21 Απόψεις των ενηλίκων για την έννοια της laquoγλώσσας των νέωνraquoΜια μερίδα συντακτών ως γλώσσα των νέων αντιλαμβάνεται και τον τρόπο με τον οποίο χειρίζονταιοι νέοι την πρότυπη γλώσσα και το ιδίωμά τους Θεωρούν με άλλα λόγια ότι οποιαδήποτε γλωσσικήεκδήλωση των νέων είναι laquoγλώσσα των νέωνraquo (όπως θα δούμε παρακάτω με τον όρο laquoγλώσσα τωννέωνraquo οι γλωσσολόγοι κυρίως αναφέρονται αποκλειστικά σε ειδικές χρήσεις του νεανικού ιδιώματος)laquoΟι νέοι μπορεί να γνωρίζουν καλύτερα την αγγλική από τη μητρική γλώσσα [] Το δύσμοιρο τοΕλληνόπουλο ζει μέσα σε ένα υπαρκτό γλωσσικό χάος Μαθαίνει να χρησιμοποιεί στερεότυπεςεκφράσεις που παραπέμπουν στην ηχομιμητική κινησιολογία Οι γλωσσικές απλουστεύσεις περιόρισαντο λεξιλόγιό του απομάκρυναν από τη γλώσσα των προγόνων κι έτσι ο απόφοιτος του σημερινούΛυκείου επικοινωνεί μέσω της συνθηματολογίας Αν επιχειρήσει κανείς να ακούσει από μαθητή3Λυκείου την ανάγνωση της Ιλιάδας του Ομήρου θα θυμηθεί ένα Λάπωνα παγοπώλη πουσυνεννοείται με Γιαπωνέζο στα αραβικάraquo6Οι περισσότεροι δυσκολεύονται να ορίσουν τη laquoγλώσσα των νέωνraquo και να την κατατάξουν Τηθεωρούν χαοτική και σχιζοφρενική μια γλώσσα ακατανόητη που όχι μόνο δεν αποτελεί ποικιλία τωνελληνικών αλλά δεν έχει οποιαδήποτε σχέση με αυτάlaquoΔεν πρόκειται εδώ για μια ιδιότυπη ldquoαργκόrdquo Αργκό πάντα υπήρχε και θα υπάρχει Πρόκειταιγια μια γλωσσική Βαβέλ που μπορεί να θεωρηθεί ως σύμπτωμα σχιζοφρένειαςraquo 7laquo γιατί τόσο καιρό δεν τους σκανδάλισε το γεγονός ότι οι μαθητές εγκατέλειπαν την ελληνικήγλώσσα και χρησιμοποιούσαν αντί γιrsquo αυτήν εκφράσεις όπως ldquoσαλτάρωrdquo ldquoτη βρίσκωrdquo ldquoείμαικουλαριστόςrdquo και ldquoκουφάθηκεrdquoraquo 8Ως βασικά χαρακτηριστικά της γλώσσας αυτής αναφέρουν τη λεξιπενία τα laquoλάθηraquo τουςνεολογισμούς και κυρίως την πληθώρα αγγλικών δανείων9 Λχ σε γελοιογραφία με αφορμή το σάλοπου είχε ξεσπάσει τον Ιούνιο του 1985 με αφορμή το θέμα της έκθεσης ένας νέος εμφανίζεται ναεξηγεί σε έναν άλλο τη λέξη laquoαρωγήraquo ως εξής laquoΤι θα πει αρωγή Αρωγή θα πει help SOSβοήθεια please Γκέγκεraquo Σε μιαν άλλη πάλι ένας μαθητής ρωτάει το διπλανό του την ώρα πουγράφει έκθεση laquoΑρωγή και ευδοκίμηση Τι κουφά είν αυτά ρε δικέ μου Κάνε πάσα γιατίκαράφλιασαraquoΆλλοι πάλι ως γλώσσα των νέων θεωρούν μόνο το νεανικό ιδίωμαlaquoΜια γλώσσα βασισμένη στην παραδοσιακή νεοελληνική αργκό εμπλουτισμένη με νεολογισμούςκαι αγγλικά στοιχείαraquo10

Ορισμένοι μάλιστα τη διακρίνουν σε υποκώδικεςlaquoΑναφερόμαστε εδώ μόνο στη γλώσσα των μορφωμένων νέων (των φοιτητών) γιατί η γλώσσαάλλων κοινωνικών κατηγοριών νέων θα πρέπει να είναι διαφορετική αλλά δεν τη γνωρίζουμεκαθόλου ούτε καν από την καθημερινή παρατήρηση της γλωσσικής πράξης όπως συμβαίνει με τηγλώσσα των φοιτητώνraquo 11

Βασικό χαρακτηριστικό της είναι κατά την άποψή τους η αμφισβήτηση της επίσημης γλώσσας καιτης κατεστημένης κοινωνικής ιεραρχίαςlaquoΟι νέοι μεταφέρουν στη γλωσσική τους επικοινωνία τα κύρια χαρακτηριστικά της στάσεώς τουςπρος τις περισσότερες από τις καθιερωμένες συμβατικές αρχές δομές και θεσμούς [] Ηαμφισβήτηση στρέφεται κατά της ldquoκατεστημένηςrdquo επίσημης γραπτής ή ldquoδόκιμηςrdquo λεγόμενης γλώσσας

της γλώσσας δηλαδή στην οποία εκφράζεται η εξουσία οι νόμοι οι κάθε μορφής περιορισμοί καιδεσμεύσειςraquo 12

Αναφέρουν μάλιστα και τα μέσα με τα οποία οι νέοι επιτυγχάνουν τον παραπάνω στόχο τουςνεολογισμούς τη χρήση της αγγλικής που αποτελεί γλώσσα υψηλού γοήτρου αλλά και οποιαδήποτεγλωσσική παρέκκλιση τους φέρνει σε σύγκρουση με την καθιερωμένη γλώσσα και τον καθιερωμένοτρόπο σύλληψης του κόσμου (αξίες σοβαρότητα καθωσπρεπισμό μέτρο κοινωνική ιεραρχία)laquoΜε τις τολμηρές λέξεις και ορισμένους ιδιωματισμούς πετυχαίνουν την καταστροφή της ldquoκαθώςπρέπειrdquo ομιλίας μεταδίδοντας μηνύματα άρνησης της ιεραρχίας άρνησης σεβασμού κριτικήςαυθάδειαςraquo13

22 Η laquoγλώσσα των νέωνraquo σε σχέση με την πρότυπη γλώσσαΈνα μεγάλο μέρος των αρθρογράφων στις εφημερίδες βλέπει αρνητικά τη γλώσσα των νέων καθώςβιώνει τόσο τα γλωσσικά προβλήματα που ενίοτε αντιμετωπίζουν όσο και το ιδίωμά τους ωςαποκλίσεις από την πρότυπη γλώσσα που αποτελεί ή πρέπει να αποτελεί τη laquoγλώσσα μαςraquo τη γλώσσαόλων Ο λόγος τους είναι καταγγελτικός και απόλυτος γεμάτος γενικεύσεις (πχ όλοι οι νέοι πάσχουναπό λεξιπενία δεν ξέρουν ελληνικά ή είναι εντελώς αγράμματοι) και υπερβολικούς αξιολογικούςχαρακτηρισμούς για τη γλωσσική και κοινωνική συμπεριφορά των νέων που συνοδεύονται απόεικόνες καταστροφής και οπισθοδρόμησης της γλώσσαςlaquoΚαι βέβαια δεν είναι αυτές οι μοναδικές λέξεις που δεν γνωρίζουν Είναι πολύ περισσότερεςΚαι δεν περιορίζεται στις λέξεις μόνον η άγνοιά τους Επεκτείνεται και σε όλες τις στοιχειώδειςγνώσειςraquo14

laquoΟι νέοι μας όπως ακρωτηριάζουν τις προτομές των ηρώων όπως βεβηλώνουν ιερούς χώρουςκαι μνημεία έτσι ακρωτηριάζουν και βεβηλώνουν και τη γλώσσα μαςraquo 15

Ειδικότερα αναφορά γίνεται στα ακόλουθα θέματαmdash Αίτια της laquoπροβληματικής γλωσσικής κατάστασηςraquo Χαρακτηριστικό είναι ότι η ευθύνη για τηνlaquoπροβληματικήraquo αυτή κατάσταση δεν αποδίδεται τόσο στους ίδιους τους νέους (η μόνη ευθύνη πουτους αποδίδεται αφορά την ενασχόλησή τους με την εκμάθηση των αγγλικών εις βάρος τωνελληνικών) όσο στον τρόπο διδασκαλίας των γλωσσικών μαθημάτων (κυρίως των αρχαίωνελληνικών) στο εκπαιδευτικό σύστημα στις εκάστοτε εκπαιδευτικές και γλωσσικές μεταρρυθμίσεις ήστα γλωσσικά ολισθήματα των δημοσίων προσώπων (πολιτικών δημοσιογράφων κτλ)laquoΔεν νομίζετε ότι η άγνοια των παιδιών οφείλεται εν μέρει και σε κάποια άλλα αίτια όπωςανεπάρκεια γλωσσικής και εννοιολογικής διδασκαλίας Όταν καθημερινώς βομβαρδίζονται από ταμέσα μαζικής ενημέρωσης με λέξεις άλλες (πλαίρια ενάντια καθετοποίηση κά) όταν τα αρχαία απότο σχολείο έχουν περιοριστεί στο ελάχιστο όταν η λογοτεχνική (ή όπως αλλιώς λέγεται) δημοτικήέχει laquoυποκαταστήσειraquo () τα πάντα πώς να ξέρει τώρα τα αρχαιοπρεπή ευδοκίμηση και αρωγήraquo16

mdash Οι λόγοι για τους οποίους οι νέοι θα πρέπει να γνωρίζουν και να χρησιμοποιούν τουςlaquoσωστούςraquo τύπους1048714 Η γνώση τους κρατά τη γλώσσα ζωντανή και συντελεί στη διατήρηση της πολιτιστικής μαςταυτότηταςlaquoΘα έπρεπε οι νέοι να μαθαίνουν τη μεγάλη και πλούσια ιστορική μας γλώσσα σε όλη τη

διαχρονική εξέλιξη της ώστε να είναι κάτοχοι όχι μόνο του γλωσσικού εκφραστικού μαςοργάνου ξεπερνώντας το σημερινό φαινόμενο της ldquoαλεξίαςrdquo αλλά και του πολιτισμικού μαςπλούτου μια και η γλώσσα είναι φορέας των πολιτισμικών αγαθών του λαού μας και κρηπίδα τηςυποστάσεώς του [] Και βέβαια είναι ευχάριστο πως άρχισε ήδη να γίνεται συνείδηση και απόαυτούς ακόμη τους λυμεώνες του γλωσσικού μας πλούτου ότι χωρίς βελτίωση της γλωσσικής13 Α Φραγκουδάκη Γλώσσα και ιδεολογία όπ σελ 7314 Γ Κογιάννη laquoΓενικές εξετάσεις Ήταν καλύτερες από πέρσιraquo Τα Νέα 2361985 σελ 30-3115 Σ Καργάκος όπ16 Α Βαρνακιώτης laquoΑλλοπρόσαλλο το θέμα της έκθεσηςraquo Ελεύθερος Τύπος 12619855διδασκαλίας στα σχολεία κινδυνεύουμε να αφανισθούμε ως έθνος τώρα που είμαστε μέσα στηνΕυρώπηraquo 17

Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι από την πλευρά των νέων αυτή η laquoγνώση της πολιτισμικήςπαράδοσηςraquo εκλαμβάνεται ως μέσο απόκτησης γλωσσικού κύρουςlaquoΤελειώνοντας τη σύντομη κουβέντα μας η κυρία ΚΚ παροτρύνοντάς μας να τη ρωτήσουμεκαι άλλες λέξεις στις οποίες απάντησε σε όλες παρά την κούραση και το χιούμορ συμπλήρωσεldquoτώρα θα μου βάλεις άριστα στα αρχαίαrdquoraquo18

1048714 Η γνώση τους συνδέεται με την ανάπτυξη της λογικής και την ώριμη σκέψηlaquoΟ Κοραής παρατηρούσε Ποτέ έθνος δεν διαστρέφει τη γλώσσαν του χωρίς να διαστρέφηεν ταυτώ και την παιδείαν του Η ασυνταξία της γλώσσης συνοδεύει πάντοτε και την ασυνταξίαντων ιδεών διότι όστις καταφρονή τους κανόνας της Γραμματικής γρήγορα θέλει καταφρονήσεινκαι τους κανόνας της Λογικήςrdquo (Αυτοσχέδιοι στοχασμοί) Με την κυριαρχία του πάνω στηγλώσσα ο Έλληνας νέος θα είναι σε θέση να σκεφθεί ανετότερα και ωριμότερα να εκφράσειεναργέστερα τα διανοήματά τουraquo19

1048714 Η γνώση τους είναι απαραίτητη για την πρόσβαση στο χώρο των επιστημών και σε διάφορουςτομείς του δημόσιου βίου όπου χρησιμοποιείται ορολογία λόγιας προέλευσηςlaquoΗ έλλειψη αυτή συνιστά ldquoαναπηρίαrdquo για τους νέους Έλληνες η οποία mdashεκτός των άλλωνmdashτους αφήνει ελάχιστες πιθανότητες προσπελάσεως στο γνωστικό πεδίο των επιστημών (και όχιμόνο) με όλα τα θλιβερά επακόλουθα για την ανάπτυξη και την πρόοδο αυτού του τόπου Εξάλλου η ίδια αυτή η ldquoγλωσσική αναπηρίαrdquo υποβιβάζει άμεσα και συρρικνώνει απελπιστικά τιςδυνατότητες του πολίτη για συμμετοχή σε κάθε δημόσια διαδικασία ανοίγοντας διάπλατα τηνπόρτα στον εκβαρβαρισμό των δημοσίων ηθώνraquo 20

mdash Οι προτάσεις για την επίλυση του laquoπροβλήματοςraquo Ως λύση προτείνεται η συστηματικήδιδασκαλία των αρχαίων ελληνικών συμπληρωματικά και παράλληλα προς τα νέα ελληνικά Κοινήφαίνεται να είναι η πεποίθηση πως η γνώση της αρχαίας ελληνικής συνιστά απαραίτητη βάση για τησωστή εκμάθηση της νεοελληνικήςlaquoΤα αρχαία χρειάζονται και πολύ μάλιστα γιατί μας δίνουν πολλά ερεθίσματα προκειμένου νατακτοποιήσουμε μια πειθαρχημένη δημοτική συσχετίζοντας Αρχαία και Νέα σοβαρή διδλία κι όχιαυθαίρετα και θολά στη σκέψη των παιδιών μαςraquo21

Από την άλλη υπάρχουν αρθρογράφοι που αντιμετωπίζουν πιο θετικά τη γλώσσα των νέωνΚάποιοι από αυτούς laquoδιασκεδάζουνraquo με το χιούμορ που διακρίνει το νεανικό ιδίωμαlaquoΔεν ξέρω αν θλίβομαι συγχρόνως αλλά μάλλον διασκεδάζω με τη γλώσσα που μιλάνε σήμερα τανέα κορίτσια και αγόριαraquo22

Αρκετοί μάλιστα από αυτούς ασχολούνται με την αντίκρουση των κατηγοριών εναντίον αυτής τηςγλώσσας Υποστηρίζουν πως καμία έρευνα δεν έχει αποδείξει ότι οι νέοι laquoπάσχουνraquo από λεξιπενίαπως όσοι κάνουν λόγο για laquoλεξιπενίαraquo γενικεύουν ένα πρόβλημα που διαπιστώνεται σε μερικούς μόνο17 Μητροπολίτης Δημητριάδος Χριστόδουλος (νυν Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος) laquoΟι δέκαφαραωνικές πληγές της ελληνικής παιδείαςraquo wwwimdimitriadosgrhtmlgrsection02educationspeeches0101htm (Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος)18 Ε Γλυκού laquoΚινέζικα τα ελληνικάraquo Ελευθεροτυπία 136198519 Μητροπολίτης Δημητριάδος Χριστόδουλος όπ20 Π Παναγιωτόπουλος laquoΤο θλιβερό είδωλο της εκπαιδευτικής πραγματικότηταςraquo Καθημερινή 16-176198521 Χρ Ι Αντωνιάδη laquoΓιατί τόσο δέος για τα αρχαίαraquo Ελευθεροτυπία 232198722 Δ Ρίζος laquoΟμιλείτε ελληνικάraquo Αδέσμευτος E5ι932 Τύπος 17620016νέους23 και πως το περιορισμένο λεξιλόγιο οφείλεται συχνά όχι σε άγνοια αλλά στην προχειρότητατων μαθητών ή στο ότι η περίσταση έχει γι αυτούς μειωμένο επικοινωνιακό ενδιαφέρον24

laquoΛεξιπενία Θρήνος και κοπετός για την ελληνική γλώσσα που φτωχαίνει και χάνεται για τη νέαγενιά που χρησιμοποιεί μόνο 300 λέξεις (οι διακόσιες αμερικάνικες κλπ) Κάθε φορά που το θέμαερευνήθηκε επιστημονικά τα συμπεράσματα ήταν αντίθεταraquo25

laquoΝα μου επιτρέψετε όμως να πω ότι τα περισσότερα από όσα γράφηκαν είχαν ένα χαρακτήραγενίκευσης που εμπεριέχει το στοιχείο της αδικίας Γιατί ενώ βρέθηκαν μερικοί μαθητές όπωςέγραψαν αργότερα οι εφημερίδες να αγνοούν τη σημασία των γνωστών πια ldquoάγνωστωνrdquo λέξεωνΑΠΟΚΑΛΥΦΘΗΚΕ όπως γράφεται ότι οι μαθητές τη Γrsquo Λυκείου εκείνοι που έχουν τελειώσει τοσχολείο στο οποίο φοίτησαν δώδεκα ολόκληρα χρόνια δεν ξέρουν την έννοια των λέξεων αυτώνraquo26

Επιπλέον όπως υποστηρίζουν σπάνια τονίζεται η ασάφεια ή laquoλεξιπενίαraquo που μπορεί ναδιακρίνει τη χρήση της γλώσσας από τους ενηλίκους Έτσι λχ στο σάλο που προκλήθηκε με το θέματης έκθεσης που δόθηκε στους υποψήφιους στις γενικές εξετάσεις του 1985 ενώ η άγνοια τωνλέξεων laquoαρωγήraquo και laquoευδοκίμησηraquo προβλήθηκε στα πρωτοσέλιδα και στις κεντρικές σελίδες ηασάφεια της διατύπωσης του θέματος πέρασε στα laquoψιλάraquo (με σύντομες αναφορές στο τέλος τωνάρθρων ή ολιγόλογες επισημάνσεις στις προτεινόμενες λύσεις των θεμάτων στις πίσω σελίδες) Ημόνη εξαίρεση ήταν ο Ελεύθερος Τύπος που δημοσίευσε μια ολοσέλιδη κριτική του φιλολόγου ΑΒαρνακιώτη (με τίτλο laquoΑλλοπρόσαλλο το θέμα της έκθεσηςraquo) και ένα εκτεταμένο άρθρο του ΔΜαυρομάτη (με τίτλο laquoΜηδέν παίρνει το θέμα της έκθεσηςraquo) Με την ίδια λογική θεωρήθηκε σχεδόνδεδομένο ότι όλοι οι ενήλικοι γνώριζαν τη σημασία των λέξεων laquoευδοκίμησηraquo και laquoαρωγήraquo ενώ όλοιοι υποψήφιοι την αγνοούσανlaquoΟι υποψήφιοι επιστήμονες οι αυριανοί μηχανικοί γιατροί φιλόλογοι νομικοί κτλ αγνοούνλέξεις που γνώριζαν όλοι οι απόφοιτοι του δημοτικού σχολείου προ πεντηκονταετίαςraquo27

Κοινός τόπος ήταν λοιπόν η λεξιπενία των νέων έναντι της λεξιγνωσίας των ενηλίκων Οι νέοιαναμενόταν να έχουν γλωσσικό πρόβλημα και αυτοί παρουσιάστηκαν να το έχουνΟι ίδιοι αρθρογράφοι τονίζουν επίσης ότι γλωσσικά προβλήματα και χρήση πληθώρας αγγλικώνδανείων δεν παρατηρούνται μόνο στους νέους αλλά σε όλες τις ηλικιακές ομάδεςlaquoΕννοώ παραπέμποντας σε όλες τις εκφάνσεις του δημόσιου και του ιδιωτικού μας βίου σε όλεςτις άλλες ldquoζωντανέςrdquo επίσης μεταδόσεις από τη Βουλή των Ελλήνων έως μέσα σε ιδιωτικούς χώρουςότι αν επιμένουμε να μιλούμε για αφασία και για αγλωσσία ας μετρήσουμε καλύτερα σωστά σε όλητην κλίμακα σε όλες τις ηλικίεςraquo28

