Ecodesign and electronic products

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Πολυτεχνική Σχολή

Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών

Οικολογικός Σχεδιασμός και Ηλεκτρονικά Προϊόντα

Δουγαλής Σταύρος (ΑΕΜ: 4519)

Οκτώβριος 2006

Οικολογικός σχεδιασμός και ηλεκτρονικά προϊόντα Περιεχόμενα

Περιεχόμενα

Περιεχόμενα 2

Πρόλογος 5

Κεφάλαιο 1 – Απόβλητα Ηλεκτρικού & Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού 6

1.1. Φυσικοί πόροι και απόβλητα 6

1.2. Απόβλητα Ηλεκτρικού & Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) 6

1.3. Περιβαλλοντικά προβλήματα διαχείρισης ΑΗΗΕ 7

1.3.1. Σπατάλη πρώτων υλών κι ενέργειας 8

1.3.2. Έλλειψη χώρων ταφή 9

1.3.3. Η συνολική οικολογική επιβάρυνση σε ΑΗΗΕ 9

1.3.4. Επικίνδυνες ουσίες στα ΑΗΗΕ 10

1.4. Η διαχείριση των ΑΗΗΕ 11

1.4.1. Αποτέφρωση των ΑΗΗΕ 11

1.4.2. ΑΗΗΕ σε ΧΥΤΑ 12

1.4.3. Ανάκτηση Ενεργείας 12

Κεφάλαιο 2 – Ανακύκλωση ΑΗΗΕ 13

2.1. Ανακύκλωση του υπολοίπου (scrap) παραγωγής 13

2.2. Ανακύκλωση κατά την διάρκεια ζωής του προϊόντος 13

2.3. Ανακύκλωση μετά το τέλος της ζωής του 13

2.3.1. Κλειστού τύπου (ανάκτηση προϊόντων ή εξαρτημάτων τους) 13

2.3.1.1. Επαναπώληση /Επαναχρησιμοποίηση 14

2.3.1.2. Επισκευή / αναμόρφωση 14

2.3.2. Ανακύκλωση ανοιχτού κυκλώματος (ανάκτηση υλικών) 14

2.4. Δυσκολίες στην ανακύκλωση 15

Σελίδα 2


2.5. Είδη τεχνικών ανακύκλωσης ΑΗΗΕ 15

2.5.1 Τεμαχισμός – Διαχωρισμός 16

2.5.2. Μεταλλουργική επεξεργασία 16

2.5.3. Ελεγχόμενη αποσυναρμολόγηση 17

2.6 Ανάγκη για σύγχρονο σχεδιασμό 17

Κεφάλαιο 3 – Νομοθεσία σχετική με τα ΑΗΗΕ 18

3.1. Ευρωπαϊκή Ένωση 18

3.2. Εθνική νομοθεσία 19

3.3. Βασικοί άξονες νομοθεσίας 20

3.3.1 Γενικές αρχές 20

3.3.1.1. Μέθοδοι πρόληψης ΑΗΗΕ 20

3.3.1.2. Η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» 21

3.3.1.3. Ευθύνη φορέων 22

3.3.1.4. Ενημέρωση των τελικών χρηστών 22

3.3.2. Περιορισμός χρήσης επικίνδυνων ουσιών στα ΑΗΗΕ 22

3.3.3. Όροι - προϋποθέσεις για την επεξεργασία ΑΗΗΕ 23

Κεφάλαιο 4 – Οικολογικός Σχεδιασμός 24

4.1. Περιβαλλοντικός Ευαίσθητος Σχεδιασμός & Ανάκτηση Προϊόντων 24

4.1.1. Ανάλυση Κύκλου Ζωής (ΑΚΖ) 25

4.1.2. Σχεδιασμός για το περιβάλλον 28

4.2. Σχεδιασμός για αποδοτική αποσυναρμολόγηση 29

4.2.1. Σχεδιασμός για αποσυναρμολόγηση 29

4.2.2. Σχεδιασμός ακολουθίας αποσυναρμολόγησης 29

4.2.3. Υπολογισμός βάθους αποσυναρμολόγησης 29

4.2.4. Σχεδιασμός βοηθητικού λογισμικού για αποσυναρμολόγηση 30

Σελίδα 3


Κεφάλαιο 5 – Συμπεράσματα 31

5.1. Η πολιτεία 31

5.2. Οι καταναλωτές 32

5.3. Οι παραγωγοί 33

5.4. Οι ανακυκλωτές 35

5.5. Δίκτυο πληροφοριών 35

5.6. Σύγχρονες τάσεις έρευνας 37

5.7. Επίλογος 38

Βιβλιογραφία 39

Διαδικτυακές διευθύνσεις - Διάφορα 41

Βασικοί Ορισμοί 42

Παράρτημα Α 43

Παράρτημα Β 44

Σελίδα 4

Οικολογικός σχεδιασμός και ηλεκτρονικά προϊόντα Πρόλογος

Πρόλογος

Οι βασικές αρχές της Περιβαλλοντικής Μηχανικής είναι μια απάντηση στην

αυξανόμενη ανάγκη για την πρακτική της εφαρμοσμένης μηχανικής να επιτρέψει την

ανθρώπινη ευημερία, ενώ συγχρόνως θα προστατεύσει το φυσικό περιβάλλον από το

οποίο προέρχονται αγαθά και υπηρεσίες. Αναγνωρίζει ότι η ανθρωπότητα είναι

αδιάσπαστη και απολύτως εξαρτώμενη από φυσικά συστήματα, και ότι ο

αυξανόμενος παγκόσμιος πληθυσμός και η κατανάλωση έχουν βλάψει, με

ανησυχητικά αυξανόμενη ένταση, τα σφαιρικά οικοσυστήματα.

Η Περιβαλλοντική Μηχανική συμπεριλαμβάνει το σχεδιασμό βιώσιμων

συστημάτων, σύμφωνο με οικολογικές αρχές, οι οποίες ενσωματώνουν την

ανθρώπινη κοινωνία με το φυσικό περιβάλλον της, προς όφελος και των δύο.

Αναγνωρίζει τη σχέση όλων των ζωντανών οργανισμών (συμπεριλαμβανομένων των

ανθρώπων) με το περιβάλλον τους και τους περιορισμούς που επιβάλλεται στο

σχεδιασμό λόγω της πολυπλοκότητας και της μεταβλητότητας, παράγοντες έμφυτοι

σε φυσικά συστήματα.

Είναι γενικά παραδεκτό ότι η παραγωγή, η διανομή, η χρήση και η διαχείριση των

προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια μετά το τέλος της ζωής τους έχουν πολλές

σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, όπως η αλλαγή του κλίματος, που

σχετίζονται με την κατανάλωση ενέργειας, η κατανάλωση άλλων υλικών και

φυσικών πόρων, όπως το νερό, η παραγωγή αποβλήτων και η έκλυση επικίνδυνων

ουσιών στο περιβάλλον. Εκτιμάται ότι πάνω από το 80% του συνόλου των

περιβαλλοντικών επιπτώσεων που οφείλονται σε προϊόντα έχουν την αφετηρία τους

στη φάση του σχεδιασμού των προϊόντων . Κατά συνέπεια, η όσο το δυνατόν

πρωιμότερη συνεκτίμηση των περιβαλλοντικών παραμέτρων στη διαδικασία

ανάπτυξης των προϊόντων είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος τροποποίησης και

βελτίωσής τους.

Η σύγχρονη μηχανική απαιτεί μία σχεδιαστική μεθοδολογία σύμφωνη και

συμβατή, αν όχι βασισμένη, σε οικολογικές αρχές. Η εργασία αυτή έχει ώς σκοπό να

προβάλει γενικά τον οικολογικό σχεδιασμό και ειδικότερα το πρόβλημα των

αποβλήτων του τομέα σχεδιασμού των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών προϊόντων.

Σελίδα 5

Οικολογικός σχεδιασμός και ηλεκτρονικά προϊόντα Κεφάλαιο 1 Απόβλητα Ηλεκτρικού & Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού

Σελίδα 6

Κεφάλαιο 1 – Απόβλητα Ηλεκτρικού & Ηλεκτρονικού

Εξοπλισμού

1.1. Φυσικοί πόροι και απόβλητα

Οι φυσικοί πόροι, όπως το νερό, το έδαφος, οι γαίες και τα ορυκτά είναι είτε μη

αναπληρώσημοι μετά την εξάντλησή τους, είτε πεπερασμένοι (δεν υπάρχει η

δυνατότητα για δημιουργία περισσοτέρων). Με σωστή όμως διαχείριση μπορούμε να

τους εκμεταλλευτούμε, χωρίς να καταστρέψουμε τα υπάρχων αποθέματα για

μελλοντική χρήση. Αυτό σημαίνει:

i. περιορισμό στην κατανάλωση των προαναφερθέντων πόρων και

ii. εξεύρεση εναλλακτικών τρόπων διατήρησης και ανάπτυξης του βιοτικού μας

επιπέδου, µε νέες πολιτικές και τεχνολογίες.

Είναι γνωστό, πως όσο ανεβαίνει το βιοτικό επίπεδο μίας κοινωνίας, τόσο

αυξάνεται και ο όγκος των αστικών αποβλήτων, µε βλαβερές συνέπειες για την υγεία

του ανθρώπου.

1.2. Απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ)

Η εξέλιξη και η κυρίαρχη πλέον παρουσία του ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού

εξοπλισμού (στο εξής ΗΗΕ) καθώς και η χρήση του έχει αλλάξει και βελτιώσει τον

τρόπο ζωής µας. Οι νέες εφαρμογές των ΗΗΕ έχουν αυξηθεί δραστικά, έχοντας ως

αποτέλεσμα μία επιβλητική επίδρασή σε όλους τους τομείς της καθημερινής μας

ζωής.

Η παραγωγή ειδών ΗΗΕ αποτελεί έναν από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους

τομείς της βιομηχανικής παραγωγής σε ολόκληρο το πλανήτη. Η ανάπτυξη, όμως,

αυτή έχει ως αποτέλεσμα τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού

(στο εξής ΑΗΗΕ) να είναι πλέον µία από τις μεγαλύτερες κατηγορίες αποβλήτων. Η

κατηγορία των ΑΗΗΕ διακρίνεται από τις υπόλοιπες κατηγορίες αστικών αποβλήτων

για τους παρακάτω λόγους:


Σελίδα 7

i. Η ραγδαία αύξηση ΑΗΗΕ. Κατά το 1998 η παραγωγή ΑΗΗΕ ανήλθε σε 6 εκατ.

τόνους στην Ευρώπη (4% της κατηγορίας των αστικών αποβλήτων) ενώ

αναμένεται πως η ετήσια αύξηση του όγκου τους θα κυμαίνεται μεταξύ 3% και

5%.

ii. Τα ΑΗΗΕ αποτελούν κατά κύριο λόγο συναρμολογημένα σύνολα που περιέχουν

πολύπλοκα μείγματα υλικών και κατασκευαστικών στοιχείων.

iii. Περιέχουν ουσίες «επικίνδυνες» για το περιβάλλον, χρειάζεται, δηλαδή, κατά την

διαχείρισή τους, ειδικές επεξεργασίες για την εξουδετέρωση των. Παρόλο που ένα

ποσοστό υψηλότερο του 90% των ΑΗΗΕ αποτελεί αντικείμενο υγειονομικής

ταφής, καύσης ή επαναχρησιμοποίησης δίχως επανεπεξεργασία, μεγάλο μέρος

των διαφόρων ρύπων που επιπίπτουν στην κατηγορία των αστικών αποβλήτων

προέρχεται από τα ΑΗΗΕ και,

iv. Η επιβάρυνση του περιβάλλοντος από την παραγωγή νέων ΗΗΕ υπερβαίνει κατά

πολύ την επιβάρυνση που συνδέεται µε την παραγωγή των υλικών που αποτελούν

άλλες υποκατηγορίες των αστικών αποβλήτων. Συνεπώς, η ανακύκλωση των

ΑΗΗΕ θα πρέπει να συμβάλει σε μεγάλο βαθμό σε εξοικονόμηση ενεργειακών

πόρων

Η εκρηκτική ανάπτυξη των ΗΗΕ την τελευταία δεκαετία κυρίως οφείλεται

καταρχήν στη συνεχή εκθετική τεχνολογική πρόοδο, στις εταιρείες που προωθούν

στην αγορά νέα και καλύτερα μοντέλα, αλλά και στην απαίτηση των καταναλωτών

για διαρκώς καινοτόμα προϊόντα. Η πρόοδος της τεχνολογίας στον τομέα των ΗΗΕ,

συνοδεύεται με την γρήγορη απόσυρση και τελικά «αχρήστευση» προϊόντων και

συσκευών, πολύ πριν την ολοκλήρωση της προβλεπόμενης διάρκειας ζωής τους, με

αποτέλεσμα τον τεράστιο όγκο ΑΗΗΕ.

1.3. Περιβαλλοντικά προβλήματα διαχείρισης ΑΗΗΕ

Το πρόβλημα που προκύπτει από την αυξημένη παραγωγή ΑΗΗΕ σχετίζεται τόσο

µε τον όγκο τους, την σπατάλη πρώτων υλών κι ενέργειας όσο και µε τους

περιβαλλοντικούς κινδύνους κατά την διάθεσή τους (ταφή, καύση κλπ) σημεία τα

οποία και θα αναλυθούν παρακάτω.


Σελίδα 8

1.3.1. Σπατάλη πρώτων υλών κι ενέργειας

Είναι προφανές, πως για την παραγωγή των ΗΗΕ δεσμεύονται σημαντικές

ποσότητες πρώτων υλών και ενεργείας, ενώ συγχρόνως χρησιμοποιούνται και

διάφορα χημικά προϊόντα. Η, όλο και πιο, γρήγορη απόσυρση τους έχει ως

αποτέλεσμα τη σημαντική απώλεια πρώτων υλών και ενεργείας. Εκτός αυτού, τα

ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά προϊόντα περιέχουν πολύτιμες πρώτες ύλες, όπως

μέταλλα, πλαστικό, γυαλί κ.α.. Για την κατασκευή π.χ. ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή

(σκληρός δίσκος, οθόνη, πληκτρολόγιο και ποντίκι) χρειάζονται, εκτός των άλλων,

περίπου 2,5 κιλά πολυστυρένιο. Για κάθε, λοιπόν, καινούργιο υπολογιστή

χρησιμοποιούμε 5,5 λίτρα αργό πετρέλαιο και 85m3 φυσικό αέριο.

