μικρών επιχει-ρήσεων, οι οποίες συνδέονται άμεσα με τον αγροτουρισμό.

Οι στρατηγικές Τοπικής Ανάπτυξης με πρωτοβουλία των Τοπικών Κοινοτήτων μέ-σω του πολυτομεακού Leader (CLLD/LEADER), αλλά και άλλων μέτρων δίνουν τη δυνατότητα χρηματοδότησης επενδύσεων δημόσιου και ιδιωτικού ενδιαφέροντος, που αποβλέπουν, μεταξύ άλλων, στην ενίσχυση της τοπικής ταυτότητας και της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς , που αναδεικνύ-ουν την αξία των αγροτικών περιοχών, τις

καθιστούν ελκυστικές και συμβάλλουν στην αύξηση της επισκεψιμότητάς τους.

Στη στρατηγική ενίσχυσης της επιχειρη-ματικότητας στις αγροτικές περιοχές ιδιαίτε-ρη θέση κατέχει η υποστήριξη για εκκίνηση νέων μη γεωργικών δραστηριοτήτων από γεωργούς, αλλά και γενικότερα από κατοί-κους της υπαίθρου. Έμφαση δίνεται στην ποιοτική αναβάθμιση του τουρισμού και στη σύνδεση μεταξύ τουρισμού, πολιτισμού, γαστρονομίας, περιβάλλοντος και τοπικών προϊόντων και στην απόκτηση «ταυτότη-τας» συνδεδεμένης με την τοπική παράδο-ση. Έχει αποδειχθεί, εξάλλου, ότι η προστιθέ-μενη αξία προκύπτει από τις συνέργειες με-ταξύ τομέων και δραστηριοτήτων και τις ιδι-αιτερότητες των αγροτικών περιοχών και όχι από το οικονομικό μέγεθος της επένδυσης.

Ενισχύεται ακόμη, μέσω των πολιτικών αυτών, η ανάπτυξη κουλτούρας συνεργασί-ας οριζόντιας και κάθετης μεταξύ μικρών επιχειρήσεων και άλλων φορέων, με τη δημι-ουργία δικτύων και clusters, που μεταξύ των άλλων αφορούν στην κοινή χρήση εγκατα-στάσεων και πόρων και στην ανάπτυξη και/ ή την εμπορία τουριστικών υπηρεσιών που συνδέονται με τον αγροτουρισμό.

Παρά το γεγονός ότι ο όρος αγροτουρι-σμός εμφανίζεται ελάχιστα στα κείμενα της Ε.Ε. για την Αγροτική Ανάπτυξη και στο Πρό-γραμμα της Ελλάδας 2014-2020, η διασύνδε-ση του αγροτικού τομέα με τον τουρισμό, τον πολιτισμό, τη γαστρονομία, το περιβάλ-λον και τα τοπικά προϊόντα και γενικότερα με την «ταυτότητα» της περιοχής καθορίζει την ολοκληρωμένη ανάπτυξη και βιώσιμη ανταγωνιστικότητα του αγροτικού χώρου, που αποτελεί και το όραμα του νέου προγράμματος.

Χειμώνας 2016

Ή διασύνδεση του αγροτικού τομέα με τον τουρισμό, τον πολιτισμό, το περιβάλλον, τα τοπικά προϊόντα και την «ταυτότη-τα» της περιοχής καθορίζει την ολοκληρωμένη ανάπτυξη και βι-ώσιμη ανταγωνι-στικότητα και αποτελεί το όρα-μα του νέου προγράμματος

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ

ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 42: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

Ε γκρίθηκε επιτέλους στις 11.12.2015 το νέο ΠΑΑ 2014-2020 μετά την ολοκλήρωση εντατικών και χρονοβόρων διαπραγματεύσεων.

Η δημόσια δαπάνη του προγράμματος ανέρχεται σε 5,8 δισ. ευρώ (4,7 δισ. ευρώ κοι-νοτικής συμμετοχής), που μαζί με την ιδιωτι-κή συμμετοχή θα κινητοποιήσει συνολικούς πόρους της τάξης των περίπου 7 δισ. ευρώ.

Η ανταγωνιστικότητα των γεωργικών εκ-μεταλλεύσεων, αλλά και του τομέα μετα-ποίησης των γεωργικών προϊόντων της χώρας μας εξακολουθεί να υπολείπεται της αντίστοιχης των κρατών-μελών της Ε.Ε., το υψηλό κόστος παραγωγής χαρακτηρίζει την ελληνική γεωργία, ενώ τα τελευταία χρόνια ενισχύθηκε και η τάση αποεπένδυ-σης στον πρωτογενή τομέα.

Για την ΠΑΣΕΓΕΣ (πάγια από ετών θέση της) η πολλαπλή και δυναμική στήριξη των επενδύσεων στον πρωτογενή τομέα είναι στρατηγικής σημασίας για την επιβίωση της ελληνικής γεωργίας, με προτεραιότητα στις δαπάνες εκσυγχρονισμού, βελτίωσης της ποιότητας των παραγόμενων προϊό-ντων, εφαρμογής νέων τεχνολογιών/καινο-τομιών, ορθολογικής χρήσης των πόρων και αξιοποίησης των παραπροϊόντων.

Τελικός στόχος θα πρέπει να είναι η πα-ραγωγή πιστοποιημένων προϊόντων υψη-λής ποιότητας και προστιθέμενης αξίας, με δυνατότητες διείσδυσης στις πλέον απαι-τητικές αγορές.

