2o ΓΕΝΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΠΑΡΣΗ ΧΟΛΙΚΟ ΕΣΟ: 2017-18...

2o ΓΕΝΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΠΑΡΣΗ ΧΟΛΙΚΟ ΕΣΟ 2017-18

ΕΡΕΤΝΗΣΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ Βrsquo ΣΑΞΗ

ΘΕΜΑ Ο ΡΟΛΟ ΣΗ ΔΙΑΣΡΟΦΗ ΣΗΝ ΚΑΛΗ ΤΓΕΙΑ

ΤΠΕΤΘΤΝΟ ΚΑΘΗΓΗΣΗ ΓΡΑΦΑΚΟΤ ΚΑΝΕΛΛΑ

ΜΔΟΓΔΙΑΚΗ ΓΙΑΣΡΟΦΗ

Ο υνμξ laquoMεζμβεζαηή δζαηνμθήraquo ααζίγεηαζ ζηζξ δζαηνμθζηέξ ζοκήεεζεξ ηαζ

παναδυζεζξ ηδξ Κνήηδξ ηαζ ηδξ Νμηίμο Ιηαθίαξ ηδκ πενίμδμ ημο 1960 Αοηυ ημ

δζαηνμθζηυ πνυηοπμ έηακε δζάζδιδ ηδκ Δθθάδα μδδβχκηαξ ημοξ επζζηήιμκεξ υθμο

ημο ηυζιμο κα ζηνέρμοκ ημ εκδζαθένμκ ημοξ ηυζμ ζημ laquoθαζκυιεκμ ηδξ Κνήηδξraquo

πάνδ ζηδ ιαηνμγςία ημο πθδεοζιμφ ηδξ υζμ ηαζ βεκζηυηενα ζημοξ θαμφξ ηδξ

Μεζμβείμο Η εθανιμβή ηδξ ιεζμβεζαηήξ δζαηνμθήξ ιπμνεί κα πνμζθένεζ υθεξ ηζξ

ενεπηζηέξ μοζίεξ πμο πνεζάγεηαζ μ ακενχπζκμξ μνβακζζιυξ πνμάβμκηαξ ηδκ οβεία ηαζ

ηδκ εοελία

Γηαηξνθηθή Ππξακίδα

Η Μεζνγεηαθή δηαηξνθή απνδίδεηαη ζρεκαηηθά κε ηε κνξθή ππξακίδαο

πξνθεηκέλνπ λα πξνζδηνξηζηεί γηα θάζε είδνο ηξνθίκνπ ε απαηηνύκελε πνζόηεηα

θαηαλάισζεο ζε κεληαία εβδνκαδηαία θαη θαζεκεξηλή ζπρλόηεηα Η ππξακίδα

ζηε βάζε ηεο πεξηιακβάλεη ηα ηξόθηκα πνπ πξέπεη λα θαηαλαιώλνληαη

θαζεκεξηλά θαη ζε ζεκαληηθέο πνζόηεηεο ελώ αληίζεηα ζηελ θνξπθή ηεο

βξίζθνληαη νη ηξνθέο πνπ πξέπεη λα θαηαλαιώλνληαη αξαηά θαη ζε κηθξόηεξεο

πνζόηεηεο ηελ ππξακίδα δίλεηαη έκθαζε ζηε ζπρλόηεηα θαηαλάισζεο ησλ

ηξνθίκσλ θαη όρη ζηηο αθξηβείο πνζόηεηέο ηνπο ζε γξακκάξηα

Η βάζε ηεο ππξακίδαο απμηεθείηαζ απυ ηνμθέξ υπςξ είκαζ ηα δδιδηνζαηά ηαζ ηα

πνμσυκηα ημοξ (ρςιί γοιανζηά νφγζ ηά) πμο πνέπεζ κα ηαηακαθχκμκηαζ ζε

ηαεδιενζκή αάζδ ηαεχξ ιαξ πανέπμοκ εκένβεζα ιέζς ηςκ οδαηακενάηςκ πμο

πενζέπμοκ Σα ηνυθζια αοηά είκαζ παιδθά ζε θίπμξ ηαζ υηακ ιάθζζηα είκαζ μθζηήξ

αθέζεςξ ηυηε πανέπμοκ ηαζ ανηεηέξ θοηζηέξ ίκεξ μζ μπμίεξ ζοιαάθμοκ ζηδκ

ηαθφηενδ θεζημονβία ημο εκηένμο ηαζ ζηδ ιείςζδ ηδξ πμθδζηενυθδξ

Φξνύηα-Λαραληθά

Η μιάδα ηςκ θξνύησλ θαη ησλ ιαραληθώλ Σα θαπακζηά θυβς ημο ορδθμφ

πενζεπμιέκμο ημοξ ζε θοηζηέξ ίκεξ ιεζχκμοκ ηδκ απμννυθδζδ θίπμοξ ηαζ

νοειίγμοκ ημ ζςιαηζηυ αάνμξ ζε θοζζμθμβζηά επίπεδα Αοηυ μθείθεηαζ ζημ

υηζ αολάκμοκ ημκ ημνεζιυ ηαζ ζηακμπμζμφκ βνήβμνα ημ αίζεδια ηδξ πείκαξ ιε

απμηέθεζια κα ιδκ ηαηακαθχκμκηαζ αολδιέκεξ πμζυηδηεξ θαβδημφ αθιονά

ή βθοηά ζκαη Δπζπθέμκ ζοιαάθμοκ ζηδκ ηαθή θεζημονβία ημο εκηένμο

Δπίζδξ ηα θαπακζηά πάνδ ζηδκ πθμφζζα πενζεηηζηυηδηά ημοξ ζε κενυ

εκζζπφμοκ ηδκ εκοδάηςζδ ημο μνβακζζιμφ Σα θαπακζηά είκαζ πμθφ παιδθήξ

εενιζδζηήξ αλίαξ ηαζ δεκ πενζέπμοκ θίπμξ ηαζ πμθδζηενυθδ Σα θνμφηα ηαζ ηα

θαπακζηά έπμοκ ιζα πμζηζθία ενεπηζηχκ ζοζηαηζηχκ ηαζ θοημπδιζηχκ πμο

ιπμνεί κα ζοιαάθθεζ ζηδκ πνμζηαηεοηζηή επίδναζδ εκάκηζα ημο ηανηίκμο

Αοηά ζοιπενζθαιαάκμοκ ηζξ θοηζηέξ ίκεξ ηζξ αζηαιίκεξ υπςξ δ αζηαιίκδ C E

ηαζ ημ θοθθζηυ μλφ ηα ιεηαθθζηά ζημζπεία υπςξ ημ ζεθήκζμ ηαζ ηα

θοημπδιζηά υπςξ ηα ηανμηεκμεζδή ηα θθααμκμεζδή μζ ζζμθθααυκεξ Σα

θνμφηα ηαζ ηα θαπακζηά ιπμνμφκ κα αθθάλμοκ ημκ ηίκδοκμ ειθάκζζδξ

ηανηίκμο ιέζς ηςκ ακηζμλεζδςηζηχκ ή ακηζθθεβιμκςδχκ επζδνάζεχκ ημοξ

εκζζπφμκηαξ ημ ιεηααμθζζιυ ηαζ ηδκ έηηνζζδ ηςκ ηανηζκμβυκςκ ζοζηαηζηχκ

δζαιμνθχκμκηαξ ηδ θεζημονβία ημο ακμζμπμζδηζημφ ζοζηήιαημξ ηαζ

αθθάγμκηαξ ηα πμθοάνζεια ηοηηανζηά ζοζηήιαηα πμο ηαεμνίγμοκ ηεθζηά ημοξ

ηοηηανζημφξ πθδεοζιμφξ

Οζπξηα

δζαίηενδ ζεκαληηθά ζηε κεζνγεηαθή δηαηξνθή είλαη ηα όζπξηα ηα μπμία

απμηεθμφκ ιζα ελαζνεηζηή ηνμθή βζα ημκ άκενςπμ πθμφζζα ζε ενεπηζηά

ζοζηαηζηά θοηζηέξ ίκεξ ηαζ πνςηεΐκεξ

Οζ πνςηεΐκεξ πμο πενζέπμοκ ηα υζπνζα ακ ηαζ είκαζ ηαηχηενεξ ζε αζμθμβζηή

αλία απυ αοηέξ ημο ηνέαημξ είκαζ εκημφημζξ πμθφ ακχηενεξ απυ υθα ηα άθθα

θοηζηά ηνυθζια Σα υζπνζα πενζέπμοκ επίζδξ οδαηάκεναηεξ αναδείαξ

απμννυθδζδξ βζ αοηυ ημ θυβμ εεςνμφκηαζ ηνυθζια επζθμβήξ βζα ηαθή οβεία

αηυια ηαζ βζα ημοξ δζααδηζημφξ Δηηυξ υθςκ αοηχκ ηςκ ζοζηαηζηχκ ηα

υζπνζα είκαζ επίζδξ πθμφζζα ζε αζηαιίκεξ Β ηαζ Δ ζε άθαηα ζζδήνμο

θςζθυνμο καηνίμο ηαθίμο ηαζ αζαεζηίμο ηαεχξ επίζδξ ηαζ ζε θοηζηέξ ίκεξ

Η ιεβάθδ πμζυηδηα ηαζ δ ακοπέναθδηδ πμζυηδηα ηςκ θοηζηχκ ζκχκ ηςκ

μζπνίςκ αμδεμφκ υπζ ιυκμ ζηδκ ηαθή θεζημονβία ημο εκηένμο αθθά ηαζ ζηδ

ιείςζδ ηςκ επζπέδςκ ηδξ πμθδζηενυθδξ ζηδκ πνυθδρδ ηςκ ηανδζμπαεεζχκ

ηαεχξ ηαζ πμθθχκ ιμνθχκ ηανηίκμο

Διαηόιαδν

Άθθμ ααζζηυ ζοζηαηζηυ ηδξ Μεζμβεζαηήξ Γζαηνμθήξ είκαζ ημ ειαηόιαδν

Πθήεμξ ενεοκχκ έπμοκ δείλεζ υηζ ημ εθαζυθαδμ πμο είκαζ πθμφζζμ ζε

ιμκμαηυνεζηα θζπανά μλέα ηαζ ζε ακηζμλεζδςηζηέξ μοζίεξ πανέπεζ πνμζηαζία

ηαηά ηδξ ζηεθακζαίαξ κυζμο ηαζ ιεζχκεζ ηα επίπεδα ηδξ laquoηαηήξraquo

πμθδζηενυθδξ εκχ πανάθθδθα αολάκεζ ηα επίπεδα ηδξ laquoηαθήξraquo

πμθδζηενυθδξ

Γαιαθηνθνκηθά πξντόληα

Σα γαιαθηνθνκηθά πξντόληα απμηεθμφκ πδβή ηυζμ ακυνβακςκ ζημζπείςκ ηαζ

αζηαιζκχκ ιε πζμ βκςζηυ ημ αζαέζηζμ υζμ ηαζ πνςηεσκχκ ορδθήξ

δζαηνμθζηήξ αλίαξ Σμ αζαέζηζμ είκαζ απαναίηδημ υπζ ιυκμ βζα ηδ δυιδζδ

βενχκ μζηχκ ηαηά ηδ δζάνηεζα ηδξ ακάπηολδξ ημο μνβακζζιμφ αθθά ηαζ βζα

ηδ δζαηήνδζδ ηδξ μζηζηήξ ιάγαξ ηαηά ηδ δζάνηεζα ηδξ εκήθζηδξ γςήξ

Φάνζα-πμοθενζηά

Δπζπνυζεεηα δ ιεζμβεζαηή δζαηνμθή πενζθαιαάκεζ ηαζ ηδκ ηαηηζηή

ηαηακάθςζδ ςαξηώλ Υαναηηδνζζηζηά παναδείβιαηα ρανζχκ πμο

ηαηακαθχκμκηαζ ζηδκ εθθδκζηή ημογίκα είκαζ δ ηζζπμφνα ηαζ ημ θαανάηζ ηα

μπμία δζαηνίκμκηαζ βζα ημ ορδθυ πενζεπυιεκυ ημοξ ζε ζεθήκζμ θχζθμνμ

αζηαιίκδ D ηαζ ς-3 θζπανά (EPA DHA) Έηζζ ζοιαάθθμοκ ζηδκ οβεία ηςκ

μζηχκ ηδξ υναζδξ ηαζ πνμζθένμοκ ιμκαδζηή ακηζθθεβιμκχδδ ηαζ

ακηζμλεζδςηζηή πνμζηαζία ζηδκ ηανδζά ηαζ ηα αββεία Δπζπθέμκ ζδιακηζηή

εέζδ ζηδκ ποναιίδα ηδξ δζαηνμθήξ έπμοκ ηαζ ηα πνπιεξηθά πμο πανέπμοκ

ζημκ μνβακζζιυ πνςηεΐκεξ ορδθήξ δζαηνμθζηήξ αλίαξ ηαζ ζίδδνμ εφημθα

αθμιμζχζζιμ απυ ημκ μνβακζζιυ ηαεχξ επίζδξ ηαζ ζδιακηζηή πμζυηδηα

αζηαιζκχκ ηδξ μζημβέκεζαξ Β πμο εκδοκαιχκμοκ ημ κεονζηυ ζφζηδια Σα

ράνζα ηαζ ηα πμοθενζηά ζοκζζηάηαζ κα ηαηακαθχκμκηαζ 2 ιε 4 θμνέξ ηδκ

εαδμιάδα πακζυηενα εα πνέπεζ κα ηαηακαθχκεηαζ ηυηηζκμ ηνέαξ

(εθάπζζηεξ θμνέξ ημ ιήκα) Πενζέπεζ πνςηεΐκεξ ορδθήξ δζαηνμθζηήξ αλίαξ

ζίδδνμ πμθφ ηαθά απμννμθήζζιμ απυ ημκ μνβακζζιυ ρεοδάνβονμ ηαζ

ζδιακηζηέξ αζηαιίκεξ Σαοηυπνμκα υιςξ πενζθαιαάκεζ ημνεζιέκα θζπανά

μλέα ηα μπμία ειθακίγμοκ δοζιεκείξ επζδνάζεζξ ζηδκ οβεία

Μεζνγεηαθή δηαηξνθή επεξγεηηθή γηα ηελ πγεία

Η Μεζμβεζαηή δζαηνμθή ή δ δζάζδιδ ζε υθμοξ ιαξ Ποναιίδα Μεζμβεζαηήξ

δζαηνμθήξ μνίζηδηε ημ 1995 απυ ημκ δζάζδιμ θοζζμθυβμ Άκζεθ Κζξ ιεηά

απυ ηδκ βκςζηή ζε υθμοξ ιαξ Μεθέηδ ηςκ Δπηά Υςνχκ ηδ ζοβηεηνζιέκδ

ιεθέηδ δζάθμνμζ ενεοκδηέξ απυ ηδκ Δονχπδ ιεθέηδζακ ηζξ δζαηνμθζηέξ

ζοκήεεζεξ 13 000 ηαημίηςκ απυ δεηαέλζ δζαθμνεηζηέξ πενζμπέξ 7 πςνχκ

(Φζθακδία Οθθακδία Ιαπςκία Ηκςιέκεξ Πμθζηείεξ Ιηαθία Γζμοβημζθααία

ηαζ Δθθάδα) ιε ζηυπμ κα δζενεοκδεεί δ ζπέζδ ιεηαλφ δίαζηαξ ηαζ ειθάκζζδξ

πνυκζςκ κμζδιάηςκ

Σα απμηεθέζιαηα ήηακ ζδζαίηενα εοπάνζζηα βζα ημκ θαυ ηδξ Κένηοναξ ηαζ ηδξ

Κνήηδξ αθμφ υπςξ θάκδηε μζ ηάημζημζ ημο κδζζμφ είπακ ιεβαθφηενμ

πνμζδυηζιμ επζαίςζδξ ηαζ θζβυηενα πενζζηαηζηά ιεηααμθζηχκ κμζδιάηςκ

Έηζζ ηαηαβνάθδηακ μζ δζαηνμθζηέξ ημοξ ζοκήεεζεξ ηαζ ζπδιαηίζηδηε δ

Γζαηνμθζηή Μεζμβεζαηή Ποναιίδα ςξ ημ ζδακζηυηενμ πνυηοπμ δζαηνμθήξ

απυ ηυηε ιέπνζ ηαζ ζήιενα Αλζμζδιείςημ είκαζ ηαζ ημ βεβμκυξ πςξ ζηζξ

πχνεξ απυ ηζξ μπμίεξ πνμένπεηαζ δ ιεζμβεζαηή δζαηνμθή ηα ηεθεοηαία πνυκζα

κα βίκεηαζ δδιμθζθέξ εζδζηά ζημοξ κέμοξ ημ δοηζηυ δζαηνμθζηυ ιμκηέθμ πμο

ζηδνίγεηαζ ζημ θαβδηυ ηφπμο fast food ημ μπμίμ ακηζηίεεηαζ ζηζξ ανπέξ ηδξ

ιεζμβεζαηήξ δζαηνμθήξ

Όπςξ ιπμνμφιε κα δζαηνίκμοιε ζηδ Μεζμβεζαηή ποναιίδα πενζθαιαάκμκηαζ

άθεμκεξ θοηζηέξ ίκεξ ιέζς ηδξ ηαηακάθςζδξ θνμφηςκ ηαζ θαπακζηχκ (5

ιζηνμιενίδεξ ηαεδιενζκά) μζπνίςκ (2 θμνέξ ηδκ εαδμιάδα) λδνχκ ηανπχκ

ηαζ δδιδηνζαηχκ μθζηήξ αθέζεςξ ηαζ εθάπζζηεξ πμζυηδηεξ επελενβαζιέκςκ

πνμσυκηςκ Αοηυξ είκαζ ηαζ μ ηονζυηενμξ θυβμξ πμο επζδνά πνμζηαηεοηζηά ζε

δζάθμνεξ πνυκζεξ αζεέκεζεξ υπςξ μ δζααήηδξ δ οπένηαζδ δ

οπενπμθδζηενμθαζιία ηαζ μζ δζάθμνεξ ιμνθέξ ηανηίκμο

Η ηαηακάθςζδ βαθαηημημιζηχκ πνμσυκηςκ ζοζηήκεηαζ ηαεδιενζκά ζε ιζηνέξ

έςξ ηαζ ιέηνζεξ πμζυηδηεξ Οζ 3 ιενίδεξ απμηεθμφκ ηδκ ζδακζηή ζφζηαζδ βζα

έκα οβζή εκήθζηα χζηε κα απμθφβεζ ηδκ ειθάκζζδ μζηεμπυνςζδξ

Σα παναδμζζαηά ηνδηζηά πζάηα έπμοκ ηανδζμπνμζηαηεοηζηέξ ζδζυηδηεξ πμο

μθείθμκηαζ ζηδκ ηαηακάθςζδ ρανζμφ ηαζ άπαπμο ηνέαημξ ζε ιέηνζεξ

πμζυηδηεξ (2 θμνέξ ηδκ εαδμιάδα) ηαεχξ ηαζ ζηδκ ηαηακάθςζδ εθαζμθάδμο

ςξ ηφνζαξ πδβήξ θίπμοξ (15 ηδξ ζοκμθζηήξ εκένβεζαξ) Αλζμζδιείςηδ είκαζ

ηαζ δ εθάπζζηδ πμζυηδηα πμο πενζέπμοκ ζε ηυηηζκμ ηνέαξ (2 θμνέξ ημκ

ιήκα)

