“Η ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤΗ ΣΕΡΒΙΑ” ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ...

1

ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΟ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ - ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ

Emilijana Josimovica 4, 11000 Belgrade Tel: +381-11-3231577, 3222338 Fax +381-11-3249215 E-mail: [email protected]

“Η ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤΗ ΣΕΡΒΙΑ” Συντάκτης: MΑΡΙΟΣ ΜΑΘΙΟΥΔΑΚΗΣ, ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ Ο.Ε.Υ. Γ΄ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2007

2

H ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤΗ ΣΕΡΒΙΑ 1. Εισαγωγή Η διεθνής φαρμακευτική βιομηχανία, με συνολικό τζίρο $ 500 δισ. αποτελεί μία από τις πιο αναπτυσσόμενες και πιο κερδοφόρες βιομηχανίες παγκοσμίως. Η ραγδαία ανάπτυξη του φαρμακευτικού τομέα τροφοδοτείται από την καινοτομία και την πρόοδο στην έρευνα και τεχνολογία (R&D). O ανταγωνισμός μεταξύ των φαρμακευτικών εταιρειών για δημιουργία νέων φαρμάκων γίνεται ολοένα και περισσότερο οξύς, δεδομένου ότι τούτες προσπαθούν να προωθήσουν στην αγορά φάρμακα τα οποία θα καταστούν ευρέως γνωστά. Οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες προκειμένου να επεκταθούν είτε εξαγοράζουν άλλες μικρότερες είτε συγχωνεύονται ώστε να δημιουργήσουν πιο αποδοτικά σχήματα που θα είναι ανταγωνιστικά στη διεθνή φαρμακευτική αγορά. . Οι σερβικές φαρμακευτικές εταιρείες αναγκάστηκαν να ακολουθήσουν τις νέες παγκόσμιες τάσεις που περιγράφησαν παραπάνω. Εταιρείες όπως η Hemofarm ή η Galenika, οι οποίες επένδυσαν μεγάλα χρηματικά ποσά για την ανάπτυξή τους, επεκτείνονται πέρα από τα σερβικά σύνορα στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Άλλες όπως η Zdravlje Actavis παράγουν φάρμακα χαμηλού κόστους προκειμένου να έχουν οι περισσότεροι ασθενείς πρόσβαση σ’αυτά. Επισημαίνεται ότι οι σερβικές φαρμακευτικές εταιρείες θα πρέπει τα επόμενα δύο χρόνια να προσαρμοστούν με τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές κατασκευής φαρμάκων. Πιο συγκεκριμένα ο παρόντας σερβικός νόμος περί φαρμάκων και ιατρικών μηχανημάτων (Law on Drugs and Medical Devices - 2004) προβλέπει ότι ένας εγχώριος κατασκευαστής φαρμάκων δεν θα μπορεί να πωλεί φάρμακα στη σερβική αγορά μετά την 1η Αυγούστου 2009, εάν δεν τα κατασκευάζει σύμφωνα με τους Κανόνες Καλής Παρασκευής (GPM) όπως αυτοί ορίζονται από την Ε.Ε. Οι επενδύσεις στον φαρμακευτικό τομέα της Σερβίας παραμένουν ακόμη σε πολύ χαμηλά επίπεδα.

3

2. Η αγορά φαρμάκων στη Σερβία Με ετήσιο κύκλο εργασιών 350 εκατ.Ευρώ, η σερβική φαρμακοβιομηχανία αντιπροσωπεύει το 3,3% της συνολικής εδώ βιομηχανικής παραγωγής με συνεχείς αυξητικές τάσεις. Παρουσιάζει ρυθμό ανάπτυξης 15% ετησίως και καλύπτει το 60% της σχετικής εγχώριας ζήτησης. Το 20% της παραγωγής εξάγεται, κυρίως, προς τη Ρωσία, Βοσνία, Ρουμανία, Σλοβενία και πΓΔΜ. Τα εισαγόμενα φάρμακα καλύπτουν το 40% της εγχώριας κατανάλωσης, η δε συνολική τους αξία ανέρχεται σε 200 εκατ.USD περίπου, τούτα δε προέρχονται κυρίως από την Ελβετία, τη Γερμανία, τη Δανία, τη Γαλλία και την Αυστρία. Στη Σερβία ειναι εγκατεστημένες αρκετές ξένες εταιρείες παραγωγής φαρμάκων με γραφεία αντιπροσωπείας, τα οποία έχουν ως κύριο στόχο, εκτός από την προώθηση των προϊόντων τους, την παρακολούθηση των διαδικασιών έγκρισης εισαγωγής φαρμάκων από την Ανεξάρτητη Υπηρεσία Φαρμάκων και Ιατρικών Μηχανημάτων της Σερβίας (Medicines and Medical devices Agency of Serbia – www.alims.sr.gov.yu), διαδικασίες οι οποίες διαρκούν περίπου 7 μήνες από την ημέρα κατάθεσης της αίτησης και των απαραίτητων διακαιολογητικών .

Οι τελωνειακοί δασμοί για την εισαγωγή φαρμάκων στη Σερβία κυμαίνονται απο 1%-3% και το ΦΠΑ για τη μεγάλη πλειοψηφία των φαρμάκων ανέρχεται στο 8%. Η ένταξη ενός φαρμάκου στον κατάλογο συνταγογράφησης των ταμείων δεν είναι δυνατή, εφόσον παρόμοιο φάρμακο παρασκευάζεται στη Σερβία και είναι τουλάχιστον 20% φθηνότερο από το εισαγόμενο. Σημειώνεται ότι οι τιμές των φαρμάκων εγχώριας παραγωγής ανέρχονται, γενικά, στο 35% της τιμής των φαρμάκων εισαγωγής. Στη σερβική αγορά φαρμάκων υπάρχουν 3 κυρίως μεγάλες εταιρείες/παρασκευαστές φαρμάκων, οι οποίες παράγουν ουσιωδώς όμοια σκευάσματα (generic drugs): Ηemofarm, Galenika και Zravlje Actavis. H Hemofarm αποτελεί και τον βασικό “παίκτη” στην αγορά, ύστερα από την εξαγορά διάφορων τοπικών φαρμακευτικών εταιρειών όπως η Panfarma, η Zorka Pharma και η Hemomont. Συνολικά υπολογίζεται πως ελέγχει το 45% της αγοράς φαρμάκων στη Σερβία. H σερβική εταιρεία Zdravlje, με έδρα το Λέσκοβατς, η οποία εξαγοράστηκε το 2002 από την ισλανδική Actavis, αυξάνει ολοένα και περισσότερο το μερίδιό της στη σερβική αγορά. Η Galenika αποτελούσε ηγέτιδα εταιρεία, αλλά τα τελευταία χρόνια έχει απωλέσει λόγω ιδιοκτησιακών προβλημάτων την κυρίαρχη θέση της στην αγορά. Η σερβική αγορά φαρμάκων χαρακτηρίζεται από την αποτελεσματική αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων και τα υψηλά επίπεδα παραγωγής. Εντούτοις, η προσέλκυση κεφαλαίου στην φαρμακευτική βιομηχανία θεωρείται απαραίτητη προκειμένου ο κλάδος να ανταπεξέλθει επιτυχώς στον συνεχώς εντεινόμενο παγκόσμιο ανταγωνισμό. Εκτός από τις παραπάνω μεγάλες εταιρείες, παρατηρούμε πως η σερβική αγορά απαρτίζεται κυρίως από μικρές ιδιωτικές εταιρείες.

