Οίνου … Ποιήματα «Μπρούσκο»

Ιστορίες του Κρασιού

Ο ελλαδικός χώρος είναι στενά δεμένος με το κρασί. Το κρασί, είτε για το σπίτι, είτε για εμπορία, που κινητοποιεί παραγωγό, έμπορο, ταβερνιάρη και κράτος που το φορολογεί, αφορά πάντα τον άνθρωπο και τον πολιτισμό του: Όταν καλλιεργεί το αμπέλι όλο το χρόνο, όταν φροντίζει ο μούστος να γίνει κρασί, το κρασί να αναπαυθεί σωστά και να ωριμάσει , να μετακινηθεί σωστά και να πουληθεί καλά. Όταν συνοδεύει το φαγάκι του, όταν γελάει, όταν γλεντάει και όταν κλαίει, μόνος του ή μα συντροφιά. Όταν φτιάχνει βαρέλια ή μπουκάλια, ή όταν έφτιαχνε πήλινα αγγεία και ασκιά. Όταν αυτά τα μεταφέρει σε θάλασσες και σε στεριές. Όταν προσεύχεται στο θεό του ή θυσίαζε στους θεούς του ή έθαβε τους νεκρούς του. Όταν ήταν ή είναι άρχοντας ή λαός, νοικοκυρά και δεσποσύνη, ποιητής και συμποσιαστής, μαγείρισσα, μάγειρας ή ειδικός δοκιμαστής. Το κρασί είναι στη ζωή μας!

* Ο αρχαίος κόσμος (5.000 π.Χ – 3ο αι. μ.Χ)

Στο ελλαδικό χώρο βρέθηκε άγριο αμπέλι γύρω στο 50.000 π.Χ στην περιοχή των Ιωαννίνων. Ο νεολιθικός άνθρωπος οινοποιεί άγρια σταφύλια για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στο Ντικιλί Τας κοντά στη Δράμα, γύρω στο 5.000 π.Χ . Καλλιεργεί συστηματικά το αμπέλι γύρω στο 3.000 π.Χ . Είναι τότε που οργανώνεται σε ιεραρχικές κοινωνίες με πολύπλοκα οικονομικά συστήματα, σαν αυτά που απαιτεί η καλλιέργεια του αμπελιού, η παραγωγή και εμπορία του οίνου. Από το 1.600 π.Χ και μετά σε διάφορες χρονικές στιγμές, αμπελοκαλλιέργεια και οινοποίηση απασχολούν τον άνθρωπο σε όλη τη μεσόγειο.

Στην οικονομία και κοινωνία της ελληνικής και ρωμαϊκής αρχαιότητας η σημασία του οίνου φαίνεται τόσο μέσα από την αρχαία ελληνική λογοτεχνία όσο και από τα αρχαιολογικά ευρήματα. Επιγραφές με τη σχετική νομοθεσία και ειδικές σφραγίδες στους αμφορείς μαρτυρούν ένα εκτεταμένο θαλάσσιο εμπορικό δίκτυο μεταφοράς του. Η ευρεία κατανάλωση του οίνου συμβαδίζει με τη διάδοση της λατρείας του αγαπημένου των ανθρώπων θεού, του Διονύσου/Bacchus. Τα ειδικά σκεύη από πολύτιμα υλικά, επιμελώς επεξεργασμένα, μαρτυρούν αντιλήψεις ανθρώπων που βρίσκονται υψηλά στην κοινωνική ιεραρχία και εκτιμούν τις ποιότητες του οίνου που καταναλώνουν. Το συμπόσιο είναι ένας ακόμη θεσμός πολιτικής, πολιτιστικής και κοινωνικής σημασίας για τα ανώτερα στρώματα ήδη από τον 6ο αι. π.Χ, ενώ αντίστοιχα η κατανάλωση στα καπηλεία αφορά τον απλό λαό.

*Ο Βυζαντινός κόσμος (4ος – 15ος αι. μ.Χ)

Ο οίνος του ανθρώπου της αρχαιότητας γίνεται το κρασί του βυζαντινού. Η άμπελος και το κρασί, ο κεκραμένος (ανακατεμένος με νερό) οίνος, αναδεικνύονται κεντρικά σύμβολα της χριστιανικής αυτοκρατορίας, καθώς συμβολίζουν το Χριστό, την εκκλησία, τον αυτοκράτορα και την αυτοκρατορία. Από τον 4ο ως τον 7ο αι. μεγάλοι αμπελώνες βρίσκονται στην ιδιοκτησία του στέμματος, μονών, μεγάλων γαιοκτημόνων αλλά και μικρών καλλιεργητών. Οινοπαραγωγή και εμπόριο αποτελούν υπόθεση οικουμενικής κλίμακας και μεγάλες ποσότητες διακινούνται από εμπόρους, αλλά και για την τροφοδοσία του στρατού: κρασί από Αίγυπτο, Συροπαλαιστίνη, Ιταλία φτάνει ως τις βρετανικές νήσους και την Ερυθρά θάλασσα.

Το κύπελλο από το κρανίο του Νικηφόρου Α΄ προσκομίζεται γεμάτο κρασί στον Κρούμο(Βυζαντινή μικρογραφία από το Χρονικό του Σκυλίτζη)

Μετά τον 7ο αι. με συρρικνωμένη την αυτοκρατορία διαπιστώνεται κάμψης της αμπελοκαλλιέργειας. Κυριαρχεί η μικρή ιδιοκτησία, εξαφανίζονται όλα τα αρχαία ονόματα ποικιλιών αμπέλου και οίνου ενώ νέα σκεύη μεταφοράς και αποθήκευσης υιοθετούνται. Από τον 10ο αι. η αμπελοκαλλιέργεια αποτελεί και πάλι συμφέρουσα ενασχόληση των νέων μεγαλογαιοκτημόνων. Ο τρύγος, η οινοποσία, η συμπεριφορά στις ταβέρνες ιστορούνται συχνότερα και πολλαπλασιάζονται αμπελώνες, αμπελουργικές εργασίες και ποικιλίες κρασιών. Αφορούν όλη την αυτοκρατορία και ιδιαίτερα το Άγιο Όρος, τη Χαλκιδική, τη Μακεδονία, τη Θράκη, τη Βιθυνία και τα νησιά. Από τον 13ο έως τον 15ο αι. ο βυζαντινός αμπελοοινικός κόσμος διαπλέκεται με τον κόσμο των ναυτικών ιταλικών πόλεων, κυρίως τη Γένοβα και τη Βενετία. Τα κρασιά του Αιγαίου, της Κύπρου, της Κρήτης της Βιθυνίας και κυρίως ο Μονεμβάσιος συμμετέχουν στη διαμόρφωση του νέου ευρωπαϊκού χάρτη εμπορίας και παραγωγής του οίνου.

Προσομοίωση ενός καπηλειού στην Βυζαντινή εποχή.

