Για το project αυτό ακούσαμε πολλά από όλους τους μαθητές και τους καθηγητές. Ότι θα έχουμε να ασχοληθούμε με θέματα τα οποία αφορούν άμεσα και έμμεσα όλους τους Θεσσαλονικείς. Με θέματα που ξέραμε ελάχιστα για αυτά μόνο από τις ιστορικές μας γνώσεις και από διηγήσεις μεγαλυτέρων. Γνωρίζαμε πως θα ήταν κάτι αρκετά δύσκολο μιας και θα έπρεπε να συλλέξουμε πληροφορίες μέσω διαδικτύου και εγκυκλοπαιδειών και να αφιερώνουμε τουλάχιστον τρεις ώρες εβδομαδιαία αλλά συγχρόνως σκεφτόμασταν πως θα ήταν και αρκετά ενδιαφέρον. Εμείς( Ξένια, Χριστίνα, Αθανασία, Σοφία, Μαρία) δηλώσαμε συμμετοχή σε αυτό το project χωρίς βέβαια να γνωρίζουμε πως θα τύχουμε στην ίδια ομάδα και στην ίδια έρευνα, ο καθένας για τους δικούς του προσωπικούς λόγους. Μόλις ορίστηκαν τα άτομα που θα είναι στην εργασία αυτή χωριστήκαμε σε ομάδες. Εδώ ο στόχος του καθενός από εμάς έγινε στόχος της ομάδας ο οποίος πήρε την μορφή ερωτημάτων σχετικά με την ιστορία της Θεσσαλονίκης. Τα ερωτήματα που τέθηκαν έτσι ώστε να μπει σε μια σωστή και λογική σειρά η εργασία, αφορούσαν τόσο την πολιτική και ιστορική ανάπτυξη της πόλης όσο και την οικονομική, πνευματική και πολιτισμική της άνθηση. Μέσω συζητήσεων εντός της τάξης με την βοήθεια της υπεύθυνης καθηγήτριας καταλήξαμε η κάθε ομάδα με ποιες χρονολογικές περιόδους θα ασχοληθεί κάνοντας την τελική παρουσίαση στο τέλος του τετραμήνου. Η πρώτη ομάδα θα αναλάμβανε τους αρχαίους ελληνικούς- ρωμαϊκούς και βυζαντινούς χρόνους, η δεύτερη την περίοδο της τουρκοκρατίας, η τρίτη την περίοδο 1912-2012 και η τέταρτη τα κυριότερα μνημεία την πόλης και την ιστορία τους. Η δική μας ομάδα αφού συγκέντρωσε τις κατάλληλες πληροφορίες είχε να ασχοληθεί με την περίοδο 1912-2012.

Οι πηγές των πληροφοριών ήταν ποικίλες. Πολύ χρήσιμο μας φάνηκε το διαδίκτυο από το οποίο πήραμε πληροφορίες για την οικονομική, πνευματική και πολιτιστική άνθηση της Θεσσαλονίκης αλλά και κάποια βιβλία όπως το <εν Θεσσαλονίκη 1900-1960> και <memories of Thessaloniki> από τα οποία συλλέξαμε πληροφορίες για τις πολιτικές, κοινωνικές και ιστορικές συνθήκες.

Ελπίζουμε η εργασία μας να σας αρέσει. Το σημαντικό είναι ότι μάθαμε πολλά για την πόλης μας που αγνοούσαμε. Είναι πολύ σημαντικό πώς μέσα από τόσες δυσκολίες και αναταραχές η Θεσσαλονίκη έχει επιβιώσει και θεωρείται μια από τις ομορφότερες πόλεις, αν όχι η ομορφότερη! Θέλουμε να ευχαριστήσουμε την κα Γκαϊδέ για την βοήθεια που μας προσέφερε. Σαν ομάδα συνεργαστήκαμε άψογα και το ευχάριστο είναι πως εργαστήκαμε όλα τα μέλη. Ευχόμαστε κάθε φορά οι ομάδες μας να είναι σαν την τωρινή!!!!:)

Αρχίζοντας, το 1912 η Θεσσαλονίκη ελευθερώνεται από τον ελληνικό στρατό την ημέρα μάλιστα της εορτής του προστάτη της, Αγίου Δημητρίου, και

σύντομα εισέρχεται σε μια νέα αναπτυξιακή τροχιά. Στο πέρασμα των χρόνων εξακολουθεί να δέχεται χτυπήματα, που όμως την χαλυβδώνουν ακόμη περισσότερο.

Το 1914 άρχισε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, κατά τον οποίο η Θεσσαλονίκη κινδύνευσε και πάλι από τον εσωτερικό διχασμό ανάμεσα στον Ελευθέριο Βενιζέλο, που είχε ταχθεί υπέρ της εισόδου της Ελλάδας με τις δυνάμεις της Ανταντ (Αγγλία, Γαλλία ,Ρωσία) και του γερμανόφιλου βασιλιά Κωνσταντίνου που τηρούσε έμμεσα ουδετερότητα υπέρ των αυστρογερμανικών συμφερόντων. Ο Βενιζέλος τέθηκε επικεφαλής και έφτασε στη Θεσσαλονίκη στις 16 Σεπτεμβρίου με τον ναύαρχο Κώστα Κουντουριώτη και τον στρατηγό Παναγιώτη Δαγκλή και μαζί σχημάτισαν προσωρινή κυβέρνηση με το όνομα τριανδρία. Η προσωρινή κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης διατηρήθηκε ένα χρόνο περίπου στην εξουσία, είχε δημοκρατικό προσανατολισμό και αναγνωρίστηκε από τους συμμάχους που την ενίσχυσαν οικονομικά και την βοήθησαν για την συγκρότηση στρατού. Τέλος, ωφέλησε θετικά τα εθνικά συμφέροντα όπως αποδείχθηκε με την λήξη του πολέμου, έληξε τον Ιούνιο του 1917 όταν με την επέμβαση της Αντάντ εκθρονίστηκε ο Κωνσταντίνος και επανήλθε στην εξουσία ο Βενιζέλος.

