Αποτελεί προτεινόµενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική µατιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουµε καµία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά µαθήµατα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

1

ΣΠΟΥ∆ΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΕΛΠ 11: Ελληνική Ιστορία

Ακ. Έτος: 2012-13

1η EΡΓΑΣΙΑ

ΠΡΟΤΥΠΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΘΕΜΑ

Ποια τα πολιτειακά συστήµατα του ελληνιστικού κόσµου; Ποιες

εξελίξεις τα διαµόρφωσαν και ποια η θέση των πόλεων µέσα σε αυτά;

Εισαγωγή

Αντικείµενο της παρούσας µελέτης είναι τα πολιτειακά συστήµατα που

διαµορφώθηκαν κατά την ελληνιστική εποχή, την περίοδο δηλαδή που ακολούθησε

µετά το θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου (323 π.Χ) και είχε διάρκεια µέχρι περίπου τον 1ο

αιώνα π. Χ. (31 π. Χ. Ναυµαχία στο Άκτιο). Αρχικά, θα εξετάσουµε τις εξελίξεις που

οδήγησαν στην διαµόρφωση νέων πολιτικών δοµών στην αυτοκρατορία που

δηµιουργήθηκε από τις κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου. Στη συνέχεια, θα

αναλύσουµε το πολιτειακό σύστηµα της µοναρχίας, καθώς ήταν εκείνο που

κυριάρχησε στα ελληνιστικά βασίλεια. Κατόπιν, θα αναφερθούµε στις συµπολιτείες

και στη θέση των πόλεων κατά την ίδια χρονική περίοδο.

1. Οι εξελίξεις που οδήγησαν στις πολιτειακές δοµές του

ελληνιστικού κόσµου

Η µετάβαση από την πόλη-κράτος του αρχαϊκού και κλασικού κόσµου στα νέα

πολιτειακά µορφώµατα που αναδείχτηκαν στον ελληνιστικό κόσµο προέκυψε

σταδιακά και µέσα από ποικίλες διαδικασίες. Οι συγκρούσεις µεταξύ των πόλεων-

κρατών µετά τα µέσα του 5ου και κατά τον 4ο αιώνα εξασθένησαν τις εσωτερικές

τους δοµές και διεύρυναν τα οικονοµικά και κοινωνικά τους προβλήµατα. Στο

Αποτελεί προτεινόµενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική µατιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουµε καµία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά µαθήµατα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

2

πλαίσιο αυτό αποδυναµώθηκε η εσωτερική τους συνοχή και η µέριµνα για την

επιβίωση και την ανάπτυξη απέκτησε ατοµικό χαρακτήρα. Παράλληλα, οι πολιτικές

εξελίξεις µετά τον Πελοποννησιακό Πόλεµο και η ανάδειξη ολιγαρχικών

καθεστώτων συνέβαλε στη συγκέντρωση του πλούτου στα χέρια λίγων και στην

εξαθλίωση του πλήθους. Υπό αυτές τις συνθήκες η ελευθερία, η αυτονοµία και η

αυτάρκεια, βασικές προϋποθέσεις για την ύπαρξη της πόλης-κράτους, δεν ήταν

δυνατόν να διασφαλιστούν. Αποτέλεσµα αυτών ήταν η παρακµή της πόλη-κράτους

και η επιβίωσή της µέσα από τα νέα πολιτειακά σχήµατα1.

Οι νέες πολιτειακές δοµές παγιώθηκαν κυρίως µετά το θάνατο του Μ.

Αλεξάνδρου και τη διαµάχη που ακολούθησε για τη διαδοχή του. Οι συγκρούσεις

ανάµεσα στους στρατηγούς του ιππικού και του πεζικού του Μ. Αλεξάνδρου για την

απόκτηση του βασιλικού τίτλου οδήγησαν στο διαµελισµό της αυτοκρατορίας του και

ήδη από το 303 π.Χ. είχαν αρχίσει να διαµορφώνονται τα νέα βασίλεια2 (Αιγύπτου,

Περγάµου, Συρίας, Μακεδονίας και Εύξεινου Πόντου)3. Έτσι, η παρακµασµένη

πόλη-κράτος πέρασε στον ελληνιστικό κόσµο µέσα από νέα σχήµατα και έχοντας

άλλη µορφή. Όπως θα δούµε στη συνέχεια, οι περισσότερες πόλεις-κράτη

ενσωµατώθηκαν στις ελληνιστικές µοναρχίες και άλλες συγκρότησαν τα

οµοσπονδιακά κράτη, όπως ήταν η Αιτωλική και η Αχαϊκή Συµπολιτεία. Πολύ

λιγότερες ήταν εκείνες που κατάφεραν να αποσπάσουν κάποια προνόµια και να

διατηρήσουν µια σχετική αυτονοµία (π.χ. Αθήνα, Σπάρτη, Ρόδος)4.