*Ο Νεότερος Κόσμος (16ος – 20ος αι μ.Χ)

Στον τουρκοκρατούμενο ελλαδικό χώρο η αμπελοκαλλιέργεια είναι ευρέως διαδεδομένη και αποτελεί σημαντική πηγή του αγροτικού εισοδήματος χωρικών. Οι τελευταίοι είναι αυτοί που επιδίδονται κυρίως στην παραγωγή κρασιού. Περιηγητές καταγράφουν των θαυμασμό τους για τις κατάφυτες με αμπέλια ελληνικές πλαγιές του ελληνικού τοπίου. Διασώζουν πληροφορίες για τα κρασοπουλειά, μολονότι υπάρχουν σουλτανικά διατάγματα που, κατά περιόδους, απαγορεύουν την οινοποσία. Τα κρασιά της Κρήτης και των Ιονίων εξάγονται στη Βενετία, την Πολωνία, τη «Μοσχοβία» και τις Βόρειες Χώρες. Το κρασί καταναλώνεται στην περιφέρεια του τόπου παραγωγής του ή διοχετεύεται στα καπηλειά των μεγάλων πόλεων της οθωμανικής αυτοκρατορίας..

Οι μονές διαθέτουν εκτεταμένους αμπελώνες και επιδίδονται στην οινοποίηση για την κάλυψη των αναγκών των διάφορων θρησκευτικών τελετών αλλά κυρίως για την καθημερινή εστίαση των μοναχών. Το κρασί είναι παρόν στο καθημερινό αγροτικό και αστικό τραπέζι. Η κατανάλωση του ανά άτομο στην Ελλάδα του 19ου αι. ανέρχεται ετησίως στα 120-120 λίτρα. Στο σύγχρονο ελληνικό κράτος, συστηματική αμπελοκαλλιέργεια και επιστημονική οινοποίηση διαπιστώνονται μετά την ίδρυση του Εθνικού Ινστιτούτου Οίνου και τις προσπάθειες τις πρώτης, από το 1964 έως το 1984, διευθύντριας του, Δρ. χημικού Σταυρούλας Κουράκου-Δραγώνα. Ωστόσο τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αι., σημειώνεται ανάπτυξη στην κατανάλωση εμφιαλωμένου κρασιού, ως αποτέλεσμα των συνηθειών της νέας ελληνικής κοινωνίας και των προσπαθειών των ελλήνων οινοπαραγωγών. Τα τελευταία χρόνια τα ελληνικά κρασιά αποσπούν σημαντικά βραβεία στις διεθνείς αγορές

Το κρασί στην Μυθολογία.

«Διόνυσος» ο θεός του κρασιού και του αμπελιού.

Η γέννηση του Διονύσου. Ο Διόνυσος ήταν ένας από του 12 Θεούς του Ολύμπου και ίσως ο πιο πρόσχαρος από τους θεούς και από τους πιο αγαπητούς στους ανθρώπους. . Όταν ο Δίας σαγηνεύτηκε από την παρθενική ομορφιά της Σεμέλης, την πλησίασε κι ενώθηκε μαζί της. Καρπός της ένωσής τους ήταν ο Διόνυσος. Η Ήρα τυφλωμένη από τη ζήλια της και διψώντας για εκδίκηση, εμφανίστηκε στη Σεμέλη και με πονηρό τρόπο την έπεισε να ζητήσει από τον εραστή της να εμφανιστεί ως θεός κι όχι με ανθρώπινη μορφή, όπως πάντα εμφανιζόταν μπροστά της. Αυτό θά αποδείκνυε πως την αγαπά πραγματικά. Αφελής κι ανυποψίαστη η κόρη του Κάδμου, την επόμενη φορά που την επισκέφτηκε ο Δίας στην κάμαρά της, του ζήτησε να πάρει τη θεϊκή μορφή του. Μάταια προσπάθησε ο Δίας με λόγια αγάπης να τη μεταπείσει. Λυγίζοντας μπροστά στην επιμονή της εμφανίστηκε μεγαλοπρεπής, φωτεινός σε όλο το θεϊκό του μεγαλείο. Ήταν αδύνατο όμως να αντέξει η άμοιρη θνητή τη λάμψη των κεραυνών και των αστραπών που εκτινάσσονταν από τα χέρια του. Την ώρα που οι φλόγες την τύλιγαν ο Δίας έσωσε το βρέφος που είχε στα σπλάχνα της και το έραψε στο μηρό του.

Όταν συμπληρώθηκαν εννιά μήνες, ο Διόνυσος ξαναγεννήθηκε από το πόδι του θεϊκού πατέρα του. Ο βασιλιάς των αθανάτων ήξερε πολύ καλά πως η ζηλόφθονη σύζυγός του θα έστρεφε γρήγορα το θυμό της στο νεογέννητο παιδί. Για αυτό ανέθεσε στον Ερμή τη φύλαξή του. Αυτός το παρέδωσε στην αδερφή της Σεμέλης, την Ινώ. Η πανούργα Ήρα όμως έστειλε τρέλα στην Ινώ και τον άντρα της κι άρχισαν ανελέητα να σκοτώνουν τα παιδιά τους. Η θεά έλπιζε πως θα σκοτώσουν έτσι και τον Διόνυσο, αλλά ο φτερωτός θεός πρόφτασε και γλίτωσε το μικρό Διόνυσο και τον εμπιστεύτηκε αυτή τη φορά στις Νύμφες. Αυτές τον ανέθρεψαν με περισσή στοργή κι αγάπη, στο δάσος όπου κατοικούσαν. Εκεί ποτέ δε συναντούσε ανθρώπους.

Μύθοι για την ζωή του. Όταν ο βασιλιάς Λυκούργος διατάραξε την ηρεμία της

συντροφιάς κυνηγώντας τις Νύμφες, κατατρομάζοντας τον Διόνυσο, τιμωρήθηκε σκληρά από τον Δία, που τον τύφλωσε. Την ίδια άσχημη τύχη είχαν και κάποιοι Τυρρηνοί πειρατές που αιχμαλώτισαν το θεό. Όταν είδαν ένα νέο τόσο όμορφο και γεροδεμένο, πίστεψαν πως πρόκειται για κάποιο αρχοντόπουλο ή ακόμα και βασιλιά. Ευχαριστημένοι με τη σκέψη πως θα αποκομίσουν πολλά λύτρα για να τον ελευθερώσουν, προσπάθησαν να τον δέσουν με βαριές αλυσίδες, χωρίς όμως να το πετύχουν· με μια μικρή κίνηση ο θεός τις τίναζε από πάνω του. Οι άμυαλοι θνητοί ωστόσο συνέχιζαν τις προσπάθειές τους. Μόνο ο τιμονιέρης του καραβιού προσπάθησε να τους επαναφέρει στα λογικά τους: "Δε βλέπετε άμυαλοι πως πρόκειται για θεό; Δε φοβάστε την τιμωρία; Μπορεί να είναι ακόμη και ο Ποσειδώνας, που θα μας εκδικηθεί ρίχνοντας το καράβι μας σε άγρια τρικυμία. Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να τον αφήσουμε ελεύθερο".