4

Σε κάθε περίπτωση η σερβική φαρμακευτική αγορά δεν είναι ακόμη ανεπτυγμένη και υπολείπεται κατά πολύ των αντίστοιχων αγορών της ευρύτερης περιοχής, παρουσιάζοντας έτσι αρκετές ευκαιρίες για ενδιαφερόμενους επενδυτές.

Μερίδιο αγοράς επιλεγμένων σερβικών φαρμακευτικών ομίλων σε ποσοστό επί των συνολικών πωλήσεων, 2005 Πηγή: Ένωση Φαρμακοπαραγωγών Σερβίας

Όμιλος Hemofarm Galenika Panfama Jugoremedija Zdravlje Actavis

Zorka Pharma

Srbolek Hemomont

Φάρμακα για θεραπεία μεταδοτικών & παρασιτικών νοσημάτων

12 34 29 9 6 5 1 -

Φάρμακα για την θεραπεία ενδοκρινολογι-ών νοσημάτων

50 26 - 15 1 6 - -

Φάρμακα για την θεραπεία διατροφικών δυσλειτουργιών

23 54 6 2 12 1 - -

Φάρμακα για την θεραπεία νοσημάτων του αίματος

- 70 - 1 9 - - -

Φάρμακα για την θεραπεία διανοητικών προβλημάτων

- 45 6 - 4 30 - -

Φάρμακα για την θεραπεία προβλημάτων νευρολογικού συστήματος

2 34 13 3 2 46 - -

Φάρμακα για την θεραπεία προβλημάτων καρδιαγγειακού συστήματος

15 20 15 9 16 11 3 1

Φάρμακα για την θεραπεία προβλημάτων αναπνευστικού συστήματος

9 14 25 4 19 13 15 -

Φάρμακα για την θεραπεία προβλημάτων πεπτικού συστήματος

11 7 13 2 58 1 - -

Φάρμακα για την θεραπεία δερματικών προβλημάτων

5 49 6 15 4 20 - -

Φάρμακα για υποκατάσταση αίματος

66 2 - 1 15 - - 16

5

3. To νομικό πλαίσιο της φαρμακευτικής βιομηχανίας Η παραγωγή και το εμπόριο των φαρμάκων και άλλων παραφαρμακευτικών προϊόντων διέπονται από τον νόμο περί φαρμάκων και ιατρικών μηχανημάτων (Law on Drugs and Medical Devices), ο οποίος βρίσκεται σε ισχύ από την 1η Αυγούστου 2004. Ο εν λόγω νόμος προβλέπει και την ίδρυση Aνεξάρτητης Υπηρεσίας Φαρμάκων και Ιατρικών Μηχανημάτων της Σερβίας (Medicines and Medical devices Agency of Serbia – www.alims.sr.gov.yu) η οποία μεταξύ άλλων έχει ως αποστολή τα εξής:

Την εξασφάλιση των προϋποθέσεων εκείνων ώστε οι Σέρβοι πολίτες να έχουν πρόσβαση σε ασφαλή και ποιοτικά φάρμακα.

Την παροχή αδειοδοτήσεων για εμπόριο φαρμακευτικών ειδών καθώς και ιατρικών μηχανημάτων

Την παροχή αδειοδοτήσεων για φαρμακευτική έρευνα Την παροχή έγκρισης για εξαγωγές φαρμάκων και ιατρικών μηχανημάτων

σύμφωνα με τους κανόνες της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (WHO) Την παροχή έγκρισης για εισαγωγές φαρμάκων τα οποία προορίζονται για

επιστημονική χρήση Την επεξεργασία πληροφοριών σχετικά με τις πωλήσεις και την χρήση των

φαρμάκων και των ιατρικών μηχανημάτων.

3.1 Η διαδικασία έγκρισης για εισαγωγή φαρμάκων στη Σερβία Σύμφωνα με τον σερβικό νόμο 93/2005 ο οποίος αφορά τους κανόνες και τις προϋποθέσεις για την εξουσιοδότηση εισαγωγής και κυκλοφορίας στην σερβική αγορά ενός φαρμάκου, εάν κάποιος θέλει να εισάγει και να κυκλοφορήσει ένα φάρμακο στη Σερβία, θα πρέπει να υποβάλλει σχετικό αίτημα στην Ανεξάρτητη Υπηρεσία Φαρμάκων και Ιατρικών Μηχανημάτων της Σερβίας (Medicines and Medical devices Agency) προκειμένου αυτό να καταχωρηθεί στη σερβική λίστα των καταγεγραμμένων φαρμάκων. Ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να διαθέτει οπωσδήποτε αντιπροσωπεία ή εκπρόσωπο με έδρα τη Σερβία. Ο νόμος προβλέπει χρονικό διάστημα 210 ημερών μέχρι η ανωτέρω ανεξάρτητη σερβική Υπηρεσία να αποφασίσει για έγκριση ή απόρριψη αντίστοιχα του αιτήματος.

6

Στην αίτησή του ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να αναφέρει μεταξύ άλλων την ονομασία του φαρμακευτικού προϊόντος, την χημική του σύνθεση καθώς και απόδειξη ότι κυκλοφορεί ήδη και έχει λάβει έγκριση από τις αρμόδιες αρχές στην χώρα προέλευσής του ή και σε άλλες χώρες κλπ. Η Ανεξάρτητη Υπηρεσία Φαρμάκων και Ιατρικών μηχανημάτων της Σερβίας μπορεί να ζητήσει από τον αιτούντα οποιαδήποτε συμπληρωματική πληροφορία η οποία σχετίζεται με την κυκλοφορία του φαρμάκου, για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας της χώρας. 4. Οι σερβικές εξαγωγές φαρμάκων Η σερβική φαρμακευτική βιομηχανία εξάγει περίπου το 20% της ετήσιας παραγωγής της και ικανοποιεί περίπου όπως αναφέρθηκε και πρωτύτερα το 60% των αναγκών της εγχώριας αγοράς. Το υπόλοιπο 40% καλύπτεται από εισαγωγές φαρμάκων κυρίως από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το μεγαλύτερο μέρος των σερβικών εξαγωγών φαρμάκων κατευθύνεται προς τη Ρωσία, λόγω του καθεστώτος της Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών που υπάρχει ανάμεσα στις δύο χώρες, βάσει του οποίου ένας μακρύς κατάλογος σερβικών φαρμάκων εξάγονται στη Ρωσική αγορά χωρίς τελωνειακούς δασμούς. Αξία σερβικών φαρμάκων σε χιλ. $ ανά εξαγωγικό προορισμό Ρωσία 31.311 Βοσνία & Ερζεγοβίνη 17.270 Π.Γ.Δ.Μ. 5.752 Ρουμανία 4.005 Σλοβενία 3.848 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Σερβίας Τα δέκα πρώτα εξαγόμενα σερβικά φάρμακα σε χιλ. $ Έτοιμα φάρμακα προς πώληση 91.804 Φάρμακα περιέχοντα ινσουλίνη 11.092 Φάρμακα χωρίς προκαθορισμένη δοσολογία 10.685 Φάρμακα περιέχοντα αντιβιοτικά 10.339 Φάρμακα περιέχοντα ορμόνες 9.855 Φάρμακα αναμεμειγμένα με άλλα αντιβιοτικά 4.722 Φάρμακα περιέχοντα βιταμίνες 3.990 Φάρμακα περιέχοντα αλκαλοειδή 3.352 Διάφορες ουσίες 3.051 Αιμοσφαιρίνη & γλοβουλίνη 2.994 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Σερβίας