Εξάλλου τη γλώσσα των νέων χαρακτηρίζει ο δημιουργικός δανεισμόςlaquoΗ δημιουργική πλευρά του δανεισμού στη ΓτΝ διαφαίνεται σε χρήσεις των δανείων άγνωστεςστη γλώσσα-δότη Τα δάνεια χρησιμεύουν στη δημιουργία συνωνύμων πχ [] ΝΕ φραγκοκίλερ κατάτο φραγκοφονιάς (= τσιγκούνης) Ακόμη η γνώση της ξένης γλώσσας αξιοποιείται σε γλωσσικά23 Χαρακτηριστικό είναι ότι ενώ καταλογίζεται στους νέους η άγνοια λόγιων λέξεων έρευνα τουΠανεπιστημίου Ιωαννίνων για την ποιότητα των εκθέσεων που γράφουν οι μαθητές στις γενικές εξετάσεις(laquoΈκθεση ανιδέων στη Γ΄ Λυκείουraquo Ελευθεροτυπία 582001) έδειξε ότι στα γραπτά τους κυριαρχούν οιλόγιες λέξεις και laquoαποβάλλονταιraquo οι λαϊκές24 Βλ τα συμπεράσματα της έρευνας της Ά Ιορδανίδου για τη laquoλεξιπενίαraquo [laquoΗ ldquoλεξιπενίαrdquo των μαθητώνΕρευνητική προσέγγισηraquo στο Μελέτες για την ελληνική γλώσσα mdash Πρακτικά της 16ης Ετήσιας Συνάντησης τουΤομέα Γλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ (4-6 Μαΐου 1995) Κυριακίδης Θεσσαλονίκη 1996σελ 517-528]25 Ν Δήμου laquoΑναμασήματα Λεξικό κοινοτοπιών παραδεκτών αλλά αναληθώνraquo δημοσιευμένο στοwwwndimougranamasimatahtml26 Μ Παπαδάκης laquoΤο θέμα της έκθεσης στις εξετάσειςraquo Τα Νέα 236198527 Κ Γεωργουσόπουλος laquoΤο θέμαraquo Τα Νέα 126198528 Γ Χάρης laquoldquoΚανονικάrdquo ελληνικά και αργκόraquo Τα Νέα 181120007παιχνίδια όπως η κατά λέξη μετάφραση γηγενών ιδιωματισμών ΝΕ θα σου αλλάξω τα φώτα gt Irsquomgonna change your lights NE σιγά τον πολυέλαιο gt slow down the much oilraquo29

Οπότε όπως υποστηρίζουν η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών δεν αποτελεί λύσηlaquoΌμως το φαινόμενο δεν θα πρέπει να σταθεί και αφορμή για πισωγυρίσματα αλλά θα πρέπει νακαταβληθεί προσπάθεια να καταπολεμηθούν τάσεις που θα εμφανιστούν πχ για την επάνοδο τηςδιδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών από το πρωτότυπο στις τάξεις του Γυμνασίουraquo30

Όσον αφορά το νεανικό ιδίωμα επισημαίνουν ότι πρόκειται για μία από τις γλωσσικές ποικιλίεςπου μιλούν οι νέοι και ότι ανάλογα με την εκάστοτε επικοινωνιακή ανάγκη επιστρατεύουνδιαφορετική laquoγλώσσαraquolaquoΣε κάθε περίπτωση δηλαδή με το ldquoρε μαλάκαrdquo ή με ldquoκανονικάrdquo ελληνικά ανταποκρίνονταιενστικτωδώς σε διαφορετικές εκφραστικές ανάγκες σε διαφορετικά επίπεδα επικοινωνίας Το ίδιοισχύει και με τους φοιτητές και με οποιαδήποτε άλλη περιστασιακή ή μονιμότερη ομάδα θα μιλήσουνμε το ldquoρε μαλάκαrdquo μεταξύ τους αλλά ούτε στον καθηγητή τους θα απευθυνθούν με αυτήν τηldquoγλώσσαrdquo ούτε στον εργοδότη τους ούτε στον πατέρα τους ακόμα κι όταν δεν είναι να του ζητήσουν

χαρτζιλίκιraquo31

Υπογραμμίζουν επίσης ότι η κριτική στη γλώσσα των νέων στην πραγματικότητα οφείλεται στηνυποτίμηση οποιασδήποτε γλωσσικής ποικιλίας πολύ δε περισσότερο από τη στιγμή που εκφράζειμηνύματα αμφισβήτησης της πρότυπης γλώσσας και της κοινωνικής ιεραρχίαςlaquoΌλων αυτών των νέων η γλώσσα είναι και μια διαφορετική ποικιλία της Ελληνικής μια τοπική ήμια κοινωνική διάλεκτος που δεν αφορά όσους κατηγορούν τη γλώσσα των ldquoνέωνrdquo γιατί όλες οικαταγγελίες για τη γλώσσα που μιλούν διάφορες κοινωνικές ομάδες αφορούν την πρότυπη Ελληνικήκαι τους ομιλητές της άρα οι εκφραστές της κριτικής θεωρούν την πρότυπη πιο ldquoσωστήrdquo γλώσσα απότις λοιπές ομιλούμενες ποικιλίες [] Από την άλλη μεριά η κοινωνική αμφισβήτηση που αποτελούν τααγόρια με το σκουλαρίκι τα κορίτσια με τη μοτοσυκλέτα και μαζί με αυτά η αυθάδεια που παρηχούν οιεκφράσεις της αργκό ή οι νεολογισμοί της γλώσσας των νέων ενοχλούν εμάς τους λιγότερο νέους καιμας παγιδεύουν να παρανοούμε την ανταρσία και να νομίζουμε ότι είναι κακή γλωσσική ποιότητα ναμην καταλαβαίνουμε τη γλωσσική ευρηματικότητα και μάταια να καταγγέλλουμε τη γλώσσα ldquoτουςrdquoraquo32

Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι κάποιες φορές παρασύρονται και αυτοί σε γενικεύσεις καιαυθαίρετες κρίσεις όπως λχ ότι οι νέοι δεν παρουσιάζουν καθόλου γλωσσικά προβλήματα ή ότι οιόποιες προτάσεις για βελτίωση του τρόπου ομιλίας της πρότυπης γλώσσας δεν είναι απαραίτητεςγιατί η γλώσσα αυτή δεν προσφέρεται για ανεπίσημες περιστάσειςlaquoΑσκώντας κριτική στη γλώσσα των μαθητών τους οι φιλόλογοι του Λυκείου τούς προτρέπουνσε γλωσσικές πρακτικές που είναι αδύνατο να εφαρμοστούν όπως να μη ldquoφτωχαίνουνrdquo τη γλώσσαχρησιμοποιώντας το ίδιο γενικό ρήμα πχ ldquoκάνωrdquo [] Ένας από τους λόγους για τους οποίους οιφιλόλογοι δεν πείθουν τους μαθητές τους είναι ότι αυτή η χρήση των λέξεων είναι απολύτως αδύνατηστην καθημερινή επικοινωνία της οικειότηταςraquo33

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗα) Η laquoγλώσσα των νέωνraquo από κάποιους αρθρογράφους ταυτίζεται με το νεανικό ιδίωμα ενώ απόάλλους χρησιμοποιείται για να δηλώσει αδιάκριτα και τη χρήση της κοινής γλώσσας και της γλωσσικήςτους ποικιλίας29 Γ Ανδρουτσόπουλος laquoΗ γλώσσα των νέων σε συγκριτική προοπτική Ελληνικά γαλλικά γερμανικάιταλικάraquo στο Μελέτες για την ελληνική γλώσσα mdash Πρακτικά της 17ης Ετήσιας συνάντησης του ΤομέαΓλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ (22-24 Απριλίου 1996) Θεσσαλονίκη 1997 σελ 57330 Δ Σακκάς (σύμβουλος του Κέντρου Ερευνών και Μελετών Εκπαίδευσης) στο Ε Γλυκού laquoΚινέζικα ταελληνικάraquo όπ31 Γ Χάρης laquoldquoΚανονικάrdquo ελληνικά και αργκόraquo32 Ά Φραγκουδάκη laquoΟι νέοι και η γλώσσα ldquoτουςrdquoraquo Τα Νέα 166200133 Ά Φραγκουδάκη laquoΟι νέοι και η γλώσσα ldquoτουςrdquoraquo όπ8β) Μια μερίδα αρθρογράφων καταδικάζουν τη γλώσσα των νέων καθώς τη βιώνουν ωςαπόκλιση από την πρότυπη γλώσσα την οποία θεωρούν laquoπιο σωστήraquo Η καταγγελία τους στηρίζεταισε γενικεύσεις στερεότυπα και υπερβολικούς αξιολογικούς χαρακτηρισμούς ενώ μοναδικήlaquoθεραπείαraquo κρίνεται η συστηματική διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής Άλλοι πάλι τηναντιμετωπίζουν πιο θετικά Ο λόγος τους επικεντρώνεται σε επιχειρήματα υπεράσπισης της γλώσσας

των νέων όμως κάποιες φορές παρασύρονται και αυτοί σε γενικεύσεις ή αυθαίρετες κρίσεις

της γλώσσας δηλαδή στην οποία εκφράζεται η εξουσία οι νόμοι οι κάθε μορφής περιορισμοί καιδεσμεύσειςraquo 12

Αναφέρουν μάλιστα και τα μέσα με τα οποία οι νέοι επιτυγχάνουν τον παραπάνω στόχο τουςνεολογισμούς τη χρήση της αγγλικής που αποτελεί γλώσσα υψηλού γοήτρου αλλά και οποιαδήποτεγλωσσική παρέκκλιση τους φέρνει σε σύγκρουση με την καθιερωμένη γλώσσα και τον καθιερωμένοτρόπο σύλληψης του κόσμου (αξίες σοβαρότητα καθωσπρεπισμό μέτρο κοινωνική ιεραρχία)laquoΜε τις τολμηρές λέξεις και ορισμένους ιδιωματισμούς πετυχαίνουν την καταστροφή της ldquoκαθώςπρέπειrdquo ομιλίας μεταδίδοντας μηνύματα άρνησης της ιεραρχίας άρνησης σεβασμού κριτικήςαυθάδειαςraquo13

22 Η laquoγλώσσα των νέωνraquo σε σχέση με την πρότυπη γλώσσαΈνα μεγάλο μέρος των αρθρογράφων στις εφημερίδες βλέπει αρνητικά τη γλώσσα των νέων καθώςβιώνει τόσο τα γλωσσικά προβλήματα που ενίοτε αντιμετωπίζουν όσο και το ιδίωμά τους ωςαποκλίσεις από την πρότυπη γλώσσα που αποτελεί ή πρέπει να αποτελεί τη laquoγλώσσα μαςraquo τη γλώσσαόλων Ο λόγος τους είναι καταγγελτικός και απόλυτος γεμάτος γενικεύσεις (πχ όλοι οι νέοι πάσχουναπό λεξιπενία δεν ξέρουν ελληνικά ή είναι εντελώς αγράμματοι) και υπερβολικούς αξιολογικούςχαρακτηρισμούς για τη γλωσσική και κοινωνική συμπεριφορά των νέων που συνοδεύονται απόεικόνες καταστροφής και οπισθοδρόμησης της γλώσσαςlaquoΚαι βέβαια δεν είναι αυτές οι μοναδικές λέξεις που δεν γνωρίζουν Είναι πολύ περισσότερεςΚαι δεν περιορίζεται στις λέξεις μόνον η άγνοιά τους Επεκτείνεται και σε όλες τις στοιχειώδειςγνώσειςraquo14

laquoΟι νέοι μας όπως ακρωτηριάζουν τις προτομές των ηρώων όπως βεβηλώνουν ιερούς χώρουςκαι μνημεία έτσι ακρωτηριάζουν και βεβηλώνουν και τη γλώσσα μαςraquo 15