2. Η ελληνιστική µοναρχία

Η ελληνιστική µοναρχία διαµορφώθηκε βαθµιαία και ένα πρώτο βήµα προς αυτή

την κατεύθυνση είχε ήδη κάνει ο Φίλιππος εξουσιάζοντας άµεσα τη Χαλκιδική,

µεγάλες εκτάσεις της Χερσονήσου του Αίµου, αποκτώντας τον έλεγχο του Κοινού

των Θεσσαλών, εγκαθιστώντας φρουρές σε ελληνικές πόλεις, ελέγχοντας

στρατιωτικά τους Περραιβούς, τους Μάγνητες, τους Αχαιούς της Φθιώτιδας και

ασκώντας προσωπική εξουσία εκτός ορίων αυτού του κράτους. Τον ακολούθησε ο

γιος του Αλέξανδρος, ο οποίος, αφού κληρονόµησε τις πολιτικές ιδιότητες του

1 Θ. Βερέµη, Ι. Γιαννόπουλου, Σ. Ζουµπάκη, Ε. Ζυµή, Θ. Ιωάννου, Α. Μαστραπά, Ελληνική Ιστορία, Ο Αρχαίος Ελληνικός Κόσµος, Τοµ. Α΄, ΕΑΠ, Πάτρα 2002, σ. 117. 2 Η διαµόρφωσή τους οριστηκοποιήθηκε µέχρι το 280 π.Χ. (Στο ίδιο, σ. 151). 3 Στο ίδιο, σ. 151. 4 Στο ίδιο, σ. 117.

Αποτελεί προτεινόµενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική µατιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουµε καµία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά µαθήµατα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

3

πατέρα του, κατάφερε να επεκτείνει πολύ περισσότερο το χώρο της προσωπικής του

εξουσίας µέσα από τις από τις κατακτήσεις του. Η διαφορά ανάµεσα στον Φίλιππο

και στον Μ. Αλέξανδρο δεν αναφέρεται τόσο σε ποιοτικά όσο σε ποσοτικά κριτήρια5.

Χαρακτηριστικό γνώρισµα του µοναρχικού συστήµατος που διαµορφώθηκε στον

ελληνιστικό κόσµο είναι ότι αυτό δεν εµφανίζεται πάντα µε οµοιόµορφο «πρόσωπο»

και ενιαία χαρακτηριστικά, παρόλο που οι συνιστώσες του είχαν διερευνηθεί ήδη από

τον 4ο αι. µέσα από την ελληνική φιλοσοφική και πολιτική σκέψη. Η βασιλεία

εννοιολογικά δήλωνε ένα σύνολο αρετών που ανύψωναν κάποιον σε σύγκριση µε τους

συνανθρώπους του, παρά µια ξεκάθαρη µορφή πολιτεύµατος6. Μετά τον Αλέξανδρο η

πολιτική µορφή της µοναρχίας που επιβλήθηκε δεν προερχόταν από Έλληνες. Για το

λόγο αυτό παρατηρούνται διαφοροποιήσεις ανάµεσα στο µοναρχικό πολίτευµα της

Μακεδονίας και των βασιλείων της Ανατολής. Στο πλαίσιο αυτό η µοναρχίες

µπορούν να διακριθούν σε εθνικές (ιδρύθηκαν στην Ευρώπη, π.χ. οι Αντιγονίδες της

Μακεδονίας και σε προσωπικές (ανατολικές, π.χ. οι Σελευκίδες, οι Λαγίδες, οι

Ατταλίδες)7.