Το Κίνημα Εθνικής Άμυνας, που ξέσπασε σχεδόν ένα χρόνο μετά την αποβίβαση και την εγκατάσταση των αγγλογάλλων της Ανταντ στη Θεσσαλονίκη (1916), εκδηλώθηκε τελικά την ύστατη ώρα. Η συγκρότηση της επαναστατικής επιτροπής της Εθνικής Άμυνας αποφασίστηκε σε συνωμοτικές

συσκέψεις το Δεκέμβριο του 1915. Οι Π. Αργυρόπουλος, Α. Ζάννας, Δ. Δίγκας, Κ. Αγγελάκης, Ν. Δούμας και Ν. Μάνος υπέγραψαν ένα βαρυσήμαντο κείμενο, που κατέληξε ως εξής: <Έχοντας υπ’ όψιν ότι η επίσημος Ελλάς κατόπιν της εκ Θεσσαλονίκης αποχωρήσεως ολόκληρου σχεδόν του Ελληνικού Στρατού εγκατέλειψε τον ελληνισμό άνευ προστασίας (….) ότι ένεκα του διεθνούς χαρακτήρος της Θεσσαλονίκης κινδυνεύει η υπόστασις του ελληνικού στοιχείου, κατόπιν λυπηράς στάσεως του Ελληνικού Κράτους απεφασίσαμεν την συγκρότησιν επιτροπής. Ο Αγ. Τσομπανάκης υποστηρίζει ότι η στασιαστική κίνηση της Εθνικής Άμυνας σημάδεψε την πορεία και την κοινωνία της Θεσσαλονίκης με έναν αντιφατικό διχασμό: πριν από τέσσερα μόλις χρόνια ο βασιλιάς απελευθέρωνε την Θεσσαλονίκη επικεφαλής του νικηφόρου στρατού και να τώρα ο τότε πρωθυπουργός του, που κάνουν κίνημα εναντίον του. Πολύς κόσμος καταλαβαίνει τι κρύβεται πίσω από αυτήν την κίνηση, πολύς άλλος όμως δεν καταλαβαίνει και δυσανασχετεί από την ουσιαστική κατοχή της πόλης από του Αγγλογάλλους και από την κίνηση εναντίον του βασιλιά. Οι δύο στόχοι του κινήματος, όπως διατυπώθηκαν στις προκηρύξεις της επιτροπής άμυνας, ήταν αφενός η εκδίωξη του εξωτερικού εχθρού από την μακεδονική γη και αφετέρου η αποκατάσταση της ισχύος της λαϊκής κυριαρχίας.

Ο Βενιζέλος και οι συνεργάτες του στην Θεσσαλονίκη, τον Οκτώβρη του 1916.

Έπειτα από αυτά, το 1917 μια μεγάλη πυρκαγιά συγκλόνισε την ακεραιότητα της Θεσσαλονίκης. Στις 5/18 Αυγούστου άλλαξε σημαντικά η φυσιογνωμία της πόλης. Η πυρκαγιά μέσα σε τριάντα δύο ώρες έκαψε 9.500 σπίτια και άφησε άστεγα πάνω από 70.000 άτομα. Οικονομικές και εμπορικές λειτουργίες, διοικητικές υπηρεσίες, χώροι αναψυχής και τα σημαντικότερα πνευματικά και θρησκευτικά ιδρύματα των θρησκευτικών κοινοτήτων μαζί με τα αρχεία τους καταστράφηκαν ολοσχερώς. Το μέρος της πόλης του κάηκε ανοικοδομήθηκε με νέο οργανωμένο σχέδιο δημιουργώντας μια σύγχρονη πόλη. Η πυρκαγιά όπως προέκυψε από την ανάκριση που διεξήγαγαν οι δικαστικές αρχές της Θεσσαλονίκης ξεκίνησε το Σάββατο 5/18 Αυγούστου 1917 περίπου στις 3 το μεσημέρι από ένα φτωχικό σπίτι προσφύγων στην διεύθυνση Ολυμπιάδος 3 στη συνοικία Μεβλανέ μεταξύ του κέντρου και της Άνω Πόλης. Προκλήθηκε από σπίθα της φωτιάς μιας κουζίνας που έπεσε σε παρακείμενη αποθήκη με άχυρο. Η έλλειψη νερού και η αδιαφορία των γειτόνων δεν έκανε δυνατή την

