Eργαστήριο σακκά κastoria

B. Σακκϊ. «Ναζιςμόσ, Νεοναζιςμόσ και Ιςτορικό Εκπαύδευςη». Κaςτοριϊ 2014 1

«O ανεπαίςθητοσ εκφαςιςμόσ μιασ κοινωνίασ…» Εργαςτόριο 1

1. Να δώςετε μια απϊντηςη ςτισ παρακϊτω ερωτόςεισ: Α. Ο ϐροσ Ολοκαύτωμα αφορϊ: i. Σην εξϐντωςη των Εβραύων τησ Ευρώπησ ii. Σην εξϐντωςη των Ρομϊ τησ Ευρώπησ iii. Σην εξϐντωςη ποικύλων ομϊδων ϐπωσ: Eβραύοι, Ρομϊ, κομμουνιςτϋσ, λϊβοι, ομοφυλϐφυλοι, ϊτομα με ειδικϋσ ανϊγκεσ κ.ϊ. απϐ τουσ Ναζύ. Β. Σο ποςοςτϐ των Ελλόνων εβραύων που εξοντώθηκαν απϐ τουσ Ναζύ εύναι περύπου: 57%, 75%, 86%, 90%

2. Αν γνωρύζετε τι ςημαύνουν οι παρακϊτω ϐροι, να δώςετε την απϐδοςό τουσ: Πρϐγραμμα «Lebensborn» Nϐμοι τησ Νυρεμβϋργησ Ναζιςτικό Ευγονικό Kristallnacht (Nϑχτα των Κρυςτϊλλων) Pogrom ghetto Arbeit macht frei Σελικό Λϑςη (Endlösung) Einsatzgruppen Selection Kappo Sonderkommando Cyclon B Shoah αντιςημιτιςμϐσ

3. Nα αναφϋρετε 3 τουλϊχιςτον ναζιςτικϊ ςτρατϐπεδα εξϐντωςησ.

4. Να αναφϋρετε μια προπαγανδιςτικό ταινύα των Ναζύ.

5. Να αναφϋρετε 3 - 4 ταινύεσ με θϋμα το Ολοκαϑτωμα και τη ναζιςτικό Γερμανύα

6. Να αναφϋρετε ϋνα ϋργο τησ λεγϐμενησ «ςτρατοπεδικόσ λογοτεχνύασ»


Δραςτηριότητεσ.

Α. 1. Φωριζϐμαςτε ςε 4 ομϊδεσ και αναλαμβϊνουμε να «οικοδομόςουμε»

απϐ 2 χαρακτόρεσ η καθεμύα. τη ςυνϋχεια θα αυτοςχεδιϊςουμε εκθϋτοντασ τα

αιςθόματα και τισ ςκϋψεισ μασ για το παρϐν και το μϋλλον, ςε 2’ ο καθϋνασ:

φϐβουσ, ελπύδεσ, ςχϋδια, ϐνειρα και προςδοκύεσ (πώσ αιςθανϐμαςτε με την

παροϑςα κατϊςταςη ςτη Γερμανύα του 1933 και τι περιμϋνουμε ό φοβοϑμαςτε

απϐ το Εθνικοςοςιαλιςτικϐ Ναζιςτικϐ Κϐμμα και τον Φύτλερ). Έπειτα θα

κϊνουμε το ύδιο μεταφερϐμενοι ςτο 1945. Θα πρϋπει να αξιοποιόςουμε το

διαθϋςιμο υλικϐ πηγών.

Να υποθϋςετε ότι εύςτε ϋνασ από τουσ παρακϊτω χαρακτόρεσ:

1. Φϋρμαν νϊιντερ, 35 ετών. Εργϊτησ ςε μια βιομηχανύα μετϊλλου. Ζει με το μεροκϊματο, ϐποτε υπϊρχει. Πϊςχει απϐ κληρονομικό αςθϋνεια.

2. Γιϐχαν ϊουμπερ. Πολϋμηςε ςτον Α΄ Παγκϐςμιο Πϐλεμο. Σώρα εύναι ϊνεργοσ και ανϊπηροσ πολϋμου, ενώ ζει ςε μια πανςιϐν με ϊλλουσ ςτρατιώτεσ.

3. Έρικ Μϊγιερ, επιχειρηματύασ, 45 ετών. Μετϊ το 1919 πόρε μεγϊλα δϊνεια απϐ τισ τρϊπεζεσ για τισ επιχειρόςεισ του. Φρωςτϊει πολλϊ χρόματα ςε αυτϋσ και εύναι ςτα πρϐθυρα τησ πτώχευςησ.

4. Άλφρεντ Βϋμπερ. Έχει ϋνα κατϊςτημα παιχνιδιών. Εύναι 63 χρονών. Έκανε οικονομύεσ ςε ϐλη του τη ζωό για τα γερϊματϊ του.

5. Γκρϋτα Μύλλερ, 20 ετών. Σϋλειωςε το ςχολεύο και ψϊχνει για δουλειϊ. Ετοιμϊζεται να παντρευτεύ αλλϊ αυτό και ο ςϑντροφϐσ τησ δεν ϋχουν χρόματα.

6. Φανσ ϋμμετ, 14 ετών. Μαθητόσ. 7. Ραχόλ πύλμπεργκ, 30 ετών εκπαιδευτικϐσ. Εβραύα. 8. Φϋρμαν Κρουπ, βιομόχανοσ, 45 ετών, γϐνοσ μεγϊλησ γερμανικόσ οικογϋνειασ.

2. Εύςτε ςε μια πολυπολιτιςμικό τϊξη. Σον τελευταύο καιρϐ υπϊρχουν εντϊςεισ

μεταξϑ των παιδιών. κϋπτεςτε να χρηςιμοποιόςετε οπτικοακουςτικϐ υλικϐ

ωσ ειςαγωγό ςτο θϋμα Φαςιςμόσ – Ολοκληρωτιςμόσ - Ρατςιςμόσ. Σι θα

επιλϋγατε και γιατύ; Αν επιλϋξετε μια ςχετικό κινηματογραφικό ταινύα, να

ετοιμϊςετε ϋνα φϑλλο εργαςύασ το οπούο θα βοηθϊ τα παιδιϊ να

παρακολουθόςουν και να αποδομόςουν την ταινύα. Ο ρϐλοσ του εκπαιδευτικοϑ

μπορεύ να δοθεύ ςε ομϊδα μαθητών.