Ο καπετάνιος και οι υπόλοιποι δε συμφωνούσαν να αφήσουν να τους φύγει "τέτοιος θησαυρός". Εκείνη τη στιγμή άρχισε να ρέει στο καράβι κόκκινο κρασί που ζάλισε με τη θεϊκή ευωδιά του τους ναύτες. Ταυτόχρονα ένα κλήμα άρχισε να τυλίγει το κατάρτι και να απλώνει τα φορτωμένα με ζουμερά σταφύλια κλαδιά του σε όλο το καράβι. Κι ενώ σαστισμένοι παρακολουθούσαν οι ναύτες, άλλο θαύμα γίνεται μπροστά στα μάτια τους: ο όμορφος νέος που ήθελαν να αιχμαλωτίσουν μεταμορφώνεται σε ένα άγριο λιοντάρι που οι βρυχηθμοί του κάνουν τους ναύτες να πηδούν στη θάλασσα για να γλιτώσουν. Όλους τους μεταμόρφωσε ο Διόνυσος σε δελφίνια και μόνο τον τιμονιέρη δεν πείραξε επιβραβεύοντάς τον για τη σύνεσή του.

ο Διόνυσος αγαπήθηκε και λατρεύτηκε από τους ανθρώπους γιατί τους γνώρισε την υπέροχη γεύση του κρασιού. Λένε πως για πρώτη φορά το φανέρωσε στο βασιλιά της Αιτωλίας, τον Οινέα. Ο τσοπάνης του, ο Στάφυλος, είχε βρει ένα περίεργο φυτό γεμάτο καρπούς κι ενθουσιασμένος από τη νοστιμιά τους έφερε και στο βασιλιά του για να τον ευχαριστήσει. Ο Οινέας έστυψε τους ζουμερούς καρπούς και απόλαυσε τον πλούσιο χυμό τους. Από τότε ο Διόνυσος ονόμασε αυτόν το χυμό οίνο και τους καρπούς σταφύλια από το όνομα του τσοπάνη. Πάντα με το θύρσο στο ένα του χέρι και ένα δοχείο κρασιού στο άλλο περιηγούνταν τις πόλεις. Όπου έβρισκε φιλόξενους και πρόσχαρους ανθρώπους, τους μάθαινε πώς να φτιάχνουν κρασί. Έτσι έγινε και με τους κατοίκους της Ικαρίας, στην Αττική, που τον υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό. Λίγο πριν φύγει από τον τόπο τους, συμβούλεψε το βασιλιά τους τον Ικάριο να φυλάξει καλά το κρασί που έφτιαξε. Αυτός όμως δεν ακολούθησε τη συμβουλή του - "τι κακό μπορεί να προέλθει από ένα τόσο ευχάριστο ποτό!" σκέφτηκε. Οι τσοπάνηδές του, κάποια μέρα, βρήκαν τα βαρέλια και ήπιαν τόσο πολύ κρασί που μέθυσαν και άρχισαν να φέρονται με άγριο τρόπο. Έχοντας χάσει τα λογικά τους σκότωσαν τον Ικάριο και η κόρη του Ηριγόνη από τη στενοχώρια της αυτοκτόνησε.

Οι κάτοικοι της Ικαρίας τιμούσαν ιδιαίτερα το θεό Διόνυσο· σε αυτή την περιοχή καλλιεργήθηκε πολύ ο διθύραμβος, ο ύμνος προς το θεό, που συνέθεσε ο μουσικός Αρίωνας. Μάλιστα, πρόσθεσαν και κάτι καινούριο. Στο μουσικό αυτό ύμνο πρόσθεσαν στίχους. Κι επειδή αυτή τη σύνθεση την τραγουδούσαν άνθρωποι μεταμφιεσμένοι σε τραγόμορφους Σατύρους, την ονόμασαν τραγωδία. Βέβαια, λατρευτικές εκδηλώσεις για το θεό του αμπελιού γίνονταν και σε πολλές άλλες περιοχές. Όσοι παρευρίσκονταν σε αυτές τις εκδηλώσεις έπρεπε να συμμετέχουν ενεργά πίνοντας κρασί και χορεύοντας υπό την επήρεια της μέθης. Όσοι αρνούνταν, ήταν εχθροί του θεού και επέσυραν την οργή του. Έτσι, τραγικό τέλος βρήκε τον Πενθέα που θέλησε να παρακολουθήσει κρυφά τις οργιαστικές εορτές. Οι Μαινάδες, μια από τις οποίες ήταν και η μητέρα του, μέσα στη μανία που τις είχε καταλάβει, όρμησαν επάνω του και τον κατασπάραξαν. Επίμονα αρνούνταν να λάβουν μέρος στις λατρευτικές τελετές οι κόρες του βασιλιά Μίνωα, όπως και του βασιλιά Προίτου. Προσβλημένος ο Διόνυσος τις έκανε να χάσουν τα λογικά τους. Άλλοι λένε ότι για τη μανία που κατέλαβε τις νεαρές κόρες του Προίτου αιτία ήταν η Ήρα.

Σκληρός τιμωρός εμφανίζεται ο Διόνυσος στους εχθρούς του και σε όσους είναι αντίθετοι στον τρόπο λατρείας του. Συνάμα γενναιόδωρος ευεργέτης σε όσους τον τιμούν και τον ευχαριστούν. Όταν ο βασιλιάς Μίδας φιλοξένησε το δάσκαλό του, το γέρο Σιληνό, που είχε χαθεί, αυτός δέχτηκε να εκπληρώσει την επιθυμία του για να τον ευχαριστήσει. Ο άπληστος Μίδας ζήτησε να μπορεί ό,τι πιάνει να το μετατρέπει σε χρυσάφι. Σύντομα ο δύστυχος διαπίστωσε πως θα γινόταν βαθύπλουτος αλλά θα πέθαινε από την πείνα και τη δίψα. Το ψωμί που άγγιζε να φάει μετατρεπόταν σε χρυσό και το νερό που ήθελε να πιει σε χρυσαφένιες σταγόνες. Μετανιωμένος ζήτησε από το θεό να τον κάνει όπως πριν και ο Διόνυσος που τον λυπήθηκε του είπε πως αν λουστεί στα νερά του Πακτωλού ποταμού θα απαλλαχτεί από το μαρτύριό του.