Είναι επομένως αυτεξήγητο πως όταν απορρίπτεται κάποιος παλιός ΗΗΕ, στην

ουσία απορρίπτονται πολύτιμες πρώτες ύλες, η αντίστοιχη ενέργεια (που και των δύο

τα αποθέματα είναι πεπερασμένα), καθώς επίσης παράγεται και περαιτέρω ρύπανση

κατά την προσπάθεια αναπλήρωσης για την παραγωγή νέων προϊόντων.

Πληροφοριακά ο πίνακας 1 παρουσιάζει την ποικιλία αλλά και την ποσότητα των

υλικών που συναντώνται σε κάθε τόνο ηλεκτρονικών πλακετών.

Υλικά που περιέχονται σε έναν τόνο ηλεκτρονικών πλακετών

Υλικό Kg/t Υλικό Kg/t

Πλαστικό 273 Κάδµιο 0,36

Χαλκός 130 Ταντάλιο 0,17

Σίδηρο 41 Μολυβδένιο 0,14

Βρώµιο 26 Παλλάδιο 0,11

Κασσίτερος 20 Κοβάλτιο 0,08

Νικέλιο 18 ∆ηµήτριο 0,05

Αντιµόνιο 10 Λευκόχρυσος 0,03

Ψευδάργυρος 4 Λανθάνιο 0,03

Άργυρος 0,45 Υδράργυρος 0,01

Χρυσός 0,45 Πηγή: Technical University of Denmark

Πίνακας 1.


Σελίδα 9

1.3.2. Έλλειψη χώρων ταφής

Οι περιορισμένοι χώροι υγειονομικής ταφής (ΧΥΤΑ), αλλά και ο εκθετικά

αυξανόμενος όγκος των ΑΗΗΕ δεν επιτρέπουν την συνεχόμενη ταφή. Δε θα

μπορούσαν να διατεθούν σε ολόκληρο τον πλανήτη τόσοι χώροι για ΧΥΤΑ.

1.3.3. Η συνολική οικολογική επιβάρυνση σε ΑΗΗΕ

Η οικολογική επιβάρυνση σε απόβλητα, δηλαδή η συνολική ποσότητα αποβλήτων

που προκύπτουν από την παραγωγή ενός προϊόντος, π.χ. ενός ψυγείου, ή μίας

τηλεόρασης είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από την ποσότητα αποβλήτων που

παράγονται κατά την απόρριψη των προϊόντων όταν ολοκληρώσουν την ζωή τους.

Η συνολική οικολογική επιβάρυνση σε απόβλητα που προκαλεί, π.χ. ένας

ηλεκτρονικός υπολογιστής που ζυγίζει περί τα 30 κιλά ξεπερνάει τους 1,5 τόνους

αποβλήτων, αν συνυπολογιστούν και τα απόβλητα που παράγονται καθ’ όλο τον

κύκλο ζωής του.

Συνολική οικολογική επιβάρυνση

Μη ορατή οικολογική επιβάρυνση σε απόβλητα για ολόκληρο τον κύκλο της ζωής

Προϊόντα Ποσότητα αποβλήτων

Προσωπικός Υπολογιστής 1.500 κιλά

Φορητός Υπολογιστής 400 κιλά

Κινητό τηλέφωνο 75 κιλά

Πηγή: Worldwatch Institute, Vital signs 2002

Πίνακας 2.

Καθώς η παραγωγή κάποιου προϊόντος απαιτεί συχνά τη χρήση χημικών ουσιών,

πολλές φορές επικίνδυνων και σύμφωνα µε το Worldwatch Institute, η παραγωγή

μικροτσίπ 2γρ. μνήμης 32Mb DDRAM απαιτεί 800-πλάσια ποσότητα ορυκτών

καυσίμων, 16.000-πλάσια ποσότητα νερού και 36-πλάσια ποσότητα χημικών. Αξίζει

να σημειωθεί πως οι εκτιμήσεις του ιδίου ινστιτούτου του προηγούμενου χρόνου

αντιστοιχούσε σε παραγωγή 60.0000.000 ημιαγωγών ανά άτομο.


Σελίδα 10

Πρώτες ύλες για μικροτσίπ

Απαιτήσεις για την παραγωγή ενός μικροτσίπ 2 γρ.

Απαιτήσεις Ποσότητα

Ορυκτά καύσιμα 1.600 γρ.

Χημικές ουσίες 72 γρ.

Νερό 32.000 γρ.

Συστατικά αέρια (κυρίως άζωτο) 700 γρ.

Πηγή: Worldwatch Institute, Vital signs 2002

Πίνακας 3.

1.3.4. Επικίνδυνες ουσίες στα ΑΗΗΕ

Πολλά από τα περιβαλλοντικά και υγειονομικά προβλήματα που προκαλούνται

από τη ισχύουσα διαχείριση των ΑΗΗΕ συνδέονται µε την ύπαρξη επικίνδυνων

ουσιών στα προϊόντα αυτά. Οι βασικές τους δομικές μονάδες, που είναι κοινές στη

πλειοψηφία των ΗΗΕ, είναι:

i. πλακέτες συναρμολόγησης τυπωμένων κυκλωμάτων,

ii. καλώδια και σύρματα, πλαστικά (τα οποία περιέχουν επιβραδυντικά φλόγας),

iii. διακόπτες και μεταλλάκτες υδραργύρου,

iv. είδη που χρησιμοποιούνται σε οθόνες (οι λυχνίες καθοδικών ακτινών και οι

οθόνες υγρών κρυστάλλων),

v. συσσωρευτές και ηλεκτρικά στοιχεία,

vi. μέσα αποθήκευσης δεδομένων,

vii. ελαφρές γεννήτριες,

viii. πυκνωτές,

ix. αντιστάσεις,

x. αισθητήρες και σύνδεσμοι.

Μεταξύ των ουσιών που περιλαμβάνουν τα παραπάνω υλικά, οι πλέον

προβληματικές, από περιβαλλοντική σκοπιά, είναι τα βαρέα μέταλλα, όπως ο

υδράργυρος, το κάδμιο και το χρώμιο, οι αλογονωμένες ουσίες, όπως οι

χλωροφθοράνθρακες (CFC), πολυχλωροδιφαινύλια (PCB), χλωριούχο πολυβινύλιο

(PVC) και τα βρωμιούχα επιβραδυντικά, καθώς επίσης αμίαντος και αρσενικό.


Σελίδα 11

1.4. Η διαχείριση των ΑΗΗΕ

Οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που σχετίζονται µε τις κατηγορίες των

προαναφερθέντων αποβλήτων δεν αντιμετωπίζονται δεόντως από την υπάρχουσα

πρακτική σε ό,τι αφορά την διαχείρισή μετά το τέλος της ζωής τους. Η τύχη των

ΑΗΗΕ μετά το τέλος του κύκλου της ζωής τους βρισκόταν μεταξύ των παρακάτω

επιλογών:

i. αποτέφρωση,

ii. διάθεση (ταφή),

iii. ανάκτηση (ενεργείας).

Εκτιμάται πως περίπου το 90% των ΑΗΗΕ καταλήγει σήμερα σε ΧΥΤΑ,

αποτέφρωση ή ανάκτηση άνευ προεργασίας με συνέπεια να καταλήγουν πολύτιμες

πρώτες ύλες και επικίνδυνα απόβλητα στους ΧΥΤΑ και σε χώρους καύσης. Πιο

αναλυτικά.

1.4.1. Αποτέφρωση των ΑΗΗΕ

Η μέθοδος αυτή λαμβάνει χώρα σε ειδικές εγκαταστάσεις και συμβάλει σημαντικά

στην αύξηση των αέριων ρύπων (ιδιαίτερα τοξικών ενώσεων, όπως βαρέα µέταλλα,

διοξίνες, φουράνια κ.α.) που εκλύονται στην ατμόσφαιρα ή παρακρατούνται στην

τέφρα των μονάδων καύσεως. Μελέτες στην Γερμανία υπολόγισαν ότι περιέχονται

ετησίως 36 τόνοι υδραργύρου και 16 τόνοι καδμίου από αποτέφρωση αποβλήτων.

Επιπλέον έχει αποδειχθεί ότι η αποτέφρωση µη επικίνδυνων αποβλήτων είναι η

μεγαλύτερη πηγή διοξινών και φουρανίων στην Ευρώπη.

Επιπλέον, τα ΑΗΗΕ περιέχουν σοβαρές ποσότητες PVC (αποτελεί το 20%

τουλάχιστον των πλαστικών στα ΑΗΗΕ) το οποίο δεν προσφέρεται για αποτέφρωση,

ιδίως σε σχέση µε την ποσότητα και τον επικίνδυνο χαρακτήρα των παραγόμενων

καυσαερίων κατά την διαδικασία. Κατά την υγειονομική ταφή του, έχει αρνητικές

επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου. Σήμερα, ανακυκλώνονται πολύ μικρές

ποσότητες αποβλήτου PVC από τα ΑΗΗΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε το 1998

οδηγίες για την αποτέφρωση αποβλήτων, ορίζοντας αυστηρές ανώτερες οριακές τιμές

ρύπων, που θα δούμε σε ξεχωριστό κεφάλαιο.


Σελίδα 12

1.4.2. ΑΗΗΕ σε ΧΥΤΑ

Η υγειονομική ταφή σε ΧΥΤΑ επιβάλλεται να γίνεται σε σύγχρονους χώρους

ταφής οι οποίοι πληρούν υψηλές προδιαγραφές και μεταχειρίζονται τα απόβλητα

ανάλογα µε την επικινδυνότητά τους. Οι προδιαγραφές αυτές αυξάνουν πολύ το

κόστος διάθεσης για τα κοινά απόβλητα και υπερβολικά για τα επικίνδυνα μα είναι

µία αναγκαία πίεση προς τους υπόχρεους να ανακυκλώνουν τα προϊόντα τους, ώστε

να μειώνεται όσο το δυνατόν η τελική ποσότητα αποβλήτων προς διάθεση.

Λόγω της παρουσίας πολλών επιμέρους ουσιών στα ΑΗΗΕ, παρατηρούνται

αρνητικές επιπτώσεις για το περιβάλλον κατά την υγειονομική τους ταφή και πολύ

περισσότερο κατά την ανεξέλεγκτη διάθεση τους. Τα κύρια προβλήματα προέρχονται

κυρίως από την απόπλυση και την εξαέρωση των επικίνδυνων ουσιών, κυρίως σε

περιπτώσεις που οι εγκαταστάσεις δεν είναι σχετικά σύγχρονες.

Μερικά παραδείγματα αποτελούν η απόπλυση του υδραργύρου κατά την

καταστροφή τμημάτων ΗΗΕ, η καταστροφή πυκνωτών που περιέχουν PCB, καθώς

και η διαρροή τοξικών ουσιών στο έδαφος και στα υπόγεια ύδατα από την ταφή

πλαστικών υλικών µε βρωµιούχους επιβραδυντές φλόγας ή πλαστικών υλικών που

περιέχουν κάδµιο. Προβληματισμό επίσης προκαλεί και η εξαέρωση μεταλλικού

υδραργύρου από τα ΑΗΗΕ στους ΧΥΤΑ.

1.4.3. Ανάκτηση Ενεργείας

Η ανάκτηση ενέργειας είναι το τελευταίο στάδιο της εναλλακτικής διαχείρισης. Η

ανάκτηση ενεργείας είναι αποτέφρωση σε ειδικές εγκαταστάσεις, που µας επιτρέπουν

την εκμετάλλευση της ενέργειας που εκλύεται από την καύση. Θεωρείται η τελευταία

επιλογή που µας εκμετάλλευσης αποβλήτων.

Οικολογικός σχεδιασμός και ηλεκτρονικά προϊόντα Κεφάλαιο 2 Ανακύκλωση ΑΗΗΕ

Σελίδα 13

Κεφάλαιο 2 – Ανακύκλωση ΑΗΗΕ

Η ανακύκλωση των ΑΗΗΕ έχει ως σκοπό έχει να επαναχρησιμοποιήσει τα υλικά

των προϊόντων ως νέα προϊόντα. Τρεις βρόγχοι μπορούν να διακριθούν, στους οποίους

λαμβάνουν χώρα διεργασίες ανακύκλωσης:

2.1. Ανακύκλωση του υπολοίπου (scrap) παραγωγής

Η εκ νέου κατεργασία και χρήση του υπολοίπου παραγωγής είναι από τις πιο

εξελιγμένες μορφές ανακύκλωσης, γεγονός που οφείλεται στο ότι το υπόλοιπο

παραγωγής βρίσκεται, ως επί το πλείστον, σε μεγάλες ποσότητες καθαρού υλικού

όπως π.χ. υπολείμματα από κατεργασίες κοπής χάλυβα ή ελαστικού από χύτευση. Οι

περισσότερες εταιρείες που γράφουν στα προϊόντα τους ότι περιέχουν «x%

ανακυκλωμένου υλικού», αναφέρονται σε καθαρά σε αυτό το είδος ανακύκλωσης.

2.2. Ανακύκλωση κατά την διάρκεια ζωής του προϊόντος

Ορίζεται ως η επαναχρησιμοποίηση του προϊόντος για τον ίδιο ή παρόμοιο σκοπό

χρησιμοποιώντας το αρχικό του σχήμα.