Η Μεζμβεζαηή δζαηνμθή είκαζ ζδζαίηενα βκςζηή βζα ηζξ ακηζμλεζδςηζηέξ ηδξ

ζδζυηδηεξ Δθμδζάγεζ ημ ζχια ιαξ ιε Βζηαιίκδ Δ ηαζ C ιε ηανμηεκμεζδή ηαζ

πμθοθαζκμθζηά ζοζηαηζηά πμο παίγμοκ ζδιακηζηυ νυθμ ζηδκ πνυθδρδ

ιεηααμθζηχκ κμζδιάηςκ ηδξ βήνακζδξ ηαζ ημο ηανηίκμο

Σέθμξ υζμζ αημθμοεμφκ ηζξ επζηαβέξ ηδξ ιεζμβεζαηήξ δζαηνμθήξ ζφιθςκα

ιε ιεθέηδ υπμο ζοιιεηείπακ 17500 άημια έπμοκ ηαηά 19 θζβυηενεξ

πζεακυηδηεξ κα ακαπηφλμοκ πνμαθήιαηα ικήιδξ Καζ υπζ ιυκμ Η

ζοβηεηνζιέκδ δίαζηα πνμζηαηεφεζ επίζδξ απυ ημ Αlzheimer ηαζ ημ Parkinson

Ιζημνζα ηδξ ιεζμβεζαηδξ δζαηνμθδξ

Μέζα απυ ηδκ ζζημνία έπμοιε παναδείβιαηα βζα ημ πυζμ αάζδ έδζκακ μζ

άκενςπμζ ζηδκ ζςζηή δζαηνμθή Οζ Ανπαίμζ Αζβφπηζμζ πνζκ απυ 5000 πνυκζα

έδζκακ ζημο ενβάηεξ πμο έπηζγακ ηζξ ποναιίδεξ ζηυνδμ πζζηεφμκηαξ πςξ ήηακ

ημκςηζηυ βζα ημ ζχια ηδκ πάνηδ μ ιέθακμξ γςιυξ εεςνμφκηακ ημ πθέςκ

ενεπηζηυ θαβδηυ βζα ημοξ πμθίηεξ ndash ζηναηζχηεξ O Ιππμηνάηδξ ζζπονίγμκηακ

υηζ laquoδ Γζαηνμθή είκαζ ημ ηαηαθθδθυηενμ θάνιαημ ημο ακενχπμοraquo

ηδκ δεηαεηία ημο ‟60 δ Παβηυζιζα Ονβάκςζδ Τβείαξ ζηδκ θεβυιεκδ ένεοκα

ηςκ 7 πςνχκ (Φζθακδία ΗΠΑ Οθθακδία Ιηαθία Γζμοβημζθααία Ιαπςκία

ηαζ Δθθάδα) απμδείπηδηε υηζ ημ ιζηνυηενμ πμζμζηυ εκδζζιυηδηαξ αθθά ηαζ

ειθάκζζδξ αζεεκεζχκ υπςξ ηανδζμπάεεζεξ ηανηίκμξ δζααήηδξ ημ ηαηείπακ μζ

ηάημζημζ ηδκ Κνήηδξ Η δζαθμνά ημοξ απυ ημοξ ηαημίημοξ ηςκ άθθςκ πςνχκ

έβηεζηαζ ηονίςξ ζηζξ δζαηνμθζηέξ ημοξ ζοκήεεζεξ ηαζ ημκ ηνυπμ γςήξ

Η δζαηνμθή ημοξ πενζθάιαακε ζε ηαεδιενζκή αάζδ ρςιί ηαζ αηαηένβαζηα

δδιδηνζαηά (πδβή εκένβεζαξ οδαηακενάηςκ ηαζ αζηαιίκδξ Β) θνμφηα ηαζ

θαπακζηά(ηονίςξ αζηαιίκεξ Α ηαζ C) ηαεχξ ηαζ βκήζζμ εθαζυθαδμ (εθεφεενμ

ζε πμθδζηενίκδ ηαζ πθμφζζα πδβή αζηαιίκδξ Δ) Έηνςβακ επίζδξ πμθφ ζοπκά

υζπνζα ράνζα ηαζ εαθαζζζκά δζηά ημοξ πμοθενζηά(πδβέξ πνςηεσκχκ) ηαεχξ

ηαζ παναδμζζαηυ βζαμφνηζ ηαζ ηονί(πδβή αζαεζηίμο) Δπίζδξ ηαηακάθςκακ

ζηδ θοζζηή ημοξ ιμνθή λδνμφξ ηανπμφξ ηαζ ιέθζ(πδβέξ ηςκ απαναίηδηςκ

αιζκμλέςκ ηαζ ιεηάθθςκ) εκχ έηακακ ηαζ πνήζδ αβκμφ ηναζζμφ

Μέζα απυ αοηή ηδκ πακδαζζία ηνμθχκ ηαζ βεφζεςκ ακ ηάκμοιε ιία

δζαηνμθζηή ακάθοζδ εα δζαπζζηχζμοιε υηζ ηακέκα ενεπηζηυ ζοζηαηζηυ δεκ

πανμοζζάγεηαζ ζε έθθεζρδ

Καηέθδλακ θμζπυκ ζημ ζοιπέναζια υηζ αοηυ ημ ιμηίαμ δζαηνμθήξ ήηακ ημ

ηαθφηενμ ηαζ ανπζηά μκμιάζηδηε Κνδηζηή Γζαηνμθή

ε πζμ εηηεηαιέκεξ ένεοκεξ ανέεδηε υηζ θίβμ πμθφ δ δζαηνμθή ηδξ οπυθμζπδξ

Δθθάδαξ δεκ δζέθενε απυ ημ ηδκ Κνδηζηή ηαζ ημ ίδζμ ίζποε ηαζ βζα υθεξ ηζξ

Μεζμβεζαηέξ Υχνεξ μπυηε ηαζ ιεημκμιάζηδηε ζε Μεζμβεζαηή Γζαηνμθή

ΓΙΑΣΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΚΗΗ

ε βεκζηέξ βναιιέξ μζ ζηόρνη ηεο δηαηξνθήο ελόο αζιεηή είκαζ μζ αηυθμοεμζ

Nα ηαθφπηεζ ηζξ εκενβεζαηέξ ημο ακάβηεξ ηαεχξ ηαζ ηζξ ακάβηεξ ημο ζε υθα ηα

ενεπηζηά ζημζπεία θαιαάκμκηαξ οπυρδ υηζ αοηέξ είκαζ ζδιακηζηά αολδιέκεξ θυβς ηδξ

έκημκδξ άζηδζδξ

Nα αημθμοεεί ημοξ βεκζημφξ ηακυκεξ ηδξ οβζεζκήξ δζαηνμθήξ πμο αμδεμφκ ζηδ

δζαηήνδζδ ηδξ ηαθήξ οβείαξ ιαηνμπνυεεζια ηαζ ζηδκ απμθοβή ηςκ αζεεκεζχκ

Nα μδδβήζεζ ζηδκ επίηεολδ ημο ηαηάθθδθμο ζςιαηζημφ αάνμοξ ηαζ ακαθμβίαξ ιοσημφ

ζζημφ-θίπμοξ βζα ημ ζοβηεηνζιέκμ αεθδηή

Nα αμδεήζεζ ημκ αεθδηή κα ιεβζζημπμζήζεζ ηα μθέθδ ηδξ πνμπυκδζήξ ημο

επζηνέπμκηαξ ζημκ μνβακζζιυ ημο κα ακαθάαεζ υζμ ημ δοκαηυ ηαπφηενα απυ ημκ

ηάιαημ ηδξ ζςιαηζηήξ δναζηδνζυηδηαξ πμο πνμδβήεδηε ηαεχξ ηαζ κα ζοιαάθεζ ζηδκ

ηαθφηενδ δοκαηή αζμθμβζηή πνμζανιμβή ημο

Φοζζηά μ ηάεε αεθδηήξ εα πνέπεζ κα ακηζιεηςπίγεηαζ ςξ λεπςνζζηή πενίπηςζδ

εθυζμκ μζ ακάβηεξ ημο ηαεμνίγμκηαζ απυ πμθθμφξ πανάβμκηεξ πμο ζπεηίγμκηαζ ιε ημ

ίδζμ ημ άεθδια ηαζ ηδ ζοβηεηνζιέκδ θάζδ ζημκ πνμπμκδηζηυ ηφηθμ ηα πνμζςπζηά

παναηηδνζζηζηά ημο αεθδηή αθθά ηαζ ημ βεκζηυηενμ ηνυπμ γςήξ ημο

Yδαηάλζξαθεο

Μμθμκυηζ δ ημζκή ακηίθδρδ εέθεζ ημ ζδιακηζηυηενμ πανάβμκηα

ζηδκ αεθδηζηή δίαζηα κα είκαζ μζ πνςηεΐκεξ μζ οδαηάκεναηεξ απμηεθμφκ ημ

ααζζηυηενμ ζημζπείμ ζηδκ αεθδηζηή δζαηνμθή εθυζμκ είκαζ δ ααζζηή πδβή εκένβεζαξ

ηαηά ηδ δζάνηεζα ηδξ πνμπυκδζδξ Kαζ αοηυ βζαηί δ παναβςβή εκένβεζαξ ηαηά ηδ

δζάνηεζα ηδξ έκημκδξ ιοσηήξ πνμζπάεεζαξ ελανηάηαζ απυ ηδ δζαεεζζιυηδηα ιοσημφ

βθοημβυκμο ημ μπμίμ απμηεθεί ηδ ιμνθή ιε ηδκ μπμία απμεδηεφμκηαζ ζημοξ ιοξ μζ

οδαηάκεναηεξ

O νοειυξ ιε ημκ μπμίμ ηαηακαθχκεηαζ ημ ιοσηυ βθοημβυκμ ηαηά

ηδκ άζθεζε ελανηάηαζ απυ πμθθμφξ πανάβμκηεξ υπςξ δ θοζζηή ηαηάζηαζδ μ ηφπμξ

ηαζ δ έκηαζδ ηδξ άζηδζδξ δ εενιμηναζία ημο πενζαάθθμκημξ ηαζ θοζζηά δ δίαζηα

Όηακ δ άζηδζδ είκαζ ορδθήξ έκηαζδξ δ ζςιαηζηή ελάκηθδζδ (ηάιαημξ) ένπεηαζ

ηαοηυπνμκα ιε ηδκ πθήνδ ηαηακάθςζδ ημο ιοσημφ βθοημβυκμο Όζμ ορδθυηενα

είκαζ ηα απμεέιαηα βθοημβυκμο πνζκ απυ ηδκ έκανλδ ηδξ άζηδζδξ ηυζμ ιεβαθφηενδ

είκαζ ηαζ δ δζάνηεζα πμο ιπμνεί μ αεθδηήξ κα απμδίδεζ ζε έκα ζοβηεηνζιέκμ νοειυ

οκεπχξ δ ηαηακάθςζδ οδαηακενάηςκ έπεζ ιεβάθδ ζδιαζία

Πνζκ απυ ηδκ πνμπυκδζδ βζα κα επζηεοπεεί δ ιέβζζηδ δοκαηή απμεήηεοζδ βθοημβυκμο

ζημοξ ιοξ

Mεηά ηδκ πνμπυκδζδ βζα ηδκ ηαπφηενδ δοκαηή επακαζφκεεζή ημο

οπκά ηαζ ηαηά ηδ δζάνηεζα ηδξ πνμπυκδζδξ ή εκυξ αβςκίζιαημξ ακημπήξ έηζζ χζηε δ

ελάκηθδζδ ημο βθοημβυκμο κα ακααθδεεί βζα υζμ ημ δοκαηυ ιεβαθφηενμ δζάζηδια ηαζ

επμιέκςξ ηαζ μ ιοσηυξ ηάιαημξ

Tμ είδμξ ηςκ οδαηακενάηςκ έπεζ ιεβάθδ ζδιαζία ζηδκ αεθδηζηή δζαηνμθή Eκχ ζημ

βεκζηυ πθδεοζιυ ζοζηήκεηαζ δ πνυζθδρδ οδαηακενάηςκ αναδείαξ απμννυθδζδξ

(δδιδηνζαηά υζπνζα ιαφνμ ρςιί ιαηανυκζα θνμφηα μθυηθδνα) ζημοξ αεθδηέξ

έιθαζδ πνέπεζ κα δίκεηαζ ζε οδαηάκεναηεξ ηαπείαξ απμννυθδζδξ (γάπανδ ποιμί

βθοηυγδ νφγζ άζπνμ ρςιί) πμο ιπμνμφκ κα πνδζζιμπμζδεμφκ άιεζα ςξ πδβή

εκένβεζαξ αθθά ηαζ ακαπθδνχκμοκ ηαπφηενα ημ ιοσηυ βθοημβυκμ υηακ εηείκμ έπεζ

ελακηθδεεί

Eδχ εα πνέπεζ κα ζδιεζςεεί υηζ δ ηαηακάθςζδ οδαηακενάηςκ ηαπείαξ απμννυθδζδξ

εα πνέπεζ κα απμθεφβεηαζ 15-45 θεπηά πνζκ απυ ηδκ έκανλδ ηδξ άζηδζδξ αθμφ ζε

ηάπμζμοξ αεθδηέξ δ έκημκδ έηηνζζδ ζκζμοθίκδξ πμο πνμηαθείηαζ ζηα πνχηα θεπηά

ηδξ άζηδζδξ πνμηαθεί ηαζ οπμβθοηαζιία ιεζχκμκηαξ έηζζ ζδιακηζηά ηδκ απυδμζδ

Tμ θαζκυιεκμ αοηυ υιςξ δεκ παναηδνείηαζ υηακ αοημί μζ οδαηάκεναηεξ

ηαηακαθςεμφκ ηαηά ηδ δζάνηεζα ηδξ άζηδζδξ

Πξσηετλεο

Oζ πνςηεΐκεξ απμηεθμφκ ηα δμιζηά ζοζηαηζηά ηςκ πενζζζυηενςκ ζζηχκ ημο ζχιαημξ

Aοηυξ είκαζ μ θυβμξ βζα ημκ μπμίμ είκαζ πμθφ δζαδεδμιέκδ δ ακηίθδρδ υηζ δ αολδιέκδ

πνυζθδρδ πνςηεΐκδξ έπεζ ςξ απμηέθεζια ηδκ ακάθμβδ αφλδζδ ημο ιοσημφ ζζημφ

φβπνμκεξ ιεθέηεξ έπμοκ δείλεζ υηζ δ ζοζηδιαηζηή άζηδζδ ιεβαθχκεζ ηδκ ακάβηδ

ημο μνβακζζιμφ ζε πνςηεΐκδ ιε ημοξ αηυθμοεμοξ ιδπακζζιμφξ

1 O ηαηααμθζζιυξ ηςκ πνςηεσκχκ ζοκεζζθένεζ ζηζξ αολδιέκεξ εκενβεζαηέξ ακάβηεξ

2 H έκημκδ άζηδζδ ιε άνζδ αανχκ πνμηαθεί αφλδζδ ημο ιοσημφ ζζημφ άνα ηαζ

εεηζηυ ζζμγφβζμ αγχημο

3 H έκημκδ άζηδζδ πνμηαθεί ηαηαζηνμθή ηάπμζςκ ιοσηχκ ζκχκ ηαζ εκγφιςκ πμο

πνέπεζ κα ακαπαναπεμφκ

Oζ αηνζαείξ ακάβηεξ εκυξ αεθδηή ζε πνςηεΐκεξ επδνεάγμκηαζ απυ πμθθμφξ

πανάβμκηεξ υπςξ ημ είδμξ ημο αεθήιαημξ δ δζάνηεζα ηαζ δ έκηαζδ ηδξ πνμπυκδζδξ

αθθά ηαζ δ μθζηή εκενβεζαηή πνυζθδρδ υηακ εηείκδ είκαζ ακεπανηήξ μζ ακάβηεξ ζε

πνςηεΐκδ αολάκμκηαζ αθμφ αοηέξ μλεζδχκμκηαζ βζα κα παναπεεί εκένβεζα

ε βεκζηέξ βναιιέξ έκαξ αεθδηήξ πνεζάγεηαζ πενίπμο 17βν πνςηεΐκδξ ακά ηζθυ

ζςιαηζημφ αάνμοξ διενδζίςξ Έκαξ αεθδηήξ πμο γοβίγεζ 75 ηζθά βζα πανάδεζβια

πνεζάγεηαζ 1275βν πνςηεΐκδξ ηδκ διένα H πνςηεΐκδ αοηή εα πνέπεζ κα είκαζ

ορδθήξ αζμθμβζηήξ αλίαξ ιε άθθα θυβζα κα πενζέπεζ υθα ηα απαναίηδηα αιζκμλέα

πμο δεκ ιπμνμφκ κα παναπεμφκ ζημκ μνβακζζιυ Πνέπεζ υιςξ κα ημκζζηεί υηζ δ

οπεναμθζηή ηαηακάθςζδ πνςηεσκχκ πμο λεπενκά ηζξ ακάβηεξ ημο αεθδηή δεκ μδδβεί

ζε πεναζηένς αφλδζδ ημο ιοσημφ ζζημφ αθθά ζε θζπμβέκεζδ

Λίπε

Όπςξ πνμακαθένεδηε ημ ακχηαημ πμζμζηυ θίπμοξ ζηδ δίαζηα ημο αεθδηή δεκ εα

πνέπεζ κα λεπενκά ημ 25 ηδξ διενήζζαξ εκενβεζαηήξ πνυζθδρδξ ηαζ ηα

ηεημνεζιέκα θίπδ ημ 10 Aοηυ ζζπφεζ αηυια ηαζ ζε πενζπηχζεζξ πμθφ ορδθήξ

εκενβεζαηήξ ηαηακάθςζδξ μπυηε μζ επζπθέμκ εκενβεζαηέξ ακάβηεξ εα πνέπεζ κα

ηαθφπημκηαζ απυ οδαηάκεναηεξ Όπςξ ζοζηήκεηαζ ηαζ ζημ βεκζηυ πθδεοζιυ δ

έιθαζδ πνέπεζ κα δίκεηαζ ζηα ιμκμαηυνεζηα θίπδ πμο δεκ επζαανφκμοκ ημ

ηανδζαββεζαηυ ζφζηδια H οπεναμθζηή ηαηακάθςζδ θίπμοξ απυ ημκ αεθδηή πνέπεζ

κα απμθεφβεηαζ βζα έκακ επζπθέμκ θυβμ (εηηυξ απυ ηζξ ιαηνμπνυκζεξ επζπηχζεζξ ημο

ζηδκ οβεία) ημ θίπμξ ηαεοζηενεί ηδ πχκερδ ηαζ ιπμνεί κα πνμηαθέζεζ δοζθμνία

ηαηά ηδ δζάνηεζα ηδξ άζηδζδξ ή θυβς ημνεζιμφ κα απμηνέρεζ ηδκ επανηή

ηαηακάθςζδ οδαηακενάηςκ πμο είκαζ δ ηαθφηενδ πδβή εκένβεζαξ

Bηηακίλεο

Eίκαζ βκςζηυ υηζ μζ πενζζζυηενεξ αζηαιίκεξ δνμοκ ςξ ηαηαθφηεξ

βζα ημκ μνβακζζιυ ζοιιεηέπμκηαξ ζε ακηζδνάζεζξ παναβςβήξ εκένβεζαξ Σμ βεβμκυξ

αοηυ υιςξ έπεζ μδδβήζεζ ζηδ θακεαζιέκδ ακηίθδρδ υηζ δ επζπθέμκ ηαηακάθςζδ

αζηαιζκμφπςκ ζηεοαζιάηςκ ιπμνεί κα εκζζπφζεζ ηζξ ακηζδνάζεζξ αοηέξ

H ζοκζζηχιεκδ διενήζζα πνυζθδρδ αζηαιζκχκ έπεζ ηαεμνζζηεί ιε αάζδ ηζξ ακάβηεξ

ημο βεκζημφ πθδεοζιμφ ημ ενχηδια θμζπυκ είκαζ εάκ δ αολδιέκδ ιεηααμθζηή

δναζηδνζυηδηα ηςκ αεθδηχκ επδνεάγεζ ηζξ ακάβηεξ ημοξ ζε αζηαιίκεξ

H πθεζμκυηδηα ηςκ ηθζκζηχκ ενεοκχκ έπεζ δείλεζ υηζ μζ αεθδηέξ πμο αημθμοεμφκ

ζζμννμπδιέκδ πμζμηζηά ηαζ πμζμηζηά δζαηνμθή ιε υθεξ ηζξ μιάδεξ ηνμθχκ δεκ έπμοκ

υθεθμξ απυ αζηαιζκμφπα ζοιπθδνχιαηα Eλαίνεζδ απμηεθμφκ μζ πενζπηχζεζξ πμθφ

ορδθήξ ή πμθφ παιδθήξ εκενβεζαηήξ πνυζθδρδξ πμο παναηδνμφκηαζ ζε

ζοβηεηνζιέκεξ μιάδεξ αεθδηχκ μπυηε έκα πμθοαζηαιζκμφπμ ζοιπθήνςια ιπμνεί κα

ηαθφρεζ πζεακέξ εθθείρεζξ Eπίζδξ ηάπμζεξ ιεθέηεξ έπμοκ δείλεζ υηζ ηα

ζοιπθδνχιαηα αζηαιίκδξ B αολάκμοκ ηδκ απυδμζδ ζε εενιά ηθίιαηα εκχ δ

πνυζθδρδ αζηαιίκδξ E αολάκεζ ηδκ ακημπή ζε ιεβάθμ ορυιεηνμ Tέθμξ εα πνέπεζ κα

ζδιεζςεεί υηζ δ έκημκδ αενμαζηή άζηδζδ αολάκεζ ηδκ παναβςβή εθεφεενςκ νζγχκ

μλοβυκμο οκεπχξ βζα ημκ αεθδηή έπεζ ζδζαίηενδ ζδιαζία κα ηαηακαθχκεζ επανηείξ

πμζυηδηεξ ακηζμλεζδςηζηχκ (αζηαιίκεξ A E ηαζ C)

Mέηαιια θαη ηρλνζηνηρεία

Έπεζ παναηδνδεεί υηζ μζ αεθδηέξ πανμοζζάγμοκ ζοπκά εθθείρεζξ ζε ηάπμζα ιεηαθθζηά

άθαηα ηαζ ζπκμζημζπεία Αοηυ μθείθεηαζ ζε ηαηή δζαηνμθή ηαζ ζε αφλδζδ ηςκ

ακαβηχκ ιέζς ηδξ άζηδζδξ ζε ηάπμζεξ πενζπηχζεζξ

Aσβέστιο

Tμ αζαέζηζμ είκαζ απαναίηδημ βζα ηδκ πγεία ηςκ μζηχκ Ακεπανηήξ πνυζθδρδ

αζαεζηίμο ζε ζοκδοαζιυ ιε μνιμκζηέξ ακςιαθίεξ πμο ζοπκά παναηδνμφκηαζ ζε

κεανέξ αεθήηνζεξ παιδθμφ ζςιαηζημφ αάνμοξ ηαεζζηά απαναίηδηδ ηδκ πνυζθδρδ

ζοιπθδνχιαημξ αζαεζηίμο βζα ηδκ απμθοβή μζηεμπυνςζδξ

Σίδηρος

O ζίδδνμξ έπεζ ιεβάθδ ζδιαζία ζηδκ αεθδηζηή δζαηνμθή αθμφ δ ζζδδνμπεκζηή

ακαζιία εθαηηχκεζ ζδιακηζηά ηδκ απυδμζδ Έθθεζρδ ζζδήνμο παναηδνείηαζ ζοπκά

ζημοξ αεθδηέξ δ μπμία υιςξ δεκ έπεζ επίδναζδ ζηδκ απυδμζδ εάκ δεκ ζοκμδεφεηαζ

απυ παιδθυ αζιαημηνίηδ H έθθεζρδ ζζδήνμο είκαζ πζμ ζοκήεδξ ζε κεανέξ αεθήηνζεξ

ηαζ μθείθεηαζ εκ ιένεζ ζε ακεπανηή δίαζηα ηαζ ζηδκ έιιδκμ νφζδ Eπίζδξ ηάπμζεξ

ιεθέηεξ έπμοκ δείλεζ υηζ δ ζοζηδιαηζηή άζηδζδ ιπμνεί κα επζδνάζεζ ζημ

ιεηααμθζζιυ ημο ζζδήνμο Eάκ μζ αολδιέκεξ ακάβηεξ δεκ ιπμνμφκ κα ηαθοθεμφκ απυ

ηδ δζαηνμθή ιπμνεί κα δμεεί ζοιπθήνςια ζζδήνμο Πνέπεζ κα ζδιεζςεεί εδχ υηζ

οπεναμθζηή δυζδ εκδέπεηαζ κα επδνεάζεζ ανκδηζηά ηδκ απμννυθδζδ ηάπμζςκ

ζπκμζημζπείςκ (ππ ρεοδανβφνμ)

Όζμκ αθμνά ζηα οπυθμζπα ιέηαθθα ηαζ ζπκμζημζπεία μζ ιεθέηεξ δείπκμοκ υηζ δ

επζπθέμκ πνυζθδρδ δεκ επζδνά ζηδκ απυδμζδ ιε ηδκ πνμτπυεεζδ υηζ οπάνπμοκ ζε

επανηείξ πμζυηδηεξ ζηδ δζαηνμθή

Nερό και ηλεκτρολύτες H έκημκδ πνμπυκδζδ αολάκεζ ηδκ απμαμθή κενμφ ηαζ δθεηηνμθοηχκ απυ ημκ

μνβακζζιυ ιέζς ηδξ αολδιέκδξ εθίδνςζδξ H ζδιαζία ηδξ επανημφξ εκοδάηςζδξ βζα

ημκ αεθδηή είκαζ ακαιθζζαήηδηδ βζα ηδκ απμθοβή αθοδάηςζδξ ηαζ δζαηαναπχκ

δθεηηνμθοηχκ πμο έπμοκ ζμαανυηαηεξ επζπηχζεζξ ζηδκ οβεία ηαζ θοζζηά ηδκ

απυδμζδ Tα δζαθφιαηα πμο πνδζζιμπμζμφκηαζ βζα ηδκ εκοδάηςζδ ηςκ αεθδηχκ είκαζ

ημ κενυ ιε πνμζεήηδ πθςνζμφπμο καηνίμο ή ιε πνμζεήηδ βθοηυγδξ ζε δζάθμνεξ

ζοβηεκηνχζεζξ ή απθχξ ημ κενυ H επζθμβή βίκεηαζ ιε αάζδ πμθθμφξ πανάβμκηεξ μζ

ηονζυηενμζ απυ ημοξ μπμίμοξ είκαζ μζ ελήξ

1 H έκηαζδ δ δζάνηεζα ηαζ ημ είδμξ ηδξ πνμπυκδζδξ

2 H εενιμηναζία ηαζ δ οβναζία ημο πενζαάθθμκημξ

Πνέπεζ κα ζδιεζςεεί εδχ υηζ ζε αβχκεξ ακημπήξ μ αεθδηήξ εα πνέπεζ κα

εκοδαηχκεηαζ ζοζηδιαηζηά ηαζ υπζ ζφιθςκα ιε ηδ δίρα ημο ε βεκζηέξ βναιιέξ

ηάεε 15-20 θεπηά πνέπεζ κα ηαηακαθχκμκηαζ 150-250ml

Kαφές-αλκοόλ O ηαθέξ ηαεχξ ηαζ υθα ηα ηαθεσκμφπα πμηά (ππ ηζάζ ακαροηηζηά ηφπμο ηυθα)