Ειδικότερα αναφορά γίνεται στα ακόλουθα θέματαmdash Αίτια της laquoπροβληματικής γλωσσικής κατάστασηςraquo Χαρακτηριστικό είναι ότι η ευθύνη για τηνlaquoπροβληματικήraquo αυτή κατάσταση δεν αποδίδεται τόσο στους ίδιους τους νέους (η μόνη ευθύνη πουτους αποδίδεται αφορά την ενασχόλησή τους με την εκμάθηση των αγγλικών εις βάρος τωνελληνικών) όσο στον τρόπο διδασκαλίας των γλωσσικών μαθημάτων (κυρίως των αρχαίωνελληνικών) στο εκπαιδευτικό σύστημα στις εκάστοτε εκπαιδευτικές και γλωσσικές μεταρρυθμίσεις ήστα γλωσσικά ολισθήματα των δημοσίων προσώπων (πολιτικών δημοσιογράφων κτλ)laquoΔεν νομίζετε ότι η άγνοια των παιδιών οφείλεται εν μέρει και σε κάποια άλλα αίτια όπωςανεπάρκεια γλωσσικής και εννοιολογικής διδασκαλίας Όταν καθημερινώς βομβαρδίζονται από ταμέσα μαζικής ενημέρωσης με λέξεις άλλες (πλαίρια ενάντια καθετοποίηση κά) όταν τα αρχαία απότο σχολείο έχουν περιοριστεί στο ελάχιστο όταν η λογοτεχνική (ή όπως αλλιώς λέγεται) δημοτικήέχει laquoυποκαταστήσειraquo () τα πάντα πώς να ξέρει τώρα τα αρχαιοπρεπή ευδοκίμηση και αρωγήraquo16

mdash Οι λόγοι για τους οποίους οι νέοι θα πρέπει να γνωρίζουν και να χρησιμοποιούν τουςlaquoσωστούςraquo τύπους1048714 Η γνώση τους κρατά τη γλώσσα ζωντανή και συντελεί στη διατήρηση της πολιτιστικής μαςταυτότηταςlaquoΘα έπρεπε οι νέοι να μαθαίνουν τη μεγάλη και πλούσια ιστορική μας γλώσσα σε όλη τη

διαχρονική εξέλιξη της ώστε να είναι κάτοχοι όχι μόνο του γλωσσικού εκφραστικού μαςοργάνου ξεπερνώντας το σημερινό φαινόμενο της ldquoαλεξίαςrdquo αλλά και του πολιτισμικού μαςπλούτου μια και η γλώσσα είναι φορέας των πολιτισμικών αγαθών του λαού μας και κρηπίδα τηςυποστάσεώς του [] Και βέβαια είναι ευχάριστο πως άρχισε ήδη να γίνεται συνείδηση και απόαυτούς ακόμη τους λυμεώνες του γλωσσικού μας πλούτου ότι χωρίς βελτίωση της γλωσσικής13 Α Φραγκουδάκη Γλώσσα και ιδεολογία όπ σελ 7314 Γ Κογιάννη laquoΓενικές εξετάσεις Ήταν καλύτερες από πέρσιraquo Τα Νέα 2361985 σελ 30-3115 Σ Καργάκος όπ16 Α Βαρνακιώτης laquoΑλλοπρόσαλλο το θέμα της έκθεσηςraquo Ελεύθερος Τύπος 12619855διδασκαλίας στα σχολεία κινδυνεύουμε να αφανισθούμε ως έθνος τώρα που είμαστε μέσα στηνΕυρώπηraquo 17

Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι από την πλευρά των νέων αυτή η laquoγνώση της πολιτισμικήςπαράδοσηςraquo εκλαμβάνεται ως μέσο απόκτησης γλωσσικού κύρουςlaquoΤελειώνοντας τη σύντομη κουβέντα μας η κυρία ΚΚ παροτρύνοντάς μας να τη ρωτήσουμεκαι άλλες λέξεις στις οποίες απάντησε σε όλες παρά την κούραση και το χιούμορ συμπλήρωσεldquoτώρα θα μου βάλεις άριστα στα αρχαίαrdquoraquo18

1048714 Η γνώση τους συνδέεται με την ανάπτυξη της λογικής και την ώριμη σκέψηlaquoΟ Κοραής παρατηρούσε Ποτέ έθνος δεν διαστρέφει τη γλώσσαν του χωρίς να διαστρέφηεν ταυτώ και την παιδείαν του Η ασυνταξία της γλώσσης συνοδεύει πάντοτε και την ασυνταξίαντων ιδεών διότι όστις καταφρονή τους κανόνας της Γραμματικής γρήγορα θέλει καταφρονήσεινκαι τους κανόνας της Λογικήςrdquo (Αυτοσχέδιοι στοχασμοί) Με την κυριαρχία του πάνω στηγλώσσα ο Έλληνας νέος θα είναι σε θέση να σκεφθεί ανετότερα και ωριμότερα να εκφράσειεναργέστερα τα διανοήματά τουraquo19

1048714 Η γνώση τους είναι απαραίτητη για την πρόσβαση στο χώρο των επιστημών και σε διάφορουςτομείς του δημόσιου βίου όπου χρησιμοποιείται ορολογία λόγιας προέλευσηςlaquoΗ έλλειψη αυτή συνιστά ldquoαναπηρίαrdquo για τους νέους Έλληνες η οποία mdashεκτός των άλλωνmdashτους αφήνει ελάχιστες πιθανότητες προσπελάσεως στο γνωστικό πεδίο των επιστημών (και όχιμόνο) με όλα τα θλιβερά επακόλουθα για την ανάπτυξη και την πρόοδο αυτού του τόπου Εξάλλου η ίδια αυτή η ldquoγλωσσική αναπηρίαrdquo υποβιβάζει άμεσα και συρρικνώνει απελπιστικά τιςδυνατότητες του πολίτη για συμμετοχή σε κάθε δημόσια διαδικασία ανοίγοντας διάπλατα τηνπόρτα στον εκβαρβαρισμό των δημοσίων ηθώνraquo 20

mdash Οι προτάσεις για την επίλυση του laquoπροβλήματοςraquo Ως λύση προτείνεται η συστηματικήδιδασκαλία των αρχαίων ελληνικών συμπληρωματικά και παράλληλα προς τα νέα ελληνικά Κοινήφαίνεται να είναι η πεποίθηση πως η γνώση της αρχαίας ελληνικής συνιστά απαραίτητη βάση για τησωστή εκμάθηση της νεοελληνικήςlaquoΤα αρχαία χρειάζονται και πολύ μάλιστα γιατί μας δίνουν πολλά ερεθίσματα προκειμένου νατακτοποιήσουμε μια πειθαρχημένη δημοτική συσχετίζοντας Αρχαία και Νέα σοβαρή διδλία κι όχιαυθαίρετα και θολά στη σκέψη των παιδιών μαςraquo21

Από την άλλη υπάρχουν αρθρογράφοι που αντιμετωπίζουν πιο θετικά τη γλώσσα των νέωνΚάποιοι από αυτούς laquoδιασκεδάζουνraquo με το χιούμορ που διακρίνει το νεανικό ιδίωμαlaquoΔεν ξέρω αν θλίβομαι συγχρόνως αλλά μάλλον διασκεδάζω με τη γλώσσα που μιλάνε σήμερα τανέα κορίτσια και αγόριαraquo22

Αρκετοί μάλιστα από αυτούς ασχολούνται με την αντίκρουση των κατηγοριών εναντίον αυτής τηςγλώσσας Υποστηρίζουν πως καμία έρευνα δεν έχει αποδείξει ότι οι νέοι laquoπάσχουνraquo από λεξιπενίαπως όσοι κάνουν λόγο για laquoλεξιπενίαraquo γενικεύουν ένα πρόβλημα που διαπιστώνεται σε μερικούς μόνο17 Μητροπολίτης Δημητριάδος Χριστόδουλος (νυν Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος) laquoΟι δέκαφαραωνικές πληγές της ελληνικής παιδείαςraquo wwwimdimitriadosgrhtmlgrsection02educationspeeches0101htm (Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος)18 Ε Γλυκού laquoΚινέζικα τα ελληνικάraquo Ελευθεροτυπία 136198519 Μητροπολίτης Δημητριάδος Χριστόδουλος όπ20 Π Παναγιωτόπουλος laquoΤο θλιβερό είδωλο της εκπαιδευτικής πραγματικότηταςraquo Καθημερινή 16-176198521 Χρ Ι Αντωνιάδη laquoΓιατί τόσο δέος για τα αρχαίαraquo Ελευθεροτυπία 232198722 Δ Ρίζος laquoΟμιλείτε ελληνικάraquo Αδέσμευτος E5ι932 Τύπος 17620016νέους23 και πως το περιορισμένο λεξιλόγιο οφείλεται συχνά όχι σε άγνοια αλλά στην προχειρότητατων μαθητών ή στο ότι η περίσταση έχει γι αυτούς μειωμένο επικοινωνιακό ενδιαφέρον24

laquoΛεξιπενία Θρήνος και κοπετός για την ελληνική γλώσσα που φτωχαίνει και χάνεται για τη νέαγενιά που χρησιμοποιεί μόνο 300 λέξεις (οι διακόσιες αμερικάνικες κλπ) Κάθε φορά που το θέμαερευνήθηκε επιστημονικά τα συμπεράσματα ήταν αντίθεταraquo25

laquoΝα μου επιτρέψετε όμως να πω ότι τα περισσότερα από όσα γράφηκαν είχαν ένα χαρακτήραγενίκευσης που εμπεριέχει το στοιχείο της αδικίας Γιατί ενώ βρέθηκαν μερικοί μαθητές όπωςέγραψαν αργότερα οι εφημερίδες να αγνοούν τη σημασία των γνωστών πια ldquoάγνωστωνrdquo λέξεωνΑΠΟΚΑΛΥΦΘΗΚΕ όπως γράφεται ότι οι μαθητές τη Γrsquo Λυκείου εκείνοι που έχουν τελειώσει τοσχολείο στο οποίο φοίτησαν δώδεκα ολόκληρα χρόνια δεν ξέρουν την έννοια των λέξεων αυτώνraquo26

Επιπλέον όπως υποστηρίζουν σπάνια τονίζεται η ασάφεια ή laquoλεξιπενίαraquo που μπορεί ναδιακρίνει τη χρήση της γλώσσας από τους ενηλίκους Έτσι λχ στο σάλο που προκλήθηκε με το θέματης έκθεσης που δόθηκε στους υποψήφιους στις γενικές εξετάσεις του 1985 ενώ η άγνοια τωνλέξεων laquoαρωγήraquo και laquoευδοκίμησηraquo προβλήθηκε στα πρωτοσέλιδα και στις κεντρικές σελίδες ηασάφεια της διατύπωσης του θέματος πέρασε στα laquoψιλάraquo (με σύντομες αναφορές στο τέλος τωνάρθρων ή ολιγόλογες επισημάνσεις στις προτεινόμενες λύσεις των θεμάτων στις πίσω σελίδες) Ημόνη εξαίρεση ήταν ο Ελεύθερος Τύπος που δημοσίευσε μια ολοσέλιδη κριτική του φιλολόγου ΑΒαρνακιώτη (με τίτλο laquoΑλλοπρόσαλλο το θέμα της έκθεσηςraquo) και ένα εκτεταμένο άρθρο του ΔΜαυρομάτη (με τίτλο laquoΜηδέν παίρνει το θέμα της έκθεσηςraquo) Με την ίδια λογική θεωρήθηκε σχεδόνδεδομένο ότι όλοι οι ενήλικοι γνώριζαν τη σημασία των λέξεων laquoευδοκίμησηraquo και laquoαρωγήraquo ενώ όλοιοι υποψήφιοι την αγνοούσανlaquoΟι υποψήφιοι επιστήμονες οι αυριανοί μηχανικοί γιατροί φιλόλογοι νομικοί κτλ αγνοούνλέξεις που γνώριζαν όλοι οι απόφοιτοι του δημοτικού σχολείου προ πεντηκονταετίαςraquo27