κατάσβεση της αρχικής πυρκαγιάς και σε σύντομο διάστημα λόγω του ισχυρού ανέμου η πυρκαγιά μεταδόθηκε στα γειτονικά σπίτια και άρχισε να εξαπλώνεται σε όλη τη Θεσσαλονίκη. Αρχικά η πυρκαγιά ακολουθούσε δυο κατευθύνσεις: προς το Διοικητήριο μέσω της οδού Αγίου Δημητρίου και προς την Αγορά μέσω της Λέοντος Σοφού. Το Διοικητήριο σώθηκε χάρη στις προσπάθειες των υπαλλήλων που έσπευσαν να βοηθήσουν. Ο άνεμος δυνάμωσε και η πυρκαγιά ακόμη πιο γρήγορα κατέβηκε στο κέντρο της πόλης. Τα ξημερώματα της επόμενης ημέρας ο άνεμος άλλαξε κατεύθυνση και τα δυο μέτωπα της πυρκαγιάς κατέστρεψαν όλο το κέντρο. Στις 12 ακριβώς πέρασε γύρω από το περίβολο του ναού της Αγίας Σοφίας χωρίς να τον πειράξει και συνέχισε ανατολικά μέχρι την οδό Εθνικής Αμύνης όπου σταμάτησε. Το βράδυ τις 6/19 Αυγούστου σταμάτησε η εξάπλωσή της. Για την περίθαλψη των πυροπαθών οι ελληνικές αρχές έστησαν κέντρα διαμονής που μοίραζαν δωρεάν ψωμί σε 30.000 άτομα ενώ ο αμερικανικός, ο γαλλικός και ο αγγλικός ερυθρός σταυρός διένειμαν τρόφιμα. Επιπλέον, για την περίθαλψη των χιλιάδων πυροπαθών η κυβέρνηση ενέκρινε πίστωση 1.500.000 δραχμών για τις πρώτες ανάγκες. Η πυρκαγιά κατέστρεψε το 32% της συνολικής έκτασης της Θεσσαλονίκης. Οι περιοχές που κάηκαν αναφέρθηκαν ως <πυρίκαυστος ζώνη> και στις λαϊκές διηγήσεις <τα καμένα> ενώ το ύψος των υλικών ζημιών υπολογίστηκε σε 8.000.000 εκατομμύρια χρυσές λίρες. Μετά την καταστροφή η κυβέρνηση Βενιζέλου ανήγγειλε ότι δεν θα επιτρεπόταν η ανεξέλεγκτη ανοικοδόμηση της πόλης αλλά με απόφαση του Παπαναστασίου ιδρύθηκε Διεθνής Επιτροπή Νέου Σχεδίου Θεσσαλονίκης με πρόεδρο τον Ερνέστο Εμπράρ. Το σχέδιο δεν εφαρμόστηκε πλήρως αλλά αποτέλεσε μεγάλη βελτίωση σε σχέση με την πρωτύτερη κατάσταση της πόλης δίνοντάς της την σύγχρονη όψη.

Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι το 1917 ιδρύθηκε η ΓΣΕΕ και το 1918 ιδρύθηκε το ΣΕΚΕ που μετέπειτα μετονομάστηκε σε ΚΚΕ το οποίο το 1921 μπήκε στην Κομμουνιστική Διεθνή.

Ένα χρόνο αργότερα, το 1918-1938 είναι η περίοδος του Μεσοπολέμου. Αυτήν την περίοδο η Θεσσαλονίκη φέρει δικαίως τον τίτλο της πρωτεύουσας των προσφύγων καθώς μετά την μικρασιατική καταστροφή κατέφυγαν στην πρωτεύουσα της Μακεδονίας πάνω από 100.000 άστεγοι. Η περίοδος ανάμεσα στους δυο πολέμους(1920-1940) είναι η εποχή κατά την οποία η Θεσσαλονίκη αποκτά το νεοελληνικό της πρόσωπο. Η ανταλλαγή των πληθυσμών επέφερε εθνική ομοιογένεια, ενώ τα πολεοδομικά και αρχιτεκτονικά στοιχεία, μετά τον ανασχεδιασμό και την γρήγορη ανοικοδόμηση, ενέταξαν την Θεσσαλονίκη στη χαρακτηριστική ομοιομορφία της νεοελληνικής πόλης. Την ίδια περίοδο, με επίσημες αποφάσεις, οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης υποχρεώνονται, ανάμεσα στο 1923 και το 1930, να ψηφίσουν στις βουλευτικές εκλογές σε ξεχωριστά εκλογικά τμήματα. Η διάκριση αυτή ανάγκασε πολλούς Εβραίους να μεταναστεύσουν κατά τη δεκαετία του 1930 σε άλλες χώρες.

Ο μεσοπόλεμος είναι η εποχή της πολεοδομικής και οικοδομικής μεταμόρφωσης της πόλης. Παρά της καθυστερήσεις όταν άρχισαν οι ανεγέρσεις των οικοδομών κατάφεραν να αλλάξουν όλο το ύφος της πόλης. Στην δεκαετία του 1920 χτίζονται εκατοντάδες πολυώροφες οικοδομές στο κέντρο της πόλης. Ο μεσοπόλεμος παρά την οικονομική κρίση, την ανεργία και τα προβλήματα των περιφερειακών προσφυγικών συνοικισμών θεωρείται από πολεοδομική και περιβαλλοντική άποψη η καλύτερη περίοδος της Θεσσαλονίκης.

Μετά τις αναταραχές ακολούθησε περίοδος πολιτισμικής ανάπτυξης. Το 1925 ιδρύθηκε το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης κατόπιν εισηγήσεως του τότε πρωθυπουργού Αλέξανδρου Παπαναστασίου κατά την περίοδο της πρώτης Ελληνικής Δημοκρατίας και αρχικά ονομαζόταν Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Μετονομάστηκε το 1954 και σήμερα λειτουργούν συνολικά 42 τμήματα, τα οποία οργανώνονται σε 12 σχολές, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών πεδίων στα οποία φοιτούν 95.000 περίπου φοιτητές . Το πανεπιστήμιο ονομάστηκε Αριστοτέλειο προς τιμήν του φιλόσοφου Αριστοτέλη, ενώ το σήμα του πανεπιστημίου απεικονίζει τον Άγιο Δημήτριο, ο οποίος είναι προστάτης της πόλης της Θεσσαλονίκης.