Η επιβολή της µοναρχίας στον ελληνιστικό κόσµο σχετίζεται τόσο µε τον

στρατιωτικό και απολυταρχικό χαρακτήρα της εξουσίας του Μ. Αλεξάνδρου όσο και

µε το µέγεθος και την πολυµορφία που χαρακτήριζε την αυτοκρατορία που κατάφερε

να δηµιουργήσει. Βασικός επίσης, παράγοντας για την επικράτηση του µοναρχικού

πολιτεύµατος ήταν ότι οι κατακτηµένες επαρχίες ήταν ήδη εξοικειωµένες µε αυτό,

καθώς αποτελούσε την παραδοσιακή πολιτειακή δοµή τους. Επιπρόσθετα, οι

θεωρητικές βάσεις για την επικράτησή της µοναρχίας είχαν ήδη τεθεί από τους

Έλληνες φιλοσόφους Πλάτωνα και Αριστοτέλη αλλά και από τους ρήτορες

Αντισθένη και ∆ιογένη, που επίσης επέκριναν το δηµοκρατικό πολίτευµα. Την ίδια

ιδεολογική κατεύθυνση υποστήριξαν και οι φιλόσοφοι του 3ου αι. π.Χ. (Ζήνων,

Επικούριοι)8.

Η ελληνιστική µοναρχία διαµόρφωσε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάτω από

την επίδραση των αρχών της ελληνοµακεδονικής µοναρχίας αλλά και των

πολιτειακών συστηµάτων της Ανατολής. Έτσι, παρόλο που οι γενικές αρχές ήταν

5 Μ. Σακελλαρίου, «Πολιτεία, Οικονοµία, Κοινωνία» στο Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, ∆΄: Μέγας Αλέναδρος – Ελληνιστικοί Χρόνοι, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1973, σσ. 465-466. 6 C. Mosse- A. Scnhapp- Gourbeillon, Επίτοµη Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας, Παπαδήµας, Αθήνα 1999, σ. 434. 7 Στο ίδιο, σσ. 434-435 8 Θ. Βερέµη, κ.ά., ό.π., σ. 169.

Αποτελεί προτεινόµενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική µατιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουµε καµία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά µαθήµατα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

4

κοινές σε όλα τα βασίλεια, οι τοπικές συνθήκες και παραδόσεις προσέδιδαν ιδιαίτερο

χαρακτήρα σε αυτά επηρεάζοντας τις εκδηλώσεις του µοναρχικού πολιτεύµατος . Στο

πλαίσιο αυτό εγγράφονται και οι όποιες διαφορές ανάµεσα στη µορφή της

µακεδονικής µοναρχίας και αυτής των άλλων βασιλείων. Για παράδειγµα, , αν και

ίσχυε το «primus inter pares», µαρτυρούνται στενότερες σχέσεις ανάµεσα στο

µονάρχη της Μακεδονίας και τους υπηκόους του συγκριτικά µε τους µονάρχες των

άλλων βασιλειών. Επίσης, στο µακεδονικό βασίλειο δεν είχε επίσηµα καθιερωθεί η

δυναστικής λατρείας. Η θέση του απέναντι στους υπηκόους του και στο στρατό

ενισχυόταν από την κατάκτηση εδαφών, µέσω της οποίας εξασφάλιζε και την

αφοσίωσή τους. Κοινό στοιχείο σε όλα τα ελληνιστικά βασίλεια ήταν η κληρονοµική

διαδοχή στο θρόνο9.

Τις περισσότερες πληροφορίες για τη λειτουργία του µοναρχικού συστήµατος τις

διαθέτουµε από το βασίλειο της Αιγύπτου και στους παπύρους που διασώθηκαν σε

αυτό. Βλέπουµε, λοιπόν, ότι το πολίτευµα χαρακτηριζόταν από γραφειοκρατία, µε

πολυπρόσωπη κεντρική εξουσία και ένα οργανωµένο δίκτυο περιφερειακών

υπαλλήλων. Ο µονάρχης ήταν ο επικεφαλής της κεντρικής εξουσίας και γύρω του

βρίσκονταν µια σειρά από αξιωµατούχους µε περιορισµένη εξουσία, καθώς ο ίδιος

αποτελούσε και την «πηγή» του νόµου. Ο «επί πραγµάτων», ο υποµνηµατογράφος, ο

επιστολογράφος, ο αρχιδικαστής και διάφοροι αυλικοί ήταν ορισµένοι από τους

αξιωµατούχους που περιστοίχιζαν το βασιλιά και είναι υπεύθυνοι για τη σωστή

λειτουργία της εξουσίας και του παλατιού10.