Για την καλύτερη αξιοποίηση του νέου ΠΑΑ απαιτούνται:

Η ριζική αλλαγή στον σχεδιασμό, στη δο-μή και στη λειτουργία του Προγράμμα-τος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020, έτσι ώστε να αξιοποιηθούν άμεσα οι πόροι που διαθέτει, κυρίως για τη στήριξη των επενδύσεων στην πρωτογενή αγροτική παραγωγή, με έμφαση στην απλοποίηση των διαδικασιών, το συντονισμό των δράσεων και την εκχώρηση δραστηριο-τήτων και ευθυνών στις Περιφέρειες.

Η δημιουργία ευέλικτου συντονιστικού ορ-γάνου με τη μορφή ενδιάμεσου φορέα, κα-τά το πρότυπο υλοποίησης άλλων επιχει-ρησιακών προγραμμάτων της χώρας μας.

Η δημιουργία ευέλικτων και αποτελεσμα-τικών χρηματοδοτικών εργαλείων για τη χρηματοδότηση των επενδύσεων των

αγροτών και των φορέων τους με χαμη-λό κόστος, κατά τα ισχύοντα σε άλλες χώρες, σύμφωνα και με αναλυτικές σχε-τικές προτάσεις της ΠΑΣΕΓΕΣ (π.χ. ενερ-γοποίηση σε νέες βάσεις του ΤΑΕ).

Κατά το δυνατόν συντομότερη ενεργο-ποίηση των δράσεων - μέτρων του νέου ΠΑΑ, αλλά και του νέου επενδυτικού/αναπτυξιακού νόμου.

Παρά την απομείωση κατά περίπου 900 εκατ. ευρώ της κοινοτικής συμμετοχής των 4,7 δισ. ευρώ του νέου προγράμματος από ανειλημ-μένες υποχρεώσεις (έργα-γέφυρες από το παλιό ΠΑΑ 2007-2013 στο νέο ΠΑΑ 2014-2020), οι πόροι του νέου ΠΑΑ είναι σημαντι-κοί και μπορεί υπό προϋποθέσεις να συμβά-λουν στην ανάπτυξη και την αναζωογόνηση της υπαίθρου, αρκεί να αποφευχθούν λάθη του παρελθόντος και να τοποθετηθούν σω-στά στην ελληνική οικονομία, έτσι ώστε να λειτουργήσουν πολλαπλασιαστικά και να δη-μιουργήσουν καινούργιο πλούτο.

Τα πολλαπλασιαστικά θετικά αποτελέσμα-τα ορθών σχεδιασμών και υλοποιούμενων δράσεων του νέου ΠΑΑ θα είναι μεγαλύτε-ρα, αν σε τελική ανάλυση εκτός της απορρο-φητικότητας των πόρων έχουμε κατά νου και την αποτελεσματικότητα των μέτρων.

Όι προτεραιότητες πάνω στις οποίες βασίζονται τα μέτρα και οι δράσεις του νέου ΠΑΑ, όπως:

Η προώθηση της μεταφοράς γνώσεων και καινοτομίας στον γεωργικό τομέα.

Η ενίσχυση της βιωσιμότητας των γεωρ-γικών εκμεταλλεύσεων.

Η οργάνωση της αλυσίδας τροφίμων. Η περιβαλλοντική διάσταση. Η προώθηση της κοινωνικής ένταξης, της μείωσης της φτώχειας και της οικονομι-κής ανάπτυξης στις αγροτικές περιοχές, κινούνται στη σωστή κατεύθυνση. Εντούτοις, για να έχουν αποτέλεσμα, πρέπει να ιεραρχηθούν και να αξιολογη-θούν με βάση και τις εμπειρίες του προη-γούμενου ΠΑΑ.

ΝΈΌ ΠΑΑ Οι ευκαιρίες αξιοποίησης από τους αγρότες

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Ιωάννης Κολυβάς

Γενικός Διευθυντής ΠΑΣΕΓΕΣ

Ή δημόσια δαπά-νη του προγράμ-ματος ανέρχεται σε 5,8 δισ. ευρώ (4,7 δισ. ευρώ κοινοτικής συμ-μετοχής), που μαζί με την ιδιω-τική συμμετοχή θα κινητοποιή-σει συνολικούς πόρους της τά-ξης των περίπου 7 δισ. ευρώ

42 Χειμώνας 2016

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 43: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

43Χειμώνας 2016

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ

ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Ο αγροτικός τομέας αποτελεί τον σημαντικότερο πυλώνα στον οποίο μπορεί να στηρι-χθεί η αναδιοργάνωση της ελληνικής οικονομίας, γιατί

αξιοποιεί τα μοναδικά φυσικά πλεονεκτήμα-τα του γεωγραφικού μας χώρου, την ήδη υφιστάμενη τεχνική υποδομή και το εκπαι-δευμένο έμψυχο δυναμικό. Η κύρια αδυνα-μία, όμως, είναι η συνεργασία σε οργανωμέ-να σύνολα των δυνάμεων που ήδη υφίστα-νται, η οποία θα επιτρέψει να προγραμματί-σουν και να ενεργήσουν από κοινού για την επίτευξη των στρατηγικών στόχων που έχουν καθοριστεί.

Το νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 προσπαθεί μέσα από τα μέτρα 9 και 16 να στηρίξει δράσεις που προωθούν την οργανωμένη δραστηριότητα σε ένα επί-πεδο μικρομεσαίας διάστασης.

