1

Thessaloniki, March 2015

“EXPRESSIS VERBIS” Law Magazine of ELSA Thessaloniki

2

Το Διοικητικό Συμβούλιο της ELSA Thessaloniki:

Πρόεδρος : Αντωνία Μαρκοβίτη

Γενικός Γραμματέας : Πετράς Ιωάννης

Ταμίας : Στυλιανού Ελένη

Αντιπρόεδρος Marketing : Γαλεγαλίδου Μαριάνα

Αντιπρόεδρος Ακαδημαϊκών Δραστηριοτήτων : Σουρβάς Ευθύμιος

Αντιπρόεδρος Σεμιναρίων και Συνεδρίων : Σουροβίκη Δέσποινα

Αντιπρόεδρος STEP : Αμοιρίδου Ελπίδα

Ειδικοί Συνεργάτες

Ειδικός Συνεργάτης Εξωτερικών Σχέσεων : Νταγγίνης Μιχάλης

Ειδικός Συνεργάτης Ενημέρωσης και Διαδικτυακής Υποστήριξης : Κωλέτση Λαμπρινή

Ειδικός Συνεργάτης Ανέρευσης Πόρων : Σταυρουλάκη Βίκυ

Ειδικός Συνεργάτης Ανέρευσης Πόρων : Τσελεκίδης Αλέξανδρος

Ειδικός Συνεργάτης Marketing : Αθανασοπούλου Ισμήνη

Ειδικός Συνεργάτης Ακαδημαϊκών Δραστηριοτήτων : Καλέργης Αναστάσιος

Ειδικός Συνεργάτης Εικονικών Δικών (Moot Court) : Δημητρακοπούλου Δέσποινα

Ειδικός Συνεργάτης Σεμιναρίων και Συνεδρίων : Στράκας Κωνσταντίνος

Ειδικοί Συνεργάτης STEP : Πιπίδη-Καλογήρου Κορνηλία

3

Συντακτική Ομάδα

Αρχισυνταξία : Γαλεγαλίδου Μαριάνα

Ειδικός Συνεργάτης Τεχνικής Επιμέλειας : Καρανίκας Γεώργιος

Μέλος : Σιδέρη Ελευθερία

Μέλος : Παπαγεωργίου Γεώργιος

Μέλος : Πιπίδη-Καλογήρου Ειρήνη

Εισηγητές & Αρθρογράφοι

Αντωνία Μαρκοβίτη

Στεφανία Ευσταθίου

Ειρήνη Καλογήρου

Ελευθερία Χανιαλάκη

Egle Balionyte

Ελένη Γκουντάκου

Αλεξία- Νεφέλη Δούμα

Αντωνία Θεοδωρίδου

Δήμητρα-Μαρία Πλαμαντούρα

4

5

Editor’s Letter

Αγαπητά μέλη και φίλοι της ELSA

Thessaloniki,

Σας καλωσορίζουμε στο τέταρτο τεύχος

του περιοδικού “Expressis Verbis”της

ELSA Thessaloniki. Για μια ακόμη φορά

είμαστε στην ευχάριστη θέση να δώσουμε

βήμα και χώρο σε σκέψεις και τις ιδέες,

με την ελπίδα προβληματισμού και

δημιουργίας μια πλατφόρμας γόνιμου

διαλόγου.

Το παρόν τεύχος έχει να επιδείξει μια

ξεχωριστή ποικιλία ως προς τους άξονες,

στους οποίους κινείται.

Σε πρώτο στάδιο, δίνεται η δυνατότητα

να ξεδιπλώσουν οι αρθρογράφοι μας τις

σκέψεις τους επί θεμάτων κοινωνικών και

νομικών με προεκτάσεις ευρύτερες. Το -

πιο επίκαιρο από ποτέ- ζήτημα του

εκλογικού συστήματος, η ισότητα των δύο

φύλων στην εργασία, το φλέγον πρόβλημα

του μεταναστευτικού κύματος και οι

οικονομική παράμετρος είναι μερικές

μόνο από τις θεματικές, των οποίων

άπτονται τα κείμενα του τεύχους.

Σε δεύτερο στάδιο, το περιοδικό παρέχει

για πρώτη φορά πλούσιο υλικό σχετικά με

τις δράσεις της ELSA σε τοπικό, εθνικό

και διεθνές επίπεδο. Παράλληλα, δίνεται

η δυνατότητα πλήρους και

κατατοπιστικής ενημέρωσης σχετικά με

το πρόγραμμα πρακτικής άσκησης στο

εξωτερικό (S.T.E.P.), καθώς επίσης και

για τα θερινά σχολεία που προσφέρει η

ELSA. Φέτος 42 θερινά σχολεία από 23

χώρες θα λάβουν χώρα στο πλαίσιο της

ELSA και για πρώτη φορά η ELSA

Thessaloniki βρίσκεται ανάμεσα σε αυτά.

Σε συνεργασία με την HelMSIC

Thessaloniki, από τις 6 έως τις 12 Ιουλίου

το πρώτο θερινό σχολείο με θέμα το

Ιατρικό Δίκαιο και τη Βιοηθική θα

φιλοξενήσει 60 συμμετέχοντες από όλο

τον κόσμο, διευρύνοντας τις ακαδημαϊκές

τους γνώσεις.

Νέες θεματικές, πλήρης ενημέρωση και

δυναμικός χαρακτήρας είναι αυτό που θα

χαρακτήριζε το τεύχος αυτό,

αντικατοπτρίζοντας απολύτως το συνεχώς

αυξανόμενο ενδιαφέρον των μελών για

συμμετοχή στις δράσεις της ELSA.

Ευχαριστούμε θερμά όσους συνέβαλαν

στη δημιουργία αυτού του τεύχους. Οι

πύλες του “Expressis Verbis”είναι

πάντοτε ανοικτές και έτοιμες να

καλωσορίσουν κάθε σκέψη και

δημιουργική έκφραση των μελών και

ταυτοχρόνως να παρέχουν ενημέρωση

σχετικά με τις δράσεις μας.

Μπορείτε να επικοινωνείτε μαζί μας στο

www.expressis.verbis@elsa-greece.org ,

στέλνοντας τα κείμενα σας στην

ελληνική/αγγλική ή τις τυχόν

παρατηρήσεις και σχόλια επί του

παρόντος τεύχους, ανατροφοδοτώντας το

έργο της Συντακτικής Ομάδας.

Ευχόμαστε καλή ανάγνωση!

ELSA –fully yours,

ΓΓΓΓΓΓΓΓΓΓΓ

Γ ΓΓΓΓΓΓ

Γ ΓΓΓπ ΓΓΓΓΓΓΓ

Marketing,

ΓΓΓ ΓΓΓΓΓΓΓΓΓ ΓΓ

6

CONTENTS

-Editor’s letter………………………………………………………………………p.5

A. IT’S ALL ABOUT ELSA …………………………………………........................

-International Presidents’ Meeting 2015 - Antonia Markoviti, President of ELSA

Thessaloniki………………………………………………………………………...p.7

Because S.T.E.P is the best! - Irene Kalogirou, Member of the Editorial Board of

Expressis Verbis …………………………………………………………………p.8

-A Must-Attend: The National Council Meeting of ELSA United Kingdom - Stefanie

G. Efstathiou, former President of ELSA Thessaloniki/Assistant for STEP

Regional Development of ELSA International……………………………p.9

-Bilateral Legal Research Group on Intellectual Property Law - Antonia Markoviti

Vice President for Academic Activities of ELSA Greece & Egle Balionyte,

Director of PR of ELSA Lithuania ……………………………………………….p.11

B. WINDOW TO THE WORLD……………………………………………………

-Η ισότητα των φύλλων στην κοινωνική ασφάλιση - Γκουντάκου Ελένη, τελειόφοιτη

φοιτήτρια Νομικής ΑΠΘ………………………………………………………….. p.13

- Λαμπεντούζα: Ένας χρόνος μετά – Αλεξία-Νεφέλη Δούμα……………………... p.16

-Εκλογικό σύστημα: μία πληγή στη σύγχρονη Ελλάδα - Αντωνία Θεοδωρίδου,

τελειόφοιτη φοιτήτρια Νομικής ΑΠΘ……………………………………………. p.18

-CRD IV: To what extent remuneration reforms ensure sound risk management

of financial institutions? - Dimitra-Maria Plamantoura, Trainee Lawye…..... p.21

C. INTERESTING INTERVIEWS.........................................................................

ELSA Summer Schools…Ξέρω τι έκανες πέρυσι το καλοκαίρι! ........................... p.29

Take a STEP and move forward! ……………………………………………….. p.34

7

International Presidents’ Meeting 2015

Όδευση προς διεθνικότητα βάσει των Strategic Goals 2018

Αντωνία Μαρκοβίτη, Πρόεδρος ELSA

Thessaloniki Η ELSA είναι η μεγαλύτερη ένωση φοιτητών νομικής στον κόσμο. Μη πολιτική. Μη κερδοσκοπική. Με 40.000 μέλη σε περίπου 300 νομικές σχολές σε 42 χώρες. Με όραμα ένα δίκαιο κόσμο στον οποίο υπάρχει σεβασμός για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την πολιτιστική πολυμορφία. Τα χαρακτηριστικά αυτά μαρτυρούν άμεσα το λόγο που η ένωση θέτει ως στρατηγικό στόχο ανάμεσα σε άλλους και την εστίαση στα ανθρώπινα δικαιώματα και τη διεθνικότητα. Διεθνικότητα των εθνικών και τοπικών παραρτημάτων υπό τη μορφή της διεθνοποίησης των projects τα οποία διοργανώνουν, αλλά και της εν γένει ακτινοβολίας που εκπέμπουν στο δίκτυο της ELSA. Σε καμία περίπτωση, βέβαια, δεν παραμελείται και η ανάδειξη της τοπικής/εθνικής ταυτότητας. Απεναντίας επιδιώκεται και αυτή ταυτόχρονα, όπως ρητά ορίζεται και στο όραμα της ένωσής μας. Για την ακρίβεια, η τάση προς διεθνικότητα ουσιαστικά επιδιώκει την ενδυνάμωση των σχέσεων μεταξύ των παραρτημάτων όλων των χωρών, η οποία συνεπάγεται κινητικότητα στο δίκτυο τόσο με την ύπαρξη προτύπων λειτουργίας για τα υπόλοιπα

παραρτήματα όσο και σε δεύτερο στάδιο δημιουργία συνεργασιών. Διαφαίνεται πως πρόκειται για μια αλυσίδα κρίκων στενά συνδεδεμένων μεταξύ τους. Η ELSA Thessaloniki στοχεύει με κάθε της project και ενέργεια να υλοποιήσει τους στόχους που τίθενται από την ELSA International, γεγονός που εντοπίζεται σε απλές κινήσεις όπως η μετάφραση του προωθητικού υλικού και στην αγγλική γλώσσα, αλλά και σε μεγαλύτερου βεληνεκούς ενέργειες, όπως η πρωτότυπη διεθνής διμερής Ομάδα Νομικής Έρευνας με το λιθουανικό τοπικό παράρτημα, ELSA VDU. Αποκορύφωμα της όλης προσπάθειας προς αυτό το στόχο ήταν η απόφαση να τεθεί υποψηφιότητα για την ανάληψη της διοργάνωσης της Θερινής Διεθνούς Συνάντησης των Προέδρων της ELSA (International Presidents’ Meeting – IPM) 2015. Ειδικότερα, κατά τη διάρκεια της 66ης Διεθνούς Συνέλευσης της ELSA στην Αλικαρνασσό (Bodrum) της Τουρκίας (19.-26.10.2014), η Ολομέλεια προέβη σε ψήφιση του διοργανωτή του ΙPM. Το υποψήφιο παράρτημά μας, αφού πέρασε επιτυχώς τη διαδικασία παρουσίασης και συνέντευξης από την Ολομέλεια των χωρών-μελών, ψηφίστηκε ΓΓΓΓΓ ΓΓ να αναλάβει τη διοργάνωση του διεθνούς αυτού γεγονότος., το οποίο θα λάβει χώρα 26.-30. Αυγούστου του 2015. Αναμφίβολα πρόκειται για μια ακόμη μεγάλη επιτυχία του δικτύου της ELSA Greece, το οποίο διεθνοποιείται και σημειώνει ενεργή παρουσία σε κάθε έκφανση της ELSA.