Ο θεός του γλεντιού δεν είχε πολλές ερωτικές περιπέτειες, όπως οι υπόλοιποι θεοί. Οι γυναίκες στη ζωή του είχαν διαφορετική θέση: υπήρξαν παραμάνες του όταν ήταν μικρός και συντρόφισσές του στα ασταμάτητα γλέντια του. Κάποτε ερωτεύτηκε την όμορφη Αριάδνη, όταν την είδε να κοιμάται ήρεμα και γαλήνια, μοιάζοντας με θεά. Η κόρη του Μίνωα μαζί με τον Θησέα επέστρεφαν στην Αθήνα από την Κρήτη. Ξυπνώντας ένα πρωί στη Νάξο η Αριάδνη βλέπει πως ο σύντροφός της έφυγε και την εγκατέλειψε. Χωρίς να το ξέρει η ίδια, είχε έρθει ο Διόνυσος στο όνειρο του Θησέα και με απειλές τον ανάγκασε να φύγει για να κάνει δική του την όμορφη νέα. Ολομόναχη όπως ήταν στο έρημο νησί, σαν σωτήρας εμφανίστηκε ο θεός μπροστά της, νέος, γεροδεμένος, στεφανωμένος ως συνήθως με κισσόφυλλα. Αφού έγινε ο γάμος τους, πέταξαν με το άρμα του θεού προς τον ουρανό. Στη γη οι άνθρωποι τον ευχαριστούσαν για το θεϊκό δώρο του και για την ξενοιασιά που απλόχερα τους μοίραζε. Οι γιορτές που γίνονταν προς τιμή του ήταν ένα αδιάκοπο γλέντι, όπου όλοι μεθούσαν και τραγουδούσαν. Με αυτόν τον τρόπο προσπαθούσαν να επικοινωνήσουν με τον αγαπητό τους θεό.

Κρασί και ΥγείαΣε όλη την διάρκεια της ιστορίας, το κρασί αποδείχτηκε χρήσιμο σε πολλές περιπτώσεις για τους ανθρώπους. Η ευεργετική επίδραση του κρασιού στην υγεία έχει αναγνωριστεί από το ιατρικό επάγγελμα εδώ και αιώνες. Ο Ιπποκράτης συνιστούσε ειδικά κρασιά σαν αντιπυρετικά, διουρητικά ή απολυμαντικά πληγών, αλλά και σα διατροφικά πρόσθετα, ήδη από το 450 π.Χ. περίπου. Πριν από μερικές εκατοντάδες χρόνια αποτελούσε ένα από τα πιο ισχυρά αντισηπτικά. Οι αρχαίοι Έλληνες έπλεναν τις πληγές τους με αυτό και τους νεκρούς τους. Επίσης αποτέλεσε ένα αποστειρωτικό μέσω και για τους άνδρες αλλά και για τις γυναίκες. Ήταν, ίσως, ένα από τα βασικότερα φάρμακα της εποχής, πολλές φορές μόνο του ή ακόμα αναμιγνύοντας το με βότανα. Οι περισσότεροι παθογενείς παράγοντες που απειλούν τον άνθρωπο εξουδετερώνονται ή εξαλείφονται από τα οξέα και το οινόπνευμα του κρασιού. Για αυτούς τους λόγους και μέχρι τον 18ο αιώνα, το κρασί θεωρείτο ασφαλέστερο ποτό από το νερό.Το κρασί είναι ένα ήπιο ηρεμιστικό, που ελαττώνει το άγχος και περιορίζει την ένταση. Σαν μέρος της καθημερινής δίαιτας, το κρασί δρα σαν ορεκτικό, και δίνει στο σώμα ενέργεια, ουσίες που υποβοηθούν την πέψη, καθώς και μικρές ποσότητες βιταμινών. Η καθημερινή μέτρια κατανάλωση κόκκινου κρασιού δρα προστατευτικά και προληπτικά ενάντια στην στεφανιαία νόσο αλλά και σε πολλές μορφές καρκίνου. Υπάρχουν επίσης συστατικά στα σταφύλια και στο κρασί (ειδικά στο κόκκινο) που ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα, προστατεύουν από καρδιακές παθήσεις, εμποδίζουν την καρκινογένεση και επιμηκύνουν το προσδόκιμο της ζωής.

Το κρασί μπορεί να διατηρεί και να προστατεύει τις διανοητικές λειτουργίες των ηλικιωμένων. Πολλές μελέτες έχουν δώσει αποδείξεις ότι η μέτρια τακτική κατανάλωση οινοπνεύματος μπορεί να εμποδίσει ή να καθυστερήσει την ανάπτυξη ασθενειών εκφυλιστικών του εγκεφάλου, όπως Πάρκινσον και Αλτζχάιμερ. Άλλες μελέτες απέδειξαν ότι η κατανάλωση κρασιού μειώνει τον κίνδυνο πεπτικών ελκών, και απαλλάσσει το σώμα από τα βακτηρίδια που τα προκαλούν. Αντίθετα, η υπερβολική κατανάλωση κρασιού και η απλή κατανάλωση οινοπνευματωδών αυξάνει τους κινδύνους σχηματισμού πεπτικών ελκών. Με λίγα λόγια η ευεργετική επίδραση της κατανάλωσης κρασιού συνοψίζεται στα εξής…

• Μειώνει τον κίνδυνο στεφανιαίων καρδιακών παθήσεων (ειδικά το κόκκινο)• Αποτρέπει την συσσώρευση της κακιάς LDL χοληστερίνης στα αγγειακά τοιχώματα (ειδικά το κόκκινο)• Πυκνότερα οστά• Μείωση του στρες• Βελτίωση της ψυχικής κατάστασης• Βελτίωση της αντίστασής μας στο κρυολόγημα• Θετική επίπτωση στην ευφυΐα• Καλύτερα κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο• Προφύλαξη από ορισμένους ιούς και βακτήρια• Μειώνει την συσσωμάτωση των ερυθρών αιμοσφαιρίων (ειδικά το κόκκινο)• Διαλύει τα υπάρχοντα συσσωματώματα ερυθρών αιμοσφαιρίων• Δρα ως αντιοξειδωτικό και αποτρέπει καρδιακά επεισόδια και εγκεφαλικά• Αποτρέπει πιθανόν την καρκινογένεση• Μειώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων.

Ναι μεν το κρασί μας προσφέρει όλα τα παραπάνω, όμως θα πρέπει να γίνεται σωστά η κατανάλωσή του, καθώς σε μεγάλη ποσότητα προκαλεί μέθη και μάλιστα άμα γίνεται σε αρκετά τακτά χρονικά διαστήματα οδηγεί στον αλκοολισμό. Η δηλητηρίαση με αλκοόλ (μέθη) μπορεί να προκαλέσει οξυθυμία, βίαιη συμπεριφορά, συναισθήματα κατάθλιψης, και σε σπάνιες περιπτώσεις, παραισθήσεις και αυταπάτες. Ακόμη, προκαλεί σοβαρά προβλήματα στο αναπνευστικό σύστημα όπως είναι οι κρίσεις άπνοιας κατά τον ύπνο, καρκίνο του λάρυγγα και των πνευμόνων κτλ.

Οι βασικοί ευεργετικοί παράγοντες της κατανάλωσης κρασιού αποδείχτηκε ότι είναι το μέτρο και η τακτική συστηματική κατανάλωση. Σε αντίθεση με τη μοναξιά του σκληρού ποτού και αλκοολισμού, επιδρά ψυχολυτρωτικά με τον διαφορετικό τρόπο ζωής και την καλή υγεία και την απόλαυση. Ας μάθουμε λοιπόν να πίνουμε κρασί όχι σαν πότες, αλλά σαν συμποσιαστές. Να προσθέσουμε εμείς, οι φίλοι του κρασιού, "και η ευχαρίστηση"... Γιατί, όπως φαίνεται, το κρασί είναι από τα ελάχιστα προϊόντα που προσφέρουν στον άνθρωπο ταυτόχρονα ευχαρίστηση και καλή υγεία!