επζδνμφκ ιέζς ηδξ ηαθεΐκδξ ζημ ηεκηνζηυ κεονζηυ ζφζηδια ηαζ ημ ιομηάνδζμ ηαζ

αολάκμοκ ηδκ παναβςβή αδνεκαθίκδξ Χζηυζμ μζ επζδνάζεζξ αοηέξ ηδξ ηαθεΐκδξ

βίκμκηαζ ακηζθδπηέξ ζηδκ απυδμζδ ημο αεθδηή υηακ δ δυζδ λεπενκά ηα 500mg (έκα

θθζηγάκζ ηαθέ πενζέπεζ πενίπμο 100mg)

Iδζαίηενδ είκαζ δ ζδιαζία ηδξ ηαθεΐκδξ ζηα αεθήιαηα ακημπήξ αθμφ αολάκεζ ηδ

θζπυθοζδ ηαζ ζοκεπχξ ηδ πνήζδ εθεφεενςκ θζπανχκ μλέςκ βζα εκένβεζα

ηαεοζηενχκηαξ έηζζ ηδκ ηαηακάθςζδ ημο ιοσημφ βθοημβυκμο Eπίζδξ δ ηαθεΐκδ

ιεζχκεζ ημ αίζεδια ηδξ ηυπςζδξ

Tο αλκοόλ ζε ιζηνέξ δυζεζξ δεκ επζδνά ζηδκ απυδμζδ ε ιεβάθεξ υιςξ δυζεζξ δ

επίδναζή ημο είκαζ ανκδηζηή βζαηί ιεζχκεζ ηδκ ροπμηζκδηζηή απυδμζδ Eπίζδξ θυβς

ηδξ δζμονδηζηήξ ημο δνάζδξ ιπμνεί κα ζοκηεθέζεζ ζηδκ αθοδάηςζδ ημο αεθδηή

Βζηαιίκδ

Ονζζιυξ Οζ αζηαιίκεξ είκαζ ηάλδ μνβακζηχκ πδιζηχκ εκχζεςκ μζ μπμίεξ είκαζ

απαναίηδηεξ βζα ηδκ ηακμκζηή αφλδζδ ηαζ δζαηήνδζδ εκυξ γςκηακμφ μνβακζζιμφ μ

μπμίμξ δεκ είκαζ ζε εέζδ κα ηζξ ζοκεέζεζ Ακεονίζημκηαζ ζηδκ ηνμθή ηςκ

(εηενυηνμθςκ) μνβακζζιχκ δνμοκ αηυιδ ηαζ υηακ ακεονίζημκηαζ ζε πμθφ ιζηνέξ

πμζυηδηεξ εκχ δεκ έπμοκ εενιζδζηή αλία Η δνάζδ ημοξ έβηεζηαζ ζηδκ νφειζζδ ηδξ

ιεηααμθζηήξ δζαδζηαζίαξ ηαζ ηςκ εκενβεζαηχκ ιεηαηνμπχκ πμο ζοιααίκμοκ ζημκ

μνβακζζιυ

Βζμθμβζηή ζδιαζία Οζ αζηαιίκεξ νοειίγμοκ ηζξ δζάθμνεξ ακηζδνάζεζξ ημο

ιεηααμθζζιμφ εκχ άθθμζ ιεηααμθίηεξ υπςξ ηα θίπδ μζ οδαηάκεναηεξ ηαζ μζ

πνςηεΐκεξ πνδζζιμπμζμφκηαζ ςξ πνχηδ φθδ αοηχκ ηςκ ακηζδνάζεςκ Έθθεζρδ ιζαξ

αζηαιίκδξ ζηαιαηάεζ ηζξ εζδζηέξ ιεηααμθζηέξ ενβαζίεξ ηαζ ιπμνεί κα αθθάλεζ ηδ

ιεηααμθζηή ζζμννμπία ζημκ μνβακζζιυ

Βαζζηή δζάηνζζδ αζηαιζκχκ Οζ αζηαιίκεξ έπμοκ δζαθμνέξ ιεηαλφ ημοξ ςξ πνμξ

ηδ δμιή ηαζ ηδ θεζημονβία ημοξ ηαζ δζαηνίκμκηαζ ζε ηνεζξ ααζζηέξ ηαηδβμνίεξ ζηζξ

οδαημδζαθοηέξ ηαζ θζπμδζαθοηέξ ηαεχξ ηαζ ζηζξ ακηζμλεζδςηζηέξ αζηαιίκεξ

Τδαημδζαθοηέξ αζηαιίκεξ

Οζ οδαημδζαθοηέξ αζηαιίκεξ πενζθαιαάκμοκ ηδ αζηαιίκδ C ηαζ ηδκ μιάδα ηςκ

αζηαιζκχκ Β Δίκαζ απθά ιυνζα πμο πενζέπμοκ οδνμβυκμ μλοβυκμ ηαζ άκεναηα εκχ

ιενζηά εείμ άγςημ ηαζ ημαάθηζμ Ο ααειυξ δζάθοζδξ ημοξ ζημ κενυ είκαζ

δζαθμνεηζηυξ ηαζ αοηή δ ζδζυηδηα επδνεάγεζ ηδκ απμννυθδζδ ημοξ απυ ημ έκηενμ ηαζ

ζηδ ζοκέπεζα ηδκ απέηηνζζδ ημοξ ηαζ ηδκ απμεήηεοζδ ημοξ ζημοξ ζζημφξ ημο

μνβακζζιμφ

Λζπμδζαθοηέξ αζηαιίκεξ

Οζ θζπμδζαθοηέξ αζηαιίκεξ ελανηχκηαζ απυ ηα δζαηνμθζηά θζπανά βζα ηδκ

απμννυθδζδ ηαζ ιεηαθμνά ημοξ Καηακέιμκηαζ ζε 4 μιάδεξ Α D E ηαζ Κ Οζ

αζηαιίκεξ αοηέξ δεκ πνμζθένμκηαζ υθεξ απυ ηνμθζηέξ πδβέξ ηαζ ιενζηέξ

δδιζμονβμφκηαζ ηαζ ζοκηίεεκηαζ απυ ημοξ μνβακζζιμφξ

Βαζζηέξ πθδνμθμνίεξ βζα ηζξ Βζηαιίκεξ

Πνμαζηαιίκδ Α ή α-ηανμηέκζμ

Σμ α-ηανμηέκζμ είκαζ δ πνμαζηαιίκδ ηδξ αζηαιίκδξ Α Δοκμεί ηα ηφηηανα ζημ κα

πνμζηαηεφμκηαζ απυ ηζξ εθεφεενεξ νίγεξ Δπζπνυζεεηα δ αζηαιίκδ Α είκαζ αοηή πμο

εκζζπφεζ ηδκ υναζδ αμδεά ζηδκ ηαθή θεζημονβία ημο ακμζμπμζδηζημφ ζοζηήιαημξ

ζοιαάθθεζ ζηδκ ακάπηολδ ηαζ ζηδκ δζαηήνδζδ βενχκ μζηχκ ηαζ οβζμφξ δένιαημξ

ιαθθζχκ δμκηζχκ ηαζ μφθςκ Δπίζδξ πνμζηαηεφεζ ημ δένια απυ ηδκ λδνυηδηα ηαζ

εκδοκαιχκεζ ηδκ οβεία ηςκ αθεκκμβυκςκ

Βζηαιίκδ Β1 ή εεζαιίκδ

Η αζηαιίκδ Β1 είκαζ μ ααζζηυξ ζοκηεθεζηήξ βζα ημκ ιεηααμθζζιυ ηςκ οδαηακενάηςκ

ημο θίπμοξ ηαζ ηςκ πνςηεσκχκ βζα ηδκ απεθεοεένςζδ εκένβεζαξ Η αζηαιίκδ Β1

εοκμεί ηδκ ακάπηολδ ηδκ ηαθή θεζημονβία ηδξ ηανδζάξ ηαζ ημο κεονζημφ ζοζηήιαημξ

Αηυιδ αολάκεζ ηδκ πκεοιαηζηή δναζηδνζυηδηα ηαεμνίγεζ ηδκ υνελδ ημκ ιοσηυ ηυκμ

ηαζ ηδκ θοζζμθμβζηή δζακμδηζηή ηαηάζηαζδ

Βζηαιίκδ Β2 ή νζαμθθααίκδ

Η αζηαιίκδ Β2 αμδεά ζηδκ ακάπηολδ ηαζ ηδκ ακαπαναβςβή Δίκαζ αοηή πμο ζοκηεθεί

ζηδ δδιζμονβία οβζμφξ δένιαημξ κοπζχκ ιαθθζχκ αμδεά ζηδκ υναζδ ηαηαπναΰκεζ

μζδήιαηα ζημ ζηυια ζηα πείθδ ζηδ βθχζζα ηαζ αεθηζχκεζ ημκ ιεηααμθζζιυ

Βζηαιίκδ Β3 ή κζαζίκδ ή κζημηζκαιίδζμ

Η αζηαιίκδ Β3 είκαζ μ ααζζηυξ πανάβμκηαξ βζα ηδκ ζφκεεζδ ηςκ ζελμοαθζηχκ

μνιμκχκ ηδκ οβεία ημο δένιαημξ ηαζ ημο πεπηζημφ ζοζηήιαημξ Βμδεά ημκ

μνβακζζιυ κα απμηηήζεζ πενζζζυηενδ εκένβεζα αλζμπμζχκηαξ ηαηάθθδθα ηζξ ηνμθέξ

βζ‟ αοηυ ηαζ ιεζχκεζ ηδκ έκηαζδ ηςκ διζηνακζχκ ηδκ πμθδζηενίκδ ηα ηνζβθοηενίδζα

ηαζ ηδκ ορδθή πίεζδ ημο αίιαημξ Δπζπθέμκ δζεοημθφκεζ ημκ εβηέθαθμ κα

θεζημονβήζεζ ηαθφηενα Όηακ οπάνπεζ έθθεζρδ ειθακίγεηαζ οπυ ιμνθή ηαηάεθζρδξ

ηαζ αζηάεεζαξ

Βζηαιίκδ Β5 ή πακημεεκζηυ μλφ

Η αζηαιίκδ Β5 αμδεά ζηδκ μιαθή ακάπηολδ ημο ζχιαημξ ηαζ ημο ηεκηνζημφ κεονζημφ

ζοζηήιαημξ οιαάθεζ ζηδκ ηαθή θεζημονβία ηςκ επζκεθνζδίςκ ιεηαηνέπεζ ημ θίπμξ

ηαζ ηδκ γάπανδ ζε εκένβεζα ηαζ ιεζχκεζ ηα ημλζηά απμηεθέζιαηα πμθθχκ

ακηζαζμηζηχκ

Βζηαιίκδ Β6 ή πονζδμλίκδ

Η αζηαιίκδ Β6 είκαζ αοηή πμο ζοιιεηέπεζ ζημ ιεηααμθζζιυ ηςκ αιζκμλέςκ ηςκ

θζπχκ ηαζ ηςκ πνςηεσκχκ Η θεζημονβία ηδξ είκαζ απαναίηδηδ έηζζ χζηε κα θεζημονβά

θοζζμθμβζηά μ εβηέθαθμξ ημ κεονζηυ ηαζ ημ ιοσηυ ζφζηδια Αηυιδ ζοκηεθεί ζηδκ

δδιζμονβία ενοενχκ αζιμζθαζνίςκ ηαζ ακηζζςιάηςκ

Βζηαιίκδ Β9 ή θμθζηυ μλφ ή θοθθζηυ μλφ

Σμ θμθζηυ μλφ ακήηεζ ζημ ζφιπθεβια ηςκ αζηαιζκχκ Β Βμδεά ζημ κα ιεζςεεί δ

ανηδνζμζηθήνοκζδ ηαζ πνμζηαηεφεζ ημ ηανδζαββεζαηυ ζφζηδια Δίκαζ απαναίηδημ

βζα ηδκ ακηζιεηχπζζδ ηδξ ακαζιίαξ βζα ηδκ ζφκεεζδ ημο DNA ηαζ ημο RNA ημο

μνβακζζιμφ οκηείκεζ ζηδκ οβεία ημο δένιαημξ ηαζ ημκχκεζ ηδκ υνελδ

Βζηαιίκδ Β12 ή ημααθαιίκδ

Η αζηαιίκδ Β12 ζπδιαηίγεζ ηαζ ακαγςμβμκεί ηα ενοενά αζιμζθαίνζα Με αοηή ηδκ

αζηαιίκδ δζαηδνείηε οβζέξ ημ κεονζημφ ζφζηδια επζηαπφκεζ ηδκ πεπηζηή δζαδζηαζία

αολάκεζ ηδκ εκενβδηζηυηδηα εθαηηχκεζ ημκ εηκεονζζιυ αεθηζχκεζ ηδκ ικήιδ ηδκ

ζοβηέκηνςζδ ηαζ ηδκ ζζμννμπία ηαζ ζοιαάθθεζ ζημκ ιεηααμθζζιυ ηδξ πνςηεΐκδξ ημο

θίπμοξ ηαζ ηςκ οδαηακενάηςκ

Βζηαιίκδ C ή αζημναζηυ μλφ

Η αζηαιίκδ C αμδεά ζημ ζπδιαηζζιυ ημο ημθθαβυκμο ζημ ιεηααμθζζιυ ηςκ

αιζκμλέςκ ζηδκ απμννυθδζδ ημο ζζδήνμο ζημκ ιεηααμθζζιυ ημο θίπμοξ ζηδκ

ζζπονμπμίδζδ ηςκ ηνζπμεζδχκ αββείςκ ηαζ ζηδκ εκενβμπμίδζδ ημο θοθθζημφ μλέμξ

Δπζπθέμκ εκδοκαιχκεζ ημ ακμζμπμζδηζηυ ζφζηδια πνμθαααίκμκηαξ έηζζ ανηεηέξ

ζχζεζξ ηαζ ηνομθμβήιαηα Γζαηδνεί οβζέξ ημ δένια ηα μφθα έπεζ ακηζμλεζδςηζηέξ

ζηακυηδηεξ ηαζ επζηαπφκεζ ηδκ ακάννςζδ

Βζηαιίκδ D ή ηαθζζθενυθδ

Η αζηαιίκδ D εκενβμπμζεί ημ αζαέζηζμ ηαζ ημ θχζθμνμ Γζαηδνεί ηδκ ηαθή

ηαηάζηαζδ ηςκ μζηχκ ηαζ ηςκ δμκηζχκ Βμδεά ζηδκ αθμιμίςζδ ηδξ αζηαιίκδξ Α

ζηδκ ηαθφηενδ απμννυθδζδ ημο αζαεζηίμο ηαζ ηδκ πνυζθδρδ ηςκ ηνομθμβδιάηςκ

ζε ζοκδοαζιυ ιε ηζξ αζηαιίκεξ Α ηαζ C

Βζηαιίκδ Δ

Η αζηαιίκδ Δ πνμθοθάζζεζ ηα ηφηηανα απυ ηζξ εθεφεενεξ νίγεξ (οπενμλεζδςηζηέξ

εκχζεζξ) ελαζηίαξ ημο υηζ έπεζ ζζπονή ακηζμλεζδςηζηή δνάζδ Δπζπνυζεεηα

πνμζηαηεφεζ ηα ενοενά αζιμζθαίνζα απυ ηδκ πνυςνδ ςνίιακζδ ηαζ εεςνείηαζ

απαναίηδημ ζοζηαηζηυ βζα ηδκ ηοηηανζηή ακαπκμή Δπίζδξ πνμζηαηεφεζ ημκ

πκεοιμκζηυ ζζηυ απυ ηδκ ιυθοκζδ ηδξ αηιυζθαζναξ Πνμθαιαάκεζ ηαζ δζαθφεζ ημοξ

ενυιαμοξ εκζζπφεζ ημ ακμζμπμζδηζηυ ζφζηδια ιεζχκεζ ηδκ ηυπςζδ ηαζ επζηαπφκεζ

ηδκ επμφθςζδ ηςκ πθδβχκ Σέθμξ δ αζηαιίκδ E πνμζηαηεφεζ ηα αββεία απυ ηδκ

ανηδνζμζηθήνοκζδ ζοιαάθθεζ ζηδκ ιείςζδ ηδξ πίεζδξ ηαζ ημο ηζκδφκμο ειθάκζζδξ

ζηεθακζαίαξ κυζμο

Βζηαιίκδ Η ή αζμηίκδ

Η αζηαιίκδ Η ζοκεζζθένεζ ζημκ ιεηααμθζζιυ ηςκ θζπζδίςκ ηαζ ηςκ αιζκμλέςκ

Βμδεάεζ ζηδκ ακηζιεηχπζζδ ηδξ ηνζπυπηςζδξ ηαζ ακαημοθίγεζ απυ ημοξ ιοσημφξ

πυκμοξ

Βζηαιίκδ Κ

Η αζηαιίκδ Κ έπεζ ακηζαζιμνναβζηή δνάζδ ηαζ εεςνείηαζ απαναίηδηδ βζα ηδ ζφκεεζδ

ηδξ πνμενμιαίκδξ οζπεηίγεηαζ ιε ημ αζαέζηζμ ηαζ είκαζ απαναίηδηδ βζα ηδκ πήλδ

ημο αίιαημξ Τπάνπμοκ δφμ είδδ αζηαιίκδξ Κ δ Κ1 δ μπμία ανίζηεηαζ ζοκήεςξ ζηα

θαπακζηά ηαζ δ Κ2 δ μπμία ζοκηίεεηαζ ζηδκ εκηενζηή πθςνίδα Τπάνπεζ ηαζ δ

ζοκεεηζηή Κ3 δ μπμία πμνδβείηαζ ιυκμ ιε ζαηνζηή ζοκηαβή

Πμζεξ αζηαιίκεξ οπάνπμοκ ζε πμζα θαβδηά

Βζηαιίκδ C Δζπενζδμεζδή θνμφηα ηανπμί ηνζακηάθοθθμο ηενάζζα acerola ζπυνμζ

alfalfa αθαζηάνζα cantaloupe θνάμοθεξ ιπνυημθμ κημιάηα ηαζ πνάζζκεξ πζπενζέξ

Βζηαιίκδ D μθμιυξ ζανδέθεξ νέββεξ ιακζηάνζα shiitake βάθα ηαζ

βαθαηημημιζηά πνμσυκηα ειπθμοηζζιέκα ιε αζηαιίκδ D ηνυημζ αοβχκ ηαζ μνβακζηυ

ηνέαξ

Βζηαιίκδ Α οηχηζ αοβά ηίηνζκα θνμφηα ηαζ θαπακζηά ζημφνα πνάζζκα θνμφηα

ηαζ θαπακζηά πθήνεξ βάθα ηαζ βαθαηημημιζηά πνμσυκηα

Βζηαιίκδ Β-1 Μαβζά ιπφναξ πθήνδ δδιδηνζαηά ιεθάζζα απυ blackstrap ιαφνμ

νφγζ μνβακζηά ηνέαηα ηαζ ηνέαηα ράνζ πμοθενζηά ηνυημζ αοβχκ υζπνζα ηαζ

ηανφδζα

Βζηαιίκδ Β-12 Ονβακζηά ηνέαηα ράνζα πμζνζκυ αοβά ηονί πθήνεξ βάθα ηαζ

βαθαηημημιζηά πνμσυκηα

Βζηαιίκδ Β-2 Μαβζά ιπφναξ πθήνδ δδιδηνζαηά ιεθάζζα απυ blackstrap

μνβακζηυ ηνέαξ ηνυημζ αοβχκ υζπνζα ηαζ ηανφδζα

Βζηαιίκδ Β-6 Κνέαηα ηαζ μνβακζηά ηνέαηα πθήνδ δδιδηνζαηά ιαβζά ιπφναξ

ιεθάζζα απυ blackstrap ζπυνμζ ζζηανζμφ υζπνζα ηαζ θαπακζηά ιε πνάζζκα θφθθα

Βζηαιίκδ Δ Έθαζα ροπνήξ ζοιπίεζδξ αοβά θφηνα ζζηανζμφ μνβακζηυ ηνέαξ

ιεθάζζα βθοημπαηάηεξ ηαζ θαπακζηά ιε θφθθα

Βζηαιίκδ Κ Λαπακζηά ιε πνάζζκα θφθθα ηνυημζ αοβχκ έθαζμ safflower ιεθάζζα

απυ blackstrap ημοκμοπίδζ ηαζ ζυβζα

Πχξ θεζημονβμφκ

Vitamin A διακηζηή βζα οβζή ιάηζα δένια ιαθθζά μζηά δυκηζα ηαζ ιοσηέξ

ιειανάκεξ ηςκ ακαπκεοζηζηχκ πεπηζηχκ ηαζ μονμδυπςκ μδχκ

Vitamin B1 (Thiamine) διακηζηή βζα ηδκ απεθεοεένςζδ εκένβεζαξ απυ ηζξ

ηνμθέξ ηδκ δζαηήνδζδ ηδξ αηεναζυηδηαξ ημο κεονζημφ ζοζηήιαημξ ηαζ βζα δζάθμνεξ

άθθεξ ιεηααμθζηέξ θεζημονβίεξ Δπίζδξ είκαζ απαναίηδηδ βζα ηδκ θοζζμθμβζηή υνελδ

ηαζ ακάπηολδ

Vitamin B2 (Riboflavin) οιιεηέπεζ ζηδκ απεθεοεένςζδ εκένβεζαξ απυ ηζξ

ηνμθέξ Βμδεά ζηδ δζαηήνδζδ ηδξ οβείαξ ημο δένιαημξ ηςκ ιαηζχκ ηαζ ηδξ

εζςηενζηήξ επέκδοζδξ ηδξ ιφηδξ ηαζ ημο θαζιμφ Βμδεά επίζδξ ζημ ζπδιαηζζιυ ηςκ

εκγφιςκ ημο ζοηςηζμφ ηαζ ζηδ θοζζμθμβζηή θεζημονβία ημο δζακμδηζημφ ηαζ ιοσημφ

ζοζηήιαημξ

Vitamin B3 (Niacin or nicotinic acid) Απεθεοεενχκεζ εκένβεζα απυ ηζξ ηνμθέξ

Απαναίηδηδ βζα ηδ ζςζηή θεζημονβία ημο δζακμδηζημφ ημο κεονζημφ ηαζ ημο

πεπηζημφ ζοζηήιαημξ ηαζ βζα ηδ δζαηήνδζδ θοζζμθμβζηχκ επζπέδςκ πμθδζηενυθδξ

Βμδεά ζημ ζπδιαηζζιυ ηςκ ενοενχκ αζιμζθαζνίςκ ηαζ ηςκ ζηενμσδχκ Δίκαζ

απαναίηδηδ βζα ηδκ ηαθή ηοηθμθμνία

Vitamin B5 (Pantothenic acid) Απεθεοεενχκεζ εκένβεζα απυ ηζξ ηνμθέξ

Υνδζζιμπμζείηαζ ζηδκ παναβςβή μνιμκχκ ημο αδέκα αδνεκαθίκδξ ηαζ ζημ

ιεηααμθζζιυ πμθδζηενυθδξ ηαζ θζπανχκ μλέςκ Απαναίηδηδ βζα ηδ θεζημονβία ημο

εβηεθάθμο ημο ακμζμπμζδηζημφ ζοζηήιαημξ ηαζ οβζέξ δένια Θεςνείηαζ απυ

πμθθμφξ ζακ αζηαιίκδ laquoακηζζηνεξraquo Απαζηείηαζ βζα ημ ζπδιαηζζιυ ακηζζςιάηςκ ηδκ