Because STEP is the best!

8

Ειρήνη Καλογήρου, Συντάκτρια Expressis Verbis

Το πρόγραμμα S.T.E.P (Student Trainee Exchange Programme), αποτελεί μια από τις πιο συναρπαστικές δυνατότητες που προσφέρει η E.L.S.A στα μέλη της τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Το πρόγραμμα αφορά την πρακτική άσκηση στο εξωτερικό, δίνοντας την ευκαιρία σε φοιτητές και ασκούμενους που είναι μέλη της E.L.S.A να εργασθούν σε νομικούς χώρους όπως δικηγορικές εταιρίες ,γραφεία και δικαστήρια ,μη κυβερνητικές οργανώσεις και ινστιτούτα ,καταλαμβάνοντας μια θέση πρακτικής η οποία έχει διάρκεια από 2 έως και 18 μήνες. Το πρόγραμμα S.T.E.P συνιστά μια από τα πιο πετυχημένες και ενδιαφέρουσες δραστηριότητες της E.L.S.A με θέσεις έτοιμες να υποδεχτούν τους νέους νομικούς να ανοίγουν από την μια γωνιά της Γής στην άλλη και τους S.T.E.Pers να αυξάνονται χρόνο με το χρόνο αναζητώντας εμπειρία, γνώση, κουλτούρα και επαφές στα πέρατα της γης. Τα μέλη της E.L.S.A που επιλέγουν να ακολουθήσουν το πρόγραμμα, απολαμβάνουν την βοήθεια και την στήριξη τόσο της τοπικής τους ομάδας όσο και της E.L.S.A του τόπου που επέλεξαν. Έτσι τους δίνεται η δυνατότητα όχι μόνο να διαλέξουν εξαρχής τον χώρο και την χώρα που τους ενδιαφέρει να κάνουν πρακτική άλλα και να διευκολυνθούν κατά τ η ν παραμονή τους

στον τόπο που επέλεξαν οι ίδιοι για την πρακτική από το τοπικό παράρτημα της E.L.S.A αναφορικά με την εύρεση κατάλληλης στέγασης, την προσαρμογή στο νέο περιβάλλον, την κοινωνικοποίηση, την επίλυση διαφόρων προβλημάτων. Ταυτόχρονα ,τις περισσότερες φορές καταβάλετε μια αμοιβή στον ασκούμενο το ύψος της οποίας εξαρτάται από τον εκάστοτε φορέα. Οι εικόνες ,ιδέες, τα ερεθίσματα ,οι παραστάσεις και τα ακούσματα που λαμβάνει ο κάθε S.T.E.P.er στην Ελλάδα ή το εξωτερικό φυσικά διαφέρουν έχοντας όμως πάντα έναν κοινό παρονομαστή. Την εξωστρέφεια και την φιλοξενία που χαρακτηρίζει το πρόγραμμα και τους συντελεστές του. Έτσι εμποτισμένο το πρόγραμμα S.T.E.P με το Ε.L.S.A Spirit και θεμελιωμένο στις αρχές του σεβασμού, της αλληλοβοήθειας, της ανεκτικότητας και της φιλίας, προσφέρει όχι μόνο πολύτιμη πείρα και γνώσεις για τα νομικά επαγγέλματα άλλα και τη δυνατότητα ουσιαστικής καλλιέργειας, γνωριμίας και γόνιμης επικοινωνίας τόσο με τους ανθρώπους όσο και με τον πολιτισμό της χώρας που επέλεξαν. Σίγουρα όμως η Ελευθερία Χανιωτάκη, πρώην S.T.E.Per και αντιπρόεδρος του προγράμματος σε εθνικό επίπεδο, θα σκιαγραφήσει γλαφυρότερα τη λειτουργία του προγράμματος μέσα από την δική της εμπειρία.

9

A must-attend: The National

Council Meeting of ELSA United

Kingdom

Stefanie G. Efstathiou, former

President of ELSA

Thessaloniki/Assistant for STEP

Regional Development of ELSA

International

Beginning with an official invitation

from the President of ELSA UK, Chad

Blackman, I had the honor to be part of

their National Council Meeting and

deliver the Workshop on STEP, the

Student Trainee Exchange Program.

I am sure you all have, at least once,

dreamt of picking an unknown spot on

the globe with your finger, while

spinning it, buying a ticket and leaving.

Well, this is not exactly how my trip

started but it was for sure an unknown

place for me; a place I had never heard

of or knew where to spot it on the map!

Hull, ladies and gentlemen, officially

Kingston upon Hull is a city in the

ceremonial county of the East Riding of

Yorkshire, England. It stands on the

River Hull at its junction with the

Humber estuary, 40 km inland from the

North Sea with a resident population of

256,100 people. But it wasn’t a pleasure

trip so as I could admire the beautiful

countryside of England, it was a

business trip, once more for my passion,

ELSA.

My trip was two days long, with a night

stop-over in Brussels, visiting the ELSA

House and the lovely Board of ELSA

International, mostly my family that I

miss so much. Travelling from Brussels

to Hull, I enjoyed the company of EI’s

President, Armin Kohsnewizadeh, so

the time was really flying away. Upon

our arrival in Hull, the first thing that I

noticed was the truly British atmosphere

of the town. It was foggy and you could

notably see the typical brick architecture

of the buildings being in a complete

harmony with the whole city-spirit. A

few days ago was Halloween, so you

could see some remaining celebration

decoration in the streets. After having

brunch in a very cozy coffee store in the

center of the town ( my very favorite

spot of Hull), Armin and I visited the

University Campus guided by the

President of ELSA Hull, Pavel Stupin

10

and one of the OC members, Greta

Kazlauskaite. The University of Hull,

which was founded in 1927 and received

its Royal Charter in 1954, has now a

total student population of around

20,000. Notable alumni include former

Deputy Prime Minister John Prescott,

the poet Philip Larkin and social

scientist Lord Anthony Giddens. I was

stunned by the new Central Library and

its avant-garde art of equipment.

Continuing into the night, we attended

the opening event where representatives

of BARBRI International were invited

to have a presentation so as to aspire

barristers interested in future practice in

America (including the New York and

California Bar). Beginning our second

day in Hull, on the schedule was the

opening Plenary followed by the

workshops. The STEP workshop I

delivered had a focus on how ELSA UK

can promote more its reputation on the

basis of STEP and how locals can use

strategies so as students and members

will make the clear distinction between

ELSA and each university’s Law Society.

Completing this session we had a Joint

STEP, Marketing and BEE Workshop,

where there were several Working

groups created so that STEPers and

Marketers, STEPers and Presidents

could think of promotion practices and

negotiation strategies respectively.

Closing the Workshop with Meeting

simulations every participants was more

confident about their knowledge in the

STEP area and I hope to have been able

to motivate and inspire the local officers

to strive for the creation of the first

STEP position in the UK for the very

first time in its history!

On the next and last day was the final

plenary where many surprises were

waiting. ELSA Birkbeck was officially

accepted as an observer and ELSA

Leicester was successfully voted in by

the Council to host the next NCM in

March!! All in all it was an amazing

weekend with motivated people who

have a lot to prove during the next term.

Last but not least, I would like to point

out once more how honored I was with

the invitation and how much I enjoyed

their warm hospitality, for which I have

to thank first and foremost the President

of ELSA Hull, Pavel and the Head of

OC, Sorin Popescu. My final remarks

and memories of that NCM are that all

the participants were inspired, the local

group of Hull organized a very

successful event even its only 1 year

existence and that the National Board of

ELSA UK is acting on a very

professional way and is very promising

for the future!

Cheers!

Bilateral Legal Research Group on Intellectual Property Law;

When the same idea arises somewhere between Baltic and Mediterranean seas

by Antonia Markoviti

11

Vice President for Academic

Activities of ELSA Greece & Egle

Balionyte, Director of PR of ELSA

Lithuania

One day five law students from Austria,

Hungary, Poland and West Germany

founded the European Law Students’

Association (ELSA) in 1981. But since

then, all the co-operations between

ELSA groups were mostly between

neighboring countries. And then,

Lithuania and Greece released their

collaboration to the network. How did

actually the idea arise to organize a

bilateral Legal Research Group between

ELSA Thessaloniki and ELSA VDU,

which is located in Kaunas city, totally

autre monde? A strong friendship of

two leaders made this happen. A

strongest link between the two countries

was created and managed to bring this

successful result.

The fact that Intellectual property law

tends to be the new trend among the

career preferences of law students was a

reason which enriched the inspiration of

organising a Legal Research Group on

Contemporary Issues of Intellectual

Property Law. It seemed to be a really

critical issue given the fact that the

violations keep increasing due to the fast

evolution of media, which obviously

means that the creators should

necessarily be protected. Downloading

music and movies, using others’ photos

without permission, photocopying book

are common daily habits of the modern

society. How do the states in Europe

face them? Is a common legislation

applicable? What previous cases could

teach us? What are the differences of

legal practice between Greece and

Lithuania? These are a few examples of

frequent questions with a number of

answers analyzed by the participants of

the International Legal Research Group.

Specifically the two teams occupied with

the ten following topics: 1) Peer-to-peer

content sharing online 2) Moral Rights

on World Wide Web 3) Photocopy

reproduction in libraries 4) Creative

Common Licenses 5) Character

Merchandising 6) Photographer and

released person 7) Webhosting

providers’ liability and digital copyright

piracy 8) Free software philosophy 9)

Regulation of the remunerations of the

Collective Management Organizations

10) The legal protection of the

architectural work. It is quite visible that

the legal dimensions of a field which

combines people, law, art, technology

and innovation are various. However,

the fact that EU directives on IP Law

are issued in a frequent basis and

countries harmonize them with their

national legislation shows that a similar

set system can promise much safety for

the people engaged.

12

The importance of the project is visible

throughout its type of accomplishment:

a Legal Research Group – one of the

most basic projects among the plethora

of ELSA Academic Activities. 15

researchers (students and young lawyers)

worked on the aforementioned

specialized topics of this field of law.

However, their contribution did not

finish within the research. They were

given the chance to present their work at

an International Conference at Kaunas

in front of academics, lawyers, experts

and students from 9 countries. A huge

success between the ELSA fields of

Academic Activities and Seminars &

Conferences; a valuable link between

theory and practice.

Having as academic supervisors the

Emeritus Professor of Aristotle

University of Thessaloniki, Dr Lambros

Kotsiris, and the lecturer of Vytautas

Magnus University of Kaunas, Mr

Karolis Vinciunas, was definitely a

security for the quality of the projects.