2.3. Ανακύκλωση μετά το τέλος της ζωής του

Λόγω του ότι είναι δύσκολο να οριστεί το τέλος ζωής ενός ΗΗΕ (μιας και πολλές

συσκευές απορρίπτονται ενώ λειτουργούν ακόμα άριστα) η εν λόγο κατηγορία

διαχωρίζεται στις παρακάτω υποκατηγορίες ανακύκλωσης.

2.3.1. Κλειστού τύπου (ανάκτηση προϊόντων ή εξαρτημάτων τους)

Η ανάκτηση προϊόντων ή εξαρτημάτων αποτελεί την πρώτη προτεραιότητα, από

την στιγμή που η παραγωγή ίδιων νέων προϊόντων επιφέρει τις μεγαλύτερες

περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Στόχος, λοιπόν, είναι να επεκταθεί η ζωή των προϊόντων,

επιτεύξιμη με τους παρακάτω τρόπους.


Σελίδα 14

2.3.1.1 Επαναπώληση /Επαναχρησιμοποίηση

Η επαναπώληση έχει την δυνατότητα να επαναφέρει το προϊόν αυτούσιο στην

αγορά. Προϊόντα που μπορεί να είναι άχρηστα για έναν, μπορεί να είναι χρήσιμα για

άλλον. Η επαναχρησιμοποίηση από την άλλη επαναπροωθεί στην αγορά εξαρτήματα

των οποίων η λειτουργία θεωρείται ικανοποιητική. Πολλοί φορείς συλλέγουν και

ελέγχουν το υλικό αποστέλλοντας τα σκάρτα τεμάχια για ανακύκλωση, ενώ τα

λειτουργικά πωλούνται ως μονάδες ή συνδυάζονται µε άλλα για τη δημιουργία νέου

προϊόντος. Σ’ αυτήν την κατηγορία δεν συμπεριλαμβάνονται στα υλικά που μπορούν

να επισκευαστούν, θεωρούνται σκάρτα και απορρίπτονται.

2.3.1.2. Επισκευή / αναμόρφωση

Η επισκευή και η αναμόρφωση διαφέρουν σε σχέση με την επαναπώληση, γιατί

περιλαμβάνουν τροποποίηση του προϊόντος. Η επισκευή ασχολείται µε τα φανερά

λάθη, ενώ η αναμόρφωση έχει ως στόχο να βελτιώσει τη γενικότερη αξιοπιστία του

προϊόντος, καθαρίζοντας, επιθεωρώντας και αντικαθιστώντας εξαρτήματα όπου

χρειάζεται. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου βελτιώνεται το προϊόν µε ενσωμάτωση σε

αυτό νέων υλικών που πιθανό να προέκυψαν μετά την πρώτη του εμφάνιση στην

αγορά. Η αναμόρφωση συνήθως διεξάγεται από τους κατασκευαστές πρότυπων

εξαρτημάτων κατά την λήξη συμβολαίου εκμίσθωσης ή όταν πάψει πλέον να

λειτουργεί.

2.3.2. Ανακύκλωση ανοιχτού κυκλώματος (ανάκτηση υλικών)

Η ανακύκλωση ανοιχτού κυκλώματος είναι μέθοδος με την οποία εμπεριέχεται εκ

νέου χρήση του υλικού από ένα άχρηστο αντικείμενο για την κατασκευή νέων

προϊόντων. Η ανάκτηση υλικών είναι µία από τις σημαντικότερες εναλλακτικές

επιλογές των ΑΗΗΕ στο τέλος της ζωής τους, δεδομένου πως η οποιαδήποτε

επαναχρησιμοποίηση είναι ανέφικτη λόγω της ταχύτατης εξέλιξης της τεχνολογίας.


Σελίδα 15

2.4. Δυσκολίες στην ανακύκλωση

Οι ιδιαιτερότητες της διαδικασίας της ανακύκλωσης είναι πολλές, εδώ όμως

παρατίθενται οι βασικότερες δυσκολίες που αφορούν στις τεχνικές ανακύκλωσης (όχι

π.χ. την συλλογή των αποβλήτων):

i. Η ποικιλία των προϊόντων είναι πολύ μεγάλη ακατόρθωτο να περιοριστεί στο

φάσμα ενός µόνο κατασκευαστή.

ii. Προκύπτουν αβεβαιότητες σχετικά µε τις περιόδους επιστροφής των προϊόντων.

Λόγω απρόβλεπτων συνιστωσών στην διάρκεια ζωής των προϊόντων, η χρονική

διασπορά επιστροφής των προϊόντων διευρύνεται επιβάλλοντας τις διαδικασίες

ανακύκλωσης να είναι ευέλικτες.

iii. Είναι απρόβλεπτο, λόγω παγκόσμιας αγοράς, να υπολογισθεί το πού θα βρεθεί

ένα προϊόν στο τέλος της ζωής του, άρα, και πρέπει οι φορείς ανακύκλωσης να

είναι σε θέση να χειριστούν οποιοδήποτε προϊόν, από οποιοδήποτε μέρος.

iv. Τα πεταμένα προϊόντα βρίσκονται συχνά σε άσχημη κατάσταση, που συνήθως

εξαρτάται από τον τρόπο που έπαψε να λειτουργεί ο ΗΗΕ (π.χ. σπάσιμο,

ξεπερασμένη τεχνολογία κτλ.). Ιδιαίτερη σημασία έχει ο τρόπος χειρισμού των

ΑΗΗΕ από τους ίδιους τους χρήστες.

v. Όσο καλή κατάσταση να βρίσκεται ένα προϊόν, δεν είναι, σίγουρα, όπως ήταν

κατά την διαδικασία της κατασκευής/συναρμολόγησης του. Έχει, βεβαίως,

υποστεί φθορές κατά την χρήση, καθώς οι μετατροπές ενός προϊόντος από την

πρωταρχική του κατάσταση μπορεί να οφείλονται στον χρόνο και στο περιβάλλον

(διάβρωση, φθορά υλικών), στην κατάχρηση του προϊόντος (χρήση για

διαφορετικό σκοπό από ότι σχεδιάστηκε ), σε αλλαγές εξαρτημάτων που επέφερε

ο χρήστης ή κάποια επισκευή κατά την διάρκεια ζωής του. Τίποτα από τα

παραπάνω δεν είναι δυνατό να προβλεφθεί.

2.5. Είδη τεχνικών ανακύκλωσης ΑΗΗΕ

Το πρώτο μισό της προηγούμενης δεκαετίας, το ενδιαφέρον της πλειοψηφίας των

ερευνητών είχε εστιαστεί στον σχεδιασμό για το τέλος του κύκλου της ζωής των

ΗΗΕ (Design for End-of-life) καθώς και στην κοστολογική ανάλυση της

αποσυναρµολόγησης που θα οδηγούσε σε αποτελέσματα για εξαρχής ορθότερο


Σελίδα 16

αρχικό σχεδιασμό. Κύριος λόγος ήταν το γεγονός πως η έρευνα στον τομέα αυτό

εγκαινιάστηκε από την μηχανολογία και περιβάλλοντα σχεδιασμού μηχανών. Λογικό

λοιπόν ότι η λύση απέναντι στους περιβαλλοντικούς προβληματισμούς ήταν η

αποσυναρμολόγηση.

Εναλλακτικές ή/και συμπληρωματικές τεχνολογίες επεξεργασίας όπως ο

τεμαχισμός και στη συνέχεια ο διαχωρισμός για ανακύκλωση υλικών δεν έτυχε

ιδιαίτερης προσοχής για αρκετά χρόνια μέχρι που ερευνητές συνειδητοποίησαν πως

οι παράγοντες του κόστους και η άποψη των κατασκευαστών και της πολιτείας

παίζουν, ίσως, το σημαντικότερο ρόλο. Για το τέλος του κύκλου της ζωής των

συσκευών μελετώνται, λοιπόν, ουσιαστικά τρεις τεχνικές ανακύκλωσης των ΑΗΗΕ:

2.5.1. Τεμαχισμός – Διαχωρισμός

Αυτός ο τρόπος είναι ο επικρατέστερος στην Ελλάδα. Η βασική αρχή της

επεξεργασίας αυτής είναι ο τεμαχισμός των συσκευών σε πολύ μικρά κομματάκια και

ο κατόπιν διαχωρισμός των διαφόρων υλικών µε κατάλληλες διεργασίες (ανάκτηση

των υλικών). Μπορεί να χαρακτηριστεί µη ελεγχόμενη αποσυναρμολόγηση.

2.5.2. Μεταλλουργική επεξεργασία

Η επεξεργασία αυτή, ως επί το πλείστον, χρησιμοποιεί τα µη μεταλλικά υλικά των

προϊόντων ως καύσιμη ύλη για να τήξει και να ανακτήσει τα μέταλλα. Κατά τη

μέθοδο αυτή, απομονώνονται τα υγρά, αποσυναρμολογούνται τα πολύτιμα υλικά και

το υπόλοιπο συμπιέζεται και οδηγείται σε υψικάμινο. Στην υψικάμινο τα μέταλλα

τήκονται και διαχωρίζονται καταλλήλως ώστε να µην δημιουργηθούν ανεπιθύμητα

κράματα. Η επεξεργασία αυτή εξαρτάται πολύ από τις απαιτήσεις των

ανακυκλωμένων υλικών.


Σελίδα 17

2.5.3. Ελεγχόμενη αποσυναρμολόγηση

Η αποσυναρμολόγηση είναι μία διαδικασία συστηματικής απομάκρυνσης

επιθυμητών συστατικών από ένα συναρμολογημένο σύνολο, εξασφαλίζοντας ότι δεν

φθείρονται τα συστατικά αυτά κατά την διάρκεια της εν λόγω διαδικασίας. Πρακτικά,

η αποσυναρμολόγηση ορίζεται ως η ελεγχόμενη ακολουθία που στοχεύει στον,

διαχωρισμό και ανάκτηση επιθυμητών υποσυνόλων του προϊόντος. Χωρίζεται στα

ακόλουθα είδη:

i. Μη καταστροφική, χωρίς να καταστραφεί κάποιο υποσύνολο του προϊόντος.

ii. Μερικώς καταστροφική, με καταστροφή των συνδέσμων ή επιλεγμένων

εξαρτημάτων.

iii. Καταστροφική, με μη ελεγχόμενη καταστροφή της δομής του προϊόντος.

Αναφέρεται σαν ακραία περίπτωση της αποσυναρμολόγησης.

2.6. Ανάγκη για σύγχρονο σχεδιασμό

Γίνεται αντιληπτό πως δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες

ανακύκλωσης µε τον μέχρι τώρα μηχανολογικό σχεδιασμό, μα θα πρέπει να

προσαρμοστούν στις νέες προκλήσεις της σύγχρονης μηχανολογίας για ένα

βιωσιμότερο περιβάλλον.

Καλούμαστε πλέον να αναπτύξουμε νέα μοντέλα και νέες μεθοδολογίες ικανές να

αντιμετωπίσουν τις αλλαγές που λαμβάνουν χώρα από το δίκτυο της ανακύκλωσης

και τις ροές των υλικών, μέχρι τις τεχνικές δυσκολίες της αποσυναρμολόγησης. Η

λύση στις σύγχρονες προκλήσεις είναι ο περιβαλλοντικά ευαίσθητος σχεδιασμός και

η ανάκτηση προϊόντων που θα αναλύσουμε σε επόμενο κεφάλαιο.

Οικολογικός σχεδιασμός και ηλεκτρονικά προϊόντα Κεφάλαιο 3 Νομοθεσία σχετική με τα ΑΗΗΕ

Σελίδα 18

Κεφάλαιο 3 – Νομοθεσία σχετική με τα ΑΗΗΕ

3.1. Ευρωπαϊκή Ένωση

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα περιβαλλοντικά προβλήματα που σχετίζονται µε τη

διαχείριση των ΑΗΗΕ, τα κράτη µέλη της Ε.Ε. διατύπωσαν προτάσεις για εθνικά

νομοθετήματα που να καλύπτουν τον τομέα αυτό. Κάποια από τα κράτη είχαν

προχωρήσει σε εθνικές νομοθεσίες, αλλά εκφράστηκαν ανησυχίες για την έλλειψη

εναρμονισμένης ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τα ΑΗΗΕ. Η στρατηγική αυτή θα

αποσκοπεί κατά κύριο λόγο στην μείωση των ΑΗΗΕ, και κατά δεύτερο λόγο στην

επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και τις υπόλοιπες μορφές ανάκτησής τους.

Αποσκοπεί επίσης στην ελαχιστοποίηση των κινδύνων και των περιβαλλοντικών

επιπτώσεων από την επεξεργασία και διάθεση των ΑΗΗΕ σε κοινοτικό επίπεδο.

Η διαδικασία λήψης μιας απόφασης σε Ευρωπαϊκό επίπεδο στον τομέα του

περιβάλλοντος ακολουθεί την διαδικασία της συναπόφασης, δηλαδή το Ευρωπαϊκό

Κοινοβούλιο (ΕΚ) συμμετέχει στην άσκηση νομοθετικής εξουσίας σε συνεργασία με

το Συμβούλιο.

Χρονικό διαδικασίας:

από το 1994 - Συµβουλευτική ∆ιαδικασία: µε περισσότερες από 150 διµερείς και

πολύπλευρες συναντήσεις µε την βιοµηχανία (90% όλων των συναντήσεων),

περιβαλλοντικές μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, τοπικές αυτοδιοικήσεις, ομάδες

καταναλωτών καθώς και τις υπηρεσίες της Επιτροπής.

i. Ιούνιος 2000 - Πρόταση της Ε. Επιτροπής - COM 2000 (347)

ii. Απρίλιος 2001 - 1η Ανάγνωση ΕΚ

iii. Δεκέμβριος 2001 - Κοινή θέση Συμβουλίου ΕΕ

iv. Απρίλιος 2002 – 2η Ανάγνωση ΕΚ

v. Δεκέμβριος 2002 - Απόφαση του ΕΚ και του Συμβουλίου


Σελίδα 19

Οπότε κατέληξε το ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο στις ακόλουθες οδηγίες:

i. Η Οδηγία 2002/96/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου

της 27ης Ιανουαρίου 2003 σχετικά µε τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και

ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ).

ii. Η Οδηγία 2005/95/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου

της 27ης Ιανουαρίου 2003 σχετικά µε τον περιορισμό της χρήσης ορισμένων

επικίνδυνων ουσιών σε είδη ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού.

