Περιοδική έκδοση της Eλληνικής Καλλιτεχνικής Λέσχης Νυρεμβέργης

4η έκδοσηΦεβρουάριος 2018Τεύχος 1

SCHWARZ

WEISS

10 Februar 2018 - „ORIENT OPUS“ - MusikDie modale Musik des Orients. Als einigendes kulturelles Merkmal in der östlichen Welt. Fünf Nationalitäten eine Gemeinsam-keit: Musik. Gäste: Roos Daly und Kelly Thoma.Kulturwerkstatt auf AEG, Großer Saal, Fürther Str. 244d, 90429 Nürnberg, 20.00 Uhr.

10 Februar 2018 - „SCHWARZ WEISS“ - LiteraturErste Ausgabe der Neuauflage der deutsch-griechischen Kulturzeitschrift des Gr. Kunstclubs. Informationen, Aussagen, Meinungen über Kultur, Kunst und Wissenschaft.

23 März 2018 – „5. KUNSTCLUB SESSION“ - MusikRembetiko Abend im Loft des Gostner Hoftheaters, Austr.70, 90429 Nürnberg, 20.00 Uhr.

12 / 13 Mai 2018 – „FONTAS“ – TheaterZeitgenössisches griechisches Theater in deutscher Sprache.Einakter von Mitsos Efthymiadis. Gostner Hoftheater, Austr.70, 90429 Nürnberg, 20.00 Uhr.

03 Juni 2018 – „PROMETHEUS DER GEFESSELTE“ – TheaterWiederaufnahme. Die antike Tragödie von Aischylos in griechischer Sprache mit deutschen Übertiteln.Hubertusaal des Gostner Hoftheaters, Dianastr. 28, 90441 Nürnberg, 20.00 Uhr.

Juli 2018 - „SCHWARZ WEISS“ - LiteraturZweite Ausgabe der Neuauflage der deutsch-griechischen Kulturzeitschrift des Gr. Kunstclubs. Informationen, Aussagen, Meinungen über Kultur, Kunst und Wissenschaft.

13 Oktober 2018 – „DIE VÖGEL“ – TheaterKindertheateradaption der bekannten Komödie von Aristophanes.Hubertusaal des Gostner Hoftheaters, 90441 Nürnberg, 20.00 Uhr.

22-25 November 2018 – 6. GRIECHISCHE FILMTAGE – KinoDie sechste Ausgabe der Filmtage mit Gästen aus Griechenland. Festival Atmosphäre mit Gesprächen und Rahmenprogramm.Alle Filme mit deutschen Untertiteln. RIO PALAST in Gostenhof, Fürther Str. 61, 90429 Nürnberg.

22 / 23 Dezember 2018 – THEATER ABENDGostner Hoftheater, Austr.70, 90429 Nürnberg, 20.00 Uhr.

Änderungen vorbehalten

GRIECHISCHER KUNST CLUB NÜRNBERG

Kunstprogramm 2018

- 3 -

IMPRESSUMKulturzeitschrift „SCHWARZ WEISS“ des Griechischen Kunstclubs Nürnberg e.V. Redaktion: Nikolaos Michailidis (verantwortlich), Diamantis Gikas, Paraskevi Kotoula, Grigorios Nikifori-dis, Vivi Roussou, Ioannis Hrissopoulidis.Mitarbeiter: Angeliki Tsioli, Dr. Elena Psoma, Sofia Bitsiou Körber, Karin Henjes, Grigoris Filis, Maria Mav-ropoulou, Vicky Prokopi, Ellada Tserkesidou.Gestaltung/Grafik: Ioannis Hrissopoulidis (www.icon3.de)Anschrift: Griechischer Kunstclub Nürnberg e.V. Montessoristr. 64, 90471 Nürnberg Kontakt: Nikolaos Michailidis (Redaktionsverantwortlicher)-Tel.: 0049-15771481024 www.griechischerkunstclub.com, schwarzweiss@griechischerkunstclub.comFacebook: Griechischer Kunstclub Nürnberg e. V., YouTube: Griechischer Kunstclub Nürnberg e. V.Erscheinungsweise: 2-3 Ausgaben jährlich

Für den Inhalt der einzelnen Artikel sind die jeweils benannten Autoren verantwortlich. Die Inhalte der Ar-tikel spiegeln nicht zwangsläufig die Meinung der Redaktion wieder. V.i.S.d.P.G: Grigorios Nikiforidis Registergericht Nürnberg.

Wir bedanken uns bei den Sponsoren dieser Ausgabe: Theofanis Sklavos (Pizzaservice), Angelika Woitczik (Nachhilfe), Dimitris Krikelis.

Αγαπητοί αναγνώστες και αγαπητές αναγνώστριες.Αγαπητοί φίλοι της Καλλιτεχνικής Λέσχης.

Στα χέρια σας κρατάτε το πρώτο τεύχος της 4ης επανέκδο-σης του περιοδικού «Μαύρο-Άσπρο». Πολλά άτομα είχαν τηνεπιθυμία να διαβάσουν ξανά κάποιες από τις στήλες του πε-ριοδικού. Την ίδια επιθυμία - ανάγκη είχαμε κι εμείς. Θέλαμενα επαναφέρουμε το περιοδικό, μιας και στην πόλη της Νυ-ρεμβέργης δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο. Μερικά άτομα απότην παλιά ¨φουρνιά¨ παρέμειναν, αλλά και αρκετά καινούριαμέλη και μη μέλη βοήθησαν με τα άρθρα τους, ώστε να είναιπλέον η επανέκδοση του περιοδικού αλήθεια.

Οι καιροί άλλαξαν. Η τεχνολογία προχώρησε. Και πρέπει θέ-λοντας και μη, να την ακολουθούμε. Το Μαύρο-Άσπρο που εί-χατε μάθει έως σήμερα, αλλάζει. Αποφασίσαμε ναπροσθέσουμε λίγο χρώμα στις σελίδες του περιοδικού,πράγμα το οποίο δίνει μια διαφορετική κι ευχάριστη νότα στοπεριοδικό.

Η προσπάθεια που κάναμε όλοι για την επανέκδοση ήταν με-γάλη. Με τη σειρά μου θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τουςσυντελεστές για τη στήριξη που δείξαν στο πρόσωπο μου,αλλά και τους χορηγούς (διαφημιστές) του περιοδικού μας,διότι με την οικονομική τους βοήθεια είναι δυνατή η έκδοσητου μη κερδοσκοπικού περιοδικού που κρατάτε αυτή τηστιγμή στα χέρια σας.

Μέλημα μας θα είναι η επιλογή των θεμάτων να αφορούν καιτον τόπο που ζούμε και να παρουσιάζονται όσο το δυνατόν γί-νεται δίγλωσσα (ελληνικά – γερμανικά).

Μοναδικά μας εφόδια είναι η όρεξη, η ανησυχία, το πάθοςκαι η στήριξη σας!

Καλή ανάγνωση

Για την συντακτική επιτροπήΝικόλαος Μιχαηλίδης

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣLiebe Leserinnen und Leser undliebe Freunde des Griechischen Kunstclubs Nürnberg,

in Ihren Händen halten Sie die erste Ausgabe der 4. Neuau-flage der Zeitschrift "Schwarz Weiß". Viele Menschen wollten wieder, die eine oder andere Rubrikaus dem altbekannten Kulturmagazin des Kunstclubs lesen.Das gleiche Verlangen spürten wir –die aktiven-auch. Wirwollten das Magazin zurückbringen, da es in unserer StadtNürnberg kein ähnliches gibt. Einige Redaktionsmitgliederaus der früheren Zeit machen wieder mit. So haben sichehemalige und neue Mitglieder, Mitarbeiter und Unterstützerzusammengetan, um die Neuauflage zu realisieren.

Die Zeiten haben sich geändert. Die Technologie ist fort-geschritten. Und wir wollen dem folgen. Das Schwarz-Weiß, dass sie bis jetzt kannten, hat sich geän-dert. Wir haben uns entschieden, den Seiten des Magazinsetwas Farbe hinzufügen, was dem Magazin eine andere undangenehme Note verleiht.

Die Anstrengung, die wir alle für die erneute Veröf-fentlichung unternommen haben, war mühevoll. Hiermitmöchte ich mich als neuer Redaktionsverantwortlicher, analle für ihre Unterstützung bedanken. Auch an den Spon-soren unserer Zeitschrift, denn mit ihrer finanziellen Hilfe istes möglich, unsere gemeinnützige Zeitschrift die Sie geradein den Händen halten, zu drucken und kostenlos verteilen.

Unsere Inhaltliche Ziele sind: Regionale Artikel und dieZweisprachigkeit (griechisch-deutsch)

Wir stützen uns auf unsere Leidenschaft und eure Unter-stützung!

Gute Lektüre

Für die RedaktionNikolaos Michailidis

GRUSSWORT

- 4 -

Στις 25-26 Νοεμβρίου τοφιλοθεάμον κοινό της πόλ-ης μας είχε την ευκαιρία ναπαρακολουθήσει μια αξιο-πρεπή παράσταση υψηλώναπαιτήσεων. Τόσο λόγωτης δυσκολίας του κειμέ-νου, της απειρίας των ηθο-ποιών όσο και εξαιτίας τουθεατρικού είδους, η Τρα-γωδία δεν ανήκει στα εύπεπτα θεάματα, πόσο μάλλον για τοκοινό της ομογένειας που δεν είναι συνηθισμένο σε τέτοιου εί-δους θεατρικά δρώμενα. Ο Προμηθέας Δεσμώτης μια παρα-γωγή της Ελληνικής Καλλιτεχνικής Λέσχης ήταν κατά γενική

ομολογία μια επιτυχημένη παράσταση, με μεγάλη επισκεψιμό-τητα τόσο από Έλληνες όσο και από Γερμανούς θεατές, καθώςκατά τη διάρκεια του έργου υπήρχε προβολή με υπέρτιτλουςτου μεταφρασμένου στα γερμανικά κειμένου.

Το έργο ανήκει στον Αισχύλο, έναν από τους τρεις μεγάλουςτραγικούς ποιητές της αρχαιότητας (525 π.Χ. - 456/455 π.Χ.),τον οποίο οι μελετητές ονομάζουν και «πατέρα της τραγωδίας»,καθώς συνέβαλε σημαντικά στην ανάπτυξη και εξέλιξη της προ-σθέτοντας στα έργα του και δεύτερο ηθοποιό. Στις τραγωδίεςτον κεντρικό ρόλο κατέχει ο άνθρωπος που ενδιαφέρεται γιατα κοινά και για την πατρίδα του. Ο ίδιος έζησε σε μια ταραγ-μένη εποχή, όταν η Αθηναϊκή δημοκρατία δοκιμαζόταν από τηντυραννία, από ανίκανους πολιτικούς και από εξωτερικούς εχ-θρούς. Μερικές από τις τραγωδίες του, που έχουν σωθεί, είναι:Πέρσες, Προμηθέας Δεσμώτης, Ικέτιδες, Επτά επί Θήβας, Ορέ-στεια.