Το μέτρο 9 παρέχει κίνητρα για να ενθαρ-ρύνει τη σύσταση νέων ομάδων και οργανώ-σεων παραγωγών από 10 μέλη και άνω, έτσι ώστε να δημιουργήσει συνενώσεις δυνάμε-ων σε ένα πολύ μικρό δυναμικό αγροτών. Η φιλοσοφία του είναι να δημιουργήσει τους πρώτους πυρήνες συνεργασίας, να εμπεδώ-σει πνεύμα συνεργατισμού και να συμβάλει ταυτόχρονα στην απορρόφηση ορισμένων ευρωπαϊκών πόρων. Όμως, η δημιουργία πα-ρόμοιων σχημάτων δεν έχει δυναμική τέτοια που να μπορεί να επηρεάσει σημαντικά είτε το επίπεδο του πρωτογενούς τομέα είτε το επίπεδο της μεταποίησης και της εμπορίας.

Στο μέτρο 16 που έχει τον τίτλο «Συνεργα-σία» συμπεριλαμβάνονται αρκετές δράσεις οι οποίες είναι σημαντικές. Περιλαμβάνουν τη στήριξη για την ίδρυση και λειτουργία επι-χειρησιακών ομάδων από ενδιαφερόμενους φορείς, όπως αγρότες, ερευνητές, συμβού-λους, επιχειρήσεις και άλλοι φορείς, που εμπλέκονται στους τομείς της γεωργίας, των τροφίμων και συμβάλλουν κυρίως:

Στην αύξηση της παραγωγικότητας της γε-ωργίας, της παραγωγής και της αποτελε-σματικότητας των πόρων.

Στη δημιουργία καινοτομιών για τη στήρι-ξη της βιοοικονομίας.

Στη δημιουργία καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών για την ολοκληρωμένη αλυσί-δα εφοδιασμού και

Στην ποιότητα των τροφίμων, την ασφά-λεια και τον υγιεινό τρόπο ζωής. Στο μέτρο αυτό σημαντική είναι η δράση

16.2 η οποία περιλαμβάνει στήριξη για πιλοτι-κά έργα για την ανάπτυξη νέων προϊόντων, πρακτικών διεργασιών και τεχνολογιών στους τομείς της γεωργίας, των τροφίμων και της δασοπονίας. Η ενίσχυση προορίζεται για δραστηριότητες οι οποίες αφορούν την ανά-πτυξη αντί για βασική έρευνα και συνδέονται με συγκεκριμένα πρακτικά έργα.

Οι συμμετέχοντες φορείς στην εν λόγω δράση πρέπει να είναι τουλάχιστον δύο από:Α) Ενώσεις παραγωγών, συνεταιρισμούς, διε-

παγγελματικές οργανώσεις κ.ά.Β) Συσπειρώσεις (clusters) και δίκτυαΓ) Επιχειρησιακές ομάδες των Ευρωπαϊκών

Συμπράξεων Καινοτομίας.Τα ποσά και ποσοστά στήριξης είναι ιδιαί-

τερα υψηλά και για ενισχύσεις σε επιχειρή-σεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της πρωτογενούς παραγωγής, της μεταποίη-σης και της εμπορίας γεωργικών προϊόντων η ενίσχυση μπορεί να φθάσει και το 100% των επιλέξιμων δαπανών συνεργασίας.

Αυτό όμως που απουσιάζει από το νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, καθώς βέβαια και από όλα τα προηγούμενα, είναι η υποστήριξη μεγάλων επιχειρηματικών συ-νεργειών και συμπράξεων, έτσι ώστε να δη-μιουργηθούν οικονομίες κλίμακας, αλλά και κρίσιμες εμπορικές μάζες για να κινηθούμε στα επίπεδα της διεθνούς αγοράς.

Πολύ απλά και παραστατικά, προσπαθού-με, και καλώς πράττουμε, να δημιουργήσου-με αγροτικά παραγωγικά και εμπορικά σχή-ματα επιπέδου λαϊκής αγοράς, λαχαναγοράς ή παντοπωλείου, αλλά όχι διεθνούς επιπέδου super market. Και εδώ προσδιορίζεται η με-γαλύτερη αδυναμία μας, αλλά και το έλλειμ-μα του νέου προγράμματος που θα αρχίσει να υλοποιείται από εφέτος. Επιχειρώντας να αναλύσουμε τα στοιχεία των εξαγωγικών μας επιδόσεων, θα προβούμε σε δύο διαπι-στώσεις. Ότι στα αγροτικά προϊόντα, που λό-γω γεωγραφικής θέσεως προνομιακά παρά-γει η χώρα μας, έχουμε πάντα ένα ικανοποιη-τικό ποσοστό της διεθνούς αγοράς.

Ενώ στα προϊόντα που υφιστάμεθα αντα-γωνισμό η εξαγωγική μας παρουσία είναι ασήμαντη ή συμπληρωματική.

Η κύρια διαπιστωμένη αδυναμία είναι η έλ-λειψη όγκου προσφερομένων προϊόντων από τον κάθε μεμονωμένο φορέα, ακολού-θως η έλλειψη ποικιλίας προϊόντων, η χρονι-κή διάρκεια παρουσίας μας στην αγορά, η απουσία ενιαίου μάρκετινγκ και εμπορικής πολιτικής και τα μέτρια οργανωμένα logistics.