3. Να δημιουργόςετε ϋνα πολυτροπικϐ κεύμενο (π.χ. μια δικό ςασ

προπαγανδιςτικό αφύςα) με θϋμα: «Ιςτορύα και καθημερινό ζωό. Η ανϊγκη να

γνωρύςουμε το παρελθόν για να κατανοόςουμε το παρόν».

α. Να απευθϑνεςτε ςτουσ ςυμμαθητϋσ και την ευρϑτερη τοπικό κοινωνύα.

β. Να βρεύτε ϋνα κεντρικϐ ςϑνθημα (slogan)

γ. Να χρηςιμοποιόςετε πρωτϐτυπο και μη οπτικϐ υλικϐ

δ. Να φροντύςετε ώςτε να ςυνδεθεύ με ςτοιχεύα τησ τρϋχουςασ επικαιρϐτητασ.


ΩΡΕ Δευτϋρα Σρύτη Σετϊρτη Πϋμπτη Παραςκευό ϊββατο

8:00-8:45 Γερμανικϊ

Γερμανικϊ

Γερμανικϊ

Γερμανικϊ

Γερμανικϊ

Γερμανικϊ

8:50-9:35 Γεωγραφύα

Ιςτορύα Φορωδύα Γεωγραφύα Ιςτορύα Φορωδύα

9:40-

10:25

Υυλετικϋσ

πουδϋσ

Υυλετικϋσ

πουδϋσ

Υυλετικϋσ

πουδϋσ

Υυλετικϋσ

πουδϋσ

Ιδεώδη του

κϐμματοσ

Ιδεώδη

του

κϐμματοσ

1025:11:00 Διϊλειμμα-με ειδικϋσ ανακοινώςεισ και ςπορ.

11:00-

12:05

Οικιακό Οικονομύα και Μαθηματικϊ – κϊθε μϋρα.

12:10-

12:55

Η επιςτόμη τησ Ευγονικόσ (Eugenics) – Βιολογύα τησ Τγεύασ

2:00-6:00 πορ κϊθε μϋρα

Β. Να ςχεδιϊςετε ϋνα Ωρολόγιο Πρόγραμμα με ςτόχο τη δημιουργύα ελεύθερων, δημοκρατικών πολιτών. Να επιλϋξετε αριθμό ωρών, γνωςτικϊ αντικεύμενα και δραςτηριότητεσ. Εδώ τι θα επιλϋγατε να διδϊξετε ςτο μϊθημα τησ Ιςτορύασ και γιατύ;


Γ. Να ςυνοψύςετε ςε 10 το πολύ όρουσ/φρϊςεισ, μϋςα από τα κεύμενα που

ακολουθούν (Ι 1,2,3,4), τα ναζιςτικϊ και φαςιςτικϊ ιδεώδη:

Ι .1. Η διαπαιδαγώγηςη τησ νεολαύασ

[ϑμφωνα με τον ύδιο τον Φύτλερ «Επιςτϋγαςμα του ςυνόλου τησ

παιδαγωγικόσ εργαςύασ του εθνο-λαώκού Κρϊτουσ πρϋπει να εύναι η εμφύτευςη

του νοόματοσ και του αιςθόματοσ τησ φυλόσ ςτην καρδιϊ και ςτο μυαλό τησ

νεολαύασ που βρύςκεται ςτα χϋρια του». ε διατριβό ενϐσ αρχηγοϑ τησ Φιτλερικόσ

Νεολαύασ διαβϊζουμε μεταξϑ ϊλλων ϐτι: «Η φυλετικό διδαςκαλύα αποτελεύ την

αφετηρύα του εθνικοςοςιαλιςτικού προγρϊμματοσ διαπαιδαγώγηςησ (…)

Σύμφωνα με την επιθυμύα του Φύρερ η ςωματικό ικανότητα αποτελεύ την

πρωταρχικό και υψηλότερη υποχρϋωςη τησ νϋασ γενιϊσ. (…) αυτό η

αυτοπεπούθηςη πρϋπει όδη να διδαχθεύ ςτον νϋο εθνικό/λαώκό ςύντροφο –

Volksgenosse, από την παιδικό ηλικύα. Το ςύνολο τησ διαπαιδαγώγηςησ και τησ

διαμόρφωςόσ του πρϋπει να του προςφϋρουν την πεπούθηςη ότι εύναι

οπωςδόποτε ανώτεροσ από τουσ ϊλλουσ»]. (αναφορϋσ ςτο Adolf Hitler, Mein

Kampf, ϋκδοςη του 1933, ςελ. 475 κ.ε.)