Η τραγωδία ΠρομηθέαςΔεσμώτης γράφτηκε και δι-δάχτηκε μεταξύ των ετών470 και 475 π.Χ. Θεωρείταιαπό πολλούς μελετητές τουαρχαίου δράματος μέροςμιας τριλογίας. Είναι έναέργο στο οποίο κανείς απότους χαρακτήρες του δενείναι κοινός θνητός και δια-

φέρει έτσι αισθητά από τα υπόλοιπα έργα του Αισχύλου όσο καιτων άλλων ποιητών. Ο σχετικός μύθος έχει αρκετές παραλλα-γές, σύμφωνα με την πιο γνωστή από αυτές, ο Προμηθέας θέ-λοντας να βοηθήσει το ανθρώπινο γένος, έκλεψε τη φωτιά καιτους την έδωσε, διδάσκοντάς τους παράλληλα τις επιστήμεςκαι τις τέχνες. Ο Δίας, για να τον τιμωρήσει, τον έδεσε στουςβράχους του Καυκάσου κι έστελνε κάθε μέρα έναν αετό νατρώει το συκώτι του. Με τη βοήθεια του μύθου ο Αισχύλοςπραγματεύεται ταυτόχρονα την ηρωική αντίσταση του αλυσο-δεμένου Προμηθέα, που αρνείται να υποκύψει στις εντολές τουπανίσχυρου Δία, ενώ γνωρίζει εκ των προτέρων ποιές συνέπειεςθα έχει αυτή του η άρνηση.Ο Αριστοτέλης χιλιάδες χρόνια πριν στην „Ποιητική„ του θέλο-ντας να καθορίσει τα χαρακτηριστικά του είδους, έγραψε ότι ητραγωδία είναι μίμηση μιας σοβαρής πράξης, με αξιόλογο πε-ριεχόμενο, μια αναπαράσταση δηλαδή της πραγματικότητας,όχι πιστή αλλά δημιουργική κι ελεύθερη, με τάση εξιδανίκευσης.Η υπόθεση της τραγωδίας έχει αρχή, μέση και τέλος, ενώ το μέ-γεθός της έχει τέτοια έκταση, ώστε να μπορεί ο θεατής να δια-μορφώσει μια ξεκάθαρη αντίληψη για τα όσα συμβαίνουν. Ημίμηση γίνεται με λόγο, που έχει ρυθμό και μελωδία. Οι υποκρι-τές δεν απαγγέλλουν απλά αλλά μιμούνται τους ήρωες τουέργου, τους οποίους υποδύονται. Μέσα από τις καταστάσειςπου διαμορφώνονται, ο θεατής νιώθει συμπόνια για τα βάσανατου τραγικού ήρωα, ταυτίζεται μαζί του και πολλές φορές αγω-νιά για την τύχη και για τους κινδύνους στους οποίους εκτίθε-ται. Στο τέλος με κάποιο τρόπο επέρχεται η κάθαρση δηλ. ηλύτρωση, η ψυχική ανακούφιση του θεατή από τα δυνατά συ-ναισθήματα που βίωσε, βλέποντας την ηθική νίκη του ήρωα ήτην αποκατάσταση της τάξης και της δικαιοσύνης. Έτσι βελτιώ-νεται ηθικά ο θεατής με τη βοήθεια της τέχνης και γίνεται ελεύ-θερος και ανώτερος άνθρωπος, πράγμα που είναι και ένας απότους διαχρονικούς σκοπούς της.

Foto:Αθανάσιος Νιανιάς, Ιωάννης Κολοτούρος

Με αφορμήτον Προμηθέα

γράφει η Παρασκευή Κωτούλα

- 6 -

Διανύουμε πλέον την τέταρτη βιο-μηχανική επανάσταση και ενώ δεθα προλάβει να τελειώσει, ήδηπρομηνύεται η επόμενη εφόσονκαι οι νέες τεχνολογίες χρειάζονταιόλο και πιο ελάχιστο χρονικό διά-στημα για να διεισδύσουν στην κα-θημερινότητά μας.Νέες τεχνολογίες, οι οποίες απλου-στεύουν την ζωή μας και την κά-νουν πιο ευχάριστη, την προ-στατεύουν καλύτερα με σύγχροναιατροδιαγνωστικά εργαλεία και με-

θόδους, αναβαθμίζουν τομείς όπως μεταξύ άλλων την εκπαί-δευση, την μεταφορά, την επικοινωνία, ακόμα και τον πολιτισμόμε την εισαγωγή καινοτόμων εφευρέσεων. Επιπλέον, σιγου-ρεύουν την αυξημένη και ολοένα απαιτούμενη παραγωγή ενέρ-γειας με νέες εναλλακτικές λύσεις και τέλος προσφέρουνπροϊόντα νέων τεχνολογιών σε προσιτή τιμή με σκοπό να είναιδιαθέσιμα στο ευρύτερο αγοραστικό κοινό.

Οι ίδιες τεχνολογίες ενώ ωφελούν την ανθρωπότητα και προ-σφέρουν στην κοινωνία παρουσιάζουν σίγουρα και μια δεύτερηόψη. Κρύβουν άμεσα ή έμμεσα κινδύνους που άλλοτε έχουναστραπιαίο αντίκτυπο και άλλοτε εμφανίζουν μακροχρόνιες επι-δράσεις.Το Bitcoin (εικονικό παγκόσμιο νόμισμα) αποτελεί σίγουρα ένανέο τεχνολογικό επίτευγμα με ραγδαία αύξηση της αξίας του,το οποίο παρόλο που δεν είναι ακόμα και τόσο γνωστό στο ευρύκοινό, είναι σίγουρο ότι θα επηρεάσει πολύ ισχυρά και έντονατον μελλοντικό τρόπο συναλλαγών.Το Bitcoin, πρωτοεμφανίστηκε πριν περίπου δέκα χρόνια, αμέ-σως μετά το οικονομικό «crash» στις ΗΠΑ και βασίζεται σε έναπολύ έξυπνο κρυπτογραφικό σύστημα (Blockchain) , που δύ-σκολα μπορεί να αποκρυπτογραφηθεί. Το νέο ψηφιακό νόμισμαθα αντικαταστήσει σταδιακά τα υπάρχοντα νομίσματα και θα

αναβαθμίσει τις αγοραπωλησίες, οι οποίες θα βασίζονται σε έναψηφιακό σύστημα εμπιστοσύνης μιας και οι συναλλαγές δεν θακαταχωρούνται σε ένα κεντρικό σύστημα ελέγχου αλλά η διεκ-περαίωση θα μοιράζεται σε πολλούς χρήστες που θα συμμετέ-χουν στο τραπεζικό σύστημα. Με την αποκεντρωμένηαρχιτεκτονική του αποτελεί το πρώτο εντελώς ανοικτό χρημα-τοπιστωτικό δίκτυο του κόσμου.Όταν μια συναλλαγή ολοκληρωθεί θα είναι αμετάκλητη αφούθα ενημερώνονται παράλληλα πάρα πολλοί χρήστες και έτσιδεν θα μπορεί να γίνεται παραλλαγή αυτής. Το νέο κρυπτογρα-φικό σύστημα δεν θα επιτρέπει σε Hackers να το πλαστογρα-φήσουν ή να το παραχαράξουν και να ακόμη να διατελέσουνσυναλλαγές από ψεύτικους λογαριασμούς. Με την εισαγωγήτου ψηφιακού νομίσματος θα ακολουθήσουν και οι ψηφιακέςτράπεζες που θα ασφαλίζουν και θα διαφυλάττουν το νέο παγ-κόσμιο εικονικό νόμισμα.Σίγουρα το νέο νόμισμα που έχει αρκετά πλεονεκτήματα αφούη χρήση θα είναι πιο εύκολη και ευέλικτη φέρνει και κάποιουςκινδύνους. Η αξία του ψηφιακού νομίσματός σας μπορεί να αλ-λάξει μέσα σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα και μπορεί ακόμηκαι να μηδενιστεί. Οι ηλεκτρονικές συναλλαγές με το νέο νόμι-σμα μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο κατάχρησης εγκληματι-κών πράξεων, συμπεριλαμβανομένης της νομιμοποίησηςεσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες.Μπορεί να χάσετε τα χρήματά σας στην πλατφόρμα ανταλλα-γής αν δεν έχετε κατάλληλη τεχνολογική εκπαίδευση στηνχρήση των αντίστοιχων εφαρμογών. Αν χάσετε το Κλειδί ή τονκωδικό από το νέο σας ηλεκτρονικό πορτοφόλι χάνετε και τηνσυνολική αξία και σε αυτήν την περίπτωση κανείς δε θα μπο-ρέσει να σας βοηθήσει να ξαναβρείτε τα χρήματα σας.

Πόσο επικίνδυνες είναι οι νέες τεχνολογίες

Γράφει ο Διαμαντής Γκίκας

- 7 -

Η θεραπευτική δράση της μουσικήςέχει τις ρίζες της στην αρχαία ελλη-νική παράδοση αλλά και σε παραδό-σεις άλλων σπουδαίων λαών τηςευρύτερης Ανατολής.Πρώτοι οι Πυθαγόρειοι εξέτασαν τησχέση μουσικών ήχων και αριθμώνκαι διαπίστωσαν ότι οι αριθμοί πουδιέπουν την αρμονία ενός διατεταγμέ-νου υλικού κόσμου παίζουν τον ίδιορόλο και στην τέχνη της μουσικής.Είναι ενδιαφέρον ότι οι ίδιοι μαθημα-τικοί λόγοι που διέπουν τα βασικά (πυ-θαγόρεια) μουσικά διαστήματα, ταοποία προέρχονται από την αρμονικήδιαίρεση του μονοχόρδου (1:2-διά-στημα ογδόης, 2:3-διάστημα πέ-μπτης, 3:4-διάστημα τετάρτης),διέπουν και τις σωματομετρικές ανα-λογίες του ανθρώπινου σώματοςκαθώς και άλλων φυσικών κατα-σκευών, όπως π.χ. ο κοχλίας του αυ-τιού, τα φύλλα των δένδρων, ταφτερά της πεταλούδας και πλείστεςάλλες φυσικές δομές.Υπάρχουν μαρτυρίες ότι η σχολή τωνΠυθαγορείων χρησιμοποιούσε 13μουσικοκινητικά δρώμενα ως μέσονθεραπευτικής αγωγής και μουσικούς ήχους για τη θεραπείαασθενών στηριζόμενη στην άποψη ότι η αρμονία της μουσικήςμπορεί να αποκαταστήσει τη διαταραγμένη ψυχοσωματικήισορροπία του ασθενούς.

Η ιδιότητα τη μουσικής να θεραπεύει, τονίζεται επίσης από τονΠλάτωνα σε πολλά έργα του (Τίμαιος, Πολιτεία, Νόμοι). Ο Πλά-των θα μπορούσε μάλιστα να χαρακτηρισθεί ο πρώτος επίση-μος «συνταγο-γράφος» μουσικής στην αρχαιότητα, αφούπροτείνει ως κατεξοχήν θεραπευτικό μουσικό τρόπο τον ΔώρειοΤρόπο (μια αρχαία μουσική κλίμακα που οι μουσικολόγοι σή-μερα πιστεύουν πως αντιστοιχεί περίπου στον πρώτο ήχο τηςβυζαντινής μουσικής). Οι μύθοι λοιπόν και οι δοξασίες γύρω απότις θεραπευτικές ιδιότητες της μουσικής εμφανίζονται πριν απόχιλιάδες χρόνια και παρουσιάζουν κοινά στοιχεία σε όλους τουςαρχαίους πολιτισμούς.Η σχέση της μουσικής με τις ασθένειες παρουσιάζεται στο έργοτου "Ταντίλ-Ούλ Εμζιτζέ" του Σουουρί Χασάν Εφέντι, Οθωμανούγιατρού και ποιητή.