The promotion of the conference did

not target only law students of the two

contributing countries, since the

applications arrived from 16 different

countries from 3 continents. It was also

with great pleasure that we have been

asked by the Vice President of the

European Lawyers and owner of the

International Law Firm Zagami, Mr

Paolo Zagami, the President of the

Latvian Law

Students’ Association and many

distinguished Lithuanian lawyers to

include them as speakers to the

conference. And finally which would be

a more successful follow-up of the

whole work than the following one? The

edition of an e-book and the publication

of a printed book aim that this collective

research will be a valuable source for the

relevant archive of IP Law in national

and European basis. The electronic

form of the project can be reached here:

http://issuu.com/monikabaltrnaite/doc

s/contemporary_issues_on_ip_law

ELSA is the largest independent law

students’ association in the world. Its

power is definitely not only a matter of

numbers. It is the quality, the innovation

and creativity of its programmes and

actions. In order to keep active this

organization a number of goals should

be set. Internationality is one of them

and it was admittedly achieved within

this project. We hope that by

introducing an innovative form of the

project to the network, we have

contributed in ELSA’s Strategic Goals

by offering valuable academic material

to the network, by creating the best

relationship between two distant

countries and mainly by offering to our

participants the chance to exercise their

skills and love our field of studies even

more throughout this practical and

productive way.

Window to the World

“Η ισότητα των φύλων στην κοινωνική ασφάλιση”

ΓΓΓΓΓΓΓΓΓΓ ΓΓΓΓΓ, Γπ Γ π ΓΓΓ ΓΓ ΓΓΓΓΓΓΓ ΓΓ

Γ ΓΓΓΓΓΓ ΓΓΓ

«Η γυναίκα είναι ένα άνθος που ανθίζει

μόνο υπό σκιά» γράφει τον 7ο αιώνα π.Χ ο

Πιττακός ο Μυτιληναίος, ένας από τους

επτά σοφούς της αρχαιότητας

,προκειμένου να καταδείξει την κοινωνικά

υποδεέστερη θέση της γυναίκας σε σχέση

με αυτή του άνδρα. Αιώνες μετά, παρά

την κατοχύρωση της ισότητας των φύλων

τόσο σε ευρωπαϊκό (άρθρο 2 ΣΕΕ,

άρθρο 14 ΕΣΔΑ) όσο και σε εθνικό

επίπεδο ( άρθρα 4 παρ 2 και 116 παρ.2

Σ) , αυτή συνεχίζει να αποτελεί

ζητούμενο.

Στην Ελλάδα υφίσταται ακόμη το

κοινωνικό στερεότυπο που τοποθετεί τη

γυναίκα στο σπίτι , καθιστώντας την

αποκλειστικά υπεύθυνη για την ανατροφή

των παιδιών και την φροντίδα των

ηλικιωμένων, γεγονός που συντελεί στην

άνιση πρόσβαση και εξέλιξη των δύο

φύλων στην αγορά εργασίας.

Επιπροσθέτως, στον ιδιωτικό τομέα, η

γυναίκα του σήμερα αντιμετωπίζεται με

επιφύλαξη, συμμετέχει σε άτυπες μορφές

απασχόλησης ή εργάζεται προσωρινώς

και ,κυρίως, αμείβεται λιγότερο σε σχέση

με τον άνδρα. Αυτές οι συνθήκες

απασχόλησης συνεπάγονται ανισότητα και

στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης.

Συγκεκριμένα , βάσει πορίσματος του

Ενιαίου Συστήματος Συντάξεων και

Πληρωμών «Ήλιος», το 2013 το μέσο

μηνιαίο εισόδημα από συντάξεις των

γυναικών ανέρχεται στα 762,24 € και των

ανδρών στα 1058,47 €.

Εξετάζοντας ,ωστόσο, τη νομοθεσία

των τελευταίων χρόνων θα μπορούσαμε

να πούμε ότι η ανισότητα των φύλων στην

κοινωνική ασφάλιση αποβαίνει εις βάρος

και των ανδρών. Ως αντιστάθμισμα του

κοινωνικά επιβαρυμένου ρόλου των

γυναικών, ο νομοθέτης προχώρησε σε

ορισμένες περιπτώσεις στη θέσπιση

διαφορετικών ρυθμίσεων σχετικά με τους

όρους και τις προϋποθέσεις

συνταξιοδότησης των δύο φύλων. Οι

νομοθετικές αυτές διακρίσεις

απασχόλησαν , όπως ήταν αναμενόμενο ,

τόσο τα εγχώρια δικαστήρια όσο και το

Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών

Κοινοτήτων.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η

περίπτωση της πρόβλεψης διαφορετικών

ορίων συνταξιοδότησης. Το Δ.Ε.Κ με

απόφασή του στις 26.3.09 επί της

υποθέσεως C-559/07 ( Επιτροπή των

Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων κατά Ελληνικής

Δημοκρατίας) απεφάνθη ότι οι διατάξεις

14

του κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών

Συντάξεων που προέβλεπαν διαφορετικές

για τα δύο φύλα προϋποθέσεις σχετικά με

την ηλικία συνταξιοδότησης και την

απαιτούμενη συντάξιμη υπηρεσία

αντιτίθονταν στο άρθρο 141 Σ.Ε.Κ ( νυν

157 ΣΛΕΕ). Ειδικότερα, το ΔΕΚ,

λαμβάνοντας υπόψη πάγια νομολογία του

( C-147/95 υποθ. Εβρενόπουλος, C-

457/98 υποθ. Επιτροπή των Ευρωπαϊκών

Κοινοτήτων κατά της Ελληνικής

Δημοκρατίας, C-262/88 υποθ. Barber

και C-366/99 υποθ. Griesmar) καταλήγει

στο συμπέρασμα ότι οι ευνοϊκές

συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις υπέρ των

γυναικών είναι αντίθετες στην αρχή της

ισότητας των αμοιβών για όμοια εργασία

μεταξύ εργαζόμενων ανδρών και γυναικών

, όπως αυτή κατοχυρώνεται στο άρθρο

141 ΣΕΚ. Οι ρυθμίσεις αυτές δεν

αντισταθμίζουν τις αρνητικές συνέπειες

που έχουν στον επαγγελματικό βίο των

γυναικών η οικιακή εργασία και η

φροντίδα παιδιών και ηλικιωμένων ,διότι

και οι άνδρες δύναται να βρίσκονται σε

παρεμφερή κατάσταση.

Σε εθνικό επίπεδο, το Συμβούλιο της

Επικρατείας έκρινε τις προβλέψεις του Ν.

4114/60 περί διαφορετικών

προϋποθέσεων συνταξιοδότησης των

ασφαλισμένων στο Ταμείο Νομικών

ανάλογα με το φύλο ως αντιτιθέμενες στα

άρθρα 4 παρ2 και 116 του Συντάγματος (

ΣτΕ 3088/07). Εξίσου αντισυνταγματικές

κρίθηκαν, μεταξύ άλλων, και ρυθμίσεις

που προέβλεπαν πρόσθετες προϋποθέσεις

απονομής σύνταξης σε άγαμο άρρεν

τέκνο, σε άπορο άγαμο αδελφό (απόφ.

Ελεγκτικού Συνεδρίου 1609/08), καθώς

και η συνταξιοδότηση διαζευγμένων

θυγατέρων ( Ολ. ΣτΕ 4698/88). Το

Σύνταγμα , συνεπώς, απαγορεύει κάθε

διακριτική μεταχείριση (ευμενέστερη ή

μη) με βάση το φύλο κατά τα άρθρα 4

παρ. 2 και 116. Μοναδική εξαίρεση στον

παραπάνω κανόνα συνιστούν οι διακρίσεις

που αφορούν την εγκυμοσύνη και τη

μητρότητα, διότι σε αυτές τις περιπτώσεις

η κατάσταση των δύο φύλων είναι σαφώς

διαφορετική, ώστε να μην τίθεται ζήτημα

ανισότητας. Αντιθέτως, η προστασία της

μητρότητας καθιστά επιβεβλημένη τη

θέσπιση ευνοϊκών για τις εργαζόμενες

γυναίκες ρυθμίσεων, προκειμένου να

επιτευχθεί ουσιαστική ισότητα των φύλων

σε εργασιακό και ασφαλιστικό επίπεδο.

Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ,λοιπόν,

άμεση (κατά τους ορισμούς της Οδηγίας

2006/54/ΕΚ) διάκριση λόγω φύλου,

αυτή κρίνεται ως αντισυνταγματική κατά

τα προαναφερθέντα άρθρα. Τέθηκε, όμως

ζήτημα περί αντιμετώπισης αυτής της

αντισυνταγματικότητας. Ειδικότερα,

μέχρι το 1997 η νομολογία υποστήριζε

την αφαίρεση των προνομίων από το

ευνοημένο φύλο προς αποκατάσταση της

ισότητας. Έκτοτε, η ερμηνεία του άρθρου

4 παρ.2 διαφοροποιήθηκε, με συνέπεια να

κατοχυρώνεται πλέον η επεκτατική

ισότητα. Βάσει αυτής, ο νομοθέτης δεν

υποχρεώνεται απλώς σε ίση μεταχείριση

των δύο φύλων, αλλά δίνεται πλέον η

δυνατότητα στους θιγόμενους να

αξιώσουν τη δικαστική επέκταση και

στους ίδιους των ευνοϊκών ρυθμίσεων που

ισχύουν για το άλλο φύλο. Αξίζει να

σημειωθεί, ότι η αρχή της επεκτατικής

ισότητας κατοχυρώνεται και από την

πάγια νομολογία του Δ.Ε.Κ, η οποία την

προβλέπει σε περιπτώσεις παραβίασης

του άρθρου 4 παρ.1 της Οδηγίας 79/7.

Οι άμεσες διακρίσεις έχουν εκλείψει,

όχι όμως απόλυτα, δεδομένο ότι

υπάρχουν ακόμη ορισμένες περιπτώσεις

που αντίκεινται στη συνταγματική αρχή

της επεκτατικής ισότητας. Μια εξ’ αυτών

είναι η ρύθμιση του άρθρου 142 του

15

Ν.3655/2008 περί «ειδικής παροχής

προστασίας μητρότητας». Η

συγκεκριμένη άδεια ακολουθεί την άδεια

λοχίας και συνιστά στην πραγματικότητα

γονική άδεια , καθώς δε συνδέεται με τη

βιολογική κατάσταση της μητέρας. Η μη

χορήγησή της και στον πατέρα θεωρείται

ασύμβατη με το Σύνταγμα ως άμεση

διάκριση επί τη βάσει του φύλου.

Αντίθετη στην επεκτατική ισότητα είναι

και η ρύθμιση του άρθρου 28 παρ.3

περίπτωση Δ του α.ν 1841/1951 (όπως

τροποποιήθηκε). Βάσει της διάταξης

αυτής ,είναι δυνατή η πρόωρη

συνταξιοδότηση των γυναικών

ασφαλισμένων στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, εφόσον

έχουν συμπληρώσει το 50ο έτος της

ηλικίας τους και είναι μητέρες ανήλικων ή

ανίκανων προς εργασία τέκνων. Μετά από

απόφαση της Ολομέλειας του

Συμβουλίου της Επικρατείας (Ολομ. ΣτΕ

1580/2010) η ρύθμιση αυτή δεν

επεκτείνεται στους άνδρες ασφαλισμένους

του ίδιου φορέα. Η απόφαση αυτή

συνιστά οπισθοδρόμηση της νομολογίας ,

η οποία έχει ως δικαιολογητική βάση το

δημοσιονομικό συμφέρον. Αντίκειται

,ωστόσο, καταφανώς τόσο στο Σύνταγμα

όσο και στο κοινοτικό δίκαιο.