7

Τα δέκα πρώτα σε αξία εισαγόμενα φάρμακα στη Σερβία (αξία σε χιλ. $) Έτοιμα φάρμακα 38.286 Φάρμακα περιέχοντα αντιβιοτικά

7.486

Φάρμακα περιέχοντα ορμόνες 3.329 Φάρμακα περιέχοντα πενικιλίνη 3.169 Φάρμακα περιέχοντα βιταμίνες 2.707 Εμβόλια 1.110 Φάρμακα περιέχοντα ορμόνες 336 Οροί 281 Φάρμακα χωρίς προκαθορισμένη δοσολογία

259

Φάρμακα αναμεμειγμένα με άλλα αντιβιοτικά

179

Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Σερβίας Οι πέντε πρώτeς χώρες προέλευσης εισαγόμενων φαρμάκων στην Σερβία (αξία σε χιλ. $) Ελβετία 40.577 Γερμανία 31.495 Δανία 19.132 Γαλλία 18.423 Αυστρία 15.039 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Σερβίας Επισημαίνεται επίσης ότι βάσει αντίστοιχων συμφωνιών ελευθέρου εμπορίου που έχει υπογράψει η Σερβία με άλλες χώρες, τούτη εξάγει φαρμακευτικά προϊόντα χωρίς δασμούς στην Αλβανία, στη Βουλγαρία, στη Ρουμανία, στη π.Γ.Δ.Μ. και στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.

8

5. Η έρευνα & ανάπτυξη στον σερβικό φαρμακευτικό τομέα (R & D) H αναπτυξιακή έρευνα στον φαρμακευτικό τομέα της Σερβίας, πραγματοποιείται από μεγάλες εταιρείες, οι οποίες δεσπόζουν στον χώρο όπως π.χ. η Galenika, η Hemofarm και η Zdravlje. Πιο συγκεκριμένα, η εταιρεία Galenika έχει ιδρύσει το Ινστιτούτο Έρευνας και Ανάπτυξης (R&D), το οποίο μάλιστα είναι και εγγεγραμμένο στο Υπουργείο Ανάπτυξης και Περιβαλλοντικής προστασίας της Σερβίας. Οι δραστηριότητες του εν λόγω Ινστιτούτου περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων σύνθεση και βιοσύνθεση νέων φαρμακευτικών ουσιών, τοξικολογικές εξετάσεις, ανάπτυξη και εφαρμογή αναλυτικών μεθόδων, αξιολογήσεις μετά από πειραματική διαδικασία (clinical trials) κλπ. Το εν λόγω Ινστιτούτο απασχολεί 135 υπαλλήλους. Σημειώνεται πως η εταιρεία Galenika δίδει ιδιαίτερη σημασία στην προστασία των δικαιωμάτων της πνευματικής ιδιοκτησίας. Έτσι έχει 396 κατοχυρώσεις σημάτων στη Σερβία, 37 κατοχυρώσεις στον διεθνή οργανισμό WIPO, 96 κατοχυρώσεις στη Βοζνία-Ερζεγοβίνη, 30 στη π.Γ.Δ.Μ. και 20 στη Ρωσία. Από την άλλη πλευρά η εταιρεία Hemofarm διαθέτει ειδικό Κέντρο Έρευνας & Ανάπτυξης όπου αναπτύσσει μεταξύ άλλων νέα προϊόντα και προχωρά στην καταχώρηση νέων προϊόντων στη Σερβία και στο εξωτερικό. Μόνο το 2004 η Hemopharm καταχώρισε 23 νέα φαρμακευτικά προϊόντα, ενώ η Galenika το ίδιο έτος καταχώρισε 26. Έτος 2002 2003 2004 Αριθμός καταχωρημένων προϊόντων

23

6

23

Πίνακας: αριθμός καταχωρημένων προϊόντων Ηemofarm Έτος 2002 2003 2004 Αριθμός καταχωρημένων προϊόντων

7

21

26

Πίνακας: αριθμός καταχωρημένων προϊόντων Galenika

9

6. Περιβαλλοντική προστασία & διαχείριση φαρμακευτικών αποβλήτων στη Σερβία Η διαχείριση των φαρμακευτικών αποβλήτων στη Σερβία διέπεται από τον νόμο περί περιβαλλοντικής προστασίας και τον νόμο περί πρόληψης της μόλυνσης (σε ισχύ από το 2004). Οι παραπάνω νόμοι βρίσκονται σε απόλυτη συμβατότητα με τους κανονισμούς της Ε.Ε. Εντούτοις, στην παρούσα φάση δεν υπάρχει η αναγκαία υποδομή για σωστή διαχείριση των φαρμακευτικών αποβλήτων, και κατά συνέπεια οι κορυφαίες φαρμακευτικές εταιρείες εξάγουν τα απόβλητα σε ειδικούς φορείς στην Ελβετία και την Αυστρία προκειμένου να διατηρήσουν το περιβάλλον καθαρό. Υπολογίζεται πως οι σερβικές φαρμακευτικές βιομηχανίες αποβάλλουν από 15-18 τόννους απόβλητα ετησίως. Η φαρμακευτική εταιρεία Zravlje Actavis για παράδειγμα το 2004 εξήγαγε 100 τόννους φαρμακευτικά απόβλητα ενώ κατέστρεψε η ίδια 200 τόννους. Η Hemofarm εξήγαγε το 2004 18 τόννους απόβλητα. Από τα παραπάνω συνάγεται το συμπέρασμα πως υπάρχει διαθέσιμο πεδίο για επενδύσεις στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων. Επιπλέον, η χρηματοδότηση από την διεθνή κοινότητα και από διεθνείς οργανισμούς, τέτοιων σχεδίων που άπτονται της προστασίας του περιβάλλοντος, είναι πολύ πιθανή.

7. Η παραγωγή φαρμάκων στη Σερβία Δεδομένου πως δεν υφίσταται παραγωγή δραστικών φαρμακευτικών ουσιών στη Σερβία (Active Pharmaceutical Ingredients), (εκτός από την Galenika η οποία παράγει μερικές φαρμακευτικές πρώτες ύλες με την βοήθεια της βιοτεχνολογίας), αυτές δύνανται να εισαχθούν. Άλλες φαρμακευτικές ουσίες όπως βιταμίνες, αλκοόλη κλπ μπορούν να κατασκευαστούν στη Σερβία. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, οι τελωνειακοί δασμοί για την εισαγωγή φαρμάκων στη Σερβία κυμαίνονται μεταξύ 1%-3% το δε ΦΠΑ για τη πλειοψηφία των φαρμάκων ανέρχεται σε 8%. Υλικά συσκευασίας όπως χαρτόνι, πλαστικό, λάστιχο κλπ μπορούν να παραγγελθούν από εγχώριους Σέρβους προμηθευτές. Από την άλλη πλευρά, επειδή ως επί το πλείστον δεν κατασκευάζονται εδώ φιαλίδια και γυάλινες αμπούλες συσκευασίας φαρμάκων, που να είναι συμβατά με τις προδιαγραφές της Ε.Ε., τούτα εισάγονται.