3. Συµπολιτείες

Ο όρος συµπολιτεία αναφέρεται στο συνασπισµό πολλών πόλεων σε µια ισχυρή

οµοσπονδία, όπου η αυτονοµία και η ανεξαρτησία των µελών που την απαρτίζουν

περιορίζεται προκειµένου να ενισχυθεί το σύνολο. Αυτό το πολιτειακό σύστηµα

αναπτύχθηκε κυρίως στην νότια ηπειρωτική Ελλάδα κατά τους ελληνιστικούς

χρόνους και ειδικότερα σε περιοχές που ήταν εξοικειωµένες µε την οµοσπονδιακή

οργάνωση, όπως ήταν η Αχαΐα, η Αρκαδία, η Βοιωτία και η Αιτωλία. Σε αυτές τις

περιοχές ο θεσµός της πόλης-κράτους δεν έλαβε δυναµική µορφή και δεν

δηµιουργήθηκε κάποια ιστορική παράδοση ηγεµονίας ή ανεξαρτησίας. Οι

9 Στο ίδιο, σσ. 170-171. 10 Στο ίδιο, σ. 171-172.

Αποτελεί προτεινόµενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική µατιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουµε καµία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά µαθήµατα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

5

ισχυρότερες συµπολιτείες ήταν η Αιτωλική και η Αχαϊκή, οι οποίες, όπως θα

εξετάσουµε αναλυτικότερα στη συνέχεια, απέκτησαν µεγάλη δύναµη και επιρροή τον

3ο και 2ο αι. π.Χ11.

Βασική αιτία για τον σχηµατισµό του υπήρξε η αδυναµία µεµονωµένων πόλεων

και µικρών «κοινών» να αντιµετωπίσουν αποτελεσµατικά τον επεκτατισµό των

διαδόχων και των επιγόνων του Μ. Αλεξάνδρου. Οι συµπολιτείες προσπάθησαν να

αντισταθούν στη µοναρχία, να προασπίσουν την αυτονοµία τους και να

εξασφαλίσουν τα πολιτικά τους δικαιώµατα. Σε αυτές τις οµοσπονδίες συµµετείχαν

είτε γειτονικές πόλεις είτε πόλεις αποµακρυσµένες. Οι τελευταίες υπέγραφαν µε τη

συµπολιτεία συνθήκη ισοπολιτείας, µε την οποία αµφότερα τα µέλη παραχωρούσαν

πολιτικά δικαιώµατα στους πολίτες τους12.

∆υστυχώς δεν διαθέτουµε πολλές πληροφορίες για τον τρόπο εσωτερικής

οργάνωσης της συµπολιτείας. Οι θεσµοί τους βασίζονταν στους θεσµούς των πόλεων,

αλλά η συνέλευση, το συµβούλιο, οι άρχοντες και οι λειτουργία τους δεν

προσδιορίζονται µε απόλυτη σαφήνεια13.

Οι περισσότερες πληροφορίες αφορούν τις δύο σηµαντικότερες συµπολιτείες, την

Αιτωλική και την Αχαϊκή. Όπως φαίνεται η πρώτη είχε δηµοκρατικότερο χαρακτήρα

και στις συνελεύσεις της είχε επικρατήσει η ατοµική ψηφοφορία. Στη λαϊκή

συνέλευση, η οποία συγκαλούνταν την άνοιξη και το φθινόπωρο, συµµετείχαν όλοι

οι στρατεύσιµης ηλικίας άνδρες. Επικεφαλής της εκλεγόταν κάθε χρόνο ένας

στρατηγός. Το συµβούλιο (βουλή η συνέδριον) φρόντιζε για το έργο της

διακυβέρνησης ανάµεσα στις συγκλήσεις των συνελεύσεων, χωρίς ωστόσο να

αναµειγνύεται στις αποφάσεις τους. Το συµβούλιο αυτό απαρτιζόταν από

αντιπροσώπους των πόλεων που εκλέγονταν κατ’ αναλογία προς τους κατοίκους.

Σηµαντική θέση στην ιεραρχία της συµπολιτείας είχε επίσης η εκλεγµένη επιτροπή

των αποκλήτων, η οποία ρύθµιζε τις καθηµερινές υποθέσεις14.

Ιδιαίτερα σηµαντική για την ιστορία της Μακεδονίας και της κυρίως Ελλάδας

υπήρξε η Αχαϊκή Συµπολιτεία. Οι συνελεύσεις, σύνοδοι και σύγκλητοι , αν και δεν

ήταν συχνές, ήταν αντιπροσωπευτικές, και το καθεστώς του πολίτη βασιζόταν στο

11 Στο ίδιο, σσ. 157, 175. 12 Στο ίδιο, σσ. 175-178. 13 C. Mosse- A. Scnhapp- Gourbeillon, ό.π., σ. 440. 14 Στο ίδιο, σ. 441 και F. Walbank, O Ελληνιστικός Κόσµος, εκδ. Βάνια, Αθήνα 1993, σσ. 214-215.