επμφθςζδ πθδβχκ ηαζ ηδκ μιαθή ακάπηολδ

Vitamin B6 (Pyridoxine) Απεθεοεενχκεζ εκένβεζα απυ ηζξ ηνμθέξ διακηζηή βζα

ημκ ιεηααμθζζιυ ημο θίπμοξ ηαζ ηςκ αιζκμλέςκ Απαναίηδηδ βζα ηδκ παναβςβή

ενοενχκ αζιμζθαζνίςκ βζα ηδ δζαηήνδζδ ζζμννμπίαξ οβνχκ οβζμφξ κεονζημφ

ζοζηήιαημξ ηαζ εβηεθαθζηήξ θεζημονβίαξ

Vitamin B12 (Cyanocobalamin) Ακάπθαζδ ημο ιοεθμφ ηςκ μζηχκ ηαζ ηςκ

ενοενχκ αζιμζθαζνίςκ φκεεζδ ημο DNA ηαζ οβζέξ κεονζηυ ζφζηδια Η έθθεζρδ

ηδξ απμηεθεί ιζα πμθφ ζοκδεζζιέκδ ακαζιία ιεηαλφ ηςκ ακενχπςκ ημο δοηζημφ

ηυζιμο ζδζαίηενα δε ζε αοημφξ πμο είκαζ εκηεθχξ πμνημθάβμζ ηαευζμκ ζοκακηάηαζ

ιυκμ ζε γςσηέξ ηνμθέξ Η πνμφπανλδ ηαημήεμοξ ακαζιίαξ πμο ειπμδίγεζ ηδκ

απμννυθδζή ηδξ απυ ημκ μνβακζζιυ δ πεζνμονβζηή αθαίνεζδ ιένμοξ ημο ζημιάπμο

μ εζθευξ μνζζιέκα ααηηήνζα πμο ακαπηφζμκηαζ ζημ βαζηνεκηενζηυ ζφζηδια δ ηαηή

δζαηνμθή δ θήρδ μνζζιέκςκ θανιάηςκ βζα ηδ εεναπεία ηςκ εθηςιάηςκ ηαζ δ

οπεναμθζηή ηαηακάθςζδ αθημυθ πνμηαθμφκ ημ ακςηένς είδμξ ακαζιίαξ

Δπζαάθθεηαζ δ πμνήβδζή ηδξ απυ ζοιπθδνχιαηα δζαηνμθήξ ή μνζζιέκα δδιδηνζαηά

ζημ ημοηί ηςκ μπμίςκ ακαβνάθεηαζ δ ορδθή πενζεηηζηυηδηα ζε αοηή ηδ αζηαιίκδ Σμ

30 percent ηςκ ακενχπςκ ιεηά ηα 50 έηδ ανπίγεζ ζηαδζαηά κα πάκεζ ιένμξ απυ ηα

οβνά ημο ζημιάπμο πμο αμδεμφκ ζηδκ απμννυθδζδ απυ ημκ μνβακζζιυ ηςκ

αζηαιζκχκ Η αζηαιίκδ Β12 υιςξ ηαζ ιάθζζηα ζε ιμνθή ζοιπθδνχιαημξ δζαηνμθήξ

δεκ επδνεάγεηαζ απυ ηα μλέα ημο ζημιάπμο ηαζ απμννμθάηαζ απυ ημκ μνβακζζιυ

εφημθα Δάκ ημ 30 percent ηςκ ακενχπςκ πμο έπμοκ ιεζςιέκδ πμζυηδηα οβνχκ ζημ

ζημιάπζ δεκ πάνμοκ εβηαίνςξ αζηαιίκδ Β12 οπάνπεζ δ πενίπηςζδ κα ακαπηφλμοκ

ηάπμζμ είδμξ ακαζιίαξ ηάπμζα κεονμθμβζηή αζεέκεζα ή κα πάκμοκ ζηαδζαηά ηδ ικήιδ

ημοξ ηαζ κα ειθακίζμοκ ηάπμζα κυζμ ζημ αίια

Vitamin B Complex Οιάδα αζηαιζκχκ laquoΒraquo απαναίηδηδ βζα ηδ ζςζηή θεζημονβία

ημο κεονζημφ ζοζηήιαημξ ηαζ βζα ηδ δζαηήνδζδ ηδξ οβείαξ ημο δένιαημξ ηςκ

ιαθθζχκ ηςκ ιαηζχκ ηςκ εκηενζηχκ ιοχκ ηαζ ημο ζοηςηζμφ Σα ακζαζμηζηά ημ

αθημυθ ηα ακηζζοθθδπηζηά πάπζα ηαζ ηάπμζα θάνιαηα αολάκμοκ ηδκ ακάβηδ βζ‟

αοηέξ ηζξ αζηαιίκεξ

Vitamin C Απαναίηδηδ βζα ηδ ζοκηήνδζδ ημο ημθθαβυκμο ηςκ μζηχκ ηςκ μφθςκ

ηςκ δμκηζχκ ηαζ ηςκ ηνζπμεζδχκ αββείςκ Βμδεά ζηδκ απμννυθδζδ ημο ζζδήνμο ηαζ

ζηδκ εηιεηάθθεοζδ ημο θοθζημφ μλέμξ Έπεζ ακηζμλεζδςηζηέξ ζδζυηδηεξ-πνμζηαηεφεζ

ηζξ αζηαιίκεξ Α ηαζ Δ οιιεηέπεζ ζηδκ ακάπθαζδ ηςκ ηοηηάνςκζζηχκ Βμδεά ζημκ

ζπδιαηζζιυ ηςκ ενοενχκ αζιμζθαζνίςκ ηαζ ηςκ μνιμκχκ ημο αδέκα ηδξ

αδνεκαθίκδξ ζηδ ζοκηήνδζδ ημο ακμζμπμζδηζημφ ζοζηήιαημξ ηαζ ηςκ θοζζμθμβζηχκ

επζπέδςκ πμθδζηενυθδξ

Καηάθμβμξ αζηαιζκχκ ηζ είκαζ ηζ ηάκμοκ απυ πμζέξ ηνμθέξ ηζξ

παίνκμοιε

Vitamin D Απαζηείηαζ βζα ηδκ απμννυθδζδ ημο αζαεζηίμο ηαζ ημο θςζθυνμο ηα

μπμία ζοιαάθθμοκ ζηδ δζαηήνδζδ ηδξ οβείαξ ηςκ μζηχκ ηςκ δμκηζχκ ημο δένιαημξ

ηδξ ηανδζάξ ηςκ κεφνςκ ηαζ ημο εονμεζδή

Vitamin E Ιζπονυ ακηζμλεζδςηζηυ απμηνέπεζ ηδκ μλείδςζδ μνζζιέκςκ θζπχκ ηαζ

αζηαιζκχκ Βμδεά ζηδ δζαηήνδζδ ηδξ θοζζμθμβζηήξ ενυιαςζδξ ημο αίιαημξ ηαζ ζηδκ

αηεναζυηδηα ηςκ ενοενχκ αζιμζθαζνίςκ Παίγεζ ζδιακηζηυ νυθμ ζηδ δζαηήνδζδ ηδξ

οβζμφξ θεζημονβίαξ ημο ηανδζαββεζαημφ ηαζ ημο ακαπαναβςβζημφ ζοζηήιαημξ ηαζ ηδξ

οβζμφξ ηαηάζηαζδξ ημο δένιαημξ Η D-άθθα ημημθενυθδ είκαζ δ πζμ δναζηζηή ιμνθή

ηδξ αζηαιίκδξ Δ ηαζ ηαηαηναηείηαζ απυ ημοξ ζζημφξ ζε ιεβαθφηενμ επίπεδμ

Vitamin K Βμδεά ζηδκ πήλδ ημο αίιαημξ ηαζ ζηδκ δζαηήνδζδ ηδξ οβείαξ ηςκ

μζηχκ Απμ ηα πζμ ζοκδεζζιέκα ηαζ απμ ηα πζμ πνήζζια εηποθίζιαηα αζηαιζκχκ

αιζκμλέςκ ή ιέηαθθα πμο ιπμνμφιε κα ανμφιε ζηα ελεζδζηεοιέκα ηαηαζηήιαηα ή

θανιαηείαhellip είηε ζε ιμνθή ηάρμοθαξ είηε ζε ιμνθή ηαιπθέηαξhellip ή αηυια ηαζ ςξ

αυηακα

Fast Food

Πμζεξ είκαζ μζ ζοκέπεζεξ ημο fast food

Πεπηζηυ ηαζ ηανδζαββεζαηυ ζφζηδια

Σμ πνυπεζνμ θαβδηυ πενζέπεζ πμθθμφξ οδαηάκεναηεξ ηαζ ηαη επέηηαζδ πμθθέξ

εενιίδεξ Όηακ ηάπμζμξ πνμζθαιαάκεζ ιεβάθδ πμζυηδηα οδαηακενάηςκ πνμηαθείηαζ

απυημιδ αφλδζδ ζημ ζάηπανμ οπκέξ απυημιεξ αολήζεζξ ιπμνεί κα απμηεθέζμοκ

πανάβμκηα πμο ζοιαάθθεζ ζηδκ ακηίζηαζδ ζηδκ ζκζμοθίκδ ηαζ ζημκ δζααήηδ ηφπμο 2

Σα ηνακξ θζπανά αολάκμοκ ηα επίπεδα ηδξ laquoηαηήξraquo LDLπμθδζηενυθδξ ηαζ ιεζχκμοκ

ηα επίπεδα ηδξ laquoηαθήξraquo HDL πμθδζηενυθδξ Σα ηνακξ θζπανά ιπμνμφκ επίζδξ κα

αολήζμοκ ημκ ηίκδοκμ ειθάκζζδξ δζααήηδ ηφπμο 2Σμ επζπθέμκ αθάηζ αμδεά ζηδκ

ηαηαηνάηδζδ οβνχκ πνμηαθχκηαξ θμφζηςια εκχ ιπμνεί κα ζοιαάθεζ ζε

οπένηαζδ φιθςκα ιε ημ American Heart Association παζδζά πμο αημθμοεμφκ

δζαηνμθή ορδθή ζε κάηνζμ έπμοκ δζπθάζζεξ πζεακυηδηεξ κα ειθακίζμοκ οπένηαζδ ζε

ζπέζδ ιε παζδζά πμο δεκ ηνχκε πμθφ αθάηζ Σμ οπεναάθθμκ αθάηζ ιπμνεί επίζδξ κα

δδιζμονβήζεζ πέηνεξ ζηα κεθνά κεθνζηή κυζμ ηαζ ηανηίκμ ημο ζημιάπμοH ορδθή

πμθδζηενυθδ ηαζ δ οπένηαζδ είκαζ ακάιεζα ζημοξ ηφνζμοξ πανάβμκηεξ ηζκδφκμο βζα

ηανδζμπάεεζα ηαζ εβηεθαθζηυ επεζζυδζμ

Ακαπκεοζηζηυ ζφζηδια

Η παποζανηία ζπεηίγεηαζ ιε αφλδζδ ηςκ ακαπκεοζηζηχκ πνμαθδιάηςκ ηαζ ιπμνεί κα

πνμηαθέζεζ επεζζυδζα νδπήξ ακαπκμήξ ή ζονζβιμφ Πνυζθαηδ ένεοκα ζημ πενζμδζηυ

Thorax έδεζλε υηζ παζδζά πμο ηνχκε πνυπεζνμ θαβδηυ ημοθάπζζημκ 3 θμνέξ ηδκ

εαδμιάδα έπμοκ αολδιέκμ ηίκδοκμ άζειαημξ ηαζ νζκίηζδαξ

Κεκηνζηυ κεονζηυ ζφζηδια

Ένεοκα πμο δδιμζζεφηδηε ζημ πενζμδζηυ Public Health Nutrition έδεζλε υηζ δ

ηαηακάθςζδ ηνμθχκ υπςξ κηυκαηξ ηέζη ηαζ ηνμοαζάκ ηαεχξ ηαζ fast food (πίηζα

burgers hot dog) ιπμνεί εκδεπμιέκςξ κα ζοκδέεηαζ ιε ηδκ ηαηάεθζρδ Άκενςπμζ πμο

επζθέβμοκ fast food είκαζ 51 πζμ πζεακυ κα ειθακίζμοκ ηαηάεθζρδ ζε ζπέζδ ιε

υζμοξ ηνχκε θίβμ ή ηαευθμο πνυπεζνμ θαβδηυ Φάκδηε επίζδξ υηζ υζμ πενζζζυηενμ

βνήβμνμ θαβδηυ ηαηακάθςκακ ηυζμ πζμ πζεακυ ήηακ κα ειθακίζμοκ ηαηάεθζρδ

Γένια ηαζ μζηά

φιθςκα ιε ηδ Mayo Clinic μζ ηνμθέξ πμο πενζέπμοκ πμθθμφξ οδαηάκεναηεξ

αολάκμοκ ηα επίπεδα ζαηπάνμο ηαζ ιπμνεί κα πνμηαθέζμοκ αηιή Η ένεοκα ζημ

πενζμδζηυ Thorax έδεζλε ορδθυηενμ ηίκδοκμ εηγέιαημξ ζε παζδζά πμο αημθμοεμφζακ

δζαηνμθή ορδθή ζε πνυπεζνμ θαβδηυ Σμ οπεναάθθμκ αθάηζ ιπμνεί επίζδξ κα

αολήζεζ ημκ ηίκδοκμ ειθάκζζδξ μζηεμπυνςζδξ

Ο ΡΟΛΟ ΣΗ ΓΙΑΣΡΟΦΗ ΓΙΑ ΣΗΝ ΚΑΣΑΠΟΛΔΜΗΗ

ΑΘΔΝΔΙΩΝ

Οζ επζζηήιμκεξ επζζδιαίκμοκ πςξ ιπμνμφιε κα ηαηαπμθειήζμοιε

δζάθμνα πνμαθήιαηα οβείαξ ιέζα απυ ηδ δζαηνμθή Απυ ηα παθζά πνυκζα

μζ άκενςπμζ πνδζζιμπμζμφζακ αυηακα ηαζ ηνμθέξ βζα κα εεναπεφζμοκ

δζάθμνεξ αζεέκεζεξ

Αημθμοεμφκ ιενζηά παναδείβιαηα

Αξηεξηαθά πξνβιήκαηα-Ρόδη

Ένεοκεξ ζζναδθζκχκ επζζηδιυκςκ απέδεζλακ πςξ ηα άημια πμο έπζκακ ποιυ νμδζμφ

ηάεε ιένα βζα έκακ πνυκμ ακηζιεηχπζζακ δναζηζηά μνζζιέκα πνυκζα ανηδνζαηά

πνμαθήιαηα πμο ημοξ ααζάκζγακ Αοηυ μθείθεηαζ ζημ εαοιαημονβυ ζοζηαηζηυ

ltltπαναμλμκάζδgtgt πμο ηαηαπμθειά ηδκ πμθδζηενυθδ

Μαύξε ζνθνιάηα-θπζηθή ltltαζπηξίλεgtgt

Οζ ζμημθάηεξ εηείκεξ πμο έπμοκ ορδθή πενζεηηζηυηδηα ζε ηαηάμ(πάκς απυ 70)