2. Απόςπαςμα ομιλύασ του Αδόλφου Χύτλερ

«Σο χρϋοσ μασ εύναι η εξϐντωςη πληθυςμών. Μασ υπαγορεϑει αυτϐ το χρϋοσ η αποςτολό τησ διαφϑλαξησ του γερμανικοϑ ϋθνουσ. Αν θελόςει να με ρωτόςει κϊποιοσ τι εννοώ λϋγοντασ εξϐντωςη πληθυςμών, απαντώ: εννοώ την εξαφϊνιςη ολϐκληρων φυλετικών ςυνϐλων. Αυτϐ το χρϋοσ αναλαμβϊνω να εκπληρώςω. Η φϑςη εύναι αδυςώπητη. Έχουμε επομϋνωσ το δικαύωμα κι εμεύσ να εύμαςτε αδυςώπητοι. Αν ςτϋλνω ςτην κϐλαςη του πολϋμου το ϊνθοσ τησ γερμανικόσ νεολαύασ, θυςιϊζοντασ αλϑπητα το πολϑτιμο γερμανικϐ αύμα, ϋχω, χωρύσ ςυζότηςη, το δικαύωμα να εξολοθρεϑςω εκατομμϑρια ανθρώπων κατώτερησ ρϊτςασ... Ύςτερα από τα μιξοκλϊματα τόςων αιώνων περύ υπερϊςπιςησ των φτωχών και κατατρεγμϋνων, όρθε επιτϋλουσ και για μασ η ώρα να υπεραςπύςουμε τουσ ιςχυρούσ απϋναντι ςτουσ κατώτερουσ. Τα φυςικϊ ϋνςτικτα όλων των ζωντανών οργανιςμών τουσ υπαγορεύουν όχι μόνο να καταβϊλλουν τουσ εχθρούσ τουσ, αλλϊ και να τουσ εξοντώνουν...Ευλογώ τη μούρα μου γιατύ δεν μου ϋςτρωςε με ρόδα το δρόμο προσ την ανϊληψη τησ ευθύνησ του κρϊτουσ, γιατύ δεν ϋριξε ςτα μϊτια μου το ςκοτϊδι που λϋγεται «επιςτημονικό μόρφωςη». Μου όταν γραφτϐ να αποφϑγω πολλϋσ αφελεύσ αυταπϊτεσ. Κατϐρθωςα να φτϊςω μϐνοσ μου. Και τώρα θερύζω τουσ καρποϑσ. Προςεγγύζω τα πϊντα με κολοςςιαύα ηρεμύα και χωρύσ προλόψεισ. Η Θεύα Πρϐνοια θϋληςε να γύνω εγώ ο τιτϊνιοσ απελευθερωτόσ τησ ανθρωπϐτητασ. Απελευθερώνω τουσ ανθρώπουσ από τα δεςμϊ του νου που τουσ κρατούν ςκλαβωμϋνουσ, από βδελυρϋσ και αποςυνθετικϋσ ταπεινώςεισ που φϋρνει η χύμαιρα, αυτό η τυραννικό χύμαιρα που ονομϊζεται ηθικό και ςυνεύδηςη».

(Ροϑντολφ Εσ, Αυτοβιογραφύα. Η ζωό και η δρϊςη του ςτο Νταχϊου, ςτο

Ζϊξενχϊουζεν, ςτο Άουςβιτσ, μτφ. Λ. Μαυροειδό, Νεφϋλη, Αθόνα 1995, ς.ς. 7-8).


3. Η Εθνικό Αγωγό για το καθεςτώσ του Ι. Μεταξϊ.

«Εθνικό Αγωγό ςημαύνει το να καταςτόςομεν την νεολαύαν πραγματικϐν

φορϋα αυτών των ιδανικών, εθνικό αγωγό ςημαύνει να την καταςτόςωμεν

ικανόν να ςυνεχύςει και να επιτελϋςει η ιδύα εκεύνα τα οπούα την μανθϊνωμεν να

προςκυνϊ...

Φρειϊζεται προπαντϐσ η Πρϊξισ, χρειϊζεται η Δρϊςισ... Αλλϊ τι ςημαύνει πρϊξισ; Πρϊξισ ςημαύνει τον ψυχικϐν και ςωματικϐν

πϐνον, ο οπούοσ εύναι ςυνηνωμϋνοσ με κϊθε προςπϊθειαν... Φωρύσ να ζητόςωμεν απϐ την νεολαύαν θυςύασ, δεν δυνϊμεθα να τησ

χαρύςωμεν το υπϋροχον ςυναύςθημα τησ επικρατόςεωσ και τησ νύκησ. Θα παιδεϑςωμεν την νεϐτητα δια να την εξυψώςωμεν! Θα την πληςιϊςωμεν προσ τον Θϊνατον δια να τησ δεύξωμεν την αιωνύαν αξύαν τησ Ζωόσ!

Δεϑτερον: Φρειϊζεται μια εκκαθϊριςισ τησ εννούασ τησ «εθνικόσ αγωγόσ». Εθνικόν αγωγόν εζότουν και οι κοινοβουλευτικού...

Ζητοϑμεν να προςτεθεύ η Αντιδημοκρατικό Πύςτισ εισ το τρύπτυχον: Πατρύσ, Θρηςκεύα, Οικογϋνεια.

Σρύτον: [...] Φρειϊζεται η ςαφόσ διϊκριςισ απϐ τασ εχθρικϊσ ιδεολογύασ. Φρειϊζεται ακϐμη το Μύςοσ...

Σϋταρτον: [...] Εισ τασ ανωτϋρω βαθμύδασ τησ εθνικόσ μορφώςεωσ πρϋπει να ϋχουν δικαύωμα ειςϐδου μϐνον οι εκλεκτού [...]

Σο Πανεπιςτόμιον πρϋπει να εκκαθαριςθό απϐ τουσ ευνοϑχουσ και να ςυμπληρωθό δια να καταςτό το κϋντρον τησ ανωτϋρασ θεωρητικόσ καταρτύςεωσ των ςτελεχών του καθεςτώτοσ.

Η οϑτω κατεργαςμϋνη νεϐτησ ειςϋρχεται πλϋον εισ τον ναϐν του Νϋου Κρϊτουσ»

(Δ. Βεζανόσ, Νϋον Κρϊτοσ, τ. 1), ϐπωσ παραπϋμπει ο Βαγγϋλησ Αγγελόσ, «Γιατύ Χαύρεται ο κόςμοσ και χαμογελϊ πατϋρα...». Μαθόματα Εθνικόσ Αγωγόσ και νεολαιύςτικη προπαγϊνδα ςτα χρόνια τησ μεταξικόσ δικτατορύασ, Βιβλιϐραμα, Αθόνα, 2006, ς.ς.17-18.

4. «Οι αντιπολιτευτικϋσ ςτϊςεισ ςυχνϊ επηρεϊζονταν και

διαςτρεβλώνονταν απϐ ιδϋεσ που αποκϊλυπταν μερικό τουλϊχιςτον αποδοχό

του ναζιςμοϑ. τον ύδιο πολύτη ςυχνϊ η ςυναύνεςη ςυνυπόρχε με τη διαφωνύα.