Ενώ δαπανούμε τα τελευταία χρόνια σημα-ντικά ευρωπαϊκά και εθνικά κονδύλια για την προβολή και προώθηση των αγροτικών μας προϊόντων, εντούτοις η αποτελεσματικότητα δεν είναι αυτή που θα ήταν εάν εμπορικά λει-τουργούσαμε με μεγαλύτερα σχήματα.

Επομένως, είναι αδήριτη ανάγκη να ξεκι-νήσει άμεσα διάλογος μεταξύ των παραγωγι-κών φορέων, του Τραπεζικού Συστήματος και των συναρμόδιων Υπουργείων για την εύρεση και δημιουργία κινήτρων, έτσι ώστε με την τροποποίηση του νέου ΠΑΑ που μπο-ρεί να γίνει το 2017 να συμπεριληφθούν δρά-σεις που θα έχουν ως στόχο την εμπορική συνεργασία των παραγωγικών φορέων σε διεθνές επίπεδο και την ενδυνάμωση των εμπορικών μας μεγεθών.

Διαφορετικά, δεν θα μπορέσουμε να αξιο-ποιήσουμε (και το έχουμε απόλυτη ανάγκη) στο βαθμό που τα χρειαζόμαστε τα γεωγρα-φικά και φυσικά μας προνόμια, την τεχνική μας υποδομή και το ανθρώπινο δυναμικό που διαθέτουμε.

ΝΈΌ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΌΤΙΚΉΣ ΑΝΑΠΤΥΞΉΣΝέες ευκαιρίες, αλλά και αδυναμίες

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Χρήστος Γιαννακάκης

Πρόεδρος Κοινοπραξίας Ομάδων Παραγωγών – Συνεταιρισμών Ν. Ημαθίας

Page 44: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

Η ιδέα μιας Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής (ΚΑλΠ) διατυπώ-θηκε για πρώτη φορά στη Συνθήκη της Ρώμης του 1957, κατά την ίδρυση δηλα-

δή της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότη-τας (ΕΟΚ). Η ΚΑλΠ μέχρι το 1970 ήταν συν-δεδεμένη με την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), ενώ στη συνέχεια εξελίχθηκε σε ανε-ξάρτητη πολιτική. Σε αυτό συνετέλεσε η θέσπιση από τα κράτη-μέλη των αποκλει-στικών οικονομικών ζωνών (ΑΟΖ) και η ένταξη νέων κρατών-μελών με αλιευτικούς στόλους σημαντικού μεγέθους. Στόχος της ΚΑλΠ είναι η εξασφάλιση της βιωσιμότη-τας του αλιευτικού τομέα και η προστασία των εισοδημάτων και των θέσεων εργασί-ας των αλιέων.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η αλιεία είναι η τελευταία επαγγελματική δραστηριότητα κατά την οποία ο άνθρωπος «κυνηγάει» την τροφή του, εκμεταλλεύεται δηλαδή τους έμβιους φυσικούς πόρους (κυρίως ψάρια, αλλά και μαλάκια, όστρακα κ.ά.) για την κάλυψη των διατροφικών του ανα-γκών. Προκειμένου, όμως, να συνεχίσει να υπάρχει η αλιεία και να αποτελεί μια σταθε-ρή, ασφαλή και υγιεινή πηγή τροφίμων θα πρέπει να είναι βιώσιμη περιβαλλοντικά, βιολογικά και οικονομικά, να σταματήσουν οι αλιευτικές πρακτικές που συνιστούν αλόγιστη σπατάλη πόρων και να επανέλ-θουν τα ιχθυαποθέματα σε βιώσιμα επίπε-δα. Εκτός όμως από την αλιεία, στην ΚΑλΠ εντάσσεται και η υδατοκαλλιέργεια, που εί-ναι και ο κλάδος που μοιάζει με τις δραστη-ριότητες της ΚΑΠ (όπως η κτηνοτροφία). Πεδίο λοιπόν εφαρμογής της ΚΑλΠ είναι η διατήρηση, η διαχείριση και η εκμετάλλευ-ση των υδρόβιων πόρων, η υδατοκαλλιέρ-γεια και η μεταποίηση και διάθεση στην αγορά των προϊόντων τους.

Από την εφαρμογή της ΚΑλΠ τις τελευ-ταίες δεκαετίες, τόσο σε πανευρωπαϊκό αλ-λά κυρίως σε μεσογειακό επίπεδο, διαπι-στώθηκε ότι δεν υπήρξε η επιθυμητή απο-τελεσματικότητα, γεγονός που οδήγησε στην αναθεώρησή της. Διαπιστώθηκε, δη-λαδή, ότι τα περισσότερα εμπορικά είδη ψαριών δέχονταν ισχυρή αλιευτική πίεση από πολύ νωρίς στη ζωή τους, με αποτέλε-