Αποτελεί προτεινόµενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική µατιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουµε καµία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά µαθήµατα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

6

τιµοκρατικό σύστηµα. Σηµαντικό ρόλο σε αυτή είχαν οι αξιωµατούχοι και ειδικότερα

οι στρατιωτικοί αρχηγοί (π.χ. Άρατος, Φιλοποίµην)15. Η Αχαϊκή Συµπολιτεία

αναδείχθηκε σε σηµαντική τοπική δύναµη µέσα από την πολιτική της αντίθεση µε την

Μακεδονία, µε την οποία στη συνέχεια προσδέθηκε στενά ως µέλος µιας συµµαχίας

συµπολιτειών που ίδρυσε ο Αντίγονος ∆ώσων. Υπό αυτή της την ιδιότητα

συγκρούστηκε αρχικά µε τη Ρώµη στη διάρκεια του Πρώτου Μακεδονικού Πολέµου

(215-205 π.Χ.), ενώ στη συνέχεια κατά τον ∆εύτερο Μακεδονικό Πόλεµο

αναγκάστηκε να συνασπιστεί µε αυτή. Ως σύµµαχος πλέον της Ρώµης, η συµπολιτεία

επεκτάθηκε και έθεσε υπό έλεγχο το σύνολο της Πελοποννήσου µε εξαίρεση την

πόλη της Σπάρτης16.

4. Πόλεις

Από τα παραπάνω διαπιστώνουµε ότι το πολιτειακό σύστηµα της πόλης-κράτους,

το οποίο εµφανίστηκε στους αρχαϊκούς χρόνους και παγιώθηκε κατά την κλασική

περίοδο, δεν θα µπορούσε να εφαρµοστεί κατά την ελληνιστική περίοδο αν δεν

άλλαζε µορφή και δεν προσαρµοζόταν στη νέα πραγµατικότητα. Τόσο εξωτερικοί

παράγοντες, όπως η έκταση της αυτοκρατορίας που σχηµάτισε ο Μ. Αλέξανδρος και

κληρονοµήθηκε στους διαδόχους, όσο και η επικράτηση µοναρχικών καθεστώτων σε

αυτή, είχαν ως αποτέλεσµα την υποχώρηση της πόλης-κράτους και τη σταδιακή

αναπροσαρµογή της στα νέα δεδοµένα17.

Στο πλαίσιο αυτό, οι πόλεις του ελληνιστικού κόσµου, δεν εµφανίζονται µε ενιαία

χαρακτηριστικά, αλλά διαµορφώνονται βάσει της αυτονοµίας ή µη που διαθέτουν.

Στους ελληνιστικούς χρόνους υπάρχουν αυτόνοµες πόλεις τόσο στον ηπειρωτικό όσο

και στον νησιωτικό χώρο, οι οποίες διατήρησαν σε µεγάλο βαθµό την παραδοσιακή

τους δοµή18. Χαρακτηριστικό παράδειγµα αυτόνοµης πόλης συνιστά η πόλη της

Ρόδου, η οποία εξαιτίας της γεωγραφικής της θέσης και της δύναµης του στόλου της

κατάφερε να απολαµβάνει µια πραγµατική ανεξαρτησία στη διάρκεια του 3ου

αιώνα19. Ήταν µία από τις λίγες ελληνικές πόλεις που διατήρησε την ανεξαρτησία της

15 C. Mosse- A. Scnhapp- Gourbeillon, ό.π., σ. 441. 16 F. Walbank, ό.π., σσ. 216-217. 17 Θ. Βερέµη, κ.ά., ό.π., σ. 174. 18 Στο ίδιο, σ. 174. 19 C. Mosse- A. Scnhapp- Gourbeillon, ό.π., σ. 440.

Αποτελεί προτεινόµενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική µατιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουµε καµία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά µαθήµατα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

7

για µεγάλο διάστηµα ακολουθώντας την ίδια ουδέτερη εξωτερική πολιτική και

διαφυλάσσοντας συγχρόνως την εσωτερική πολιτική και κοινωνική της οργάνωση20.