Ακόμα, το 1925 ιδρύθηκε και η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης. Η ΔΕΘ είναι σημαντική ετήσια έκθεση για όλο τα βαλκανικό χώρο και η μεγαλύτερη στην Ελλάδα. Η πρώτη μεγάλη διοργάνωση της έγινε το 1926. Στη έκθεση αυτή που πραγματοποιείται κάθε Σεπτέμβριο, συμμετέχει μεγάλος αριθμός εκθετών από πολλές χώρες σε ιδιαίτερα περίπτερα- χώρους παρουσίασης. Παράλληλα πραγματοποιούνται πλήθος δραστηριοτήτων, συναυλιών κτλ, ενώ ο πρωθυπουργός της χώρας παραβρίσκεται και εκφωνεί λόγο σχετικό με την κατάσταση της οικονομίας. Σημερινός πρόεδρος της ΔΕΘ είναι ο Θεόδωρος Σουμπάσης και ο Αναστάσιος Τζήκας είναι ο Διευθύνων Σύμβουλος.

Ένα ακόμα εξίσου σημαντικό ιστορικό γεγονός εξελίχθηκε την Τετάρτη 29 Απρίλη 1936 όταν 12.000 καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης δεν πιάνουν δουλειά. Η απεργία ξεκινάει από τις εννέα και μισή το πρωί με κυριότερο αίτημά τους την αύξηση των ημερομίσθιων στις 120-135 δραχμές. Άλλα σημαντικά αιτήματα ήταν: να ζητηθεί η παραίτηση της κυβέρνησης και η απελευθέρωση όλων των συλληφθέντων. Οι απεργοί αγνοούν την προκλητική αστυνομική παρουσία και εκλέγουν κεντρική επιτροπή αγώνα στις δώδεκα και μισή το μεσημέρι. Την ίδια μέρα ξεσπά απεργία στο Βόλο τις Σέρρες. Την Πέμπτη 30 Απρίλη στην απεργία κατεβαίνουν τα Σωματεία καπνεργατών στην Καβάλα και στην Δράμα. Στις 6 Μαΐου το μεσημέρι μέλη φασιστικών οργανώσεων τους οποίους χρησιμοποιεί το κράτος πυροβολούν και τραυματίζουν τον καπνεργάτη Κώστα Σαμιώτη 20 χρονών. Στις 7 Μαΐου επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη από το Βελιγράδι ο πρωθυπουργός της χώρας και μετέπειτα δικτάτορας ο Ιωάννης Μεταξάς, ο οποίος σε κοινή σύσκεψη που είχε με τον γενικό διευθυντή και τον Σωματάρχη του Γ σώματος στρατού δίνει το πράσινο φως για την καταστολή της απεργίας. Επί τρείς ώρες η Θεσσαλονίκη βρισκόταν σε κατάσταση μάχης μεταξύ των δυνάμεων της αστυνομίας και ενός μέρους της εργατικής τάξης. Η στάση της αστυνομίας έχει εξεγείρει όλο τον λαό. Στις 9 Μαΐου, η απεργία στην συμπρωτεύουσα έχει γενικευθεί. Οι χωροφύλακες από νωρίς το πρωί άρχισαν τις επιθέσεις εναντίον εργατικών συγκεντρώσεων. Η πρώτη σοβαρή σύγκρουση έγινε μεταξύ χωροφυλακής και απεργών αυτοκινητιστών στην οδό Εγνατίας. Την ίδια ώρα πορείες με υψωμένες τις γροθιές ενώνονται με τους απεργούς ενώ κόκκινα λάβαρα βαμμένα από το αίμα των δολοφονημένων εργατών ανεμίζουν. Οι μαζικές δολοφονίες διαδηλωτών αντί να σταματήσουν την λαϊκή αντίσταση την ξεσηκώνουν προκαλώντας νέα κύματα οργής και αγανάκτησης. Το μεσημέρι ο διοικητής του Γ σώματος δίνει εντολή σε αξιωματικούς του στρατού να αναλάβουν την διοίκηση των αστυνομικών τμημάτων και βγάζει ανακοίνωση που απαγορεύει κάθε συγκέντρωση ακόμα και λίγων ατόμων σε κλειστό ή ανοιχτό χώρο, ενώ κλείνει και τα μαγαζιά της Θεσσαλονίκης. Το γεγονός αυτό οξύνει ακόμη περισσότερο τα πνεύματα. Ο Μεταξάς διέταξε να

κινηθεί το σύνταγμα Λαρίσης προς Θεσσαλονίκη και να καταπλεύσει προς την πόλη. Τέλος, η απεργία λύθηκε με συμβιβασμό που επιτεύχθηκε σε κεντρικό επίπεδο στο οποίο συνέβαλε και η ενωτική ΓΣΕΕ.

Η φωτογραφία με τη σπαρακτική φιγούρα της μάνας πάνω από το νεκρό κορμί του γιου της κατά την εξέγερση του Μάη του ’36 στη Θεσσαλονίκη.