ε ϐλα τα ςτρώματα του πληθυςμοϑ [...] όταν εμφανόσ ο αντύκτυποσ που εύχε

ςτον ιδεολογικό αποπροςανατολιςμό η επύ ετών αδυςώπητη ϋκθεςη ςτη

δημοςύωσ αδιαμφιςβότητη προπαγϊνδα. Λϐγω τησ απουςύασ αντύςτοιχησ

ϋκθεςησ των πολιτών ςε δημϐςια αποδοκιμαςύα τησ κυβερνητικόσ πολιτικόσ [...]

οι πολιτικού ορύζοντεσ των μαζών ϐλο και ςτϋνευαν».

(Ian Kershaw, Ο Χύτλερ, οι Γερμανού και η «Τελικό Λύςη», μετϊφραςη απϐ τα

αγγλικϊ: Ουρανύα Παπακωνςταντοποϑλου, Πατϊκη, Αθόνα 2011, ς. 163)


ΙΙ. Να παρακολουθόςετε τα ςτϊδια υλοπούηςησ τησ Σελικόσ Λύςησ μϋςα από τα κεύμενα που ακολουθούν και να τα παρουςιϊςετε ςε 8-10 φρϊςεισ - λεζϊντεσ (πριν-κατϊ τη διϊρκεια- μετϊ)ςε διαδοχικϊ ταμπλώ-βιβϊν τησ ομϊδασ.

1. « υνολικϊ 60.000 Εβραύοι απϐ την Ελλϊδα εςτϊληςαν ςτο Άουςβιτσ. Εύμαι βϋβαιοσ ϐτι ο αριθμϐσ αυτϐσ εύναι αρκετϊ ςωςτϐσ. Ξϋρω ϐτι εικοςιτϋςςερεισ αποςτολϋσ με περύπου 2.300 ανθρώπουσ η καθεμιϊ αναχώρηςαν απϐ το Θεςςαλονύκη και τα περύχωρα μεταξϑ Μαρτύου και ΜαϏου 1943, υπϐ την επύβλεψη του Μπροϑνερ και τη δικό μου, ενώ δυο αποςτολϋσ με 2.500 η καθεμιϊ αναχώρηςαν απϐ την Αθόνα τον Ιοϑλιο του 1944 υπϐ την επύβλεψη του Μπροϑνερ... Οι αποςτολϋσ για την εκτϋλεςη τησ τελικόσ λϑςησ του εβραώκοϑ ζητόματοσ εύχαν ϑψιςτη προτεραιϐτητα ϋναντι ϊλλων αποςτολών. Όλεσ οι αποςτολϋσ ϋγιναν ςϑμφωνα με το χρονοδιϊγραμμα ακϐμη και τον Ιοϑλιο του 1944 που οι Γερμανού εγκατϋλειπαν την Ελλϊδα και οι ανϊγκεσ ςτισ ςιδηροδρομικϋσ μεταφορϋσ όταν καύριεσ. Με την αναχώρηςη κϊθε αποςτολόσ ςτϋλναμε μηνϑματα ςτον Άιχμαν αναφϋροντασ πϐςα κεφϊλια ϋφυγαν... Η τελευταύα αποςτολό αναχώρηςε απϐ τη Θεςςαλονύκη ςτα τϋλη ΜαϏου [...]. Σην περύοδο τησ ςυγκϋντρωςόσ του ςτισ καθοριςμϋνεσ περιοχϋσ, ο εβραώκϐσ πληθυςμϐσ εύχε την ευθϑνη τησ διαβύωςόσ του. Αμϋςωσ μετϊ την ϊφιξό τουσ, εκπρϐςωποι τησ εβραώκόσ κοινϐτητασ ϋπαιρναν ϐλα τα μετρητϊ και τα αντικεύμενα αξύασ απϐ τουσ ςυμπατριώτεσ τουσ. υνολικϊ, μϋχρι τον Αϑγουςτο του 1943, 280.000.000 δραχμϋσ κατατϋθηκαν ςτην Εθνικό Σρϊπεζα Ελλϊδασ. Αυτϐ το ποςϐν πϋραςε ςτην κατοχό τησ γερμανικόσ ςτρατιωτικόσ διούκηςησ. Σην περιουςύα που ϊφηναν πύςω τουσ, ςπύτια, επιχειρόςεισ, διαμερύςματα, κινητϊ υπϊρχοντα κλπ. διαχειριζϐταν ο Έλληνασ Γενικϐσ Διοικητόσ τησ Μακεδονύασ υπϐ την εποπτεύα τησ τρατιωτικόσ Διούκηςησ. Σον Ιοϑλιο του 1944, ςτη Βουδαπϋςτη, ο διοικητόσ του Άουςβιτσ, ο Hoes, εύπε ςτον Άιχμαν, παρουςύα μου, πωσ ϐλοι οι Έλληνεσ Εβραύοι εξοντώθηκαν λϐγω τησ κακόσ ποιϐτητϊ τουσ».

(Κατϊθεςη, ςτη δύκη τησ Νυρεμβϋργησ, του Dieter Wisliceny, SS - Hauptsturmführer, υπεϑθυνου για την εξϐντωςη τησ Εβραώκόσ κοινϐτητασ τησ Θεςςαλονύκησ, ςτο Κ. Λϊμψα- Ι. ιμπό, Η Διϊςωςη, ς. 262)

2. «Μετϊ το Άουςβιτσ, ϋνα ερώτημα μασ γϋμιζε ϊγχοσ: ποιοσ μασ περιμϋνει; Αλύμονο, κανϋνασ! όμαςταν χωρύσ οικογϋνεια. Όπωσ ϐλοι μασ για δυο ολϐκληρα χρϐνια δεν περύμενα παρϊ αυτό τη ςτιγμό, ελπύζοντασ ϐτι θα ξεπερϊςω αυτό τη λαύλαπα και θα βγω απϐ την κϐλαςη του Άουςβιτσ. Και τώρα να που ξαναβρύςκομαι [...] ελεϑθεροσ αλλϊ μϐνοσ, απελπιςτικϊ μϐνοσ.