Κοινός τόπος ήταν λοιπόν η λεξιπενία των νέων έναντι της λεξιγνωσίας των ενηλίκων Οι νέοιαναμενόταν να έχουν γλωσσικό πρόβλημα και αυτοί παρουσιάστηκαν να το έχουνΟι ίδιοι αρθρογράφοι τονίζουν επίσης ότι γλωσσικά προβλήματα και χρήση πληθώρας αγγλικώνδανείων δεν παρατηρούνται μόνο στους νέους αλλά σε όλες τις ηλικιακές ομάδεςlaquoΕννοώ παραπέμποντας σε όλες τις εκφάνσεις του δημόσιου και του ιδιωτικού μας βίου σε όλεςτις άλλες ldquoζωντανέςrdquo επίσης μεταδόσεις από τη Βουλή των Ελλήνων έως μέσα σε ιδιωτικούς χώρουςότι αν επιμένουμε να μιλούμε για αφασία και για αγλωσσία ας μετρήσουμε καλύτερα σωστά σε όλητην κλίμακα σε όλες τις ηλικίεςraquo28

Εξάλλου τη γλώσσα των νέων χαρακτηρίζει ο δημιουργικός δανεισμόςlaquoΗ δημιουργική πλευρά του δανεισμού στη ΓτΝ διαφαίνεται σε χρήσεις των δανείων άγνωστεςστη γλώσσα-δότη Τα δάνεια χρησιμεύουν στη δημιουργία συνωνύμων πχ [] ΝΕ φραγκοκίλερ κατάτο φραγκοφονιάς (= τσιγκούνης) Ακόμη η γνώση της ξένης γλώσσας αξιοποιείται σε γλωσσικά23 Χαρακτηριστικό είναι ότι ενώ καταλογίζεται στους νέους η άγνοια λόγιων λέξεων έρευνα τουΠανεπιστημίου Ιωαννίνων για την ποιότητα των εκθέσεων που γράφουν οι μαθητές στις γενικές εξετάσεις(laquoΈκθεση ανιδέων στη Γ΄ Λυκείουraquo Ελευθεροτυπία 582001) έδειξε ότι στα γραπτά τους κυριαρχούν οιλόγιες λέξεις και laquoαποβάλλονταιraquo οι λαϊκές24 Βλ τα συμπεράσματα της έρευνας της Ά Ιορδανίδου για τη laquoλεξιπενίαraquo [laquoΗ ldquoλεξιπενίαrdquo των μαθητώνΕρευνητική προσέγγισηraquo στο Μελέτες για την ελληνική γλώσσα mdash Πρακτικά της 16ης Ετήσιας Συνάντησης τουΤομέα Γλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ (4-6 Μαΐου 1995) Κυριακίδης Θεσσαλονίκη 1996σελ 517-528]25 Ν Δήμου laquoΑναμασήματα Λεξικό κοινοτοπιών παραδεκτών αλλά αναληθώνraquo δημοσιευμένο στοwwwndimougranamasimatahtml26 Μ Παπαδάκης laquoΤο θέμα της έκθεσης στις εξετάσειςraquo Τα Νέα 236198527 Κ Γεωργουσόπουλος laquoΤο θέμαraquo Τα Νέα 126198528 Γ Χάρης laquoldquoΚανονικάrdquo ελληνικά και αργκόraquo Τα Νέα 181120007παιχνίδια όπως η κατά λέξη μετάφραση γηγενών ιδιωματισμών ΝΕ θα σου αλλάξω τα φώτα gt Irsquomgonna change your lights NE σιγά τον πολυέλαιο gt slow down the much oilraquo29

Οπότε όπως υποστηρίζουν η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών δεν αποτελεί λύσηlaquoΌμως το φαινόμενο δεν θα πρέπει να σταθεί και αφορμή για πισωγυρίσματα αλλά θα πρέπει νακαταβληθεί προσπάθεια να καταπολεμηθούν τάσεις που θα εμφανιστούν πχ για την επάνοδο τηςδιδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών από το πρωτότυπο στις τάξεις του Γυμνασίουraquo30

Όσον αφορά το νεανικό ιδίωμα επισημαίνουν ότι πρόκειται για μία από τις γλωσσικές ποικιλίεςπου μιλούν οι νέοι και ότι ανάλογα με την εκάστοτε επικοινωνιακή ανάγκη επιστρατεύουνδιαφορετική laquoγλώσσαraquolaquoΣε κάθε περίπτωση δηλαδή με το ldquoρε μαλάκαrdquo ή με ldquoκανονικάrdquo ελληνικά ανταποκρίνονταιενστικτωδώς σε διαφορετικές εκφραστικές ανάγκες σε διαφορετικά επίπεδα επικοινωνίας Το ίδιοισχύει και με τους φοιτητές και με οποιαδήποτε άλλη περιστασιακή ή μονιμότερη ομάδα θα μιλήσουνμε το ldquoρε μαλάκαrdquo μεταξύ τους αλλά ούτε στον καθηγητή τους θα απευθυνθούν με αυτήν τηldquoγλώσσαrdquo ούτε στον εργοδότη τους ούτε στον πατέρα τους ακόμα κι όταν δεν είναι να του ζητήσουν

χαρτζιλίκιraquo31

Υπογραμμίζουν επίσης ότι η κριτική στη γλώσσα των νέων στην πραγματικότητα οφείλεται στηνυποτίμηση οποιασδήποτε γλωσσικής ποικιλίας πολύ δε περισσότερο από τη στιγμή που εκφράζειμηνύματα αμφισβήτησης της πρότυπης γλώσσας και της κοινωνικής ιεραρχίαςlaquoΌλων αυτών των νέων η γλώσσα είναι και μια διαφορετική ποικιλία της Ελληνικής μια τοπική ήμια κοινωνική διάλεκτος που δεν αφορά όσους κατηγορούν τη γλώσσα των ldquoνέωνrdquo γιατί όλες οικαταγγελίες για τη γλώσσα που μιλούν διάφορες κοινωνικές ομάδες αφορούν την πρότυπη Ελληνικήκαι τους ομιλητές της άρα οι εκφραστές της κριτικής θεωρούν την πρότυπη πιο ldquoσωστήrdquo γλώσσα απότις λοιπές ομιλούμενες ποικιλίες [] Από την άλλη μεριά η κοινωνική αμφισβήτηση που αποτελούν τααγόρια με το σκουλαρίκι τα κορίτσια με τη μοτοσυκλέτα και μαζί με αυτά η αυθάδεια που παρηχούν οιεκφράσεις της αργκό ή οι νεολογισμοί της γλώσσας των νέων ενοχλούν εμάς τους λιγότερο νέους καιμας παγιδεύουν να παρανοούμε την ανταρσία και να νομίζουμε ότι είναι κακή γλωσσική ποιότητα ναμην καταλαβαίνουμε τη γλωσσική ευρηματικότητα και μάταια να καταγγέλλουμε τη γλώσσα ldquoτουςrdquoraquo32

Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι κάποιες φορές παρασύρονται και αυτοί σε γενικεύσεις καιαυθαίρετες κρίσεις όπως λχ ότι οι νέοι δεν παρουσιάζουν καθόλου γλωσσικά προβλήματα ή ότι οιόποιες προτάσεις για βελτίωση του τρόπου ομιλίας της πρότυπης γλώσσας δεν είναι απαραίτητεςγιατί η γλώσσα αυτή δεν προσφέρεται για ανεπίσημες περιστάσειςlaquoΑσκώντας κριτική στη γλώσσα των μαθητών τους οι φιλόλογοι του Λυκείου τούς προτρέπουνσε γλωσσικές πρακτικές που είναι αδύνατο να εφαρμοστούν όπως να μη ldquoφτωχαίνουνrdquo τη γλώσσαχρησιμοποιώντας το ίδιο γενικό ρήμα πχ ldquoκάνωrdquo [] Ένας από τους λόγους για τους οποίους οιφιλόλογοι δεν πείθουν τους μαθητές τους είναι ότι αυτή η χρήση των λέξεων είναι απολύτως αδύνατηστην καθημερινή επικοινωνία της οικειότηταςraquo33

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗα) Η laquoγλώσσα των νέωνraquo από κάποιους αρθρογράφους ταυτίζεται με το νεανικό ιδίωμα ενώ απόάλλους χρησιμοποιείται για να δηλώσει αδιάκριτα και τη χρήση της κοινής γλώσσας και της γλωσσικήςτους ποικιλίας29 Γ Ανδρουτσόπουλος laquoΗ γλώσσα των νέων σε συγκριτική προοπτική Ελληνικά γαλλικά γερμανικάιταλικάraquo στο Μελέτες για την ελληνική γλώσσα mdash Πρακτικά της 17ης Ετήσιας συνάντησης του ΤομέαΓλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ (22-24 Απριλίου 1996) Θεσσαλονίκη 1997 σελ 57330 Δ Σακκάς (σύμβουλος του Κέντρου Ερευνών και Μελετών Εκπαίδευσης) στο Ε Γλυκού laquoΚινέζικα ταελληνικάraquo όπ31 Γ Χάρης laquoldquoΚανονικάrdquo ελληνικά και αργκόraquo32 Ά Φραγκουδάκη laquoΟι νέοι και η γλώσσα ldquoτουςrdquoraquo Τα Νέα 166200133 Ά Φραγκουδάκη laquoΟι νέοι και η γλώσσα ldquoτουςrdquoraquo όπ8β) Μια μερίδα αρθρογράφων καταδικάζουν τη γλώσσα των νέων καθώς τη βιώνουν ωςαπόκλιση από την πρότυπη γλώσσα την οποία θεωρούν laquoπιο σωστήraquo Η καταγγελία τους στηρίζεταισε γενικεύσεις στερεότυπα και υπερβολικούς αξιολογικούς χαρακτηρισμούς ενώ μοναδικήlaquoθεραπείαraquo κρίνεται η συστηματική διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής Άλλοι πάλι τηναντιμετωπίζουν πιο θετικά Ο λόγος τους επικεντρώνεται σε επιχειρήματα υπεράσπισης της γλώσσας

των νέων όμως κάποιες φορές παρασύρονται και αυτοί σε γενικεύσεις ή αυθαίρετες κρίσεις