Αργότερα, στη δεκαετία του 1940, στην κατοχή και τον εμφύλιο, η Θεσσαλονίκη δοκιμάστηκε από την πείνα και την εξολόθρευση 49.000 Εβραίων, αυξήθηκε η ανεργία και τα κοινωνικά προβλήματα από την συσσώρευση χιλιάδων κατοίκων την υπαίθρου που κατέφυγαν στη μεγαλούπολη. Στις 9 Απριλίου 1941 μπαίνουν οι Γερμανοί στη Θεσσαλονίκη. Από τις πρώτες κιόλας μέρες, απαγορεύουν την είσοδο των Εβραίων σε δημόσιους χώρους, επιτάσσουν το νοσοκομείο Χερς και σπίτια ιδιωτών, λεηλατούν πλούσιες βιβλιοθήκες. Στις 11 Ιουλίου 1942, ημέρα Σάββατο, καλούνται όλοι οι άντρες, από 18 έως 45 ετών, να συγκεντρωθούν στην πλατεία Ελευθερίας για να απογραφούν όμως στην πραγματικότητα επιστρατεύουν 7.000 άτομα για υποχρεωτικές εργασίες. Στις 6 Δεκεμβρίου 1942 εισβάλλουν εργάτες σταλμένοι από το δήμο στα ισραηλιτικά νεκροταφεία και τα ρημάζουν. Στις 6 Φεβρουαρίου 1943 φτάνουν στην πόλη οι υπεύθυνοι για την <οριστική λύση> του <εβραϊκού ζητήματος>: Ντήτερ Βισλιτσένι, Αλόις Μπρύνερ και οι τέσσερεις βοηθοί τους. Το Μάρτιο του 1943 όλοι οι Εβραίοι συγκεντρώνονται από τους Ναζί στο στρατόπεδο Χιλς και ως τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου 49.000 άτομα μεταφέρθηκαν με τρένο στα κρεματόρια του Αουσβιτς , του Μπιργκεναου και του Μπεργκεν- Μπελσεν.

Οι Γερμανοί συγκεντρώνουν τους Εβραίους της πόλης μας σε ειδικές περιοχές (Γκέτο). Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τους τόσους αιώνες, που έζησαν οι Εβραίοι στη Θεσσαλονίκη, δεν είχαν περιοριστεί σε γκέτο. Ακόμα, Έλληνες συνεργάτες των Γερμανών καταπατούν και λεηλατούν εβραϊκές περιουσίες χωρίς να αποδοθεί έκτοτε στους δικαιούχους ή τους κληρονόμους τους.

Πολλοί Εβραίοι επιχειρούν να έρθουν σε επαφή με τους αντάρτες, βγαίνουν στο βουνό και σώζονται ενώ παράλληλα ορισμένοι εύποροι καταφεύγουν σε χωριά και σώζονται και αυτοί, άλλοι κατεβαίνουν στην Αθήνα και προσπαθούν να χαθούν μες την ανωνυμία της πρωτεύουσας. Τέλη Μαρτίου, ορκίζεται πρωθυπουργός ο Ιωάννης Ράλλης στην επίσκεψη του στη Θεσσαλονίκη κατά της αρχές Απριλίου, ζητά από τους Ναζί να σταματήσουν τις αποστολές Εβραίων στα στρατόπεδα. Φυσικά, οι Ναζί τους αγνοούν.

Στις 10 Αυγούστου 1943, η πόλη μας έχει αδειάσει από τους Εβραίους της. Από τους 46.000 συμπολίτες μας, που οδηγήθηκαν στα στρατόπεδα του θανάτου, γύρισαν πίσω 1.950 άνθρωποι…

Γράφηκαν πολλά για το έγκλημα της εξολόθρευσης των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Ακόμα και μετά από εξήντα εννιά χρόνια οι παλιοί κάτοικοι της Θεσσαλονίκης θυμούνται ακόμα ολόκληρες φάλαγγες από γυναίκες με μωρά στην αγκαλιά, γέροντες που με δυσκολία έσερναν τα πόδια τους και ανάπηρους της Αλβανίας να βαδίζουν την Εγνατία, για να συγκεντρωθούν στον Συνοικισμό Βαρώνου Χιρς. Από εκεί με αποστολές που άρχισαν στις 15 Μαρτίου και τελείωσαν στις 18 Αυγούστου, μέσα σε κατάκλειστα φορτηγά βαγόνια πήραν το δρόμο για το ταξίδι χωρίς γυρισμό 46.000 άνθρωποι, που είχαν διαπράξει το έγκλημα να γεννηθούν Εβραίοι……….

Δημοτικό σχολείο επί την κατοχή.

Στις 30 Οκτωβρίου 1944 έγινε η απελευθέρωση της πόλης!!!!

Εβραίοι στο στρατόπεδο συγκέντρωσης!

Λίγα χρόνια μετά,τον Μάιο του 1948 δολοφονήθηκε στην Θεσσαλονίκη ο Αμερικανός δημοσιογράφος Τζορτζ Πολκ ο οποίος είχε έρθει στην Ελλάδα σαν πολεμικός ανταποκριτής . Το πτώμα του βρέθηκε στο θαλάσσιο χώρο της Θεσσαλονίκης από τον Λάμπρο Αντώναρο, ο οποίος ήταν ένας βαρκάρης που έκανε μια συνηθισμένη διαδρομή με τη βάρκα του. Πολύ γρήγορα πιστοποιήθηκε ότι επρόκειτο για δολοφονία και η είδηση αυτή έκανε τον κύκλο ολόκληρου του κόσμου.