Ο περιορισμός των άμεσων διακρίσεων

οδηγεί στη μετακύλιση της ανισότητας

στο επίπεδο των έμμεσων, αυτών που

απορρέουν από τυπικά ουδέτερες

ρυθμίσεις , οι οποίες όμως στην πράξη

θίγουν το ένα φύλο. Οι έμμεσες

διακρίσεις εμφιλοχωρούν στον

οικογενειακό και εργασιακό βίο, είναι

δύσκολα ανιχνεύσιμες και

δικαιολογούνται μόνο όταν στηρίζονται

σε αντικειμενικούς παράγοντες που δε

σχετίζονται με το φύλο. Η καταπολέμησή

τους με θετικές δράσεις, παρότι δεν

προβλέπεται από το κοινοτικό δίκαιο,

συνιστά στοίχημα των σύγχρονων

κοινωνιών για την επίτευξη της

πραγματικής ισότητας σε κάθε επίπεδο.

“Λαμπεντούζα: Ένας χρόνος μετά”

ΓΓΓΓΓΓ- Γ ΓΓΓΓΓ ΓΓΓΓΓ, ΓΓ ΓΓΓΓΓ ΓΓ ΓΓΓ ΓΓΓΓ ΓΓΓ

Στόχος της Ευρώπης στην μεταπολεμική περίοδο που σηματοδοτούσε την αφετηρία μιας νέας εποχής για τα ανθρώπινα δικαιώματα ήταν να καταστεί μια δεύτερη «Γη της Επαγγελίας», κοιτίδα πολιτισμού, ειρήνης, ελευθεριών και πρωτίστως ανοιχτών συνόρων. Δυναμικά και σταδιακά το όραμα αυτό επετεύχθη με την ίδρυση της ΕΚΑΧ, μετέπειτα της ΕΟΚ και πλέον μετά το 2009, της ΕΕ. Δυστυχώς όμως, όπως καθημερινά αποδεικνύεται, οι νόμοι εν τέλει πάντα προηγούνται των πολιτικών επιλογών.

Ο λόγος των παραπάνω διαπιστώσεων εντοπίζεται στις καθημερινές μαζικές ανθρώπινες απώλειες στη Λαμπεντούζα. Αιχμή του δόρατος η «Ευρώπη της δουλείας», ο πάλαι ποτέ αποικιοκράτης, που επιδίδεται σε μια άκρως επιλεκτική (a la carte) πολιτική ως προς το άνοιγμα των συνόρων της. Η Λαμπεντούζα τα τελευταία χρόνια έχει μετατραπεί σε ομαδικό υγρό τάφο. Οι αμέτρητοι νεκροί της αναντίλεκτη απόδειξη της διάβρωσης του ευρωπαϊκού κεκτημένου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (acquis communautaire), το οποίο (φαίνεται να) έχει απωλέσει κάθε αίγλη και περιεχόμενο.

Δυστυχώς μετά το περσινό τραγικό δυστύχημα, λίγα έχουν αλλάξει. Σχεδόν κάθε μήνα σημειώνονται παρόμοια περιστατικά, ενώ η Ύπατη Αρμοστεία σε έκθεσή της σχετικά με τις παράτυπες διελεύσεις από τη Μεσόγειο, για το τρίτο τρίμηνο του 2014, καταδεικνύει μια ανησυχητική αύξηση στον αριθμό των ανθρώπων που ξεψυχούν σε μια απόδραση στο άγνωστο.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία της άνω έκθεσης, από την 1η Ιουλίου έως τις

30 Σεπτεμβρίου 2014, συνολικά 90.000 άνθρωποι μετέβησαν στην Ευρώπη μέσω θαλάσσης και τουλάχιστον 2.200 έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της μεταφοράς τους. Συγκριτικά, την περίοδο 1η Ιανουαρίου - 30 Ιουνίου 2014, ο αριθμός τους ήταν 75.000 και 800 αντιστοίχως. Ποσοτικοποιώντας τα δεδομένα αυτά, διαπιστώνουμε πως, κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, κάποιος που επέλεγε να ταξιδέψει λαθραία στην Ευρώπη είχε 1,06% πιθανότητες να χάσει τη ζωή του, ενώ κατά το τρίτο τρίμηνο της χρονιάς, οι πιθανότητες αυτές υπερδιπλασιάστηκαν, αγγίζοντας το 2,4%.

Συνολικά, 165.000 άνθρωποι έχουν διασχίσει τη Μεσόγειο τη φετινή χρονιά, σε σύγκριση με τους 60.000 κατά το 2013. Πρόκειται για πρωτοφανή αριθμό, ο οποίος αντικατοπτρίζει το επίπεδο της απόγνωσης των μεταφερόμενων ανθρώπων.

Η έκκληση που απευθύνει η Αρμοστεία στις κυβερνήσεις των ευρωπαϊκών κρατών είναι περισσότερο κρίσιμη παρά ποτέ. «Δεν καταφέρνουμε να λάβουμε σοβαρά υπόψη τα διδάγματα από τα τραγικά γεγονότα του περασμένου Οκτωβρίου, και όλο και περισσότεροι πρόσφυγες πνίγονται προσπαθώντας να φτάσουν στην ασφάλεια. Τα κράτη μέλη της ΕΕ πρέπει να συνεργαστούν για να συνεχίσουν και να ενισχύσουν το σημαντικό έργο της διάσωσης ανθρώπων στη θάλασσα, το οποίο ως επί το πλείστον πραγματοποιείται στο πλαίσιο της ιταλικής επιχείρησης Mare Nostrum, αλλά και από εμπορικά πλοία», όπως πρόσφατα δήλωσε ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Αντόνιο Γκουτέρες.

Παρόλο που το άσυλο δεν είναι ο μοναδικός στόχος όσων πραγματοποιούν το μακρύ ταξίδι προς την Ευρώπη, τα στοιχεία του τρίτου τριμήνου καταδεικνύουν ότι αυξάνεται το ποσοστό όσων διαφεύγουν πολέμους ή διώξεις. Σχεδόν οι μισοί από όσους διέσχισαν τη Μεσόγειο από την 1η Ιουλίου αιτήθηκαν άσυλο από δύο χώρες με εμπόλεμες καταστάσεις, τη Συρία και την Ερυθραία. Στις πλείστες των περιπτώσεων, εκείνοι που πραγματοποιούν τη διέλευση δε διαθέτουν κανένα νόμιμο ή ασφαλή τρόπο να φτάσουν στην Ευρώπη. Κρίνεται επιβεβλημένη όσο ποτέ άλλοτε η εύρεση εναλλακτικών μηχανισμών έννομης προστασίας, όπως η αύξηση των ποσοστών επανεγκατάστασης και η πρόσβαση σε θεώρηση εισόδου (visa) για ανθρωπιστικούς λόγους για τα άτομα που διαφεύγουν από τον πόλεμο και τις διώξεις.

Η ΕΕ μπορεί να συνάψει διμερείς/πολυμερείς συμβάσεις με τις χώρες της Β. Αφρικής, λόγου χάρη, όχι μόνο προς ενίσχυση της διασυνοριακής προστασίας, αλλά περαιτέρω, προς αποφυγή μαζικών καταστρατηγήσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των προσφύγων. Η οικογενειακή επανένωση συνιστά μείζον ζήτημα, που μπορεί να επιλυθεί μέσω θέσπισης ειδικών

προνομίων για σπουδές ή απασχόληση. Στην προσπάθεια συμμόρφωσής τους προς τις ανωτέρω επιταγές, τα κράτη-μέλη υιοθέτησαν προσφάτως τον Κανονισμό Δουβλίνο ΙΙΙ (604/2013). Ο κανονισμός αυτός περιέχει εκτενείς ρυθμίσεις αναφορικά με το ποια κράτη-μέλη της ΕΕ είναι υπεύθυνα για την εξέταση αιτήσεων ασύλου, με κυρίαρχη έννοια της «πρώτης χώρας εισόδου στην ΕΕ», που συνήθως είναι οι μεσογειακές χώρες. Ο προηγούμενος κανονισμός (Δουβλίνο ΙΙ) (343/2003) ήταν ελλιπής ως προς τις ρυθμίσεις περί κράτησης των αιτούντων άσυλο, ενώ προέβλεπε συχνά χρονοβόρες διαδικασίες. Ο νεότερος κανονισμός περιλαμβάνει ένα νέο άρθρο σχετικά με την κράτηση (άρθρο 28). Κατ’αρχήν, απαγορεύει στα κράτη-μέλη να κρατούν κάποιον αποκλειστικά επειδή αυτός υπόκειται στη ρύθμιση, ενώ η κράτηση επιτρέπεται μόνο εάν το πρόσωπο ενέχει σημαντικό κίνδυνο διαφυγής, ώσπου να πραγματοποιηθεί η μεταφορά και εφόσον έχουν εξαντληθεί άλλες λιγότερο εξαναγκαστικές επιλογές. (άρθρα 8.1, 8.2)

Ωστόσο, δεν προβλέπεται συγκεκριμένος χρόνος για την κράτηση πέρα από μια αναφορά στο ότι αυτή θα πρέπει να είναι

18

«όσο το δυνατόν συντομότερη», χωρίς πάντως να ξεπερνά τον εύλογο χρόνο που απαιτείται για την διεξαγωγή των διοικητικών διαδικασιών για την μεταφορά του αιτούντος άσυλο. (άρθρο 28.3). Με το πέρας της τασσόμενης προθεσμίας μεταφοράς των προσώπων που τελούν υπό κράτηση, τα τελευταία πρέπει να αφεθούν ελεύθερα. Συνοψίζοντας, το ζήτημα που ανακύπτει είναι στη βαθύτερη ουσία του πρωτίστως δικαιοπολιτικό και δευτερευόντως νομικό. Είναι στην πραγματικότητα ζήτημα πολιτικής βούλησης. Η Ευρώπη πρέπει επιτέλους να δώσει λύση στο διαχρονικό

και φλέγον δίλημμά της: ανοιχτά ή κλειστά σύνορα; Οι νομοθετικές επιλογές σε ενωσιακό επίπεδο νομοτεχνικά εμφανίζονται πρωτοπόρες, αλλά σε καμία περίπτωση δε συνιστούν πανάκεια για το διάχυτο δημοκρατικό έλλειμμα που υπερτονίζεται με αφορμή τέτοια τραγικά περιστατικά. Η Ευρώπη ως ταγός του παγκόσμιου πολιτισμού και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων οφείλει να σταθεί συνεπής προς την μεταναστευτική πολιτική που επιλέγει, ούτως ώστε να μη βρίσκεται συνεχώς έκθετη μπροστά στις εξελίξεις.

19

“ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ: ΜΙΑ «ΠΛΗΓΗ» ΣΤΗ

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΑΔΑ”

Αντωνία Θεοδωρίδου, τελειόφοιτη φοιτήτρια Νομικής ΑΠΘ

Η κρίση που βιώνει η Ελλάδα ως κράτος

και ο αντίκτυπος των υποχρεώσεων που

έχει αναλάβει σε ευρωπαϊκό και διεθνές

επίπεδο είναι ένα πολύπλοκο φαινόμενο

που έχει αποτελέσει αντικείμενο σκέψης,

συζήτησης και προβληματισμού στις

τάξεις οικονομολόγων, πολιτικών,

δημοσιογράφων, αλλά και των απλών

πολιτών. Το ασταθές πολιτικό σκηνικό

έχει ευνοήσει την γέννηση και διαιώνιση

θεωριών συνωμοσίας, την

καταστροφολογία και την προσπάθεια

υπονόμευσης των όποιων προσπαθειών

για μεταβολή της κατάστασης .