10

8. Υλοποίηση ξένης άμεσης παραγωγικής επένδυσης στη Σερβία Σχετικά με την υλοποίηση ξένης άμεσης παραγωγικής επένδυσης στη Σερβία, αυτή είναι εφικτή και ενθαρρύνεται ποικιλοτρόπως από την σερβική κυβέρνηση. Με βάση τον Νόμο για τις Ξένες Επενδύσεις, που υιοθετήθηκε το 2002, ως ξένος επενδυτής λογίζεται:

κάθε ξένο νομικό πρόσωπο του οποίου η έδρα βρίσκεται στο εξωτερικό. κάθε αλλοδαπό φυσικό πρόσωπο. υπήκοος Σερβίας-Μαυροβουνίου, ο οποίος έχει διαμείνει στο εξωτερικό

για χρονικό διάστημα τουλάχιστον ενός έτους. Η προστασία του ξένου επενδυτή διασφαλίζεται με τους εξής τρόπους :

με την εξασφάλιση μεταχείρισής του ως εγχωρίου επενδυτή, υπό την έννοια ότι απολαμβάνει πλήρους νομικής προστασίας, όμοιας με αυτήν που απολαμβάνουν οι εγχώριοι επενδυτές (αρχή της «εθνικής μεταχείρισης»).

επιπλέον ο νόμος προβλέπει νομική σταθερότητα (αρχή της «νομικής

σταθερότητας»). Αυτό σημαίνει, ότι ακόμη και σε περίπτωση κατάργησης/τροποποίησης του νόμου με βάση τον οποίο υλοποιήθηκε η επένδυση ή υπογράφηκε συμβόλαιο, ο επενδυτής έχει το δικαίωμα διατήρησης των δικαιωμάτων που απορρέουν από το συμβόλαιο, με βάση τις διατάξεις του νόμου που ήταν σε ισχύ κατά την χρονική στιγμή υλοποίησης της επένδυσης.

ο νόμος προβλέπει επίσης προστασία του ξένου επενδυτή από

απαλλοτρίωση της επένδυσής του, εκτός και συντρέχουν λόγοι ζωτικού και αδιαμφισβήτητου δημοσίου συμφέροντος. Ακόμη και σ’αυτή την περίπτωση όμως, προβλέπεται η υποχρέωση πλήρους αποζημίωσής του, με βάση την αγοραία αξία του υπό απαλλοτρίωση περιουσιακού του στοιχείου.

τέλος, σε περίπτωση που υφίσταται διεθνής / διμερής συμφωνία που

χορηγεί ευνοϊκότερο καθεστώς στον ξένο επενδυτή, τούτη υπερισχύει της εσωτερικής νομοθεσίας.

11

Τα σημαντικότερα επενδυτικά κίνητρα απορρέουν από το φορολογικό καθεστώς για τις ξένες επενδύσεις, το οποίο θεωρείται από τα ευνοϊκότερα στα Βαλκάνια.

Ειδικότερα, τα σημαντικότερα φορολογικά κίνητρα είναι τα ακόλουθα:

10ετής φορολογική απαλλαγή από την ημέρα υλοποίησης της επένδυσης, για επένδυση τουλάχιστον 600 εκ. δηνάρια (περίπου 7,4 εκ. Ευρώ) και για δημιουργία τουλάχιστον 100 νέων θέσεων εργασίας.

5ετής φορολογική απαλλαγή από την ημέρα υλοποίησης της επένδυσης, για

επενδύσεις τουλάχιστον 6 εκ. Δηναρίων (περίπου 74.000 Ευρώ) και για δημιουργία τουλάχιστον 5 νέων θέσων εργασίας σε υπό ανάπτυξη περιοχές.

Ο φόρος επί των εταιρικών κερδών ανέρχεται σε μόλις 10% και θεωρείται

από τους χαμηλότερους στην Ευρώπη.

Επιταχυνόμενη απόσβεση παγίων περιουσιακών στοιχείων και εξοπλισμού που χρησιμοποιούνται για περιβαλλοντική προστασία, επιστημονική έρευνα, εκπαίδευση και επιμόρφωση προσωπικού. Επιπλέον, πρόσθετα φορολογικά κίνητρα προβλέπονται για νεοϊδρυθείσες εταιρείες, υπό την μορφή εξαίρεσης από την υποχρέωση καταβολής φόρου επί των κερδών:

α) Για πέντε χρόνια, όταν εγκαθίστανται σε υπό ανάπτυξη περιοχές ή σε Ζώνες Ελευθέρου Εμπορίου, και

β) Για έξι χρόνια, όταν εγκαθίστανται σε υπό ανάπτυξη περιοχές, που έχουν χαρακτηρισθεί ως ζώνες προτεραιότητας, οι οποίες αντιμετωπίζουν έντονα κοινωνικά και αναπτυξιακά προβλήματα και παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά ανεργίας.

Άλλα επενδυτικά κίνητρα αφορούν στο δικαίωμα ατελούς εισαγωγής παγίων περιουσιακών στοιχείων (εξοπλισμού) της εταιρείας ως μέρος της αρχικής επένδυσης (εξαιρούνται τα οχήματα), ατελούς εισαγωγής παγίων περιουσιακών στοιχείων που δεν αποτελούν μέρος της αρχικής επένδυσης, υπό την προϋπόθεση ότι η αξία τους δεν υπερβαίνει το ύψος της αρχικής επένδυσης και ότι η εισαγωγή τους γίνεται εντός διετίας από την ημερομηνία καταγραφής της επένδυσης και τέλος η ατελής εισαγωγή περιουσιακών στοιχείων, η κτήση των οποίων είναι αποτέλεσμα επανεπένδυσης των κερδών της εταιρείας. Ο νόμος προβλέπει επίσης ότι ο ξένος επενδυτής, από την στιγμή που εξεπλήρωσε τις φορολογικές του υποχρεώσεις, δύναται άνευ περαιτέρω περιορισμών ή καθυστερήσεων να εξάγει ή να μεταβιβάσει τα κέρδη που δημιουργήθηκαν από την επιχειρηματική δραστηριότητα της εταιρείας στην οποία έχει εν όλω ή εν μέρει επενδύσει. Όσον αφορά στην εξαγωγή των παραγώμενων προϊόντων, αυτή ενθαρρύνεται με ποικίλα κίνητρα, όπως η απαλλαγή από την υποχρέωση καταβολής δασμών για εισαγόμενες