σμα να αλιεύονται σε μικρό μέγεθος και ηλικία και να παραμένουν πολύ λίγα ενήλι-κα ψάρια, ώστε να αναπαραχθούν και να επιτρέψουν την ανανέωση των ιχθυαποθε-μάτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι, αν και η συνολική παραγωγή αλιευμάτων της Ελλά-δας φτάνει τους περίπου 170.000 τόνους (2,8% της Ε.Ε. στη 12η θέση), μόνο οι 60.000 τόνοι προέρχονται από την αλιεία (1,3% της Ε.Ε. στη 17η θέση), ποσότητα συνεχώς μει-ούμενη τις τελευταίες δεκαετίες. Αντίθετα, οι Έλληνες ιχθυοκαλλιεργητές, πρωτοπό-ροι στη θαλάσσια ιχθυοκαλλιέργεια μετά τη δεκαετία του ’80, κατάφεραν να φέρουν τη χώρα μας στην πρώτη θέση της Ε.Ε. στην καλλιέργεια θαλασσινών ψαριών, όπως η τσιπούρα και το λαυράκι. Έτσι, σή-μερα παράγονται 90.000 τόνοι από αυτά τα είδη, ενώ μαζί με τα όστρακα (16.700 t) και τη σπιρουλίνα (φύκος του γλυκού νερού) (12,6 t), η παραγωγή φτάνει τους 110.000 τό-νους. Σημαντική, όμως, είναι και η απασχό-ληση σε αυτούς τους κλάδους, που φτάνει τους περίπου 20.000 εργαζόμενους, αφού 12.169 άτομα απασχολούνται στην αλιεία, 5.559 στις υδατοκαλλιέργειες, αλλά και 2.265 άτομα στη μεταποίηση αλιευμάτων.

Εδώ πρέπει να διευκρινιστεί ότι οι Έλλη-νες ψαράδες μειονεκτούν σε σχέση με ψα-ράδες άλλων χωρών, αφού ο αποκλειστι-κός χώρος αλιείας που διαθέτουν είναι μό-νο τα 6 ναυτικά μίλια, όσα και τα εθνικά ύδατα της χώρας, που επιπλέον δεν διαθέ-τει ΑΟΖ. Πέρα από αυτά, στα διεθνή ύδα-τα, ανταγωνίζονται σκάφη άλλων χωρών, κυρίως τουρκικά, αλλά και ιταλικά, «κυνη-γώντας» τα ίδια ψάρια και για τον λόγο αυ-τό συχνά υπάρχουν συγκρούσεις με ξένα σκάφη. Συγκρούσεις, όμως, παρατηρού-νται και μεταξύ των διαφόρων κατηγορι-ών των Ελλήνων ψαράδων, κυρίως μεταξύ αυτών της μικρής παράκτιας αλιείας, που είναι και η πολυπληθέστερη κατηγορία σε όλη την Ε.Ε., με περίπου 15.000 σκάφη, μή-κους 5 μ.-12 μ., και αυτών της μέσης αλιεί-ας που αποτελείται από 535 μεγαλύτερα σκάφη. Τα μικρά σκάφη της παράκτιας αλιείας μπορούν να εργαστούν μόνο κο-ντά στα λιμάνια και τις ακτές, όμως συχνά δέχονται «πιέσεις» από τα μεγαλύτερα σκάφη, τα οποία επίσης έχουν καλύτερη

πρόσβαση σε κέντρα λήψης αποφάσεων, επηρεάζοντας πολλές φορές ακόμη και την αλιευτική πολιτική της χώρας. Με τη Συνθήκη της Λισσαβώνας (2007) εισήχθη-σαν διάφορες τροποποιήσεις στην αλιευ-τική πολιτική. Το 2013, το Ευρωπαϊκό Συμ-βούλιο και το Κοινοβούλιο κατέληξαν σε συμφωνία σχετικά με τη νέα ΚΑλΠ για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δρα-στηριοτήτων αλιείας και υδατοκαλλιέργει-ας, ενώ νέοι κανονισμοί, όπως η υποχρέω-ση εκφόρτωσης του συνόλου των αλιευμά-των (πρακτική που αφορά κυρίως τις μηχα-νότρατες που απορρίπτουν τα μη εμπορεύσιμα είδη και υπομεγέθη ψάρια), πιθανόν να αρχίσουν να εφαρμόζονται σταδιακά από το 2017. Η Ελλάδα έχει ήδη ετοιμάσει το πρόγραμμα χρηματοδότησης

44

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Δρ. Μάνος Κουτράκης

Τακτικός Ερευνητής, Ινστιτούτο Αλιευτικής Έρευνας, ΕΛΓΟ-Δήμητρα

Ή ΚΌΙΝΉ ΑΛΙΈΥΤΙΚΉ ΠΌΛΙΤΙΚΉ ΣΤΉΝ ΈΛΛΑΔΑΙστορικό, εξελίξεις και προοπτικές

Σημαντικό στοι-χείο στη νέα ΚΑλΠ είναι η πρόβλεψη της αλιευτικής έρευ-νας ως εργαλεί-ου για τη διαμόρ-φωση της αλιευ-τικής πολιτικής κάθε χώρας

Χειμώνας 2016

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 45: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

δράσεων για την αλιεία και τις υδατοκαλλι-έργειες για το επόμενο ΕΣΠΑ 2014-2020, το οποίο όμως πρέπει να αρχίσει να εφαρμό-ζεται άμεσα. Το νέο αυτό ΕΣΠΑ περιλαμβά-νει πολλές από τις παλιές δράσεις, όπως η χρηματοδότηση για την απόσυρση σκα-φών, αλλά και νέες δυνατότητες χρηματο-δότησης, όπως ο αλιευτικός τουρισμός, δί-νοντας ευκαιρίες για συνδυασμένες πρα-κτικές που μπορούν να φανούν χρήσιμες, ειδικά στα νησιά και σε τουριστικές περιο-χές. Στο νέο πρόγραμμα, όμως, είναι ανά-γκη να βρεθεί επιτέλους λύση, όπως ήδη υπάρχει στην κτηνοτροφία, έστω και με τη μορφή ανταποδοτικών οφελών, για τις ζη-μιές που προκαλούνται από προστατευό-μενα είδη, όπως τα δελφίνια στα δίχτυα των ψαράδων κυρίως της μικρής παράκτι-

ας αλιείας, οι κορμοράνοι στα ψάρια των χειμαδιών των λιμνοθαλασσών, αλλά και οι θαλάσσιες χελώνες στις μυδοκαλλιέργειες.