είκαζ πθμφζζεξ ζε ακηζμλεζδςηζηά ένεοκεξ έπμοκ απμδείλεζ πςξ μζ ιαφνεξ ζμημθάηεξ

(οβείαξ) θεζημονβμφκ ςξ θοζζηέξ ltltαζπζνίκεξgtgt βζα ημκ μνβακζζιυ ηαεχξ

ειπμδίγμοκ ζημ αίια ηδκ δδιζμονβία ενυιαςκ

Μήια

Σμ ltltαιανηςθυgtgt θνμφημ πμο απμηέθεζε ηδκ αζηία βζα ημκ δζςβιυ ηςκ

πνςηυπθαζηςκ απυ ημκ πανάδεζζμ ηάεε άθθμ πανά ηέημζμ είκαζ Παναθνάγμκηαξ ηδκ

θασηή νήζδ ιπμνμφιε κα πμφιε πςξ ltltΈκα ιήθμ ηδκ διέναgtgt ηάκεζ πένα ηδκ

πμθδζηενίκδ ηδκ πίεζδ ηδκ οπενβθοηαζιία ηζξ ηανδζμπάεεζεξ ηδκ υνελδ ημκ

ηανηίκμ ηαζ ημοξ ζμφξ Δίκαζ ζδζαίηενα ενεπηζηυ ηαεχξ πενζέπεζ ανηεηέξ θοζζηέξ

ίκεξ αζηαιίκεξ C ακηζμλεζδςηζηά ηαζ ιέηαθθα πμθφ πνήζζια ηαζ ςθέθζια βζα ημκ

ακενχπζκμ μνβακζζιυ Σέθμξ πμθθαπθά είκαζ ηα μθέθδ βζα ηδκ οβεία απυ ηδκ

ηαηακάθςζδ ιήθςκ ηαεχξ πανέπμοκ ακηζβδνακηζηή αβπμθοηζηή δνειζζηζηή ηαζ

ακηζπονεηζηή πνμζηαζία

Η ζσζηή δηαηξνθή σο ltltζύκκαρνοgtgt έλαληη ζην

θξπνιόγεκα

Η δζαηνμθή ιπμνεί κα ζοιαάθθεζ απμηεθεζιαηζηά ζηδκ πνυθδρδ ηαζ ακηζιεηχπζζδ

πζεακχκ θμζιχλεςκ ηαζ ηςκ ζοιπηςιάηςκ πμο ηζξ ζοκμδεφμοκ εθμδζάγμκηαξ ημ

μνβακζζιυ ιε πμθφηζια ενεπηζηά ζοζηαηζηά πμο εκζζπφμοκ ηδκ θεζημονβία ημο

ακμζμπμζδηζημφ ζοζηήιαημξ Πμθθέξ θμνέξ ηα θάνιαηα βζα ηδκ βνίπδ δεκ είκαζ ηαζ

ηυζμ απμηεθεζιαηζηά Συηε πνεζάγεηαζ κα νίλμοιε ημ αάνμξ ζηδ δζαηνμθή ιαξ ηαζ κα

ηδκ ειπθμοηίζμοιε ιε ηνμθέξ πμο ανίζημκηαζ ήδδ ιέζα ζηδκ ημογίκα ια ηαζ

ιπμνμφκ κα επζζπεφζμοκ ηδκ ακάννςζή ιαξ

1 Η ηαεδιενζκή ηαηακάθςζδ πμζηζθία θνμφηςκ ηαζ θαπακζηχκ ηα μπμία

είκαζ πθμφζζα ζε ζζπονέξ ακηζμλεζδςηζηέξ μοζίεξ υπςξ δ αζηαιίκδ C πμο

αμδεά ζηδκ ηαηαπμθέιδζδ ηςκ εθεφεενςκ νζγχκ μζ μπμίεξ αολάκμκηαζ ζε

πενίπηςζδ θμζιχλεςκ

2 Η ηαηηζηή ηαηακάθςζδ ιέζα ζηδκ εαδμιάδα ηνμθχκ υπςξ άπαπμ ηνέαξ

ράνζα-εαθαζζζκά αοβά λδνμφξ ηανπμφξ υζπνζα δδιδηνζαηά πνάζζκα

θαπακζηά μζ μπμίεξ είκαζ πθμφζζεξ ζε δζάθμνα ζπκμζημζπεία ηαζ αζηαιίκεξ

υπςξ θοθθζηυ μλφ αζηαιίκεξ Α Δ Β12 Β6 παθηυ ζίδδνμ ιαβκήζζμ

ζεθήκζμ ιαββάκζμ ηαζ ρεοδάνβονμ υπμο υθα ιαγί δζαδναιαηίγμοκ

ζπμοδαίμ νυθμ ζηδκ εφνοειδ θεζημονβία ηαζ άιοκα ημο μνβακζζιμφ

3 Η αφλδζδ ηδξ πμζυηδηαξ ζε ς3 ηαζ ς6 θζπανά ιέζα απυ ράνζα λδνμφξ

ηανπμφξ ειπθμοηζζιέκα δδιδηνζαηά Δίκαζ ηνμθέξ πμο ζοιαάθθμοκ ζηδκ

ζςζηή θεζημονβία ημο ακμζμπμζδηζημφ ζοζηήιαημξ ηαζ έπμοκ

ακηζθθεβιμκχδεζξ ζδζυηδηεξ

4 Η ηαηακάθςζδ ηνμθχκ ιε πνμαζμηζηά ηαζ πνεαζμηζηά υπςξ ηα γςκηακά

βζαμφνηζα λζκυβαθα ηεθίν αθθά ηαζ ηα ειπθμοηζζιέκα ηνυθζια ηαζ

πνμζηαηεφμοκ ζδζαίηενα ημ πεπηζηυ ζφζηδια απυ θμζιχλεζξ

5 Ο πενζμνζζιυξ ηνμθχκ πθμφζζςκ ζε ημνεζιέκα θζπανά υπςξ ηα έημζια

βεφιαηα ηα αθθακηζηά ηαζ ηα θζπανά ηνέαηα

6 Η πνμηίιδζδ κα θηζάπκεηε ζπζηζηέξ ζοκηαβέξ ιε δζηά ζαξ οβζεζκά οθζηά

7 Βαζζηυ είκαζ κα πίκεηε άθεμκμ κενυ ηαζ θοζζημφξ ποιμφξ πμο εα

αμδεήζμοκ ηδκ ιεηαθμνά ηςκ ενεπηζηχκ ζοζηαηζηχκ αθθά ηαζ ηςκ

οδαημδζαθοηχκ αζηαιζκχκ Πίκμκηαξ έκα πμηήνζ θνεζημζηοιιέκμ ποιυ

πμνημηαθζμφ έπεηε οπενηαθφρεζ ηδκ διενήζζα πνυζθδρδ αζηαιίκδξ C πμο

πνεζάγεζηε

17 ltltρξπζνίgtgt θαλόλεο γηα ζσζηή δηαηξνθή

1Πνέπεζ κα οπάνπεζ πμζηζθία ηνμθίιςκ

2Μδκ παναθείπεηε βεφιαηα

3Υνδζζιμπμζείζηε ημ αθάηζ ιε ιέηνμ

4Βαζίζηε ηα βεφιαηα ζαξ ζε αιοθμφπα ηνυθζια ππ παηάηεξ δδιδηνζαηά

γοιανζηά νφγζ ρςιί ηα

5Καηακαθχκεηε πμθθά θνμφηα ηαζ θαπακζηά

6Πνμηζιήζηε ηνμθέξ ιε πμθθέξ θοηζηέ ίκεξ ππ ανχιδ δδιδηνζαηά

μθζηήξ αθέζεςξ ηα

7Πενζμνίζηε ηα ημνεζιέκα θζπανά ηαζ ηδ γάπανδ

8Πνμηζιήζηε κα ηαηακαθχκεηε πενζζζυηενα ράνζα δζυηζ είκαζ ιζα ηαθή

πδβή πνςηεΐκδξ ηαζ πενζέπμοκ πμθθέξ αζηαιίκεξ ηαζ ιέηαθθα

9Μδκ παναθείπεηε ημ πνςζκυ

10Γζαηδνήζηε έκα οβζέξ αάνμξ

11Πίκεηε άθεμκμ κενυ δζυηζ δδιζμονβεί αίζεδζδ ημνεζιμφ παθζκαβςβεί

ηδκ υνελδ ζαξ ηαζ απμημλζκχκεζ ημκ ακενχπζκμ μνβακζζιυ

12Παναημθμοεείηε ημ ιέβεεμξ ηδξ ιενίδαξ ζαξ ιδκ αθήκεηε ημκ εαοηυ

ζαξ κα ηαηακαθχκεζ πμθφ ιεβάθεξ πμζυηδηεξ ηνμθίιςκ

13Μδκ αιεθείηε ηα βαθαηημημιζηά ηαηακαθχκεηε ηαεδιενζκά ιενίδεξ

βαθαηημημιζηχκ ιε παιδθά θζπανά (15amp-2) έηζζ bdquoχζηε κα

ελαζθαθίγεηαζ δ απαναίηδηδ πνυζθδρδ θςζθυνμο ηαζ αζαεζηίμο

14Μεζχζηε μνζζιέκα ηνυθζια αθθά ιδκ ηα απμηθείεηε εκηεθχξ

15Πνμηζιήζηε ηδκ ηαηακάθςζδ εθαζυθαδμο έκακηζ άθθςκ θζπχκ

(αμφηονμ ιανβανίκδ ηθπ) δζυηζ είκαζ πθμφζζμ ζε ςθέθζια θζπανά μλέα

(ιμκμαηυνεζηα) ηαζ δζαεέηεζ επίζδξ ακηζμλεζδςηζηέξ αζηαιίκεξ

16Καηακαθχκεηε ηυηηζκμ ηνέαξ ιυκμ ιζα θμνά ηδκ εαδμιάδα

πνμηεζιέκμο κα ιεζχζεηε ηδ πνυζθδρδ ημνεζιέκςκ θζπανχκ

17Απμθεφβεηε υζμ ιπμνείηε ηδ ιαβζμκέγα ηδκ ηνέια βάθαηημξ ηαζ

βεκζηά υθεξ ηζξ θεοηέξ ζάθηζεξ πμο είκαζ πθμφζζεξ ζε ημνεζιέκα θζπανά

Η πγηεηλή δηαηξνθή καο ραξίδεη πνηόηεηα δσήο θαη

καθξνδσία Απηό ην γλσξίδνπκε όινη Πνηά ζηνηρεία όκσο

έρνπκε πεξηζζόηεξν αλάγθε αλάινγα κε ηελ ειηθία καο

ηα 20 μ ζηυπμξ είκαζ ηα βενά μζηά Πχξ εα ημ πεηφπμοιε Σμ

δζαηνμθζηυ ιοζηζηυ βζα βενά μζηά ηνφαεηαζ ζημ αζαέζηζμ πμο ζε

ζοκδοαζιυ ιε ηδ αζηαιίκδ D ηδκ μπμία παίνκμοιε απυ ημκ ήθζμ

ηαζ θζβυηενμ απυ ηδκ δζαηνμθή ιαξ ιαξ αμδεάεζ κα πηίζμοιε ημκ

ζηεθεηυ ιαξ Σμ αζαέζηζμ ημ ακαγδηάιε ηονίςξ ζηα

βαθαηημημιζηά ιε ηονζυηενμ ημ ηονί ηονίςξ ηίηνζκμ υπςξ δ

πανιεγάκα ηαζ δ βνααζένα Καθέξ πδβέξ είκαζ επίζδξ ημ βζαμφνηζ

ημ βάθα ημ ζμοζάιζ ημ ηαπίκζ δ ζανδέθα ημ ζπακάηζ ηαζ ημ

ιπνυημθμ

ηα 30 μ ζηυπμξ είκαζ δ ηαθή βμκζιυηδηα-εβηοιμζφκδ Πχξ εα ημ

πεηφπμοιε Η αζηαιίκδ Δ (ηδκ ανίζημοιε ζημ εθαζυθαδμ) θαίκεηαζ

κα αεθηζχκεζ ημ ζπένια ηαεχξ επίζδξ ηαζ κα ζπεηίγεηαζ ιε ηδκ

πανειπυδζζδ ημο ανεθζημφ εακάημο βζ‟ αοηυ ηαζ υηακ

ακαηαθφθεδηε μκμιάζηδηε ημημθενυθδ (απυ ημ ηυημξ πμο

ζδιαίκεζ βέκκα ηαζ ημ νήια θένς) διακηζηά ζημζπεία είκαζ

επίζδξ ηαζ μ ρεοδάνβονμξ πμο έπεζ ζοκδεεεί ιε ηδκ ηαθή

θεζημονβία ημο ακαπαναβςβζημφ ζοζηήιαημξ (μζ ηαθφηενεξ πδβέξ

ημο είκαζ ηα εαθαζζζκά ημ ηαπίκζ ηαζ ημ ηυηηζκμ ηνέαξ)

ηα 40 μ ζηυπμξ είκαζ δ δζαηήνδζδ ηδξ κευηδηαξ-ακηζβήνακζδξ

Πχξ εα ημ πεηφπμοιε Διπθμοηίγμοιε ηδ δζαηνμθή ιαξ ιε

ακηζμλεζδςηζηά πμο αμδεμφκ ημ δένια ιαξ κα ιείκεζ οβζέξ ηαζ

κεακζηυ Σέημζα είκαζ Η αζηαιίκδ Α ηδκ μπμία ανίζημοιε ζηα

ηυηηζκα πμνημηαθί ηαζ ηίηνζκα θαπακζηά ηαζ θνμφηα υπςξ ηα

ηανυηα μζ πζπενζέξ ηαζ ηα αενίημηα ηαεχξ επίζδξ ζηα πυνηα ημ

ζπακάηζ ηαζ ηζξ βθοημπαηάηεξ

ηα 50 μ ζηυπμξ είκαζ δ δοκαηή ηανδζά Πχξ εα ημ πεηφπμοιε Σα

ακηζμλεζδςηζηά είκαζ ημ ltltηθεζδίgtgt βζα ηδκ πανάηαζδ ηδξ

κευηδηαξ ηαζ ηδξ γςήξ Χξ ακηζμλεζδςηζηή παναηηδνίγεηαζ υπμζα

μοζία ιπμνεί κα ηαεοζηενήζεζ ή κα ειπμδίζεζ ηδκ ηαηαζηνμθζηή

μλεζδςηζηή δνάζδ ηςκ εθεφεενςκ νζγχκ μζ μπμίεξ έπμοκ

ζοζπεηζζηεί ιε ηδκ ακάπηολδ πνυκζςκ αζεεκεζχκ υπςξ μ ηανηίκμξ

ηαζ ηα ηανδζαββεζαηά κμζήιαηα αθθά ηαζ ιε ηδ δζαδζηαζία ηδξ

βήνακζδξ Σμ ακαγδημφιε ιεηαλφ άθθςκ ζηα ελήξ ηνυθζια

εθαζυθαδμ θοηζηά έθαζα αιφβδαθα θζζηίηζα κζθάδεξ ανχιδξ

ημοημοκάνζ ηανφδζα ηαπίκζ ιασκηακυξ ζμοζάιζ κημιάηα

αηηζκίδζμ ιπνυημθμ

Καλέια γηα ην ζάθραξν

Ο η Δοεφιζμξ Καπάκηαδξ παεμθυβμξ-δζααδημθυβμξ δζεοεοκηήξ ημο Σιήιαημξ

Γζααήηδ - Παποζανηίαξ - Μεηααμθζζιμφ ημο Νμζμημιείμο laquoMetropolitanraquo ιαξ

ιζθάεζ βζα ηδκ αλία ηδξ ηακέθαξ

laquoΣα ηεθεοηαία πνυκζα δ επζζηδιμκζηή ένεοκα έπεζ ζηναθεί ηαζ πνμξ ηα θεβυιεκα

ldquoζαηνζηά ηνυθζιαrdquo εηείκα δδθαδή πμο ιπμνμφκ κα αλζμπμζδεμφκ ζηδκ ακηζιεηχπζζδ

πνυκζςκ κμζδιάηςκ υπςξ μ ζαηπανχδδξ δζααήηδξ ηφπμο 2 Έκα απυ ηα ηνυθζια πμο

έπμοκ ιεθεηδεεί είκαζ δ ηακέθα Πεζνάιαηα ζε πμκηίηζα έπμοκ δείλεζ υηζ δ ηακέθα

θαίκεηαζ κα ζοιαάθθεζ ζηδ ιείςζδ ηςκ επζπέδςκ ζαηπάνμο ημο αίιαημξ ακ ηαζ δεκ

έπεζ απμδεζπηεί μ αηνζαήξ ιδπακζζιυξ δνάζδξ ηδξ Σμ πζμ πζεακυ είκαζ ιία μοζία ηδξ

κα δνα ιζιμφιεκδ ηδκ ζκζμοθίκδ ήηαζ ζοκενβζαηά ιε αοηήκ εκχ εζηάγεηαζ υηζ ιία

άθθδ μοζία ηδξ αολάκεζ ηδκ έηηνζζδ ζκζμοθίκδξ Φοζζηά υθα αοηά είκαζ αηυια ζε

πνχζιμ ενεοκδηζηυ ζηάδζμ ε εεναπεοηζηυ επίπεδμ ιζηνέξ ιεθέηεξ έπμοκ δείλεζ υηζ δ

ηακέθα έπεζ ηάπμζα εοκμσηή επίδναζδ ζηα επίπεδα ζαηπάνμο ζε αζεεκείξ ιε δζααήηδ

ηφπμο 2 Όιςξ απαζημφκηαζ ιεβάθεξ ηαθά ζπεδζαζιέκεξ πνμμπηζηέξ ιεθέηεξ βζα κα

θακεί εάκ οθίζηαηαζ πναβιαηζηή οπμβθοηαζιζηή δνάζδ ηδξ μπυηε εα ιπμνμφζε κα

απμηεθέζεζ έκα πνήζζιμ ζοιπθήνςια ζηδκ ακηζδζααδηζηή αβςβή ή κα παίλεζ νυθμ

ζηδκ πνυθδρδ ημο δζααήηδ ηφπμο 2raquo

Πξνβηνηηθά γηα ην θαιό ηνπ εληέξνπ

Ο η ηέθακμξ Γ Πακηεθάνμξ βαζηνεκηενμθυβμξ δζεοεοκηήξ ηδξ

Γαζηνεκηενμθμβζηήξ Κθζκζηήξ ημο laquoΙαηνζημφraquo Φοπζημφ ακαθφεζ ηδ ζδιαζία ηςκ

πνμαζμηζηχκ

laquoημ πεπηζηυ ζφζηδια ημο ακενχπμο οπάνπμοκ πάκς απυ 500 είδδ ααηηδνίςκ ηα

μπμία ανίζημκηαζ ζε δοκαιζηή ζζμννμπία ηαζ ζοκηεθμφκ ζηδκ πέρδ ηαζ ηδκ

απμννυθδζδ ηςκ ενεπηζηχκ μοζζχκ ηαζ ζηδκ ηαθή θεζημονβία ημο εκηένμο Δάκ

δζαηαναπεεί αοηή δ ζζμννμπία ηυηε πανμοζζάγμκηαζ δζάθμνα ζοιπηχιαηα υπςξ ππ

δζάννμζα ηαζ δοζημζθζυηδηα raquoΣα πνμαζμηζηά είκαζ γςκηακμί μνβακζζιμί πμο αμδεμφκ

ζηδκ απμηαηάζηαζδ ηδξ ακζζμννμπίαξ ηςκ απμζηζχκ ηςκ δζαθυνςκ εζδχκ ηςκ

ααηηδνίςκ ιε ζοκέπεζα κα αεθηζχκμοκ ηδ πθςνίδα ημο εκηένμο Πενζέπμκηαζ ζε

μνζζιέκεξ ηνμθέξ εκχ δζαηίεεκηαζ ηαζ ζε ηάρμοθεξ ηαζ δίκμκηαζ υηακ οπάνπεζ

δζαηαναπή ηδξ πθςνίδαξ ημο εκηένμο ηαηυπζκ ζαηνζηήξ εκημθήξ Έκαξ οβζήξ

άκενςπμξ δεκ έπεζ θυβμοξ κα ηαηακαθχκεζ ζοζηδιαηζηά πνμαζμηζηά raquoΜενζημί

ςζηυζμ ηαηακαθχκμοκ ηνμθέξ ιε πνμαζμηζηά επεζδή ημοξ αμδεμφκ ζηδκ

ακηζιεηχπζζδ πνμαθδιάηςκ υπςξ ππ δ ζπαζηζηή ημθίηζδα Δθυζμκ οπάνπεζ

εεναπεοηζηυ απμηέθεζια δεκ οπάνπεζ ακηίννδζδ ζηδ θήρδ ημοξ ακ ηαζ δ

απμηεθεζιαηζηυηδηά ημοξ δεκ είκαζ επζζηδιμκζηά ηεηιδνζςιέκδ Βέααζα δεκ πνέπεζ

κα βίκεηαζ ηαηάπνδζδ αθθά μ αζεεκήξ κα θαιαάκεζ ηδκ εθάπζζηδ απαναίηδηδ

πμζυηδηαraquo

Μέιη ην επνπισηηθό

Ο η Υανάθαιπμξ Αββεθαηυπμοθμξ δενιαημθυβμξ-αθνμδζζζμθυβμξ δζδάηημναξ

Πακεπζζηδιίμο Αεδκχκ επζζδιαίκεζ ηζξ ζδζυηδηεξ ημο ιεθζμφ

laquoΗ ζδιαζία ημο ιεθζμφ είκαζ ηαθά ηεηιδνζςιέκδ εδχ ηαζ πνυκζα ζηδκ ζαηνζηή

αζαθζμβναθία Πζμ ζοβηεηνζιέκα θαίκεηαζ κα πνμάβεζ ηδκ επμφθςζδ πθδβχκ ηαζ κα

έπεζ ζδιακηζηή ακηζιζηνμαζαηή δνάζδ εκάκηζα ζε ιφηδηεξ ζμφξ ηαζ πενίπμο 60 είδδ

ιζηνμαίςκ Οζ ζδζυηδηέξ ημο αοηέξ πζεακυκ κα μθείθμκηαζ ιεηαλφ άθθςκ ζημ παιδθυ

pH ημο ηαζ ζηδ δνάζδ ημο οπενμλεζδίμο ημο οδνμβυκμο πμο πενζέπεζ Δπίζδξ ημ ιέθζ

δδιζμονβεί έκα είδμξ ηθεζζημφ επζδέζιμο πμο πνμθοθάζζεζ ηδκ πθδβή έπμκηαξ ιε

αοηυκ ημκ ηνυπμ δμηζιαζηεί ζε δζάθμνα είδδ εθηχκ ιε ηαθά απμηεθέζιαηα αθθά ηαζ

ζε πενζπηχζεζξ άθεαξ δενιαηίηζδςκ ιεηά απυ αηηζκμεεναπεία αηυιδ ηαζ ζε αανζέξ

πενζπηχζεζξ αηιήξ Έπεζ ακαθενεεί αηυια υηζ ιπμνεί κα αμδεήζεζ ζηδκ

εθαπζζημπμίδζδ ημο ιεβέεμοξ ηςκ μοθχκ Σμ ιέθζ επζδνά εεηζηά ηαζ ζημ

ακμζμπμζδηζηυ ζφζηδια πενζμνίγμκηαξ ηδκ παναβςβή εθεοεένςκ νζγχκ πάνδ ζηα

θθααμκμεζδή ημο οκεπχξ έπεζ ακηζμλεζδςηζηή δνάζδ ιε υηζ αοηυ ζοκεπάβεηαζ βζα

ηδκ οβεία ημο δένιαημξ Σέθμξ θαίκεηαζ κα ζοιαάθθεζ ζηδκ πνμθφθαλδ απυ ηδκ

οπενζχδδ αηηζκμαμθία ε αοηέξ ηζξ πενζπηχζεζξ πνδζζιμπμζμφκηαζ ζοπκά ιέθζα

ζαηνζημφ ηφπμο (medical grade honey)raquo

Θπκάξη γηα ην αλαπλεπζηηθό

Ο η Νζηυθαμξ Παπακζημθάμο εζδζηυξ πκεοιμκμθυβμξ-θοιαηζμθυβμξ επζζηδιμκζηυξ

οπεφεοκμξ ημο Δνβαζηδνίμο Ακαπκεοζηζηήξ Λεζημονβίαξ ηδξ laquoΔονςηθζκζηήξraquo

Αεδκχκ ελδβεί ηζ ζζπφεζ βζα ημ εοιάνζ

laquoφιθςκα ιε ηδκ παναδμζζαηή ζαηνζηή ημ ηζάζ απυ εοιάνζ θαίκεηαζ κα έπεζ

ακηζαδπζηέξ ζδζυηδηεξ Τπάνπμοκ επίζδξ ηάπμζα επζζηδιμκζηά ζημζπεία πμο δείπκμοκ

υηζ ηα εηποθίζιαηα εοιανζμφ ιπμνμφκ κα αμδεήζμοκ ζηδκ ακαημφθζζδ απυ

ακαπκεοζηζηά πνμαθήιαηα υπςξ μ αήπαξ ηαζ δ ανμβπίηζδα Χζηυζμ αοηέξ μζ ιεθέηεξ

έπμοκ επζηεκηνςεεί ζε ζηεοάζιαηα πμο πενζέπμοκ ηαζ άθθα ζοζηαηζηά (ππ

κοπημθμφθμοδμ) μ ζοκδοαζιυξ ηςκ μπμίςκ ιε ημ εοιάνζ ιπμνεί κα έπεζ ζοιαάθεζ

ζημ απμηέθεζια raquoΣμ εοιάνζ πάκηςξ πενζέπεζ ακηζθθεβιμκχδεζξ εκχζεζξ υπςξ δ

θμοηεμθίκδ ηαζ ημ νμζιανζκζηυ μλφ μζ μπμίεξ θαίκεηαζ κα έπμοκ ακαζηαθηζηή δνάζδ

απέκακηζ ζε έκγοια πμο ζοκδέμκηαζ ιε θθεβιμκχδεζξ ακηζδνάζεζξ ζημκ άκενςπμ

Βέααζα ημ ακ δ ζοβηέκηνςζδ ηςκ ζοβηεηνζιέκςκ εκχζεςκ ζημ ηζάζ απυ εοιάνζ

είκαζ ανηεηή βζα κα δζηαζμθμβήζεζ ηδ πνήζδ ημο ςξ εεναπεία βζα θθεβιμκχδεζξ

ηαηαζηάζεζξ (υπςξ ημ άζεια) είκαζ αηυιδ οπυ ζογήηδζδraquo

9 ηξόθηκα πνπhellip ηα θαίλε

Απμηεθεί δζαηαή ιαξ πυεμ ημ κα ιπμνμφιε κα ηνχιε ηαζ κα αδοκαηίγμοιε Καζ πανυηζ ηάηζ

ηέημζμ δεκ ιπμνεί κα ζοιαεί ιε ημκ ιαβζηυ ηνυπμ πμο εα επζεοιμφζαιε εκημφημζξ μζ ένεοκεξ

απμηαθφπημοκ υηζ οπάνπμοκ ηνυθζια πμο ηάκμοκ επίεεζδ ζημ θίπμξ Πμζα είκαζ αοηά

Σεθζηά υπςξ υθα δείπκμοκ οπάνπμοκ ηνυθζια πμο έπμοκ ηδκ ζδζυηδηα είηε κα

laquoλοπκμφκraquo ημκ ιεηααμθζζιυ αολάκμκηαξ ηζξ ηαφζεζξ ιαξ είηε κα εοκμμφκ ηδ

θζπυθοζδ Αξ δμφιε πμζα είκαζ αοηά

Μνύξα

Focus ζηελ έξεπλα ηα θνμφηα ηδξ μζημβέκεζαξ ηςκ ιμφνςκ (ππ ααηυιμονα

ιφνηζθα) απμδίδμκηαζ θζπμδζαθοηζηέξ ζδζυηδηεξ ηαζ εεςνείηαζ υηζ δ ηαηακάθςζή ημοξ

ζημ πθαίζζμ ιζαξ ζζμννμπδιέκδξ δζαηνμθήξ ζοιαάθθεζ ζημκ ηαθφηενμ έθεβπμ ημο

αάνμοξ ε ένεοκα απυ ημ Πακεπζζηήιζμ ημο Loughborough θάκδηε υηζ μζ

ζοιιεηέπμκηεξ πμο έηνςβακ ιζα πμφθηα ιμφνα ηδκ διένα ςξ απμβεοιαηζκυ ζκαη ηαζ

γοιανζηά βζα δείπκμ έθηαζακ ζημ ζδιείμ κα ηνχκε ηαεδιενζκά 134 εενιίδεξ

θζβυηενεξ ζε ζφβηνζζδ ιε εηείκμοξ πμο έηνςβακ έκα βθοηυ βζα απμβεοιαηζκυ ηαζ

γοιανζηά ζημ δείπκμ

Σν ζρόιην ηεο δηαηηνιόγνπ laquoΣα ιμφνα πενζέπμοκ ανηεηυ κενυ ηαζ θοηζηέξ ίκεξ ηα

μπμία ζοιαάθθμοκ ζηδκ επίηεολδ ημνεζιμφ αμδεχκηαξ ιαξ έηζζ ζηδκ πνμζπάεεζα

απχθεζαξ αάνμοξ Δπζπθέμκ ηα ιμφνα είκαζ βειάηα ιε πμθφηζια ακηζμλεζδςηζηά

ζοζηαηζηά ηα μπμία ιαξ εςναηίγμοκ απυ ημ μλεζδςηζηυ ζηνεξ ηαζ απυ ηδκ ειθάκζζδ

πνυκζςκ κμζδιάηςκraquo

Ακύγδαια

Focus ζηελ έξεπλα Ακήημοκ ζημοξ λδνμφξ ηανπμφξ πμο ςξ βκςζηυκ είκαζ ανηεηά

εενιζδμβυκμζ Οπυηε ηζ ζπέζδ ιπμνεί κα έπμοκ ιε ημκ έθεβπμ ημο αάνμοξ Καζ υιςξ

Δπζζηήιμκεξ απυ ημ Πακεπζζηήιζμ ηδξ Πεκζοθαακίαξ έδεζλακ υηζ οπέναανα άημια

πμο ηαηακάθςκακ ηαεδιενζκά 42 βν αιφβδαθα ειθάκζζακ ιεβαθφηενδ ιείςζδ ζημ

ημζθζαηυ θίπμξ ηαζ ζηα επίπεδα ηδξ μθζηήξ ηαζ ηδξ LDL πμθδζηενίκδξ ημοξ ζημ αίια

ζοβηνζηζηά ιε ηα άημια πμο ηαηακάθςκακ ηζξ ακηίζημζπεξ εενιίδεξ απυ ηάπμζμ ζκαη

ιε οδαηάκεναηεξ (ππ muffin)