Παράλληλα υπήρχαν πόλεις ενταγµένες σε µια συµπολιτεία. Πρόκειται για πόλεις

που έχαναν σε σηµαντικό βαθµό την αυτονοµία τους, καθώς η συµπολιτεία διάφορες

λειτουργίες τους, χωρίς ωστόσο αυτό να σηµαίνει ότι δεν αποτελούσαν ισότιµα µέλη

της. Παράδειγµα τέτοιας πόλης είναι η Αµβρακία που ήταν µέλος της Αιτωλικής

Συµπολιτείας.

Ορισµένες παλαιές ελληνικές διατήρησαν την παραδοσιακή δοµή τους και τις

λειτουργίες τους, αν και ήταν εξαρτηµένες από τους ηγεµόνες των ελληνιστικών

βασιλείων. ∆ιοικητικά ωστόσο ελέγχονταν από φρουρές ή επιστάτες (π.χ. η Κυρήνη)

που είχε εγκαταστήσει σε αυτές ο µονάρχης. Κάποιες από αυτές µάλιστα µε την

ενίσχυση των µοναρχών που τις είχαν υπό την επικυριαρχία τους κατάφεραν να

αναδειχθούν σε σηµαντικλα οικονοµικά και πολιτιστικά κέντρα.

Τέλος, ιδρύθηκαν καινούργιες πόλεις τόσο από τον Μ. Αλέξανδρο όσο και από

τους ηγεµόνες των ελληνιστικών βασιλείων. Οι πόλεις αυτές υπόκειντο σε αυστηρό

έλεγχο από τους τοπικούς εκπροσώπους του βασιλιά και δεν διέθεταν παράδοση στο

θεσµό της πόλης. Για τους λόγους αυτούς αποτέλεσαν αυτοδιοικούµενες ενότητες. Η

Αντιόχεια στον Περσικό Κόλπο που ιδρύθηκε από τον Αντίοχο, απ’ όπου πήρε και το

όνοµά της αποτελεί δείγµα τέτοιας πόλης21.

Συµπεράσµατα

Συνοψίζοντας, µέσα από την παρούσα µελέτη εξετάσαµε τις πολιτειακές

δοµές του ελληνιστικού κόσµου, όπου, όπως είδαµε, κυρίαρχη θέση είχε το

πολίτευµα της µοναρχίας και η οµοσπονδιακή οργάνωση των πόλεων σε

συµπολιτείες. Στο πλαίσιο αυτό διαπιστώσαµε ότι η πολιτειακή εξέλιξη που

σηµειώνεται σε µια ιστορική εποχή είναι απόρροια των ιστορικών γεγονότων και

πολιτικών διεργασιών που έχουν προηγηθεί καθώς των νέων δεδοµένων που αυτά

διαµορφώνουν. Η πόλη των αρχαϊκών και κλασικών χρόνων επιβίωσε µέσα από τα

νέα πολιτειακά σχήµατα, αρχόµενη από µια ελληνινιστική µοναρχία ή ενταγµένη σε

20 Ι. Τουλουµάκος, «Ρόδος» στο στο Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, ∆΄: Μέγας Αλέναδρος – Ελληνιστικοί Χρόνοι, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1973, σ. 410. 21 Θ. Βερέµη, κ.ά., ό.π., σσ. 174-175.

Αποτελεί προτεινόµενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική µατιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουµε καµία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά µαθήµατα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

8

µια συµπολιτεία, χωρίς να λείπουν και οι ελάχιστε εξαιρέσεις των αυτόνοµων

πόλεων.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

C. Mosse- A. Scnhapp- Gourbeillon, Επίτοµη Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας,

Παπαδήµας, Αθήνα 1999.

Θ. Βερέµη, Ι. Γιαννόπουλου, Σ. Ζουµπάκη, Ε. Ζυµή, Θ. Ιωάννου, Α.

Μαστραπά, Ελληνική Ιστορία, Ο Αρχαίος Ελληνικός Κόσµος, Τοµ. Α΄, ΕΑΠ,

Πάτρα 2002.

F. Walbank, O Ελληνιστικός Κόσµος, εκδ. Βάνια, Αθήνα 1993.

Ι. Τουλουµάκος, «Ρόδος» στο στο Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, ∆΄: Μέγας

Αλέναδρος – Ελληνιστικοί Χρόνοι, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1973.

Μ. Σακελλαρίου, «Πολιτεία, Οικονοµία, Κοινωνία» στο Ιστορία του

Ελληνικού Έθνους, ∆΄: Μέγας Αλέναδρος – Ελληνιστικοί Χρόνοι, Εκδοτική

Αθηνών, Αθήνα 1973.