Παραδείγματα από ανατολική/βυζαντινή μουσική:Ήχος Ραστ (πλάγιος δ’) για νευρολογικές ασθένειες καθώς καιπαραλυτικές καταστάσειςΉχος Χιτζάζ (πλάγιος β’) για λοιμώξεις κατώτερου ουροποιητι-κού και προβλήματα κύστηςΟυσσάκ (πλάγιος α’) για καρδιολογικές ασθένειεςΉχος Νέβα (τέταρτος) για γυναικολογικές παθήσειςΉχος Μπουσελίκ (δεύτερος) για πόνους κορμούΣυμπερασματικά, τα πορίσματα εμπεριστατωμένης και πρό-σφατης έρευνας μας δείχνουν ότι μπορούμε να χρησιμοποιούμε

τη μουσική ως συμπληρωματικό θερα-πευτικό μέσο (complementary treat-ment) παράλληλα με την κλασικήιατρική. Με τη μουσική μπορούμε ναπροστατεύσουμε την ψυχοσωματικήμας υγεία και να διατηρήσουμε εύ-ρυθμη εγκεφαλική λειτουργία, όπως μετην υγιεινή διατροφή και τη σωματικήάσκηση ελαττώνουμε την πιθανότητακαρδιαγγειακών επεισοδίων.

Παραδείγματα θεραπευτικής προσέγ-γισης στη σύγχρονη ιατρική:

1. Αντιμετώπιση χρόνιου πόνου2. Αντιμετώπιση ψυχοσωματικού stress3. Τοκετός4. Μονάδες νεογνών και πρόωρων βρε-φών5. Μετεγχειρητική ανάρρωση (επιτά-χυνση επούλωσης τραύματος)6. Ανακουφιστική θεραπεία καρκινοπα-θών7. Αντιμετώπιση κατάθλιψης8. Αύξηση αισιόδοξης στάσης και θετι-κής σκέψης9. Βελτίωση επικοινωνίας ψυχιατρικώνασθενών

10. Ενίσχυση ανοσοποιητικού συστήματος11. Αποκατάσταση/Θεραπεία καρδιολογικών παθήσεων

Το αρχαίο ιδεώδες που απαιτούσε τη συμμετοχή της μουσικήςστον κορμό της παιδείας δικαιώνεταιστον 21ο αιώνα με βάση τα ευρήματα της γνωστικής νευροψυ-χολογίας και της απεικονιστικής τεχνολογίας. Έτσι, ο Πλάτωναποδεικνύεται προφήτης αφού στον Τίμαιο, το επιστημονικό-τερο ίσως έργο του, καθορίζει με ακριβή τρόπο το νόημα τηςμουσικής: « Η αρμονία της μουσικής μας δόθηκε από τουςθεούς με στόχο όχι την αλόγιστη ηδονή, αλλά με σκοπό να επι-βάλουμε τάξη στις ταραγμένες κινήσεις της ψυχής μας και νατις κάνουμε να μοιάζουν στο θείο πρότυπο».

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία:Πλάτων, Τίμαιος, Εκδόσεις Πόλις, 1997, ΣχόΛια-μτφρ. Βασίλης ΚάλφαςDileo C, Music therapy & medicine: Theoretical and clinical applications, eds.American Music Therapy Association (1999).Dileo-Maranto C, "A Classification model for music and medicine", Dileo-Maranto C, Applications of music in Medicine, Washington DC, 1991, AMcKinney, Antoni M.H., Kumar M. et al., "Effects of guided imagery and musictherapy on mood and cortizol in healthy adults", Health Psychol 16(1997) ,390-400Blood A. et al., "Emotional responses to pleasant and unpleasant music corre-late with activity in paralimbic brain regions. A PET scan study", Nature Neuro-science 2(1999),382-387.Scartell J.P., "A rationale for subcortical involvement in human response tomusic", In Applications οf Music in Medicine, Ed. Chery, L Dileo-Maranto, 1991,AMTA, USA.Devlin B., Daniels M., Roeder K., "The heritability of IQ", Nature 388(1997),468-471.

Μουσική και θεραπείαΜια συμπληρωματική θεραπευτική προσέγγιση

Γράφει ο Γρηγόριος Φίλης

- 8 -

Το μ

ουσι

κό φ

αινό

μενο

ή μο

υσικ

ή πέ

ρα το

υ γν

ωστ

ού εφ

τάση

μου

Βρισκόμαστε στη δεκαετία του ‘80 στην Ελλάδα, στην Αθήνασυγκεκριμένα. Ξεχάστε τα κλασικά ποπ και ροκ τραγούδια, ελ-ληνικά ή και ξένα, με εναλλαγή στροφών και ρεφρέν, με αρχή,μέση και τέλος. Σκεφτείτε διαφορετικά, ριζοσπαστικά. Φαντα-στείτε μια μουσική που δεν αρχίζει, ούτε τελειώνει κάπου, πουαιωρείται σαν διαστημόπλοιο πάνω από τα κεφάλια σας, μεήχους πρωτόγνωρους, προερχόμενους από το τρομερών δυνα-τοτήτων συνθεσάιζερ και με στίχο καθαρά ελληνικό, σουρεαλι-στικό, ποιητικό, που ανοίγει τους ορίζοντες και κάθε φορά σαςκάνει να σκεφτείτε και κάτι άλλο, κάτι παραπάνω από την προ-ηγούμενη φορά που τον ακούσατε...

Κάπως έτσι θα περιέγραφα σε μια παράγραφο αυτό που μουπροκαλεί η δουλειά της συνθέτριας και μουσικού Λένας Πλά-τωνος, όπως την γνώρισα μέσα από το διαδίκτυο, μετά απόπροτροπή κάποιου φίλου την περασμένη άνοιξη. Για κάποιουςάλλους οπαδούς της, αποτελεί χρόνια και σταθερή αξία, σε αρ-κετούς έχει συμβάλλει στην αλλαγή του τρόπου σκέψης τους,ενώ σπανίζουν αυτοί που θα την αγνοήσουν πλήρως, μόλις πλη-ροφορηθούν για την ύπαρξή της! Γιατί η Λένα Πλάτωνος απο-τελεί ένα μουσικό φαινόμενο ανεκτίμητης αξίας για ταελληνικά, αλλά και διεθνή δεδομένα και δεν είναι λίγοι αυτοίπου έχουν ρίξει φως σε αυτήν και τη δουλειά της.Αποφάσισα λοιπόν να προστεθώ και εγώ στη λίστα αυτών πουφωτίζουν το φαινόμενο “Λένα Πλάτωνος”, διότι απλά πιστεύωότι της αξίζει και θα εξηγήσω το γιατί με τα γραφόμενά μου. Ενολίγοις, το φαινόμενο αυτό εμπεριέχει τις εξής έννοιες: συνθε-σάιζερ, μέλλον, μινιμαλισμός, ηλεκτρονική μουσική, πρωτοπο-ρία, σουρεαλιστική ποίηση, σχέσεις, όνειρα... Πόσοι από εσάςέχετε ακούσει για αυτήν την καλλιτέχνη, μουσικό, πιανίστα; Καιαν την έχετε ακουστά, για ποιο από τα μουσικά έργα της; ΗΛένα Πλάτωνος είναι ευρύτερα γνωστή για τη σημαντική συμ-μετοχή της (γράφοντας μεταξύ άλλων τη μουσική) στο πρό-γραμμα της ΕΡΑ 3, με τίτλο Λιλιπούπολη, υπό τη διεύθυνση τουΜάνου Χατζηδάκη, τότε διευθυντή του τρίτου προγράμματος(1978). Προσωπικά, πριν ασχοληθώ μαζί της, ήξερα απ’ έξωκαι ανακατωτά το “Χορό των Μπιζελιών” από εκείνο τον δίσκοκαι από την παιδική μου ηλικία, αλλά και παίζοντάς το του γιουμου.

Δεν είμαι μουσικός και δεν έχω πείρα στο συγκεκριμένο είδοςμουσικής. Κάποιος φίλος μουσικός και συνθέτης του οποίου τηγνώμη εμπιστεύομαι, από το Παρίσι, μου είπε σε απάντηση τηςερώτησής μου “τί γνώμη έχεις για την Λένα Πλάτωνος”: “αυτήείναι τρελή”! Δεν το αναλύσαμε παραπάνω, αλλά εμένα μουέφτανε αυτή η πρώτη έγκυρη γνώμη μουσικού. Είναι αλήθειακαι φαίνεται και από άλλες πηγές ότι η Πλάτωνος δεν γράφειαναμενόμενη μουσική, ως εκ τούτου μπορεί να τη θεωρήσει κά-ποιος και τρελή (σε εισαγωγικά όμως!). Όπως γράφει ο δημο-σιογράφος Γιώργος Βουδικλάρης στο online περιοδικόPopaganda, με το άκουσμα του πρώτου της δίσκου “Σαμποτάζ”το 1981, κατάλαβε ότι “ υπάρχουν κι άλλοι τρόποι να γίνονταιτα πράγματα από αυτούς που επιλέγουν οι πολλοί” . Η τέχνη σεκάποιες περιστάσεις ισοδυναμεί ή πλησιάζει την τρέλα. Συνο-δοιπόροι της στο πρωτοποριακό Σαμποτάζ ήταν η ΜαριανίναΚριεζή, η Σαβίνα Γιαννάτου και ο Γιάννης Παλαμίδας, ενώ αμέ-σως μετά με σεβασμό και ευθύνη μελοποιεί Καρυωτάκη καιδιασκευάζει Χατζηδάκι, δίνοντας στίγματα της ευαισθησίας καιτου ταλέντου της στη σύνθεση, τη μελοποίηση και τη διασκευή.Αθηναία πολίτης (αν και γεννημένη στην Κρήτη), σπούδασεμουσική τόσο στην Ελλάδα (πιάνο), όσο και στο εξωτερικό(Βιέννη και Βερολίνο), απ’ όπου επιστρέφει και φέρνει τα πάνωκάτω με το να ασχοληθεί σοβαρά με το συνθεσάιζερ, τη δημι-ουργία ήχων, όχι μόνο μελωδιών από τις γνωστές 7 νότες.

LENA

PLATONOS

γράφει η Αγγελική Τσιώλη

- 9 -

Για παράδειγμα τα επόμενά της 3 προσωπικά άλμπουμ (Μά-σκες Ηλίου, 1984 - Γκάλοπ, 1985 - Λεπιδόπτερα, 1986), όπουγράφει και στίχους και μουσική, αποτελούν αναφορά για μελ-λοντικές προσπάθειες και στιγματίζουν καθοριστικά την ελλη-νική ηλεκτρονική μουσική. Έχει μετακομίσει σε νέο σπίτι, με δικότης στούντιο, όλα άσπρα, πειραματίζεται μουσικά και εκφρά-ζεται στιχουργικά με τρόπο απαράμιλλο. Επηρεάζεται από τονΧούλιο Κορτάσαρ (που και αυτός πρωτοπορεί στον τρόπο λο-γοτεχνικής γραφής) και από τους Pink Floyd (από το βίντεότους The Wall). Και εκσφενδονίζεται χρόνια μπροστά από τηνεποχή της! Το κοινό της μικραίνει. Αλλά αυτό δεν την εμποδίζεινα συνεχίσει και αργότερα, αρκετά αργότερα (30 χρόνια μετά!)να δει την αναγνώριση από παραγωγούς σε Γερμανία και Αμε-ρική που επανακυκλοφορούν δίσκους της και κάνουν remix σεδικά της κομμάτια από αυτήν την περίοδο!

