Το Οικοσύστημα της Πάρνηθας

Ειρήνη ΑπλαδάΒιολόγος – M.Sc. Περιβαλλοντικής Βιολογίας και

Διαχείρισης Χερσαίων και Θαλάσσιων Οικοσυστημάτων

ΔΑΣΑΡΧΕΙΟ ΠΑΡΝΗΘΑΣ

• Ιδρύθηκε το 1961• Αποτελείται από τον

πυρήνα (38.000 στρ.) και την περιφερειακή ζώνη (212.000 στρ.)

• Ο πυρήνας είναι περιοχή απόλυτης προστασίας, ενώ στην περιφερειακή ζώνη επιτρέπονται ήπιες επεμβάσεις

• Εξαιρέθηκαν οι στρατιωτικές μονάδες, τα ορειβατικά καταφύγια, το ΞΕΝΙΑ και το καζίνο

ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΠΑΡΝΗΘΑΣ

ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ• Ισχύει ειδικός Κανονισμός Λειτουργίας • Οι σημαντικότερες αρχές που πρέπει να τηρούνται στην

διαχείριση μιας προστατευόμενης περιοχής είναι: Η βαθιά γνώση των οικολογικών και κοινωνικών συνθηκών, η προστασία και η χρήση (εκμετάλλευση) της φύσης και των

φυσικών πόρων πρέπει να θεωρούνται σαν ένα ενιαίο σύνολο και να γίνονται μόνο με αειφορικές μεθόδους,

τα τοπικά και ιδιωτικά ενδιαφέροντα και συμφέροντα πρέπει να υποτάσσονται σε αυτά του γενικότερου κοινωνικού συνόλου αλλά και σε εκείνα του μέλλοντος,

όλα τα φυσικά και κοινωνικά φαινόμενα και διαδικασίες απαιτούν σύνθετες λύσεις.

• Το 2003 ιδρύθηκε ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας

ΖΩΝΕΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ• Όλες οι εκτάσεις του Δρυμού δεν έχουν την ίδια σπουδαιότητα• Μετά την Μεγάλη Φωτιά επισπεύτηκε η έκδοση προεδρικού

διατάγματος (ΦΕΚ 336/24/7/2007), σύμφωνα με το οποίο καθορίστηκαν 16 ζώνες προστασίας: Η πρώτη ζώνη (Α1) είναι απολύτου προστασίας και

επιτρέπεται μόνο η επιστημονική έρευνα και η επίσκεψη ειδικών επιστημόνων και του προσωπικού φύλαξης του Δρυμού

Στην Α2 (επίσης απολύτου προστασίας) επιτρέπεται πλέον των ανωτέρω η υπαίθρια αναψυχή, η περιβαλλοντική εκπαίδευση και η διημέρευση του κοινού

Στις άλλες ζώνες επιτρέπονται η δασοπονία, η γεωργία, η κτηνοτροφία και η οργανωμένη αναψυχή

Ειδικά στην ζώνη Ε1 εντάσσεται το πάρκο κεραιών των Ρ/Τ μέσων

ΧΑΡΤΗΣ ΖΩΝΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Ο νέος πυρήνας

• Στην Πάρνηθα φυτρώνει το 1/6 των φυτικών ειδών όλης της χώρας, δηλαδή περίπου 1.100 είδη

• Από αυτά, τα 92 είναι ενδημικά. Κάποια από αυτά απαντούν δηλαδή σχεδόν σε όλη τη χώρα, άλλα μόνο στην ηπειρωτική Ελλάδα, άλλα μόνο στη Στερεά Ελλάδα, μόνο στην Αττική κλπ.

• Υπάρχουν όμως και δύο φυτά που φυτρώνουν μόνο στην Πάρνηθα και πουθενά αλλού στον κόσμο: η καμπανούλα της Πάρνηθας (Campanula celsii ssp. parnesia) και το αγριογαρύφαλλο της Πάρνηθας (Silene oligantha ssp. parnesia)

• Επιπλέον, υπάρχουν κάποια είδη που θεωρούνται σπάνια για το βουνό είτε επειδή έχουν πολύ μικρούς πληθυσμούς είτε επειδή οι πληθυσμοί τους απειλούνται ή δέχονται κάποιες πιέσεις.