Κοινωνικές ΕκδηλώσειςΑπό την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα, το κρασί είναι το κύριο ποτό στις διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις. Διοργανώνονται πολλές εκδηλώσεις με κύριο θέμα τους το κρασί. Ένα παράδειγμα τέτοιας εκδήλωσης είναι: - Η Γιορτή του Κρασιού είναι από το 1961 ένα από τα πιο χαρακτηριστικά γεγονότα της Λεμεσού, που θεωρείται η κυπριακή πρωτεύουσα του κρασιού. Η Γιορτή διοργανώνεται στο Δημόσιο Κήπο της Λεμεσού και διαρκεί 12 ημέρες. Η Γιορτή του κρασιού είναι εμπνευσμένη από τις αρχαίες γιορτές προς τιμήν του θεού του κρασιού Διόνυσου και τιμά μια μακρά παράδοση παραγωγής κρασιού στην Κύπρο. Η γιγαντιαία φιγούρα ενός παραδοσιακά ντυμένου Κύπριου στην είσοδο του Δημόσιου Κήπου κατά τη διάρκεια της γιορτής καλωσορίζει τους ντόπιους και ξένους επισκέπτες. Στο χώρο της εκδήλωσης οι επισκέπτες μπορούν να δοκιμάσουν τα κυπριακά κρασιά , καθώς και παραδοσιακά κυπριακά φαγητά. Παρ’ όλο που υπάρχει ένα μικρό τέλος εισόδου, οι επισκέπτες μπορούν να πιουν εντελώς δωρεάν όση ποσότητα κρασιού επιθυμούν. Στο χώρο μπορεί επίσης να δει κανείς ένα παραδοσιακό πατητήρι και να χαρεί στο υπαίθριο θέατρο του Κήπου παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια, καθώς και θεατρικές παραστάσεις από κυπριακά και ξένα σχήματα.

ΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΚΡΑΣΙ Εκτός από τον υλικό πολιτισμό, με το κρασί ως αγροτικό προϊόν, εμπόρευμα,

ποτό, τρόφιμο, φάρμακο και καθημερινή απόλαυση, ο οίνος ήταν γραφτό να γίνει κινητήρια δύναμη και του πνευματικού πολιτισμού. Το κρασί στην Ελλάδα θεοποιήθηκε, λατρεύτηκε και έγινε μύθος, θρύλος, παράδοση, ιστορία, τέχνη, επιστήμη και κουλτούρα, με αποτέλεσμα, τέχνες, γράμματα και κρασί να αποτελούν ένα εξαιρετικό τρίπτυχο. Αρχαίοι ποιητές, όπως ο Όμηρος και ο Ησίοδος, συγγραφείς, όπως ο Ηρόδοτος και ο Ξενοφώντας, φιλόσοφοι, όπως ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, τραγικοί και σατυρικοί, στοχαστές και διανοητές, γιατροί και καλλιτέχνες, όλος ο ελληνικός πνευματικός κόσμος, υμνούν, κάνουν αναφορές και δοξάζουν τον οίνο, δίνοντας όμως ταυτόχρονα και την έννοια του μέτρου, αυτού που σήμερα ονομάζουμε λελογισμένη κατανάλωση οίνου.

Τέχνες, γράμματα και κρασί, βρέθηκαν στο επίκεντρο του πολιτισμού της κλασικής Ελλάδας. Για την ακρίβεια, οι τέχνες και τα γράμματα επηρεάστηκαν καθοριστικά από τον οίνο. Η περίφημη ελληνική φιλοσοφία διαμορφώθηκε μέσα από τις συνομιλίες των σοφών ανδρών στα συμπόσια. Το θέατρο, η κωμωδία και η τραγωδία «γεννήθηκαν» μέσα από τις διονυσιακές γιορτές. Πολλές ακόμη τέχνες, όπως η λογοτεχνία, η ποίηση, η ζωγραφική, η γλυπτική, η κεραμική, η αγγειοτεχνία, η μεταλλοτεχνία, εμπνεύστηκαν από το κρασί και έδωσαν στην ανθρωπότητα θαυμαστά αριστουργήματα.

To κρασί είναι ταξίδι… (Γεωγραφία)

Το ταξίδι αρχίζει από την κοιλάδα των Τεμπών, τις πηγές όπου εξάγνισαν οι Μούσες τον Απόλλωνα. Στη Ραψάνη, κοντά στις βουνοπλαγιές όπου γεννήθηκε το νέκταρ, αγναντεύοντας το θεϊκό Όλυμπο, δοκιμάζω τη μαλακιά γεύση κόκκινου κρασιού και νοιώθω Ολύμπιος.Συνεχίζω κατά μήκος του Αιγαίου, αντικρίζω από το κάστρο του Αγίου Παντελεήμονα ό,τι και οι ενετοί αντίκριζαν εκατοντάδες χρόνια πριν και θαυμάζω τα ιερά των θεών των Μακεδόνων στο Δίο.Ακολουθώντας το δρόμο για Βέροια αναρωτιέμαι, όπως ο ποιητής, αν οι ψυχές των Μακεδόνων Βασιλέων της Βεργίνας, πλανώνται πάνω μας, πουλιά ή νυχτερίδες. Περνώ τις πλαγιές του Βερμίου, ακούω την ανάσα της Σεμέλης, μητέρας του Διόνυσου, βλέπω το Σειλινό να χορεύει στους απέραντους αμπελώνες και γεύομαι βαθύχρωμο κόκκινο κρασί από ξινόμαυρο σταφύλι στη Νάουσα.Πηγαίνω βόρεια, περνώ την Έδεσσα και στο ακριτικό Αμύνταιο, στη λίμνη Βεγορίτιδα, δοκιμάζω κρασί ροζέ με άρωμα φρούτων, φρεσκάδα και γεμάτη γεύση.Αποφασίζω να επιστρέψω μέσω Πτολεμαϊδας και Κοζάνης και λίγο πιο πέρα, στους πρόποδες των Πιερίων, γνωρίζω το λευκό κρασί από τα δροσερά αμπέλια του Βελβεντού.Διαλέγω να ταξιδέψω για Θεσσαλονίκη μέσω Γιαννιτσών. Στο δρόμο μου θα δω το Διόνυσο στεφανωμένο με την άμπελο στα ψηφιδωτά της Αρχαίας Πέλλας. Το Διόνυσο που έφερε σ’ αυτή τη γη Βάκχες, Νύμφες και Σάτυρους και μύησαν τους κατοίκους της στα μυστικά της αμπέλου. Μυστικά που διαιωνίζονται και δίνουν κρασί φρουτώδες, λευκό και ροζέ με γεύση φρεσκάδας.Διασχίζοντας τη Θεσσαλονίκη, περνώ κάτω από τη θριαμβική αψίδα του Γαλέριου, θαυμάζω ψηφιδωτά και τοιχογραφίες στις βυζαντινές εκκλησίες και παίρνω το δρόμο για τη Σιθωνία. Εκεί στις πλαγιές του Μελίτωνα τα μάτια γεμίζουν αμπελώνες και θάλασσα και η γεύση απολαμβάΤο κρασί είναι χημεία.