Μετά από ανακρίσεις μηνών ερευνώντας πιθανές εκδοχές δεν κατάφεραν να βρουν στοιχεία προς καμία κατεύθυνση αλλά οι αξιωματούχοι της αμερικανικής πλευράς, μέσω εκπροσώπων του αμερικανικού Τύπου, έπεισαν τους αξιωματούχους της ελληνικής πλευράς ότι ήταν σημαντικό για την εξέλιξη των αμερικανο-ελληνικών, αλλά και των αμερικανο-βρετανικών σχέσεων, να συλληφθεί ένας "ένοχος" και να δικαστεί για τη δολοφονία του Τζορτζ Πολκ.

Το πτώμα του Πολκ.

Παράγοντας ανάπτυξης της Θεσσαλονίκης υπήρξε το Φεστιβάλ Τραγουδιού που ξεκίνησε ως διαγωνισμός ελαφρού τραγουδιού το 1959 υπό την αιγίδα του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας και οι τρεις πρώτες διοργανώσεις του έγιναν στην Αθήνα. Το 1962 η έδρα του μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη όπου πλέον διεξάγεται με την συνδιοργάνωση της Ε.Ρ.Τ. και της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης. Είχε βασιστεί στα πρότυπα του ιταλικού φεστιβάλ. Έζησε στιγμές μεγάλης ακμής και παρακμής, ανέδειξε νέα ταλέντα τόσο στο επίπεδο ερμηνευτών όσο και συνθετών αλλά δέχτηκε πλήθος επικρίσεων. Η πορεία του διακόπηκε το 1997 μετά από 36 συνεχείς διοργανώσεις όμως οι φορείς

που το συντηρούν προχώρησαν στην ανασύστασή του το 2005. Το 2009 όμως το Φεστιβάλ τραγουδιού Θεσσαλονίκης σταμάτησε να διεξάγεται.

Επιπλέον, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης είναι ένα κινηματογραφικό φεστιβάλ που διοργανώνεται κάθε Νοέμβριο στη Θεσσαλονίκη από το 1960. Ξεκίνησε το 1960 ως <Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου> μέχρι και το 1965. Το 1966 ονομάστηκε <Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου> μέχρι και το 1991. Ο πρώτος διευθυντής ήταν ο Παύλος Ζάννας, μια εξέχουσα προσωπικότητα της διανόησης, των τεχνών και των γραμμάτων στη χώρα μας. Μετά από αυτόν ακολούθησαν και άλλοι διευθυντές μεταξύ των οποίων ήταν ο Θανάσης Ρεντζής, ο Γρηγόρης Δανάλλης, ο Μισέλ Δημόπουλος.

Από το 1992 και έπειτα εδραιώθηκε ο διεθνής του χαρακτήρας και το Φεστιβάλ εκτιμήθηκε και από εκτός Ελλάδας κοινού. Σήμερα την διεύθυνση την έχει η Δέσποινα Μουζάκη και οι προβολές του γίνονται σε έξι αίθουσες στο λιμάνι.

Ακόμη, μια ευρέως γνωστή δολοφονία ήταν του Γρηγόριου Λαμπράκη.

Ο Γρηγόριος Λαμπράκης γεννήθηκε το 1912. Σπούδασε ιατρική, ειδικεύτηκε στη γυναικολογία και υπήρξε αθλητής με πανελλήνιες και βαλκανικές νίκες. Επίσης στα τελευταία χρόνια της ζωής του ασχολήθηκε με την πολιτική και αφιέρωσε την δραστηριότητα του στην επιδίωξη της διαρκούς ειρήνης.

Στις 22 Μαΐου 1963 η <ελληνική επιτροπή δια την διεθνή ύφεσιν και ειρήνην> διοργάνωσε συγκέντρωση στη Θεσσαλονίκη με ομιλητή τον Λαμπράκη. Η ημέρα αυτή ήταν και η τελευταία του. Δολοφονήθηκε από την αστυνομία και τους ασκητές τις εξουσίας. Ενώ οι φίλοι της Ειρήνης συγκεντρώθηκαν, ένα πλήθος από βάνδαλους που είχε συγκεντρωθεί έξω από την αίθουσα και χτυπούσε άγρια όποιον πήγαινε στην συγκέντρωση. Ένας από αυτούς ήταν και ο Λαμπράκης. Το τελικό χτύπημα το δέχτηκε την ώρα που έβγαινε για να πάει στο ξενοδοχείο του, από ένα τρίκυκλο που περνούσε εκείνη την ώρα και το οποίο οδηγούσε ο Σπύρος Γκοτζαμάνης που ήταν μέλος της παρακρατικής οργανώσεως <σύνδεσμος αγωνιστών και θυμάτων Εθνικής Αντιστάσεως Β’ Ελλάδος>. Βαριά τραυματισμένος μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο. Οι γιατροί διέγνωσαν ότι είχε κάταγμα στο κρανίο και μεγάλο οίδημα στον εγκέφαλο. Λίγο αργότερα ο εγκέφαλος του έπαψε να ζει αλλά το σώμα του ακόμα ζούσε.

Το χτύπημα κατά του Λαμπράκη προκάλεσε πολιτική κρίση με τα κόμματα της αντιπολίτευσης και του αριστερού Τύπου να κάνουν λόγο από την πρώτη στιγμή για οργανωμένο σχέδιο δολοφονίας. Οι αστυνομική εκδοχή αντίθετα, ήταν ότι επρόκειτο για τροχαίο ατύχημα και αυτήν υιοθέτησε η κυβέρνηση της χώρας. Την κηδεία του Λαμπράκη στην Αθήνα παρακολούθησε πλήθος 500.000 ανθρώπων, φωνάζοντας συνθήματα κατά της δολοφονίας.