Σν ζρόιην ηεο δηαηηνιόγνπ laquoΣα αιφβδαθα ιαξ εθμδζάγμοκ ιε πμθφηζια ενεπηζηά

ζοζηαηζηά (αζηαιίκεξ ημο ζοιπθέβιαημξ Β αζηαιίκδ Δ θχζθμνμ ιαβκήζζμ) εκχ

πανάθθδθα πενζέπμοκ πνςηεΐκδ (100 βν αιφβδαθα ιαξ δίκμοκ πενίπμο 20 βν

πνςηεΐκδξ) δ μπμία ιαξ αμδεά κα κζχεμοιε πζμ εφημθα πμνηάημζ H ζδζυηδηά ημοξ κα

ιεζχκμοκ ηδ πμθδζηενίκδ ζηδκ ηοηθμθμνία ημο αίιαημξ θαίκεηαζ πςξ απμδίδεηαζ

ζηδκ ακηζμλεζδςηζηή αζηαιίκδ Δ ηαεχξ ηαζ ζηα ιμκμαηυνεζηα θζπανά μλέα πμο

πενζέπμοκraquo

Σζίιη

Focus ζηελ έξεπλα Η δναζηζηή μοζία ημφ ηζίθζ ηδξ ηαοηενήξ ηυηηζκδξ πζπενζάξ

μκμιάγεηαζ ηαρασηίκδ ηαζ μζ ένεοκεξ πμο έπμοκ πναβιαημπμζδεεί ςξ επί ημ πθείζημκ

ζε πεζναιαηυγςα ζοκδέμοκ ηδκ ηαηακάθςζή ηδξ ιε ηδκ αφλδζδ ηςκ ηαφζεςκ εκχ

απυ ένεοκα πμο δζελήπεδ ζε ακενχπμοξ θάκδηε υηζ δ ηαηακάθςζδ ηαρασηίκδξ

πανάθθδθα ιε ιζα δζαηνμθή πθμφζζα ζε θίπμξ ζοκδέεηαζ ιε αφλδζδ ηδξ μλείδςζδξ

ημο θίπμοξ απυ ημκ θζπχδδ ζζηυ ηαεχξ ηαζ ιε ιείςζδ ημο ημζθζαημφ θίπμοξ

Σν ζρόιην ηεο δηαηηνιόγνπ laquoΠανυηζ θαίκεηαζ υηζ ημ ηζίθζ είκαζ ανηεηά δναζηζηυ

ηαεχξ ιεθέηδ έδεζλε υηζ 5 ml ζάθηζαξ ηαιπάζημ (πενζέπεζ ηζίθζ) ζημ θαβδηυ ιπμνεί

κα αολήζεζ ηζξ ηαφζεζξ ιαξ έςξ ηαζ ηαηά 15 ιέπνζ ηαζ 2 χνεξ ιεηά ημ βεφια είκαζ

ίζςξ πναηηζηά δφζημθμ κα εκηάλμοιε ημ ηζίθζ ή βεκζηυηενα ηδκ ηαοηενή πζπενζά ζε

ιεβάθδ ζοπκυηδηα ηαζ πμζυηδηα ζηδ δζαηνμθή ιαξraquo

Πξάζηλν ηζάη

Focus ζηελ έξεπλα Σα ηεθεοηαία πνυκζα μζ ένεοκεξ απμηαθφπημοκ υηζ ημ πνάζζκμ

ηζάζ ιπμνεί κα laquoλοπκήζεζraquo ημκ νοειυ ημο ιεηααμθζζιμφ αολάκμκηάξ ημκ έςξ ηαζ

ηαηά 3 Οζ ηαηεπίκεξ ηα ααζζηά ακηζμλεζδςηζηά ημο πνάζζκμο ηζαβζμφ θαίκεηαζ

πςξ ειπθέημκηαζ ζηζξ δζαδζηαζίεξ ηδξ εενιμβέκεζδξ ηαζ ηδξ θζπυθοζδξ

Σν ζρόιην ηεο δηαηηνιόγνπ laquoΠανυηζ μζ ιεθέηεξ ζπεηζηά ιε ηδκ επίδναζδ ημο

πνάζζκμο ηζαβζμφ ζημ αδοκάηζζια είκαζ ζδζαίηενα οπμζπυιεκεξ θαίκεηαζ πςξ δ

επίδναζή ημο ζημκ ιεηααμθζζιυ είκαζ ανηεηά ιζηνή βζα κα ιπμνεί κα επζθένεζ

ζδιακηζηή αθθαβή ζημ αάνμξ Μεθέηεξ πμο έπμοκ δείλεζ ιζα ορδθυηενδ αφλδζδ ζημκ

ιεηααμθζζιυ πνδζζιμπμζμφκ ςξ επί ημ πθείζημκ εηπφθζζια πνάζζκμο ηζαβζμφ ιζα πζμ

ζοιποηκςιέκδ ιμνθή ηςκ δναζηζηχκ ζοζηαηζηχκ ημο Χζηυζμ δ έκηαλδ ημο

πνάζζκμο ηζαβζμφ ζηδ δζαηνμθή ιαξ ιπμνεί κα ςθεθήζεζ βεκζηυηενα ηδκ οβεία ιαξraquo

Λεκόληα amp γθξέηπθξνπη

Focus ζηελ έξεπλα Οζ ένεοκεξ θαίκεηαζ υηζ δζηαζμθμβμφκ ηδ θήιδ ημο βηνέζπθνμοη

ςξ απαναίηδημο ηνμθίιμο ζημ πθαίζζμ ιζαξ δίαζηαξ φιθςκα θμζπυκ ιε ηα

ζοιπενάζιαηα αιενζηακζηήξ ένεοκαξ ζε παπφζανηα άημια εηείκμζ πμο

ηαηακάθςκακ ιζζυ βηνέζπθνμοη πνζκ απυ ηάεε βεφια (ζοκμθζηά εκάιζζζ θνμφημ ηδκ

διένα) ιεηά απυ 12 εαδμιάδεξ είπακ πάζεζ ηαηά ιέζμ υνμ 2 ηζθά Η δνάζδ ημο

βηνέζπθνμοη απμδίδεηαζ ζημ ζοζηαηζηυ κανζκβενίκδ πμο πενζέπεζ ημ μπμίμ ανίζηεηαζ

ηαζ ζημ θειυκζ Η κανζκβενίκδ θαίκεηαζ υηζ δνα εκάκηζα ζηδ ζοζζχνεοζδ θίπμοξ ηαζ

υηζ αμδεά ηαζ ζηδ νφειζζδ ηςκ επζπέδςκ ηδξ ζκζμοθίκδξ ζημ αίια

Σν ζρόιην ηεο δηαηηνιόγνπ laquoΣυζμ ημ βηνέζπθνμοη υζμ ηαζ ημ θειυκζ ακήημοκ ζηδκ

μιάδα ηςκ εζπενζδμεζδχκ ηα μπμία είκαζ βκςζηά βζα ηδκ ορδθή πενζεηηζηυηδηά ημοξ

ζε αζηαιίκδ C οκεπχξ εηηυξ απυ ηδ ζοιαμθή ημοξ ζηδ δζαηήνδζδ ηδξ ζζθμοέηαξ

ιαξ ιαξ πνμζθένμοκ ηαζ ζδιακηζηή εκίζποζδ ημο ακμζμπμζδηζημφ ιαξ ζοζηήιαημξ

Χζηυζμ ηαθυ είκαζ κα ιδκ ηαηαθεφβμοιε ζε οπεναμθέξ ηαεχξ είκαζ ζδιακηζηυ κα

οπάνπεζ πμζηζθία ζηα θνμφηα ηαζ ηα θαπακζηά πμο ηαηακαθχκμοιε ιέζα ζηδκ

διέναraquo

Κάξη

Focus ζηελ έξεπλα Σμ παναηηδνζζηζηυ ηίηνζκμ πνχια ημο ηάνζ μθείθεηαζ ζηδκ

ημονημοιίκδ πμο πενζέπεζ δ μπμία έπεζ πμθφ πενζζζυηενεξ δνάζεζξ απυ ημ κα

πνςιαηίγεζ απθχξ ημ ηάνζ Φαίκεηαζ θμζπυκ υηζ δ ηαηακάθςζή ηδξ ιπμνεί κα

ζοιαάθθεζ ζηδ ιεζςιέκδ απμννυθδζδ ημο θίπμοξ ηςκ ηνμθχκ εκχ μζ ένεοκεξ ηδ

ζοκδέμοκ ηαζ ιε ηδ νφειζζδ ηςκ επζπέδςκ ηδξ πμθδζηενίκδξ ζημ αίια

Σν ζρόιην ηεο δηαηηνιόγνπ laquoΟζ ένεοκεξ ζπεηζηά ιε ημ ηάνζ είκαζ αηυιδ ζε ανηεηά

ανπζηυ ζηάδζμ ηαζ πναβιαημπμζμφκηαζ ηονίςξ ζε πεζναιαηυγςα Χζηυζμ επεζδή δ

ημονημοιίκδ εηδδθχκεζ ηαζ άθθεξ δνάζεζξ (ακηζμλεζδςηζηή ακηζθθεβιμκχδδ ηαζ

ακηζιζηνμαζαηή) ζοζηήκεηαζ κα πνδζζιμπμζμφιε ημ ηάνζ ζηζξ ζοκηαβέξ ιαξ ςξ έκα

κυζηζιμ ηαζ ςθέθζιμ ιπαπανζηυraquo

Ξίδη

Focus ζηελ έξεπλα Σμ λίδζ θαίκεηαζ κα είκαζ θζθζηυ ιε ημ αάνμξ ιαξ αθθά ηαζ ιε

ηδκ οβεία ιαξ ζοκμθζηά πάνδ ζημ μλζηυ μλφ πμο πενζέπεζ Σμ μλζηυ μλφ είκαζ ημ πζμ

ημζκυ μνβακζηυ μλφ ηαζ έκα απυ ηα παθαζυηενα μλέα πμο έπεζ πνδζζιμπμζήζεζ μ

άκενςπμξ αθμφ απμηεθεί ημ ηφνζμ ζοζηαηζηυ ημο λζδζμφ Η δνάζδ ημο λζδζμφ έπεζ

ιεθεηδεεί ζε πεζναιαηυγςα αθθά ηαζ ζε ακενχπμοξ (μζ ζπεηζηέξ ένεοκεξ έπμοκ βίκεζ

ζε παπφζανημοξ) Οζ ένεοκεξ απμηαθφπημοκ υηζ εηείκμζ πμο ηαηακάθςκακ

ηαεδιενζκά λίδζ είπακ ιζηνυηενδ πενζθένεζα ιέζδξ ηαζ παιδθυηενεξ ηζιέξ

ηνζβθοηενζδίςκ ζε ζφβηνζζδ ιε εηείκμοξ πμο δεκ ημ ηαηακάθςκακ

Σν ζρόιην ηεο δηαηηνιόγνπ laquoΤπάνπμοκ δζάθμνα είδδ λζδζχκ ηα μπμία ιπμνμφιε κα

επζθέβμοιε ακάθμβα ιε ηζξ βεοζηζηέξ ιαξ πνμηζιήζεζξ (ηυηηζκμ θεοηυ ααθζάιζημ

ηηθ) ςζηυζμ μζ πενζζζυηενεξ ιεθέηεξ ζηζξ μπμίεξ έπμοκ ακαδεζπεεί ηα ζπεηζηά

μθέθδ ημο λζδζμφ έπμοκ πνδζζιμπμζήζεζ θεοηυ λίδζ ή ιδθυλζδμraquo

ηελ πξάμε

Ρίπκεηε ιζζή ηαοηενή πζπενζά υηακ ιαβεζνεφεηε θαζυθζα

Δκηάληε ζημ ηαεδιενζκυ ζαξ δζαζημθυβζμ ημ πνάζζκμ ηζάζ είηε γεζηυ είηε ηνφμ

Βάγεηε λίδζ ζηζξ ζαθάηεξ αθθά ηαζ ζηα θαβδηά ζαξ (ππ ζηζξ θαηέξ)

Καηακαθχκεηε ζοπκυηενα θειυκζα ηαζ βηνέζπθνμοη - ιπμνείηε κα ηα πνμζεέηεηε

ηαζ ζημοξ ποιμφξ ζαξ

Πνμζεέηεηε ηάνζ ζηζξ ζοκηαβέξ ζαξ ππ ςξ ηανφηεοια ζημ ρδηυ ημηυπμοθμ ή

εκζζπφμκηαξ βεοζηζηά ηζξ ζμφπεξ θαπακζηχκ

Δκηάληε ηα ιμφνα ζημ δζαζημθυβζυ ζαξ είηε ζηέηα είηε ιε ηδ ιμνθή ποιμφ είηε ςξ

ζοκμδεοηζηυ ημο βζαμονηζμφ ή ηςκ δδιδηνζαηχκ ζαξ

Καηακαθχκεηε θίβα αιφβδαθα ηαεδιενζκά (6-10 ηειάπζα) θνμκηίγμκηαξ κα είκαζ

ακάθαηα

Η θόθθηλε δύλακε

Σα ιζηνά ηυηηζκα ιμφνα (lingonberries) πμο εοδμηζιμφκ ζηζξ ζηακδζκααζηέξ πχνεξ

θαίκεηαζ υηζ ιπμνμφκ κα ιαξ πνμζηαηεφζμοκ απυ ηδ ζοζζχνεοζδ θίπμοξ Οζ

ενεοκδηέξ ημο ζμοδδζημφ Πακεπζζηδιίμο Lund δζελήβαβακ έκα πείναια ζε πμκηίηζα

ηα μπμία ηνέθμκηακ επί 3 ιήκεξ ιε ιζα δζαηνμθή πθμφζζα ζε θίπμξ εκχ πανάθθδθα

ηαηακάθςκακ ηαζ ηα ιζηνά ηυηηζκα ιμφνα Μεηά απυ 3 ιήκεξ ηα πμκηίηζα πμο

ηαηακάθςκακ ηα lingonberries είπακ ηδ ιζηνυηενδ πνυζθδρδ αάνμοξ ζοβηνζηζηά ιε

εηείκα ηδξ μιάδαξ εθέβπμο (ηα μπμία ηνέθμκηακ ιε δίαζηα παιδθχκ θζπανχκ) Οζ

ενεοκδηέξ απμδίδμοκ ηδ δνάζδ ηςκ εκ θυβς ιμφνςκ (είκαζ βθοηυλζκα ηαζ ιμζάγμοκ

ιε ιζηνά νυδζα) ζηζξ πμθοθαζκυθεξ πμο πενζέπμοκ

Σξνθέο πνπ αγαπνύλ ηελ θαξδηά

13 ηνμθέξ μζ μπμίεξ εα πνμάβμοκ ηδκ οβεία ημο ηανδζαββεζαημφ ζαξ ζοζηήιαημξ

ιέζς ηδξ ιείςζδξ ηςκ επζπέδςκ ηδξ πμθδζηενίκδξ ηαζ ηδξ πίεζδξ

Γηανύξηη παληνύ

Ακ ηαζ είκαζ πενζζζυηενμ βκςζηυ βζα ημ υθεθμξ πμο έπεζ ζηα μζηά ςζηυζμ ημ

αβαπδιέκμ επζδυνπζμ θαίκεηαζ κα ζοιαάθθεζ ηαζ ζηδ νφειζζδ ηδξ ανηδνζαηήξ πίεζδξ

πάνδ ζηα πνμαζμηζηά πμο πενζέπεζ Δπίζδξ δ πενζεηηζηυηδηά ημο ζε ηάθζμ είκαζ

ιεβαθφηενδ απυ υηζ ζημ βάθα

Πνμηζιάηε πνμσυκηα ιε παιδθά θζπανά βζα κα θαιαάκεηε ηα μθέθδ ημο πςνίξ κα

επζαανφκεζηε ιε επζπθέμκ θίπμξ

Ακηζηαηαζηήζηε ιε αοηυ ηδ ιαβζμκέγα ηαζ αάθηε ημ ζε ζαθάηεξ ιε ημηυπμοθμ ή

απθχζηε ημ ζηα ζάκημοζηξ Έηζζ εα πενζμνίζεηε ημ θίπμξ ηαζ ηζξ εενιίδεξ ηαζ εα

ηενδίζεηε θίβδ παναπάκς πνςηεΐκδ ηαζ αζαέζηζμ

Ψήζηε ηα ςάξηα

Σα θζπανά ράνζα (υπςξ ππ μ ζμθμιυξ δ ζανδέθα ηαζ μ ηυκμξ) απμηεθμφκ ελαζνεηζηή

πδβή πμθφηζιςκ ς-3 θζπανχκ μλέςκ ηα μπμία ζοιαάθθμοκ ζηδ ιείςζδ ηςκ

ηνζβθοηενζδίςκ ηαζ ηδξ θθεβιμκήξ ειπμδίγμοκ ημκ ζπδιαηζζιυ ενυιαςκ νίπκμοκ

ηδκ πίεζδ ηαζ πενζμνίγμοκ ημκ ηίκδοκμ ειθάκζζδξ αννοειζχκ

Σμ πχξ εα ιαβεζνέρεηε ημ ράνζ έπεζ ιεβάθδ ζδιαζία βζα ηδκ ηανδζά ζαξ

Πνμηζιήζηε ημ ρήζζιμ ζημκ θμφνκμ ηδ ζπάνα ή ημκ αηιυ ακηί βζα ημ ηδβάκζζια

χζηε κα ιεζχζεηε ηα ημνεζιέκα θζπανά

Γλσξίζηε ηα καύξα θαζόιηα

ηδ πχνα ιαξ δεκ ημοξ δείπκμοιε ζδζαίηενδ πνμηίιδζδ ςζηυζμ ηα ιαφνα θαζυθζα

είκαζ πθμφζζα ζε εοενβεηζηά ζοζηαηζηά υπςξ ημ θοθθζηυ μλφ ανηεηέξ

ακηζμλεζδςηζηέξ μοζίεξ ημ ιαβκήζζμ (αμδεά ζηδ ιείςζδ ηδξ ανηδνζαηήξ πίεζδξ) ηαζ

μζ θοηζηέξ ίκεξ (ζοιαάθθμοκ ζηδ νφειζζδ ηδξ πμθδζηενίκδξ ηαζ ηςκ επζπέδςκ

ζαηπάνμο ζημ αίια)

Θα ηα ανείηε ημκζεναμπμζδιέκα ζε ιεβάθα ηαηαζηήιαηα ηνμθίιςκ Πνμζεέζηε ηα

ζε ζαθάηεξ αθμφ πνχηα ηα λεπθφκεηε ιε κενυ βζα κα θφβεζ ημ πμθφ αθάηζ

Αξσκαηίζηε κε βόηαλα

Φαζηυιδθμ δεκηνμθίαακμ νίβακδ ηαζ εοιάνζ Βυηακα ηαζ ανςιαηζηά πμο βκςνίγεζ

ηαθά δ εθθδκζηή ημογίκα ηαζ πμο εηηυξ απυ ιμκαδζηυ άνςια δζαεέημοκ ηαζ

ακηζμλεζδςηζηή δνάζδ δ μπμία αμδεά ζηδ ζςζηή θεζημονβία ηδξ ηανδζάξ ηαζ ηςκ

αββείςκ αθθά ηαζ υθμο ημο μνβακζζιμφ

Πνμζθένμοκ βεφζδ ηαζ άνςια ζημ θαβδηυ βζ‟ αοηυ ιε ηδ πνήζδ ημοξ ιπμνείηε κα

ακηζηαηαζηήζεηε ιένμξ ημο αθαηζμφ ηαζ ημο θίπμοξ πμο εα αάγαηε ζημ θαβδηυ ζαξ

Πείηε laquoλαηraquo ζε έλα πνηεξάθη θξαζί

Δάκ ζοκμδεφεηε ημ θαβδηυ ζαξ ιε θίβμ αθημυθ ηυηε έκα πμηδνάηζ ηυηηζκμ ηναζί

είκαζ ιζα ηαθή επζθμβή βζα ηδκ ηανδζά ζαξ Η νεζαεναηνυθδ ηαζ μζ ηαηεπίκεξ πμο

πενζέπεζ είκαζ δφμ ακηζμλεζδςηζηέξ μοζίεξ μζ μπμίεξ ιπμνμφκ κα πνμζηαηεφζμοκ ηα

ημζπχιαηα ηςκ ανηδνζχκ απυ ηδκ αεδνμζηθήνςζδ

Φνμκηίζηε κα ιδκ οπενααίκεηε ημ 1 πμηήνζ ηδκ διένα μζ βοκαίηεξ ηαζ ηα 1-2

πμηήνζα μζ άκδνεξ ηαεχξ δ ηαηάπνδζδ επδνεάγεζ ανκδηζηά υπζ ιυκμ ηδ θεζημονβία

ημο ήπαημξ αθθά ηαζ ηδξ ηανδζάξ

Φηηάμηε κειόπηηα

Πυζμ δίηζμ είπακ μζ παθζμί υηακ έθεβακ βζα ημ έκα ιήθμ ηδκ διένα Η πδηηίκδ

(δζαθοηέξ θοηζηέξ ίκεξ) ηαζ μζ πμθοθαζκυθεξ πμο πενζέπμκηαζ ζηα ιήθα ζοιαάθθμοκ

ζηδ αεθηίςζδ ημο ιεηααμθζζιμφ ηςκ θζπχκ ηαζ ιεζχκμοκ ηδκ παναβςβή μοζζχκ πμο

πνμηαθμφκ θθεβιμκή

Σζ ιπμνείηε κα ηάκεηε Δίκαζ απθυ Ακηζηαηαζηήζηε έκα ζκαη ιέζα ζηδκ διένα ιε

έκα γμοιενυ ιήθμ

Ψήζηε ηηο ληνκάηεο

Οζ κημιάηεξ δζαεέημοκ πμθθέξ εοενβεηζηέξ μοζίεξ υπςξ ππ αζηαιίκεξ C ηαζ Α

ζίδδνμ ηάθζμ ηαζ αζαέζηζμ Δπζπθέμκ ημ θοημπέκζμ (ιζα ζζπονή ακηζμλεζδςηζηή

μοζία πμο δίκεζ ζηδκ κημιάηα ημ ηυηηζκμ πνχια ηδξ) πμο πενζέπμοκ έπεζ ανεεεί υηζ

ζπεηίγεηαζ ιε ιείςζδ ημο ηζκδφκμο ειθάκζζδξ πμθθχκ ηανδζαββεζαηχκ παεήζεςκ

Όηακ δ κημιάηα ιαβεζνεφεηαζ απεθεοεενχκεζ πενζζζυηενμ θοημπέκζμ βζαηί

δζαζπχκηαζ μζ ιειανάκεξ ηςκ ηοηηάνςκ ηδξ ηαζ έηζζ ημ πεπηζηυ ζφζηδια ιπμνεί κα

απμννμθήζεζ πενζζζυηενμ Μάθζζηα βζα αηυια ηαθφηενα απμηεθέζιαηα ιπμνείηε

κα ηδκ ηαηακαθχκεηε ιαγί ιε ιζηνή πμζυηδηα εθαζμθάδμο

Κάληε ην όπσο ε Μεζόγεηνο

Σμ αβαπδιέκμ εθαζυθαδμ ζοιαάθθεζ ζηδκ ηαθή θεζημονβία ηδξ ηανδζάξ πάνδ ζηα

ιμκμαηυνεζηα θζπανά (ιεζχκμοκ ηδκ laquoηαηήraquo πμθδζηενίκδ ηαζ αολάκμοκ ηδκ

laquoηαθήraquo) ηδ αζηαιίκδ Δ ηαζ ηζξ πμθοθαζκυθεξ (πνμζηαηεφμοκ ηα αββεία) πμο πενζέπεζ