3.2. Εθνική νομοθεσία

Σε εφαρμογή των ανωτέρω Ευρωπαϊκών οδηγιών έχουν εκδοθεί στην Ελλάδα οι

παρακάτω νομοθετικές διατάξεις:

i. Ο Νόμος 2939/6-8-2001 για τις «συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των

συσκευασιών και άλλων προϊόντων -Ίδρυση Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής

Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (ΕΟΕ∆ΣΑΠ) και άλλες

διατάξεις» αποτελεί τη βασική νομοθετική ρύθμιση για την εναλλακτική διαχείριση

των ΑΗΗΕ σε εθνικό επίπεδο.

ii. Το υπό έκδοση Προεδρικό Διάταγμα «μέτρα και όροι για την εναλλακτική

διαχείριση των αποβλήτων ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού και

τον περιορισμό της χρήσης ορισμένων επικίνδυνων ουσιών στα είδη αυτά.

Πρόγραμμα για την εναλλακτική διαχείρισή τους», αποσκοπεί στην εφαρμογή

των άρθρων 15, 16, 17, 18 και 24 του Ν. 2939/01, ώστε, µε την κατά

προτεραιότητα πρόληψη δημιουργίας ΑΗΗΕ και επιπλέον την

επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και άλλες μορφές αξιοποίησης των

αποβλήτων αυτών, να μειωθεί η ποσότητα των αποβλήτων προς διάθεση.

Επιδιώκεται, παράλληλα, η βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων όλων των

φορέων που συμμετέχουν στον κύκλο ζωής του ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού

εξοπλισμού (παραγωγοί, διανομείς, καταναλωτές, φορείς που σχετίζονται µε την

επεξεργασία των ΑΗΗΕ).


Σελίδα 20

3.3. Βασικοί άξονες νομοθεσίας

Έχοντας πια υπ’ όψιν και το Προεδρικό ∆ιάταγµα για την εναλλακτική διαχείριση

των ΑΗΗΕ, μπορούν να αναφερθούν οι βασικοί άξονες της πολιτικής σε κοινοτικό

και εθνικό επίπεδο σχετικά µε τη διαχείριση των ΑΗΗΕ, άξονες πάνω στους οποίους

θα πρέπει να κινείται κανείς:

3.3.1 Γενικές αρχές

Η εναλλακτική διαχείριση των ΑΗΗΕ βασίζεται στις ακόλουθες αρχές:

i. στην αρχή της πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων από τη διαχείριση του

ΗΗΕ, µε μείωση του συνολικού όγκου καθώς και των επικίνδυνων συστατικών

τους,

ii. στην αρχή της κατά προτεραιότητα επαναχρησιμοποίησης του ΗΗΕ, της

ανάκτησης υλικών και της ανακύκλωσης των ΑΗΗΕ,

iii. στην ανάκτηση ενέργειας χωρίς ρύπανση του περιβάλλοντος σύμφωνα µε την

κείμενη νομοθεσία, ώστε να μειώνεται η τελική διάθεση των αποβλήτων αυτών.

iv. στην αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει»

v. στην αρχή της ευθύνης όλων των εμπλεκόμενων οικονομικών παραγόντων, είτε

δημόσιων, είτε ιδιωτικών και,

vi. στην αρχή της δημοσιότητας προς τους χρήστες και καταναλωτές ως προς τα

μέτρα που λαμβάνονται με στόχο να αναδειχθεί ο ρόλος τους ως παράγοντες

συμβολής των αποβλήτων αυτών.

3.3.1.1. Μέθοδοι πρόληψης ΑΗΗΕ

Για επιτευχθεί περιορισμός της ποσότητας των προς διάθεση ΑΗΗΕ, πρέπει να

μειωθεί στο ελάχιστο η σπατάλη φυσικών πόρων κυρίως µε την

επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση, και την ανάκτηση ενέργειας από τα εν λόγω

απόβλητα. Έτσι εξασφαλίζεται σημαντική μείωση των κινδύνων για την υγεία και το

περιβάλλον με τους παρακάτω τρόπους:

i. κατά το σχεδιασμό και την παραγωγή νέου ΗΗΕ να λαμβάνονται πλήρως υπ’

όψιν και να διευκολύνονται η επισκευή, η αναβάθμιση, η επαναχρησιμοποίηση, η


Σελίδα 21

αποσυναρμολόγηση και ιδίως η ανακύκλωση των ΑΗΗΕ, εκτός, και εφόσον

υλοποιούνται διαδικασίες κατασκευής και ειδικά χαρακτηριστικά σχεδίασης που

παρουσιάζουν υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος και/ή τις απαιτήσεις

ασφαλείας.

ii. οι κατασκευαστές να περιορίσουν τη χρήση των επικίνδυνων ουσιών στα είδη

ΗΗΕ με την υποκατάσταση ασφαλέστερων υλικών, με σκοπό να ενισχυθούν οι

δυνατότητες και η αποδοτικότητα της ανακύκλωσης των ΑΗΗΕ και να

αποφευχθεί η διάθεση επικινδύνων αποβλήτων.

iii. να δίδεται προτεραιότητα στην επαναχρησιμοποίηση ολόκληρων των συσκευών

καθώς και των κατασκευαστικών τους στοιχείων,

iv. όπου δεν είναι εφικτή η επαναχρησιμοποίηση, τα ΑΗΗΕ να υποβάλλονται σε

αξιοποίηση, στην οποία θα πρέπει να επιτυγχάνεται υψηλό επίπεδο ανακύκλωσης

και,

v. οι κατασκευαστές ειδών ΗΗΕ, σε συνεργασία µε τους κατασκευαστές υλικών και

κατασκευαστικών στοιχείων, να ενσωματώνουν την μέγιστη δυνατή ποσότητα

ανακυκλωμένου υλικού στα νέα προϊόντα, ούτως ώστε να αναπτύσσονται οι

αγορές ανακυκλωμένων υλικών.

3.3.1.2. Η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει»

Σύμφωνα µε την αρχή αυτή, θεωρείται πιο αποδοτικό, αλλά και ορθότερο, να

επιβαρύνονται µε το κόστος της ανακύκλωσης οι παραγωγοί των ΑΗΗΕ. Ο κύριος

λόγος είναι ότι αυτός που μολύνει το περιβάλλον πρέπει να πληρώνει και τις

συνέπειες του προϊόντος που προωθεί στην αγορά. Μόνο µε τον τρόπο αυτόν δύναται

να υπάρξει αισθητή βελτίωση, αφού η ουσιαστική αντιμετώπιση του προβλήματος

εστιάζεται στην «πηγή», δηλαδή στην σχεδίαση και την παραγωγή του προϊόντος.

Καθιερώνεται, με τον τρόπο αυτό, η ευθύνη των παραγωγών ΗΗΕ

(κατασκευαστών - εισαγωγέων), οι οποίοι υποχρεούνται να συμμετέχουν ή/και να

οργανώνουν συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης των ΑΗΗΕ για τη ξεχωριστή

συλλογή, προσωρινή αποθήκευση, μεταφορά, επαναχρησιμοποίηση και επεξεργασία

των ΑΗΗΕ, βάση των διατάξεων της κείμενης νομοθεσίας για τη διαχείριση των.


Σελίδα 22

3.3.1.3. Ευθύνη φορέων

Μέσω του Προεδρικού Διατάγματος αυτού προάγεται η αρχή «ο ρυπαίνων

πληρώνει», αφού τόσο η βιομηχανία όσο και υπόλοιποι οικονομικοί φορείς

καθίστανται υπεύθυνοι για την εναλλακτική διαχείριση των προϊόντων. Παράλληλα

δεν αφαιρείται από την Τοπική Αυτοδιοίκηση ο χαρακτήρας της, ως υπεύθυνος

φορέας διαχείρισης των δημοτικών αποβλήτων.

3.3.1.4. Ενημέρωση των τελικών χρηστών

Τονίζεται ιδιαίτερα η αξία της συμμετοχής των χρηστών - καταναλωτών στην

εναλλακτική διαχείριση των προϊόντων αυτών, µε την προώθηση, μεταξύ άλλων,

συστημάτων πληροφόρησης και ειδικής σήμανσης στο προϊόν ή τη συσκευασία πως

πρόκειται για υλικό που υπόκειται σε εναλλακτική διαχείριση. Οι τελικοί χρήστες θα

έχουν την δυνατότητα να επιστρέφουν τον αποσυρόμενο ΗΗΕ χωρίς επιβάρυνση σε

σημεία συλλογής που καθορίζονται από τους ΟΤΑ σε συνεργασία µε τα συστήματα

εναλλακτικής διαχείρισης. Το ίδιο μπορεί να συμβαίνει ακόμα και σε καταστήματα

εμπορίου, σε εξειδικευμένα καταστήματα και υπερκαταστήματα µε την δυνατότητα

αγοράς νέου, ισοδύναμου τύπου, µε τον αποσυρόμενο, ΗΗΕ.

3.3.2. Περιορισμός χρήσης επικίνδυνων ουσιών στα ΑΗΗΕ

Από 1ης Ιουλίου 2006 τα υλικά και κατασκευαστικά στοιχεία του νέου ΗΗΕ που

υπάγονται στις κατηγορίες 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 και 10 του Παραρτήματος Δ, καθώς και οι

λαμπτήρες πυράκτωσης και τα οικιακά φωτιστικά σώματα που διατίθενται στην

αγορά δεν πρέπει να περιέχουν μόλυβδο, υδράργυρο, κάδμιο, εξασθενές χρώμιο,

πολυβρωµοδιφαινύλια (PBB) ή πολυβρωµοδιφαινυλαιθέρες (PBDE).

Οι στόχοι αυτοί θα πρέπει να αναθεωρηθούν το αργότερο μέχρι την 31η

Δεκεμβρίου 2008, βάσει προτάσεως της Επιτροπής. Επιπρόσθετα, θα συμπεριληφθούν

στόχοι για την επαναχρησιμοποίηση ολόκληρων συσκευών όπου ενδείκνυται. Ως προς

την διαμόρφωση των νέων αυτών στόχων θα ληφθεί υπόψη η τεχνική πρόοδος στην

επαναχρησιμοποίηση, αξιοποίηση και ανακύκλωση, στα προϊόντα και τα υλικά

κατασκευής αυτών, καθώς και η πείρα που θα έχει αποκτηθεί από τη βιομηχανία.


Σελίδα 23

3.3.3. Όροι - προϋποθέσεις για την επεξεργασία ΑΗΗΕ

Τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης ΑΗΗΕ προωθούν την πλέον

ενδεδειγμένη μέθοδο εναλλακτικής διαχείρισης µε την οργάνωση χώρων συλλογής,

συστημάτων μεταφοράς, προσωρινής αποθήκευσης, επαναχρησιμοποίησης και

αξιοποίησης των ΑΗΗΕ. Οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας των ΑΗΗΕ υλοποιούν τις

βέλτιστες δυνατές τεχνικές επεξεργασίας, αξιοποίησης και ανακύκλωσης. Η

επεξεργασία των ΑΗΗΕ πρέπει να περιλαμβάνει, τουλάχιστον, την αφαίρεση όλων

των ρευστών και την επιλεκτική επεξεργασία, µε την επιφύλαξη ειδικότερων

διατάξεων της κείμενης νομοθεσίας για την υγεία και το περιβάλλον.

Οικολογικός σχεδιασμός και ηλεκτρονικά προϊόντα Κεφάλαιο 4 Οικολογικός σχεδιασμός

Σελίδα 24

Κεφάλαιο 4 – Οικολογικός Σχεδιασμός

4.1. Περιβαλλοντικός Ευαίσθητος Σχεδιασμός & Ανάκτηση Προϊόντων

Ο οικολογικός σχεδιασμός ή περιβαλλοντικά ευαίσθητος σχεδιασμός (από εξής

ΠΕΣ) είναι μια προσέγγιση στο σχεδιασμό ενός προϊόντος με ιδιαίτερη έμφαση στις

περιβαλλοντικές επιδράσεις του κατά τη διάρκεια ολόκληρου του κύκλου της ζωής

του. Έχει ως αντικείμενο την ελαχιστοποίηση της συνολικής επιβάρυνσης του

περιβάλλοντος από την παραγωγή νέων προϊόντων, καθώς και τον κατάλληλο

σχεδιασμό των νέων προϊόντων έτσι ώστε έτσι ώστε κατά την διάρκεια και στο τέλος

της ζωής τους να επιβαρύνουν ελάχιστα το περιβάλλον. Αξίζει να σημειωθεί πως

κάπου εδώ εμφανίζεται και ο όρος της ανάκτησης προϊόντων (από εξής ΑΠ) που έχει,

αντιστοίχως, ως αντικείμενο την ελαχιστοποίηση των αποβλήτων που στέλνονται για

διάθεση (ταφή), ανακτώντας υλικά (ανακύκλωση), εξαρτήματα ή ολόκληρα προϊόντα

(επαναχρησιμοποίηση) από τα απορριπτόμενα προϊόντα. Σύμφωνα με την υπάρχουσα

νομοθεσία μέσα στα αντικείμενα της ΑΠ συμπεριλαμβάνεται και η αποτέφρωση

(ανάκτηση ενεργείας).

Γενικότερα οι τάσεις της έρευνας έχουν να κάνουν κυρίως με το σχεδιασμό

φιλικότερων προϊόντων προς το περιβάλλον και με την ανάπτυξη τεχνικών ανάκτησης

προϊόντων και διαχείρισης αποβλήτων. Γίνεται αντιληπτό λοιπόν ότι εκεί που

τελειώνει ο ΠΕΣ προϊόντων, αρχίζει η ΑΠ. Αυτό σημαίνει ότι αυτές οι δύο

διαδικασίες συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους και ότι η απόδοση της μίας ορίζει,

αναπόφευκτα, και την απόδοση της άλλης ως δύο σύνολα που

αλληλοσυμπληρώνονται.