ΤΑ ΑΓΡΙΟΛΟΥΛΟΥΔΑ

Η ΚΑΜΠΑΝΟΥΛΑ ΤΗΣ ΠΑΡΝΗΘΑΣ

ΤΟ ΑΓΡΙΟΓΑΡΥΦΑΛΛΟ ΤΗΣ ΠΑΡΝΗΘΑΣ

ΣΠΑΝΙΑ ΕΙΔΗ

Η άσπρη παιώνια (Paeonia mascula ssp. hellenica)

ΣΠΑΝΙΑ ΕΙΔΗ

Ο κόκκινος κρίνος (Lilium chalcedonicum)

ΣΠΑΝΙΑ ΕΙΔΗ

Η μαύρη φριτιλλάρια (Fritillaria obliqua ssp. obliqua)

ΣΠΑΝΙΑ ΕΙΔΗ

Η σκαμπιόζα του Υμηττού (Lomelosia hymettia)

• Μετά τη φωτιά δεν αναμένεται μείωση στον αριθμό ειδών της χλωρίδας

• Ήδη πολλά φυτά έχουν αρχίσει να πρεμνοβλαστάνουν (να αναγεννώνται).

• Πρόβλημα ενδεχομένως να υπάρχει με κάποιους πληθυσμούς σπάνιων ειδών, όπως η άσπρη παιώνια ή ο κόκκινος κρίνος, που βρίσκονταν στις περιοχές που κάηκαν

• Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να περιμένουμε την ερχόμενη άνοιξη και καλοκαίρι για να διαπιστώσουμε τυχόν απώλειες στον χλωριδικό πλούτο της Πάρνηθας.

ΤΑ ΑΓΡΙΟΛΟΥΛΟΥΔΑ

ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

Φράξου (Fraxinus ornus)

Μηλοσορβιάς (XMalosorbus florentina)

Οξύκεδρου άρκευθου

(Juniperus oxycedrus)

ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

Πλατάνι (Platanus orientalis)

Σορβιά (Sorbus aria)

• Δυστυχώς δεν έχουμε σαφή γνώση για τα ασπόνδυλα δηλαδή τα έντομα, τις αράχνες, τα σαλιγκάρια, τους σκώληκες κλπ.

• Υπολογίζουμε ότι στην Πάρνηθα βρίσκονται περίπου 10.000 έως 20.000 είδη ασπόνδυλων.

• Με βάση τη βιβλιογραφία, υποθέτουμε ότι υπάρχουν επίσης:• Τα 8 από τα 18 είδη αμφιβίων της χώρας (βάτραχοι, φρύνοι,

σαλαμάνδρες και τρίτωνες)• Τα 21 από τα 61 είδη ερπετών που έχει η Ελλάδα (χελώνες,

σαύρες και φίδια)• Τα 131 από τα 432 είδη πτηνών της χώρας (κοκκινολαίμηδες,

παπαδίτσες, σπίνοι, πέρδικες, γεράκια, αετοί κ.λ.π.)• Τα 42 από τα 120 είδη θηλαστικών της Ελλάδας (αλεπούδες,

ασβοί, λαγοί, κουνάβια, νυχτερίδες, τυφλοπόντικες κλπ.)

ΤΑ ΖΩΑ

ΤΑ ΑΣΠΟΝΔΥΛΑ

Η σπάνια πεταλούδα Zerynthia polyxena

ΤΑ ΑΣΠΟΝΔΥΛΑ

ΤΑ ΑΣΠΟΝΔΥΛΑ

ΤΑ ΑΣΠΟΝΔΥΛΑ

ΤΑ ΑMΦΙΒΙΑ

Τα αμφίβια είναι πολύ σπάνια στην Πάρνηθα. Οι πληθυσμοί τους τόσο στη χώρα μας όσο και σ’ ολόκληρο τον κόσμο απειλούνται από την ανθρώπινη δραστηριότητα.Λιμνοβάτραχος (Rana ridibunda)

ΤΑ ΕΡΠΕΤΑΣαύρα (Podarcis

erhardii

Σαΐτα (Coluber

najadum)

Χελώνα (Testudo marginata)

ΤΑ ΠΤΗΝΑ

Βραχοκιρκίνεζο (Falco tinnunculus)

Κοκκινολαίμης (Erithacus rubecula)

ΤΑ ΠΤΗΝΑΣπίνος (Fringilla coelebs)

Σταχτοκουρούνα (Corvus coronae)

ΤΑ ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ

Ασβός (Meles meles)

Σωροί από τυφλοπόντικες

Αλεπούδες (Vulpes vulpes)

• Στην Πάρνηθα επιζεί αυτή τη στιγμή ο μοναδικός μεγάλος πληθυσμός κόκκινου ελαφιού (Cervus elaphus) της Ελλάδας

• Υπολογίζεται ότι σε όλη την έκταση του βουνού ζουν περίπου 500 ελάφια.