Μάθζζηα ημ θάδζ πμο πνμένπεηαζ απυ ημ πνχημ πάηδια ηδξ εθζάξ είκαζ ελαζνεηζηά

πθμφζζμ ζηα ζοβηεηνζιέκα ενεπηζηά ζοζηαηζηά

Ακηζηαηαζηήζηε ιε αοηυ ηα γςζηά θίπδ πμο πνδζζιμπμζείηε ζημ θαβδηυ ζαξ

Μδκ λεπκάηε ηζξ εθζέξ βζαηί ηαζ αοηέξ απμηεθμφκ πδβή ηαθχκ θζπανχκ ηαζ δίκμοκ

βεφζδ ζηζξ ζαθάηεξ ζαξ Βέααζα ηαθυ είκαζ κα ηζξ ηαηακαθχκεηε ιε ιέηνμ θυβς ηδξ

αολδιέκδξ πενζεηηζηυηδηάξ ημοξ ζε κάηνζμ (αθάηζ)

Βξώκε

Οζ κζθάδεξ ανχιδξ είκαζ ιζα ηθαζζηή επζθμβή βζα κα αμδεήζεηε ηδκ οβεία ηδξ

ηανδζάξ ζαξ Οζ θοηζηέξ ίκεξ (α-βθοηάκεξ) πμο πενζέπεζ δ ανχιδ νίπκμοκ

ηδκ ηαηή πμθδζηενίκδ ηαζ αμδεμφκ ζηδ νφειζζδ ηςκ επζπέδςκ ηδξ βθοηυγδξ ζημ

αίια Χζηυζμ ηα έημζια πνμσυκηα ιπμνεί κα έπμοκ ανηεηή γάπανδ βζ‟ αοηυ είκαζ

πνμηζιυηενμ κα θηζάπκεηε ημ δζηυ ζαξ ιείβια

Ακηζηαηαζηήζηε ιε ανχιδ ημ 13 ημο αθεονζμφ πμο πνδζζιμπμζείηε ζε ηδβακίηεξ ηαζ

muffins ή πνδζζιμπμζήζηε ηδκ ακηί βζα βαθέηα ή ρίπμοθα ρςιζμφ ππ ζηα ιπζθηέηζα

Θπκεζείηε μαλά ηηο ζηαθίδεο

φιθςκα ιε ιεθέηεξ δ ηαηακάθςζδ ζηαθίδαξ αμδεά ζηδ ιείςζδ ηδξ ορδθήξ

ανηδνζαηήξ πίεζδξ ηαζ ηαηά ζοκέπεζα απμηνέπεζ ημκ ηίκδοκμ εηδήθςζδξ

ηανδζαββεζαηχκ πνμαθδιάηςκ Σμ βεβμκυξ αοηυ θαίκεηαζ κα μθείθεηαζ ζημ υηζ μζ

ζηαθίδεξ είκαζ πθμφζζεξ ζε ηάθζμ

Πνμζεέζηε ηζξ ζε βθοηά ρςιζά ηαζ ανημζηεοάζιαηα ή ζηδ ανχιδ ζαξ

Βάιηε κνύξα ζην πηάην ζαο

Σα ιφνηζθα ηαζ βεκζηά ηα ιμφνα αθθά ηαζ μζ θνάμοθεξ απμηεθμφκ ιζα ελαζνεηζηή

δζαηνμθζηή επζθμβή ηαεχξ μζ ακεμηοακίκεξ πμο πενζέπμοκ μζ μπμίεξ ημοξ δίκμοκ ημ

ααεφ πνχια ζοκεζζθένμοκ ζηδκ ηαθή θεζημονβία ηδξ ηανδζάξ φιθςκα ιάθζζηα

ιε ιεθέηδ μζ βοκαίηεξ πμο ηαηακαθχκμοκ πενζζζυηενεξ απυ 3 ιενίδεξ ιφνηζθςκ ηαζ

θναμοθχκ ηδκ εαδμιάδα δζαηνέπμοκ παιδθυηενμ ηίκδοκμ ηανδζαηήξ πνμζαμθήξ ζε

ζφβηνζζδ ιε εηείκεξ πμο ηνχκε θζβυηενεξ ιενίδεξ

Πνμζεέζηε θνέζηα ή απμλδναιέκα ιμφνα ζε δδιδηνζαηά ηδβακίηεξ smoothies ή

ζημ βζαμφνηζ ζαξ Μπμνείηε αηυια κα ηα πμθημπμζήζεηε ηαζ κα θηζάληε ιζα

ζδζαίηενδ ζάθηζα βζα ηα βθοηά ή ηζξ ζαθάηεξ ζαξ

Φηηάμηε ρνξηόπηηα

Μπμνεί κα ιδκ ηα ηαηακαθχκμοιε ζοπκά αθθά ηα ζέζημοθα είκαζ ιζα ηνμθή

πθμφζζα ζε ηάθζμ ηαζ ιαβκήζζμ δφμ ιέηαθθα πμο αμδεμφκ ζηδ νφειζζδ ηδξ

ανηδνζαηήξ πίεζδξ Δπζπθέμκ πενζέπμοκ θοηζηέξ ίκεξ αζηαιίκδ Α ηαζ ακηζμλεζδςηζηά

(θμοηεΐκδ ηαζ γεαλακείκδ)

Μενζημί ηνυπμζ βζα κα ηα εηιεηαθθεοηείηε Μπμνείηε κα ηα ζμηάνεηε ιε εθαζυθαδμ

ηαζ κα ηα ζεναίνεηε ιαγί ιε ηνέαξ ή ράνζ ή κα ηα πνμζεέζεηε ζε πμνηυπζηεξ

Πνηεο ηξνθέο θξαηνύλ ηηο αζζέλεηεο

καθξηά

Η ζςζηή δζαηνμθή υηακ απμηεθεί ηνυπμ γςήξ ιπμνεί κα ζοιαάθθεζ ζηδ ιείςζδ ημο

ηζκδφκμο ειθάκζζδξ δζάθμνςκ παεήζεςκ Σζ πνέπεζ κα πνμζεέζμοιε υιςξ ζημ

δζαηνμθζηυ ιαξ πνυβναιια βζα κα ιδκ ηθείκμοιε ηάεε ηνεζξ ηαζ θίβμ νακηεαμφ ιε ημ

βζαηνυ

Ένεοκεξ επζζηήιμκεξ βζαηνμί δζαηνμθμθυβμζ έπμοκ ημκίζεζ ηαηά ηαζνμφξ ηδ

ζδιαζία ηδξ ζςζηήξ δζαηνμθήξ υπζ ιυκμ ζηδ ζζθμοέηα ιαξ αθθά ηαζ ζηδκ οβεία ιαξ

Γεκ είκαζ ηοπαίμ άθθςζηε ημ βεβμκυξ υηζ 1 ζηζξ 10 πενζπηχζεζξ ηανηίκμο ζπεηίγεηαζ

υκηςξ ιε ηδκ ηαηή δζαηνμθή ηαζ ηδκ απμοζία ενεπηζηχκ ζημζπείςκ πμο ζηδνίγμοκ

ηδκ άιοκα ημο μνβακζζιμφ

Ακηζηαεζζηχκηαξ ηζξ ηδβακδηέξ ηνμθέξ ηα βθοηά ημ έημζιμ θαβδηυ ηαζ ηζξ

επελενβαζιέκεξ ηνμθέξ ιε θνμφηα θαπακζηά ράνζ άζπνμ ηνέαξ υζπνζα ηαζ άθθεξ

ηνμθέξ πμο ακήημοκ ζηδ ζθαίνα ημο οβζεζκμφ υθμζ λένμοιε υηζ ςθεθμφιε ημκ

μνβακζζιυ ιαξ έζς ηζ έλς Αξ δμφιε υιςξ ηάπμζεξ ζοβηεηνζιέκεξ ηνμθέξ πμο είκαζ

ηαζ κυζηζιεξ ηαζ έπμοκ ζοβηεηνζιέκδ δνάζδ ζφιθςκα ιε ένεοκεξ

Νηνκάηα ην όπιν θαηά ηνπ θαξθίλνπ

φιθςκα ιε ένεοκεξ ημ θοημπέκζμ ηδξ κημιάηαξ ζοιαάθθεζ ζηδ ιείςζδ έςξ ηαζ 31

ημο ηζκδφκμο ειθάκζζδξ ηανηίκμο ημο παβηνέαημξ εκχ παίγεζ ζδιακηζηυ νυθμ ηαζ

ζηδκ οβεία ημο πνμζηάηδ Πνμζεέζηε ηδ ζηδ ζαθάηα ή ηαηακαθχζηε ηδ ζε ιμνθή

ζάθηζαξ έηζζ χζηε κα οπάνπεζ ηαεδιενζκά ζημ ηναπέγζ ζαξ

Μπαραξηθά λνζηηκηά θαη γεληθή πξνζηαζία

Διπθμοηίζηε ιε ηακέθα ηνυημ Κμγάκδξ πζπένζ ιμζπμηάνοδμ δεκδνμθίαακμ

νίβακδ εοιάνζ ηαζ άθθα ιπαπανζηά ημ θαβδηυ ζαξ ηαηηζηά ηαζ απμθαφζηε εηηυξ απυ

ημ άνςια ηαζ ηδ κμζηζιζά πμο ημο πνμζδίδμοκ ηα ζδιακηζηά μθέθδ ημοξ ζηδκ οβεία

ζαξ φιθςκα ιε ένεοκεξ πμο πναβιαημπμζμφκηαζ παβημζιίςξ ζπεηζηά ιε ηδ δνάζδ

ηςκ ιπαπανζηχκ θαίκεηαζ πςξ δεκ πενζμνίγεηαζ ζε ιία πάεδζδ Ο ημονημοιάξ βζα

πανάδεζβια ιπμνεί κα ιεζχζεζ ηδκ πζεακυηδηα εηδήθςζδξ δζααήηδ ζφιθςκα ιε

ένεοκα απυ ημ Πακεπζζηήιζμ Κμθμφιπζα ημ ηφιζκμ κα εκζζπφζεζ ημ ακμζμπμζδηζηυ

ηαζ δ ηακέθα κα ζοιαάθθεζ ζηδ ιείςζδ ηδξ ηαηήξ πμθδζηενίκδξ

νινκόο θαη θαιή θαξδηά

Όθμζ λένμοιε πυζμ ςθέθζια έπμοκ απμδεζπηεί ηα ςιέβα-3 θζπανά μλέα ζηδκ οβεία

ηδξ ηανδζάξ ηαζ ημο ηανδζαββεζαημφ ζοζηήιαημξ Ο ζμθμιυξ απμηεθεί ιζα πμθφ ηαθή

πδβή ηςκ ςθέθζιςκ αοηχκ θζπανχκ ηαζ βζα κα απμθφβεηε ημ εέια πενζεηηζηυηδηάξ

ημο ζε οδνάνβονμ πνμηζιήζηε ημκhellip άβνζμ ηζ υπζ ζπεομηνμθείμο

παλάθη θαηά ηεο άλνηαο

Πθμφζζμ ζε θοθθζηυ μλφ αζηαιίκδ Κ αζηαιίκδ Δ ηαζ ζίδδνμ ημ ζπακάηζ ιπμνεί κα

δνάζεζ πνμθδπηζηά ζημ εέια ηδξ άκμζαξ ηαεζζηχκηαξ ημκ εβηέθαθυ ζαξ δοκαηυ ηαζ

ζε εβνήβμνζδ οκ ημζξ άθθμζξ δ ηονμζίκδ πμο πενζέπεζ αμδεά ζηδ αεθηίςζδ ηδξ

ικήιδξ εζδζηά ζε ηαηαζηάζεζξ ζηνεξ ηαζ multitasking Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ ημ