Το κρασί είναι χημεία.

« Το κρασί παρηγορεί τους λυπημένους, αναζωογονεί τους γέροντες, εμπνέει τους νέους, κάνει τον κουρασμένο να ξεχνάει το μόχθο του». ( Λόρδος Βύρων 1788).

Προέρχεται αποκλειστικά από την ολική ή μερική αλκοολική ζύμωση νωπών σταφυλιών ή από γλεύκος νωπών σταφυλιών και παράγεται με ένα σύνολο των διεργασιών που αποτελούν με μία λέξη την οινοποίηση.Η οινοποίηση αποτελείται σε γενικές γραμμές από τρία στάδια :Τη συλλογή των σταφυλιών (τρυγητό) και την σύνθλιψηΤη ζύμωση, τη μετατροπή δηλαδή του γλεύκους σε οίνο

Τη συντήρηση και ωρίμανση του οίνου (παλαίωση).

Το κρασί είναι τραγωδία.Το κρασί (οίνος) ενοχοποιείται γενικά για τη ζάλη και τη μέθη που προκαλεί στον άνθρωπο, μια κατάσταση κατά την οποία δεν μπορεί να ελέγξει τη συμπεριφορά του, δηλαδή παραπατάει, φωνάζει και τραγουδάει διαταράσσοντας την κοινή ησυχία. Συχνά επιδίδεται σε άσεμνα πειράγματα και χειρονομίες φέρνοντας τους άλλους σε δύσκολη θέση. Όλα αυτά συντελούν στο να χάσει την αξιοπρέπειά του.

Οι αρχαίοι Έλληνες γνωρίζοντας αυτές τις ιδιότητες του κρασιού, το έπιναν νερωμένο (κεκραμένο), σε αντίθεση με άλλους λαούς που το έπιναν ανέρωτο (άκρατος οίνος). Αξιοποίησαν μάλιστα το κρασί με τέτοιον τρόπο, ώστε να μηδενίζονται οι αρνητικές επιδράσεις και να απελευθερώνονται οι ευεργετικές, δηλαδή η ευχαρίστηση («οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου»), η ψυχική ευφορία και το απώτερο αποτέλεσμα της, η πνευματική απελευθέρωση και ενεργοποίηση.

Σε μια τέτοια στιγμή ψυχικής ευφορίας και απελευθέρωσης του πνεύματος για καινούργια πετάγματα, που γονιμοποίησαν την ελεύθερη σκέψη για γενιές και γενιές μέχρι τώρα, γεννήθηκε η τραγωδία. Κάτω από την ευεργετική επίδραση του αττικού κρασιού, της ψυχικής χαράς και πνευματικής ελευθερίας ο Θέσπις αυθόρμητα, αντί να τραγουδήσει το διθύραμβο με τους άλλους συγχορευτές του κατά τη διάρκεια μιας γιορτής του Διονύσου, θεού του κρασιού, στάθηκε απέναντί τους και απήγγειλε. Εκείνη τη στιγμή γεννήθηκε το θέατρο, κάτω από τον αττικό ουρανό και τους ατμούς του κρασιού. Ήταν μια στιγμή – ορόσημο- για την εξέλιξη του ανθρώπινου πνεύματος γιατί με το θέατρο άρχισε μια νέα μορφή αγώνα για τη γενικότερη απελευθέρωση του ανθρώπου από θεοληψίες, προκαταλήψεις αναχρονιστικές αντιλήψεις. Και όλα αυτά χάρη στο κρασί και την ευεργετική του επίδραση αλλά και στη σοφία των ανθρώπων να το γευτούν, εξουδετερώνοντας τις αρνητικές του ιδιότητες.

Οικονομική σημασίαΜπορεί η ελληνική οικονομία να νοσεί και η χώρα μας να κινδυνεύει με πλήρη δημοσιονομικό εκτροχιασμό, αλλά ορισμένοι παραγωγικοί κλάδοι διακρίνονται στο εξωτερικό. Όπως αναφέρει ο Guardian, πάνω από επτά στις δέκα ελληνικές ετικέτες κρασιών που έλαβαν μέρος στον μεγαλύτερο διαγωνισμό κρασιού παγκοσμίως, τον 2012 Decanter World Wine Awards, απέσπασαν διακρίσεις, μεταξύ των οποίων έξι χρυσά μετάλλια. Οι δοκιμαστές του διαγωνισμού αξιολόγησαν 14.119 κρασιά από όλο τον κόσμο και απένειμαν τρία χρυσά μετάλλια στα ελληνικά κρασιά της Γαία Οινοποιητική και από ένα στα κρασιά Λυραράκη, Κτήμα Αργυρού και Κτήμα Γεροβασιλείου αντίστοιχα. Η χώρα μας ξεπέρασε τους ανταγωνιστές μας στη Βαλκανική και κατατάχθηκε πίσω από Σλοβενία και Τουρκία. Πρώτη αναδείχθηκε η Νέα Ζηλανδία με 92% των κρασιών της να κατακτούν μετάλλια και την ακολούθησε η Μεγάλη Βρετανία με 89%.Η υπεύθυνη προμηθειών κρασιού της αλυσίδας καταστημάτων Marks & Spencer, Έμμα Ντόσον επαίνεσε τις τοπικές ελληνικές ποικιλίες και ιδιαίτερα, το “κρυμμένο διαμάντι” , όπως αποκάλεσε το ασύρτικο της Σαντορίνης. Ακριβότερη υπόθεση, σε σχέση με τις εξαγωγές, τουλάχιστον προς την Ευρώπη, αποδεικνύεται για μια ελληνική επιχείρηση κρασιού η πώληση στην εγχώρια αγορά. Κι αυτό γιατί το κόστος διακίνησης ενός κιβωτίου έξι φιαλών στη Γερμανία δεν ξεπερνά τα 6 ευρώ, ενώ εντός Ελλάδας μπορεί να φτάσει από 15 έως και 30 ευρώ! Η μεγαλύτερη ζήτηση για τα κρασιά του Κτήματος εκδηλώνεται από την Ιταλία, ενώ η εταιρεία πραγματοποιεί ήδη εξαγωγές και στην Κίνα. Τα ελληνικά κρασιά πουλιούνται πλέον και μέσω του Διαδικτύου, αν και οι πωλήσεις αυτού του είδους στην Ελλάδα παρουσιάζουν δύο βασικά προβλήματα. Το πρώτο από αυτά τα προβλήματα είναι ότι το e-shopping έχει «καπελωθεί» από μεγάλες εταιρείες που έχουν δεσμεύσει τις σημαντικότερες λέξεις - κλειδιά για την εμπορική παρουσία στο Διαδίκτυο. Το δεύτερο ότι οι κάβες έχουν ανοίξει μικρά e-shops και ο ανταγωνισμός πλέον δεν είναι στην υπηρεσία και την ποιότητα, αλλά στις τιμές.