• Τα αρσενικά ξεχωρίζουν από τα θηλυκά γιατί έχουν κέρατα.• Μάλιστα, τα κέρατά τους πέφτουν κάθε χρόνο και τα καινούρια

βγαίνουν στην αρχή με ένα μαύρο βελούδινο κάλυμμα, το οποίο στη συνέχεια το τρίβουν τα ελάφια στα δέντρα και το αποβάλλουν. Κάθε χρόνο προστίθεται συνήθως μια καινούρια διακλάδωση στα κέρατα.

• Η περίοδος Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου είναι η περίοδος αναπαραγωγής των ελαφιών και σε όλο το βουνό ακούγονται τα μουγκρητά των αρσενικών που καλούν τα θηλυκά.

• Πολλές φορές γίνονται μάχες μεταξύ δύο αρσενικών για την υπεράσπιση της περιοχής τους και του χαρεμιού τους.

ΤΟ ΕΛΑΦΙ… ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΙ!

ΤΟ ΕΛΑΦΙ… ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΙ!

ΤΟ ΕΛΑΦΙ… ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΙ!

ΜΕΤΑ ΤΗ ΦΩΤΙΑ• Μετά την καταστροφική φωτιά της Πάρνηθας

βρέθηκαν 18 νεκρά ελάφια, 3 αίγαγροι και μικρός αριθμός άλλων θηλαστικών και ερπετών.

• Το μεγαλύτερο πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι καταστράφηκαν οι σημαντικότεροι βιότοποι πολλών θηλαστικών και κυρίως του ελαφιού.

• Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την μετακίνηση των ζώων αυτών σε περιοχές που είτε δεν διαθέτουν ίδια χαρακτηριστικά με τις προηγούμενες είτε δεν είναι προστατευόμενες.

• Γίνεται αφ’ ενός προσπάθεια να απαγορευθεί το κυνήγι στις περιοχές αυτές, αφ’ ετέρου θα ξεκινήσουν έρευνες για όλες τις ζωικές ομάδες που απαντώνται στο βουνό.

• Οι μεγαλύτερες απειλές που αντιμετωπίζει η Πάρνηθα είναι:

Οι πυρκαγιές Η υπερβολική αύξηση των επισκεπτών Τα απορρίμματα Οι ασθένειες που πλήττουν τα διάφορα δασικά είδη Το παράνομο κυνήγι Οι στρατιωτικές, ραδιοτηλεοπτικές και

τηλεπικοινωνιακές εγκαταστάσεις που φυσιολογικά δε θα έπρεπε να υπάρχουν στον Δρυμό

ΟΙ ΑΠΕΙΛΕΣ

Η ΠΙΕΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ• Την περίοδο 1991-1992 σύμφωνα

με μελέτη δασικής αναψυχής ο αριθμός των επισκεπτών της Πάρνηθας ετησίως ήταν περίπου 267.000

• Την περίοδο 2001-2002 σύμφωνα με παρόμοια μελέτη, ο αριθμός των επισκεπτών της Πάρνηθας ήταν ετησίως περίπου 403.000, δηλαδή σε διάστημα περίπου 10 χρόνων υπήρξε αύξηση 66%.

• Στα νούμερα αυτά δεν υπολογίζονται οι καθημερινές επισκέψεις των εργαζομένων στο καζίνο και τις λοιπές εγκαταστάσεις.

ΤΑ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ

Σκουπίδια σε χώρο αναψυχής

Ρίψη μπαζών

ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ

Ξήρανση της ελάτης

ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ

Βαμβακίαση (προκαλείται από το μελιτογόνο έντομο Marchalina hellenica

Κάμπια του πεύκου: η προνύμφη της νυχτοπεταλούδας Thaumaetopaea pityocampa

ΤΟ ΠΑΡΑΝΟΜΟ ΚΥΝΗΓΙ

Οι περιοχές όπου απαγορεύεται το κυνήγι είναι σαφώς καθορισμένες

Δυστυχώς, εκεί που επιτρέπεται το κυνήγι δημιουργείται αυτό το απαράδεκτο θέαμα

ΟΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣΤο καζίνο της Πάρνηθας στην κορυφή Μαυροβούνι

Η κορυφή Όρνιο με τον πύργο του ΟΤΕ και το πάρκο κεραιών

ΟΙ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ

Σας ευχαριστώ πολύ!!!

Η μεγαλύτερη απειλή που αντιμετωπίζει η Πάρνηθα και το φυσικό περιβάλλον γενικότερα είναι η αδιαφορία.

Ενημερωθείτε, δράστε, προστατέψτε!