Σκοπός μου δεν είναι να αντιγράψω και να περιγράψω όλες τιςδουλειές της, που εξάλλου είναι εύκολο να τις βρει κάποιος στοδιαδίκτυο. Ιδιαίτερα η σελίδα της στο Facebook είναι αρκετάενημερωμένη. Σκοπός μου είναι να αγγίξω λίγο από την προσω-πικότητα της καλλιτέχνιδος και να κινητοποιήσω κάποιους νατης δώσουν τη σημασία που της αξίζει. Η ίδια αναφέρει σε συ-νέντευξή της ότι το κομμάτι “HESPERIA IRIS GRECA” από ταΛεπιδόπτερα είναι από τα αγαπημένα της. Της θυμίζει την Ελ-λάδα και το μέλλον της μετά από την κρίση: “κορίτσι βιαστικό,διεθνής μελλοντική γυναίκα”... η ωρίμανση, η υπέρβαση, η ανα-γέννηση! Η επόμενη δεκαετία σημαδεύτηκε από μια ανάγκη εν-δοστρέφειας, με λίγες εμφανίσεις και δισκογραφικές δουλειές.Μια κατάθλιψη και μια αποστροφή σχεδόν στη μουσική, πουσυνδυάστηκε με δύσκολες προσωπικές στιγμές (γονείς και σύν-τροφος) κατέβαλαν τη δημιουργό για μερικά χρόνια.

Ένα είδος λήθαργου. Ή κουκουλιού, μέσα από το οποίο ξανα-πέταξε μόνη και δυνατή η πεταλούδα Πλάτωνος πάνω στις ράμ-πες του Μεγάρου Μουσικής (2003), του Ηρωδείου (2008) καιτου θεάτρου Παλλάς (2010), ενώ άρχισε να γράφει πάλι μου-σική, τόσο σε ρυθμούς ήσυχους και τζαζ, όσο και δικούς τηςηλεκτρονικούς. Μελοποιεί και άλλα ποιήματα, του Ποάλα(2000), του Καβάφη (2011) και του Χρονά (2014).

Διεθνής αναγνώριση είναι αυτό που έλειπε από το παζλ και δενάργησε να εμφανιστεί. Η τελευταία διετία χαρακτηρίζεται απότην επανακυκλοφορία δίσκων της και τα remix κομματιών της(Γκάλοπ και Μάσκες Ηλίου) από διάσημους DJ και παραγωγούςτου είδους (Αμερική, Γερμανία). Σε αυτά προστίθεται ένα νέοάλμπουμ (το μοναδικό) σε αγγλικό στίχο, σε ποίηση (πάλι) της

Έμιλυ Ντίκινσον. Ποίηση και στίχοι σουρεαλιστικοί ντύνονται μεμια μουσική διαστημική, από άλλο πλανήτη, από άλλη εποχή.Αυτή είναι και η “δυσκολία” της Λένας Πλάτωνος, διότι κάποιοιτην έχουν αποκαλέσει δύσκολη. Είναι αυτό όμως μειονέκτημα;Ίσως να σημαίνει ότι το κοινό που αποδέχεται αυτή την προσέγ-γιση να είναι μικρότερο σε αριθμό από τα “εκατομμύρια χιτπάντα στο ίδιο μπιτ” (στίχος δικός της από την “Άσκηση φυσικήςάλυτη”)... Αλλά σίγουρα δε χωλαίνει σε ποιότητα και αισθητική.Όπως πάντα έχει να κάνει με την πάλη (ή και συμμαχία - όπωςτο δει κανείς) ποιότητας εναντίον ποσότητας. Οι στίχοι τηςέχουν εκδοθεί στο βιβλίο “τα λόγια μου” και ένα ντοκιμαντέργια την ζωή και το έργο της είχε πρεμιέρα στις 18/12/2017στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση.

Και είμαι σίγουρη ότι η αναγνώριση του έργου της θα φέρει καιάλλες εκδηλώσεις εντός και εκτός Ελλάδος, ίσως και στην Νυ-ρεμβέργη, γιατί όχι; Εσείς θα μπορούσατε να την αγνοήσετε;

Επίσημες πηγές:https://www.facebook.com/pg/LenaPlatonos/about/?ref=page_in-ternal

Πηγέςhttp://popaganda.gr/lena-platonos-interview/ 03/06/15 συνέντευξηhttp://popaganda.gr/to-proto-teaser-apo-to-ntokimanter-gia-ti-lena-platonos/ 11/10/17 για το ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία Χρήστου Πέτρουhttps://www.facebook.com/events/2131495943543075/18/12/2017https://www.discogs.com/artist/642532%CE%9B%CE%AD%CE%BD%CE%B1%CE%CE%BB%CE%AC%CF%84%CF%89%CE%BD%CE%BF%CF%82?limit=50&page=1&layout=med Λίστα με τους δίσκους τηςhttps://myspace.com/lenaplatonos/bio περιγραφή εν ολίγοιςhttp://www.darkentriesrecords.com/store/vinyl/lena-platonos-sun-masks-lp/#!prettyPhoto επανακυκλοφόρηση των Μασκών ηλίου Videoshttps://www.youtube.com/watch?v=3tag0DDqKvI συνέντευξη επί τούτωhttps://www.youtube.com/watch?v=JfkCYtrsmdE hesperia iris greca__

- 10 -

Είναι δέκα χρόνια πού `φυγε ο Χρήστος Παπαδόπουλος,πρωτοδάσκαλος των ελληνικών σχολείων Φύρτης/Νυρεμβέρ-γης, ακτιβιστής της ομογένειας, άξιος οικογενειάρχης, ακέ-ραιος συνεργάτης, έντιμος φίλος, άοκνος εργάτης τουΣυλλόγου Ποντίων Νυρεμβέργης και θαυμαστά σεμνός χαρα-κτήρας. Κι αν λείπει μια φορά από την ομογένεια της Φραν-κονίας, λείπει χίλιες από το κοινό των Ποντίων, καθώςκέρδισε δόξα ινστρούχτορα και γενάρχη της ομοσπονδίαςτων 45 Συλλόγων τους στην Ευρώπη. Ο Δάσκαλος έφυγε νωρίς, αποζημιώθηκε όμως με ομηρικόθάνατο, καθώς ξεψύχησε στην αγκαλιά του φίλου του, θά-νατο που βεβαίως δεν επεδίωξε, πλην όμως βάζουμε στοί-χημα πως απόλαυσε... Αναδημοσιεύουμε στη Μνήμη του, αντί φιλολογικού μνημόσυ-νου και λοιπών κοινοτυπιών, έμμετρο αφηγηματικό ιαμβικόδεκαπεντασύλλαβο, μιμούμενοι δομές του δημώδους κύκλουτης ποντικής λαϊκής ποίησης. Χρησιμοποιούμε φράσεις καισύμμεικτα λεξιλόγια των ιδιωμάτων Χαλδείας, Άνω Ματσού-κας, Σάντας, Ινέπολης και Τραπεζούντος. (διάκριση κατά τονακαδημαΙκό γλωσσολόγο Δ. Τομπαΐδη)

Requiem(Το παχύ α διαβάζεται ως βραχύ α, τα παχιά χ , σ, ψ διαβάζονται ch, ch, pch αντίστοιχα)

Σον Άδ` τον ανεβλόητον, ντου άκρας πουθέν` κ`είναι, ανεβλόητον-χωρίς ευλογία, ντου-όπουεκεί σκοτίαν βασιλεύ, κι ο γήλεν εν` τουσμάνον, ο γήλεν-ο ήλιος, τουσμάνον-εχθρόςοι νεοντάδες παραστάρ`, ντο κατασταίν` τα πόρτας παραστάρι-σταθερό θύρας, κατασταίνω-συγκρατώοι γεροντάδες το κεράν, ντο κατασταίν` το δώμαν, κεράνι-ξυλοδοκός στέγης, δώμαν-χωμάτινη στέγηειν` τα κοράσια νίασμαν, στ`αχλόετον εναύλιν, κοράσι-κορίτσι, αχλόετος-δίχως χλόη, εναύλιν-αυλήκαι η βρούχνα είναι πιθαμήν και το νερόν χερέαν, βρούχνα-μούχλα, χερέαν-μήκος πήχη χεριούνερόν ακαλαντίαστον, πάχνεας καπατεμένον. ακαλαντίαστο νερό-πρωτοχρ. έθιμο ευλογίας νερού, Εκές σον Άδ`, τ`αγροτερίδ`, ας λέγμε Κατοχώριν, καπατεμένος-σκεπασμένος, αγροτερίδι-άγριος τόπος ανθρώπ` και ψύα ταραγά, π` εζήσαν και `πιδέβαν, ταραγά-ανακατεμένα, επιδέβαν-προσπέρασανανάλυμαν-κατάλυμαν, ση γης την ψευτοσύναν, ανάλυμαν-κατάλυμαν: έκφρ.=έφυγαν αμέσωςέναν εμεύνε, ση Λαμπρήν και σο Χριστός Ανέστη, έναν εμεύνε-σ`ένα ελπίζουνΑτού σο δυσοσκέπαστον, το μαύρον σταυροστράτιν, δυσοσκέπαστος-ομιχλοσκεπασμένοςοσήμερον κάτ` θαμαστόν, κάτι εμεταλλάεν, θαμαστόν-περίεργο, εμεταλλάεν-άλλαξεπαίζ`το ταβούλ και `ν` η ζουρνά, παίζνε τα κεμετζέδες, η τοξαρέαν το τσινάκ`, τσατσοφωτίζ` ο τόπον, τσινάκι-σπίθα, τσατσοφωτίζει-φως χαραυγήςη τραγωδίαν τ`άψιμον, μεροφωτίζ` ο τόπον, άψιμον-φωτιάέχ` και γουρεύτεν μουχαπέτ, τ` οψίκ χελιδονίζει γουρεύτεν-συγκροτήθηκε, μουχαπέτ-γλέντικ` αρωθυμά τ` ανθρώποις ατ`, ντο ζούν` σ` Απανοχώριν. οψίκι-παρέα, χελιδονίζει-χαίρεται Κάποτε στέκνε και τερούν, μετρούν τα λειφτασέας, τερούν-κοιτάζουν, λειφτασέας-οι ελλείψειςτίναν θυμέθαν κ` έγγεψαν, να παίρνε αρωθυμίαν? τίναν-ποιόν, έγγεψαν-άγγιξαν (φέραν τον λόγο του)Τον Χρήστον ερωθύμεσαν, τον Δέσκαλον αγγεύνε. παίρω αρωθυμίαν-έκφρ.=άρω την πεθυμιά Στείλνε σαήν τον Χάροντα, τον ψυχοκουβαλάτεν, σαής-ταχυδρόμος, ψυχοκουβαλάτες-ψυχοπομπός