Αυτόσ που μπόκε ςτο Άουςβιτσ ποτϋ του δε θα βγει! Κι αυτόσ που δεν μπόκε ςτο Άουςβιτσ ποτϋ του δε θα μπει!»

(Ιϊκωβοσ τροϑμςα, Διϊλεξα τη ζωό... Από τη Θεςςαλονύκη ςτο Άουςβιτσ, Παρατηρητόσ, Θεςςαλονύκη 1997, ς. 105-106)

3. «Εγώ ξϋρω ϐτι το Άουςβιτσ – Μπύρκεναου όταν κϐλαςη, κϐλαςη. Πραγματικό κϐλαςη...Όχι, πραγματικό. Δεν μπορεύτε να φανταςτεύτε... Ό,τι και να πω εύναι λύγο. [...] Εγώ πρϋπει να ςου πω μϐνο δυο λϐγια για να καταλαβαύνετε... Εμεύσ που όμαςταν ςτο Άουςβιτσ – Μπύρκεναου δεν εύμαςτε ϊνθρωποι ςαν εςϊσ. Εύμαςτε ϊνθρωποι που ϋχουν δει τα μϊτια τουσ απύςτευτα

http://en.wikipedia.org/wiki/Hauptsturmf%C3%BChrer


πρϊγματα. Εμεύσ δεν ξϋραμε, δεν φανταζϐμαςταν ϐτι εύχαμε μπει εκεύ και θα ξαναβγαύναμε. Όλοι, ϐλοι μασ ξϋραμε ϐτι αυτού που όταν ςτο Μπύρκεναου δεν εύχε ϊλλο: τϋλοσ. Μπαύνεισ, ...τϋλειωςεσ! ϐμωσ να που εγώ εύμαι ζωντανϐσ. Αυτό το «εγώ εύμαι ζωντανόσ» με ακολουθεύ ςε όλη μου τη ζωό. Αναρωτιϋμαι ςυνϋχεια, γιατύ εγώ; Γιατύ εγώ; Γιατύ διϊλεξαν εμϋνα και δεν διϊλεξαν τον δύπλα μου, τον ξϊδερφϐ μου που όταν πιο γερού απϐ μϋνα, πιο μεγϊλοι απϐ μϋνα, ϊντεχαν περιςςϐτερο απϐ μϋνα; Και πϋθαναν. Γιατύ εγώ; και αυτϐ το πρϊγμα με ακολουθεύ πϊντα και γι αυτϐ όρθα πϊλι ςτη Ρϐδο»

(Μαρτυρύα αμουόλ Μοδιϊνο, Ρϐδοσ, ςτο Κϐκκινοσ κ.ϊ., 2007) 4. «Ωςτϐςο, απϐ την πρώτη ςτιγμό όταν ςαφϋσ ϐτι ο ςτϐχοσ των Γερμανών δεν όταν ο θϊνατοσ καθαυτϐσ: το πολυόμερο ταξύδι ςτα κλειςτϊ βαγϐνια, η πρώτη επιλογό ςτην εύςοδο του ςτρατοπϋδου, η απογϑμνωςη απϐ ροϑχα και μικροαντικεύμενα, η ςφρϊγιςη του ςώματοσ με ϋνα νοϑμερο, ϐπωσ τα ζώα που θα οδηγηθοϑν ςτη ςφαγό, το ξϑριςμα κϊθε τριχοφυύασ, τα ταπεινωτικϊ ροϑχα, τα ξυλοπϊπουτςα, ο ομαδικϐσ ϑπνοσ (μϋχρι και εννϋα ϊτομα ςε ϋνα κρεβϊτι), η ςε κοινό θϋα ικανοπούηςη των βαςικών αναγκών, ο υποςιτιςμϐσ, η ϊμεςη θανϊτωςη ωσ ποινό για κϊθε παρϊπτωμα, η ανθρώπινη δουλεύα τησ αβϊςταχτησ εργαςύασ, τα ιατρικϊ και ευγονικϊ πειρϊματα, η ανϊ πϊςα ςτιγμό selectja (η επιλογό των κρατουμϋνων για τα αϋρια), η ομαδικό θανϊτωςη ςτουσ θαλϊμουσ αερύων και ο τρϐποσ που η ιερό τουσ τϋφρα διατύθεται ςτα εργοςτϊςια ςαπωνοποιύασ (μια ακϐμη προβολό του ςχόματοσ μιαρϐ-εξαγνιςμϋνο), ϐλα αυτϊ και εκατοντϊδεσ ϊλλα ςυνηγοροϑν ςε αυτϐ: ςτα ςτρατϐπεδα επιχειρόθηκε η διαχεύριςη του θανϊτου ωσ μηχανιςμοϑ διανοητικόσ επιβολόσ, δηλ. νύκησ. Για το θϊνατο αρκεύ μια ςφαύρα, δεν χρειϊζονται ατελεύωτα δρομολϐγια τρϋνων και ςτρατϐπεδα ϐπου «η εργαςύα απελευθερώνει» (!!), οργανωμϋνα μϋχρι την παραμικρό λεπτομϋρειϊ τουσ για μια τελετουργύα αφανιςμού. [...]Οι Εβραύοι ϋπρεπε να πειςτοϑν για το θϊνατϐ τουσ, να τον βιώςουν ωσ εξαγνιςμϐ, ωσ πεπρωμϋνο. Και ϋγινε για κϊμποςα χρόνια [...] ϋνασ εξακολουθητικόσ και κατανοημϋνοσ τελετουργικόσ φόνοσ, μια ορθολογιςμϋνη ανθρωποθυςύα»

Primo Levi, «Εϊν αυτϐ εύναι ο ϊνθρωποσ»