Ο ΠΕΣ βασίζεται σε δύο πολύ βασικά εργαλεία:

i. την ανάλυση του κύκλου ζωής (ΑΚΖ) του προϊόντος και των περιβαλλοντικών

επιπτώσεων για κάθε στάδιο της ζωής του και

ii. στην επιλογή καλύτερων αποφάσεων κατά την διάρκεια του σχεδιασμού και της

κατασκευής του προϊόντος (Σχεδιασµός Για το Περιβάλλον - ΣΓΠ), ώστε να

περιοριστεί η περιβαλλοντική επίπτωση κατά την χρήση και να διευκολυνθεί η

αποτελεσματικότερη ανάκτηση στο τέλος της ζωής του.


Σελίδα 25

4.1.1. Ανάλυση Κύκλου Ζωής (ΑΚΖ)

Κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, οι παραγωγοί λειτουργούσαν με σκοπό την

επίτευξη της κατασκευής των προϊόντων τους µε όσο το δυνατόν χαμηλότερο

χρηματικό κόστος. Στα χρόνια που ακολούθησαν εμφανίστηκε ο όρος της ανάλυσης

του κύκλου ζωής προϊόντος, αναζητώντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που

προκαλούσε η παραγωγή αλλά και το ίδιο το προϊόν κατά την διάρκεια ολόκληρης της

ζωής του. Έτσι, δημιουργήθηκε έντονο ενδιαφέρον γύρω από την συμπεριφορά του

κάθε προϊόντος σε όλα τα στάδια της ζωής του, καθώς ο κύκλος ζωής ενός προϊόντος

διαιρείται συνήθως σε προμήθεια (εξόρυξη πρώτων υλών), κατασκευή, χρήση και

διάθεση, επισκευή, απόρριψη.

«Η ΑΚΖ μελετά τις περιβαλλοντικές διαστάσεις και πιθανές επιπτώσεις κατά την

διάρκεια ολόκληρης της ζωής του προϊόντος («από την κούνια στον θάνατο»).

Συγκεκριμένα, μελετά από την εξόρυξη των πρώτων υλών, την παραγωγή του

προϊόντος, την χρήση, μέχρι και την τελική κατάληξή του. Οι γενικές κατηγορίες των

περιβαλλοντικών επιπτώσεων που χρειάζονται μελέτη είναι: χρήση πόρων,

ανθρώπινη υγεία και οικολογικές συνέπειες»

Ο παραπάνω ορισμός είναι από το ISO 14040, µία διεθνή προτυποποίηση της

σειράς ISO 14000, που οριοθετεί τις διάφορες απόψεις της περιβαλλοντικής

διαχείρισης στα ποικίλα εγχειρήματα. Το ISO 14040 επιβάλλει προτυποποιήσεις για

το εργαλείο της ΑΚΖ, βασισμένες στην εμπειρία που έχει αποκομιστεί τα τελευταία

30 χρόνια.

Σχέδιο 1: Διάγραμμα ΑΚΖ


Σελίδα 26

Η αρχική, πρωτεύων, προσέγγιση της ΑΚΖ ασχολείτο κυρίως µε τις

περιβαλλοντικές επιπτώσεις διαδικασιών που έκαναν χρήση αναλώσιμων πόρων

και παρήγαν εκπομπές και απόβλητα µε καταστροφικές συνέπειες. Ενώ ως στόχος

είχε τεθεί, τότε, η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης πρώτων υλών και της

παραγωγής αποβλήτων σε όλη την ζωή του προϊόντος, τώρα πια η ιδέα της

ανάκτησης επεκτείνει την ΑΚΖ και μετά την απόρριψη µε τους εναλλακτικούς

τρόπους διαχείρισης, αλλά και αντιστρέφει τους ρόλους. Στην διαδικασία της

ανάκτησης, πλέον, χρησιμοποιούνται κάποια από τα απόβλητα ως πρώτες ύλες για

την παραγωγή υλικών που έχουν την δυνατότητα να αντικαταστήσουν τα παρθένα

υλικά. Η αρχική ιδέα της ΑΚΖ δεν αναφερόταν σε διαδικασίες που υλοποιούν την

χρήση αποβλήτων ως πρώτες ύλες. Η συγκεκριμένη ανάλυση προσαρμόστηκε και

τροποποιήθηκε για να ικανοποιήσει τις νέες ανάγκες που προέκυψαν, αυτές της

ανάκτησης.

Καθώς λοιπόν ολόκληρος ο κύκλος της ζωής των προϊόντων πρέπει να

προσχεδιαστεί, αντιπρόσωποι από το σχεδιασμό, την παραγωγή, το μάρκετινγκ,

την αγορά και τη διαχείριση προϊόντος θα πρέπει να συνεργαστούν για τον

οικολογικό σχεδιασμό του. Με τον τρόπο αυτό έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να

προβλέψουν τα συνολικά αποτελέσματα των αλλαγών του προϊόντος καθώς και

τις περιβαλλοντικές επιδράσεις τους. Οι περιβαλλοντικές πτυχές που οφείλουν να

αναλυθούν για κάθε στάδιο του κύκλου της ζωής είναι:

i. Κατανάλωση πόρων (ενέργεια, υλικά)

ii. Εκπομπές στον αέρα, στο νερό ή το έδαφος

iii. Απόβλητα και προϊόντα αποβλήτων (επιβλαβή απόβλητα και άλλα απόβλητα που

καθορίζονται από την περιβαλλοντική νομοθεσία)

iv. Άλλα διάφορα (π.χ. θόρυβος και δόνηση)

Συντάσσοντας μία λίστα για κάθε φάση του κύκλου ζωή η οποία έχει κάποια

ιδιαίτερη περιβαλλοντική πτυχή, οι πτυχές αυτές αξιολογούνται σύμφωνα με την

περιβαλλοντική επίδρασή τους, βάσει ενός αριθμού παραμέτρων όπως π.χ. η

επέκταση της περιβαλλοντικής επίδρασης, δυνατότητα βελτίωσης και δυνατότητα

αλλαγής. Οι αξιολογήσεις αυτές μπορούν λάβουν υπόψη επίσης το μάρκετινγκ και τα

ζητήματα μάρκετινγκ. Σύμφωνα με αυτήν την ταξινόμηση οι συνιστώμενες αλλαγές

πραγματοποιούνται και αναθεωρούνται μετά από έναν ορισμένο χρόνο. Πρέπει να


Σελίδα 27

λαμβάνει χώρα τακτικά για να συμβαδίζει πάντοτε με την περιβαλλοντική νομοθεσία

σε εθνικό και διεθνείς επίπεδο.

Η παρούσα εργασία ενδιαφέρεται για το τελικό στάδιο του κύκλου της ζωής των

προϊόντων, όπου απορρίπτονται. Θα μελετηθεί πώς θα ελαχιστοποιηθούν σ’ αυτό το

στάδιο οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις, χωρίς να αμελήσουμε την υπόλοιπη ζωή του

προϊόντος. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, να συνειδητοποιήσουμε πως, για τα ΑΗΗΕ, η

οικολογική επιβάρυνση που οφείλεται στο τέλος του κύκλου της ζωής είναι 2-5% της

συνολικής επιβάρυνσης που υφίσταται το περιβάλλον κατά την διάρκεια ζωής των

προϊόντων. Αξίζει να σημειωθεί, ότι το στάδιο της χρήσης είναι το ρυπογόνα

κυρίαρχο με 50 - 80% (της συνολικής επιβάρυνσης) ενώ αντίστοιχα της παραγωγής

κυμαίνεται στο 10 - 35%. Το πακετάρισμα και η μεταφορά υπολογίζονται 5-15%.

Η ΑΚΖ ως διαδικασία προστατεύει από την υπερβολική συγκέντρωση των

προτεραιοτήτων σε ένα µόνο στάδιο, παραβλεποµένων των επιπτώσεων στα

υπόλοιπα. Αυτό κατανοείται µε τα παρακάτω παραδείγματα:

i. Επιδιόρθωση και επαναχρησιμοποίηση ΗΗΕ δεν θα πρέπει να γίνεται όταν η

κατανάλωση ενεργείας στα αντίστοιχα νεώτερα μοντέλα είναι αισθητά

χαμηλότερη.

ii. Αντίστροφα, σε πολλά νέα μοντέλα ΗΗΕ, λόγω αυξημένων λειτουργιών

καταναλώνουν περισσότερη ενέργεια. Σ’ αυτή την περίπτωση η επιδιόρθωση και

επαναχρησιμοποίηση των παλαιών μοντέλων θεωρείται αναγκαία.

iii. Δεν πρέπει να γίνεται αύξηση της ανακυκλωσιµότητας των προϊόντων µε

αντικατάσταση των πλαστικών µε σίδερο ή χάλυβα, από την στιγμή που η

περιβαλλοντική επίπτωση ανά κιλό μετάλλων είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή

των πλαστικών κατά την παραγωγή.

iv. Στο ΠΕΣ αυτοκινήτων όπου χρησιμοποιούνται ανακυκλώσιμα, αλλά πολύ

βαρύτερα, υλικά, η συνολική περιβαλλοντική επίπτωση θα είναι αυξημένη, λόγω

της μεγαλύτερης κατανάλωσης καυσίμων.

Στην έννοια της ΑΚΖ τονίζεται πως κατά το σχεδιασμό και την παραγωγή νέου

ΗΗΕ θα πρέπει να λαμβάνονται πλήρως υπόψη και να διευκολύνονται η επισκευή, η

πιθανή αναβάθμιση, η επαναχρησιμοποίηση, η αποσυναρμολόγηση, η αξιοποίηση και

κυρίως η ανακύκλωση των ΑΗΗΕ, εκτός εάν υφίστανται διαδικασίες κατασκευής και


Σελίδα 28

ειδικά χαρακτηριστικά σχεδίασης που παρουσιάζουν σημαντικά πλεονεκτήματα

υπέρτερης σημασίας όπως, π.χ. ως προς την προστασία του περιβάλλοντος και/ή τις

απαιτήσεις ασφαλείας.

Χαρακτηριστικός είναι ο παρακάτω πίνακας που παρουσιάζει τις τρεις συνιστώσες

που πρέπει να συνεκτιμά η ΑΚΖ (εκπομπές, πόροι, δυνητική τοξικότητα) ως προς την

παραγωγή ορθότερων συμπερασμάτων.

Πίνακας 4: Τρεις συνιστώσες της ΑΚΖ

4.1.2. Σχεδιασμός για το Περιβάλλον

Ο σχεδιασμός για το περιβάλλον (ΣΓΠ) αποτελεί το πρακτικό κομμάτι όλων των

παραπάνω εννοιών, αφού είναι η διεργασία που πρέπει να παραλάβει, να εκτιμήσει

και να συγκρίνει τα αποτελέσματα της ΑΚΖ, έτσι ώστε να λάβει τις ορθότερες

αποφάσεις για τον σχεδιασμό του προϊόντος. Όπως και στην ΑΚΖ, πεδίο του ΣΓΠ

είναι η παρακολούθηση του προϊόντος σε κάθε φάση της ζωής του: κατασκευή,

χρήση και τέλος ζωής.

Έχει σαφώς αναδειχθεί νομοθετική ευθύνη των σχεδιαστών, ως αναφορά τα

προβλήματα στην ανακύκλωση και τις τεχνικές δυσκολίες της αποσυναρμολόγησης.

Εκτιμάται πως ότι ο πρωταρχικός σχεδιασμός επιδρά κατά 70% στο τελικό κόστος


Σελίδα 29

του προϊόντος. Αποδεικνύεται λογικό το γεγονός ότι ο αρχικός σχεδιασμός επιδρά σε

τόσο υψηλό ποσοστό στο συνολικό κόστος της ανακύκλωσης. Έχοντας στόχο την,

όσο το δυνατόν, μεγαλύτερη ανάκτηση των προϊόντων, δηλαδή την

ανακύκλωση/επαναχρησιµοποίηση (υλικών, εξαρτημάτων και υποσυνόλων),

χρειάζονται αποδοτική αποσυναρμολόγηση και κατάλληλα εργαλεία. Θα

αναφερθούμε περιληπτικά στην βελτίωση της αποσυναρμολόγησης µέσω του αρχικού

σχεδιασμού:

4.2. Σχεδιασμός για αποδοτική αποσυναρμολόγηση

Ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός θα πρέπει να λάβει υπ’ όψιν τους ακόλουθους

τομείς, οι οποίοι δεν είναι ούτε ισάξιοι, ούτε το ίδιο αποδοτικοί. Αποτελούν

διαφορετικές πτυχές του ιδίου ακριβώς προβλήματος.

4.2.1. Σχεδιασμός για αποσυναρμολόγηση

Ο τομέας αυτός έχει σαν στόχο τον κατάλληλο σχεδιασμό του προϊόντος, ώστε η

διαδικασία αποσυναρμολογήσεως να είναι όσο το δυνατόν ευκολότερη και

αποδοτικότερη. Ασχολείται µε την κατασκευαστική δομή, τα είδη των συνδέσμων

και την πολυπλοκότητά τους, την δημιουργία συνόλων κ.α.. Αποτελεί τον βασικό

κορμό της διαδικασίας καθώς οι παρακάτω τρεις τομείς που υποστηρίζουν τον ΣΓΠ,

είναι βοηθητικοί.

4.2.2. Σχεδιασμός ακολουθίας αποσυναρμολόγησης

Η αφαίρεση στοιχείων ενός προϊόντος κατά την αποσυναρμολόγηση του, δύναται

να επιτευχθεί µε διαφορετικές ακολουθίες. Στόχος της συγκεκριμένης διαδικασίας

είναι να εντοπίσει την βέλτιστη ακολουθία.