Δέκα χρόνιαχωρίς τον Δάσκαλο

- 11 -

παρακαλούν τον Χάροντα, ν` εγβαίν σ` Απανοχώριν. εγβαίνει/εβγαίνει-βγαίνειΚερέν σην ψύν τη Χάρονος έρται η παρακαλία, κερέν-ακριβώς, ψύν-ψυχή, έρται-έρχεταινα πάει μενεί σον Δέσκαλον, τον άκλερον τον Χρήστον, μενεί-παραγγέλνει, άκλερον-άκληροςτη μάνας` ατ` το λαλασάρ`, τη ξενητάς γεσίριν, λαλασάρ`-χαϊδεμένο, γεσίριν-αιχμάλωτοςόθεν κες στέκ, ν` αχπάσκεται και έρται σην απάντην, αχπάσκεται-ξεκινάει, απάντην-συνάντησηκαι ντ` αποσκάλωσεν ν` αφήν` και μην αποδουλίζει, αποσκάλωσεν-άρχισε εργασία, αποδουλίζει-επευκαιρώθεν το καντήλ`, μουράτα κι πλερούνταν. τελειώνει εργασία, μουράτα-πόθοι, πλερούνταν-Χαμάν έρθεν ο Χάροντας, ράστα τ` Αρωθυμέα, ξοφλούνται, χαμάν-αμέσως, ράστα-συναπάντημακαλεσοχάρτιν δί` ατον, παρακαλεί και γράφτει, Αρωθυμέας-νοσταλγόςόθεν κες στέκ`, ν` αχπάσκεται και έρται σην απάντην, ντο αποσκάλωσεν ν` αφήν`, και μην αποδουλίζει.Δεβάζ` ο Χρήστον, κοντοστέκ`, φοάται α`σον Χάρον, πυκνοδεβάζ` , καλοτερεί, κομπούται α`σα λόια, κομπούται-γελιέται, λόια-λόγιαχαράς λόια και τη εγάπ`ς , υίας και χαιρετίας, υίας και χαιρετίας: έκφρ.= χαιρετισμούς μενούν`ατον οι συενοί, μενούν`ατον οι φίλ` ατ`, μενούν-παραγγέλνουν, συενοί-συγγενείςποι` έχνε ένοικον σον Αδ` ,ίλαμ τα γονακά `ν` ατ`, ποι`-που, ένοικον-σπίτι, ίλαμ-ειδικάν` αφήν` παιδία ορφανά και δίχως δαρμηνείας, ν` αφήν` εγγόνα αέννητα και τη τσιγμάτ` το εχ` ν` ατ` τη τσιγμάτ`-για λύπηση, το έχ`ν`ατ`-το έχει του=ν` αφήν` συντρόφς παντάκλερους, το δίχως βεσιάτιν. τον άνθρωπό του, βεσιάτι-τελευταία επιθυμίαΣτοχάσκεται, βαρανουνίζ, καμίαν ντο κ`εποίκεν, βαρανουνίζ`-περισκέπτεται, εποίκεν-έκανετερεί τ` ολόερα τ` θολά, κάτ` άμον να εκορώθεν, τερεί-κοιτάζει, εκορώθεν-τυφλώθηκεθολά και ανεγροίκιστα, ο νούς ατ`πάει κ`έρται. ανεγροίστηκα-ακατανόηταΟ Δέσκαλον ψυν κατενόν και πάντα εμπρολάτες, κατενόν-καθάρια, εμπρολάτες-μπροστάρηςμε το ναμούς κατέστεσεν, φιλίας, συγγενότας, ναμούς-υπόληψητρία παιδία ετράνεψεν και μύριους μαθητάδες, ετράνεψεν-μεγάλωσε την κάλην ατ` ετίμεσεν, πλέα και περιπλέα, πλέα-πλέονο Χρήστον ο καλόγνωμον κι`ο νουστερεωμένον νουστερεωμένον-σώφρωνπως έντον και καταθαρρεί και ρούζει σο τουζάχιν? καταθαρρεί-εμπιστεύεται, ρούζει-πέφτει, τουζάχι-- Χάρε μ` οσήμερον ας εν`, θα χτίζω την καρδία σ`, παγίδα, χτίζω την καρδίαν:έκφρ.=κάνω χατήριδέβα εσύ, κ` εγώ απ` οπίς, έρχουμε απάν` σ` ιχνάρι σ`, εκεί σο μαύρον σταυροστράτ`, έρχουμαι σην απάντην,αν εν` καλλίον άμον ντο λες, έναν ξα` απομένω, καλλίον-καλλίτερα, έναν ξα`:έκφρ.=λίγοάλλο πολλοί απάν` κεκά, μούτλαγα κατ` πεγνεύταν, άλλο πολλοί-πιο πολλοί, μούτλαγα-το δίχως άλλοκι όντες θα στέκ` η κεμεντζέν και στέκει το γαβάλιν, πεγνεύταν-καλάρεσαν, γαβάλιν-φλογέρακι όντες φιλώ και χόρταζω τοι φίλτς και συγγενοίς ιμ`,οτότες Χάρε μ`, μαναχός, παίρω τ` οπίς την στράταν,τη στράταν την καλότυχον, ντ`εγβαίν σ`Απανοχώριν,πολλά μη κείνταν μαναχοί, παιδία και τ` εγγόνανα μη προφτάν μαυροφορεί, το εχ` και `ν` η στερέα μ`, στερέα-αγαπημένηνα μη ρούζνε οι άκλεροι, οι φίλοι μ`και σ` αράεν`. ρούζνε- πέφτουν, αράεν-αναζήτηση

Ο Χάροντας, ο Δίκλωπον, ακούει, `δεν κι λέει, Δίκλωπον-διπρόσωποςάμον ντο λέγνε οι παλαιοί, αποφκακές χαντζεύει, αποφκακές χαντζεύει:έκφρ.=ενεργεί δόλιαεξέρ` ντο είναι νεφιλέν, τ`ομούτ τ`Αρωθυμέα, νεφιλέν-μάταιο, ομούτ-ελπίδααούτο η στράταν εν αγνόν, πάει και κλώσην κ`έρται, αγνόν-περίεργη, κλώσην-επιστροφήόσον ντο θέλεις έμεψον, εείνε περγελά σεν. έμεψον-έλπισε, εείνε-εκείνηΦέβερον εν ο Θάνατον, στασιμονήν κι στέκει, στασιμονή-στάση

κανάν ωτίν, ατός κι δί` και νε χάριν χαρίζει, ωτίν-αυτίόθεν κες θέκ` τον άρχοντα, θέκει τον χουσμεκιάρην. θέκει-τοποθετεί, χουσμεκιάρην-υπηρέτηΜίαν εντώκεν το ισμάρ, λάιξεν το κιφάλ`ν`ατ, ισμάρ-νόημα, λάιξεν-κούνησετον Χρήστον παρεγόρεσεν και πάγνε σην απάντην, πάγνε-πηγαίνουν`κόμαν `κουσκεύκεται ταούλ, αντιδονούν τα κόρδας, αντιδονούν-πάλλονται, κόρδας-χορδέςκαλώς και καλωσόρισες, το πόστιν τσιμπονίζει, πόστιν-άσκαυλος, τσιμπονίζει-ηχείΧρήστον εμπαίν` σο μουχαπέτ`, τ` αλάιν μελεσεύει, αλάιν-παρέα, μελεσεύει-συγκεντρώνεται-Κατοχωρέτ` ντο στέκετεν, χορέψτεν σο χατήρι μ`…

… έμπαν Χριστιανάρ`έτος ι, ινδικτιών ρ΄,λ΄,Δ΄

Λαμπρόπουλος Δημήτρης, για τον Σύλλογο Ποντίων Νυρεμβέργης, Cardinal Bessario

- 12 -

Die modale Musik des Orients. Als einigendes kulturellesMerkmal in der östlichen Welt.Der Griechische Kunstclub Νürnberg e.V. setzt seine Reiheüber die musikalische Bedeutung des Orients fort und präsen-triet seine nächste Produktion. Die modale Musik des Orients umfasst Musik aus vielen Kul-turen, denen allen gemeinsam ist, dass sie bestimmte musi-kalische Tropen/Skalen verwenden.Ihre Hochblüte und weite Verbreitung erlebte diese Musikwährend des Byzantinischen Reiches. An ihrer Entwicklung ar-beiteten viele Völker des Vorderen Orients, des Kaukasus,Griechenlands und der Türkei im Austausch untereinander.Sie breitete sich jedoch geografisch noch viel weiter aus, undkonnte in verschiedenen Regionen einen eigenen Stil erlan-gen und reiche musikalische Schätze hervorbringen.Zwei Tage lang (am 10. und 11. Februar 2018) werden wir mitder wertvollen Unterstützung durch die Experten Ross Dalyund Kelly Thoma die gemeinsamen Elemente dieser Musikenherausarbeiten. Das wird in Form eines Seminars von RossDaly geschehen, mit dem Titel: "Modale Musik als einigendeskulturelles Merkmal in der östlichen Welt".Am 10. Februar 2018 gibt es ein Konzert von Ross Daly und

Kelly Thoma, gemeinsam mit der Musikgruppe des Grie-chischen Kunstclubs Nürnberg, und weiteren Musikern, diesich mit dieser Musik auseinandersetzen.Das Projekt wird vom KUF-Kulturbüro Muggenhof unterstützt.

10/11 Februar 2018Kulturwerkstatt auf AEG, Fürther Str. 244d, 90429 NürnbergGroßer Saal

Preise:Konzert: 17,- EURO(ermäßigt 12 EURO)

Seminar: 60,- EURO(beinhaltet auch den Eintritt zum Konzert)Reservierungen unter: reservierung@griechischerkunstclub.com

Orien t Opus

- 13 -

Ross DalyRoss Dalys Reise zur Musik der Welt ist zugleich ein Lebens-weg. Geboren in England von irischen Eltern, reist er mit ihnenin viele Länder und interessiert sich bald sehr für Musik.Nachdem er in den späten 1960er Jahren sowohl die Disziplinals auch die Freiheit des Experimentierens dieser Zeit erfah-ren hatte, kam er zum ersten Mal in Kontakt mit der musika-lischen Tradition des Ostens, was sein Leben radikalveränderte.Die erste nicht westliche Tradition, die er studierte war dieklassische indische Musik. In den folgenden Jahren reiste erausgiebig und studierte eine Vielzahl von Musikinstrumentenund Traditionen. Zu dieser Zeit vertieft er in die Musik von In-dien und Afghanistan.1975 reiste er nach Kreta und begann mit dem großen LehrerKostas Mountakis die kretische Lyra zu studieren. Seine Lehredauerte viele Jahre. Zur gleichen Zeit besuchte er häufig dieTürkei, wo er die klassische osmanische sowie die populäretürkische Musik studierte.Nach mehreren Jahren intensiven Trainings in verschiedenenmusikalischen Traditionen, beginnt Ross Daly sich sehr für dieKomposition zu interessieren und verknüpft dabei an die ver-schiedenen Quellen, die er zuvor studiert hat. Bis heute hater mehr als fünfunddreißig Alben veröffentlicht, sowohl mitpersönlichen Kompositionen als auch mit Adaptionen ver-schiedener traditioneller Melodien, die er während seiner Rei-sen gesammelt hatte. Kreta ist weiterhin eine Basis für seinepersönliche und musikalische Forschung, während er um dieWelt für Konzerte reist.Als Meister vieler Musikinstrumente hat Ross Daly immer wie-der mit großartigen Musikern aus der ganzen Welt zusammen-gearbeitet, die in der musikalischen Disziplin östlicherTraditionen arbeiten und dabei neue Formen und kreative Im-provisation erforschen. Unter anderem spielt er kretische Lyra,afghanische Rampamp, Laute, politische Lyra, Saran, Oud,Sasis und Tambour. Ross Daly ist einzigartig als Komponistund baut seine Kompositionen auf die subtilen Schattierun-gen und die lebhaften Begegnungen der verschiedenenKlänge der Traditionen, die er studiert hat.Ross Dalys Musik bietet etwas, das heute schwer zu findenist: Kontinuität und Einheit. Ein Begleiter der Essenz von Musik zu werden, die keine phy-sische Begrenzung hat, ist eine magische Erfahrung jenseitsvon Raum und Zeit, die den natürlichen Fluss uralter Traditio-nen mit den komplexesten Bedürfnissen des modernen Zu-hörers verbindet.

Kelly ThomasKelly Thomas wurde 1978 in Piräus geboren.1995 begann sie sich, mit Hilfe des Lehrers Ross Daly, mit derLyra auseinanderzusetzen. Seit 1998 reist sie mit ihm und sei-ner Band "Labyrinth" in Europa, Asien, Amerika und Australien.So konnte sie mit namhaften Musikern verschiedener Tradi-tionen der Welt zusammenarbeiten und dadurch ihren beson-deren Klang beim Lyraspiel zur Gestaltung bringen undentfalten. Weltmusiker der traditionellen Musik mit den sie zusammen-gearbeitet hat, sind unter anderen: Trio Chemirani, Zohar Fresco, Pedram Khavar Zamini, EfrenLopez, Dhruba Ghosh, Ballake Sissoko, Mehmet Erenler, Hos-sein Arman, Goksel Baktagir, Yurdal Tokcan, Shubhankar Ba-nerjee, Ahmet και Omer Erdogdular, Huun Huur Tu.