Στην Θεσσαλονίκη είχαν ξεκινήσει οι ανακρίσεις για το <ατύχημα>, από τον ανακριτή Χρήστο Σαρτζετάκη και τον εισαγγελέα Δημήτριο Παπαντωνίου, υπό την γενική εποπτεία του εισαγγελέα Παύλου Δελαπόρτα. Η ανακριτική ομάδα κατόρθωσε να στοιχειοθετήσει ότι επρόκειτο για προμελετημένο έγκλημα και να αποκαλύψει τους ηθικούς αυτουργούς του. Τελικά για το φόνο καταδικάστηκαν ο Γκοτζαμάνης και ο Εμμανουηλίδης, ενώ ο Γιοσμάς καταδικάστηκε μόνο για διατάραξη της κοινής ειρήνης.

Η κατακραυγή για την δολοφονία του Λαμπράκη ήταν τόσο μεγάλη που οδήγησε σε παραίτηση της κυβέρνησης Καραμανλή (11 Ιουνίου 1963). Σχηματίστηκε άμεσα νέα κυβέρνηση της ΕΡΕ υπό τον Παναγιώτη Πιπινέλη. Το Σεπτέμβριο ο ανακριτής Σαρτζετάκης σε συμφωνία με τον εισαγγελέα Δελαπόρτα διέταξε την προφυλάκιση των ανώτατων αξιωματικών την χωροφυλακής, διαλύοντας κάθε αμφιβολία στην κοινή γνώμη για την εμπλοκή του κράτους και παρακρατικών στην δολοφονία Λαμπράκη. Το Νοέμβριο διεξήχθησαν εθνικές εκλογές τις οποίες κέρδισε η Ένωση Κέντρου. Την ίδια χρονιά ιδρύθηκε η <Νεολαία Λαμπράκη> της οποίας πρώτος πρόεδρος εκλέχτηκε ο Μίκης Θεοδωράκης.

Ένα καταστροφικό και ψυχοφθόρο για τους Θεσσαλονικείς γεγονός συνέβη στις 20 Ιουνίου 1978 όπου ένας μεγάλος σεισμός συγκλόνισε τη Θεσσαλονίκη αφήνοντας πίσω του 49 νεκρούς, 220 τραυματίες και χιλιάδες άστεγους. Ο σεισμός ο οποίος χτύπησε την συμπρωτεύουσα στις οκτώ και μισή το απόγευμα, είχε επίκεντρο 20 χιλιόμετρα ανατολικά της πόλης, μεταξύ των λιμνών Κορώνειας και Βόλβης, στο χωριό Στίβος. Η διάρκεια του σεισμού ήταν 10 δευτερόλεπτα ενώ το μέγεθός του 6,5 ρίχτερ. Είχε προηγηθεί μια σειρά προσεισμών με πιο ισχυρό εκείνον τις 23 Μαΐου μεγέθους 5,3 ρίχτερ. Ο σεισμός δημιούργησε πλήρη πανικό στη πόλη. Επικράτησε κυκλοφοριακό κομφούζιο, ασθενοφόρα και πυροσβεστικά οχήματα δεν μπορούσαν να κυκλοφορήσουν, οι επικοινωνίες είχαν πέσει, δεν υπήρχε ενημέρωση ενώ οι φήμες μετασεισμών και καταρρεύσεων είχαν δημιουργήσει πλήρη αναστάτωση.

Οι Θεσσαλονικείς πέρασαν το καλοκαίρι του 1978 στους δρόμους, τα πάρκα, τις πλατείες και την ύπαιθρο. Ωστόσο, ένα μόνο κτήριο έπεσε, το οκταώροφο της πλατείας Ιπποδρομίου, το οποίο πέρα από 29 ψυχές πήρε μαζί του και την ψευδαίσθηση του ως τότε <άτρωτου μπετόν>. Οι επόμενες μέρες και εβδομάδες αφιερώθηκαν στην κινητοποίηση του κράτους και του τεχνικού κόσμου για την αποκατάσταση των πληγέντων και του δομημένου περιβάλλοντος. Ο έλεγχος διήρκησε 45 μέρες, για τις ανάγκες του οποίου επιστρατεύτηκαν 1.000 μηχανικοί. Ακόμη, η καταμέτρηση έδειξε ότι και ιστορικά μνημεία της πόλης, όπως η Ροτόντα και η Αχειροποίητος, είχαν υποστεί σοβαρές ζημιές. Ωστόσο, κοινό συμπέρασμα των ειδικών ήταν ότι παρά την έλλειψη σχεδίου, η πόλη άντεξε. Το κόστος αποκατάστασης του δομημένου περιβάλλοντος ξεπέρασε σε σημερινές, τιμές το 1 δις ευρώ. Ο τραγικός σεισμός λειτούργησε υπέρ της αντισεισμικής ασφάλειας καθώς οδήγησε στην αλλαγή του αντισεισμικού κανονισμού της χώρας, στην ενίσχυση των επιστημονικών υποδομών και ερευνών και στην ενσωμάτωση σύγχρονων διεθνών και ευρωπαϊκών κανονισμών.

Αξίζει να αναφερθεί ότι το 1985 γιορτάστηκε επίσημα η 2.300η επέτειος της ίδρυσης της Θεσσαλονίκης.

