Βαγγέλης Ιντζίδης

Το δημιουργικό σκάνδαλο της απομάγευσης

,

Αθήνα - 11 Μαρτίου 2014

Για τον κύριο Τιντορέτο, με το παρατσούκλι " ο μικρός βαφέας" , ο Σαρτρ έγραφε πως ''οι πίνακές του εμπεριέχουν τα πάντα αλλά δεν σημαίνουν τίποτα. Είναι τόσο βουβοί όσο και ο κόσμος".

Kαι να που ο κύριος Τζιάκοπο Ρομπόστι, ο Τιντορέτο, απομαγεύει τον κόσμο. Ζωγραφίζει - στην ανάρτηση αυτή - έναν άντρα και ονομάζει το έργο του αυτό "Το Πορτρέτο ενός Άντρα ως Αγίου Γεωργίου".

Μένω αποσβολωμένος. Πού είναι ο δράκος; Και η ρομφαία είναι ομπρέλα; Κάθε επανάληψη της αναπαράστασης απουσιάζει. ΄Ενας κόσμος που εργάζεται μέσα στην τέχνη και αποκαλύπτει πως όλοι οι πίνακες που απαθανατίζουν τους Αγίους δεν είναι παρά πορτρέται ανθρώπων που λειτούργησαν ως μοντέλα για αυτούς.

Μέσα σε αυτόν τον πίνακα αναπτύσσεται ένα σκάνδαλο. Δεν είναι ο ΄Αγιος. Είναι ο άνθρωπος που στέκεται όχι ως το πορτρέτο του Αγίου αλλά ως το πορτρέτο του ανθρώπου ως να είναι άγιος.

Αλλά η απομάγευση δεν είναι ρεαλισμός. ΄Η για να το πούμε αλλιώς: η απομάγευση δεν είναι το ισοδύναμο του ρεαλισμού. Μπορεί να είναι και μια διαδικασία στην οποία κάτι δεν μπορεί να αναπαρασταθεί παρά μονάχα αν αποκαλύψει την διαδικασία της αναπαράστασής του.

Κάτι δεν είναι σύμβολο ή κάτι δεν είναι αξία παρά μονάχα αν καταδειχθεί πώς σχηματίστηκε. Πώς κάτι οικείο, με ποια διαδικασία, γίνεται ανοίκειο και συμβολοποιείται, πώς κάτι εντός του οποίου υπήρξε διχογνωμία και σύγκρουση γίνεται στο τέλος το δίκαιο του επικρατήσαντος και φυσικοποιείται ως αξία.

Αυτή είναι η απομάγευση. Ο εικονιζόμενος άντρας που τώρα καλούμαστε να ονομάσουμε ΄Αγιο Γεώργιο ή να πούμε - καλύτερα - ως να είναι ο ΄Αγιος Γεώργιος. Ο άνθρωπος ως να είναι ο ΄Αγιος. Θνητοί και οι δύο. Με μία διαφορά. Ο ένας αναλαμβάνεται να παραχθεί μέσα από μια διαδικασία μετασχηματισμών του άλλου. Και αυτό είναι απομάγευση. Τα γεγονότα ως διαδικασίες μετασχηματισμού που τώρα έτσι ορατές και ρητές γίνονται η παραγωγή του ανθρώπου ως καλλιτέχνη, ως εργάτη.

Και αυτό το σκάνδαλο της απομάγευσης μας αφηγήθηκε πριν εμείς αφηγηθούμε τον εαυτό μας. Γιατί οι ρόλοι μας είναι μια διαδικασία. Οι ρόλοι και οι ιδιότητες παράγονται.

Αλλιώς στο άσυλο της μαγείας όλοι αποθεώνουν το εγώ τους. Τόσο μακριά από τον μετασχηματισμό της λάσπης, του πηλού, της πνοής κάθε δημιουργίας.

Δεν είμαστε όσο δεν αποκαλύπτουμε τις διαδικασίες του μετασχηματισμού μας. Είναι σαν να λέμε πως ο εικονιζόμενος αυτός άντρας είναι ο ΄Αγιος. Ενώ είναι ως ο Άγιος Γεώργιος. Και μάλιστα δίχως τα προφανή που παθητικοποιούν το βλέμμα.

΄Ενας κόσμος που δεν απομαγεύει και δεν απομαγεύεται είναι ένας κόσμος από βουβά παράσιτα που σήμερα τα αποδίδουμε με μια σειρά από εικόνες που λέμε ιδέες αρνούμενοι να ενταχθούμε στον μετασχηματισμό των ιδεών που γίνονται εικόνες.

Το τίποτα που υπάρχει.

Η επέτειος

Σε άγγιζα μες στα δάχτυλα, κλαράκι μαντζουράνας, ενώ η ρίζα αυθαίρετη ρέμβαζε το λιμάνι. Μίλαγες τη σκουριά κι άκουγα πέλαγα συρμούς, το χώμα στον ιδρώτα, της πνοής σου ανάσαινα τη λάσπη. Λες και μας έπλασε Θεός ανάμεσα στα βήματα, όνειρο δίχως σώματα και χέρια δίχως μύθο. Συμπονούσα τότε τη βία σάμπως νοσταλγός το κιρκινέζι σπαρταρά σε πράσινες σκιές από ηλεκτροφόρα χαμόσπιτα. Έτσι μείναμε. Στον τόπο. ΄Αγλωσσες ρυτίδες στις βαρύθυμες καρέκλες των καφενείων. Όπως με ό,τι δεν είναι. Τη Βομβάη στη Δραπετσώνα και την έρημο της αντιλόπης στην Καστέλλα. Δίχως λοφία στέρησης. Με τα φονικά της προϊστορίας.΄Ακου. Σαλπάρουν στις προβλήτες οι πόλεις, αφρισμένα κρύσταλλα. Οι μηχανές πρόσω κι ολοταχώς, ενώ μέσα στα χέρια, εσύ, σπασμένο μου κλαράκι.