- 14 -

Μια δεκαετία μετά τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες του1896 η Αθήνα στάθηκε για δεύτερη φορά οικοδέσποινα τηςολυμπιακής ιδέας. Οι αγώνες του 1906 αναφέρονται στις μέρεςμας ως «ενδιάμεσοι» ή «ανεπίσημοι ολυμπιακοί αγώνες», ως«Μεσολυμπιάδα εκτός σειράς», που διοργανώθηκε για να εορ-ταστούν τα δέκα χρόνια από την αναβίωση του αρχαίου θε-σμού και ως χρονικό σημείο της πρώτης κινηματογράφησηςστον τόπο μας από «κάποιον Λεόνς», ανταποκριτή της Gau-mont. Τα γεγονότα του 1906 συνοδεύονται αφενός από υπο-βιβασμό των αγώνων του 1906 και αφετέρου από θολέςανακρίβειες για τις κινηματογραφικές λήψεις.

Οι Αγώνες Οι επιτυχημένοι αγώνες του 1896 ενθάρρυναν τους Έλληνεςδιοργανωτές για την διεκδίκηση των Ολυμπιακών Αγώνων στηνΑθήνα, σε αντίθεση με τον βαρόνο Pierre de Coubertin, οοποίος επιθυμούσε αγώνες σε εναλλακτικές χώρες. Η απόφασητης διεθνούς ολυμπιακής επιτροπής όμως ευνοούσε την ελλη-νική πρόταση με Ολυμπιακούς Αγώνες ανά δύο χρόνια: 1898Αθήνα, 1900 Παρίσι, 1902 Αθήνα, 1904 Στ. Λούις κτλ. Δυστυ-χώς ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 ανέκοψε τη συνέχειατων Ολυμπιακών Αγώνων σε ελληνικά εδάφη και οι επιδιώξειςτου Coubertin πραγματοποιήθηκαν. Οι ατέλειες όμως στη διε-ξαγωγή των Αγώνων κατά τη διεθνή έκθεση στο Παρίσι και στοαμερικάνικο Σεντ Λούις επέστρεψαν την επιτροπή στην ιδέατου δίχρονου ρυθμού και στην Ελλάδα ως τόπο διεξαγωγής. ΗΑθήνα θα εκτελούσε τους τέταρτους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Στις 9 Απριλίου 1906 (Ιουλιανό Ημερολόγιο – κατά το Γρηγο-ριανό στις 22 Απριλίου) πραγματοποιήθηκε η τελετή έναρξηςτων Αγώνων στο Παναθηναϊκό Στάδιο υπό την παρουσία τωνβασιλέων της Ελλάδας και της Μεγάλης Βρετανίας. 903 αθλη-τές – μεταξύ αυτών επτά αγωνιζόμενες αθλήτριες και 14 άνευανταγωνισμού – από 20 χώρες θα συναγωνίζονταν σε 11 αθλή-ματα. Οι ως επί το πλείστον δυτικοί αθλητές και η παρουσία τουΆγγλου Βασιλέα Εδουάρδου του Ζ’, της βασίλισσας Αλεξάνδρας(αδερφής του Γεωργίου του Α’) και του πριγκιπικού ζεύγους τηςΟυαλίας ενίσχυσαν το κύρος των αγώνων ως διεθνούς γεγονό-τος: δημοσιογράφοι της λονδρέζικης Times και του πρακτο-ρείου Reuters δρουν ως ανταποκριτές στην Αθήνα. Φυσικά στοσημαντικό γεγονός δεν έλειψαν και οι κινηματογραφικές μηχα-νές λήψης. Το διεθνές δίκτυο κινηματογραφικών επικαίρων λει-τούργησε αναμφίβολα από τις αρχές του περασμένου αιώνα.Tουλάχιστον δύο οπερατέρ τράβηξαν σκηνές εκ του φυσικούστην Ελλάδα του 1906.

Ο ΛεόνςΟι λήψεις των Αγώνων του 1906 στην Αθήνα θεωρήθηκαν γιαπολλές δεκαετίες από τους ιστορικούς κινηματογράφου ως οιπρώτες λήψεις στην Ελλάδα, με οπερατέρ «κάποιον Λεόν» ή«Λεόνς», κατά πάσα πιθανότητα Γάλλος, ερχόμενος από Αίγυ-πτο για να καλύψει τους Αγώνες. Το ντεμπούτοτο του όμως οκινηματογράφος το είχε δώσει ήδη το 1897, κατά τον ελληνο-τουρκικό πόλεμο στο θεσσαλικό μέτωπο. Και ο κύριος «Λεόνς»παρέμεινε μια θολή μορφή στην Ιστορία του ελληνικού κινημα-τογράφου – άνευ ταυτότητας και δίχως περαιτέρω στοιχεία.Υπάρχουν όμως ίχνη για την ύπαρξη του «Λεόνς» στην Αθήναστις αρχές του 20ου αιώνα; Έξι χρόνια αργότερα – το 1912 – το όνομα «Λεόνς» εμφανίζεταισε πρακτικό συνεδρίασης του Θεραπευτηρίου Ευαγγελισμός:Το Συμβούλιο εγκρίνει «εις το κατάστημα κινηματογράφων Σ.Λεόνς» ένα χρηματικό ποσό για τις δαπάνες της κινηματογρά-φησης εγχείρησης καισαρικής τομής στο γυναικολογικό τμήματου Θεραπευτηρίου. (Το έγγραφο βρίσκεται στην Ταινιοθήκητης Ελλάδος). Ο «Λεόνς» αναφέρεται το 1924 σε συνέντευξη από τον ΔήμοΒρατσανό ως αντιπρόσωπος της γαλλικής εταιρείας Gaumontμετά το 1906 στην Αθήνα. Στις σελίδες του ΚινηματογραφικούΑστέρα καταλογίζονται την ίδια χρονιά οι υπάρχουσες εταιρείεςενοικιάσεων κινηματογραφικών ταινιών – ανάμεσα στις δεκαέξιεταιρείες βρίσκεται και το όνομα Λεόνς Σνάϊδερ, πράκτωρ τηςΓκωμόν με γραφείο στην οδό Ζεύξιδος 1 στην Αθήνα. Το 1926 δημοσιεύεται και πάλι στον Κινηματογραφικό Αστήρμια διαφήμιση, όπου γνωστοποιείται ότι «μόνος αντιπρόσωποςδι’ όλην την Ελλάδα της Γκωμόν και της Φερστ Νάσιοναλ» είναιο Τηλέμαχος Σπυρίδης – «ο Κος Λεόνς Σνάϊδερ τέως υποπρά-κτωρ της Εταιρείας Γκωμόν ουδεμίαν έχει πλέον σχέσιν με τηνρηθείσαν Εταιρείαν».

Γράφει η Δρ. Ελένη Ψωμά

Ολυμπιακοί ΑγώνεςΕπίκαιρα και «κάποιος Λεόνς»

- 15 -

Ο Λεόνς υπήρχε λοιπόν, λεγόταν Σνάϊδερ και εργαζόταν για τηνGaumont – πληροφορίες που συνθέτουν ένα ακόμη κομμάτιστο πάζλ των λήψεων των Αγώνων του 1906 στην Αθήνα.

Τα γρηγορότερα επίκαιρα Ο Félix Mesguich, ένας από τους πρώτους κινηματογραφιστέςτων Lumière, στα απομνημονεύματά του με τίτλο Tour deManivelle: Souvenirs d'un chasseur d'images δίνει μια εικόνατου επαγγέλματος οπερατέρ στις αρχές του 20ου αιώνα. Το1906 ως απεσταλμένος της αγγλικής εταιρείας Urban TraidingCompany ο Mesguich ταξίδεψε από την Νάπολι της Ιταλίαςστην Κέρκυρα, απ’ όπου συνόδεψε την αγγλική βασιλική οικο-γένεια στην Αθήνα. Ήδη στην Κέρκυρα κινηματογράφησε τοΑχίλλειο και φτάνοντας στην Αθήνα προετοιμαζόταν για λήψειςτης τελετής έναρξης των Αγώνων. Εκεί όμως συνειδητοποίησεότι τα κινηματογραφικά δικαιώματα στο Παναθηναϊκό Στάδιοανήκαν στην εταιρεία Gaumont, ώστε του απαγορεύτηκε νατραβήξει σκηνές της τελετής μέσα από το στάδιο. Ο Mesguichόμως, στήνοντας την κινηματογραφική μηχανή του έξω από τοστάδιο, κατάφερε να απαθανατίσει σκηνές των αγώνων, παράτις αντίξοες συνθήκες, όπου Έλληνας συνεργάτης της Gaumontπροσπαθούσε να μποϊκοτάρει τη λήψη, κρατώντας μια ομ-πρέλλα μπροστά στο φακό. Η δολιοφθορά όμως δεν εμπόδισετον Mesguich: οι μπομπίνες στάλθηκαν το ίδιο βράδυ στο Πα-ρίσι. Οι σκηνές του Mesguich από την Κέρκυρα και την Αθήναήταν και οι πρώτες κινηματογραφικές εικόνες από την Ολυ-μπιάδα του 1906 που προβλήθηκαν σε ευρωπαικό κοινό. H Gaumont αργοπόρησε στο άθλημα των νεότερων και γρηγο-ρότερων επίκαιρων.

Ο υποβιβασμός σε «Μεσολυμπιάδα» Ο Pierre de Frédy, Baron de Coubertin απουσίαζε από τουςΟλυμπιακούς Αγώνες του 1906 στην Αθήνα. Αρνήθηκε να τα-ξιδέψει στην Ελλάδα και αργότερα αρνήθηκε να αναγνωρίσειτους αγώνες αυτούς ως ισότιμους. Και στην αρνητική θέση τουαπέναντι στην Αθήνα ως τακτική οικοδέσποινα του αθλητικούμεγάλου γεγονότος στάθηκαν οι ανήσυχοι πολιτικοί και οικονο-μικοί καιροί που ζούσε η Ελλάδα. Οι αθηναϊκοί Αγώνες του1910 και του 1914 ακυρώθηκαν και ο πλέον απρόσβλητοςCoubertin κατοχύρωσε τη θέση του ως υπερπατέρας των Ολυ-μπιακών Αγώνων. Παρά το γεγονός ότι αυτοί οι Αγώνες έσωσαντην ολυμπιακή ιδέα και καθιέρωσαν την τελετουργία, η Ολυ-μπιάδα του 1906 υποβιβάστηκε με την βούληση του Coubertinσε «Μεσολυμπιάδα εκτός σειράς» ή χαρακτηρίστηκε ως επέ-τειος των Αγώνων του 1896. Είναι καιρός, εκατό χρόνια αργό-τερα, να πάρει τη θέση της στην ιστορία των ΟλυμπιακώνΑγώνων ως τέταρτη σύγχρονη Oλυμπιάδα, η οποία έφερε στοπαγκόσμιο επίκεντρο διαμέσου του κινηματογραφικού φακούτην Αθήνα του 1906.

- 16 -

Unsere Autorin fährt seit zwanzig Jahren in ein Dorfnach Südkreta. Viele Jahre schon bewundert sie einprächtiges, stein-geschmücktes Häuschen am Orts-ausgang. Zusammen mit einer griechischen Freundin hat siedessen 93-jährige Bewohnerin im vergangenenJahr endlich besucht – und eine heimliche Künst-lerin mit politischer Vergangenheit entdeckt.Den ersten Teil der Reportage lesen Sie in dieserAusgabe, den zweiten Teil in der kommenden.