Επάγγελμα Οινοποιός.Ο Οινοποιός είναι ο παραγωγός εκείνος που γνωρίζει να καλλιεργεί με σύγχρονα μέσα τον αμπελώνα του, να παράγει κρασί και να κρατά την ποιότητα σταθερή μέσα στο χρόνο. Επίσης, γνωρίζει να εμφιαλώνει την παραγωγή του σε δικό του χώρο, στο σπίτι του ή σε μικρό οινοποιείο που έχει δημιουργήσει μέσα στον αμπελώνα του και να εμπορεύεται την παραγωγή του μόνος του εξασφαλίζοντας ένα ικανοποιητικό εισόδημα από το επάγγελμά του. Για να γίνει κάποιος οινοποιός πρέπει να του αρέσει η κίνηση και η δραστηριότητα, να έχει σωματική αντοχή και δύναμη, να του αρέσει να δουλεύει έξω σε ανοικτό χώρο, να αντέχει να δουλεύει όρθιος/α για πολύ ώρα και το κυριότερο να μπορεί να ξεχωρίζει και να διακρίνει τις γεύσεις και τις μυρωδιές.Η κατάσταση είναι δυστυχώς δύσκολη, καθώς οι καταναλωτές μειώνουν τις ποσότητες που καταναλώνουν και επιπλέον στρέφονται σε πολύ φθηνότερα κρασιά. Η οικονομική επιβίωση κάποιων εταιρειών έχει γίνει δύσκολη και θα γίνει ακόμα δυσκολότερη στο άμεσο μέλλον, με αναπόφευκτες συνέπειες τη συρρίκνωση του κλάδου και την αύξηση της ανεργίας. Οι εισπράξεις έχουν γίνει εξαιρετικά δύσκολες στην Ελλάδα. Ένας τρόπος αντιμετώπισης θα ήταν η μείωση των τιμών. Δυστυχώς όμως είτε με τις έμμεσες είτε με τις άμεσες επιβαρύνσεις που έχουν υποστεί, τα κόστη παραγωγής αυξάνονται συνεχώς, με αποτέλεσμα και οι δυνατότητες επέμβασης να μειώνονται. Το ελληνικό κρασί είναι εξαιρετικής ποιότητας και μπορεί να συναγωνιστεί οποιοδήποτε ξένο κρασί είτε αυτό είναι ιταλικό είτε αργεντίνικο είτε αμερικάνικο είτε αυστραλέζικο. Επίσης και η σχέση ποιότητας και τιμής είναι πάρα πολύ καλή, ενώ «κουβαλάμε» μια ιστορία στο κρασί που άλλες χώρες δεν την έχουν και μπορούμε να την εκμεταλλευτούμε. Είναι κρίμα να βλέπουμε χώρες όπως η Γερμανία με χαμηλότερης ποιότητας κρασί να μας ανταγωνίζονται. Και αυτό γιατί το προβάλλουν με τον κατάλληλο τρόπο. Και επίσης επειδή οι Γερμανοί οινοπαραγωγοί έχουν τη στήριξη της χώρας τους, καθώς και χαμηλότερα επιτόκια δανεισμού και φθηνότερα κεφάλαια.

Η συμβολή του ISO 22000 στην παραγωγή κρασιού Τα γενικά βήματα για την οινοποίηση είναι τα παρακάτω: Συγκομιδή των σταφυλιώνΓια την παραγωγή ερυθρού ή ροζέ οίνου τα σταφύλια κατά κανόνα είναι ερυθρά, ενώ για τους λευκούς οίνους το σταφύλι μπορεί να

είναι λευκό ή και ερυθρό. Σημαντική για το τελικό αποτέλεσμα είναι η περιεκτικότητα του σταφυλιού σε σάκχαρα και οξέα, η οποία εξαρτάται από την ποικιλία, το έδαφος, τις κλιματικές συνθήκες, αλλά και από την χρονική στιγμή του τρύγου, δηλ. την ωρίμανση του σταφυλιού.

ΓλευκοποίησηΜετά τον τρύγο τα σταφύλια πρέπει να μεταφερθούν χωρίς καθυστέρηση στο σπαστήρα, όπου θα εξαχθεί το γλεύκος (κοινώς

μούστος) από τις ρώγες. Υπάρχουν μηχανήματα ("πιεστήρια") τα οποία, προκειμένου να παραχθεί λευκό κρασί, διαχωρίζουν αυτόματα το χυμό από τα στερεά συστατικά της ρώγας. Για το κόκκινο κρασί δεν χρειάζεται, παρά μόνο πολύ αργότερα, να γίνει αυτός ο διαχωρισμός -σε πρώτο στάδιο παίρνουμε το μούστο μαζί με τα στερεά συστατικά, δηλ. ολόκληρο το σταφυλοπολτό. Αυτό που είναι πάντα επιβεβλημένο τόσο στη λευκή, όσο και στην ερυθρά οινοποίηση, είναι η αφαίρεση των κοτσανιών (αποβοστρύχωση), καθ' ότι αυτά είναι επιζήμια τόσο για τη γεύση του κρασιού, όσο και για την υγεία του καταναλωτή.

Κατεργασία του μούστουΜέθοδοι όπως η προσθήκη διοξειδίου του θείου (κυρίως) χρησιμοποιούνται από τους οινοποιούς πριν την αλκοολική ζύμωση με σκοπό

την αντιοξειδωτική δράση και την αποφυγή της θολότητας που εμφανίζει ο μούστος. Κατά το στάδιο αυτό εντοπίζεται και το μοναδικό κρίσιμο σημείο ελέγχου (CCP) κατά την παραγωγική διαδικασία, καθώς η προσθήκη των θειωδών πρέπει να είναι ελεγχόμενη καθώς αυτό απαιτείται από τη νομοθεσία.

Αλκοολική ζύμωση Το οινόπνευμα που περιέχει το κρασί παράγεται από τα σάκχαρα του μούστου -κυρίως γλυκόζη και φρουκτόζη- με την αντίδραση

της αλκοολικής ζύμωσης, που επιτελείται από ειδικά ένζυμα ("ζυμάσες") των ζυμομυκήτων. Η ζύμωση διαρκεί από 8-9 έως και 25 ημέρες, ανάλογα με την αρχική συγκέντρωση των σακχάρων, τη θερμοκρασία στην οποία πολλαπλασιάζονται και δρουν οι μύκητες, το οξυγόνο που έχουν στη διάθεσή τους και άλλους παράγοντες. Όσο πιο πολύ διαρκεί η ζύμωση, τόσο πιο πολλά "αρώματα ζύμωσης" θα πάρει το κρασί, γι' αυτό, ιδίως στα λευκά κρασιά, οι περισσότεροι οινοποιοί διατηρούν με τεχνητά μέσα χαμηλή (15-20 Κελσίου) τη θερμοκρασία ζύμωσης, μειώνοντας την ταχύτητά της.