4.2.3. Υπολογισμός βάθους αποσυναρμολόγησης

Αποτελεί συνέχεια της βέλτιστης ακολουθίας και στην ουσία αποτελεί το τέλος

της ακολουθίας. Ο τομέας αυτός εντοπίζει το οριακό σημείο, μετά του οποίο η

συνέχεια της διαδικασίας είναι άσκοπη, συνήθως γιατί οι περιβαλλοντικές θετικές

επιπτώσεις δεν ανταποκρίνονται στο υψηλό κόστος της.


Σελίδα 30

4.2.4. Σχεδιασμός βοηθητικού λογισμικού για αποσυναρμολόγηση

Όλα τα παραπάνω είναι πολύ δύσκολο να ληφθούν υπ’ όψιν ταυτόχρονα στον

αρχικό σχεδιασμό οπότε και είναι αναγκαία η δημιουργία κατάλληλου λογισμικού

που θα βοηθά τον σχεδιαστή και θα υποστηρίζει συνδυάζοντας όλες τις παραπάνω

παραμέτρους. Παρόλο που ο σχεδιαστής είναι αυτός, που θα πρέπει να καινοτομήσει,

το λογισμικό, θα του δώσει την δυνατότητα της σύγκρισης μεταξύ των εναλλακτικών

επιλογών για την ανάδειξη της βέλτιστης λύσης.

Οικολογικός σχεδιασμός και ηλεκτρονικά προϊόντα Κεφάλαιο 5 Συμπεράσματα

Σελίδα 31

Κεφάλαιο 5 – Συμπεράσματα

Ξετυλίγοντας το νήμα της ανακύκλωσης των ΗΗΕ και μελετώντας έρευνες και

ξενική βιβλιογραφία καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως το βασικότερο ζήτημα του

προβλήματος βρίσκεται στην αποσυναρμολόγησή τους. Προκύπτει πως η λύση του

προβλήματος αυτού κρύβεται ουσιαστικά πίσω από την δική µας διάθεση να

ασχοληθούμε μαζί του, μιας και είναι συνέπεια των πράξεων µας, και βρίσκεται

καθαρά στο χέρι µας η αντιμετώπισή του.

Μέσα, λοιπόν, στην διαδικασία της ανακύκλωσης εμπλέκονται πολλοί φορείς, η

πολιτεία, οι καταναλωτές, οι ανακυκλωτές και φυσικά οι ίδιοι οι παραγωγοί (που

πολλές φορές ταυτίζονται με τους ανακυκλωτές). Παρακάτω θα γίνει μία απόπειρα

προτάσεων-λύσεων που ίσως οδηγούν σε βελτίωση της αποδόσεως της ανακύκλωσης

των ΑΗΗΕ για κάθε ένα από τους φορείς που συμμετέχουν στην διαδικασία

ανακύκλωσης.

5.1. Η Πολιτεία

Η πολιτεία επηρεάζει ουσιαστικά µε τον ορισμό νομοθετικών πλαισίων. Παρόλο

που οι νομοθετικές πρωτοβουλίες ξεκίνησαν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, υπήρξαν αρκετές

µη ρεαλιστικές ιδέες. Αρχικά επικράτησε η άποψη να πληρώνουν οι καταναλωτές το

κόστος ανακύκλωσης για κάθε φορά που θα επέστρεφαν ένα προϊόν, ιδέα αντίθετη µε

την ψυχολογία του καταναλωτή να πληρώνει για τα απόβλητά του. Η άποψη αυτή

τροποποιήθηκε, αυξάνοντας την τιμή του προϊόντος κατά το ποσό της ανακύκλωσης.

Έτσι, πλέον, ο καταναλωτής πληρώνει το ποσό ανακύκλωσης στην αρχική τιμή του

προϊόντος, γεγονός που δεν είναι από ψυχολογικής φύσεως απωθητικό. Μία δεύτερη

άποψη ήθελα τους καταναλωτές να μεταφέρουν το προϊόν σε δημοτικά σημεία

συλλογής, κίνηση ανέφικτη ειδικότερα όταν αναφερόμαστε σε μεγάλες μεγέθους

συσκευές, έχοντας πάντα στο νου την ψυχολογία του καταναλωτή. Οι δύο παραπάνω

παρατηρήσεις αποδεικνύουν ότι οι λεπτομέρειες είναι καθοριστικές για την επιτυχία

ενός τόσο σημαντικού ζητήματος.

Η Πολιτεία, επιπλέον, θα πρέπει να προσέχει προς τα πού ωθεί τους υπόχρεους

ανακύκλωσης χρησιμοποιώντας σωστά την κείμενη νομοθεσία της.


Σελίδα 32

«Εναλλακτική διαχείριση»: αποτελούν οι εργασίες συλλογής, παραλαβής,

μεταφοράς, προσωρινής αποθήκευσης, επαναχρησιµοποίησης και αξιοποίησης (

ανακύκλωσης και ανάκτησης ενέργειας ) των αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού

εξοπλισµού ή /και των κατασκευαστικών τους στοιχείων και των συναρµολογηµένων

µερών αυτών, συµπεριλαµβανοµένων και των αναλωσίµων, ώστε μετά την

επαναχρησιµοποίηση ή επεξεργασία τους αντίστοιχα να επιστρέφουν στο ρεύμα της

αγοράς.

Το παραπάνω απόσπασμα, για παράδειγμα, το οποίο βρίσκεται στο Προεδρικό

Διάταγμα 117 της 5ης Μαρτίου 2004 και στον ορισμό της εναλλακτικής διαχείρισης

περιλαμβάνεται και η ανάκτηση ενεργείας. Δηλώνει πάρ’ αυτά, πως σκοπός της

εναλλακτικής διαχείρισης είναι να επιστρέφουν τα ΑΗΗΕ στο ρεύμα της αγοράς,

γεγονός ασυμβίβαστο με την αποτέφρωση. Η ανάκτηση ενεργείας είναι όντως μια

μορφή αξιοποίησης, αλλά δεν θα έπρεπε να αποκαλείται εναλλακτική διαχείριση.

Τέλος, η Πολιτεία θα μπορούσε να δημιουργήσει κίνητρα για τους παραγωγούς ως

προς την έντονη δραστηριοποίηση τους στην διαδικασία της ανακύκλωσης µε:

i. Φοροαπαλλαγές όταν χρησιμοποιούν ανακτημένα υλικά και υποσύνολα,

ii. φοροαπαλλαγές όταν χρησιμοποιούν ανακυκλώσιμα υλικά παρόλο την αυξημένη

τιμή τους σε σχέση με άλλες λύσεις,

iii. φοροαπαλλαγές όταν καινοτομούν στον τομέα του οικολογικού σχεδιασμού και

γενικότερα σε πρωτοποριακές κινήσεις,

iv. αύξηση φόρων στην χρήση πρώτων υλών και επικίνδυνων ουσιών, ειδικότερα

όταν υπάρχουν αντίστοιχα ανακυκλωμένα υλικά.

Οι ισορροπίες είναι πολύ λεπτές και η ύπαρξη πολιτικής βούλησης θεωρείται

αναγκαία. Η ανακύκλωση είναι ζήτημα επιβίωσης και πρέπει να επιτευχθεί έστω και

αν το κόστος είναι σχετικά αυξημένο.

5.2. Οι Καταναλωτές

∆εν χρειάζεται ιδιαίτερη ανάλυση στο ότι οι καταναλωτές οφείλουν να

ευαισθητοποιηθούν και να ανταποκριθούν στην ανάγκη της ανακύκλωσης.

Σημαντικότατο ρόλο παίζει η ενημέρωση και παιδεία τους από μικρές ηλικίες µέσω


Σελίδα 33

σχολικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων και σειρά διαφημιστικών εκστρατειών,

χωρίς αυτό να είναι και η μόνη ή αρκετή ως λύση.

Όπως κάθε παραγωγική διαδικασία, έτσι και η ανακύκλωση, πρέπει να

δημιουργήσει κατάλληλα κίνητρα ώστε να προσελκύσει την προσοχή του

αγοραστικού κοινού. Ένα από αυτά είναι η στάση των υπόχρεων στο ζήτημα της

ανακύκλωσης και ο τρόπος χειρισμού των αποβλήτων, αντικείμενα που θα

συζητηθούν παρακάτω. Το βασικότερο κίνητρο, πέραν της οικολογικής συνείδησης,

είναι το όποιο οικονομικό αντάλλαγμα. Δυστυχώς ή ευτυχώς η μεγαλύτερη απόδοση

θα επιτευχθεί αν και εφ’ όσον ο καταναλωτής κερδίζει κάτι από αυτήν την

συνεργασία. Το οικονομικό αυτό αντάλλαγμα θα μπορεί να είναι διαφόρων μορφών

μιας και η ανταγωνιστική οικονομία προσφέρει ποικίλους τρόπους όπου κανείς

αποκομίζει κέρδος, ακόμη και όταν παρέχει προσφορές ή εκπτώσεις.

Χαρακτηριστικότατο παράδειγμα αποτελεί εταιρεία ανακύκλωσης μελανιών

εκτυπωτών βασισμένη σε πολύ απλή πολιτική. Η εταιρία συνεργάζεται µε γνωστές

αλυσίδες καταστημάτων πώλησης Η/Υ και είδη γραφείου όπου στην ουσία

διευρύνουν και διευκολύνουν την πρόσβαση των καταναλωτών σε σημεία συλλογής.

Κατά την ανακύκλωση των μελανιών η εταιρία παρέχει το ανάλογο οικονομικό

κίνητρο δίνοντας κάποια εύρο (€) έκπτωση σε αγορές από τα ίδια τα καταστήματα, με

την μορφή κουπονιών, για κάθε μελάνι που επιστρέφει ο καταναλωτής.

Με τέτοιους τρόπους δημιουργούνται κίνητρα στους καταναλωτές την ενεργή

συμμετοχή στην ανακύκλωση παράλληλα με την αύξηση του αγοραστικού κοινού

προσελκύει το κατάστημα λόγω των εκπτωτικών κουπονιών. Είναι ολοφάνερο πως η

ευαισθητοποίηση των καταναλωτών και η παράλληλη δημιουργία κινήτρων είναι

αρκετά για να αποφέρουν ανακυκλωτικά αποτελέσματα.

5.3. Οι Παραγωγοί

Οι παραγωγοί είναι οι υπόχρεοι, γιατί έχουν στην κατοχή τους το πολύ ισχυρό

όπλο του αρχικού βιομηχανικού σχεδιασμού. Θα μπορούσαν να μεταφέρουν το

κόστος της ανακύκλωσης στους καταναλωτές με κάποια πιθανή αύξηση του κόστους

του προϊόντος, γεγονός που θα ζημιώσει την εκάστοτε εταιρία από την στιγμή που οι

βασικές αρχές του ανταγωνισμού επιβάλλουν την μείωση του κόστους αυτού.


Σελίδα 34

Στο στάδιο του σχεδιασμού είναι δυνατό να δημιουργηθούν νέες προδιαγραφές

που θα αλλάξουν τα σημερινά δεδομένα κρατώντας το κόστος σε χαμηλά επίπεδα και

υλοποιώντας έξυπνες λύσεις. Δεκάδες νέα, καινοτόμα προϊόντα εμφανίζονται

καθημερινά µόνο που τώρα πια πρέπει να λαμβάνουν σοβαρά υπ’ όψιν και νέες

παραμέτρους.

Θα πρέπει να κληθούν οι παραγωγοί να εντάξουν στον αρχικό σχεδιασμό των

προϊόντων τους την προοπτική της ανακύκλωσης και κατ’ επέκταση της

αποσυναρμολόγησης καθώς υπάρχουν ορισμένα χαρακτηριστικά της, ειδικότερα στο

τέλος της ζωής των προϊόντων, που δεν θα μπορούσαμε να παραβλέψουμε:

i. Η αποσυναρμολόγηση δεν προσθέτει αξία στο προϊόν. Είναι µία αναγκαία

ενδιάμεση διαδικασία προς την ολοκλήρωση της ανακύκλωσης ή ανάκτησης.

Υφίσταται, λοιπόν, η απαίτηση για υψηλή απόδοση της αποσυναρμολόγησης.

ii. Η αποσυναρμολόγηση συναρτάται µε τις πρωτοβουλίες των σχεδιαστών. Δεν

είναι αντίστροφη συναρμολόγηση, αλλά η λύση ενός προϊόντος που εμείς

κατασκευάσαμε. Εφόσον από την αρχή γνωρίζουμε το τέλος, έχουμε την

δυνατότητα να προβλέψουμε και να λάβουμε κατάλληλα μέτρα, για την επίτευξη

του σκοπό µας.

iii. Η αποσυναρμολόγηση πρέπει να περιλαμβάνει ένα ευρύτατο φασμα προϊόντων

για να δικαιολογεί τις εγκαταστάσεις της γεγονός που απαιτεί ευελιξία αλλά και

μεγάλη προσαρμοστικότητα.

iv. Η αποσυναρμολόγηση γίνεται σε εξαιρετικά δυσμενές περιβάλλον, αφού έχουν

μεσολαβήσει ιδιαίτερες φθορές χρήσης. Σε αυτή την φάση δεν ορίζεται η

κατάσταση του προϊόντος από τον υπόχρεο (παραγωγό), αλλά από τον

καταναλωτή (πιθανές μεταφορές), το χρόνο (φθορές) και τις φυσικές συνθήκες

(διάβρωση από υγρό περιβάλλον κτλ). Επιπλέον δεν είναι δυνατή η αξιολόγηση

της κατάστασης του προϊόντος εκ των προτέρων για το κατά πόσο αξίζει η να

λάβει χώρα η διαδικασία της αποσυναρμολόγησης, χρήζοντάς την ως μια

ακολουθία µε πολλές αβεβαιότητες.

Οι παραγωγοί μέχρι τώρα λειτουργούν με την λογική πως η αποσυναρμολόγηση

είναι µία αναγκαία διαδικασία που δεν προσθέτει αξία στα ποικίλα προϊόντα και

ταυτόχρονα έχει πολλές αβεβαιότητες, επιλέγοντας στην διαδικασία του τεμαχισμού.