ζπακαηυνογμ πνέπεζ κα αβεζ απυ ηδ θίζηα ιε ηαhellip παζδζηά ηναφιαηα ηαζ κα ιπεζ

λακά ζηδ δζαηνμθή ζαξ ιε ηδ ζαθάηα ζαξ κα πενζέπεζ πάκηα αοηυ ημ ςθέθζιμ

πνάζζκμ θαπακζηυ

Μπαλάλα πξνιακβάλεη ην εγθεθαιηθό

Σμ ηάθζμ πμο ζοκακηάιε ζηδ ιπακάκα αθθά ηαζ ζε άθθεξ δζαηνμθζηέξ πδβέξ

(πνάζζκα θοθθχδδ θαπακζηά παηάηεξ ιακζηάνζα ημηυπμοθμ θαηέξ θαζυθζα ηυκμξ

ηά) παίγεζ ηονίανπμ νυθμ ζηδκ οβεία αθμφ ζοιαάθθεζ ζηδ νφειζζδ ηδξ ανηδνζαηήξ

πίεζδξ ζηδ θεζημονβία ηςκ ιοχκ ηαζ ημο κεονζημφ ζοζηήιαημξ φιθςκα ιε

ένεοκεξ υζμζ αημθμοεμφκ δζαηνμθή πθμφζζα ζε αοηυ ημ ζπκμζημζπείμ ειθακίγμοκ

αεθηζςιέκα πμζμζηά ανηδνζαηήξ πίεζδξ ηαζ ιεζςιέκμ ηίκδοκμ βζα εβηεθαθζηυ

επεζζυδζμ ή ηανδζμπάεεζα

Γαιαθηνθνκηθά θξαηνύλ ηελ νζηενπόξσζε καθξηά

Λυβς ημο υηζ ημ αζαέζηζμ είκαζ ημ δμιζηυ ζοζηαηζηυ ηςκ μζηχκ δ πνυζθδρή ημο

είκαζ απαναίηδηδ βζα ηδκ οβεία ημοξ ιαηνμπνυεεζια Μέζα απυ ημ βάθα ημ ηονί ηαζ

ημ βζαμφνηζ ιπμνείηε κα θάαεηε ηα 1200-1500mg πμο πνεζάγεηαζ ηαεδιενζκά μ

μνβακζζιυξ ζαξ ηαζ κα ημκ εςναηίζεηε απέκακηζ ζηδκ απεζθή ηδξ μζηεμπυνςζδξ ζημ

ιέθθμκ Γζαθμνεηζηά ακ δ δοζακελία ζηδ θαηηυγδ ή ηάπμζμξ άθθμξ θυβμξ ζαξ ηναηά

ιαηνζά απυ ηδ ζοβηεηνζιέκδ πδβή αζαεζηίμο οπάνπμοκ ηαζ άθθεξ ιε ηονζυηενεξ ηα

αιφβδαθα ηζξ ζανδέθεξ ημ ιπνυημθμ ηδ θαπακίδα ημ ζμθμιυ ημ ζμοζάιζ ημ ηυθμο

ηά

Γζα έληνα εκίζποζδ ηδξ δφκαιδξ ηαζ ηδξ οβείαξ ημο μνβακζζιμφ ζαξ ιδκ λεπκάηε κα

ηαηακαθχκεηε ηαηηζηά ηα οβζεζκά ζαξ βεφιαηα θηάκμκηαξ ηα 5 ηδκ διένα (πνςζκυ

ιεζδιενζακυ αναδζκυ ηαζ ζκαη εκδζάιεζα) ηαζ κα ζοκδοάγεηε ηδκ ηαθή δζαηνμθή ιε

άζηδζδ πμο ηαζ αεθηζχκεζ ημ ζχια ημοξ ιοξ ηαζ ηδκ ηανδζά ζαξ ηαζ δζχπκεζ ημ

άβπμξ ιαηνζά απαθθάζζμκηάξ ζαξ απυ ιζα ζδιακηζηή απεζθή βζα ηδκ οβεία

Μεηαθθαβιέκα

Σα βεκεηζηά ηνμπμπμζδιέκα ηνυθζια επίζδξ βκςζηά ςξ βεκεηζηά επελενβαζιέκα

ηνυθζια ή αζμθμβζηά επελενβαζιέκα ηνυθζια είκαζ ηνυθζια πμο πανάβμκηαζ απυ

μνβακζζιμφξ πμο έπμοκ εζζαπεεί αθθαβέξ ζημ DNA ημοξ πνδζζιμπμζχκηαξ ηζξ

ιεευδμοξ ηδξ βεκεηζηήξ ιδπακζηήξ Οζ ηεπκζηέξ βεκεηζηήξ ιδπακζηήξ επζηνέπμοκ ηδκ

εζζαβςβή κέςκ παναηηδνζζηζηχκ ηαεχξ ηαζ ημκ ιεβαθφηενμ έθεβπμ ηςκ

παναηηδνζζηζηχκ απυ πνμδβμφιεκεξ ιεευδμοξ υπςξ δ επζθεηηζηή δζαζηαφνςζδ ηαζ δ

ιεηαθθαλζμβέκεζδ υπμο έκαξ μνβακζζιυξ εηηίεεηαζ ζε ναδζεκένβεζα ή πδιζηά χζηε

κα δδιζμονβδεεί ιία ιδ ζοβηεηνζιέκδ αθθά ιυκζιδ αθθαβή

Η ειπμνζηή πχθδζδ βεκεηζηά ηνμπμπμζδιέκςκ ηνμθχκ λεηίκδζε ημ 1994 υηακ δ

εηαζνεία Calgene πνμχεδζε βζα πνχηδ θμνά ηδκ ακεπζηοπή κημιάηα ηδξ Flavr Savr

ιε αναδεία ςνίιακζδ Οζ πενζζζυηενεξ ηνμπμπμζήζεζξ ηςκ ηνμθίιςκ

επζηεκηνχεδηακ ηαηά ηφνζμ θυβμ ζε ηαθθζένβεζεξ ιε ορδθή γήηδζδ απυ αβνυηεξ

υπςξ δ ζυβζα ημ ηαθαιπυηζ δ ηακυθα ηαζ ημ ααιαάηζ Οζ βεκεηζηχξ ηνμπμπμζδιέκεξ

ηαθθζένβεζεξ έπμοκ ζπεδζαζηεί βζα ακημπή ζε παεμβυκμοξ πανάβμκηεξ ηαζ

γζγακζμηηυκα ηαζ βζα ηαθφηενα ενεπηζηά πνμθίθ

Πθεμκεηηήιαηα βεκζηχκ ηνμπμπμζδιέκςκ ηνμθίιςκ

Α Πνμσυκηα θοηζηήξ πνμέθεοζδξ

1 Καθφηενδ βεφζδ ηαζ πμζυηδηα

2 Μείςζδ πνυκμο ςνίιακζδξ ηςκ θοηχκ ή δέκηνςκ πμο ηα πανάβμοκ

3 Σα ΓΣ θοηά πνμζθένμοκ ηαθφηενεξ ηαζ ιεβαθφηενεξ ζμδεζέξ αολδιέκδ

ακηίζηαζδ εκακηίμκ αθααενχκ μνβακζζιχκ ηαζ αζεεκεζχκ πνεζάγμκηαζ

θζβυηενα εκημιμηηυκα ηαζ γζγακζμηηυκα

4 Αολδιέκδ πενζεηηζηυηδηα ζε ενεπηζηά ζοζηαηζηά

5 Πζεακυηδηεξ βζα κέα πνμσυκηα ηαζ ιεευδμοξ ηαθθζένβεζαξ

Β Πνμσυκηα γςζηήξ πνμέθεοζδξ

1 Πενζζζυηενεξ ενεπηζηέξ ζδζυηδηεξ αολδιέκδ ακηίζηαζδ ηςκ γχςκ ζε

αζεέκεζεξ αφλδζδ ηδξ παναβςβζηυηδηαξ

2 Καθφηενδ ηαζ πενζζζυηενδ παναβςβή ηνέαημξ αοβχκ ηαζ βάθαηημξ

3 Βεθηίςζδ ηδξ οβείαξ ηςκ γχςκ ηαζ ηαθφηενεξ δζαβκςζηζηέξ ιέεμδμζ

Γ Χθεθήιαηα βζα ημ πενζαάθθμκ

1 Λζβυηενδ πνήζδ εκημιμηηυκςκ γζγακζμηηυκςκ ηαζ θζπαζιάηςκ

2 Καθφηενδ δζαηήνδζδ ημο εδάθμοξ ηαζ ηςκ οδάηςκ υπςξ επίζδξ ελμζημκυιδζδ

εκένβεζαξ

3 Βζμθμβζηή επελενβαζία ηςκ δαζζηχκ πνμσυκηςκ

4 Καθφηενμξ πεζνζζιυξ ηαζ επελενβαζία ηςκ απμαθήηςκ

Γ Χθεθήιαηα βζα ηδκ ημζκςκία

1 Αολδιέκδ παναβςβή ηνμθίιςκ ηαζ αζθάθεζα βζα ημκ αολακυιεκμ ακενχπζκμ

πθδεοζιυ ηδξ βδξ

2 Ακηζιεηχπζζδ ημο πνμαθήιαημξ ηδξ πείκαξ ηαζ ημο οπμζζηζζιμφ πμο ιαζηίγεζ

ζήιενα έκα πμθφ ιεβάθμ ανζειυ πςνχκ παβημζιίςξ

Μεζμκεηηήιαηα βεκζηχκ ηνμπμπμζδιέκςκ ηνμθίιςκ

Α Αζθάθεζα

1 Κίκδοκμζ βζα ηδκ ακενχπζκδ οβεία Μεηαθμνά αθθενβζχκ δδιζμονβία

ακεεηηζηχκ ιζηνμμνβακζζιχκ ζηα ακηζαζμηζηά θυβς ιεηάδμζδξ ηςκ βμκζδίςκ

πμο πνμζδίδμοκ ηδκ ακεεηηζηυηδηα αοηή πζεακυηδηα βζα άβκςζηεξ

επζδνάζεζξ πμο ιπμνμφκ κα έπμοκ ζπέζδ ιε ηανηίκμ ή άθθεξ επζδνάζεζξ ζηδκ

ακενχπζκδ οβεία

2 Κίκδοκμζ βζα ημ πενζαάθθμκ Ακεπζεφιδηδ ιεηαθμνά ΓΣ παναηηδνζζηζηχκ ζε

άθθμοξ μνβακζζιμφξ ιε θοζζημφξ ηνυπμοξ απχθεζα ημο πθμφημο ηδξ

αζμθμβζηήξ δζαθμνμπμίδζδξ ζημ θοηζηυ ηαζ γςζηυ ααζίθεζμ άβκςζηεξ

επζδνάζεζξ ζε ιζηνυαζα ή άθθμοξ ιζηνμμνβακζζιμφξ ημο εδάθμοξ

Β Πνμαθήιαηα βζα ηδκ ημζκςκία

1 Γεδμιέκμο υηζ είκαζ μζ πενζζζυηενμ πθμφζζεξ ηαζ ακεπηοβιέκεξ πχνεξ πμο

εθέβπμοκ ηδκ ηεπκμθμβία ηςκ ΓΣΣ οπάνπεζ μ ηίκδοκμξ ζηνέαθςζδξ ηαζ ηα

κέα πνμσυκηα εα ακαπηφζζμκηαζ ζφιθςκα ιε ηα ζοιθένμκηα ηςκ

πθμοζζμηένςκ πςνχκ

Κμκζεναμπμζδιέκα ηνυθζια

Κμκζεναμπμίδζδ είκαζ δ ιέεμδμξ πμο πνδζζιμπμζείηαζ βζα ηδ δζαηήνδζδ ηςκ

ηνμθίιςκ βζα ιαηνέξ πνμκζηέξ πενζυδμοξ ιε ηδ ζοζηεοαζία ημοξ ζε αενμζηεβή

δμπεία Ακαπηφπεδηε βζα πνχηδ θμνά ζηα ηέθδ ημο 18μο αζχκα ςξ έκαξ ηνυπμξ βζα

κα οπάνπεζ ιζα ζηαεενή πδβή ηνμθήξ βζα ημοξ ζηναηζχηεξ ζημκ πυθειμ

Η δζαδζηαζία ηδξ ημκζεναμπμίδζδξ ιπμνεί κα δζαθένεζ εθαθνχξ απυ ημ έκα πνμσυκ

ζημ άθθμ αθθά οπάνπμοκ ηνία ααζζηά αήιαηα

1 Δπελενβαζία Οζ ηνμθέξ απμθθμζχκμκηαζ ηυαμκηαζ ζε θέηεξ ρζθμηυαμκηαζ

αθαζνμφκηαζ ηα ημοημφηζζα ημοξ ηα ηυηαθα ημ ηέθοθμξ ή αηυια ηαζ

ιαβεζνεφμκηαζ

2 θνάβζζδ Οζ επελενβαζιέκεξ (πθέμκ) ηνμθέξ ιπαίκμοκ ηαζ ζθναβίγμκηαζ ζε

ημκζέναεξ

3 Θένιακζδ Οζ ημκζέναεξ εενιαίκμκηαζ βζα κα ελμκηςεμφκ ηα επζαθααή

ααηηήνζα ηαζ κα πνμθδθεεί ηοπυκ αθθμίςζδ ηδξ ηνμθήξ

Αοηή δ δζαδζηαζία επζηνέπεζ ζηδκ ηνμθή κα είκαζ αζθαθήξ βζα ηαηακάθςζδ βζα 1 έςξ

5 έηδ ή ηαζ πενζζζυηενμ ζε μνζζιέκεξ πενζπηχζεζξ Σα πζμ ημζκά ημκζεναμπμζδιέκα

ηνυθζια πενζθαιαάκμοκ θνμφηα θαπακζηά υζπνζα ζμφπεξ ηνέαηα ηαζ εαθαζζζκά

Πχξ επδνεάγμοκ ηδκ ενεπηζηυηδηα ηδξ ηνμθήξ

Σα ημκζεναμπμζδιέκα ηνυθζια ζοπκά πζζηεφεηαζ υηζ είκαζ θζβυηενμ ενεπηζηά απυ ηα

θνέζηα ή ηα ηαηεροβιέκα αθθά δ επζζηδιμκζηή ένεοκα δείπκεζ υηζ αοηυ δεκ είκαζ

πάκηα αθήεεζα ηδκ πναβιαηζηυηδηα δ ημκζεναμπμίδζδ δζαηδνεί ηα πενζζζυηενα

απυ ηα ενεπηζηά ζοζηαηζηά ηδξ εηάζημηε ηνμθήξ

Οζ πνςηεΐκεξ μζ οδαηάκεναηεξ ηαζ ημ θίπμξ δεκ επδνεάγμκηαζ απυ ηδ δζαδζηαζία Σα

πενζζζυηενα ιέηαθθα ηαζ μζ θζπμδζαθοηέξ αζηαιίκεξ υπςξ μζ αζηαιίκεξ A D E ηαζ Κ

επίζδξ δζαηδνμφκηαζ αηέναζα Χξ εη ημφημο μζ ιεθέηεξ δείπκμοκ υηζ ηα ηνυθζια ιε

ορδθή πενζεηηζηυηδηα ζε μνζζιέκα ενεπηζηά ζοζηαηζηά δεκ πάκμοκ ζε ενεπηζηυηδηα

υηακ ιπαίκμοκ ζε ημκζέναεξ Χζηυζμ επεζδή δ ημκζεναμπμίδζδ πενζθαιαάκεζ ηαζ

ηδκ έηεεζδ ηδξ ημκζένααξ ζε ορδθή εενιυηδηα μζ οδαημδζαθοηέξ αζηαιίκεξ υπςξ δ

αζηαιίκδ C ηαζ δ αζηαιίκδ Β ιπμνεί κα ηαηαζηναθμφκ Απυ ηδκ άθθδ πθεονά αοηέξ

μζ αζηαιίκεξ είκαζ εοαίζεδηεξ ζηδκ εενιυηδηα ηαζ ημκ αένα βεκζηά μπυηε ιπμνμφκ κα

παεμφκ αηυια ηαζ ηαηά ηδ δζάνηεζα ηδξ ηακμκζηήξ επελενβαζίαξ δδθαδή ιε ημ απθυ

ιαβείνεια ηαζ ηζξ ιεευδμοξ απμεήηεοζδξ πμο πνδζζιμπμζμφκηαζ ζημ ζπίηζ Δπίζδξ

εκχ δ δζαδζηαζία ημκζεναμπμίδζδξ ιπμνεί κα πνμηαθέζεζ αθάαδ ζε μνζζιέκεξ

αζηαιίκεξ ιπμνεί ηαζ κα αολήζεζ άθθεξ πδιζηέξ εκχζεζξ πμο ηάκμοκ ηαθυ ζηδκ οβεία

Γζα πανάδεζβια μζ κημιάηεξ ηαζ ημ ηαθαιπυηζ απεθεοεενχκμοκ πενζζζυηενα

ακηζμλεζδςηζηά υηακ εενιαίκμκηαζ ηάηζ πμο ηάκεζ ηζξ ημκζέναεξ αοηχκ ηςκ

πνμσυκηςκ ιζα αηυια ηαθφηενδ πδβή ακηζμλεζδςηζηχκ

Βζαθζμβναθία

Γζα ηζξ αζηαιίκεξ

httpswwwfit-blastercomarticleshealthy-

livingCEB4CEB9CEB1CF84CF81CEBFCF86CEB

7CF84CEB1-CEBFCF86CEADCEBBCEB7-

CF84CF89CEBD-

CEB2CEB9CF84CEB1CEBCCEB9CEBDCFwww

clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD

httpselwikipediaorgwikiCE92CEB9CF84CEB1CEB

CCEAFCEBDCEB7

httpenallaktikidrasicom201304katalogos-vitaminon-ti-einai-ti-kanoun-

apo-poies-trofes-tis-pairnoum

Γζα ημ Fast Food Q

httpswwwonmedgrygeiastory335077oi-sovares-epiptoseis-tou-fast-food-

ston-organismo

Γζα ηα ιεηαθθαβιέκα

httpselwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBDCEB5CF8

4CEB9CEBACEAC_CF84CF81CEBFCF80C

EBFCF80CEBFCEB9CEB7CEBCCEADCEB

DCEB1_CF84CF81CF8CCF86CEB9CEBCCE

B1

httpswwwmedlooknetCE93CEB5CEBDCEB5CF84

CEB9CEBACEAC-

CEBCCEB5CF84CEB1CEBBCEBBCEB1CE

B3CEBCCEADCEBDCEB1-

CF84CF81CF8CCF86CEB9CEBCCEB1965ht

ml

httpwwwtopontikigrarticle177228ola-osa-prepei-na-xerete-gia-tis-trofes-

se-konserva

httpwwwclickatlifegryour-lifestory40728poies-trofes-kratoun-tis-

astheneies-makria wwwdiatrofigr

wwwin2lifegr

wwwvitagr

wwwvitagrdiatrofieating-healthyarticle35435oi-giatroi-miloyn-gia-tis-soyper-

trofes

wwwvitagrdiatrofieating-healthyarticle56189-trofima-poy-ta-kaine

httpwwwvitagrdiatrofieating-healthyarticle34175trofes-poy-agapoyn-thn-

kardia

Η βάζε ηεο ππξακίδαο απμηεθείηαζ απυ ηνμθέξ υπςξ είκαζ ηα δδιδηνζαηά ηαζ ηα

πνμσυκηα ημοξ (ρςιί γοιανζηά νφγζ ηά) πμο πνέπεζ κα ηαηακαθχκμκηαζ ζε

ηαεδιενζκή αάζδ ηαεχξ ιαξ πανέπμοκ εκένβεζα ιέζς ηςκ οδαηακενάηςκ πμο

πενζέπμοκ Σα ηνυθζια αοηά είκαζ παιδθά ζε θίπμξ ηαζ υηακ ιάθζζηα είκαζ μθζηήξ

αθέζεςξ ηυηε πανέπμοκ ηαζ ανηεηέξ θοηζηέξ ίκεξ μζ μπμίεξ ζοιαάθμοκ ζηδκ

ηαθφηενδ θεζημονβία ημο εκηένμο ηαζ ζηδ ιείςζδ ηδξ πμθδζηενυθδξ

Φξνύηα-Λαραληθά

Η μιάδα ηςκ θξνύησλ θαη ησλ ιαραληθώλ Σα θαπακζηά θυβς ημο ορδθμφ

πενζεπμιέκμο ημοξ ζε θοηζηέξ ίκεξ ιεζχκμοκ ηδκ απμννυθδζδ θίπμοξ ηαζ

νοειίγμοκ ημ ζςιαηζηυ αάνμξ ζε θοζζμθμβζηά επίπεδα Αοηυ μθείθεηαζ ζημ

υηζ αολάκμοκ ημκ ημνεζιυ ηαζ ζηακμπμζμφκ βνήβμνα ημ αίζεδια ηδξ πείκαξ ιε

απμηέθεζια κα ιδκ ηαηακαθχκμκηαζ αολδιέκεξ πμζυηδηεξ θαβδημφ αθιονά

ή βθοηά ζκαη Δπζπθέμκ ζοιαάθμοκ ζηδκ ηαθή θεζημονβία ημο εκηένμο

Δπίζδξ ηα θαπακζηά πάνδ ζηδκ πθμφζζα πενζεηηζηυηδηά ημοξ ζε κενυ

εκζζπφμοκ ηδκ εκοδάηςζδ ημο μνβακζζιμφ Σα θαπακζηά είκαζ πμθφ παιδθήξ

εενιζδζηήξ αλίαξ ηαζ δεκ πενζέπμοκ θίπμξ ηαζ πμθδζηενυθδ Σα θνμφηα ηαζ ηα

θαπακζηά έπμοκ ιζα πμζηζθία ενεπηζηχκ ζοζηαηζηχκ ηαζ θοημπδιζηχκ πμο

ιπμνεί κα ζοιαάθθεζ ζηδκ πνμζηαηεοηζηή επίδναζδ εκάκηζα ημο ηανηίκμο

Αοηά ζοιπενζθαιαάκμοκ ηζξ θοηζηέξ ίκεξ ηζξ αζηαιίκεξ υπςξ δ αζηαιίκδ C E

ηαζ ημ θοθθζηυ μλφ ηα ιεηαθθζηά ζημζπεία υπςξ ημ ζεθήκζμ ηαζ ηα

θοημπδιζηά υπςξ ηα ηανμηεκμεζδή ηα θθααμκμεζδή μζ ζζμθθααυκεξ Σα

θνμφηα ηαζ ηα θαπακζηά ιπμνμφκ κα αθθάλμοκ ημκ ηίκδοκμ ειθάκζζδξ

ηανηίκμο ιέζς ηςκ ακηζμλεζδςηζηχκ ή ακηζθθεβιμκςδχκ επζδνάζεχκ ημοξ

εκζζπφμκηαξ ημ ιεηααμθζζιυ ηαζ ηδκ έηηνζζδ ηςκ ηανηζκμβυκςκ ζοζηαηζηχκ

δζαιμνθχκμκηαξ ηδ θεζημονβία ημο ακμζμπμζδηζημφ ζοζηήιαημξ ηαζ

αθθάγμκηαξ ηα πμθοάνζεια ηοηηανζηά ζοζηήιαηα πμο ηαεμνίγμοκ ηεθζηά ημοξ

ηοηηανζημφξ πθδεοζιμφξ

Οζπξηα

δζαίηενδ ζεκαληηθά ζηε κεζνγεηαθή δηαηξνθή είλαη ηα όζπξηα ηα μπμία

απμηεθμφκ ιζα ελαζνεηζηή ηνμθή βζα ημκ άκενςπμ πθμφζζα ζε ενεπηζηά

ζοζηαηζηά θοηζηέξ ίκεξ ηαζ πνςηεΐκεξ












Διαηόιαδν

































































ιήκα)








































































ζημοξ ιοξ


















Πξσηετλεο






















Λίπε












Bηηακίλεο























Aσβέστιο





Σίδηρος







































Βζηαιίκδ







μνβακζζιυ
















































































Βζηαιίκδ Δ













πυκμοξ

Βζηαιίκδ Κ











ηνέαξ





ηανφδζα






































































παίνκμοιε














αυηακα

Fast Food




































ΑΘΔΝΔΙΩΝ
















Μήια




















































































ιπνυημθμ











































































































Μνύξα














Ακύγδαια















Σζίιη







































διέναraquo

Κάξη











Ξίδη













ηελ πξάμε











ακάθαηα

















































































Βξώκε
































καθξηά




βζαηνυ






















































ηά







































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia












Διαηόιαδν

































































ιήκα)








































































ζημοξ ιοξ


















Πξσηετλεο






















Λίπε












Bηηακίλεο























Aσβέστιο





Σίδηρος







































Βζηαιίκδ







μνβακζζιυ
















































































Βζηαιίκδ Δ













πυκμοξ

Βζηαιίκδ Κ











ηνέαξ





ηανφδζα






































































παίνκμοιε














αυηακα

Fast Food




































ΑΘΔΝΔΙΩΝ
















Μήια




















































































ιπνυημθμ











































































































Μνύξα














Ακύγδαια















Σζίιη







































διέναraquo

Κάξη











Ξίδη













ηελ πξάμε











ακάθαηα

















































































Βξώκε
































καθξηά




βζαηνυ






















































ηά







































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia
















































ιήκα)








































































ζημοξ ιοξ


















Πξσηετλεο






















Λίπε












Bηηακίλεο























Aσβέστιο





Σίδηρος







































Βζηαιίκδ







μνβακζζιυ
















































































Βζηαιίκδ Δ













πυκμοξ

Βζηαιίκδ Κ











ηνέαξ





ηανφδζα






































































παίνκμοιε














αυηακα

Fast Food




































ΑΘΔΝΔΙΩΝ
















Μήια




















































































ιπνυημθμ











































































































Μνύξα














Ακύγδαια















Σζίιη







































διέναraquo

Κάξη











Ξίδη













ηελ πξάμε











ακάθαηα

















































































Βξώκε
































καθξηά




βζαηνυ






















































ηά







































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia





















































ζημοξ ιοξ


















Πξσηετλεο






















Λίπε












Bηηακίλεο























Aσβέστιο





Σίδηρος







































Βζηαιίκδ







μνβακζζιυ
















































































Βζηαιίκδ Δ













πυκμοξ

Βζηαιίκδ Κ











ηνέαξ





ηανφδζα






































































παίνκμοιε














αυηακα

Fast Food




































ΑΘΔΝΔΙΩΝ
















Μήια




















































































ιπνυημθμ











































































































Μνύξα














Ακύγδαια















Σζίιη







































διέναraquo

Κάξη











Ξίδη













ηελ πξάμε











ακάθαηα

















































































Βξώκε
































καθξηά




βζαηνυ






















































ηά







































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia














Πξσηετλεο






















Λίπε












Bηηακίλεο























Aσβέστιο





Σίδηρος







































Βζηαιίκδ







μνβακζζιυ
















































































Βζηαιίκδ Δ













πυκμοξ

Βζηαιίκδ Κ











ηνέαξ





ηανφδζα






































































παίνκμοιε














αυηακα

Fast Food




































ΑΘΔΝΔΙΩΝ
















Μήια




















































































ιπνυημθμ











































































































Μνύξα














Ακύγδαια















Σζίιη







































διέναraquo

Κάξη











Ξίδη













ηελ πξάμε











ακάθαηα

















































































Βξώκε
































καθξηά




βζαηνυ






















































ηά







































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia






Bηηακίλεο























Aσβέστιο





Σίδηρος







































Βζηαιίκδ







μνβακζζιυ
















































































Βζηαιίκδ Δ













πυκμοξ

Βζηαιίκδ Κ











ηνέαξ





ηανφδζα






































































παίνκμοιε














αυηακα

Fast Food




































ΑΘΔΝΔΙΩΝ
















Μήια




















































































ιπνυημθμ











































































































Μνύξα














Ακύγδαια















Σζίιη







































διέναraquo

Κάξη











Ξίδη













ηελ πξάμε











ακάθαηα

















































































Βξώκε
































καθξηά




βζαηνυ






















































ηά







































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia


































Βζηαιίκδ







μνβακζζιυ
















































































Βζηαιίκδ Δ













πυκμοξ

Βζηαιίκδ Κ











ηνέαξ





ηανφδζα






































































παίνκμοιε














αυηακα

Fast Food




































ΑΘΔΝΔΙΩΝ
















Μήια




















































































ιπνυημθμ











































































































Μνύξα














Ακύγδαια















Σζίιη







































διέναraquo

Κάξη











Ξίδη













ηελ πξάμε











ακάθαηα

















































































Βξώκε
































καθξηά




βζαηνυ






















































ηά







































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia







μνβακζζιυ
















































































Βζηαιίκδ Δ













πυκμοξ

Βζηαιίκδ Κ











ηνέαξ





ηανφδζα






































































παίνκμοιε














αυηακα

Fast Food




































ΑΘΔΝΔΙΩΝ
















Μήια




















































































ιπνυημθμ











































































































Μνύξα














Ακύγδαια















Σζίιη







































διέναraquo

Κάξη











Ξίδη













ηελ πξάμε











ακάθαηα

















































































Βξώκε
































καθξηά




βζαηνυ






















































ηά







































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia
































































Βζηαιίκδ Δ













πυκμοξ

Βζηαιίκδ Κ











ηνέαξ





ηανφδζα






































































παίνκμοιε














αυηακα

Fast Food




































ΑΘΔΝΔΙΩΝ
















Μήια




















































































ιπνυημθμ











































































































Μνύξα














Ακύγδαια















Σζίιη







































διέναraquo

Κάξη











Ξίδη













ηελ πξάμε











ακάθαηα

















































































Βξώκε
































καθξηά




βζαηνυ






















































ηά







































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia







πυκμοξ

Βζηαιίκδ Κ











ηνέαξ





ηανφδζα






































































παίνκμοιε














αυηακα

Fast Food




































ΑΘΔΝΔΙΩΝ
















Μήια




















































































ιπνυημθμ











































































































Μνύξα














Ακύγδαια















Σζίιη







































διέναraquo

Κάξη











Ξίδη













ηελ πξάμε











ακάθαηα

















































































Βξώκε
































καθξηά




βζαηνυ






















































ηά







































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia



ηανφδζα






































































παίνκμοιε














αυηακα

Fast Food




































ΑΘΔΝΔΙΩΝ
















Μήια




















































































ιπνυημθμ











































































































Μνύξα














Ακύγδαια















Σζίιη







































διέναraquo

Κάξη











Ξίδη













ηελ πξάμε











ακάθαηα

















































































Βξώκε
































καθξηά




βζαηνυ






















































ηά







































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia
















































παίνκμοιε














αυηακα

Fast Food




































ΑΘΔΝΔΙΩΝ
















Μήια




















































































ιπνυημθμ











































































































Μνύξα














Ακύγδαια















Σζίιη







































διέναraquo

Κάξη











Ξίδη













ηελ πξάμε











ακάθαηα

















































































Βξώκε
































καθξηά




βζαηνυ






















































ηά







































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia



αυηακα

Fast Food




































ΑΘΔΝΔΙΩΝ
















Μήια




















































































ιπνυημθμ











































































































Μνύξα














Ακύγδαια















Σζίιη







































διέναraquo

Κάξη











Ξίδη













ηελ πξάμε











ακάθαηα

















































































Βξώκε
































καθξηά




βζαηνυ






















































ηά







































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia





























ΑΘΔΝΔΙΩΝ
















Μήια




















































































ιπνυημθμ











































































































Μνύξα














Ακύγδαια















Σζίιη







































διέναraquo

Κάξη











Ξίδη













ηελ πξάμε











ακάθαηα

















































































Βξώκε
































καθξηά




βζαηνυ






















































ηά







































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia









































































ιπνυημθμ











































































































Μνύξα














Ακύγδαια















Σζίιη







































διέναraquo

Κάξη











Ξίδη













ηελ πξάμε











ακάθαηα

















































































Βξώκε
































καθξηά




βζαηνυ






















































ηά







































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia




































































































Μνύξα














Ακύγδαια















Σζίιη







































διέναraquo

Κάξη











Ξίδη













ηελ πξάμε











ακάθαηα

















































































Βξώκε
































καθξηά




βζαηνυ






















































ηά







































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia












Σζίιη







































διέναraquo

Κάξη











Ξίδη













ηελ πξάμε











ακάθαηα

















































































Βξώκε
































καθξηά




βζαηνυ






















































ηά







































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia










διέναraquo

Κάξη











Ξίδη













ηελ πξάμε











ακάθαηα

















































































Βξώκε
































καθξηά




βζαηνυ






















































ηά







































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia





ακάθαηα

















































































Βξώκε
































καθξηά




βζαηνυ






















































ηά







































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia


















































Βξώκε
































καθξηά




βζαηνυ






















































ηά







































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia





καθξηά




βζαηνυ






















































ηά







































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia
































ηά







































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia




































εκένβεζαξ









Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia







Α Αζθάθεζα


























ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia









ημκζέναεξ































CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia











CF84CF89CEBD-


clickatlifegr

wwwIn2lifegr

8ECEBD


CCEAFCEBDCEB7





ston-organismo






B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia


B1


CEB9CEBACEAC-


B3CEBCCEADCEBDCEB1-


ml


se-konserva



wwwin2lifegr

wwwvitagr


trofes



kardia

2o ΓΕΝΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΠΑΡΣΗ ΧΟΛΙΚΟ ΕΣΟ: 2017-18...

Documents

Transcript of 2o ΓΕΝΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΠΑΡΣΗ ΧΟΛΙΚΟ ΕΣΟ: 2017-18...