Για την παρακολούθηση της κατάστασης των αλιευμάτων και του αλιευτικού στό-λου, αλλά και της υδατοκαλλιέργειας, η Ελ-λάδα, όπως και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, συμμετέχουν στο συγχρηματοδο-τούμενο πρόγραμμα της Ε.Ε. «Συλλογή Αλι-ευτικών Δεδομένων», το οποίο συγκε-ντρώνει όλα τα απαραίτητα στοιχεία για τη βιώσιμη διαχείριση των αποθεμάτων. Τα δεδομένα αυτά προωθούνται σε τεχνικές επιτροπές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (όπως το EWG για την αλιεία), όπου μεταξύ άλλων αξιολογείται και η κατάσταση των κυριότερων αποθεμάτων.

Η ολοκληρωμένη, λοιπόν, διαχείριση των

ιχθυαποθεμάτων είναι κρίσιμης σημασίας για τη συνέχιση της αλιευτικής δραστηριό-τητας, καθώς υπάρχουν αποθέματα που βρίσκονται σε καθεστώς υπερεκμετάλλευ-σης (στο Αιγαίο ο μπακαλιάρος, η κουτσο-μούρα και η γαρίδα), και, αν δεν βρεθεί τρόπος μείωσης της αλιευτικής πίεσης, αυ-τά κινδυνεύουν να καταρρεύσουν, με απο-τέλεσμα να μην είναι πλέον βιώσιμη η αλι-εία τους. Να σημειωθεί ότι ενώ στον Ατλα-ντικό και τη Βόρεια Θάλασσα τα περισσό-τερα εμπορικά είδη βρίσκονται υπό καθεστώς ελεγχόμενης αλίευσης (ετήσιος καθορισμός των μέγιστων επιτρεπόμενων αλιευόμενων ποσοτήτων που επιμερίζεται μεταξύ των χωρών), στη Μεσόγειο μόνο σε ένα απειλούμενο είδος ισχύει αυτό το κα-θεστώς, στον Ερυθρό Τόνο, ένα μεγαλόσω-μο και μεταναστευτικό είδος, πολύ υψηλής εμπορικής αξίας.

Σημαντικό στοιχείο στη νέα ΚΑλΠ είναι η πρόβλεψη της αλιευτικής έρευνας ως ερ-γαλείου για τη διαμόρφωση της αλιευτικής πολιτικής κάθε χώρας. Μπορεί δηλαδή η κάθε χώρα να διαμορφώσει την αλιευτική της πολιτική σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα που συλλέγει. Δυστυχώς, όμως, η Ελλάδα ούτε συνεπής είναι στη συλλογή αυτών των αλιευτικών δεδομένων, μιας και τα τελευταία επτά χρόνια αυτά συλλέγο-νται μόνο σποραδικά και όχι με συγκεκρι-μένη συνέχεια έτσι ώστε να διαμορφώνο-νται αξιόπιστες χρονοσειρές, ούτε εφαρ-μόζει πολιτικές που θα μειώνουν την αλιευ-τική προσπάθεια, το αντίθετο μάλιστα. Παράδειγμα τέτοιας κακοδιαχείρισης * εί-ναι αφενός η δυνατότητα που έχει δοθεί σε σκάφη της μέσης αλιείας να αλιεύουν την εποχή της απαγόρευσης αλιείας στην Ελ-λάδα, σε διεθνή ύδατα (>6 ν.μ.), δηλαδή για τις μηχανότρατες από Ιούνιο έως Σεπτέμ-βριο και τα γρι-γρι κατά τη διάρκεια της πανσελήνου κάθε μήνα, αυξάνοντας την αλιευτική προσπάθεια έως και 20% και αφετέρου το διαχειριστικό σχέδιο για τις μηχανότρατες του 2014, όπου η αναγκαία επιπλέον απαγόρευση αλιείας προβλέπε-ται για την τελευταία εβδομάδα του Δεκεμ-βρίου (Χριστούγεννα όταν έτσι και αλλιώς δεν υπήρχε αλιεία) και την τελευταία εβδο-μάδα του Μαΐου όταν τα αλιεύματα έχουν πλέον μειωθεί.

Το μέλλον της αλιείας στη χώρα μας μπο-ρεί να είναι ευοίωνο μόνο αν ψαράδες, υπηρεσιακοί παράγοντες και κεντρική διοί-κηση συνειδητοποιήσουν ότι για να συνε-χίσουν να υπάρχουν τα αποθέματα των ψαριών χρειάζεται μια σοβαρή, υπεύθυνη και ολοκληρωμένη διαχείριση, με τη συμ-μετοχή όλων και με δεδομένα που θα προ-έρχονται από την επιστημονική έρευνα και όχι με πολιτικές «πιέσεις» και συγκρούσεις.