Το σαθρό πολιτικό σύστημα

ανταποκρίνεται πλήρως στον

χαρακτηρισμό που του αποδίδεται περί

σήψης και αδυναμίας αφουγκρασμού της

ισχύουσας οικονομικής και κοινωνικής

κατάστασης. Η εμπιστοσύνη των πολιτών

απέναντι στα κόμματα είναι εμφανώς

κλονισμένη και η απέλπιδα προσπάθεια

των μέχρι σήμερα ακλόνητων από τα

αξιώματά τους πολιτικών να αντιστρέψουν

το δυσμενές κλίμα αποτυγχάνει στο

σύνολό της. Χαρακτηριστικό φαινόμενο

των ημερών είναι οι πολιτικοί που

βρίσκονται στο απυρόβλητο ή «νίπτουν

τας χείρας τους» τη στιγμή που η

κοινωνία, εν πλήρη αγνοία, ταλανίζεται

από τα επαχθή μέτρα που λαμβάνονται.

Η πηγή από την οποία εκπορεύονται

τόσο η δυσπιστία όσο και η καχυποψία

όλων των κοινωνικών βαθμίδων όσον

αφορά στις προθέσεις και τη στάση των

εχόντων πολιτική δύναμη δεν είναι άλλη

από την ίδια τη δομή του πολιτικού και

πιο συγκεκριμένα του εκλογικού

συστήματος της χώρας. Ως εκλογικό

σύστημα ορίζεται ο τρόπος κατανομής

των βουλευτικών εδρών και εκλογής των

υποψηφίων που έχουν προκύψει από την

εκλογική διαδικασία, όπως ορίζει ο

ειδικός εκλογικός νόμος.

Το ισχύον στην Ελλάδα εκλογικό

σύστημα ανήκει στην κατηγορία της

ενισχυμένης αναλογικής, συνδυάζοντας

στοιχεία του πλειοψηφικού συστήματος

και της απλής αναλογικής. Ο νόμος

3231/2004, όπως τροποποιήθηκε από το

νόμο 3636/2008, παραχωρεί στο πρώτο

20

σε ψήφους κόμμα 50 επιπλέον έδρες,

ανεξάρτητα από το ποσοστό του.

Πρακτικά αυτό σημαίνει πως οι

κατανεμηθείσες έδρες βάσει του

ποσοστού των κομμάτων από το σύνολο

της εκλογικής «πίτας» ανέρχονται στις

250. Συνεπώς το θεωρητικό ελάχιστο

ποσοστό για να επιτύχει ένας κομματικός

σχηματισμός την αυτοδυναμία είναι το

40,4% των έγκυρων ψήφων, το οποίο στην

πραγματικότητα αρκεί να είναι έως και έξι

μονάδες κάτω από το προαναφερόμενο,

εάν τα κόμματα που δεν καταφέρουν να

ξεπεράσουν το απαιτούμενο 3%, έχουν

στο σύνολό τους αθροιστικό ποσοστό

κοντά στο 5-6%.

Από τη στιγμή που ο δικομματισμός

πλέον δεν πλησιάζει τα δυσθεώρητα

υψηλά ποσοστά της περιόδου 1985-2009

και ο ακραίος πολυκομματισμός έχει

καθηλώσει το πρώτο κόμμα σε σημείο

χαμηλότερο του 30%, το bonus των 50

εδρών έχει πια καταστεί αλυσιτελές και

απρόσφορο, καθώς δε διασφαλίζει πια την

απόκτηση κοινοβουλευτικής

αυτοδυναμίας. Λόγω της ριζικής

μεταβολής των δεδομένων στη ρευστή

πολιτική πραγματικότητα, η αφαίρεση

των 50 εδρών από τα λοιπά κόμματα και

ιδίως από το δεύτερο χάνει κάθε

συνταγματικό και λογικό έρεισμα και το

μόνο που επιτυγχάνει είναι η ενίσχυση της

θέσης του πρώτου κόμματος κατά τις

διεργασίες που στοχεύουν στη δημιουργία

κυβέρνησης συνεργασίας.

Τα τελευταία χρόνια πληθαίνουν

εκατέρωθεν από πλευράς των κομμάτων

της αντιπολίτευσης οι φωνές που αιτούνται

κατάργηση της πριμοδότησης με

επιπλέον πενήντα έδρες του πρώτου

κόμματος. Διχογνωμία παρατηρείται

ακόμη και μεταξύ βουλευτών του ίδιου

κόμματος με συνεχείς αντιπαραθέσεις,

δημόσια εκφραζόμενες. Για τη μία

πλευρά ο εκλογικός νόμος λειτουργεί ως

κατάφορα αντισυνταγματικός και μη

ορθός βάσει των δημοκρατικών αρχών

και επιταγών, ενώ αντίθετα οι πολέμιοι της

κατάργησης του εκλογικού νόμου

ισχυρίζονται πως μόνο μέσω αυτού το

πρώτο κόμμα μπορεί να εφαρμόσει την

πολιτική του. Το κυβερνόν κόμμα

υπερασπίζεται το νόμο αυτό, καθώς

επιθυμεί τη διατήρηση του κλίματος στη

σημερινή του μορφή σε αντίθεση με το

κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης

που επαγγέλλεται πως με το νόμο

3636/2008 θα αποκτήσει ισχυρή

21

πλειοψηφία και θα διεκδικήσει το τέλος

της λιτότητας και των μνημονίων.

Τα πολιτικά «παιχνίδια» στα οποία

αρέσκονται να επιδίδονται πολλοί από

τους πολιτικούς κρίνεται σκόπιμο να

παραμεριστούν για το «κοινό καλό» και

να υιοθετηθούν πολιτικές πρακτικές που

θα εξυγιάνουν το πολιτικό σύστημα. Θα

πρέπει να υπάρξει ουσιαστική συνεννόηση

μεταξύ των κομμάτων και βελτίωση του

εκλογικού νόμου με την θέση σε λογική

βάση του ζητουμένου και τη συμβολή στη

διαδικασία επιστημόνων (νομικών,

πολιτικών επιστημόνων κ.ά.), οι οποίοι θα

υπηρετήσουν με υπευθυνότητα και

αντικειμενικότητα τον ρόλο τους,

γνωμοδοτώντας και διασφαλίζοντας την

τήρηση των συνταγματικά

κατοχυρωμένων αρχών.

Αυτή η εκ θεμελίων μεταβολή της στάσης

των πολιτικών σταδιακά θα φέρει τα

επιθυμητά αποτελέσματα και θα πάψει να

αποτελεί τροχοπέδη στη λειτουργία του

δημοκρατικού πολιτεύματος. Η

ουσιαστική ανάκαμψη και ανάπτυξη θα

προκύψει μόνο εφόσον τεθούν στέρεες

βάσεις στο πλαίσιο μίας συλλογικής

προσπάθειας, η οποία βέβαια δεν θα

καταργήσει τον πλουραλισμό ιδεολογιών

και απόψεων.

CRD IV: To what extent

remuneration reforms ensure

sound risk management of

financial institutions?

Dimitra- Maria Plamantoura Trainee Lawyer, Master in International Commercial Law (LLM), UCL

I) Problem

One of the reforms introduced in the

aftermath of the global financial crisis is

the regulation of financial sector

remuneration and specifically variable

remuneration. The size of remuneration

packages constitutes one of the largest

problems, because the misalignment of

reward from risk incentivised excessive

risk- taking behaviour and short-

termism.

As observed by the Parliamentary

Commission on Banking Standards, one

effect of limited liability is to enable

individuals to extract high rewards based

on disproportionately high risks. This

misalignment has been further

reinforced by the implicit taxpayer

guarantee and by the practice of creating

pay awards over a relatively short

period1. Financial institutions should be

free to participate in the global market

competition. For them remuneration is

the means to retain the most productive

and skilful staff and it is a legitimate

management medium.

However, senior managers have

benefited from a culture of ‘unjustified

disproportionately high awards’

alienating the notion of ‘performance’

for the purpose of reward from the

quality of the outcome2. For instance,

senior bank managers performance may

be measured according to their

performance in loan sales leaving the

measures of performance related to

remuneration

1 ΗL and HC, ‘Changing Banking for Good’ (12 June 2013) PCBS Report, para. 836 <http://www.parliament.uk/business/committees/committees-a-z/joint-select/professional-standards-in-the-banking-industry/news/changing-banking-for-good-report/>.. 2 ibid para 837.

unaffected by the ex post actual

performance of the financial product

sold or financial service rendered. As a

result, financial intermediaries, whose

role is to participate in the allocation of

resources and support wealth creation,

have transferred large amounts to

themselves undermining their social

utility objectives; relating, hence, the

remuneration problem to prudential

management of financial institutions

II) CRD IV addresses the problem?

a) Bonus cap: The Directive does not

expressly specify on what basis the

bonus cap will be applied but we assume

that it will be applied on an annual basis.

However, art. 162(3) provides that the

bonus ratio will apply to “remuneration

awarded for services provided or

performance from year 2014 onwards,

whether due on the basis of contracts

concluded before or after 31 December

2013”. Hence, the first bonuses to be

caught are those awarded in relation to

services or performance in 2014.

Moreover, art.92 draws a distinction

between ‘fixed remuneration’, which

should “primarily reflect professional

experience and organisational

responsibility and includes payments,

proportionate regular pension

contributions or benefits without

consideration of any performance

criteria”; and ‘variable remuneration’ ,

which should “reflect a sustainable and

risk adjusted performance and includes

additional payments or benefits

depending on performance or other

contractual elements (excluding

healthcare, child care facilities and

proportionate pension contributions).

The ratio of variable to fixed

remuneration under CRD III was left to

the discretion of the financial institution,

but now it will be subject to a cap that

will not permit variable to exceed fixed

remuneration without the approval of

the shareholders. Specifically, the

variable component of the remuneration

cannot exceed 100% of the fixed

component of the total remuneration

for each individual. Nevertheless, this

can be increased with the approval of

the shareholders, but cannot exceed

200% of the fixed component3.

Although, the procedural provisions

relating to the shareholder approval are

relatively detailed, it remains unclear

whether it is the approval of the parent

outside the EEA that is required or the

parent’s shareholders , in case of a bank

subsidiary which is inside the EEA.

At this point, it is interesting to refer to

the criticism exercised by the UK’s

Parliamentary Commission on Banking

Standard’s in its voluminous report

entitled “Changing Banking Standards

for Good” in relation to the bonus cap.

The Commission is not convinced that

the right way to control remuneration is

the imposition of a “crude bonus cap”.

Andrew Bailey warned that the EU

bonus cap would increase the tendency

3 CRD IV art 94(1)(g)(i) and (ii).

to raise “fixed remuneration”. Likewise,

Lord Turner highlighted that in case

fixed remuneration increases (i.e

salaries), a smaller amount will be left to

be deferred and hence clawed back.