Μηλογαλακτική ζύμωσηΕκτός από την αλκοολική ζύμωση, συχνά στο μούστο λαμβάνει παράλληλα χώρα κι ένας άλλος τύπος ζύμωσης, η μηλογαλακτική

ζύμωση. Κατά την αντίδραση αυτή ένα από τα οργανικά οξέα του σταφυλιού, το μηλικό οξύ, μετατρέπεται σε γαλακτικό. Αυτό έχει σημασία, γιατί το γαλακτικό οξύ είναι λιγότερο όξινο του μηλικού, έτσι η μηλογαλακτική ζύμωση μειώνει την οξύτητα του κρασιού. Αυτό το επιδιώκουμε κυρίως στα ερυθρά κρασιά, ενώ στα λευκά η οξύτητα συνήθως είναι επιθυμητή σε μεγαλύτερο βαθμό.

ΕμφιάλωσηΑκολουθεί η εμφιάλωση του κρασιού.

Παροιμίες για το Κρασί. Βάλε νερό στο κρασί σου. (συμβιβάσου - υποχώρησε) Καλό κρασί, κακό κεφάλι. Δε βάζει νερό στο κρασί του… (δεν υποχωρεί - δε συμβιβάζεται) Κουβαλάει κρασί και πίνει νερό… (Αμείβεται λίγο) Δώσ’ του κρασί να βγει η αλήθεια. Κρασί σε πίνω για καλό κι εσύ με πας στον πάτο. Όποιος δε βάζει νερό στο κρασί του, πληρώνει διπλά το φαΐ του. Όταν μπαίνει το κρασί, βγαίνει το μυστικό. Όταν ο μήνας δεν έχει «ρο», το κρασί θέλει νερό. Πίνε παλιό κρασί και παίρνε παλιό γιατρό. Πίνει μόνο οίνον άκρατον… Σε ξένο κρασί, νερό μη βάζεις… (μην ανακατεύεσαι) Το καλό κρασί θέλει και καλό φαΐ. Το καλό κρασί, κάνει το καλό ξίδι. Το μαγκούφη το κρασί, την καρδούλα μου τη σείει. Τον Μάη κρασί μην πίνετε κι ύπνο μην αγαπάτε. Τα τετραθέμελα του κόσμου τούτου: ψωμί, κρασί, φωτιά, γυναίκα. Όπως το καλύτερο κρασί κάνει το δυνατότερο ξίδι, έτσι κι η βαθύτερη αγάπη γίνεται το πιο θανάσιμο μίσος. Τις στενοχώριες δεν μπορείς να τις πνίξεις μες στο κρασί, ξέρουν να κολυμπάνε. Το κρασί είναι εμφιαλωμένη ποίηση. Καλύτερα να πιεις πολύ και καλό κρασί παρά λίγο και κακό. Το κρασί αυξάνει την επιθυμία αλλά μειώνει το αποτέλεσμα. Φταίει το ζαβό το ριζικό μας! Φταίει ο Θεός που μας μισεί! Φταίει το κεφάλι το κακό μας! Φταίει πρώτ’ απ’ όλα το κρασί! Μια ερωμένη είναι μια μπουκάλα κρασί. Μια σύζυγος είναι μια μπουκάλα… Το κάστανο θέλει κρασί και το καρύδι μέλι κι η όμορφη θέλει φιλί, πρωί και μεσημέρι.

Παροιμίες για το αμπέλι. Αγάλι αγάλια, φύτευε ο γεωργός τ’ αμπέλι κι αγάλι αγάλια έγινε η αγουρίδα μέλι. Αμπέλι για την αφεντιά σου κι ελιά για τα παιδιά σου. Αμπέλι δίχως κλήματα και δίχως πρασινάδα κι αγάπη δίχως πείσματα δεν έχει νοστιμάδα. Αμπέλι όσο θωρείς, σπίτι όσο χωρείς. Αμπέλι του χεριού σου κι ελιά του παππού σου. Αμπέλι του χεριού σου, συκιά τον κυρού σου, κι ελιά του παππού σου Ας πάει και το παλιάμπελο. Αυλάκωσε τα αμπέλια σου να φας γλυκιά σταφίδα. Έλα, παππού μου, να σου δείξω τα αμπέλια σου. Έλα παππού να σου δείξω τ' αμπελοχώραφά σου! Ζήσε, μαύρε μου, να φας το Μάη τριφύλλι και τον Αύγουστο σταφύλι. Ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι και τον Αύγουστο σταφύλι. Θέρος, τρύγος, πόλεμος δεν περιμένουν. Ιδροκοπάει ο γεωργός ολημερίς στ’ αμπέλι, ώσπου στο τέλος γίνεται η αγουρίδα μέλι. Σιμά στ’ αμπέλια φύτευε και σε χωριό κατοίκα. Στις δεκαεφτά, στις δεκαοχτώ, πέφτει η πούλια στο γιαλό, και πίσω παραγγέλλει, μήτε κοπάδια στο βουνό, μήτε

σκαφτιάς στ’ αμπέλι. Τ’ αμπέλι θέλει αμπελουργό και το καράβι ναύτες.

Τ’ αμπέλι θέλει αμπελουργό, το σπίτι νοικοκύρη και το καράβι στο γιαλό θέλει καραβοκύρη. Τα δικά σου αμπέλια φράζε και τα ξένα μη γυρεύεις. Της Αγιά-Μαρίνας σύκα, τ’ Αι-Λιος σταφύλι και τ’ Άγιου Παντελεήμονα γεμάτο το μαντήλι. Το Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια. Το τζιτζίκι λάλησε, άσπρη ρώγα γυάλισε. Τον τρυγητή, του αμπελουργού, πάνε χαλάλι οι κόποι. Φρου φρου και τ’ αμπέλι ξέφραγο. Μάζευε κι ας είν' και ρώγες. Μήνα που δεν έχει ρο, ρίξε στο κρασί νερό. Αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα τότε τ' αμπελοχώραφα χαίρονται τα καημένα. Ο Αύγουστος και ο τρύγος δεν είναι κάθε μέρα. Πήγε σαν το σκυλί στ' αμπέλι. Αύγουστος άβρεχτος, μούστος άμετρος. Το μαγκούφη το κρασί, την καρδούλα μου τη σείει. Τον Μάη κρασί μην πίνετε κι ύπνο μην αγαπάτε. Περσινά ξινά σταφύλια. Φρου φρου και τ' αμπέλι ξέφραγο. Γενάρη πίνουν το κρασί, το Θεριστή το ξύδι.

Ονόματα Ομάδας:Ευαγγελοπούλου ΒικτωρίαΕυαγγελοπούλου ΜαρίαΊτσιου ΜαρίαΚουμαντζιά ΑναστασίαΜπαλαούρας ΓιώργοςΝάκα ΒασιλικήΝικολή Μαρία