45

Το μέλλον της αλιείας στη χώρα μας μπορεί να εί-ναι ευοίωνο μό-νο αν ψαράδες, υπηρεσιακοί πα-ράγοντες και κε-ντρική διοίκηση συνειδητοποιή-σουν ότι για να συνεχίσουν να υπάρχουν τα αποθέματα των ψαριών χρειάζε-ται μια σοβαρή, υπεύθυνη και ολοκληρωμένη διαχείριση, με τη συμμετοχή όλων και με δεδομένα που θα προέρχο-νται από την επι-στημονική έρευ-να και όχι με πο-λιτικές «πιέσεις» και συγκρούσεις

Χειμώνας 2016

Tsikliras, A.C. 2014.Fisheries Mismanagement in the Mediterranean: A Greek Tragedy.Fish Aquac. J., 5:5

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ

ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 46: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

ΓΡΑΦΕΙ Ο

Δημήτρης Κ. Ψαλτόπουλος

Καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών με εξειδίκευση στην Οικονομική Ανάπτυξη και την Αγροτική Πολιτική

Τ ο παρόν σημείωμα επιχειρεί να σκιαγραφήσει τις προο-πτικές για την επόμενη με-ταρρύθμιση της ΚΑΠ, η οποία θα αφορά βέβαια την

περίοδο μετά το 2020. Χωρίς να αμφισβη-τείται η «επικινδυνότητα» μιας τέτοιας προσέγγισης, θεωρούμε ότι η ανάπτυξη προβληματισμού για πιθανές μεταβολές, στο πλαίσιο πολιτικής που αφορά μια οι-κονομική δραστηριότητα με μείζονα ση-μασία για την εθνική οικονομία, μόνο να ωφελήσει μπορεί.

Ένας από τους κυριότερους παράγοντες που θα επηρεάσουν την επόμενη μεταρ-ρύθμιση της ΚΑΠ είναι οι πολιτικές δεσμεύ-σεις και προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να επισημανθεί ότι η επιστολή «αποστολής» του Προέδρου Juncker προς τον επίτροπο Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης Hogan ανέφερε ως κύριες προτεραιότητες πολιτι-κής (της εν λόγω Γενικής Διεύθυνσης) την ενίσχυση του ρόλου της γεωργίας και της αγροτικής ανάπτυξης στη δημιουργία θέ-σεων εργασίας, την οικονομική μεγέθυνση, τις επενδύσεις και την ανταγωνιστικότητα, ενώ παράλληλα, τόνιζε την ανάγκη για πε-ραιτέρω απλοποίηση της ΚΑΠ. Επίσης, επε-σήμανε την ανάγκη βελτίωσης της συμβο-λής της γεωργίας στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Κατά την ακρόασή του από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο επί-τροπος Hogan δεσμεύτηκε να προχωρήσει άμεσα στην απλοποίηση της ΚΑΠ, καθώς και στην αναθεώρηση του καθεστώτος άμεσων ενισχύσεων (έναν χρόνο μετά την εφαρμογή της μεταρρύθμισης του 2013) και στην επανεξέταση του καθεστώτος της Πράσινης Ενίσχυσης στις περιοχές οικολο-γικής εστίασης. Περαιτέρω, τόνιζε τις δυ-σκολίες που ενέχει το εγχείρημα της απλο-ποίησης, κάτι που καθιστά αναγκαία μια σταδιακή προσέγγιση σε αυτό.

Ένας επιπλέον παράγοντας αφορά το Πο-λυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) της Ε.Ε. Η ανασκόπηση του ΠΔΠ, που θα πραγ-ματοποιηθεί το 2016, θα στοχεύει (εκτός των

άλλων) στην περαιτέρω βελτίωση της συμ-βολής των πόρων της ΚΑΠ στη δημιουργία θέσεων εργασίας και την οικονομική μεγέ-θυνση. Αυτό ενδέχεται να οδηγήσει στην αναθεώρηση των κανονισμών της ΚΑΠ. Πα-ράλληλα, η υποχρέωση της Επιτροπής να παρουσιάσει εκθέσεις για τις επιδόσεις της ΚΑΠ στα τέλη του 2018 και του 2021 μπορεί να επηρεάσει τον προϋπολογισμό της ΚΑΠ στο επόμενο ΠΔΠ. Επίσης, η στενή «σχέση» της μεταρρύθμισης του 2013 με τον κύκλο προγραμματισμού του ΠΔΠ έχει εγείρει προσδοκίες ότι το ίδιο μπορεί να συμβεί και στο μέλλον, ιδίως με βάση το σκεπτικό ότι το μερίδιο της ΚΑΠ θα συνεχίσει να φθίνει. Έτσι, εάν παράλληλα υποθέσουμε ότι αρκε-τά κράτη-μέλη θα θελήσουν να έχουν υπό τον έλεγχό τους το συνολικό μέγεθος των πόρων του επόμενου ΠΔΠ, ίσως η Επιτροπή να αναγκαστεί να εξοικονομήσει πόρους για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και τη βελτίωση των υποδομών, μέσω μιας δρα-στικής περικοπής των πόρων της ΚΑΠ.

Τέλος, πιθανοί εξωγενείς παράγοντες οι οποίοι ενδέχεται να επηρεάσουν τη μορ-φή μιας νέας ΚΑΠ περιλαμβάνουν τις δε-σμεύσεις της Ε.Ε. για την κλιματική αλλα-γή, τα ζητήματα που αφορούν τη βιοπι-κοιλότητα, τη μόλυνση των υδάτων και τη διάβρωση του εδάφους (αν και πολλοί πι-στεύουν ότι όλα αυτά αντιμετωπίζονται αποτελεσματικότερα σε εθνικό/περιφε-ρειακό επίπεδο), αλλά και το μακροοικο-

νομικό περιβάλλον, το οποίο σίγουρα θα επηρεάσει τους πόρους του επόμενου προϋπολογισμού της Ε.Ε.

Η (πιθανότατα παρακινδυνευμένη) άπο-ψη του συντάκτη του σημειώματος είναι ότι τα παραπάνω (μάλλον αντιφατικά) δε-δομένα οδηγούν στην εντύπωση ότι η επό-μενη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ πιθανόν δεν θα είναι και τόσο δραστική. Το ζήτημα της απλοποίησης ευρίσκεται μεν πολύ υψηλά στην ατζέντα της Επιτροπής, όμως μια πε-ραιτέρω ενίσχυση της επικουρικότητας (ίσως ο αποτελεσματικότερος τρόπος για περαιτέρω απλοποίηση) ίσως δικαιώσει όσους σήμερα διατείνονται ότι η ΚΑΠ δεν είναι πλέον μια «κοινή» πολιτική. Το δημο-σιονομικό πρόβλημα είναι σίγουρα μια καυτή πατάτα, όμως η εμπειρία του πρό-σφατου παρελθόντος έχει δείξει ότι (με εξαίρεση τη μεταρρύθμιση του 2000) η δη-μοσιονομική κατάσταση δεν συγχρονίζε-ται απόλυτα με δραστικές αλλαγές στην ΚΑΠ. Τα παραπάνω βέβαια δεν ισχύουν, εάν υποθέσουμε μια σημαντική περικοπή των πόρων της ΚΑΠ μετά το 2020. Τότε, η Επιτροπή θα αναγκαστεί να «αφήσει στην άκρη» την επιλογή της εξομάλυνσης και να θέσει στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης μια σημαντικά διαφορετική ΚΑΠ. Η νέα αυ-τή ΚΑΠ θα έχει σημαντικά λιγότερους πό-ρους και θα τους κατανέμει με μια λογική αυστηρότατης στόχευσης σε συγκεκριμέ-νους στόχους πολιτικής.

Προοπτικές για την επόμενη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ

Ή υποχρέωση της Έπιτροπής να παρουσιάσει εκ-θέσεις για τις επι-δόσεις της ΚΑΠ στα τέλη του 2018 και του 2021 μπορεί να επηρε-άσει τον προϋπο-λογισμό της ΚΑΠ στο επόμενο Πο-λυετές Δημοσιο-νομικό Πλαίσιο

46 Χειμώνας 2016

ΦΆΚΕΛΟΣ ΝΈΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ 2014-2020

Page 47: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

Για εσένα που έχεις φυσικό κατάστηµα, π.χ. mini market, εστιατόριο κ.λπ.

Για εσένα που κινείσαι συνεχώς, π.χ. είσαι γιατρός, τεχνίτης κ.λπ.

Για εσένα που διαθέτεις e-shop και πραγµατοποιείς online πωλήσεις.

MobilePOS

Ασύρµατο & ΕνσύρµατοPOS

e-POS

Γνωρίζεις ότι η επιχείρησή σου χρειάζεται POS. Έχεις όµως αυτό που πραγµατικά σου ταιριάζει;

Η Τράπεζα Πειραιώς φέρνει όλες τις λύσεις POS για κάθε επιχείρηση.

Απόκτησε σήµερα το POS που σε εξυπηρετεί µε:

Απλή διαδικασία απόκτησης Τιµολόγηση προσαρµοσµένη στα µέτρα σου

Και 2 επιπλέον υπηρεσίες που σου προσφέρουν πρόσθετα έσοδα:

easypay POINT για δυνατότητα είσπραξης λογαριασµών στην επιχείρησή σου DCC για αποδοχή καρτών εκτός ευρώ

Μάθε περισσότερα στο: T. 18 28 38 www.piraeusbank.gr Η πρώτη τράπεζα στην Ελλάδα

Page 48: Προκλήσεις και προοπτικές - piraeusbank.gr/media/gr/agrotes/files/epi... · 2016-07-18 · ΦΑΚΕΛΟΣ: Ν ΕΑ ΚΟΙΝΉ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ

Πρώτη τράπεζα είσαιόταν ξέρεις να στηρίζειςκάθε ποιοτικό βήµα.

ΣΥΜΒΟΛΑΙΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ. ΣΥΜΒΟΛΑΙΑΚΗ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ.ΣΥΜΒΟΛΑΙΑΚΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ

17.000 παραγωγοί170 κορυφαίες επιχειρήσεις1,35 δισ. εξαγωγές σε 73 χώρες680 εκ. σε χρηµατοδοτήσεις

Γιατί η Ελλάδα έχει ανάγκηαπό περισσότερα πρώτα βήµατα.

Το µεγαλύτερο βήµα εκσυγχρονισµού της πρωτογενούςπαραγωγικής διαδικασίας στην Ελλάδα γίνεται πραγµατικότητα.

www.piraeusbank.gr

Πρώτη τράπεζα είσαιόταν ξέρεις να στηρίζειςκάθε ποιοτικό βήµα.

ΣΥΜΒΟΛΑΙΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ. ΣΥΜΒΟΛΑΙΑΚΗ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ.ΣΥΜΒΟΛΑΙΑΚΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ

17.000 παραγωγοί170 κορυφαίες επιχειρήσεις1,35 δισ. εξαγωγές σε 73 χώρες680 εκ. σε χρηµατοδοτήσεις

Γιατί η Ελλάδα έχει ανάγκηαπό περισσότερα πρώτα βήµατα.

Το µεγαλύτερο βήµα εκσυγχρονισµού της πρωτογενούςπαραγωγικής διαδικασίας στην Ελλάδα γίνεται πραγµατικότητα.

www.piraeusbank.gr