12

πρώτες ύλες, η επεξεργασία των οποίων γίνεται στη Σερβία, ταχύτερες διαδικασίες επιστροφής Φ.Π.Α. κ.λ.π. Υπογραμμίζεται επίσης, ότι η Σερβία έχει υπογράψει Συμφωνίες Ελευθέρου Εμπορίου με τις εξής χώρες: Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Π.Γ.Δ.Μ., Μολδαβία, Ρουμανία, Κροατία και Ρωσία. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι στο νέο Σύνταγμα που υιοθετήθηκε πρόσφατα από τη σερβική κυβέρνηση, προβλέπεται το δικαίωμα των ξένων φυσικών και νομικών προσώπων να αποκτούν ιδιοκτησία σε ακίνητα, υπό ορισμένες όμως προϋποθέσεις Όσον αφορά στο εργατικό δυναμικό της χώρας, αυτό χαρακτηρίζεται ως υψηλής κατάρτισης και ειδίκευσης, που ομιλεί άπταιστα την αγγλική γλώσσα ιδιαιτέρως όσον αφορά σε άτομα ηλικίας κάτω των 45 ετών. Το κόστος εργασίας είναι επίσης χαμηλό ακόμη, συγκριτικά με τα ισχύοντα στην Ελλάδα και τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Ειδικότερα, ο μέσος μισθός ανέρχεται σε περίπου 345 Ευρώ μηνιαίως, αν και παρουσιάζει σταθερές τάσεις συνεχούς ανόδου και τούτο παρά το γεγονός ύπαρξης εδώ υψηλής ανεργίας. Στη χώρα υφίστανται επίσης Ελεύθερες Ζώνες (free trade zones), στο Βελιγράδι, στο Νόβι-Σάντ, στο Σάμπατς, στο Σμεντέρεβο, στο Σόμπορ, στο Λάποβο, στο Κόβιν, στο Πρόχοβο,στη Σούμποτιτσα, στο Ζρένιανιν και στο Πίροτ, Τα πιο σημαντικά πλεονεκτήματα της εγκατάστασης εντός Ελεύθερης Ζώνης, είναι ότι η είσοδος αγαθών εντός αυτών εξαιρείται από την καταβολή εισαγωγικών δασμών και Φ.Π.Α., επιτρέπεται η έξοδος ημιεπεξεργασμένων προϊόντων για περαιτέρω επεξεργασία και επιτρέπεται η πώληση των παραγόμενων αγαθών απευθείας εντός της Σερβίας. 9. Ευκαιρίες για επενδύσεις στον σερβικό φαρμακευτικό τομέα από ελληνικές εταιρείες Δεδομένου ότι η σερβική φαρμακευτική αγορά δεν είναι ακόμη ανεπτυγμένη, οι επενδυτικές ευκαιρίες που παρουσιάζονται είναι αρκετές. Ασφαλώς η διακριτική μεταχείριση η οποία υφίσταται μεταξύ σερβικών και ξένων εταιρειών ( για παράδειγμα όπως αναφέρθηκε πρωτύτερα, η ένταξη ενός φαρμάκου στον κατάλογο συνταγογράφησης των ταμείων δεν είναι δυνατή, εφόσον παρόμοιο φάρμακο παρασκευάζεται στη Σερβία και είναι τουλάχιστον 20% φθηνότερο από το εισαγόμενο), αποτελεί τροχοπέδη, αλλά εκτιμάται ότι η κατάσταση θα αρχίζει να αλλάζει με την σταδιακή προσέγγιση της Σερβίας με την Ε.Ε. Εντούτοις, διαπιστώνεται η ανάγκη για παραγωγή ποιοτικών φαρμάκων και δη φαρμάκων τα οποία δεν κυκλοφορούν σήμερα στη Σερβία και συνεπώς δεν είναι καταγεγραμμένα. Τέτοια ανάγκη παρατηρείται για παράδειγμα για εισαγωγή ή παραγωγή δραστικών φαρμακευτικών ουσιών (active pharmaceutical ingredients).

13

Δεδομένου ότι σύμφωνα με έρευνες, ο σερβικός πληθυσμός παρουσιάζει έναν από τους υψηλότερους δείκτες σε καρδιοαγγειακά νοσήματα, σε καρκίνο, σε κίρρωση ήπατος και σε ηπατικές νόσους, η ζήτηση εδώ για φαρμακευτικά σκευάσματα σχετιζόμενα με την θεραπεία των εν λόγω ασθενειών αναμένεται να παρουσιάσει μεγάλη αύξηση στο εγγύς μέλλον. Τοπικοί διανομείς βρίσκονται σε αναζήτηση νέων προμηθευτών από το εξωτερικό σχετικά με εισαγωγή βιταμινών και συμπληρωμάτων διατροφής (food supplements). Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί πως μεγάλες ευκαιρίες παρουσιάζονται στην αγορά ιατρικών μηχανημάτων (medical devices), όπου οι εισαγωγές κυριαρχούν, δεδομένου ότι δεν υφίσταται παραγωγή τέτοιων μηχανημάτων στη Σερβία. Οι επενδυτικές ευκαιρίες αφορούν κυρίως διαγνωστικά μηχανήματα - ιδίως καρδιοαγγειακά-, εξοπλισμό μικροβιολογικών εργαστηρίων, ηλεκτροκαρδιογράφους, μαγνητικούς τομογράφους, ενδοσκόπια, βηματοδότες, ψηφιακό εξοπλισμό με ακτίνες Χ κλπ. 10. Το προφίλ των μεγαλύτερων φαρμακευτικών βιομηχανικών στη Σερβία 10.1 ΖDRAVLJE (www.zdravlje.co.yu)

H Zdravlje αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες σερβικές φαρμακευτικές βιομηχανίες, η οποία ειδικεύεται στην παραγωγή φαρμάκων γαστροεντερολογίας και καρδιολογίας. Ιδρύθηκε πριν από περίπου 50 χρόνια, ενώ το 2002 εξαγοράστηκε από την Ισλανδική εταιρεία Actavis και έκτοτε αποτελεί μέλος αυτού του Ομίλου. Η ανωτέρω εταιρεία εδρεύει στην πόλη Λέσκοβατς στην ΝΑ Σερβία και απασχολεί περίπου 1.300 εργαζομένους υψηλού μορφωτικού επιπέδου. Κατασκευάζει περισσότερα από 100 καταχωρημένα (registered) φάρμακα, καθώς και φάρμακα τα οποία εμπεριέχονται σε κάψουλες, αμπούλες κλπ. Τα προϊόντα της Zdravlje κατασκευάζονται σύμφωνα με τις προδιαγραφές της Ε.Ε., ενώ η ανωτέρω εταιρεία συμμορφώνεται με τις περιβαλλοντικές προδιαγραφές σχετικά με την διαχείριση των αποβλήτων της. Τα φαρμακευτικά απόβλητα εξάγονται και καταστρέφονται από ειδικά εξουσιοδοτημένους φορείς στην Ελβετία και στην Αυστρία. Πρόσφατα η ανωτέρω εταιρεία ανακοίνωσε πως θα αρχίσει πειραματικά να παρασκευάζει φαρμακευτικά προϊόντα σύμφωνα με τους Κανόνες Καλής Παρασκευής (GPM) όπως αυτοί ορίζονται από την Ε.Ε., τις οδηγίες ISO 9001 και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (W.H.O.)