Alternatively, he argues that it would be

more effective to reform “the structure

of variable remuneration”. For instance,

it would be more effective to lengthen

deferral periods and demand a higher

quota of variable remuneration to be

paid in the form of instruments, such as

bail in bonds4. However, the negative

aspect of this recommendation is that in

case the bank faces financial difficulties

the bail- in bonds will become

worthless. Nevertheless, it will

incentivise managers to align their own

benefits with the viability of the

institution and thus promote the

regulatory objectives. Financial

institutions will face a difficulty finalising

their approach as long as the Member

States do not implement EU legislation

4 ‘Changing Banking for Good’(n1) paras 845- 851.

into their national system so as to avoid

the “ first- movers” disadvantage.

b) ‘malus’ and ‘clawback’: For a start, it

is important to make a distinction

between the two terms, because they are

often used mistakenly interchangeably as

forms of “ex- post risk adjustment”. The

Prudential Regulation Authority5 has

issued a statement explaining how firms

are expected to manipulate the

“performance adjustment mechanisms”6

in compliance with Principle 12 (h) of

the Remuneration Code in SYSC 19A of

the Handbook7 . The Statement defines

“malus” as in the CEBS Guidelines on

5BOE-PRA, ‘PRA Expectations regarding the application of “malus” to variable remuneration’ (October 2013) SS2/13. 6 “ex- post adjustment measures” means that they are related to the performance of the financial institution as a reflection of the actual risk the financial institution embark on. These types of measures constitute a “back- testing” because they enable the institution to assess whether the initial risk- adjustment was correct. Thus, the fluctuation of the share price or the amount of dividends is not suitable criteria. 7PRA- FCA Handbooks, SYSC 19A.3.51 < http://fshandbook.info/FS/html/handbook/SYSC/19A/3> Accessed 25 August 2014.

Remuneration Policies and Practices8,

namely, as “an arrangement which

allows the institution to prevent vesting

all or part of the amount of deferred

(and therefore yet unpaid) remuneration;

and “clawback” as a “contractual

agreement” which permits the

institution to demand reimbursement of

the remuneration already paid to the

staff member.

The PRA’s Remuneration Code requires

all institutions to include “malus” and

“clawback” provisions in situations

where the employee’s conduct “resulted

in significant losses to the firm” or

“failed to meet appropriate of fitness

and propriety”9. Specifically, as regards

“malus” provisions it requires all firms

to “reduce unvested deferred variable

remuneration when there is employee

misbehaviour or material error or the

institution

8CEBS, ‘Guidelines on Remuneration Policies and Practices’ (2010) 67ff,76 < https://www.eba.europa.eu/documents/10180/106961/Guidelines.pdf> accessed 25 August 2014. 9 CRDIV art 94(1)(n)subpara 3, where the wording malus and clawback clauses is more abstract.

suffers material downturn or it suffers a

material failure of risk management”10.

Generally, we can infer that “malus”

clauses are either related to the

performance and solvency of the

financial institution or construed as

compensation determined to cover the

loss caused by an employee’s “material

error”. Additionally, there is need for

further clarification in relation to the

abstract notions of “misbehaviour”,

“material downturn” and “material

failure of risk management”. Otherwise,

if the circumstances are not explicitly

determined by the financial institutions

before variable remuneration is vested,

they may face difficulties to enforce

these clauses due to legal uncertainty11.

Moreover, according to the recent

consultation paper issued by the BOE in

10 PRA- FCA Handbooks SYSC 19A.3.52. 11ABI, ‘Response to BOE-PRA CP6/14 –

Clawback’.

<https://www.abi.org.uk/~/media/Files/

Documents/Consultation%20papers/2014/

05/Bank%20of%20England%20PRA%20C

P614%20Clawback.ashx> accessed 25

August 2014.

conjunction with the PRA12, it is

proposed that the above provisions on

“malus” should extend to clawback

vested variable remuneration.

Nevertheless, it is of my opinion that

“clawback” should not be as widely

applied as the “malus” clause. For

instance, in case of “material downturn”

or “risk management failure”, I

encounter more appropriate to apply

first “malus” to unvested deferred

awards rather than clawback. What is

more, I believe particular attention

should be sawn to the practical

difficulties an institution faces when it

seeks to clawback shares. Specifically,

one may wonder how will be treated an

employee, who has already sold the

shares by the time the shared are sought

to be clawed-back. Should the bank take

into account the value of the shares the

time the share- award was vested or

the time the shares were sold or the

time when the clawback operates? An

12 BOE-PRA, ‘Consultation Paper on Clawback’ (March 2014) CP6/14.

example will help to illustrate this

practical difficulty: Employee A was

conferred an award 1,000 shares worth

£2 a share by the time the award was

vested, and sold his shares after one year

for £2,5; in contrast Employee B , who

was conferred the same share- award

retained the shares that now worth £1.

If the “clawback” is calculated based on

the value of the shares the day of the

vesting, A will still retain the profit made

by the sale of shares which is not

clawed-back and B will ne encumbered

with the obligation to find an additional

amount deriving from his own funds. If

the “clawback” is based on the value of

the shares the day of they are sought to

be clawed-back, B will be return to his

initial financial position, whereas A will

still retain a profit of £1,500. Therefore,

one can deduce that in both situations A

will not be deprived of his profit. As a

result, the application of the “malus”

clauses seem to be more suitable, if the

deferral period is extended, for instance,

up to 5 years, so as to “bank” the award

after three years if the performance

goals are achieved but only paid out

after five years under the condition that

no significant breach has occurred by

the employee during these two

additional years. What is more, one may

query how the award will be clawed-

back when vested to individuals who are

not longer employees. Finally, the UK

Courts is likely to consider “clawback”

clauses as unlawful penalty clauses and

therefore, non-enforceable under UK

law13. To circumvent this

characterisation they should be drafted

as an agreed sum of liquidated damages

(i.e genuine pre-estimation of the loss)

designated to deter a purported breach

and not as a penalty aiming at the

compensation of the loss incurred by

the bank14.

13 Dunlop Pneumatic Tyre Co Ltd v New Garage and Motor Co Ltd [1915] AC79 and Cavendish Square Holdings BV v Makdessi [2013] EWCA Civ 1539. 14Employment Lawyers Association, ‘Response to BOE-PRA Consultation on Clawback: CP6/14’ < http://www.elaweb.org.uk/sites/default/files/docs/ELA%20Response_BoE%20Consultation%20Clawback_13May2014.pdf> accessed 25 August 2014.

Overall, CRD IV15 has recognised that

unsuitable remuneration policies have

contributed to the failure of numerous

financial institutions. Therefore, the

main aim of the reforms is to align

remuneration strategies with “sound and

effective” risk management. Even

though EBA Guidelines are not binding,

EBA has the power to investigate

particular breaches and mandate

financial institutions to stop specific

practices; for instance, ensure that

variable remuneration “is not paid

through methods that foster non-

compliance”16. However, the main

concern remains, namely, whether the

remuneration reforms effectively remedy

the reward- purpose mismatches from

which risk- management suffered. Some

commentators argue that deferring the

remuneration awards for a longer period

may still not trigger a risk- avert

behaviour and is not always relevant to

how “easily” an awards is conferred.

15 CRD IV art 92. 16CRD IV art 94 (1)(q).

Hence, “a requirement to use wages

rather than bonuses” is more likely to

increase the probabilities of a financial

institution to default17. Moreover,

demanding a minimum portion of 50%

of variable remuneration to be in shares

or capital instruments18 does not address

risk- taking behaviour nor necessarily

introduces any sense of responsibility. It

only coordinates remuneration concerns

with those of shareholders, whose main

concern is profit- making and not

ensuring financial stability,19 and

encourages managers to set short-term

strategies. Finally, the meta-regulatory

nature of the remuneration regulatory

framework may cause difficulties to

17Thanassoulis J, “The case for Intervening in Bankers’ Pay” (2012) 67(3) Journal of Finance 849, 850-852 <http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1639858> accessed 25 August 2014. 18 CRD IV art 94(1)(l)(i), PRA- FCA Handbooks SYSC 19A.3.47. 19 However, according to the latest survey undertaken by KPMG, over the last three years the voting results demonstrate that there is a downward tendency in the number of

regulators as regards the assessment of

extremely complex remuneration

packages and the amount of systemic

risk they impose to the wider financial

system, since they have to engage in the

inherent affairs of the financial

institutions.

At this point of the analysis, having

displayed the shortcomings of the

remuneration regime, it is suitable to

present an alternative proposal aiming to

prevent remuneration policies from

encouraging risk-taking behaviour: It

derives from Bolton, Mehran and

Shapiro, who propose to employ as

measure of riskiness the risk of the

probability of default of the institution;

namely, relate the CEO’s remuneration

with bank’s CDS spread over a

particular evaluation period. For

instance, the higher the CDS spread

would be the lower the remuneration,

because it would mean that executive

directors embarked on highly risky

activities.

The advantage of such a method is that

the performance of the CDS spread

reflects a “market price”, which is liquid

for significant financial institutions20

20Mehran, Morrison και Shapiro, ‘Corporate Governance and Banks: What have we learnt from the financial crisis?’ (2011) FRBNY Staff Reports, No 502 1 <http://ssrn.com/abstract=1880009>.

Interesting Interviews

ELSA Summer Schools

Σωτήρης Καναράκης

Τι σε παρακίνησε να συμμετάσχεις

σε Summer School της ELSA;

Το κίνητρο μου για συμμετοχή σε κάποιο

summer school της ELSA εντοπιζόταν

στην επιθυμία μου αφενός να έρθω σε

επαφή με τα εξαιρετικά ενδιαφέροντα

θέματα νομικού περιεχομένου που αυτά

προσέφεραν και αφετέρου να έρθω σε

επαφή με υπόλοιπα μέλη ELSA από όλη

την Ευρώπη για να διευρύνω τους

προσωπικούς και νομικούς μου ορίζοντες.

Τι αποκόμισες από τη συμμετοχή

σου στο συγκεκριμένο Summer

School;

Η κεντρική θεματική του Summer School

στο οποίο συμμετείχα και διεξήχθη στο

Rotterdam της Ολλανδίας από τις 27

Ιουλίου έως τις 3 Αυγούστου 2014 από

την ELSA Rotterdam, αφορούσε το

“Online Privacy”.

Παρακολούθησα μια σειρά εξαιρετικά

χρήσιμων διαλέξεων όσον αφορά το θέμα

της προστασίας των προσωπικών

δεδομένων στο διαδίκτυο από

καταρτισμένους δικηγόρους και νομικούς

επιστήμονες, αλλά και τη λειτουργία και

τους κινδύνους των μέσων κοινωνικής

δικτύωσης, ενώ έγινε αναφορά και σε

επίκαιρη σχετική νομολογία, όπως μεταξύ

άλλων, στην υπόθεση Costeja ενώπιον του

Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

καθώς και το συναφές ευρωπαϊκό θεσμικό

πλαίσιο. Είχα επίσης την ευκαιρία να

παρακολουθήσω διαλέξεις από

δικηγόρους που εξειδικεύονται στο θέμα,

οι οποίοι μας παρουσίασαν μια συνολική

επισκόπηση του θέματος τόσο όσον

αφορά την Ολλανδία όσο και συγκριτικά

στις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε καθώς

επίσης και να επισκεφθώ μία μεγάλη

ολλανδική δικηγορική εταιρία και να

έρθω σε επαφή με ένα δείγμα της

σχετικής νομολογίας των ολλανδικών

δικαστηρίων. Τέλος, είχα τη μοναδική

εμπειρία να επισκεφθώ το Διεθνές

Δικαστήριο της Χάγης, να ξεναγηθώ

στους χώρους του και να ενημερωθώ για

τη σημασία και τη λειτουργία του στην

αίθουσα όπου αυτό συνεδριάζει.

Επιπλέον, είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ

το Oλλανδικό Kοινοβούλιο και διάφορα

κυβερνητικά κτίρια της χώρας, καθώς

επίσης και να παρακολουθήσω δίκη

ενώπιον ολλανδικού δικαστηρίου.