III. Να εκθϋςετε προφορικϊ ςε 2’ - 3’ τον τύπο του ναζύ-εγκληματύα

(πραγματικό-δυνητικό) με βϊςη τα ακόλουθα κεύμενα

1. Η φύςη του εγκληματύα: ο ϊνθρωποσ δύπλα μασ

«Υυςικϊ, μποροϑν να τεκμηριωθοϑν με ςχετικό ακρύβεια βαθμού ποινικόσ

ευθϑνησ που επιτρϋπουν να καταδικαςτοϑν μερικού και οι υπϐλοιποι να

αφεθοϑν αντιμϋτωποι με τη ςυνεύδηςό τουσ, αν και εφϐςον ϋχουν. Θα όταν

πολϑ πιο εϑκολο απϐ το να θεςπύζονται νϐμοι εκ των υςτϋρων, ϐπωσ ςυνϋβη

ςτη Νυρεμβϋργη. Αλλϊ και ςε αυτόν την περύπτωςη το ϋκαμαν χωρύσ κανϋνα

κριτόριο. Για ποιο λϐγο απαγχϐνιςαν το τρϊιχερ, αυτϐν τον ϊξεςτοι χωριϊτη

που δεν εύχε καμύα ουςιαςτικό εξουςύα, αλλϊ ϐχι το μοχθηρϐ Έριχ φον ντεμ

Μπαχ-Ζελϋφςκι; Για ποιο λϐγο απαγχϐνιςαν τον προώςτϊμενϐ μου Ροϑντολφ

Μπραντ και ϐχι το δικϐ του, τον Βολφ; Για ποιο λϐγο απαγχϐνιςαν τον

υπουργϐ Υρικ και ϐχι τον υφιςτϊμενϐ του τοϑκαρτ, που ϋκανε ϐλη τη

δουλειϊ για λογαριαςμϐ του; Ο τοϑκαρτ όταν ϋνασ ευτυχιςμϋνοσ ϊνθρωποσ,

που λϋρωνε τα χϋρια του μϐνο με μελϊνι, ποτϋ με αύμα. Ασ το ξεκαθαρύςω για

μια ακϐμη φορϊ: δεν προςπαθώ να ιςχυριςτώ ϐτι δεν εύμαι ϋνοχοσ για εκεύνο

ό το ϊλλο γεγονϐσ. Εγώ εύμαι ϋνοχοσ, εςεύσ δεν εύςτε, δεν υπϊρχει καμύα

αμφιβολύα. Αλλϊ πρϋπει να ςασ πω ϐτι θα μποροϑςατε να εύχατε κϊνει ϐςα

ϋκανα. Ίςωσ με με λιγϐτερο ζόλο και ύςωσ με λιγϐτερη απϐγνωςη, εν πϊςη

περιπτώςει, με τον ϋνα ό τον ϊλλο τρϐπο. Πιςτεύω ότι δικαιούμαι να

καταλήξω ςτο ςυμπέραςμα πωσ η νεότερη ιςτορία έχει αποδείξει ότι,

μέςα ςε ένα ςύνολο δεδομένων ςυνθηκών, όλοι οι άνθρωποι, ή ςχεδόν

όλοι, κάνουν ό,τι τουσ λένε. Και ςυγχωρϋςτε με, αλλϊ εύναι ελϊχιςτεσ οι

πιθανϐτητεσ να αποτελοϑςατε την εξαύρεςη, ϐπωσ δεν την αποτϋλεςα κι εγώ.