διαχρονική εξέλιξη της ώστε να είναι κάτοχοι όχι μόνο του γλωσσικού εκφραστικού μαςοργάνου ξεπερνώντας το σημερινό φαινόμενο της ldquoαλεξίαςrdquo αλλά και του πολιτισμικού μαςπλούτου μια και η γλώσσα είναι φορέας των πολιτισμικών αγαθών του λαού μας και κρηπίδα τηςυποστάσεώς του [] Και βέβαια είναι ευχάριστο πως άρχισε ήδη να γίνεται συνείδηση και απόαυτούς ακόμη τους λυμεώνες του γλωσσικού μας πλούτου ότι χωρίς βελτίωση της γλωσσικής13 Α Φραγκουδάκη Γλώσσα και ιδεολογία όπ σελ 7314 Γ Κογιάννη laquoΓενικές εξετάσεις Ήταν καλύτερες από πέρσιraquo Τα Νέα 2361985 σελ 30-3115 Σ Καργάκος όπ16 Α Βαρνακιώτης laquoΑλλοπρόσαλλο το θέμα της έκθεσηςraquo Ελεύθερος Τύπος 12619855διδασκαλίας στα σχολεία κινδυνεύουμε να αφανισθούμε ως έθνος τώρα που είμαστε μέσα στηνΕυρώπηraquo 17

Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι από την πλευρά των νέων αυτή η laquoγνώση της πολιτισμικήςπαράδοσηςraquo εκλαμβάνεται ως μέσο απόκτησης γλωσσικού κύρουςlaquoΤελειώνοντας τη σύντομη κουβέντα μας η κυρία ΚΚ παροτρύνοντάς μας να τη ρωτήσουμεκαι άλλες λέξεις στις οποίες απάντησε σε όλες παρά την κούραση και το χιούμορ συμπλήρωσεldquoτώρα θα μου βάλεις άριστα στα αρχαίαrdquoraquo18

1048714 Η γνώση τους συνδέεται με την ανάπτυξη της λογικής και την ώριμη σκέψηlaquoΟ Κοραής παρατηρούσε Ποτέ έθνος δεν διαστρέφει τη γλώσσαν του χωρίς να διαστρέφηεν ταυτώ και την παιδείαν του Η ασυνταξία της γλώσσης συνοδεύει πάντοτε και την ασυνταξίαντων ιδεών διότι όστις καταφρονή τους κανόνας της Γραμματικής γρήγορα θέλει καταφρονήσεινκαι τους κανόνας της Λογικήςrdquo (Αυτοσχέδιοι στοχασμοί) Με την κυριαρχία του πάνω στηγλώσσα ο Έλληνας νέος θα είναι σε θέση να σκεφθεί ανετότερα και ωριμότερα να εκφράσειεναργέστερα τα διανοήματά τουraquo19

1048714 Η γνώση τους είναι απαραίτητη για την πρόσβαση στο χώρο των επιστημών και σε διάφορουςτομείς του δημόσιου βίου όπου χρησιμοποιείται ορολογία λόγιας προέλευσηςlaquoΗ έλλειψη αυτή συνιστά ldquoαναπηρίαrdquo για τους νέους Έλληνες η οποία mdashεκτός των άλλωνmdashτους αφήνει ελάχιστες πιθανότητες προσπελάσεως στο γνωστικό πεδίο των επιστημών (και όχιμόνο) με όλα τα θλιβερά επακόλουθα για την ανάπτυξη και την πρόοδο αυτού του τόπου Εξάλλου η ίδια αυτή η ldquoγλωσσική αναπηρίαrdquo υποβιβάζει άμεσα και συρρικνώνει απελπιστικά τιςδυνατότητες του πολίτη για συμμετοχή σε κάθε δημόσια διαδικασία ανοίγοντας διάπλατα τηνπόρτα στον εκβαρβαρισμό των δημοσίων ηθώνraquo 20

mdash Οι προτάσεις για την επίλυση του laquoπροβλήματοςraquo Ως λύση προτείνεται η συστηματικήδιδασκαλία των αρχαίων ελληνικών συμπληρωματικά και παράλληλα προς τα νέα ελληνικά Κοινήφαίνεται να είναι η πεποίθηση πως η γνώση της αρχαίας ελληνικής συνιστά απαραίτητη βάση για τησωστή εκμάθηση της νεοελληνικήςlaquoΤα αρχαία χρειάζονται και πολύ μάλιστα γιατί μας δίνουν πολλά ερεθίσματα προκειμένου νατακτοποιήσουμε μια πειθαρχημένη δημοτική συσχετίζοντας Αρχαία και Νέα σοβαρή διδλία κι όχιαυθαίρετα και θολά στη σκέψη των παιδιών μαςraquo21

Από την άλλη υπάρχουν αρθρογράφοι που αντιμετωπίζουν πιο θετικά τη γλώσσα των νέωνΚάποιοι από αυτούς laquoδιασκεδάζουνraquo με το χιούμορ που διακρίνει το νεανικό ιδίωμαlaquoΔεν ξέρω αν θλίβομαι συγχρόνως αλλά μάλλον διασκεδάζω με τη γλώσσα που μιλάνε σήμερα τανέα κορίτσια και αγόριαraquo22

Αρκετοί μάλιστα από αυτούς ασχολούνται με την αντίκρουση των κατηγοριών εναντίον αυτής τηςγλώσσας Υποστηρίζουν πως καμία έρευνα δεν έχει αποδείξει ότι οι νέοι laquoπάσχουνraquo από λεξιπενίαπως όσοι κάνουν λόγο για laquoλεξιπενίαraquo γενικεύουν ένα πρόβλημα που διαπιστώνεται σε μερικούς μόνο17 Μητροπολίτης Δημητριάδος Χριστόδουλος (νυν Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος) laquoΟι δέκαφαραωνικές πληγές της ελληνικής παιδείαςraquo wwwimdimitriadosgrhtmlgrsection02educationspeeches0101htm (Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος)18 Ε Γλυκού laquoΚινέζικα τα ελληνικάraquo Ελευθεροτυπία 136198519 Μητροπολίτης Δημητριάδος Χριστόδουλος όπ20 Π Παναγιωτόπουλος laquoΤο θλιβερό είδωλο της εκπαιδευτικής πραγματικότηταςraquo Καθημερινή 16-176198521 Χρ Ι Αντωνιάδη laquoΓιατί τόσο δέος για τα αρχαίαraquo Ελευθεροτυπία 232198722 Δ Ρίζος laquoΟμιλείτε ελληνικάraquo Αδέσμευτος E5ι932 Τύπος 17620016νέους23 και πως το περιορισμένο λεξιλόγιο οφείλεται συχνά όχι σε άγνοια αλλά στην προχειρότητατων μαθητών ή στο ότι η περίσταση έχει γι αυτούς μειωμένο επικοινωνιακό ενδιαφέρον24

laquoΛεξιπενία Θρήνος και κοπετός για την ελληνική γλώσσα που φτωχαίνει και χάνεται για τη νέαγενιά που χρησιμοποιεί μόνο 300 λέξεις (οι διακόσιες αμερικάνικες κλπ) Κάθε φορά που το θέμαερευνήθηκε επιστημονικά τα συμπεράσματα ήταν αντίθεταraquo25

laquoΝα μου επιτρέψετε όμως να πω ότι τα περισσότερα από όσα γράφηκαν είχαν ένα χαρακτήραγενίκευσης που εμπεριέχει το στοιχείο της αδικίας Γιατί ενώ βρέθηκαν μερικοί μαθητές όπωςέγραψαν αργότερα οι εφημερίδες να αγνοούν τη σημασία των γνωστών πια ldquoάγνωστωνrdquo λέξεωνΑΠΟΚΑΛΥΦΘΗΚΕ όπως γράφεται ότι οι μαθητές τη Γrsquo Λυκείου εκείνοι που έχουν τελειώσει τοσχολείο στο οποίο φοίτησαν δώδεκα ολόκληρα χρόνια δεν ξέρουν την έννοια των λέξεων αυτώνraquo26

Επιπλέον όπως υποστηρίζουν σπάνια τονίζεται η ασάφεια ή laquoλεξιπενίαraquo που μπορεί ναδιακρίνει τη χρήση της γλώσσας από τους ενηλίκους Έτσι λχ στο σάλο που προκλήθηκε με το θέματης έκθεσης που δόθηκε στους υποψήφιους στις γενικές εξετάσεις του 1985 ενώ η άγνοια τωνλέξεων laquoαρωγήraquo και laquoευδοκίμησηraquo προβλήθηκε στα πρωτοσέλιδα και στις κεντρικές σελίδες ηασάφεια της διατύπωσης του θέματος πέρασε στα laquoψιλάraquo (με σύντομες αναφορές στο τέλος τωνάρθρων ή ολιγόλογες επισημάνσεις στις προτεινόμενες λύσεις των θεμάτων στις πίσω σελίδες) Ημόνη εξαίρεση ήταν ο Ελεύθερος Τύπος που δημοσίευσε μια ολοσέλιδη κριτική του φιλολόγου ΑΒαρνακιώτη (με τίτλο laquoΑλλοπρόσαλλο το θέμα της έκθεσηςraquo) και ένα εκτεταμένο άρθρο του ΔΜαυρομάτη (με τίτλο laquoΜηδέν παίρνει το θέμα της έκθεσηςraquo) Με την ίδια λογική θεωρήθηκε σχεδόνδεδομένο ότι όλοι οι ενήλικοι γνώριζαν τη σημασία των λέξεων laquoευδοκίμησηraquo και laquoαρωγήraquo ενώ όλοιοι υποψήφιοι την αγνοούσανlaquoΟι υποψήφιοι επιστήμονες οι αυριανοί μηχανικοί γιατροί φιλόλογοι νομικοί κτλ αγνοούνλέξεις που γνώριζαν όλοι οι απόφοιτοι του δημοτικού σχολείου προ πεντηκονταετίαςraquo27

Κοινός τόπος ήταν λοιπόν η λεξιπενία των νέων έναντι της λεξιγνωσίας των ενηλίκων Οι νέοιαναμενόταν να έχουν γλωσσικό πρόβλημα και αυτοί παρουσιάστηκαν να το έχουνΟι ίδιοι αρθρογράφοι τονίζουν επίσης ότι γλωσσικά προβλήματα και χρήση πληθώρας αγγλικώνδανείων δεν παρατηρούνται μόνο στους νέους αλλά σε όλες τις ηλικιακές ομάδεςlaquoΕννοώ παραπέμποντας σε όλες τις εκφάνσεις του δημόσιου και του ιδιωτικού μας βίου σε όλεςτις άλλες ldquoζωντανέςrdquo επίσης μεταδόσεις από τη Βουλή των Ελλήνων έως μέσα σε ιδιωτικούς χώρουςότι αν επιμένουμε να μιλούμε για αφασία και για αγλωσσία ας μετρήσουμε καλύτερα σωστά σε όλητην κλίμακα σε όλες τις ηλικίεςraquo28