Εκτός του εκπαιδευτικού μέρους

του καλοκαιρινού σχολείου, υπήρχε

ελεύθερος χρόνος προσφερόμενος

για ψυχαγωγία-διασκέδαση;

Στα πλαίσια του Summer School και

παράλληλα με αυτό υπήρχαν ευκαιρίες

τόσο για ξενάγηση όσο και διασκέδαση

στην πόλη του Rotterdam, ενώ επίσης

πραγματοποιήθηκε και ταξίδι στο

Amsterdam, στην πόλη Delft και στη

Χάγη όπου είχαμε την ευκαιρία να

ξεναγηθούμε και να γνωρίσουμε τις πόλεις

καλύτερα μαζί με την οργανωτική

επιτροπή του Summer School και να

βιώσουμε το ELSA Spirit.

Διέθετες επαρκή πληροφόρηση για

τα Summer Schools της ELSA

πριν αποφασίσεις να συμμετάσχεις;

Σε προέτρεψε κάποιος;

Λόγω της συμμετοχής μου στην ELSA

Thessaloniki από το 2011, ως μέλος, και

της θητείας μου στο Διοικητικό

Συμβούλιο του σωματείου ως

Αντιπρόεδρος Marketing το ακαδημαϊκό

έτος 2013/2014 είχα πλήρη γνώση των

πολλών δυνατοτήτων που προσφέρει η

ELSA, συμπεριλαμβανομένων και των

Summer Schools. Ωστόσο και πριν την

ανακοίνωση των summer schools, υπήρξε

επαρκής και εμπεριστατωμένη ενημέρωση

γι’αυτά μέσω μίας ημερίδας που

διοργανώθηκε από τον υπεύθυνο τομέα

της ELSA Thessaloniki.

Κωνσταντίνα Τσιλιμίγκα

Η ELSA κάθε καλοκαίρι

διοργανώνει πλήθος διαφορετικών

Summer Schools. Τι σε οδήγησε

στο να επιλέξεις το συγκεκριμένο;

Το αποτέλεσμα ήταν αντάξιο των

προσδοκιών σου;

Επέλεξα το Summer School στο

Βουκουρέστι με θέμα το Construction

Law τόσο για πρακτικούς λόγους-μία

χώρα κοντινή στην Ελλάδα, την οποία

ήθελα να επισκεφθώ- όσο κυρίως για

ουσιαστικούς, καθώς το δίκαιο των

κατασκευών αν και δεν διδάσκεται στην

σχολή μου, προβλέπεται να ανήκει στους

τομείς δικαίου του μέλλοντος.

Τι αποκόμισες από τη συμμετοχή

σου στο Summer School;

Πέρα από τις γνώσεις, τον εμπλουτισμό

του βιογραφικού και την βελτίωση της

αγγλικής νομικής ορολογίας, η γνωριμία

με συναδέλφους από διαφορετικές χώρες

και η συνύπαρξη μαζί τους είναι

ανεκτίμητη.

Πόσο σημαντική ήταν για σένα η

συνεργασία με άτομα από

διαφορετικές εθνικότητες στα

πλαίσια του Summer School;

Εκτός από την άψογη συνεργασία και

την ομαδικότητα στα πλαίσια των

μαθημάτων, η γνωριμία μου μαζί τους και

οι γεμάτες στιγμές των 10 ημερών

συνέβαλαν στην δημιουργία πραγματικών

φίλων, με τους οποίους διατηρώ συχνή

επικοινωνια ακόμα και τώρα, έπειτα από

1,5 χρόνια.

Θα συμβούλευες κάποιον να

δηλώσει συμμετοχή σε Summer

School της ELSA;

Αναμφισβήτητα θα συμβούλευα κάποιον

να δηλώσει συμμετοχή, καθώς μόνο

θετικά θα μπορούσε να αποκομίσει από

ένα Summer School. Προσωπικά, το

Summer School ήταν οι καλύτερες

διακοπές μου.

Κωνσταντίνα Μελετιάδου

Τι αποκόμισες από τη συμμετοχή

σου στο Summer School;

Το συγκεκριμένο Summer School με

έφερε σε επαφή και επικοινωνία με

φοιτητές Νομικής, προπτυχιακού και

μεταπτυχιακού επιπέδου, άλλων χωρών με

αποτέλεσμα να εξοικειωθώ με

διαφορετικούς τρόπους νομικής σκέψης

καθώς και διαφορετικές κουλτούρες. Η

αλληλεπίδραση αυτή ήταν το πιο

σημαντικό εφόδιο που αποκόμισα.

Περίγραψε μας με λίγα λόγια πως

διαμορφώθηκε η καθημερινότητα

σου κατά τη διάρκεια του Summer

School

Κατά τη διάρκεια του Summer School

μέναμε όλοι οι συμμετέχοντες μαζί σε ένα

hostel που ήταν κλεισμένο για εμάς. Έτσι

ξυπνούσαμε και ετοιμαζόμασταν και στη

συνέχεια ξεκινούσε το ακαδημαϊκό

πρόγραμμα καθώς και οι υπόλοιπες

δραστηριότητες που η οργανωτική ομάδα

είχε προετοιμάσει. Κάποιες από τις

ημέρες αφιερώθηκαν σε sessions στο

Erasmus University of Rotterdam με

καθηγητές καθώς και ειδικούς στο θέμα

του Summer School, "Online Privacy".

Μία από τις ημέρες αποτέλεσε επίσκεψη

στη Χάγη και πιο συγκεκριμένα στο ICJ

καθώς και στο Δικαστήριο της Χάγης

όπου και στα δύο ακολούθησε ξενάγηση.

Μία άλλη μέρα αποτέλεσε μονοήμερη

στο Άμστερνταμ όπου ακολούθησε

επίσκεψη σε μεγάλη δικηγορική εταιρία.

Σε συνδυασμό με τις παραπάνω

δραστηριότητες, η οργανωτική ομάδα

είχε φροντίσει να μην περνάει ημέρα που

να μην προσθέτει και το στοιχείο της

Ολλανδικής κουλτούρας. Έτσι η

καθημερινότητα μου διαμορφώθηκε σα

να ήμουν φοιτήτρια στην Ολλανδία

γεγονός που με έκανε να εξοικειωθώ με τη

χώρα και την έντονη

πολυπολιτισμικότητά της.

Το Summer School συνέβαλλε στο

να έρθεις σε στενότερη επαφή με το

αντικείμενο σπουδών σου;

Σίγουρα συνέβαλε κι αυτό γιατί τα

ανθρώπινα δικαιώματα και η ιδιωτικότητα

στο διαδίκτυο αποτελούν ένα φλέγον

νομικό ζήτημα που έχει αρχίσει να

ακμάζει τόσο στο εξωτερικό όσο και στην

Ελλάδα. Το γεγονός ότι απέκτησα

περαιτέρω γνώσεις όσον αφορά το

συγκεκριμένο αντικείμενο το

αντιλαμβάνομαι ως bonus στη

διαμόρφωση μιας πιο ολοκληρωμένης

νομικής σκέψης.

Θα δήλωνες συμμετοχή και πάλι σε

Summer School; Τι κρατάς ως

δυνατότερη ανάμνηση;

Θα δήλωνα χωρίς καμία αμφιβολία. Ήταν

μια εμπειρία που συνέβαλε τόσο στη

διαμόρφωση της νομικής μου σκέψης όσο

και στην προσωπικότητά μου εν γένει. Αν

έπρεπε να επιλέξω μία ανάμνηση ως

δυνατότερη από τις τόσες που

δημιουργήθηκαν θα ήταν η επίσκεψη στο

Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης καθώς η

ξενάγηση σε αυτό όπως και οι απορίες

που απαντήθηκαν από τους υπεύθυνους

διότι συνέβαλε στον επαναπροσδιορισμό

προσωπικών στόχων και ενέτεινε την

αδυναμία μου στο Διεθνές Δίκαιο.

Νικολέττα Τριανταφύλλου

Τι σε παρακίνησε να συμμετάσχεις

σε summer school της ELSA;

Λίγες μέρες αφότου έγινα μέλος της

ELSA Thessaloniki άρχισα να αναζητώ

τρόπους ώστε να αξιοποιώ όλες τις

ευκαιρίες που σου προσφέρει η

οργάνωση. Δεν ήθελα να αρκεστώ στις

δραστηριότητες σε τοπικό επίπεδο και

αποφάσισα να κάνω τις αιτήσεις μου για

summer school. Αρχικά ο συνδυασμός

επιμόρφωσης και διακοπών και πόσο

μάλλον σε μια ξένη χώρα με είχε

συναρπάσει. Οι επιλογές σε θεματολογία

και χώρες ήταν απλά ένα bonus!

Τι αποκόμισες από τη

συμμετοχή σου στο summer

school;

Η συμμετοχή μου στο summer school

στη Λισαβόνα της Πορτογαλίας, το 2013,

ήταν μια μοναδική και, φοβάμαι,

ανεπανάληπτη εμπειρία. Οι εργασίες, τα

μαθήματα και τα workshops κινήθηκαν

γύρω από το Media Law. Μέσα σε μια

μόλις βδομάδα είχα αποκτήσει φίλους

από όλον τον κόσμο και είχα γνωρίσει μια

πανέμορφη και άκρως ενδιαφέρουσα

πόλη. Η οργανωτική επιτροπή της ELSA

Lisbon φρόντισε να αξιοποιήσουμε

έξυπνα αυτή τη μία εβδομάδα ώστε να

συνδυάσουμε την ψυχαγωγία και την καλή

παρέα με μαθήματα από φημισμένους

διεθνείς νομικούς που δεν αρκούνταν σε

στείρες πληροφορίες αλλά μας έβαζαν

στην ψυχή του επαγγέλματος

χρησιμοποιώντας κατά βάση πρακτικά

παραδείγματα και αληθινές νομικές

υποθέσεις.

Το περίφημο ELSA Spirit

συνέβαλε στο να γεφυρωθούν

τυχόν γλωσσικές και

πολιτισμικές διαφορές μεταξύ

των συμμετεχόντων;

Το φημισμένο ELSA Spirit μου ήταν

άγνωστο έως το καλοκαίρι του 2013. Ίσως

γιατί απαιτεί να ζήσεις κάποιες εμπειρίες

στο πλαίσιο της οργάνωσης αυτής για να

την νιώσεις ως μια μεγάλη παγκόσμια

οικογένεια. Μετά τη βδομάδα αυτή

ένιωσα ακριβώς αυτό το συναίσθημα, ότι

δηλαδή τόσοι άνθρωποι ξένοι και

διαφορετικοί έχουν την διάθεση να

αλληλεπιδράσουν και να περάσουν καλά.

Η ELSA στάθηκε απλά ως αφορμή για να

βρεθούν κάποιοι άνθρωποι κοντά, να

συνεργαστούν και να γνωριστούν

καλύτερα. Όσες διαφορές και εμπόδια

υπήρχαν ξεπεράστηκαν πολύ γρήγορα και

μετατράπηκαν σε μια καλή ευκαιρία να

έρθουμε σε επαφή με πολιτισμούς και

νοοτροπίες έως τώρα άγνωστες.

Υπήρχε αρκετός ελεύθερος

χρόνος ώστε να γνωρίσεις

ενδότερα την πόλη

διοργάνωσης του summer

school;

Αρχικά, το summer school θεωρώ πως

αξίζει ως εμπειρία ακριβώς διότι φέρνει τη

μάθηση πολύ κοντά στη διασκέδαση με

ένα μοναδικό τρόπο, ώστε να είναι

δύσκολο να διαχωρίσεις πότε τελειώνει το

ένα και αρχίζει το άλλο. Κυρίως όμως

αξίζει διότι τοποθετεί αυτά τα δύο σε μια

ξένη χώρα και μάλιστα της επιλογής σου.