Για παλαιότερα προϊόντα που σχεδιάστηκαν χωρίς πρόνοια ανακύκλωσης δεν


Σελίδα 35

υπήρχε, φυσικά, καλύτερη λύση πλην της στοιχειώδους χειρωνακτικής

αποσυναρμολόγησης. Το κρίσιμο ερώτημα που τίθεται είναι ποια θα είναι η τύχη των

μελλοντικών προϊόντων.

Η αυτοματοποιημένη αποσυναρμολόγηση είναι µία λύση, με τη δημιουργία

ρομποτικών συστημάτων και κελιών αποσυναρμολόγησης που ουσιαστικά δεν

λαμβάνει υπ’ όψιν την απαίτηση χαμηλού κόστους αποσυναρμολόγηση, αλλά ούτε

την ποικιλία των προϊόντων ή τις φθορές χρήσης.

Η λύση για τα μελλοντικά ΑΗΗΕ φαίνεται ότι είναι ο αρχικός βιομηχανικός

σχεδιασμός και η ανάπτυξη έξυπνων μεθόδων αποσυναρμολόγησης από την στιγμή

που υπάρχει η δυνατότητα δημιουργίας κατάλληλων προϋποθέσεων από τα πρώιμα

στάδια της παραγωγής. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να αντιμετωπισθεί η μεγάλη

ποικιλία προϊόντων που θα προσέλθει προς αποσυναρμολόγηση εκτιμώντας ακόμη

και τις ποικίλες βαθμίδες φθοράς στο κάθε αντίστοιχο στάδιο της διαδικασίας

5.4 Οι Ανακυκλωτές

Μέχρι τώρα οι ανακυκλωτές αντιμετωπίστηκαν σαν μια ξεχωριστή ομάδα,

δεδομένου του ότι δεν ταυτίζονταν µε τους παραγωγούς. Ουσιαστικά οι ανακυκλωτές

είναι η προέκταση των παραγωγών από την στιγμή που η αρχή της ευθύνης του

παραγωγού και οι σύγχρονες απαιτήσεις για την απόδοση της ανακύκλωσης δεν

αφήνουν περιθώρια για πρωτοβουλίες.

Έχει αναφερθεί πως η απόδοση αποσυναρμολόγησης ορίζεται ουσιαστικά από τον

αρχικό βιομηχανικό σχεδιασμό. Συνεπάγεται λοιπόν πως οι ανακυκλωτές, αποτελούν

την ολοκλήρωση του αρχικού σχεδιασμού των παραγωγών, δύο σύνολα που

αλληλοσυμπληρώνονται. Γίνεται φανερή η αξία της συνεργασίας μεταξύ των αλλά

και ζωτική η ανάπτυξη ενός δικτύου πληροφοριών που θα επιτρέψει μελλοντικά την

ουσιαστική βελτίωση της απόδοσης της ανακύκλωσης.

5.5 ∆ίκτυο πληροφοριών

Η ανάπτυξη τρόπων ανταλλαγής πληροφοριών τα επόμενα χρόνια μεταξύ των

ανακυκλωτών και παραγωγών θεωρείται ζωτική, απαίτηση που εντοπίζεται και στο

άρθρο 10 του Προεδρικού Διατάγματος 117 της 5ης Μαρτίου 2004:


Σελίδα 36

«Προκειμένου να διευκολυνθεί η επαναχρησιμοποίηση και η ορθή και

περιβαλλοντικά εύστοχη επεξεργασία ΑΗΗΕ, συμπεριλαμβανομένης της συντήρησης,

αναβάθμισης, ανακατασκευής και ανακύκλωσης, οι παραγωγοί παρέχουν πληροφορίες

επαναχρησιμοποίησης και επεξεργασίας για κάθε τύπο νέου ΗΗΕ που διατίθεται στην

αγορά, εντός ενός έτους από τη διάθεση του εξοπλισμού στην αγορά. Οι πληροφορίες

αυτές αναφέρουν, στο μέτρο που τούτο απαιτείται από τα κέντρα επαναχρησιμοποίησης

και τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας και ανακύκλωσης προκειμένου να τηρούνται οι

διατάξεις του Π.Δ, τα διάφορα συστατικά και υλικά ΗΗΕ καθώς και τη θέση των

επικίνδυνων ουσιών και παρασκευασμάτων στον ΗΗΕ Οι εν λόγω πληροφορίες τίθενται

στη διάθεση των κέντρων επαναχρησιμοποίησης και των εγκαταστάσεων επεξεργασίας.

και ανακύκλωσης από τους παραγωγούς ΗΗΕ µε τη μορφή εγχειριδίων ή µε

ηλεκτρονικά μέσα (π.χ. CD-ROM, δικτυακές υπηρεσίες).»

Το δίκτυο πληροφοριών αυτό, προκειμένου να αντεπεξέλθει στον σκοπό του, θα

πρέπει να έχει την δυνατότητα να μεταφέρει τις αναγκαίες πληροφορίες για τις

ιδιότητες των προϊόντων που χρειάζονται οι ανακυκλωτές από το τµήµα του αρχικού

βιομηχανικού σχεδιασμού. Θα πρέπει να αντέχει στον χρόνο (σύγχρονες τεχνολογίες),

να εκτείνεται στον χώρο (πολυεθνικό) και να ποικίλει στον τρόπο (εταιρικά δίκτυα,

βάσεις δεδομένων) καθώς και να στηρίζει την αυτοματοποίηση της

αποσυναρμολόγησης.

Σχέδιο 2: Οι παραγωγοί αποτελούν την πηγή όλων των πληροφοριών.


Σελίδα 37

Προτείνονται κάποιοι τρόποι για να πληρωθούν οι απαιτήσεις:

i. Να τυποποιηθεί για κάθε προϊόν η μέθοδος αποσυναρμολόγησης,

ii. να κωδικοποιούνται κατάλληλα οι πληροφορίες που αφορούν και στηρίζουν την

αποσυναρμολόγηση. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην διαλογή των

στοιχείων ως προς την ασφάλεια του κατασκευαστικού απορρήτου,

iii. να ενσωματώνεται πάνω στο προϊόν κατάλληλη πλακέτα (bar code), ικανή να

διαβάζεται από τα ρομπότ της γραμμής αποσυναρμολόγησης. Θα μπορούσε να

διαβάζεται κάποιος κωδικός που θα αντιστοιχείται είτε στο διαδίκτυο είτε σε

κατάλληλες βιβλιοθήκες – βάσεις δεδομένων που θα διανέμονται ανα τακτά

χρονικά διαστήματα από τους παραγωγούς.

iv. τα στοιχεία θα πρέπει να είναι σε κατάλληλη μορφή ευκόλως κατανοητή από τα

ρομπότ (π.χ. PLC).

v. να δημιουργηθεί σύστημα παρατηρήσεων κατά την επιστροφή στους παραγωγούς

από τους ανακυκλωτές (feedback).

5.6 Σύγχρονες τάσεις έρευνας

Η τριαξονική αποσυναρμολόγηση, η αποσυναρμολόγηση στον χώρο και η

ανάπτυξη δικτύου πληροφοριών αποτελούν σύγχρονες προκλήσεις που αλλάζουν τα

σημερινά δεδομένα. Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να συνοψίσουμε τις τάσεις έρευνας

στους ακόλουθους τομείς:

i. Σχεδιασμός νέων τρόπων συνδέσεως και αντίστοιχων εργαλείων καθώς και

μεθόδων αποσυναρμολόγησης.

ii. Σχεδιασμός κατάλληλου λογισμικού υποστήριξης στον σχεδιασμό και εύρεση

βέλτιστης ακολουθίας και βάθους αποσυναρμολόγησης.

iii. Κωδικοποίηση κατασκευαστικών δεδομένων και τρόποι μεταφοράς τους, με

έμφαση στο κατασκευαστικό απόρρητο.


Σελίδα 38

5.7 Επίλογος

Η ανάγκη ανακύκλωσης και αποσυναρμολόγησης είναι μια σύγχρονη ανάγκη, μια

πραγματικότητα αν και πολλοί είναι αυτοί που πιθανόν να αμφισβητήσουν την αξία

της αποσυναρμολόγησης και να την υποβαθμίσουν. Με κατάλληλο εξ’ αρχής

βιομηχανικό σχεδιασμό η αποσυναρμολόγηση μπορεί να επιτευχθεί τόσο αποδοτικά,

που να αποτελέσει κατασκευαστικό μονόδρομο. Κλειδί στην επιτυχία, όπως

προαναφέρθηκε, είναι η σύνθεση των διαφόρων επιστημών καταθέτοντας η κάθε μία

την δικιά της άποψη με απώτερο σκοπό την εύρεση κοινής συνισταμένης. Η

τεχνολογία αυτή δεν αντιδρά σε κάποιο φυσικό νόμο, είναι καθαρά θέμα χρόνου και

θέλησης για να βρεθεί η βέλτιστη λύση.

Οικολογικός σχεδιασμός και ηλεκτρονικά προϊόντα Βιβλιογραφία

Βιβλιογραφία

1. Ε.Σ.∆.Κ.Ν.Α., Επτα ΕΠΕ, Σύστηµα Συλλογικής Εναλλακτικής ∆ιαχείρισης

ΑΗΗΕ στην Ελλάδα, Αθήνα, 2003. //CD//

2. Σκουπίδια και Ανακύκλωση, τεύχη 40, 43 και 47, Αθήνα, 2001-2003

3. Dewhurst, P.: Design for Disassembly. Report #63, 1992. //dewhurst-de//

4. Jovane, F., Feldmann, K., Alting, L., Armillotta, A., Eversheim, W., Seliger, G.,

Roth, N.: Keynot Papers. A Key Issue in Product Life Cycle: Disassembly. Annals

of the CIRP, Vol. 42/2/1993, pp: 661-658. //key issue//

5. Lambert A.J.D.: Determining optimum disassembly sequences in electronic

equipment. Computers & Industrial Engineering 43 (2002) 553–575. //optimum//

6. Lambert, A.J.D., Gupta, S.M.: Demand-Driven Disassembly Optimization for

Electronic Products. Journal of Electronics Manufacturing, Vol. 11, No. 2 (2002),

pp: 121-135. //jem-02//

7. Lambert, A.J.D.: Disassembly Process Modelling Problems and Solutions

concerning their Adaptation to Practice. //cape-99//

8. Lambert, A.J.D.: Life-Cycle Chain Analysis including Recycling. J. Sarkis (ed.),

2001, Greener Manufacturing and Operations. Sheffield: Greenleaf Publishing,

2001, pp: 36-55. //greener man//

9. McAloone T.C., Simon M., Poole S., Sweatman A., Evans S., Bhamra T.:

Environmental priorities in strategic product development. pp: 1-14. //bse//

10. Seliger, G., Hentschel, C., Kriwet, A.: Design for Disassembly in the Framework

of Life-Cycle-Design. CIRP Life Cycle Working Group Seminar, Copenhagen,

1993. //design//

11. Seliger, G., Zussman, E., Kriwet, A.: Integration of Recycling Considerations into

Product Design – a System Approach. Presented at the NATO ARW, Italy, 1993.

//integration//

Σελίδα 39

Οικολογικός σχεδιασμός και ηλεκτρονικά προϊόντα Βιβλιογραφία

12. Zussman E.: Planning of disassembly systems. Assembly Automation Vol. 15 No.

4, 1995, pp. 20-23. //emer 3//

13. Zussman, E., Kriwet, A., Seliger, G.: Disassembly-Oriented Assessment

Methodology to Support Design for Recycling. Annals of the CIRP, Vol.

43/1/1994, pp: 9-14. //orie//

14. Dr. Bert Bras.: Incorporating Environmental Issues in Product Design and

Realization (UNEP/IE), Vol. 20, No. 1-2(double issue), 1997 Invited contribution.

15. O'Rourke, D., Connelly,L. and Koshland, C.P. (1996) 'Industrial ecology: a

critical review', Int. J.Environment and Pollution, Vol. 6, Nos. 213, pp. 89-112.