Kyria Angeliki aus Kretaist heute noch empört,wenn sie über Armutspricht. Wäre der Hei-lige Antonius nichtgewesen, hätte sie da-mals, vor dem ZweitenWeltkrieg, nicht einmaleigene Schuhe gehabt.Vielen Menschen gehtes heute noch so. Undso lange das so ist,nimmt Angeliki dieSteine aus dem Meer.Es ist Herbst auf dergriechischen Insel Kreta. Im Südosten ist es immer nochrichtig heiß. Am späten Morgen, kurz vor der Mittagshitze, trittKyria Angeliki* aus ihrem Haus. Auf einen borstenlosen Besengestützt, läuft sie zu ihrem Garten und geht ihre Pflanzen ab.Bleibt stehen und bückt sich langsam, den Besen zur Seiteschiebend. Lässt den Stiel fallen, rupft ein Büschel. Greiftnach dem Besenstiel und arbeitet sich langsam wieder hoch.Steckt das Büschel in die Tasche. Setzt den Weg fort. An Ruheist nicht zu denken.

„Ob ich morgen Zeit habe? Das kann ich nicht sagen, meinKind, ich lebe heute.“ Angeliki meint das wortwörtlich, wennman ihr einen Besuch am nächsten Tag vorschlägt. Sie ist 93Jahre alt, ihr Gedächtnis lässt nach. Jeder Tag ist Heute, undmorgen ist sie vielleicht nicht mehr da. Vielleicht muss siemorgen aber auch zu einem der Alten und Kranken hier imDorf, bei denen sie immer noch nach dem Rechten sieht. Also wenn wir ihre Geschichte hören wollen, dann erzählt siediese am besten gleich jetzt, sofort.Sie ist klein, höchstens 1,50 Meter groß, und trägt ein grauesSchürzenkleid. Ihr nach hinten gekämmtes, kurzes Haar isthell. Ihr Gesicht erzählt ein ganzes Leben. „Wundert euchnicht, dass meine Stirn so glänzt,“ sagt sie. „Ich habe einenAusschlag und habe heute früh Olivenöl aufgetragen.“ Tat-sächlich, ein Glanz auf der Stirn. Ansonsten: tiefe, feste Falten.Lachfalten, Trauerfalten, Falten des Zorns. Im Dorf ist sie alsKämpferin bekannt. Ein Temperament, das sie mit Kiesel-steinen in Schach hält.Das Dorf, das sind ein paar hundert Menschen am äußerstenZipfel Europas am libyschen Meer. Die Vorfahren starben, alsdie Deutschen 1943 ihre Häuser im Zweiten Weltkrieg nieder-brannten. Doch die Familien gaben nicht auf. Sie bauten ihreHäuser neu und kalkten sie weiß. Maulbeerbäume säumenjetzt die Straßen, die nach amerikan-ischem Vorbild gerastertsind. Vor bunt gestrichenen Türen und violetten Bougain-villeen stehen Tische und Stühle auf den Straßen, und der

Nachbar ist immer nur einen Blick weit entfernt.Nicht so Angeliki. Sie ist eine von denen im Dorf, die sichzurückziehen. Ihr Haus liegt in einer grünen Oase, ganz amEnde des Orts. Es gibt keine öffentliche Straße zum Grund-stück, nur einen staubigen Weg. In ihrem Vorgarten blühenPflanzen, deren Blätter rote Sterne bilden und deren Namenhier niemand kennt. Das Haus hat eine Veranda. Davorgeschieht Wunderliches. Seit Jahren wachsen dort kleineNatursteingebilde in die Luft. Mäuerchen, Vor-sprünge, Mo-saike. Mit Bildern aus roten, grünen, gelben, blauen undschwarzen Meereskieseln. Mit Fischen, Son-nen, Delphinen,Sternen, Blumen, Schmetterlingen.

„Das habe ich allesselbst gemacht, mitmeinen eigenen Hän-den“, sagt Angeliki. SeitJahren macht sie das.Sucht Kiesel amStrand; bringt sie nachHause; sortiert sie nachFarben; gießt Formenmit Zement aus; legtTiere und Pflanzenhinein; setzt das Werkan die Mauer oder an-derswo hin. Jetzt, wo sienicht mehr so gut kann,

hilft ihr ein Holländer aus dem Dorf. „Mein Haus ist keinPrunkhaus“, sagt Angeliki. „Es ist aus ganz einfachen Steinenge-macht, dem Material der Armen. Die Armen sind es, diemich interessieren, nicht die Reichen!" Man fühlt sich vage andie Bauten des spanischen Architekten Gaudi erinnert, an denPalais Idéal des französischen Briefzustellers Ferdi-nandCheval. So etwas hier zu sehen, in einem 600-Einwohner-Dorfam südöstlichen Rand Kretas, von einer alten Frau geschaf-fen, verblüfft so sehr, dass man (wie die anderen Touristen)immer wieder vorbeigeht und schaut – und auf Einladungliebend gern das Haus eintritt.Durch die blau gestrichene Tür führt Angeliki ihre Gäste ein ineine schattige Wohnküche. Zwei Sofas, ein Tisch, an der Stirn-seite eine Kochecke. Die Sofas und der Tisch sind mit

Kyria Angeliki und die Sprache der Meereskiesel

schreibt Karin Henjes

- 17 -

handgearbeiteten Stoffen bedeckt, der Boden ist mit einemFliesenmotiv aus Knossos ausgelegt. An den Wänden Fo-tografien, Malereien und immer wieder Zeichnungen von An-gelikis Sohn Giorgos, als er noch jünger war. Heute macht erHonig.Auf Tischchen und Wandvorsprüngen stehen Stein- und Ton-figuren, Collagen, Upcycling-Aschenbecher, alles von Touristenfür Angeliki gemacht. Alles hat sie dankbar angenommen,alles würdigt sie und stellt sie auf. Sie ist längst in der vernet-zten Welt angekommen. Ihre Tochter Despina ist Tourismus-fachwirtin und vermietet auf dem Anwesen gleich nebenanApartments.Unter all den Figuren, Bildern und Fotografien sind Spuren vonAngelikis Leben. Gold gerahmt auf der Kommode gleich nebendem Sofa steht ein Schwarzweiß-Porträt ihres Ehemanns. Seitdreißig Jahren ist er tot, und Angelikis Stimme bricht heutenoch, wenn sie von ihm spricht. Ein attraktiver, rauchenderMann. Auf die weißen Ränder des Fotos hat Angeliki einLiebesgedicht geschrieben. Ja, sie dichtet auch. Ihr ganzesLeben hat sie in Reime gefasst, und erstaunt hört man ihr zu,wenn sie ihre Lebensgeschichte in Reimen rezitiert.

Angelikis Vater ist Gastwirt, als Angeliki zur Welt kommt. DieEhe ihrer Eltern ist arrangiert, die Familie arm. Geboren 1924als erstes von sieben Kindern, bekommt Angeliki dies früh zuspüren. „Ich habe weder Schreiben noch Lesen gelernt. Dashabe ich mir später selbst beigebracht“, sagt Angeliki. „Meineersten Schuhe und mein erstes richtiges Kleid bekam ich mitzehn Jahren. Das geschah, nachdem ich voller Verzweiflungden heiligen Antonius darum anflehte. Er erbarmte sichmeiner, und eine Alte aus unserem Dorf gab mir später tat-sächlich Schuhe und etwas zum Anziehen.“Mit zwölf Jahren beginnt Angeliki, als Krankenschwester imNachbardorf zu arbeiten – ohne Ausbildung, es werden drin-gend Kräfte gebraucht. 1941 kommt der zweite Weltkriegnach Kreta und mit ihm die deutschen Soldaten. In AngelikisErinnerung beginnt damals die gefährlichste Zeit ihresLebens. Als Mitglied der Kommunisten kämpft sie im Wider-stand, vervielfältigt im Krankenhaus heimlich Flugblätter undhütet wichtige Dokumente. Ein Genosse gibt sie ihr, als dasKrankenhaus von den Deutschen durchsucht wird. Sie nimmtsie und versteckt sie. Ein Mut, den viele ihrer Zeitgenossennicht aufbringen, und der erst 1987 geehrt wird. Da erhält sie,gemeinsam mit anderen Genossen, eine Urkunde für ihrenWiderstand im zweiten Weltkrieg im Dienste des griechischenVolkes. Das Dokument hängt gerahmt in AngelikisWohnküche.

Juli 2017, Text: Karin Henjes Recherche und Fotos: AngelikiTsioli, Karin Henjes

* Die Alten im Dorf werden in Griechenland als Zeichen derEhrerbietung mit „Kyria“ (Frau) oder „Kyrie“ (Herr) und ihremVornamen angesprochen. Um die Privatsphäre von Angelikiund ihrer Familie zu wahren, nennen wir nicht ihren Nachna-men und nicht das Dorf, aus dem sie stammt.

Καθρεφτιζόμενη παραδοσιακή ματαιοδοξία...Πολλά χρόνια πέρασαν από το τελευταίο τεύχος της 3ης έκδο-σης του Μαύρου Άσπρου. Τώρα κρατάτε στα χέρια σας τοπρώτο τεύχος της 4ης επανέκδοσής του. Ήρθε ο καιρός καιόταν γράφω «καιρός» δεν αναφέρομαι στον χρόνο, αλλά σε οτι-δήποτε άλλο. Τίποτα δεν πιέσαμε. Έβραζε μέσα μας η λάβα καιτώρα καίτε τα χέρια σας κρατώντας το έντυπο. Έτσι απλά. Έτσικαι με την στήλη μου «Σκέψεις».

Όπως κάποτε έτσικαι τώρα θα συνε-χίσω να γράφω τιςσκέψεις μου δί-χως να έχω απέ-ναντί μου κα-θρέφτη. Έχω τηνεντύπωση πως αν

γράφω κοιτάζο-ντας στον καθρέφτη, τότε θα γράφω για τονεαυτό μου εφόσον θα βλέπω συνεχώς εμένα, το πρόσωπό μου.Δεν θα μπορώ να ξεφύγω από την λαμπερή ακτινοβολία τουπαρουσιαστικού μου, σε όποια κατάσταση κι αν βρίσκεται αυτό.Για μένα, αυτό που θα βλέπω στον καθρέφτη, θα είναι πάντακάτι που θα με περιορίζει επειδή θα προσπαθώ να βολέψω ότιγράφω πάνω του. Πίεση.Φανταστείτε να χορεύει κάποιος από την Μεγαλόννησο το-συρτό της και να κρατάει στα χέρια του έναν καθρέφτη ή στηνπλατεία του χωριού να υπάρχουν γύρω γύρω καθρέφτες τοπο-θετημένοι ανάμεσα στα δένδρα. Αποκλείεται θα πείτε ομόφωναγελώντας. Κι όμως, από την στιγμή που υπάρχουν λαογραφικοίσύλλογοι που έβαλαν τον καθρέφτη στον χώρο που κάνουν τιςχορευτικές πρόβες, δεν θα αργήσει να βγει κι έξω από αυτόν.Είναι δυστυχώς πολλοί οι ματαιόδοξοι χοροδιδάσκαλοι που κα-τέχονται από πλήρη αδαημοσύνη. Αυτοί κάνουν αυτό το ακα-τανόητο που διορθώνεται μόνο με κατανόηση. Αυτή βέβαιαπροϋποθέτει γνώση και πόνο. Όταν ασχολούμαστε με κάτι πουανήκει σε όλους τους ανθρώπους (όπως ο παραδοσιακός χορόςενός λαού) έχουμε πάρα πολύ μεγάλη ευθύνη, η οποία μας οδη-γεί στην ανάγκη να κατανοήσουμε αυτό το κάτι πριν το διδά-ξουμε. Δεν στερεώνουμε στον τοίχο καθρέφτες...αλίμονο.Δεν δημιουργούμε πίεση στον μαθητή χορευτή. Αλαζονεία μόνοκαι έπαρση έχει μια τέτοια πράξη, καθώς ταιριάζει στους αδα-είς υπηρέτες ενός καθρέφτη.Βγάλτε τον άμεσα. Διαφορετικά σε κάθε πρόβα θα ρωτάει οκαθένας: «Καθρέφτη, καθρεφτάκι μου στον τοίχο πάνω τώρα, ποιός είναι ο ωραιότερος σ' ολόκληρη την πρόβα;»

