Παναγία των Χαλκέων

Θανάσης ΑλεκτορίδηςΦιοράλμπα Μπογκντάνι

Αλέξης ΚοζέλιΚωνσταντίνος Σαχπαζίδης

Η Παναγία των Χαλκέων βρίσκεται στη συμβολή

των οδών Εγνατίας και Αριστοτέλους.

Χτίστηκε το 1028 κοντά στη Χαλκευτική στοά,

όπου υπήρχαν και υπάρχουν μέχρι σήμερα τα

εργαστήρια των χαλκωματάδων*.

Κτήτωρ* της ο Πρωτοσπαθάριος* Χριστόφορος,

ο τάφος του οποίου βρίσκεται στο μέσο του

βόρειου τοίχου.

Ο τύπος της εκκλησίας είναι σταυροειδής

εγγεγραμμένος με τρούλο.

Από τις τοιχογραφίες του ναού που

φτιάχτηκαν κατά την ίδρυσή του

σώζονται μόνο λίγες. Στον κυρίως ναό

υπάρχουν τοιχογραφίες που αναφέρονται

στη ζωή του Χριστού (χριστολογικές

σκηνές), όπως Γέννηση, Υπαπαντή,

Προσκύνηση των Μάγων, Πεντηκοστή.

Στο ιερό βήμα υπάρχουν λειτουργικές τοιχογραφίες

όπως η Πλατυτέρα δεομένη, Ιεράρχες και η

Κοινωνία των Αποστόλων. Στο νάρθηκα υπάρχει η

Δευτέρα Παρουσία. Κατά την εποχή των

Παλαιολόγων (1261-1453), δημιουργήθηκαν νέες

τοιχογραφίες από τις οποίες σώζονται η Κοίμηση

της Θεοτόκου, λίγες σκηνές του Ακάθιστου Ύμνου

και μεμονωμένες μορφές αγίων.

Μετά την κατάκτηση της Θεσσαλονίκης, το 1430

μετατράπηκε σε τζαμί με την επωνυμία

''Καζαντζιλάρ τζαμί'' (= τζαμί των

χαλκωματάδων).

Μετά το μεγάλο σεισμό της Θεσσαλονίκης το

1978 έγιναν εργασίες στερέωσης του

μνημείου και συντήρησης των τοιχογραφιών

του.

*Κτήτωρ ή κτήτορας: τίτλος ο οποίος δινόταν στη Βυζαντινή

Αυτοκρατορία στον ιδρυτή, προστάτη, χορηγό ή ιδιοκτήτη ενός

εκκλησιαστικού ιδρύματος (εκκλησίας, μονής, γηροκομείου,

πτωχοκομείου).

*Πρωτοσπαθάριος: ονομασία βυζαντινών αξιωματούχων ιδίως αυλικών.

*Χαλκωματάς: ο τεχνίτης που κατασκευάζει ή διορθώνει χάλκινα μαγειρικά σκεύη.