Εξάλλου τη γλώσσα των νέων χαρακτηρίζει ο δημιουργικός δανεισμόςlaquoΗ δημιουργική πλευρά του δανεισμού στη ΓτΝ διαφαίνεται σε χρήσεις των δανείων άγνωστεςστη γλώσσα-δότη Τα δάνεια χρησιμεύουν στη δημιουργία συνωνύμων πχ [] ΝΕ φραγκοκίλερ κατάτο φραγκοφονιάς (= τσιγκούνης) Ακόμη η γνώση της ξένης γλώσσας αξιοποιείται σε γλωσσικά23 Χαρακτηριστικό είναι ότι ενώ καταλογίζεται στους νέους η άγνοια λόγιων λέξεων έρευνα τουΠανεπιστημίου Ιωαννίνων για την ποιότητα των εκθέσεων που γράφουν οι μαθητές στις γενικές εξετάσεις(laquoΈκθεση ανιδέων στη Γ΄ Λυκείουraquo Ελευθεροτυπία 582001) έδειξε ότι στα γραπτά τους κυριαρχούν οιλόγιες λέξεις και laquoαποβάλλονταιraquo οι λαϊκές24 Βλ τα συμπεράσματα της έρευνας της Ά Ιορδανίδου για τη laquoλεξιπενίαraquo [laquoΗ ldquoλεξιπενίαrdquo των μαθητώνΕρευνητική προσέγγισηraquo στο Μελέτες για την ελληνική γλώσσα mdash Πρακτικά της 16ης Ετήσιας Συνάντησης τουΤομέα Γλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ (4-6 Μαΐου 1995) Κυριακίδης Θεσσαλονίκη 1996σελ 517-528]25 Ν Δήμου laquoΑναμασήματα Λεξικό κοινοτοπιών παραδεκτών αλλά αναληθώνraquo δημοσιευμένο στοwwwndimougranamasimatahtml26 Μ Παπαδάκης laquoΤο θέμα της έκθεσης στις εξετάσειςraquo Τα Νέα 236198527 Κ Γεωργουσόπουλος laquoΤο θέμαraquo Τα Νέα 126198528 Γ Χάρης laquoldquoΚανονικάrdquo ελληνικά και αργκόraquo Τα Νέα 181120007παιχνίδια όπως η κατά λέξη μετάφραση γηγενών ιδιωματισμών ΝΕ θα σου αλλάξω τα φώτα gt Irsquomgonna change your lights NE σιγά τον πολυέλαιο gt slow down the much oilraquo29

Οπότε όπως υποστηρίζουν η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών δεν αποτελεί λύσηlaquoΌμως το φαινόμενο δεν θα πρέπει να σταθεί και αφορμή για πισωγυρίσματα αλλά θα πρέπει νακαταβληθεί προσπάθεια να καταπολεμηθούν τάσεις που θα εμφανιστούν πχ για την επάνοδο τηςδιδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών από το πρωτότυπο στις τάξεις του Γυμνασίουraquo30

Όσον αφορά το νεανικό ιδίωμα επισημαίνουν ότι πρόκειται για μία από τις γλωσσικές ποικιλίεςπου μιλούν οι νέοι και ότι ανάλογα με την εκάστοτε επικοινωνιακή ανάγκη επιστρατεύουνδιαφορετική laquoγλώσσαraquolaquoΣε κάθε περίπτωση δηλαδή με το ldquoρε μαλάκαrdquo ή με ldquoκανονικάrdquo ελληνικά ανταποκρίνονταιενστικτωδώς σε διαφορετικές εκφραστικές ανάγκες σε διαφορετικά επίπεδα επικοινωνίας Το ίδιοισχύει και με τους φοιτητές και με οποιαδήποτε άλλη περιστασιακή ή μονιμότερη ομάδα θα μιλήσουνμε το ldquoρε μαλάκαrdquo μεταξύ τους αλλά ούτε στον καθηγητή τους θα απευθυνθούν με αυτήν τηldquoγλώσσαrdquo ούτε στον εργοδότη τους ούτε στον πατέρα τους ακόμα κι όταν δεν είναι να του ζητήσουν

χαρτζιλίκιraquo31

Υπογραμμίζουν επίσης ότι η κριτική στη γλώσσα των νέων στην πραγματικότητα οφείλεται στηνυποτίμηση οποιασδήποτε γλωσσικής ποικιλίας πολύ δε περισσότερο από τη στιγμή που εκφράζειμηνύματα αμφισβήτησης της πρότυπης γλώσσας και της κοινωνικής ιεραρχίαςlaquoΌλων αυτών των νέων η γλώσσα είναι και μια διαφορετική ποικιλία της Ελληνικής μια τοπική ήμια κοινωνική διάλεκτος που δεν αφορά όσους κατηγορούν τη γλώσσα των ldquoνέωνrdquo γιατί όλες οικαταγγελίες για τη γλώσσα που μιλούν διάφορες κοινωνικές ομάδες αφορούν την πρότυπη Ελληνικήκαι τους ομιλητές της άρα οι εκφραστές της κριτικής θεωρούν την πρότυπη πιο ldquoσωστήrdquo γλώσσα απότις λοιπές ομιλούμενες ποικιλίες [] Από την άλλη μεριά η κοινωνική αμφισβήτηση που αποτελούν τααγόρια με το σκουλαρίκι τα κορίτσια με τη μοτοσυκλέτα και μαζί με αυτά η αυθάδεια που παρηχούν οιεκφράσεις της αργκό ή οι νεολογισμοί της γλώσσας των νέων ενοχλούν εμάς τους λιγότερο νέους καιμας παγιδεύουν να παρανοούμε την ανταρσία και να νομίζουμε ότι είναι κακή γλωσσική ποιότητα ναμην καταλαβαίνουμε τη γλωσσική ευρηματικότητα και μάταια να καταγγέλλουμε τη γλώσσα ldquoτουςrdquoraquo32

Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι κάποιες φορές παρασύρονται και αυτοί σε γενικεύσεις καιαυθαίρετες κρίσεις όπως λχ ότι οι νέοι δεν παρουσιάζουν καθόλου γλωσσικά προβλήματα ή ότι οιόποιες προτάσεις για βελτίωση του τρόπου ομιλίας της πρότυπης γλώσσας δεν είναι απαραίτητεςγιατί η γλώσσα αυτή δεν προσφέρεται για ανεπίσημες περιστάσειςlaquoΑσκώντας κριτική στη γλώσσα των μαθητών τους οι φιλόλογοι του Λυκείου τούς προτρέπουνσε γλωσσικές πρακτικές που είναι αδύνατο να εφαρμοστούν όπως να μη ldquoφτωχαίνουνrdquo τη γλώσσαχρησιμοποιώντας το ίδιο γενικό ρήμα πχ ldquoκάνωrdquo [] Ένας από τους λόγους για τους οποίους οιφιλόλογοι δεν πείθουν τους μαθητές τους είναι ότι αυτή η χρήση των λέξεων είναι απολύτως αδύνατηστην καθημερινή επικοινωνία της οικειότηταςraquo33

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗα) Η laquoγλώσσα των νέωνraquo από κάποιους αρθρογράφους ταυτίζεται με το νεανικό ιδίωμα ενώ απόάλλους χρησιμοποιείται για να δηλώσει αδιάκριτα και τη χρήση της κοινής γλώσσας και της γλωσσικήςτους ποικιλίας29 Γ Ανδρουτσόπουλος laquoΗ γλώσσα των νέων σε συγκριτική προοπτική Ελληνικά γαλλικά γερμανικάιταλικάraquo στο Μελέτες για την ελληνική γλώσσα mdash Πρακτικά της 17ης Ετήσιας συνάντησης του ΤομέαΓλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ (22-24 Απριλίου 1996) Θεσσαλονίκη 1997 σελ 57330 Δ Σακκάς (σύμβουλος του Κέντρου Ερευνών και Μελετών Εκπαίδευσης) στο Ε Γλυκού laquoΚινέζικα ταελληνικάraquo όπ31 Γ Χάρης laquoldquoΚανονικάrdquo ελληνικά και αργκόraquo32 Ά Φραγκουδάκη laquoΟι νέοι και η γλώσσα ldquoτουςrdquoraquo Τα Νέα 166200133 Ά Φραγκουδάκη laquoΟι νέοι και η γλώσσα ldquoτουςrdquoraquo όπ8β) Μια μερίδα αρθρογράφων καταδικάζουν τη γλώσσα των νέων καθώς τη βιώνουν ωςαπόκλιση από την πρότυπη γλώσσα την οποία θεωρούν laquoπιο σωστήraquo Η καταγγελία τους στηρίζεταισε γενικεύσεις στερεότυπα και υπερβολικούς αξιολογικούς χαρακτηρισμούς ενώ μοναδικήlaquoθεραπείαraquo κρίνεται η συστηματική διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής Άλλοι πάλι τηναντιμετωπίζουν πιο θετικά Ο λόγος τους επικεντρώνεται σε επιχειρήματα υπεράσπισης της γλώσσας

των νέων όμως κάποιες φορές παρασύρονται και αυτοί σε γενικεύσεις ή αυθαίρετες κρίσεις

Από την άλλη υπάρχουν αρθρογράφοι που αντιμετωπίζουν πιο θετικά τη γλώσσα των νέωνΚάποιοι από αυτούς laquoδιασκεδάζουνraquo με το χιούμορ που διακρίνει το νεανικό ιδίωμαlaquoΔεν ξέρω αν θλίβομαι συγχρόνως αλλά μάλλον διασκεδάζω με τη γλώσσα που μιλάνε σήμερα τανέα κορίτσια και αγόριαraquo22

Αρκετοί μάλιστα από αυτούς ασχολούνται με την αντίκρουση των κατηγοριών εναντίον αυτής τηςγλώσσας Υποστηρίζουν πως καμία έρευνα δεν έχει αποδείξει ότι οι νέοι laquoπάσχουνraquo από λεξιπενίαπως όσοι κάνουν λόγο για laquoλεξιπενίαraquo γενικεύουν ένα πρόβλημα που διαπιστώνεται σε μερικούς μόνο17 Μητροπολίτης Δημητριάδος Χριστόδουλος (νυν Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος) laquoΟι δέκαφαραωνικές πληγές της ελληνικής παιδείαςraquo wwwimdimitriadosgrhtmlgrsection02educationspeeches0101htm (Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος)18 Ε Γλυκού laquoΚινέζικα τα ελληνικάraquo Ελευθεροτυπία 136198519 Μητροπολίτης Δημητριάδος Χριστόδουλος όπ20 Π Παναγιωτόπουλος laquoΤο θλιβερό είδωλο της εκπαιδευτικής πραγματικότηταςraquo Καθημερινή 16-176198521 Χρ Ι Αντωνιάδη laquoΓιατί τόσο δέος για τα αρχαίαraquo Ελευθεροτυπία 232198722 Δ Ρίζος laquoΟμιλείτε ελληνικάraquo Αδέσμευτος E5ι932 Τύπος 17620016νέους23 και πως το περιορισμένο λεξιλόγιο οφείλεται συχνά όχι σε άγνοια αλλά στην προχειρότητατων μαθητών ή στο ότι η περίσταση έχει γι αυτούς μειωμένο επικοινωνιακό ενδιαφέρον24

laquoΛεξιπενία Θρήνος και κοπετός για την ελληνική γλώσσα που φτωχαίνει και χάνεται για τη νέαγενιά που χρησιμοποιεί μόνο 300 λέξεις (οι διακόσιες αμερικάνικες κλπ) Κάθε φορά που το θέμαερευνήθηκε επιστημονικά τα συμπεράσματα ήταν αντίθεταraquo25

laquoΝα μου επιτρέψετε όμως να πω ότι τα περισσότερα από όσα γράφηκαν είχαν ένα χαρακτήραγενίκευσης που εμπεριέχει το στοιχείο της αδικίας Γιατί ενώ βρέθηκαν μερικοί μαθητές όπωςέγραψαν αργότερα οι εφημερίδες να αγνοούν τη σημασία των γνωστών πια ldquoάγνωστωνrdquo λέξεωνΑΠΟΚΑΛΥΦΘΗΚΕ όπως γράφεται ότι οι μαθητές τη Γrsquo Λυκείου εκείνοι που έχουν τελειώσει τοσχολείο στο οποίο φοίτησαν δώδεκα ολόκληρα χρόνια δεν ξέρουν την έννοια των λέξεων αυτώνraquo26