16. Scott D. Bergen, Susan M. Bolton, James L. Fridley.: Design principles for

ecological engineering, Ecological Engineering 18 (2001) 201–210

Σελίδα 40

Οικολογικός σχεδιασμός και ηλεκτρονικά προϊόντα Διαδίκτυακές διευθύνσεις – Διάφορα

Σελίδα 41

Διαδικτυακές διευθύνσεις - Διάφορα

1. http://europa.eu/index_el.htm

2. http://www.orgs.ttu.edu/advancedmanufacturinglab/home.htm

3. http://www-ec.njit.edu/~zhou/

4. http://hitech.technion.ac.il/lab_main.htm

5. http://iris.ekt.gr

6. http://www.eeb.org/

7. http://www.electrocycle.gr/

8. http://www.polyeco.gr/

9. http://www.ecodesign.gr/index.html

10. http://scholar.google.com/

11. http://www.minenv.gr/anakyklosi/in_hellas.html

12. http://www.weee-forum.org/forum_general.htm

13. http://en.wikipedia.org/wiki/ecodesign

1. Οδηγία Ε Ε 2002/96/EC

2. Προεδρικό Διάταγμα 117/2004

3. Οδηγία Ε Ε. 2003/108-αρθρο 9

4. Νόμος 2939/01

5. Προεδρικό Διάταγμα 15/2006

6. Οδηγία 75/442/ΕΟΚ του Συμβουλίου περί των στερεών αποβλήτων

7. Οδηγία Ε.E. 2002/95/EC

8. Απόφαση 2006-310-ΕΚ (21.4.2006)

9. Απόφαση 2005-747 (21.10.2005)

10. Απόφαση 2005-717 (13.10.2005)

http://europa.eu/index_el.htm

http://europa.eu/index_el.htm

http://www.orgs.ttu.edu/advancedmanufacturinglab/home.htm

http://www-ec.njit.edu/%7Ezhou/

http://hitech.technion.ac.il/lab_main.htm

http://iris.ekt.gr/

http://www.eeb.org/

http://www.electrocycle.gr/

http://www.polyeco.gr/

http://www.ecodesign.gr/index.html

http://scholar.google.com/

http://www.minenv.gr/anakyklosi/in_hellas.html

http://en.wikipedia.org/wiki/ecodesign

http://www.electrocycle.gr/documents/2002-96-EK.pdf

http://www.electrocycle.gr/documents/2002-96-EK.pdf

http://www.electrocycle.gr/documents/117-2004.pdf


http://www.electrocycle.gr/documents/2939_01.pdf

http://www.electrocycle.gr/documents/152006.pdf

http://www.modus.gr/site1/gr/000F4240/Data/75-442-EOK.doc

http://www.ecodesign.gr/docs/law/2002-95-EK.pdf



Οικολογικός σχεδιασμός και ηλεκτρονικά προϊόντα Βασικοί ορισμοί

Σελίδα 42

Βασικοί ορισμοί

«Ηλεκτρικός και ηλεκτρονικός εξοπλισµός» ή «ΗΗΕ» : ο εξοπλισµός η ορθή

λειτουργία του οποίου εξαρτάται από ηλεκτρικά ρεύµατα ή ηλεκτροαγνητικά πεδία και

ο εξοπλισµός για την παραγωγή, τη µεταφορά και τη µέτρηση των ρευµάτων και

πεδίων αυτών, ο οποίος υπάγεται στις κατηγορίες του Παραρτήµατος Α και ο οποίος

έχει σχεδιασθεί για να λειτουργεί υπό ονοµαστική τάση µέχρι 1000 V εναλλασσοµένου

ρεύµατος και µέχρι 1500 V συνεχούς ρεύµατος

«Απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού» ή «ΑΗΗΕ» : ο ηλεκτρικός

και ηλεκτρονικός εξοπλισµός που θεωρείται απόβλητο κατά την έννοια του άρθρου 1,

σηµείο α), Οδηγίας 75/442/ΕΟΚ, συµπεριλαµβανοµένων όλων των κατασκευαστικών

στοιχείων, των συναρµολογηµένων μερών και των αναλωσίµων, που συνιστούν τµήµα

του προϊόντος κατά τον χρόνο απόρριψής του.

«εναλλακτική διαχείριση»:, αποτελούν οι εργασίες συλλογής, παραλαβής,

µεταφοράς, προσωρινής αποθήκευσης, επαναχρησιµοποίησης και αξιοποίησης

(ανακύκλωσης και ανάκτησης ενέργειας) των αποβλήτων ηλεκτρικού και

ηλεκτρονικού εξοπλισµού ή/και των κατασκευαστικών τους στοιχείων και των συναρ µ

ολογηµένων µερών αυτών, συµπεριλαµβανοµένων και των αναλωσίµων, ώστε μετά την

επαναχρησιµοποίηση ή επεξεργασία τους αντίστοιχα να επιστρέφουν στο ρεύµα της

αγοράς.

«Επαναχρησιµοποίηση» : οποιαδήποτε ενέργεια χάρη στην οποία τα ΑΗΗΕ ή τα

κατασκευαστικά τους μέρη χρησιµοποιούνται για τους σκοπούς που σχεδιάστηκαν,

συµπεριλαβανοµένης της συνέχισης της χρήσης του εξοπλισµού ή των

κατασκευαστικών τους μερών που επιστρέφονται στα σηµεία συλλογής ή στους

διανοµείς, τους ανακυκλωτές ή τους παραγωγούς.

«Ανακύκλωση» : η επανεπεξεργασία, στο πλαίσιο της παραγωγικής διαδικασίας, των

αποβλήτων υλικών, για τους σκοπούς που αρχικά είχαν σχεδιασθεί ή για άλλους

σκοπούς, εξαιρουµένης, εντούτοις, της ανάκτησης ενέργειας, η οποία συνίσταται στη

χρήση καυσίµων αποβλήτων ως µέσων παραγωγής ενέργειας µε άµεση καύση µε ή

χωρίς άλλα απόβλητα, αλλά µε ανάκτηση της θερµότητας

Οικολογικός σχεδιασμός και ηλεκτρονικά προϊόντα Παράρτημα Α

Σελίδα 43

Παράρτημα Α

Κατηγορίες ΗΗΕ που καλύπτονται από το Π.Δ.117/2004:

i. Μεγάλες οικιακές συσκευές

ii. Μικρές οικιακές συσκευές

iii. Εξοπλισμός πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών

iv. Καταναλωτικά είδη

v. Φωτιστικά είδη

vi. Ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά εργαλεία (εξαιρουμένων των μεγάλης κλίμακας

σταθερών βιομηχανικών εργαλείων)

vii. Παιχνίδια, εξοπλισμός ψυχαγωγίας και αθλητισμού

viii. Ιατροτεχνολογικές συσκευές (εξαιρουμένων όλων των εμφυτεύσιμων και

μολυσμένων προϊόντων)

ix. Όργανα παρακολούθησης και ελέγχου

x. Συσκευές αυτόµατης διανοµής

Οικολογικός σχεδιασμός και ηλεκτρονικά προϊόντα Παράρτημα Β

Σελίδα 44

Παράρτημα Β

Κατάλογος προϊόντων που πρέπει να λαµβάνονται υπόψη για τους σκοπούς του

Π.Δ.117/2004 και υπάγονται στις κατηγορίες του Παραρτήµατος Α

1. Μεγάλες οικιακές συσκευές Μεγάλες συσκευές ψύξης

Ψυγεία

Καταψύκτες

Άλλες μεγάλες συσκευές χρησιμοποιούμενες για ψύξη, διατήρηση και αποθήκευση τροφίμων

Πλυντήρια ρούχων

Στεγνωτήρια ρούχων

Πλυντήρια πιάτων

Συσκευές μαγειρικής

Ηλεκτρικές κουζίνες

Ηλεκτρικά µάτια

Φούρνοι μικροκυμάτων

Άλλες μεγάλες συσκευές χρησιμοποιούμενες για μαγείρεμα και άλλες επεξεργασίες τροφίμων

Ηλεκτρικές θερμάστρες

Ηλεκτρικά θερμαντικά σώματα (ηλεκτρικά καλοριφέρ)

Άλλες μεγάλες συσκευές χρησιμοποιούμενες για θέρμανση χώρων, κρεβατιών, καθισμάτων

Ηλεκτρικοί ανεμιστήρες

Συσκευές κλιματισμού

Άλλα είδη εξοπλισμού αερισμού, απαγωγής αερίων και κλιματισμού

2. Μικρές οικιακές συσκευές Ηλεκτρικές σκούπες

Σκούπες χαλιών Άλλες συσκευές καθαριότητας

Συσκευές χρησιμοποιούμενες για ράψιμο, πλέξιμο, ύφανση και άλλες κλωστοϋφαντουργικές εργασίες Ηλεκτρικά σίδερα και άλλες συσκευές για το σιδέρωµα, το μαγγάνισμα και εν γένει τη φροντίδα των ρούχων

Φρυγανιέρες

Συσκευές τηγανίσµατος (φρυτέζες)


Σελίδα 45

Μύλοι, καφετιέρες, συσκευές ανοίγµατος ή σφραγίσµατος περιεκτών ή συσκευασιών Ηλεκτρικά μαχαίρια

Συσκευές κοπής και στεγνώµατος μαλλιών, βουρτσίσµατος δοντιών, ξυρίσµατος, μασάζ και άλλες συσκευές περιποίησης του σώµατος Ρολόγια και εξοπλισµός µέτρησης, αναγραφής ή καταγραφής χρόνου Ζυγαριές

3. Εξοπλισµός πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών Συγκεντρωτική επεξεργασία δεδοµένων :

Μεγάλοι υπολογιστές (mainframes)

Μεσαίοι υπολογιστές (mini computers) Μονάδες εκτύπωσης Συστήµατα προσωπικών υπολογιστών :

Προσωπικοί υπολογιστές (συµπεριλαµβανοµένων των κεντρικών µονάδων επεξεργασίας (CPU), των ποντικιών, των οθονών και των πληκτρολογίων)

Φορητοί υπολογιστές (lap-top) (συµπεριλαµβανοµένων των CPU, των

ποντικιών, των οθονών και των πληκτρολογίων) Υπολογιστές τσέπης (notebook) Υπολογιστές χειρός (notepad)

Εκτυπωτές Φωτοαντιγραφικά µηχανήµατα Ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές γραφοµηχανές

Αριθµοµηχανές τσέπης και επιτραπέζιες και άλλα προϊόντα και είδη εξοπλισµού για τη συλλογή, αποθήκευση, επεξεργασία, παρουσίαση ή διαβίβαση πληροφοριών µε ηλεκτρονικά µέσα

Τερµατικά και συστήµατα χρηστών

Συσκευές τηλεοµοιοτυπίας (Φαξ) Τηλέτυπα

Τηλέφωνα Tηλεφωνικές συσκευές επί πληρωµή Ασύρµατα τηλέφωνα

Κινητά τηλέφωνα Συστήµατα τηλεφωνητών

και άλλα προϊόντα και είδη εξοπλισµού για τη µετάδοση ήχου, εικόνων ή

άλλων πληροφοριών µε τηλεπικοινωνιακά µέσα


Σελίδα 46

4. Καταναλωτικά είδη Ραδιόφωνα

Τηλεοράσεις

Κάµερες µαγνητοσκόπησης (βιντεοκάµερες) Μαγνητοσκόπια(συσκευές αναπαραγωγής εικόνας)

Συσκευές ηχογράφησης υψηλής πιστότητας Ενισχυτές ήχου Μουσικά όργανα και άλλα προϊόντα και είδη εξοπλισµού για την εγγραφή ή αναπαραγωγή ήχου ή εικόνων, συµπεριλαµβανοµένων των σηµάτων ή άλλων τεχνολογιών διανοµής ήχου και εικόνας µε άλλα πλην των τηλεπικοινωνιακών µέσα

5. Φωτιστικά είδη Φωτιστικά για λαµπτήρες φθορισµού πλην των οικιακών φωτιστικών σωµάτων Ευθείς λαµπτήρες φθορισµού

Λαµπτήρες φθορισµού μικρών διαστάσεων Λαµπτήρες εκκενώσεως υψηλής έντασης, συµπεριλαµβανοµένων των λαµπτήρων νατρίου υψηλής πίεσης και των λαµπτήρων αλογονούχων µετάλλων

Λαπτήρες νατρίου χαµηλής πίεσης

Άλλος φωτιστικός εξοπλισµός και εξοπλισµός προβολής ή ελέγχου του φωτός πλην των λαµπτήρων πυράκτωσης

6. Ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά εργαλεία (εξαιρουµένων των µεγάλης κλίµακας

σταθερών βιοµηχανικών εργαλείων) Τρυπάνια

Πριόνια

Ραπτοµηχανές Εξοπλισµός για την τόρνευση, τη λείανση, την επίστρωση, το τρόχισµα, το πριόνισμα, το κόψιµο, τον τεµαχισµό, τη διάτµηση, τη διάτρηση, τη διάνοιξη οπών, τη µορφοποίηση, την κύρτωση και άλλες παρόµοιες επεξεργασίες ξύλου, μετάλλου και άλλων υλικών

Εργαλεία για τη στερέωση µε βίδες, καρφιά ή κοινωµάτια και την αφαίρεσή τους και για παρόµοιες χρήσεις Εργαλεία για συγκολλήσεις εν γένει και παρόµοιες χρήσεις

Εξοπλισµός ψεκασµού, επάλειψης, διασποράς ή άλλης επεξεργασίας υγρών ή αέριων ουσιών µε άλλα µέσα

Εργαλεία κοπής χόρτου ή άλλων εργασιών κηπουρικής

7. Παιχνίδια και εξοπλισµός ψυχαγωγίας και αθλητισµού Ηλεκτρικά τραίνα ή αυτοκινητοδρόµια


Σελίδα 47

Φορητές κονσόλες βίντεο παιχνιδιών

Βιντεοπαιχνίδια Υπολογιστές για ποδηλασία, καταδύσεις, τρέξιµο, κωπηλασία, κλπ.

Αθλητικός εξοπλισµός µε ηλεκτρικά ή ηλεκτρονικά κατασκευαστικά στοιχεία

Κερµατοδέκτες τυχερών παιχνιδιών

8. Ιατροτεχνολογικά προϊόντα (εξαιρουµένων των εµφυτεύσιµων και µολυσµένων) Ακτινοθεραπευτικός εξοπλισµός

Καρδιολογικός εξοπλισµός

Συσκευές αιµοκάθαρσης Συσκευές πνευµονικής οξυγόνωσης Εξοπλισµός πυρηνικής ιατρικής

Ιατρικός εξοπλισµός για in-vitro διάγνωση Συσκευές ανάλυσης

Καταψύκτες

Τεστ γονιµοποίησης Άλλες συσκευές για την ανίχνευση, την πρόληψη, την παρακολούθηση, την αντιµετώπιση ή την ανακούφιση ασθενειών, σωµατικών βλαβών και αναπηριών

9. Όργανα παρακολούθησης και ελέγχου Ανιχνευτές καπνού Συσκευές θερµορύθµισης

Θερµοστάτες Συσκευές µέτρησης, ζύγισης η προσαρµογής για οικιακή η εργαστηριακή χρήση

Άλλα όργανα παρακολούθησης και ελέγχου χρησιµοποιούµενα σε βιοµηχανικές εγκαταστάσεις (π.χ. σε ταµπλώ ελέγχου)

10. Συσκευές αυτόµατης διανοµής Συσκευές αυτόµατης διανοµής θερµών ποτών

Συσκευές αυτόµατης διανοµής θερμών ή ψυχρών φιαλών ή μεταλλικών δοχείων Συσκευές αυτόµατης διανοµής στερεών προϊόντων

Συσκευές αυτόματης διανοµής χρηµάτων

Ecodesign and electronic products

Documents

Transcript of Ecodesign and electronic products