วทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน

ชนประถมศกษาปท ๒

สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.)

๑๒๕๖/๙ ถนนนครไชยศร แขวงถนนนครไชยศร เขตดสต กรงเทพฯ ๑๐๓๐๐

โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐ (อตโนมต ๑๕ สาย), ๐-๒๒๔๑-๘๙๙๙

แฟกซ : ทกหมายเลข, แฟกซอตโนมต : ๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑, ๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖

website : www.iadth.com

รองศาสตราจารย ดร.พมพนธ เดชะคปต

ดร.พรณ ศรศกด

ดร.นตกร ออนโยน

อาจารยฐาปนา จอยเจรญ

อาจารยกนกรส ถมปลก

ดร.เยนฤทย จงถนอม

ดร.วกตต ศรศกดสนทร

ดร.ศภกาญจน รตนกร

ดร.พรเทพ จนทราอกฤษฎ

ผเรยบเรยง

ผตรวจ

บรรณาธการ

ตามมาตรฐานการเรยนรและตวชวด กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรและเทคโนโลย

(ฉบบปรบปรง พ.ศ. ๒๕๖๐) ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑

สงวนลขสทธ

สำานกพมพ บรษทพฒนาคณภาพวชาการ (พว.) จำากด

พ.ศ. ๒๕๖๓

พมพครงท ๑ จำานวน ๒๐,๐๐๐ เลม

สารบญคานา

หนวยการเรยนรท ๑ สงรอบตวเรา ๔

สงมชวตและสงไมมชวต ๖

หนวยการเรยนรท ๒ ชวตพช ๒๔

ปจจยทจาเปนตอการเจรญเตบโตและการดารงชวตของพช ๒๖

หนวยการเรยนรท ๓ การสบพนธของพช ๔๘

วฏจกรชวตของพชดอก ๕๐

หนวยการเรยนรท ๔ วสดรอบตวเรา ๖๒

๑. สมบตการดดซบนาของวสดและการใชประโยชน ๖๔

๒. สมบตของวสดทเกดจากการนาวสดมาผสมกน ๖๙

๓. การนาวสดทใชแลวกลบมาใชใหมและประโยชน

ของการนาวสดกลบมาใชใหม ๗๔

หนวยการเรยนรท ๕ แสงและการมองเหน ๗๘

๑. การเคลอนทของแสงและแหลงกาเนดแสง ๘๐

๒. การมองเหนวตถ ๘๘

หนวยการเรยนรท ๖ ดนในทองถนของเรา ๑๐๔

๑. สวนประกอบของดน ๑๐๖

๒. ชนดของดน ๑๑๕

๓. ประโยชนของดน ๑๒๒

บรรณานกรม ๑๒๘

แผนการศกษาแหงชาต พ.ศ.๒๕๖๐-๒๕๗๙ ไดกาหนดวสยทศนไวดงน “คนไทยทกคนไดรบ

การศกษาและเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพดารงชวตอยางเปนสข สอดคลองกบหลกปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง และการเปลยนแปลงของโลกในศตวรรษท ๒๑” เปาหมายดานผเรยน โดย

มงพฒนาผเรยนทกคนใหมคณลกษณะและทกษะการเรยนรในศตวรรษท ๒๑ ประกอบดวย

ทกษะพนฐานอานออกเขยนไดและคดเลขเปนและทกษะสาคญอก๘ประการดงน ๑.ทกษะดาน

การคดอยางมวจารณญาณและทกษะในการแกปญหา๒. ทกษะดานการสรางสรรคและนวตกรรม

๓.ทกษะดานความเขาใจตางวฒนธรรมและตางกระบวนทศน ๔.ทกษะดานความรวมมอการทางาน

เปนทมและภาวะผนา ๕. ทกษะดานการสอสาร สารสนเทศ และการรเทาทนสอ ๖. ทกษะดาน

คอมพวเตอร และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ๗. ทกษะอาชพ และทกษะการเรยนร

และ๘.ความมเมตตากรณามวนยคณธรรมและจรยธรรม

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ชนประถมศกษาปท ๒ จดทา

ตามมาตรฐานการเรยนรและตวชวดกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรและเทคโนโลย (ฉบบปรบปรง

พ.ศ. ๒๕๖๐) ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑ โดยมเนอหา

และกระบวนการสอดคลองกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท๒๑ เนนการเสรมสรางการสบสอบ

การทาโครงงาน และสะเตม ดวยกระบวนการทางวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตร เสรมสราง

สมรรถนะสาคญตามหลกสตร และบรณาการหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เปนหนงสอเรยน

ทมลกษณะเฉพาะคอใหผเรยนเรยนรกระบวนการทางวทยาศาสตรควบคกบเนอหาทเนนองคความร

(bodyofknowledge)

ผเรยนในระดบชนประถมศกษาปท๒ จะไดเรยนรเรอง สงรอบตวเรา ชวตพช การสบพนธ

ของพชวสดรอบตวเราแสงและการมองเหนและดนในทองถนของเรา

สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.) หวงเปนอยางยงวา หนงสอเรยนเลมน จะเปนประโยชน

ตอผเรยนเพอบมเพาะผเรยนใหเปนคนไทย๔.๐สความเปนประเทศไทย๔.๐

สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.)

