26. Τι είναι η δυσανεξία στη γλουτένη?

Η γλουτένη είναι ένα σύνολο από πρωτεΐνες (προλαμίνες, γλουτελίνες) οι οποίες βρίσκονται στα δημητριακά και κυρίως στο σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη και βρώμη.

Για τους περισσότερους ανθρώπους η γλουτένη είναι μια φυσιολογική πρωτεΐνη η οποία αφομοιώνεται εύκολα από τον γαστρεντερικό σωλήνα. Παρόλα αυτά, ένα μικρό μέρος του πληθυσμού δεν μπορεί να την αφομοιώσει και παρουσιάζεται δυσανεξία σε αυτήν, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη παθήσεων όπως κοιλιοκάκη, εντερική ατροφία, δυσαπορρόφηση κλπ.

Οι παθήσεις αυτές θεωρούνται αυτοάνοσες και πλήττουν τα άτομα που έχουν τη γενετική προδιάθεση σε αυτές και εμφανίζονται ως αντίδραση του οργανισμού στη γλουτένη.

Όταν τα άτομα με αυτή τη γενετική προδιάθεση καταναλώνουν τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη, το ανοσοποιητικό τους σύστημα ενεργοποιείται, αντιδρά και παράγει τα αντιγλιαδινικά αντισώματα τα οποία τραυματίζουν σοβαρά και αδρανοποιούν τα εσωτερικά τοιχώματα (τις λάχνες) του λεπτού εντέρου και προκαλούν φλεγμονή, διάρροια, μετεωρισμό και πόνο στην κοιλιά. Τα συμπτώματα αυτά οδηγούν στην ατροφία του εντερικού βλεννογόνου, με συνέπειες στην ανάπτυξη και συντήρηση του οργανισμού.

Οι λάχνες είναι μικρές προεξοχές του βλεννογόνου του λεπτού εντέρου και αποτελούν περιοχή όπου πραγματοποιείται η τελική πέψη, η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών και η απόρριψη των άχρηστων ουσιών της τροφής από τον οργανισμό.

Τα συμπτώματα από τη δυσανεξία στη γλουτένη διαφέρουν συχνά κατά περίπτωση και ανάλογα με την ηλικία.

Η εκδήλωση της πάθησης προϋποθέτει γενετική προδιάθεση και κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν γλουτένη. Υπάρχει επίσης πιθανότητα η πάθηση να μην εκδηλωθεί παρά μόνο όταν «πυροδοτηθεί» σε ορισμένες περιπτώσεις από κάποιες ιογενείς ή άλλες αιτίες. Στα βρέφη η πάθηση εκδηλώνεται συνήθως μόλις εισαχθούν δημητριακά στη διατροφή τους. Στους ενήλικες υπάρχει πιθανότητα να ζουν χωρίς συμπτώματα για αρκετά χρόνια και να νοσήσουν αργότερα.

Επειδή η δυσανεξία αυτή είναι χρόνια και δεν υπάρχει καμιά θεραπεία, τα άτομα με τη δυσανεξία στη γλουτένη θα πρέπει να καταναλώνουν προϊόντα "ελεύθερα γλουτένης".

Επειδή όμως τα οποιαδήποτε προϊόντα «ελεύθερα γλουτένης» δεν σημαίνει και «ελεύθερα σιταριού, κριθαριού κλπ.», θα πρέπει τα άτομα με δυσανεξία στο σιτάρι, κριθάρι, βρώμη και σίκαλη να είναι πολύ προσεκτικά, επειδή η δυσανεξία τους σε αυτά τα δημητριακά μπορεί να είναι σε οποιαδήποτε άλλα συστατικά και πρωτεΐνες και όχι μόνο στη γλουτένη.

7. Τι είναι η δυσανεξία στη λακτόζη?

Δυσανεξία στη λακτόζη είναι η ανικανότητα του οργανισμού να διασπάσει τη λακτόζη σε γλυκόζη και γαλακτόζη στον γαστρεντερικό σωλήνα, για να μπορέσουν να απορροφηθούν εύκολα από το αίμα. Αυτή η ανικανότητα προκύπτει από την έλλειψη (πλήρη ή μερική) του ενζύμου λακτάση, η οποία παράγεται από τα κύτταρα στο εσωτερικό του λεπτού εντέρου.

Αυτή η ανικανότητα έχει ως αποτέλεσμα να εισέρχεται η λακτόζη στο παχύ έντερο, όπου και υφίσταται διάφορες μεταβολές από τα μικρόβια του εντέρου, με αποτέλεσμα την παραγωγή διαφόρων συμπτωμάτων.

Όταν δεν υπάρχει αρκετή λακτάση για να μεταβολίσει την καταναλωθείσα ποσότητα λακτόζης, τα αποτελέσματα, αν και συνήθως ακίνδυνα, μπορεί να είναι πολύ δυσάρεστα. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι η ναυτία, οι κράμπες, το φούσκωμα, τα αέρια και η διάρροια, τα οποία αρχίζουν περίπου 30 λεπτά μέχρι 2 ώρες μετά από την κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν λακτόζη. Η σοβαρότητα των συμπτωμάτων διαφέρει ανάλογα με την ποσότητα λακτόζης που μπορεί ο κάθε άνθρωπος να ανεχτεί.

Επομένως, άτομα που παρουσιάζουν δυσανεξία στα διάφορα γαλακτοκομικά προϊόντα (αγελαδινό, αιγινό, πρόβειο γάλα κλπ.) θα πρέπει να αποφεύγουν γενικά τη χρήση τους σε όλες τους τις μορφές, επειδή η δυσανεξία τους μπορεί να μην είναι στη λακτόζη ή μόνο στη λακτόζη αλλά και σε άλλες πρωτεΐνες του γάλακτος.