14

Σημειώνεται πως από το 2002, όταν η Zdravlje εξαγοράστηκε από την Actavis, η τελευταία έχει επενδύσει περισσότερο από ευρώ 14 εκατ. για την αναδιάρθρωσή της. Τέλος να αναφερθεί πως η εν λόγω εταιρεία εκτός από την ισχυρή θέση που κατέχει στη σερβική αγορά, εξάγει σημαντικές ποσότητες φαρμακευτικών προϊόντων στις γειτονικές χώρες. Έτσι το 2006 εξήγαγε φάρμακα συνολικής αξίας πάνω από ευρώ 5 εκατ. 10. 2 ΗEMOFARM (www.hemofarm.co.yu)

H φαρμακευτική εταιρεία Hemofarm με έδρα την πόλη Vrsac, αποτελεί μία από τις παλαιότερες φαρμακευτικές εταιρείες στη Σερβία. Τον Σεπτέμβριο του 2006 η γερμανική φαρμακοβιομηχανία Stada AG εξαγόρασε το 100% των μετοχών της ανωτέρω σερβικής εταιρείας. Η εταιρεία που διαθέτει 21 θυγατρικές στη Σερβία και στο εξωτερικό, απασχολεί 3.000 εργαζομένους και κατασκευάζει φάρμακα που εμπεριέχονται σε αμπούλες, σε κάψουλες και σε χάπια. Επίσης κατασκευάζει διαλύματα, βιταμίνες αλοιφές κλπ. Όλα τα φαρμακευτικά προϊόντα της Hemofarm παρασκευάζονται στη Σερβία, σύμφωνα με τις προδιαγραφές της Ε.Ε.. Μάλιστα η Hemofarm είναι η μόνη εταιρεία στη Σερβία στην οποία έχει χορηγηθεί το πιστοποιητικό MCA που εγγυάται την υψηλή ποιότητα των προϊόντων της. Η Ηemofarm εξάγει κυρίως προς τη Ρωσία, την Ε.Ε. καθώς και τις ανεπτυγμένες χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. 10.3 GALENIKA (www.galenika.co.yu)

H εταιρεία Galenika a.d. μία από τις μεγαλύετερες φαρμακοβιομηχανίες στα Βαλκάνια, ιδρύθηκε το 1945 και αποτελεί κρατική εξ ολοκλήρου σερβική εταιρεία (σύμφωνα με

15

απόφαση του Διεθνούς Διαιτητικού Δικαστηρίου των Παρισίων το 2004). Ήδη από το 1949 η Galenika αποτελούσε μία από τις τέσσερις εταιρείες οι οποίες παρήγαγαν πενικιλλίνη. Η εν λόγω εταιρεία απασχολεί περί τους 2.949 εργαζομένους και παρασκευάζει φάρμακα σε αμπούλες, κάψουλες και ταμπλέτες, αντιβιοτικά, αλοιφές, προϊόντα οδοντικής φροντίδας, κτηνιατρικά προϊόντα κλπ. Η Galenika έχει ένα μερίδιο της τάξεως του 30% στη σερβική αγορά φαρμάκων, ενώ εξάγει στη Ρωσία, στις Βαλτικές χώρες και στις χώρες της Μέσης Ανατολής. Τα φαρμακευτικά προϊόντα της Galenika παρασκευάζονται σύμφωνα με τις προδιαγραφές της Ε.Ε. 10. 4 WEST PHARMACEUTICAL SERVICES (www.westpharma.com)

H φαρμακευτική εταιρεία West Pharmaceutical Services Beograd d.o.o., με έδρα την πόλη της Σερβίας Kovin, που αποτελεί θυγατρική της αμερικάνικης εταιρείας West Pharmaceutical Services, διαθέτει μία αξιόλογη παρουσία στην εγχώρια αγορά. H εταιρεία που απασχολεί 130 εργαζομένους, δραστηριοποιείται στην κατασκευή φιαλιδίων που περιέχουν πενικιλλίνη, στην παρασκευή εμβολίων σε σύριγγες κλπ. Η West Pharmaceutical Services Beograd, η οποία σημειωτέον είναι κάτοχος του διεθνούς πιστοποιητικού DIN EN ISO 9001: 2000, τα τελευταία χρόνια έχει επενδύσει περισσότερα από Ευρώ 10 εκατ. για την κατασκευή μίας νέας μονάδας παραγωγής.

16

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ Α. ΦAΡMAKEYTIKEΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

1. ZDRAVLJE

GORAN STOJILKOVIĆ Generalni direktor “Zdravlja”

Tel: +381 16 242 414 Fax: +381 16 50 511 [email protected] Vlajkova 199, 16000 Leskovac

ANA MITROVIĆ VASIĆ Direktor Sektora za ljudske resurse

Tel: +381 16 55 826 [email protected]

MILAN ANĐELKOVIĆ Direktor proizvodnje


TATJANA CVETKOVIĆ Direktor PJ1 „Farmacija“


SAVA STANKOVIĆ Direktor PJ2 „Medicina“

Tel 381 16 243 862 Fax: 381 16 55 621 [email protected]

BOJAN DJORDJEVIĆ Direktor PJ3 „Kozmetika“

17


OZRENKA SPASIĆ Direktor marketinga i prodaje


DRAGOSLAV PEŠIĆ Direktor Sektora logistike Tel: +381 16 52 972 [email protected]

DUŠAN MILUTINOVIĆ Finansijski direktor


MILAN TEOFILOVIĆ Menadžer Centra za IT


VALENTINA MARINKOVIĆ Direktor Sektora kvaliteta


MILAN MARKOVIĆ Direktor Centra za istraživanje i razvoj


MIOMIR NIKOLIĆ Direktor Sektora inženjering


18

BOJAN STAMENKOVIĆ Direktor Sektora obezbeđenja i protivpožarne zaštite


ELIZABETA KOSTIĆ Direktor Sektora zaštite životne sredine, zdravlja i bezbednosti


JOVAN MARINKOVIĆ Dir Tel: +381 16 55 826 [email protected]

2. HEMOFARM

Tel: +381-13-803-100 Media Centre Hemofarm Group PR Centre Tel: 013/803-686

803-696 Address: Hemofarm A.D. Beogradski put bb 26300 Vršac Serbia Marketing Nives Čpajak Devrnja Address: HEMOFARM Poslovni centar Beograd Prote Mateje 70 11000 Belgrade

19

Serbia

Human Resources Ljiljana Vučković Address: Hemofarm A.D. Beogradski put bb 26300 Vršac Serbia

3. GALENIKA

E-mail: [email protected]

Tel. centrala: (+381 11) 307 1000

Generalni direktor - Aleksandar Pravdić

Telefoni: (+381 11) 190 902; 192 931; 307 1415; 307 1670

Fax: (+381 11) 616-306


Pomoćnik generalnog direktora za organizaciona pitanja - Slavica Žugić

Telefoni: (+381 11) 190 902; 192 931

Fax: (+381 11) 616 306

E-mail:[email protected] [email protected]

Pomoćnik generalnog direktora za finansije i računovodstvo - Ljiljana Radoman

Telefoni: (+381 11) 219 0810; 307 1432; 307 1411

Fax: (+381 11) 616 347


20

Pomoćnik generalnog direktora za farmaceutska pitanja - Mirjana Vučičević

Telefoni: (+381 11) 307 1043; 307 1380; 307 1381; 307 1382

Fax: (+381 11) 307 1079


Direktor marketinga i prodaje - Bogdan Nešković

Telefoni: (+381 11) 307 1555; 307 1032; 3071951

Fax: (+381 11) 307 1059


Direktor prodaje - Vera Mirosavić-Selić

Telefoni: (+381 11) 307 1412; 307 1048

Fax: (+381 11) 307 1395


Direktor fabrike lekova - Ljiljana Stojanović

Telefon: (+381 11) 307 1981

Fax: (+381 11) 307 1238


Direktor pravnih i opštih poslova - Branka Vidić

Telefoni: (+381 11) 307 1693

Fax: (+381 11) 307 1061


Direktor izvoza - Snežana Jovanović

Telefoni: (+381 11) 307 1555; 307 1236; 307 1067

Fax: (+381 11) 307 1059

21


PR menadžer - Ivana Rokvić

Telefoni: (+381 11) 307 1063; 307 1954

Fax: (+381 11) 307 2074


Program dentala - Gordana Adamović

Telefoni: (+381 11) 307 1017

Fax: (+381 11) 307 1055


Program parafarmaceutike - Dušanka Stanišić

Telefoni: (+381 11) 307 1566

Fax: (+381 11) 307 2026


Program veterine - Sonja Petrović

Telefoni: (+381 11) 307 1738

Fax: (+381 11) 307 1064

Sektor Informatika - Milorad Komljen

Telefoni:(+381 11) 307 1927

Fax: (+381 11) 307 1278


22

Direktor instituta za istraživanje i razvoj - Radmila Popović

Telefoni: (+381 11) 307 1625; 307 1446;