หนา

สงไมมชวตรอบตวเราสงมชวตรอบตวเรา

สงมชวตและสงไมมชวต

๑หน

วยการเรยนรท

เปรยบเทยบลกษณะของสงมชวตและสงไมมชวต จากขอมลทรวบรวมได (ว ๑.๓ ป.๒/๑)

สงรอบตวเรา

แผนผงหวขอหนวยการเรยนร

สงรอบตวเรา

คำาศพท คำาอาน คำาแปล

breathe บรธ หายใจ

grow โกร เจรญเตบโต

living thing ลฟ′ วง ธง สงมชวต

non-living thing นอน ลฟ′ วง ธง สงไมมชวต

reproduce รพระดวซ′ สบพนธ

ตวชวด

ศพทวทยาศาสตรนารพชสตว

สงไมมชวตตามธรรมชาตสงไมมชวตทมนษยสรางขน

ไก

รถบรรทก

ววถนน

หญาสงมชวต

สงไมมชวต

ตนไม

เลาไกบาน

เมฆ

รว

คำ�ถ�มสำ�คญ

รอบตวเรามสงตาง ๆ มากมาย บางสงเหมอนกน

บางสงตางกน บางสงมชวต บางสงไมมชวต

สนข

วด

วว

ไก

คณยายบาน

สะพาน

ลำาธาร

ตนไม

วธทำา

๑. นกเรยนแบงกลม แตละกลมรวมกนสงเกตภาพ สงใดเปนสงมชวต

และสงใดเปนสงไมมชวต

๒. จดจำาแนกสงมชวตและสงไมมชวตทสงเกตไดใหถกตอง

พรอมบอกเหตผล

กจกรรมท ๑.๑ สงมชวตและสงไมมชวต

คำ�ถ�มสำ�คญสงใดเปนสงมชวต สงใดเปนสงไมมชวต

นกเรยนตอบไดหรอไมวา อะไรเปนสงมชวต อะไรเปนสงไมมชวต

สงมชวตและสงไมมชวต

6 7

สงรอบตวเรา

แบงเปน แบงเปน

สงมชวต

สงมชวตทเปนพช

มะล ไก หน

ดน

ทราย

กหลาบ ผเสอ

มะเขอเทศ แมว

สงไมมชวตตามธรรมชาต

สงไมมชวตทมนษยสรางขน

สงไมมชวต

สงมชวตทเปนสตว

เกาอ

ดนสอ

หนงสอ

สงตาง ๆ ทอยรอบตวเราสามารถแบงเปน ๒ กลมใหญ ไดแก

สงมชวต และสงไมมชวต ดงแผนภาพลกษณะของสงมชวตและสงไมมชวต

หนจาเลยงกระตายไว ๑ ตว นองหนมมหนยนต ๑ ตว

เรอง กระตายของหนจากบหนยนตของนองหนม

กระตายกระโดดเคลอนทและเคลอนไหวไดดวยตวเอง

แตหนยนตเคลอนทและเคลอนไหวไมได นองหนมจงตอง

นำาหนยนตใสกระเปาเพอพาไปเทยว

ในทกท

หนจาเปนพของนองหนม หนจาเปนเดกผหญง นองหนมเปนเดกผชาย

แผนภาพ สงรอบตวเรา8 9

หนยนตของนองหนมมความตองการบางสงเหมอนกระตายของหนจาหรอไม อยางไร หนยนตของนองหนมสามารถปฏบตบางสงเหมอนกระตายของหนจาหรอไม อยางไร

กระตายเจรญเตบโตขนทกวน

แตหนยนตไมมการเจรญเตบโต

กระตายมการสบพนธไดลก

ทมลกษณะคลายคลงกบ

พอแมใหหนจา

กระตายของหนจากนอาหาร

และนำาทกวน หายใจ

และขบถายได

หนยนตของนองหนมไมกนอาหาร

และนำา หายใจไมได และขบถาย

ไมได

แตหนยนตสบพนธและมลก

ใหนองหนมไมได

อบ ฝนตก! กระตายวงหาทหลบฝน กระตายตอบสนองตอสงเราได

แตหนยนตยงนงนงในสนามหญาไมเปลยนแปลง หนยนตไมตอบสนอง

ตอสงเรา

10 11

กจกรรมท ๑.๒

๑. นกเรยนแบงกลม แตละกลมรวมกนสำารวจสงมชวตในทองถน

บรเวณบานหรอโรงเรยนคนละ ๒ ชนด โดยไมซำากบสมาชกในกลม

๒. สงเกตลกษณะของสงมชวตชนดนน

๓. เขยนชอหรอวาดภาพและระบายสสงมชวตทพบ พรอมบอกลกษณะ

ของสงมชวตชนดนน

การเจรญเตบโต (อานวา กาน-จะ-เรน-เตบ-โต) คอ การทรางกาย

มขนาดใหญขน สงขน

การสบพนธ (อานวา กาน-สบ-พน) คอ การเกดลก เกดหลาน

การตอบสนองตอสงเรา (อานวา กาน-ตอบ-สะ-หนอง-ตอ-สง-เรา)

คอ การแสดงออกของรางกาย เมอถกกระตนดวยสงเรา โดยสงเรา

อาจเปนเสยง อณหภม แสง การสมผส

เดกควรร

๑. สงมชวตรอบตวเรา

สงมชวตในทองถนทนกเรยนสำารวจมอะไรบาง

นอกจากสงมชวตทสำารวจแลว สงมชวตอน ๆ

ทนกเรยนรจกไดแกอะไรบาง

สรปผลการทำากจกรรมไดวาอยางไร

วธทำา

สงมชวตในทองถนรอบตวเรา

คำ�ถ�มสำ�คญสงมชวตทอยรอบตวเรา แตละชนดเรยกวาอะไร

รอบตวเรามสงมชวตจำานวนมาก ไดแก พช สตว และมนษย

ซงตองพงพาอาศยกน

หนยนตเคลอนทและเคลอนไหวไมได กนอาหารและนาไมได หายใจไมได ขบถายไมได ไมมการเจรญเตบโต สบพนธและมลกไมได และตอบสนองตอสงเราไมได หนยนตเปนสงไมมชวต

กระตายเคลอนทและเคลอนไหวได กนอาหารและนาได หายใจได ขบถายได มการเจรญเตบโต สบพนธไดลกทม ลกษณะคลายคลงกบพอแม และตอบสนอง ตอสงเราได กระตายเปนสงมชวต

ตาราง ลกษณะของสงมชวตทสำารวจในทองถน

ตวอยางตารางบนทกผล

๑

๒

ลำาดบทสงมชวตทสำารวจ

ในทองถน

ลกษณะของสงมชวต

เคลอนทและเคลอนไหวได

ตองการอาหารและนำา

ขบถายได

มการหายใจ

เจรญเตบโตได

สบพนธได (มลกได)

ตอบสนองตอสงเราได

12 13

๒. ลกฟตบอล

๘. มด

นกเรยนจบค แตละครวมกนสงเกตภาพสงตาง ๆ รอบตวเรา แลวตอบคำาถาม

๑. โตะ

๔. ดอกบว

๗. จาน

๓. แมว

๖. วทย

๙. ดนสอ

๕. ถงเทา

สงรอบตวเราทสามารถเคลอนไหวได ตองการอาหารและนำา

มการหายใจ ขบถายได เจรญเตบโตได สบพนธไดลกทมลกษณะ

คลายคลงกบพอแม และตอบสนองตอสงเราได เรยกวา สงมชวต

๒. สงไมมชวตรอบตวเรา นกเรยนรจกสงมชวตชนดตาง ๆ จำานวนมากแลว รอบ ๆ ตวเรา

ยงมสงไมมชวตอกหลายชนด แบงเปนสงไมมชวตตามธรรมชาต

เชน หน ดน ทราย และสงไมมชวตทมนษยสรางขน เชน หนยนต

เสอผา บาน

คำ�ถ�มสำ�คญสงไมมชวตรอบตวเรานน แตละชนดเรยกวาอะไร

กจกรรมท ๑.๓ สงไมมชวตชนดตาง ๆ รอบตวเรา

วธทำา

สงมชวตรอบตวเรา

14 15

นกวทยาศาสตรนอย

สงรอบตวเราท เคลอนไหวไมได ไมตองการอาหารและนำา

ไมมการหายใจ ขบถายไมได เจรญเตบโตไมได สบพนธและมลกไมได

และตอบสนองตอสงเราไมได เรยกวา สงไมมชวต

แผนภาพเปรยบเทยบ ลกษณะของสงมชวตและสงไมมชวต

สงมชวตกบสงไมมชวตมลกษณะแตกตางกน ดงแผนภาพ

สงเกตภาพ แลวบอกชอสงมชวตและสงไมมชวตทอยในภาพ

ท ก ษ ะ ก า ร ส ง เ ก ต เปนทกษะพนฐานของการเปนนกวทยาศาสตร

ภาพใดเปนสงไมมชวต

ภาพใดเปนสงไมมชวตสำาหรบใชใสอาหาร

ภาพใดเปนสงไมมชวตทใชสำาหรบฟงเสยง

ภาพใดเปนสงไมมชวตสำาหรบใชเขยนหนงสอ

ภาพใดเปนสงไมมชวตทใชคกบรองเทา

สรปผลการทำากจกรรมไดวาอยางไร

หน

ตกตา

ดวงอาทตย

เขมขด

นาตก

กระปองออมสน

สงไมมชวตรอบตวเรา

๑. เคลอนไหวได

๗. ตอบสนองตอสงเราได

๖. สบพนธไดลกทมลกษณะ

คลายคลงกบพอแม

๕. เจรญเตบโตได

๔. ขบถายได

๓. มการหายใจ

๒. ตองการอาหารและนำา

๑. เคลอนไหวไมได

๒. ไมตองการอาหารและนำา

๓. ไมมการหายใจ

๔. ขบถายไมได

๕. เจรญเตบโตไมได

๖. สบพนธและมลกไมได

๗. ตอบสนองตอสงเราไมได

สงรอบตวเรา

สงมชวต สงไมมชวต

16 17

สงมชวตและสงไมมชวต

๑. สงเกตภาพ แลวบอกวาสงใดเปนสงมชวต และสงใดเปน

สงไมมชวต

แบบฝกหด

๓. ปลา

๑. ตนไม

๗. รถยนต

๙. ผเสอ

๒. สมด

๒. สงเกตภาพ แลวตอบคำาถาม

๒.๑ สงใดตองการอาหารและนำา

๕. แปรงสฟน

๔. กระรอก

๖. หนยนต

๘. นกเรยน

๑๐. โทรทศน๑๐. โทรทศน

๒.๒ สงใดสามารถตอบสนองตอสงเราได

เสอ เรอ

รถไฟของเลน มาลาย ชางปนปน

รถจกรยาน นา ดอกทานตะวน

ตกตา

๒.๓ สงใดเคลอนทและเคลอนไหว เจรญเตบโต และสบพนธได

18 19

๕. สำารวจ วาดภาพและระบายสสงมชวตและสงไมมชวต

ทนกเรยนรจกและชนชอบมาอยางละ ๑ ชนด พรอมทง

บอกวาเปนสงมชวตหรอสงไมมชวต เพราะเหตใด

๓. บอกชอสงมชวตและสงไมมชวตในโรงเรยนทนกเรยนรจก

มาประเภทละ ๕ ชนด

๒.๔ สงไมมชวตในหองนอนไดแกภาพใด

๒.๕ สงไมมชวตทใชฟงเสยงไดแกภาพใด

สงมชวต สงไมมชวต

เพราะ

ชอ

หมอลกฟตบอล เตยง

วทย ถงเทา พดลม

๔. สงมชวตแตกตางจากสงไมมชวตในเรองใดบาง

20 21

สะเตมสรางสรรค

กจกรรมวทยาศาสตรสรางสรรคสความเขาใจอาเซยน

สงรอบตวเรา

นกเรยนวางแผน ออกแบบและรางเสนตอจดภาพ สงมชวตและ สงไมมชวตทสนใจ อยางละ ๑ ชนด แลวระบายสใหสวยงาม

สงมชวต

สงไมมชวต

๒. ชางสตวประจาชาตไทย

และลาว

๑. ธงชาตไทย ๓. เมอรไลออนสญลกษณทเปน

ทสนใจของสงคโปร

สงเกตภาพตอไปน เปนภาพสงตาง ๆ ในกลมประเทศสมาชก

อาเซยน แลวระบวาสงใดเจรญเตบโตได

ทงมชวตและไมมชวต สงมชวต นาคดศกษา

ลำาตนกายา พงพาอาหาร

พช สตว และคน นายลทกสถาน

มลกมหลาน สบสานเผาพนธ

สงของหลายอยาง แตกตางสสน

หยบจบไดนน มนไมเคลอนท

ทราย อฐ หน ดน ปนโต กลองส

สงของเหลาน ไมมชวต

สมใจ บญอรพภญโญ

22 23