Αναφορά σε Τοπικές Θεότητες

΄OλγανοςΒέρης ή Βίρης

Ο Βέρης ή Βίρης είναι ο σημερινός ποταμός Τριπόταμος που διαπερνά τη Βέροια. Την ποτάμια θεότητα τιμούσαν οι Μακεδόνες προσφέροντας θυσίες, γιατί είχε προφυλάξει τα τρία αδέλφια από τη γενιά του Τήμενου, τον Γαυάνη, τον Αέροπο και τον Περδίκκα, ιδρυτή της μακεδονικής δυναστείας, από την οργή του τοπικού βασιλιά (Ηρόδοτος 8.138). Ωστόσο, Βέρης ονομαζόταν, σύμφωνα με τους τοπικούς μύθους, ο μυθικός βασιλιάς της περιοχής, από τις δύο κόρες του οποίου, τη Βέροια και τη Μίεζα, ονομάστηκαν οι δύο ομώνυμες και σημαντικές πόλεις της Ημαθίας –στη Μίεζα πέρασε ο Αλέξανδρος τα εφηβικά του χρόνια κοντά στον Αριστοτέλη [Εικ. 1, 2]. Ο γιος του Βέρη Όλγανος μεταμορφώθηκε σε ποτάμιο θεό και ονόμασε το ποτάμι, που ίσως ταυτίζεται με το ποτάμι Αραπίτσα, που κυλά από τη Νάουσα προς τον κάμπο κοντά στο χωριό Κοπανός. Εκεί αποκαλύφθηκε και προτομή του ποταμού (2ος αι. μ.Χ.) [Θεοί, 9], κατά τον τύπο του Αντίνοου –βρίσκεται στο Μουσείο της Βέροιας. Εικάζεται ότι στην περιοχή υπήρχε ιερό προς τιμή του.

Περίληψη δραστηριότητας

• Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε σε διάφορα τμήματα (Α, Β και Γ) και σε περισσότερες από 4 διδακτικές ώρες. Αφού δόθηκαν εξηγήσεις, πληροφορίες και οδηγίες μέσα στην τάξη, δημιουργήθηκε εικόνα με μεικτή τεχνική σε κολλάζ. Ο Όλγανος, σαν θεότητα που σχετίζεται με τους ποταμούς και το υγρό στοιχείο, βρίσκεται σε περιβάλλον με βλάστηση στο φόντο από φύλλα κισσού, που όπως είναι γνωστό έχει άμεση σχέση με το νερό, αλλά κατέχει και σημαίνουσα θέση όσον αφορά στο συμβολισμό στα αρχαία μυστήρια και όχι μόνο στην Μακεδονία.

Χρυσό στεφάνι με φύλλα κισσού 350 π. Χ.

• Το χρυσό στεφάνι με τα φύλλα και τα άνθη κισσού είναι εμπνευσμένο από το ιερό φυτό του Διονύσου. Τα χρυσά ή επιχρυσωμένα στεφάνια που βρίσκονται σε τάφους της Μακεδονίας ήταν σύμβολα της ανώτερης κοινωνικής και οικονομικής τάξης.

• Φοριόταν σε δημόσιες εμφανίσεις, θρησκευτικές τελετές και συμπόσια και συνόδευαν τους κατόχους τους στο θάνατο.

Το στεφάνι αυτό βρέθηκε στην Απολλωνία και είναι όμοιο με ένα άλλο στεφάνι που βρέθηκε σε τάφο της Πύδνας (Νεκροταφείο Σεβαστής) και εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης (ΜΔ 2579).

• Στεφάνι ανθέων Κισσού χρησιμοποιούσαν στους γάμους στην αρχαία Ελλάδα, ως σύμβολο πίστης.

• Τέλος, στεφάνι κισσού δινόταν ως βραβείο σε νικητές δραματικών αγώνων, συνήθως στους υποκριτές (ηθοποιούς), κατά τα Μεγάλα Διονύσια τον 5ο αι. και πιθανόν και σε άλλους δραματικούς αγώνες.

• Μακεδονία (;) Eλληνιστική περίοδος

• Χρυσό στεφάνι με φύλλα κισσού και καρπούς, ίσως από τη Μακεδονία, που αποτελεί ένα εξαίσιο δείγμα της χρυσοχοϊκής τέχνης των ελληνιστικών χρόνων. Χρυσά στεφάνια από φύλλα ελιάς, μυρτιάς, δάφνης ή κισσού έχουν βρεθεί σε βασιλικούς τάφους, κυρίως στη Μακεδονία αλλά και στη Μικρά Ασία και στη Νότιο Ιταλία. Επίσης, στους ελληνιστικούς χρόνους πολλά παρόμοια δείγματα αποτελούσαν αφιερώματα των βασιλέων στον Απόλλωνα, όπως διαβάζουμε στους καταλόγους του Θησαυρού της Δήλου. Αρ. ευρ. 2061