Fax: (+381 11) 307 1042



Tel. centrala: (+381 11) 307 1000

Generalni direktor - Aleksandar Pravdić

Telefoni: (+381 11) 190 902; 192 931; 307 1415; 307 1670

Fax: (+381 11) 616-306


Pomoćnik generalnog direktora za organizaciona pitanja - Slavica Žugić

Telefoni: (+381 11) 190 902; 192 931

Fax: (+381 11) 616 306

E-mail:[email protected] [email protected]

Pomoćnik generalnog direktora za finansije i računovodstvo - Ljiljana Radoman

Telefoni: (+381 11) 219 0810; 307 1432; 307 1411

Fax: (+381 11) 616 347


4. JUGOREMEDIJA

Fabrika lekova Jugoremedija AD Zrenjanin ul. Pančevačka bb tel: 023.546.820 fax: 023.541.615 e-mail: [email protected]

23

Proizvodni pogoni: 23000 Zrenjanin, Pančevačka ul. bb. Telefoni: Centrala: 023.546.820 Generalni direktor: 023.544.556 Prodaja: 023.522.430 Telefaksi: 023.541.615, 542.854, 545.123 e-mail: [email protected]

5. SRBOLEK

SARAJEVSKA 82-84 11000 BEOGRAD Tel: 011 2646 199 - GEN.DIREKTOR 011 2658 522 - CENTRALA Fax: 011 646 622 Email: [email protected], [email protected]

6. ZORKA PHARMA

Hemofarm koncern “ZORKA Pharma” a.d. Grad : Hajduk Veljkova bb, Šabac Br. telefona : +381 15 368-500 Fax : +381 15 368-44

E-Mail: [email protected]

Podgorica Grad : 27.marta 52, Podgorica

24

Br. telefona : +381 81 647 286 Fax : +381 81 647 286 E-Mail: [email protected]

Poslovni centar Beograd Grad : Goce Delčeva 44, Beograd Br. telefona : +381 11 675-482 Fax : +381 11 675-181 E-Mail: [email protected]

Poslovni centar Niš Grad : Prvomajska 2, Niš Br. telefona : +381 18 255 768 Fax : +381 18 255 768 E-Mail: [email protected] Poslovni centar Novi Sad Grad : Rumenačka 1, Novi Sad Br. telefona : +381 21 4774 48 Fax : +381 21 512 236 E-Mail: [email protected]

25

Β. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ & ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Megafarm Paunova 24/202,

11000 Beograd TEL/FAX: +381-11-3671376, 3067736 e-mail: [email protected] url: www.megafarm.com Farmalogist Bul. Vojvode Misica 25-27 11000 Beograd Tel/fax: +381-11-3690635, 3690636 E-mail: [email protected] url: www.farmalogist.co.yu Pharmanova Co Bore Stankovica 2 11250 Makis Tel/fax: +381-11-3538100-7, 3538211,

3538220,3538200 E-mail: [email protected] url: www.pharmanova.com Primax Vodovodska 158a 11000 Beograd Tel/fax: +381-11-3051333 E-mail: [email protected] url: www.primax.co.yu

Unifarm Cara Dusana 264 Tel/fax: +381-11-2614707,610259,612292 e-mail: [email protected]

url: www.unifarmad.co.yu

26

Γ. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙΟΥ 33,Francuska St.-11000 Βeograd Phone: +381 11 3226523 fax.: +381 11 3344746 e-mail: [email protected] Web-site: www.greekemb.co.yu ΠΡΟΞΕΝΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ 76,Strahjnica Bana St - 11000 Beograd Phone: +381 11 3341507 fax.: +381 - 11 - 32 49 215 e-mail: [email protected] ΓΡΑΦΕΙΟ Ο.Ε.Υ. 15, Simina St.-11000 Beograd Phone +381 11 3231577 , 3222338 fax.: +381 - 11 - 32 49 215 email : [email protected] Web-site: www.agora.mfa.gr ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ 47/V,Gospodar Jevremova St- 11000 Beograd Phone: +381 11 3340511 fax.: +381 - 11 – 3341861 ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ ΝΙΣΣΑΣ 24, Kej Mike Paligorica St. -18000 Nis Phone: +381 18 520407 fax.: +381 523303 e-mail: [email protected] web site: www.grconsulatenis.com ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΠΡΙΣΤΙΝΑΣ Phone: +381 38 247370,1, 2 fax.: +381 38 245533 e-mail: [email protected]

27

Δ. ΥΠΟΥΡΓΕΙΑ ΣΕΡΒΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΚΩΝ 20, Kneza Miloša St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3614 972 fax: +381 11 3618 914 e-mail: [email protected] www.mfin.sr.gov.yu ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ 22-26, Nemanjina St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3616 548; 3616 549 fax: +381 11 3616 548 e-mail: [email protected] www.mpravde.sr.gov.yu ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ 6, Birčaninova St., 11000 Belgrade phone: +381 11 2685 387; 2685 389 fax: +381 11 2685 396 e-mail: [email protected]; [email protected] www.mpalsg.sr.gov.yu ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ, ΔΑΣΩΝ ΚΑΙ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ 22-26, Nemanjina St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3616 580; 3631 878 fax: +381 11 3616 285 e-mail: [email protected] www.minpolj.sr.gov.yu ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ 16, Kralja Milana St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3617 599; 2684 360 fax: +381 11 3617 640 e-mail: [email protected] www.mpriv.sr.gov.yu

28

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 36, Kralja Milana St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3631 595; 3346 755 fax: +381 11 3616 603 e-mail: [email protected] www.mem.sr.gov.yu ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 22-26, Nemanjina St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3616 426; 3616 431 fax: +381 11 3617 486 e-mail: [email protected] www.mki.sr.gov.yu/ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ, ΕΜΠΟΡΙΟΥ & ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 22-26, Nemanjina St. 11000 Belgrade phone: +381 11 3618 852; 3613 404 fax: +381 11 3610 258 e-mail: [email protected] www.minttu.sr.gov.yu ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΙΕΘΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ 10, Vlajkovićeva St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3617 583; 3617 628; 3346 599 fax: +381 11 363 3142 e-mail: [email protected] www.mier.sr.gov.yu ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ 22-26, Nemanjina St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3616 253 fax: +381 11 3617 498 e-mail: [email protected] www.minrzs.sr.gov.yu ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ & ΠΕΡΙΒΑΛΟΝΤΟΛΛΟΓΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 22-26, Nemanjina St., 11000 Belgrade phone: +381 11 2688 047 fax: +381 11 3616 516 e-mail: [email protected] www.mntr.sr.gov.yu