Η Λισαβόνα μέσα σε μια εβδομάδα

μπήκε στην καρδιά μου. Το summer

school βοήθησε σε αυτό διότι με έκανε να

δω μια πόλη με μια ματιά που δύσκολα

αποκτάς ως απλός τουρίστας. Η

οργανωτική επιτροπή φρόντισε να

ζήσουμε τη πόλη στους δικούς της

ρυθμούς ως ντόπιοι. Η πόλη ήταν από

μόνη της ένα αξιοθέατο και οι όμορφες

αναμνήσεις σε αυτή αποτυπώθηκαν στο

μυαλό μου με έναν τρόπο ανεξίτηλο.

Θεωρώ, τέλος, πως ο ιδανικότερος

τρόπος να γνωρίσεις μια πόλη είναι να

μην προσπαθείς να την δεις αλλά να την

ζεις. Το summer school της ELSA μού

πρόσφερε ακριβώς αυτό αλλά και όχι

μόνο!

36

Take a STEP and move forward!

H Ελευθερία Χανιαλάκη συμμετείχε στο πρόγραμμα STEP τον Φεβρουάριο του 2013 και εργάστηκε επί ένα μήνα στο Supreme Court της Τσεχικής Δημοκρατίας στο Brno. Ερώτηση: Γεια σου Ελευθερία! Κατ' αρχάς σ' ευχαριστώ πολύ γι' αυτή την συνέντευξη. Σκοπός της συνέντευξης είναι να μας μεταφέρεις την STEP εμπειρία σου. Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, με κάποιες γενικές ερωτήσεις. Πώς ενημερώθηκες για το πρόγραμμα STEP; Απάντηση: Γεια σου Ειρήνη! Κι εγώ σ' ευχαριστώ από καρδιάς για τη σημερινή συνέντευξη. Για το πρόγραμμα STEP ενημερώθηκα από το επίσημο site της ELSA International (elsa.org). Είναι αλήθεια πως παρά την 30ετή λειτουργία του προγράμματος STEP στην Ευρώπη,

στην Ελλάδα έχει γίνει ιδιαιτέρως γνωστό μόλις τα τελευταία χρόνια. Για όποιον, ωστόσο, επιθυμεί σήμερα να ενημερωθεί για το STEP, θα του συνιστούσα, εκτός από το site της International, να επισκεφτεί και το ολοκαίνουργιο επίσημο website της ELSA Greece (elsa-greece.org). Ερώτηση: Ήσουν σε προπτυχιακό ή μεταπτυχιακό επίπεδο όταν επιλέχθηκες για την πρακτική; Απάντηση: Όταν υπέβαλα την αίτησή μου, ήμουν τελειόφοιτη Νομικής και ασκούμενη δικηγόρος στο Ηράκλειο Κρήτης. Συνεπώς, κατά την υποβολή της αίτησης το επίπεδο σπουδών μου ήταν "graduate". Όταν, ωστόσο, υλοποίησα την STEP πρακτική ήμουν ήδη

δικηγόρος και πρωτοετής μεταπτυχιακή φοιτήτρια Εμπορικού και Οικονομικού Δικαίου στο Α.Π.Θ.. Ερώτηση: Με ποιό κριτήριο επέλεξες τη συγκεκριμένη χωρά/πόλη; Απάντηση: Βασικό κριτήριο για την επιλογή της θέσης ήταν η γλώσσα, ο φορέας που θα ελάμβανε χώρα η πρακτική και το αντικείμενο ενασχόλησης. Δεδομένου ότι επρόκειτο να εργαστώ για πρώτη φορά σε ένα διεθνές εργασιακό περιβάλλον επιθυμούσα γλώσσα εργασίας να είναι η αγγλική. Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψιν την ύπαρξη διαφορετικών νομικών συστημάτων επεδίωξα η πρακτική να γίνει στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο, το οποίο κατ’ ουσίαν είναι ομοιόμορφο για όλες τις έννομες τάξεις. Ερώτηση: Πες μας, λοιπόν, κάποια στοιχεία από το γραφείο που έκανες την πρακτική σου. Πώς ήταν το περιβάλλον εργασίας; Τί αρμοδιότητες σου ανατέθηκαν;

Απάντηση: Η πρακτική μου έλαβε χώρα στο Supreme Court (Ανώτατο Δικαστήριο) της Τσεχικής Δημοκρατίας, το οποίο είναι αντίστοιχο με τον Άρειο Πάγο στην Ελλάδα και βρίσκεται στο Brno, την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Τσεχίας. Το περιβάλλον εργασίας ήταν εξαιρετικό. Ήδη από την έναρξη της πρακτικής είχα το δικό μου γραφείο και δούλευα στον ίδιο χώρο με τους βοηθούς των δικαστών. Σχετικά με τις αρμοδιότητες, πολύ σημαντικό είναι ότι εργάστηκα στο διεθνές τμήμα του Δικαστηρίου κι έτσι ήρθα αντιμέτωπη με την αναζήτηση και τη μελέτη της Νομολογίας του Δικ.Ε.Ε. και του Ε.Δ.Δ.Α.. Κάθε εβδομάδα μου ανατίθετο ένα συγκεκριμένο θέμα προς νομική διερεύνηση, με βάση το οποίο έπρεπε να γράψω μία -συγκριτική συνήθως- μελέτη σε αυστηρές προθεσμίες και υπό την καθοδήγηση δύο επιβλεπόντων. Ερώτηση: Τα μέλη της ELSA Brno συνέβαλαν στην προσαρμογή σου; Πως; Απάντηση: Σ' ευχαριστώ πάρα πολύ γι' αυτή την ερώτηση, Ειρήνη, καθώς το

37

πρώτο πράγμα που αναφέρω σε κάποιον όταν με ρωτάει για ποιό λόγο να κάνει αίτηση για STEP είναι αυτό ακριβώς, δηλαδή η βοήθεια που λαμβάνει κάποιος από την ELSA της χώρας και της πόλης υποδοχής. Ήδη από την ημέρα που μου ανακοινώθηκε από την ELSA International ότι επιλέχθηκα για την STEP πρακτική, έλαβα συγχαρητήρια emails από την VP STEP της ELSA Czech Republic και την VP STEP της ELSA Brno και έπειτα ξεκίνησε η επικοινωνία μας ώστε να μου λύσουν κάθε απορία που είχα σχετικά με την πρακτική και την παραμονή μου εκεί. Κατά την

ημέρα της άφιξής μου στην Τσεχία, η VP STEP και ο Director for STEP της ELSA Brno με παρέλαβαν από το αεροδρόμιο, πήγαμε μαζί στο διαμέρισμα που θα έμενα και έπειτα βγήκαμε για φαγητό. Τις επόμενες ημέρες γνώρισα και τα υπόλοιπα μέλη του Δ.Σ. και η τοπική ELSA με ενημέρωνε και με προσκαλούσε σε διάφορες εκδηλώσεις που διοργάνωναν, όπως στις δράσεις του study visit που είχαν με την ELSA Slovakia και σε μία πολυπολιτισμική γιορτή παρουσίασης διάφορων χωρών, μεταξύ των οποίων και της Τσεχίας.

Ερώτηση: Είχες την ευκαιρία να γνωρίσεις την πόλη/χώρα κατά την παραμονή σου σε αυτή; Απάντηση: Η αλήθεια είναι πως η παραμονή μου στην Τσεχία ήταν περιορισμένη χρονικά και με δεδομένο ότι κάθε ημέρα από τις 9 το πρωί έως τις

16:00 το μεσημέρι ήμουν στο γραφείο, δεν είχα πολύ ελεύθερο χρόνο. Και μόνο το γεγονός, ωστόσο, ότι βρισκόμουν σε μία ξένη πόλη ήταν αρκετό ώστε κάθε βόλτα μετά τη δουλειά να μην είναι συνηθισμένη. Έτσι, είχα την ευκαιρία να επισκεφτώ μουσεία, να δω αξιοθέατα, να

πάω σε καφετέριες ή pubs (σημειώνω ότι η Τσεχία είναι η πρώτη χώρα στην παραγωγή πολλών ειδών μπύρας στην Ευρώπη) και γενικά να αξιοποιήσω κάθε λεπτό της παραμονής μου εκεί, όχι, όμως, με την ιδιότητα του τουρίστα αλλά από την σκοπιά του -με κάποιο τρόπο- προσωρινού κάτοικου της πόλης. Ερώτηση: Τι αποκόμισες από την πρακτική σου; Απάντηση: Θεωρώ ότι η πρακτική μου στο Supreme Court της Τσεχίας μου προσέφερε πολλά οφέλη τόσο σε επαγγελματικό όσο και σε προσωπικό επίπεδο. Κατά πρώτο λόγο, είχα την ευκαιρία να εργαστώ για ορισμένο διάστημα σε ένα

διεθνές εργασιακό περιβάλλον πάνω στο αντικείμενο των σπουδών μου και να γνωρίσω συναδέλφους από μία άλλη χώρα. Ενημερώθηκα για τις συνθήκες άσκησης του δικηγορικού επαγγέλματος στο εξωτερικό και βίωσα τις προκλήσεις της διαφορετικής γλώσσας και του διαφορετικού νομικού πολιτισμού. Όσον αφορά, ειδικότερα, τις αρμοδιότητες που μου ανατέθηκαν, επειδή η εργασία μου βασιζόταν ως επί το πλείστον στην έρευνα, με εξέλιξε επιστημονικά και, σίγουρα, ασχολήθηκα με ενδιαφέροντα νομικά ζητήματα που μέχρι τότε δεν με είχαν απασχολήσει. Τέλος, σε προσωπικό επίπεδο απέκτησα πραγματικούς φίλους, με τους οποίους είμαστε σε επικοινωνία μέχρι και σήμερα!

38

Ερώτηση: Θα πρότεινες το πρόγραμμα STEP σε άλλους ενδιαφερόμενους; Απάντηση: Ανεπιφύλακτα και χωρίς δεύτερη σκέψη, θα πρότεινα το πρόγραμμα STEP σε όλους τους φοιτητές Νομικής, ασκούμενους και νέους δικηγόρους! Πρόκειται για μία εμπειρία ζωής που συνδυάζει την επαγγελματική προϋπηρεσία σε φορείς, αμιγώς, νομικού ενδιαφέροντος και την εξοικείωση με τον

πολιτισμό, τον τρόπο ζωής, τις συνήθειες και τα έθιμα κάποιας άλλης χώρας. Ερώτηση: Αν σου δινόταν η ευκαιρία να ξανακάνεις STEP ποιά θέση θα επέλεγες; Απάντηση: Αν αποφάσιζα να κάνω ξανά αίτηση για STEP τότε θα επέλεγα ένα Πανεπιστήμιο ή Ερευνητικό Κέντρο με αντικείμενο τη διανοητική ιδιοκτησία στη Γερμανία ή σε κάποια σκανδιναβική χώρα.

39

Αν επιθυμείτε να γίνετε μέλη μας, να εμπλουτίσετε τις επιστημονικές σας

γνώσεις, να εκφράσετε τις απόψεις σας, αλλά και να αισθανθείτε το περίφημο

“ELSA Spirit”, μπορείτε να αναζητήσετε περισσότερες πληροφορίες καθώς

και να μας βρείτε διαδικτυακά:

1) στέλνοντας ένα e-mail στο:

thessaloniki@elsa-greece.org

2) στο blog μας:

Elsathessaloniki.blogspot.com

3) στο Facebook:

ELSA Thessaloniki (page)

ELSA Thessaloniki- the European Law Students’Association AUTH

(group)

4) στο site της ELSA Greece:

http://www.elsa-greece.org/

5) ή από κοντά, σε κάποια από τις συναντήσεις ή τις δραστηριότητές μας