Άλλη μια σημαντική ίδρυση ήταν του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης με πρωτοβουλία του Άρη Γεωργίου, του Γιώργου Βανίδη και του Απόστολου Μαρούλη το 1987 που θεσμοθετήθηκε το 1997. Το Δεκέμβριο του 2001 στεγάστηκε στον πρώτο όροφο της αποθήκης α΄ στο λιμάνι Θεσσαλονίκης. Στο πλαίσιο της αποστολής του στοχεύει σε δράσεις τοπικής, εθνικής και διεθνούς ακτινοβολίας. Την διεύθυνση του μουσείου έχει αναλάβει από το 2005 ο Βαγγέλης Ιωακειμίδης.

Οι συλλογές και τα αρχεία του μουσείου αποτελούνται από περισσότερα από 100.000 φωτογραφικά αντικείμενα.

Το μουσείο κάθε δύο χρόνια διοργανώνει το Διεθνές Φεστιβάλ Φωτογραφίας παρουσιάζοντας περισσότερες από πενήντα εκθέσεις σε διαφορετικούς χώρους σε ολόκληρη την πόλη της Θεσσαλονίκης, με συμμετοχή καλλιτεχνών από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Άλλη μια φοβερή οικολογική καταστροφή υπέστη τον Ιούλιο του 1997 το περιαστικό δάσος Θεσσαλονίκης, καθώς το 55% της συνολικής του έκτασης (16.640 στρμ.) κάηκε. Ακολούθησαν έργα αποκατάστασης του καμένου δάσους (κατασκευή έργων αντιδιαβρωτικής - αντιπλημμυρικής προστασίας, έργα αναδάσωσης- βελτίωσης της βλάστησης κ.λπ.), κυρίως από τις Δασικές Υπηρεσίες, αλλά και από άλλους φορείς.

Η σημαντική φυσική αναγέννηση των ειδών τραχείας πεύκης και κυπαρισσιού και οι αναδασώσεις με νέα είδη (δρύ, αριά, φράξο, κέδρο, κυπαρίσσι , κουκουναριά, κουτσουπιά κ.α.) οδήγησαν σήμερα στην ύπαρξη ενός δάσους που κατά 55% είναι ένα νεαρό και ευαίσθητο οικοσύστημα που πρέπει ακόμη περισσότερο να προστατευθεί.

Η προσπάθεια αυτή βρίσκεται σήμερα σε εξέλιξη μέσα από την υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου έργου για την προστασία και αναβάθμιση του δάσους, με τον συντονισμό όλων των φορέων και τη συγχρηματοδότηση της Ε.Ε. και της χώρας μας.

Και φυσικά δεν θα πρέπει να ξεχάσουμε την επικράτηση της πόλης μας στη τελική φάση αξιολόγησης έναντι των συνυποψήφιων πόλεων Ηρακλείου Κρήτης και Ιβάνοβο Ρωσίας όπου αναδείχθηκε ευρωπαϊκή πρωτεύουσα

νεολαίας για το 2014. Ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης και η αρμόδια αντιδήμαρχος νεότητας, αθλητισμού και εθελοντών, Μαρία Πασχαλίδου ανακοίνωσαν την διεκδίκηση του νέου ευρωπαϊκού θεσμού. Ο κύριος Μπουτάρης δήλωσε ότι <η Θεσσαλονίκη είναι η ευρωπαϊκή πόλη με τους περισσότερους νέους σε σχέση με το γενικότερο πληθυσμό της. Περίπου 120.000 άτομα είναι νέοι, φοιτητές και σπουδαστές. Έχουμε εμπειρία, υποδομές και διάθεση να πετύχουν>. Η διοργάνωση αυτή δεν θα κοστίσει για το δήμο ούτε όμως θα έρθουν στην πόλη χρήματα από την ευρωπαϊκή ένωση. Οι κρατικοί φορείς θα αναλάβουν τα έξοδα. Ενδέχεται να διοργανωθούν φεστιβάλ φωτογραφίας, εικαστικών και ταινιών μικρού και μεγάλου μήκους, σινεμά δρόμου, ψηφιακή αναπαλαίωση παλαιών κτηρίων, δρώμενα σε ανοιχτά σημεία της πόλης, καθώς και νεανικό ραδιόφωνο με την συμμετοχή των νέων.

Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω, συμπεραίνουμε ότι η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη με μεγάλη ιστορική και πολιτισμική σημασία. Παρ’ όλες τις δύσκολες στιγμές που πέρασε η πόλη μας κατάφερε να επιβιώσει και να αναδειχθεί συμπρωτεύουσα της Ελλάδος. Το 20ο αιώνα η Θεσσαλονίκη γνώρισε μεγάλη πνευματική και οικονομική ανάπτυξη που συνεχίζεται ως σήμερα και είναι μια πόλη έτοιμη να ικανοποιήσει μέχρι και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη της. Πέρα από την ιστορική της ταυτότητα, παραμένει ζωντανή και σύγχρονη με τον παλμό να δίνεται από τους νέους που φοιτούν στα δυο μεγάλα πανεπιστήμια( Αριστοτέλειο, ΤΕΙ Σίνδου). Τέλος σαν μελλοντικοί πολίτες, θα θέλαμε η πόλη μας να παραμείνει το ίδιο σημαντική όπως τώρα και να συνεχίσει να εξελίσσεται προς το καλύτερο.

Βιβλιογραφία

- Βικιπαίδεια

- εν Θεσσαλονίκη 1900-1960

- memories of Thessaloniki

- Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού

- Εγκυκλοπαίδεια humanitys