29

Ε. ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙΟΥ 13-15, Resavska St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3300 900 fax: +381 11 3230 949, 3239 009 e-mail: [email protected] www.pks.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΒΟΪΒΟΝΤΙΝΑΣ 25, Blvd. Mihajla Pupina, 21000 Novi Sad phone: +381 21 557 440 fax: + 381 21 557 426 e-mail: [email protected] www.pkv.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΠΑΝΤΣΕΒΟ 1a, Zmaj Jovina St., 26000 Pančevo phone: +381 13 343 475; 354 055; 343 255 fax: +381 13 354 056 e-mail: [email protected] www.rpkpancevo.com ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΝΟΒΙ ΣΑΝΤ 6/VII, Mihajla Pupina Blvd., 21000 Novi Sad phone: +381 21 468 277; 468 699; 469 371 fax: +381 21 466 300 e-mail: office@ rpkns.co.yu www.rpkns.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΟΥΖΙΤΣΕ 54, Dimitrija Tucovića St., 31000 Užice phone: +381 31 514 483; 512 277 fax: +381 31 514 184 e-mail: office@ rpk-uzice.co.yu www.rpk-uzice.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΖΡΕΝΙΑΝΙΝ 3/I, Kralja Petra St., 23000 Zrenjanin phone: +381 23 62 979; 535 890

30

fax: +381 23 562 693 e-mail: [email protected]; [email protected] www.rpkomora-zr.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΒΑΛΙΕΒΟ chamber of commerce and Industry, valjevo 64, Karađorđeva St., 14000 Valjevo phone: +381 14 221 721 fax: +381 14 220 987 e-mail: [email protected] www.rpk-valjevo.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΚΡΑΓΚΟΥΓΕΒΑΤΣ 10/IV, Dr. Zoran Djindjić St., 34000 Kragujevac phone: +381 34 335 805 fax: +381 34 334 049 e-mail: [email protected] www.kg-cci.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΝΙΣΣΑΣ 2, Dobrička St., 18000 Niš phone: +381 18 510 999; 255 668; 255 391 fax: +381 18 255 472 e-mail: [email protected] www.rpknis.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΣΟΜΠΟΡ 24, Stepe Stepanovića St., 25000 Sombor phone: +381 25 420 780; 420 930 fax: +381 25 423 766; 421 195 e-mail: [email protected] www.rpksombor.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΣΡΕΜΚΑ ΜΙΤΡΟΒΙΤΣΑ 4/2, Kralja Petra St., 22000 Sremska Mitrovica phone: +381 22 610 778 fax: +381 22 610 078 e-mail: [email protected] www.rpksrem.co.yu

31

ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΠΟΖΑΡΕΒΑΤΣ 31, Bosanska St., 12000 Požarevac phone: +381 12 222 455; 222-766 fax: +381 12 222 365 e-mail: [email protected] www.rpkp.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΒΑΛΙΕΒΟ 2, Omladinska St., 36000 Kraljevo phone: +381 36 334 655; 331 711 fax: +381 36 334 377 [email protected] www.pks.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΚΡΟΥΣΕΒΑΤΣ Kosovskih junaka Sq., 37000 Kruševac phone: +381 37 441 128 fax: +381 37 442 919 e-mail: [email protected] www.komoraks.co.yu/baner.htm ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΖΑΓΙΕΤΣΑΡ 37, Nikole Pašića St., 19000 Zaječar phone/fax: +381 19 421-411; 421-412; 420-910 e-mail: [email protected] www.rpk-zajecar.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΛΕΣΚΟΒΑΤΣ 12, Stojana Ljubića St., 16000 Leskovac phone: +381 16 250 011 fax: +381 16 212 203 e-mail: [email protected] www.rpkle.co.yu

32

ΣΤ. ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΦΑΡΜΑΚΩΝ & ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΩΝ ΣΕΡΒΙΑΣ 458, Voivode Stepe, 1152 Belgrade Phone: +38 111 246 83 22 Fax: +38 111 397 4340 e-mail : [email protected] www.alims.sr.gov.yu ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ 12, Kralja Petra St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3027 100; 3282 761 e-mail: [email protected] www.nbs.yu ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΑΞΙΩΝ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙΟΥ 1, Omladinskih brigada St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3221 599; 3117 410 fax: +381 11 3117 304 www.belex.co.yu ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 4, Makedonska St., 11000 Belgrade phone: + 381 11 3345 233, 3345 234 fax: +381 11 3345 531 e-mail: [email protected] www.razvoj.sr.gov.yu ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΕΡΒΙΑΣ 5, Milana Rakića St., 11000 Belgrade phone: +381 11 2412 922, 2401 284 fax: +381 11 2411 260 e-mail: [email protected], [email protected] www.statserb.sr.gov.yu ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ 21, Zmaj Jovina St., 11000 Belgrade phone: +381 11 2630 499

33

fax: +381 11 311 2377 e-mail: [email protected] www.yupat.sv.gov.yu ΓΡΑΦΕΙΟ ΜΗΤΡΩΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Serbian Business registration Agency 5/IV, Nikole Pašića Sq., 11000 Belgrade phone: +381 11 333 1400 fax: +381 11 333 1410 e-mail: [email protected] www.apr.sr.gov.yu ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΕΛΩΝΕΙΩΝ ΣΕΡΒΙΑΣ 155, Blvd. AVNOJ-a, 11070 New Belgrade phone: + 381 11 693 317 fax: + 381 11 690 614 www.fcs.yu Ζ. ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΛΛΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΩΝ ΣΕΡΒΙΑΣ 23/VI, Terazije St. 11000 Belgrade phone: +381 11 3020 800 fax: +381 11 3020 828 e-mail: [email protected] www.priv.yu ΣΕΡΒΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 4, Makedonska St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3345 233; 3345 234 fax: +381 11 3345 531 e-mail: [email protected] www.razvoj.sr.gov.yu ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ Μ.Μ.Ε. & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 19, Topličin venac St., 11000 Belgrade phone: +381 11 334 6107 fax: +381 11 334 6601 e-mail: [email protected] www.sme.sr.gov.yu

34

ΚΤΗΜΑΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙΟΥ Agency for city Building land and Development of Belgrade 84, Njegoševa St., 11000 Belgrade phone: +381 11 2449 494 fax: +381 11 3441 032 e-mail: [email protected] www.beoland.co.yu Η. ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΕΣ/ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΣΤΗ ΣΕΡΒΙΑ 1. CΟLLIERS INTERNATIONAL SERBIA 20, Bulevar kneza Aleksandra Karadjordjevica Belgrade 11000, Serbia Tel: +381 11 2663 863 Fax: +381 11 3674 538 [email protected] www.colliers.com 2. EFG PROPERTY SERVICES Ltd Belgrade 62-64 Cara Dusana 11000 Belgrade Serbia Tel. +381112022410 Fax. +381113287122 [email protected] 3. HITPROM 11000 Belgrade Strahinica Bana 29/II +381 (0)11 303-3036 +381 (0)11 303-3037 +381 (0)65 448-7766 [email protected] www.hitprom.co.yu 4. MPC HOLDING Bulevar Mihajla Pupina 6 11070 Novi Beograd, Srbija

35

Contact phone. +381 11 2200 214 E-mail. [email protected] www.mpcproperties.com

7. VERANO INVEST

Vojvode Stepe 352

11000 BELGRADE

SERBIA

tel/fax: +381 11 3094 500

[email protected]

www.veranogroup.com

“Η ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤΗ ΣΕΡΒΙΑ” ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ...

Documents

Transcript of “Η ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤΗ ΣΕΡΒΙΑ” ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ...