8/3/2019 2011-12-04-ΑΥΓΗ ΕΝΘΕΜΑΤΑ-ΣΕΛ-034 - Κλέων Ιωαννίδης - Εφημερίδα Η ΕΛΛΑΣ η επίσημη κυβερνητική εφημερίδα τ…

http://slidepdf.com/reader/full/2011-12-04-034- 1/1

ΕΝΘΕΜΑΤΑΗ ΑΥΓΗΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣΗ ΑΥΓΗΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ4 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2011

ΤΟ BLOG ΤΩΝ «ΕΝΘΕΜΑΤΩΝ»: enthemata.wordpress.com

e-mail: enthemata@gmail.com

Με το άρθρο αυτό, τα «Ενθέματα» εγκαινιάζουν, με

μεγάλη χαρά, τη συνεργασία τους με το ιστολόγιο της«Βασιλικής Μετατρούλου». Με την ευκαιρία επετείων,και όχι μόνο, ο Κλέων Ιωαννίδης, εκ μέρους του ιστο-

λογίου, θα ανασύρει τεκμήρια, αναδεικνύοντας άγνω-στες πλευρές τις ιστορίας. Όπως μας λέει, «ο ιστορικός

οφείλει να φτιάξει μια αφήγηση που διερευνά τις αν-τιθέσεις, τις συγκρούσεις, τις συμπλεύσεις, που εξη-γεί τη ροπή των γεγονότων. Όλα αυτά, κάτω από τηνεπίδραση των ιδεών, και μέσα στον ορίζοντα που οι

δέες καθορίζουν. Να βλέπει τους συσχετισμούς, τιςαντίθετες ή τις παράλληλες διαδρομές, τις ανατροπές.Και να ερμηνεύει τον βηματισμό της κοινωνίας καιτων ανθρώπων. Αλλιώς, “δεν είναι Ιστορία, είναι κα-

ταγραφή γεγονότων, αποδελτίωση”, όπως σημείωσε οΝίκος Σβορώνος. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, τη ρήσητου Φίλιππου Ηλιού, “στα δικαιώματα του πολίτη θα

έπρεπε να ανήκει και το δικαίωμα να γνωρίζει τηνστορία του”».

ΕΝΘEMATA

Στις 4 Δεκεμβρίου 1944, με το ξέσπασμα των γεγονότων

που έμειναν στην Ιστορία ως «Δεκεμβριανά», ο υφυπουργόςΤύπου και Διαφωτίσεως Πέτρος Γαρουφαλιάς εξέδωσε τηνακόλουθη ανακοίνωση: «Αι σημεριναί συνθήκαι, λόγω ιδία της ελλείψεως μέσων ακριβούς διαφωτίσεως παρέχουν εξαιρετικώς πρόσφατον έδαφος εις την κυκλοφορίαν ψευδών ειδήσεων. Εφι-στάται επομένως ιδιαιτέρως η προσοχή του κοινού εις το σημερι-νόν εύκολον έργον των διαδοσιών».

Η κυβερνητική πλευρά βρισκόταν μπροστά σε μια πολύδυσάρεστη κατάσταση: «αποκλεισμένη σε μια στενή λωρίδα λί-γων τετραγώνων γης και εγκλεισμένη στο ξενοδοχείο της “Μεγά-λης Βρεττανίας”, δεν είχε τη δυνατότητα να επικοινωνήσει με τον αθηναϊκό λαό», και αποκομμένη (και) από την επαρχία δεν εί-χε καμία δυνατότητα να αντικρούσει τα «δηλητηριώδη ψεύδητων στασιαστών » του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Το αθηναϊκό κοινό ενημε-ρωνόταν από άλλες πηγές, ακόμη και από τα «εαμικά χωνιά»,την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση δεν είχε καμία δυνατότη-τα δημόσιου λόγου, αν αυτός δεν περνούσε από τα «φίλτρα»των βρετανών συμμάχων της.

Την περίοδο των Δεκεμβριανών, πράγματι, κυκλοφορού-

σαν πολλές εφημερίδες και έντυπα. Εντελώς ενδεικτικά: Στηνεαμική πλευρά π.χ. υπήρχε ο Ριζοσπάστης , η Λαοκρατία , ηΕλεύθερη Ελλάδα , η Λαϊκή Φωνή στη Θεσσαλονίκη, η Αλλη-λεγγύη, όργανο της «Εθνικής Αλληλεγγύης», η Νέα Γενιά τηςΕΠΟΝ κ.ά. Στην αντιεαμική πλευρά το Ελληνικόν Αίμα , η Με-γάλη Ελλάς της ΕΔΕΕ, η Δόξα της ΠΕΑΝ, η Δημοκρατική Ση-μαία του ΕΔΕΣ κ.ά. Είχαν επίσης εμφανιστεί και εφημερίδεςδημοσιογραφικές, ιδιωτικές ή/και εμπορικές, όπως η Ελευ-θέρα Πόλις του Νάσου Μπότση, τα Καθημερινά Νέα του Λου-κή Ακρίτα, η Αλήθεια , στον Πειραιά η Φωνή του Πειραιώς κ.ά.Από την Κατοχή, επίσης, συνέχιζαν την έκδοσή τους η Δη-μοκρατία και η Ελευθερία. Οι Άγγλοι είχαν κι αυτοί τη δυνα-τότητα να τυπώνουν καθημερινό Δελτίο Ειδήσεων , στα ελλη-νικά ασφαλώς («Εκδίδεται υπό του Στρατηγείου των κατά ξηράν εν Ελλάδι δυνάμεων »), αλλά και φωτοπεριοδικά, με πολλέςπολλές φωτογραφίες και σχεδόν καθόλου κείμενο, όπως αυ-τό με τον τίτλο ΑΕΡΑ (:Αγγλία Ελλάδα Ρωσία Αμερική), τοοποίο τυπωνόταν στο Κάιρο, και κυκλοφορούσε (και) στην

Ελλάδα, και τα Φωτο-Νέα , έκδοση της AGIS, ΑγγλοελληνικήςΥπηρεσίας Πληροφοριών.Με το ξέσπασμα των πρώτων συγκρούσεων, ο Πέτρος Γα-

ρουφαλιάς κάλεσε τον αδελφό του Δημήτριο Γαρουφαλιά(1904-1978), πολιτικό μηχανικό και έφεδρο ανθυποπλοίαρ-χο, ζητώντας του να βρεθεί κάποια λύση, ώστε η κυβέρνησηνα μπορέσει να κυκλοφορήσει κάποια εφημερίδα, που νααπηχεί τις απόψεις του επίσημου κράτους

Το πρόβλημα ήταν πολύ σοβαρό, καθώς οι περισσότεροιυπάλληλοι του Υφυπουργείου Τύπου, φίλα προσκείμενοι στοΕΑΜ «είχαν ουσιαστικά ατονήσει και είχαν συμπαραταχθεί με τη διαταχθείσα από το ΕΑΜ γενική απεργία ». Τα μέλη του Σω-ματείου Τυπογράφων και Τεχνικών Τύπου ανήκαν κατάσυντριπτική πλειοψηφία στο ΚΚΕ και βρίσκονταν επίσης σεαπεργία, ενώ τα τυπογραφεία βρίσκονταν είτε σε ελασιτο-κρατούμενες περιοχές είτε σε επικίνδυνες ζώνες.

Τελικά, ο Δημήτρης Γαρουφαλιάς, με τη βοήθεια του Αχιλ-λέα Κύρου, βρήκαν έναν Αρτινό τυπογράφο και έφεδρο λο-χία, ο οποίος τους οδήγησε σε ένα υπόγειο όπου βρισκόταν

μια παλιά τυπογραφική μηχανή. Αμέσως, ήδη την 5η Δε-κεμβρίου 1944, δηλαδή τη μεθεπομένη του συλλαλητηρίου,το Επίσημον Δελτίον Πληροφοριών του Υφυπουργείου Τύπουκαι Διαφωτίσεως ήταν πραγματικότητα.

Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Δημήτριου Γαρουφαλιά, «για λόγους καλυτέρας εντυπώσεως και ιδιαίτερα για να δοθεί μια πνοή αντικειμενικής αισιοδοξίας πως αποτυχαίνει η ανακατάλη-ψη των Αθηνών και η νόμιμη τάξη θα επικρατήσει, αποφασί-σθηκε να αλλάξει ο τίτλος σε “Η Ελλάς, Ημερήσια πρωινή εφημε-ρίδα, Όργανο του ελληνικού λαού” ».1

Ως εκδότης της εφημερίδας εμφανιζόταν ο Δημήτριος Γα-ρουφαλιάς. Διευθυντής της και αρθρογράφος-σχολιαστήςήταν ο Αχιλλέας Κύρου, με συνεργάτες-δημοσιογράφους τονΗλία Μπρεδήμα και τον Μανώλη Ρέπα. Αρχικά, κανένα όνο-μα δεν αναγραφόταν στη προμετωπίδα της εφημερίδας, γιαλόγους ασφαλείας. Αργότερα, αναγράφτηκε το όνομα τουΜπρεδήμα ως διευθυντού και του Ρέπα ωα αρχισυντάκτη.Ανώνυμος όμως, παρέμεινε ο ουσιαστικά κύριος αρθρογρά-

φος Αχιλλέας Κύρου. Το μοναδικό επώνυμο δημοσίευμαήταν ένα άρθρο του λογοτέχνη και ποιητή Κώστα Ουράνηστις 14.1.1945.

Η εφημερίδα ήταν δισέλιδη, μεγάλου σχήματος, 31 εκ. επί24 εκ. Κάποια εκδόσεις της κυκλοφορούσαν σε μεγαλύτεροσχήμα σαν εφημερίδα τοίχου, και κάποιες φορές αγγλικά αε-ροπλάνα την έριχναν από αέρος. Στη διάρκεια των 46 αυτώνημερών, έκανε και κάποιες έκτακτες εκδόσεις.

Στο περιεχόμενό της υπήρχαν από τα πολύ σοβαρά καισπουδαία (π.χ. οι ανακοινώσεις του Ρόναλντ Σκόμπυ και τα

πρακτικά της σύσκεψης υπό τον Γουίνστον Τσόρτσιλ), μέχριμικρές ειδήσεις, π.χ. για τα θέατρα και τους κινηματογρά-φους, ή ακόμη και ειδήσεις της μιας γραμμής του τύπου «Ευ-ρέθη σάκος με 7 μαχαίρια. Πιστεύεται ότι ανήκει σε ΕΛΑΣίτη».Από την πρώτη μέρα κυκλοφορίας, δεν έλειπαν οι ειδήσειςγια «τον Βούλγαρο αξιωματικό του ΕΛΑΣ» που σκοτώθηκε στοπρώτο συλλαλητήριο, για τους «Γερμανούς επικεφαλής » τουΛόχου Σπουδαστών Πολυτεχνείου του ΕΛΑΣ, για «τα παιδιά που οι στασιαστές χρησιμοποιούσαν ως ασπίδες » όταν οι χω-ροφύλακες τους επιτίθονταν, για «τα άδεια φέρετρα των δήθεν φονευθέντων ΕΛΑΣιτών » που όμως, στην επόμενη σελίδα,ήταν γεμάτα από «θύματα των κομμουνιστών », διότι το ΕΑΜήθελε να παρουσιάσει μεγάλο αριθμό θυμάτων στις γραμμέςτου και «δεν του έφταναν οι πολύ λίγοι φονευθέντες ΕΑΜίται την πρώτη ημέρα των επεισοδίων »

Η επιρροή του πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου καιτων απόψεών του ήταν εμφανής: στην εφημερίδα ανακοι-νώθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 1944 η ίδρυση του ΑριστερούΜετώπου Ελλάδος, ενός συνασπισμού «σοσιαλιστικών», κεν-

τρώων-κεντροαριστερών κομμάτων και μικρών ομάδων υπότην αρχηγία του Γεωργίου Παπανδρέου. Όπως επίσης εμ-φανής ήταν και η επιρροή των Άγγλων, με τις αναδημοσιεύ-σεις των λόγων του Τσόρτσιλ και του Ήντεν, τα νέα από τηβρετανική Βουλή, τα ανακοινωθέντα του Σκόμπυ κ.ο.κ. Κυ-κλοφόρησαν συνολικά 46 φύλλα, από την 5η Δεκεμβρίου1944 έως την 21η Ιανουαρίου 1945.

 Έχουμε την εντύπωση ότι αυτό το υλικό, τα άρθρα των 46φύλλων της εφημερίδας, έχει αγνοηθεί από ιστορικούς καιερευνητές: δεν μπορούμε να φέρουμε στη μνήμη μας ανα-φορές, βιβλιογραφικές ή άλλες, σε αυτό το μοναδικό ντοκου-μέντο, που έρχεται να καλύψει, πιστεύουμε, ένα μεγάλο κε-νό, τόσο στη φιλολογία περί Δεκεμβριανών όσο και στις δια-θέσιμες πηγές της περιόδου. Το σύνολο των φύλλων, συνο-λικά 46 εκδόσεις, μαζί με τα παραρτήματα και τις έκτακτεςεκδόσεις, οι αναγνώστες των «Ενθεμάτων» έχουν τη δυνα-τότητα να τα διαβάσουν στο ιστολόγιό μας: http://xyzconta-gion.wordpress.com/2011/08/16/efimerida-ellas/2

ΚΛΕΩΝ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ(ιστολόγιο της Βασιλικής Μετατρούλου:xyzcontagion.wordpress.com)

1 Τα παραθέματα από το Δημήτριος Γαρουφαλιάς, Κείμενα 

και αναμνήσεις από τον Δεκέμβριο του 1944, αυτοέκδοση

19812 Σειρά, αλλά όχι πλήρης, υπάρχει και στα Αρχεία Σύγχρο- 

νης Κοινωνικής Iστορίας· είναι αναρτημένη στην ιστοσελίδα 

τους http://62.103.28.111/paranomos/rec.asp?id=93311

ΕΝΑ ΑΓΝΩΣΤΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ

«Η Ελλάς», η επίσημη κυβερνητικήεφημερίδα των Δεκεμβριανών 

Οι εκδόσεις Παπαζήση και το βιβλιοπωλείο Ιανός μας καλούν

στην  παρουσίαση του βιβλίου της Amalia van Gent«Τουρκι-κά ρήγματα. Μια χώρα σε αναζήτηση  ταυτότητας». Η εκ-

δήλωση θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 7 Δεκεμβρίου, ώρα12.30, στον Ιανό (Σταδίου 24 ). Θα μιλήσουν η Σία Αναγνω-

στοπούλου (Πάντειο Πανεπιστήμιο) και ο Θάνος Βερέμης (Πα-

νεπιστήμιο Αθηνών), με συντονιστή τον δημοσιογράφο ΤάσοΤέλλογλου.