Αν γεννηθόκατε ςε μια χώρα ό μια εποχό ϐπου ϐχι μϐνο κανεύσ δεν ϋρχεται να

ςκοτώςει τη γυναύκα και τα παιδιϊ ςασ, αλλϊ και κανεύσ δε ςασ ζητϊει να

ςκοτώςετε τισ γυναύκεσ και τα παιδιϊ ϊλλων, τϐτε να μακαρύζετε το Θεϐ και

να πορεϑεςτε εν ειρόνη. Όμωσ να ϋχτε πϊντα ετοϑτο ςτο νου ςασ: εύςτε πιο

τυχερού απϐ μϋνα, ϐχι καλϑτερού μου. Επειδό, αν πιςτεύετε αλαζονικά ότι

είςτε καλύτεροι από εμένα, εδώ καραδοκεί ο κίνδυνοσ. Πολλού

αρϋςκονται να αντιπαραθϋτουν το κρϊτοσ, ολοκληρωτικϐ ό ϐχι, ςτο

ςυνηθιςμϋνο ϊνθρωπο, τον κοριϐ, ό το καλϊμι. Ξεχνοϑν, ϐμωσ, ϐτι το κρϊτοσ

αποτελεύται απϐ ανθρώπουσ, περιςςϐτερο ό λιγϐτερο ςυνηθιςμϋνουσ, που ο

καθϋνασ ϋχει τη ζωό του, την ιςτορύα του, τη μούρα του, η οπούα κϊποια ημϋρα

τον βϊζει απϐ τη «ςωςτό μεριϊ» ενϐσ τουφεκιοϑ ό μιασ ςελύδασ χαρτιοϑ, ενώ

ϊλλοι ϊνθρωποι βρύςκονται απϐ τη «λϊθοσ μεριϊ». Η πορεύα τησ ζωόσ ενϐσ

ανθρώπου οφεύλεται πολϑ ςπϊνια ςτην επιλογό ό ςε μια προδιϊθεςη. τισ

περιςςϐτερεσ περιπτώςεισ, τα θϑματα δε βαςανύςτηκαν και δεν

εκτελϋςτηκαν επειδό όταν καλού ϊνθρωποι και οι δόμιοι που τα βαςϊνιςαν

κακού. Θα όταν λύγο αφελϋσ να το πιςτεϑουμε και αρκεύ να γνωρύζει κανεύσ

πώσ λειτουργεύ η γραφειοκρατύα, ακϐμη και αυτό του Ερυθροϑ ταυροϑ, για


να πειςτεύ. Εξϊλλου, ο τϊλιν απϋδειξε με εϑγλωττο τρϐπο τον ιςχυριςμϐ μου,

μετετρϋποντασ κϊθε γενιϊ δημύων ςε θϑματα τησ επϐμενησ γενιϊσ, χωρύσ να

λεύψουν ποτϋ οι δόμιοι. Ο μηχανιςμϐσ του κρϊτουσ εύναι ςαθρϐσ ϐπωσ η

ϊμμοσ. Τπϊρχει επειδό ϐλοι ςυμφωνοϑν να υπϊρχει, ακϐμη και τα θϑματϊ το,

πολϑ ςυχνϊ μϊλιςτα μϋχρι την τελευταύα ςτιγμό. Φωρύσ τον Εσ, τον Άιχμαν,

τον Γκογκλύτςε, τον Βιςύνςκι, αλλϊ επύςησ χωρύσ τουσ ςιδηροδρομικοϑσ που

χειρύζονταν τα κλειδιϊ των ςιδηροτροχιών, τουσ καταςκευαςτϋσ μπετϐν και

τουσ λογιςτϋσ των υπουργεύων, ϋνασ τϊλιν ό ϋνασ Φύτλερ δεν θα όταν παρϊ

φουςκωμϋνοι αςκού και αδϑναμα φϐβητρα. Ο ιςχυριςμϐσ ϐτι η πλειονϐτητα

ϐςων διαχειρύςτηκαν τισ διαδικαςύεσ τησ εξϐντωςησ δεν όταν παρϊ ςαδιςτϋσ

και ανώμαλοι εύναι πλϋον κοινϐσ τϐποσ. Υυςικϊ, ςαδιςτϋσ και διεςτραμμϋνοι

υπϊρχουν ςε ϐλουσ τουσ πολϋμουσ και εύναι αλόθεια ϐτι ϋχουν διαπρϊξει

ακατονϐμαςτεσ ωμϐτητεσ. [...] Αν αμφιβϊλλετε, ρωτόςτε τουσ Γϊλλουσ

ςτρατηγοϑσ πϐςα προβλόματα αντιμετώπιςαν και αυτού ςτην Αλγερύα με

ςτρατιώτεσ που όταν αλκοολικού, βιαςτϋσ και δολοφϐνοι των αξιωματικών

τουσ. Αλλϊ δεν εύναι αυτϐ το ζότημα. Διεςτραμμϋνοι υπϊρχουν παντοϑ και

πϊντα. Σα όςυχα πρϐςωπα των πϐλεών μασ βρύθουν απϐ παιδϐφιλουσ και

ψυχοπαθεύσ, τα ϊςυλϊ μασ εύναι γεμϊτα με μανιακοϑσ μεγαλομανεύσ· μερικού

αποτελοϑν, πραγματικϊ, πρϐβλημα: ςκοτώνουν δϑο, τρεισ, δϋκα, ακϐμη και

πενόντα ανθρώπουσ – ϋπειτα το ύδιο το κρϊτοσ που θα τουσ χρηςιμοποιοϑςε

χωρύσ τον παραμικρϐ ενδοιαςμϐ ςε ϋναν πϐλεμο τουσ ςυνθλύβει ςαν τα

κουνοϑπια που ϋχουν ρουφόξει πολϑ αύμα. Αυτού οι ϊρρωςτοι ϊνθρωποι δεν

εύναι τύποτα. Αντύθετα, οι ςυνηθιςμένοι άνθρωποι από τουσ οποίουσ

αποτελείται το κράτοσ – ιδίωσ ςε χαλεπούσ καιρούσ - αποτελούν τον

πραγματικό κίνδυνο. Ο πραγματικϐσ κύνδυνοσ γαι την ανθρωπϐτητα εύμαι

εγώ, εύςτε εςεύσ».

(Jonathan Littell, Ευμενύδεσ, μτφ. Α. Υιλιππϊτοσ, εκδ. Λιβϊνη, Αθόνα,

2008, ς.ς. 30-32)

2. «Η κοινοτοπύα του κακού»

«Μερικϊ χρϐνια πριν, ϐταν κϊλυπτα δημοςιογραφικϊ τη δύκη του

Άιχμαν, μύληςα για την κοινοτοπύα του κακού και δεν εννοοϑςα με αυτϐ μια

θεωρύα ό ϋνα δϐγμα αλλϊ μϊλλον ϋνα γεγονϐσ, το φαινϐμενο των κακών

πρϊξεων που διαπρϊχτηκαν ςε γιγαντιαύα κλύμακα, οι οπούεσ δεν μποροϑν να

αποδοθοϑν ςε κϊποια ιδιαύτερη προςτυχιϊ, παθολογύα ό ιδεολογικό πεπούθηςη

του δρϊςτη, του οπούου το μϐνο ύςωσ χαρακτηριςτικϐ γνώριςμα όταν η

εξαιρετικό επιπολαιϐτητϊ του. Όςο τερατώδεισ και αν όταν οι πρϊξεισ, ο

δρϊςτησ δεν όταν οϑτε τερατώδησ, οϑτε ςατανικϐσ, και το μϐνο ιδιαύτερο

χαρακτηριςτικϐ που θα μποροϑςε να διακρύνει κανεύσ τϐςο ςτο παρελθϐν ϐςο

και ςτη ςυμπεριφορϊ του κατϊ τη διϊρκεια τησ δύκησ και τησ ανακριτικόσ

διαδικαςύασ όταν κϊτι ολϐτελα αρνητικϐ: δεν όταν ανοηςύα αλλϊ μια παρϊξενη

ςχεδϐν αυθεντικό ανικανότητα να ςκεφτεύ».


(Η. Arendt, “Thinking and Moral Considerations: A Lecture”, ςτο Social

Researcher, 38/3, Autumn 1971, ς. 417).