Σκέψεις...γράφει ο Γρηγόρης Νικηφορίδης

- 18 -

Statt sonstigen ErläuterungenLiebe Kollegen,

Seit langem beschäftigte mich der Gedanke wie ich euch ( bzw. uns) , Menschen mit denen ich seit Jahren zusammenarbeite, vonder Anonymität heraushole und etwas Aufmerksamkeit schenke.Eine kleine Aufmerksamkeit die , so wie ich glaube, sehr wohl verdienen , auch repräsentativ für all die anderen Kollegen.Wir gehören zur der Gruppe der Arbeiter von denen kaum jemand Notiz nimmt geschweige denn Beachtung. Unsichtbar für denRest der Gesellschaft.Wir verrichten eine harte Arbeit, Tonnen von Paketen werden von uns Nacht für Nacht bearbeitet unter ständig beschwerlicherwerdenden Bedingungen. Immer mit dem Gefühl, dass wenn wir die Anforderrungen nicht mehr erfüllen, ausgetauscht zu wer-den.Für mich aber ist keiner von euch austauschbar! Jeder von euch ist ein einmaliger einzigartiger Mensch!Und genau das will ich mit dieser Ausstellung betonen!

Und natürlich ist die Ausstellung an euch gewidmet.

Αντί άλλης επεξήγησηςΑγαπητοί συνάδελφοι,

εδώ και πολύ καιρό με απασχολεί η σκέψη, πώς θα μπορούσα, όλους εσάς (εμάς), να σας έβγαζα λίγο από την ανωνυμία και να σαςχάριζα λίγη προσοχή.Προσοχή, που όπως πιστεύω σας αξίζει και αντιπροσωπευτικά για όλους τους υπόλοιπους συναδέλφους.Ανήκουμε στην κατηγορία των εργατών που κανείς δεν την υπολογίζει σοβαρά, αόρατοι σχεδόν στον υπόλοιπο κοινωνικό περίγυρο.Διεκπεραιώνουμε μια σκληρή δουλειά. Τόνοι από πακέτα περνάνε κάθε βράδυ από τα χέρια μας, υπό συνθήκες που δυσχεραίνουν ολοένα και περισσότερο. Και πάντα συνοδεία με το συναίσθημα ότι έτσι και δεν μπορέσεις να ανταποκριθείς, την επόμενη μέρα έχεις αντικατασταθεί από κά-ποιον άλλον.Για μένα όμως κάθε ένας από σας είναι αναντικατάστατος! Κάθε ένας από σας είναι ένας μοναδικός ξεχωριστός Άνθρωπος!Αυτό ακριβώς λοιπόν θέλω να τονίσω μ’ αυτήν εδώ την έκθεση.

Και φυσικά η έκθεση είναι αφιερωμένη σ’ εσάς!

HANDLEWITH CAREAUSSTELLUNG von IOANNIS HRISSOPOULIDIS, PORTRAITS von Kollegen im DHL Frachtzentrum FeuchtGalerie KunstBanane 02.05.2017 - 25.06.2017 / DGB-Haus 06.11.2017 - 22.12.201710.02.2018 - 25.03.2018 Kulturwerkstatt auf AEG, Fürther Str. 244d, 90429 Nürnberg

- 19 -

- 20 -

ΤΟ ΤΡΕΛΟΒΑΠΟΡΟΤραγούδι

Βαπόρι στολισμένο βγαίνει στα βουνάκι αρχίζει τις μανούβρες «βίρα – μάινα»

Την άγκυρα φουντάρει στις κουκουναριέςφορτώνει φρέσκο αέρα κι απ΄ τις δυο μεριές

Είναι από μαύρη πέτρα κι είναι απ’ όνειροκι έχει λοστρόμο αθώο ναύτη πονηρό

Από τα βάθη φτάνει τους παλιούς καιρούςβάσανα ξεφορτώνει κι αναστεναγμούς

Έλα Χριστέ και Κύριε λέω κι απορώτέτοιο τρελό βαπόρι τρελοβάπορο

Χρόνους μάς ταξιδεύει δε βουλιάξαμεχίλιους καπεταναίους τους αλλάξαμε

Κατακλυσμούς ποτέ δε λογαριάσαμεμπήκαμε μες στα όλα και περάσαμε

Κι έχουμε στο κατάρτι μας βιγλάτορα παντοτινό τον Ήλιο τον Ηλιάτορα!

© 2015 Elfenbein Verlag, Berlin. Aus: Odysseas Elytis: „ O Ilios o Iliatoras— Die Sonne, die Sonnenherrscherin“ . Griechisch– Deutsch. Übersetzt und mit einem Anhang versehen von Günter Dietz Und Maria Mavropoulou. Elfenbein: Berlin 2015, S. 54-55.

DAS VERRÜCKTSCHIFFLied

Ein Schiff, geschmückt, fährt weit und hat die Berge erreicht,beginnt die Manöver »die Segel setzt! «, »die Segel streicht!«.

Sein Anker kundig befestigt an starken Pinienbäumenbeidseits frischer Wind geladen in seinen Räumen

Gefertigt aus schwarzem Stein, geschaffen leicht aus Traum,der Bootsmann naiv und arglos, dem Matrosen nicht zu trau’n

Aus all den Tiefen kommt es, den alten Vergangenheiten,lädt Klagen ab und Qualen, die ständig Seufzer bereiten

»Komm, Christe, Kyrie«, sag ich, verwundert und gebannt,ein derart verrücktes Schiff »Verrücktschiff« ist genannt

Jahre schon wir unterwegs, kein einziges Mal gesunken,Tausende Kapitän‘ getauscht in Wechselrunden

Sintfluten haben wir nie in unsre Rechnung genommen,geschlittert in alles hinein, allem auch wieder entronnen

Und haben am Mast im Ausguck als Wachtfür immer die Sonne den Sonnenherrscher!

- 21 -

ΑλλαχούΔε σε ησυχάζουν οι καιροίτα όρη και τα όρια.Με τα μάτια στων δέντρωντις κορφές, μα η καρδιά είναιπιο ψηλά πάντα το κόβεις το σχοινίτης βάρκας της ουράνιας αλλαχού ταξιδεύεις.Σε ενα ταξίδι αλαργινό εκεί που περιτεύειασήμι και χρυσό τάλαντα ψυχής πληρώνεις.Άλλοτε είναι ακριβό όσο και αν παζαρεύεις κι άλλοτετόσο φτηνό χωρίς να το γυρεύεις.

ΧρησμόςΜέσα στους καπνούς χόρευε ο διάβολοςκι εσύ τρελή μάσαγες δαφνόφυλλαμοιράζοντας χρησμούς και ξόρκιαστους ανθρώπους.Σαν αστραπή, αναλαμπή του μαύρουσκότους, αντηχεί μια φωνή των ηρώωνμακρινή μέσα απο τους κρότους.Ποιοί να είναι αυτοί οι τρελοίοι θεοί που την ζωή μας ορίζουντιτάνες που τα παιδιά τους καταβροχθίζουνΚαι αν τον θυμό τους ειρήνη τον ονοματίζουν,ή ανάσα τους μυρίζει μπαρούτι και φωτιά.

Σοφία Μπίτσιου-Κόρπερ

Allachou (an einem anderen Ort)Man kann sich nicht abfinden mit dem irdischenLeben, Augen an die Spitzen der Bäume gerichtet,schlägt das Herz höher.Des Luftschiffes Tau reißtund du reist in fremde Welten.An diesem fernen Ort,wo Gold und Silber nichts bedeuten,braucht man Taler der Seele, um sich frei zu kaufen.Manches Mal ist unbezahlbar, so sehr man darum feilschtund manchmal bekommt man es, ohne es zuVerlangen.

OrakelIm Rauch tanzte der Teufelund du Wahnsinnige kautes Lorbeerblätter,Wahrsagungen schenkendund magische Teufelsaustreibungen.Blitzleuchten in der schwarzen Dunkelheit,schallt eine Stimme der Helden,aus der Ferne durch den Donner.Welche sind die verrückten Götter,die unser Leben bestimmen,Titanen, die ihre Kinder verschlingen,wenn sie ihre Wut als Frieden benennen,riecht ihr Atem nach Schwefel und Feuer.

Sofia Bitsiou-Körber

Της Ελλάδας Τσερκεζίδου

KÜNSTLER UNTER UNS

- 22 -

Die Macht einer Textübersetzung

Aus der Ansprache zur Vorstellung des griechisch-sprachigen Museumsführers der Dauerausstellung„Faszination und Gewalt“ im Dokumentationszen-trum Reichsparteitagsgelände 486 bis 465 v. Chr. regierte achämenidischer Groß-könig und ägyptischer Pharao über das Persereich.Sein Name Ahasverus. Ahasverus hatte eine Lei-denschaft. Er liebte es zu bauen. Monumentalbau-ten. In der Geschichte sollte Ahasverus allerdingsals Xerxes I bekannt werden. Doch weder die Mo-numentalbauten noch der Krieg gegen Griechen-land machte ihn zu einer besonderen Figur in derGeschichte. An seinem eigenen Königshof wurde er verleitet einDekret zu erlassen, das den Genozid eines Volkesquer durch das Perserreich legitimierte. Als KönigAhasverus bemerkte, dass er Opfer einer Intrigewurde, tat er etwas ganz besonderes. Erlauben Siemir aus der Quelle zu zitieren, weil ich die am au-thentischsten finde: „Da wurden die Schreiber desKönigs zu jener Zeit berufen, im dritten Monat, dasist der Monat Siwan, am dreiundzwanzigsten Tagdesselben. Und es wurde geschrieben, ganz wieMordechai gebot, an die Juden und an die Satrapenund Statthalter und Fürsten der Provinzen von In-dien bis Äthiopien, nämlich 127 Provinzen, jederProvinz in ihrer Schrift, und jedem Volk in seinerSprache, auch an die Juden in ihrer Schrift und ihrerSprache.“ (Schlachter Bibel 2000, Esther 8:9) Was für ein Projekt!!!! Dieses Dekret wurde in mehrals 127 Sprachen übersetzt. Und diese Übersetzun-gen haben ein Genozid verhindert. Diese Überset-zungen haben Leben gerettet. Wertvolles Leben,spannendes Leben.Übersetzungen verändern Leben, verändern Denk-weise.

An alle Leser, die an entscheidenden Schnittstellentätig sind hier ein kleiner Aufruf. Werden Sie zumAhasverus Ihrer Gemeinde, werden sie zu Xerxes Iihrer Stadt, lassen Sie übersetzen und verändernsie Leben, retten Sie Leben.

Prokopi Vicky M.A. Wissenschaftliche Pädagogin Beeidigte und bestellte Dolmetscherin und Übersetzerin