3. O ιδανικόσ πολύτησ τησ ολοκληρωτικόσ εξουςύασ

«Ο ιδανικόσ πολύτησ τησ ολοκληρωτικόσ εξουςύασ, ϐπωσ δεν κουρϊζεται η Άρεντ να ςυμπεραύνει, δεν εύναι ο φανατικόσ οπαδόσ αλλϊ ο ϊνθρωποσ που δεν μπορεύ να κϊνει το διαχωριςμό μεταξύ γεγονότοσ και μύθου (δηλαδό αγνοεύ την πραγματικότητα τησ εμπειρύασ) και μεταξύ αλόθειασ και ψεύδουσ (αγνοεύ τουσ κανόνεσ τησ ςκϋψησ). Ένασ τϋτοιοσ ςυνδυαςμϐσ δεν ϋγινε εφικτϐσ ποτϋ ςτο παρελθϐν ςε κανϋνα εύδοσ καθεςτώτοσ. Ποια εύναι η εμπειρύα που τον επϋτρεψε; Μα ακριβώσ η απομόνωςη του ανθρώπου ωσ προσ την πολιτικό ςφαύρα και η αποξϋνωςη από τουσ ςυνανθρώπουσ του, η απόλυτη ςτϋρηςη ςυμμετοχόσ ςτον κόςμο. Μια απϐ τισ ριζικϐτερεσ και πιο απελπιςτικϋσ εμπειρύεσ του ανθρώπου, που εύχε ωσ αιτύα την οικονομικό κατϊρρευςη και την κοινωνικό αποςϊθρωςη των μαζικών κοινωνιών».

(Π.Κουφοποϑλου, «Επύμετρο: Σο πορτρϋτο ενϐσ Ναζύ ό Ωσ ποϑ εύναι

ικανϐσ να φτϊςει ϋνασ κοινϐσ ταχυδρϐμοσ» ςτο Φϊννα Άρεντ, Ο Άιχμαν ςτην Ιερουςαλόμ. Έκθεςη για την κοινοτοπύα του κακού, μτφ. Β. Σομανϊσ, Νηςύδεσ, Αθόνα 2009, ς.ς. 239-240. Παραπϋμπει ςτο H. Arendt, Το Ολοκληρωτικό Σύςτημα, μτφ. Γ. Λϊμψα, Ευρϑαλοσ, Αθόνα 1988. .ς. 253,272,273).


IV. Πίνακασ κατάταξθσ και ςυμπεραςμάτων: Εβραίοι και προκαταλιψεισ

Άςκθςθ: αφοφ μελετθςετε την παρακάτω πηγθ να ςυμπληρώςετε τον πίνακα.

1. «Ο αντιςθμιτιςμόσ δεν μασ λζει τίποτα για τουσ Εβραίουσ, μασ λζει όμωσ πολλά για τουσ αντιςθμίτεσ

και τθν κουλτοφρα που τουσ εξζκρεψε. Ακόμα και μια ευκαιριακι ματιά ςτισ ποιότθτεσ και ςτθν ιςχφ που

οι αντιςθμίτεσ απζδωςαν ςτουσ Εβραίουσ διαμζςου των αιϊνων - υπερφυςικζσ δυνάμεισ, διεκνείσ

ςυνωμοςίεσ και θ ικανότθτα να διαλφουν οικονομίεσ· το ότι χρθςιμοποιοφν το αίμα Χριςτιανόπαιδων ςτισ

τελετουργίεσ τουσ, ακόμα και ότι τα ςκότωναν για να τουσ πάρουν το αίμα, το ότι είχαν ςυμμαχιςει με το

Διάβολο, ότι ιλεγχαν ταυτόχρονα το διεκνζσ κεφάλαιο και το μπολςεβικιςμό - δείχνει πωσ ο

αντιςθμιτιςμόσ βαςίηεται ουςιαςτικά ςε πολιτιςμικζσ πθγζσ, που είναι ανεξάρτθτεσ από τθ φφςθ και τισ

πράξεισ των Εβραίων και κατά ςυνζπεια αυτοί κακαυτοί οι Εβραίοι προςδιορίηονται από τισ πολιτιςμικά

παραγόμενεσ ιδζεσ, που οι αντιςθμίτεσ προβάλλουν πάνω τουσ. Αυτόσ ο υφζρπτων μθχανιςμόσ του

αντιςθμιτιςμοφ ιςχφει γενικά για κάκε προκατάλθψθ, αν και τα εντυπωςιακά φανταςιακά φψθ, ςτα

οποία οι αντιςθμίτεσ ζφταςαν ςυχνά και επανειλθμμζνα, ςπανίηουν μζςα ςτα ογκϊδθ χρονικά των

προκαταλιψεων».

(Πθγι: Ντανιέλ Τζόνα Γκολντχάγκεν, Πρόθυμοι δήμιοι: Οι εκτελεστζς του Χίτλερ. Οι

καθημερινοί Γερμανοί και το Ολοκαφτωμα, μτφρ. Τάςοσ Ρόκασ, Terzo Books, Αιθνα 1998, ς.

27,30,32-33 70-71)

2. «Οι Ναηί καταδίωκαν τουσ Εβραίουσ, επειδι χρειάηονταν ζναν αποδιοπομπαίο τράγο για να

του φορτώςουν τθν ενοχι για τισ ςυμφορζσ του γερμανικοφ ζκνουσ. Ώςπου να ολοκλθρώςει τθν τροχιά

του αυτόσ ο εξτρεμιςμόσ, εκατομμφρια Εβραίοι ςυνελιφκθςαν, βαςανίςτθκαν, δολοφονικθκαν ςε

ςτρατόπεδα ςυγκζντρωςθσ. Άλλοι αντιπρόςωποι ‘ατελών’ φυλετικών και κοινωνικών αμάδων,

ομοφυλόφιλοι, αντιναηιςτζσ, διανοοφμενοι, τςιγγάνοι, είχαν παρόμοια μοίρα».

(Ε. Βurns, Eυρωπαϊκι Ιςτορία, Παρατθρθτισ, Θεςςαλονίκθ 1988, ς. 336)

Χρόνοσ Κατθγορίεσ

Στθ μακρά διάρκεια 19οσ αι. 1917 και εξισ

1929 και εξισ

Προκαταλιψεισ

Προκαλοφμενα ςυναιςκιματα

Κοινωνικζσ ομάδεσ – δζκτεσ

Eργαστήριο σακκά κastoria

Documents

Transcript of Eργαστήριο σακκά κastoria