Επιπλέον όπως υποστηρίζουν σπάνια τονίζεται η ασάφεια ή laquoλεξιπενίαraquo που μπορεί ναδιακρίνει τη χρήση της γλώσσας από τους ενηλίκους Έτσι λχ στο σάλο που προκλήθηκε με το θέματης έκθεσης που δόθηκε στους υποψήφιους στις γενικές εξετάσεις του 1985 ενώ η άγνοια τωνλέξεων laquoαρωγήraquo και laquoευδοκίμησηraquo προβλήθηκε στα πρωτοσέλιδα και στις κεντρικές σελίδες ηασάφεια της διατύπωσης του θέματος πέρασε στα laquoψιλάraquo (με σύντομες αναφορές στο τέλος τωνάρθρων ή ολιγόλογες επισημάνσεις στις προτεινόμενες λύσεις των θεμάτων στις πίσω σελίδες) Ημόνη εξαίρεση ήταν ο Ελεύθερος Τύπος που δημοσίευσε μια ολοσέλιδη κριτική του φιλολόγου ΑΒαρνακιώτη (με τίτλο laquoΑλλοπρόσαλλο το θέμα της έκθεσηςraquo) και ένα εκτεταμένο άρθρο του ΔΜαυρομάτη (με τίτλο laquoΜηδέν παίρνει το θέμα της έκθεσηςraquo) Με την ίδια λογική θεωρήθηκε σχεδόνδεδομένο ότι όλοι οι ενήλικοι γνώριζαν τη σημασία των λέξεων laquoευδοκίμησηraquo και laquoαρωγήraquo ενώ όλοιοι υποψήφιοι την αγνοούσανlaquoΟι υποψήφιοι επιστήμονες οι αυριανοί μηχανικοί γιατροί φιλόλογοι νομικοί κτλ αγνοούνλέξεις που γνώριζαν όλοι οι απόφοιτοι του δημοτικού σχολείου προ πεντηκονταετίαςraquo27

Κοινός τόπος ήταν λοιπόν η λεξιπενία των νέων έναντι της λεξιγνωσίας των ενηλίκων Οι νέοιαναμενόταν να έχουν γλωσσικό πρόβλημα και αυτοί παρουσιάστηκαν να το έχουνΟι ίδιοι αρθρογράφοι τονίζουν επίσης ότι γλωσσικά προβλήματα και χρήση πληθώρας αγγλικώνδανείων δεν παρατηρούνται μόνο στους νέους αλλά σε όλες τις ηλικιακές ομάδεςlaquoΕννοώ παραπέμποντας σε όλες τις εκφάνσεις του δημόσιου και του ιδιωτικού μας βίου σε όλεςτις άλλες ldquoζωντανέςrdquo επίσης μεταδόσεις από τη Βουλή των Ελλήνων έως μέσα σε ιδιωτικούς χώρουςότι αν επιμένουμε να μιλούμε για αφασία και για αγλωσσία ας μετρήσουμε καλύτερα σωστά σε όλητην κλίμακα σε όλες τις ηλικίεςraquo28

Εξάλλου τη γλώσσα των νέων χαρακτηρίζει ο δημιουργικός δανεισμόςlaquoΗ δημιουργική πλευρά του δανεισμού στη ΓτΝ διαφαίνεται σε χρήσεις των δανείων άγνωστεςστη γλώσσα-δότη Τα δάνεια χρησιμεύουν στη δημιουργία συνωνύμων πχ [] ΝΕ φραγκοκίλερ κατάτο φραγκοφονιάς (= τσιγκούνης) Ακόμη η γνώση της ξένης γλώσσας αξιοποιείται σε γλωσσικά23 Χαρακτηριστικό είναι ότι ενώ καταλογίζεται στους νέους η άγνοια λόγιων λέξεων έρευνα τουΠανεπιστημίου Ιωαννίνων για την ποιότητα των εκθέσεων που γράφουν οι μαθητές στις γενικές εξετάσεις(laquoΈκθεση ανιδέων στη Γ΄ Λυκείουraquo Ελευθεροτυπία 582001) έδειξε ότι στα γραπτά τους κυριαρχούν οιλόγιες λέξεις και laquoαποβάλλονταιraquo οι λαϊκές24 Βλ τα συμπεράσματα της έρευνας της Ά Ιορδανίδου για τη laquoλεξιπενίαraquo [laquoΗ ldquoλεξιπενίαrdquo των μαθητώνΕρευνητική προσέγγισηraquo στο Μελέτες για την ελληνική γλώσσα mdash Πρακτικά της 16ης Ετήσιας Συνάντησης τουΤομέα Γλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ (4-6 Μαΐου 1995) Κυριακίδης Θεσσαλονίκη 1996σελ 517-528]25 Ν Δήμου laquoΑναμασήματα Λεξικό κοινοτοπιών παραδεκτών αλλά αναληθώνraquo δημοσιευμένο στοwwwndimougranamasimatahtml26 Μ Παπαδάκης laquoΤο θέμα της έκθεσης στις εξετάσειςraquo Τα Νέα 236198527 Κ Γεωργουσόπουλος laquoΤο θέμαraquo Τα Νέα 126198528 Γ Χάρης laquoldquoΚανονικάrdquo ελληνικά και αργκόraquo Τα Νέα 181120007παιχνίδια όπως η κατά λέξη μετάφραση γηγενών ιδιωματισμών ΝΕ θα σου αλλάξω τα φώτα gt Irsquomgonna change your lights NE σιγά τον πολυέλαιο gt slow down the much oilraquo29

Οπότε όπως υποστηρίζουν η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών δεν αποτελεί λύσηlaquoΌμως το φαινόμενο δεν θα πρέπει να σταθεί και αφορμή για πισωγυρίσματα αλλά θα πρέπει νακαταβληθεί προσπάθεια να καταπολεμηθούν τάσεις που θα εμφανιστούν πχ για την επάνοδο τηςδιδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών από το πρωτότυπο στις τάξεις του Γυμνασίουraquo30

Όσον αφορά το νεανικό ιδίωμα επισημαίνουν ότι πρόκειται για μία από τις γλωσσικές ποικιλίεςπου μιλούν οι νέοι και ότι ανάλογα με την εκάστοτε επικοινωνιακή ανάγκη επιστρατεύουνδιαφορετική laquoγλώσσαraquolaquoΣε κάθε περίπτωση δηλαδή με το ldquoρε μαλάκαrdquo ή με ldquoκανονικάrdquo ελληνικά ανταποκρίνονταιενστικτωδώς σε διαφορετικές εκφραστικές ανάγκες σε διαφορετικά επίπεδα επικοινωνίας Το ίδιοισχύει και με τους φοιτητές και με οποιαδήποτε άλλη περιστασιακή ή μονιμότερη ομάδα θα μιλήσουνμε το ldquoρε μαλάκαrdquo μεταξύ τους αλλά ούτε στον καθηγητή τους θα απευθυνθούν με αυτήν τηldquoγλώσσαrdquo ούτε στον εργοδότη τους ούτε στον πατέρα τους ακόμα κι όταν δεν είναι να του ζητήσουν

χαρτζιλίκιraquo31

Υπογραμμίζουν επίσης ότι η κριτική στη γλώσσα των νέων στην πραγματικότητα οφείλεται στηνυποτίμηση οποιασδήποτε γλωσσικής ποικιλίας πολύ δε περισσότερο από τη στιγμή που εκφράζειμηνύματα αμφισβήτησης της πρότυπης γλώσσας και της κοινωνικής ιεραρχίαςlaquoΌλων αυτών των νέων η γλώσσα είναι και μια διαφορετική ποικιλία της Ελληνικής μια τοπική ήμια κοινωνική διάλεκτος που δεν αφορά όσους κατηγορούν τη γλώσσα των ldquoνέωνrdquo γιατί όλες οικαταγγελίες για τη γλώσσα που μιλούν διάφορες κοινωνικές ομάδες αφορούν την πρότυπη Ελληνικήκαι τους ομιλητές της άρα οι εκφραστές της κριτικής θεωρούν την πρότυπη πιο ldquoσωστήrdquo γλώσσα απότις λοιπές ομιλούμενες ποικιλίες [] Από την άλλη μεριά η κοινωνική αμφισβήτηση που αποτελούν τααγόρια με το σκουλαρίκι τα κορίτσια με τη μοτοσυκλέτα και μαζί με αυτά η αυθάδεια που παρηχούν οιεκφράσεις της αργκό ή οι νεολογισμοί της γλώσσας των νέων ενοχλούν εμάς τους λιγότερο νέους καιμας παγιδεύουν να παρανοούμε την ανταρσία και να νομίζουμε ότι είναι κακή γλωσσική ποιότητα ναμην καταλαβαίνουμε τη γλωσσική ευρηματικότητα και μάταια να καταγγέλλουμε τη γλώσσα ldquoτουςrdquoraquo32

Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι κάποιες φορές παρασύρονται και αυτοί σε γενικεύσεις καιαυθαίρετες κρίσεις όπως λχ ότι οι νέοι δεν παρουσιάζουν καθόλου γλωσσικά προβλήματα ή ότι οιόποιες προτάσεις για βελτίωση του τρόπου ομιλίας της πρότυπης γλώσσας δεν είναι απαραίτητεςγιατί η γλώσσα αυτή δεν προσφέρεται για ανεπίσημες περιστάσειςlaquoΑσκώντας κριτική στη γλώσσα των μαθητών τους οι φιλόλογοι του Λυκείου τούς προτρέπουνσε γλωσσικές πρακτικές που είναι αδύνατο να εφαρμοστούν όπως να μη ldquoφτωχαίνουνrdquo τη γλώσσαχρησιμοποιώντας το ίδιο γενικό ρήμα πχ ldquoκάνωrdquo [] Ένας από τους λόγους για τους οποίους οιφιλόλογοι δεν πείθουν τους μαθητές τους είναι ότι αυτή η χρήση των λέξεων είναι απολύτως αδύνατηστην καθημερινή επικοινωνία της οικειότηταςraquo33

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗα) Η laquoγλώσσα των νέωνraquo από κάποιους αρθρογράφους ταυτίζεται με το νεανικό ιδίωμα ενώ απόάλλους χρησιμοποιείται για να δηλώσει αδιάκριτα και τη χρήση της κοινής γλώσσας και της γλωσσικήςτους ποικιλίας29 Γ Ανδρουτσόπουλος laquoΗ γλώσσα των νέων σε συγκριτική προοπτική Ελληνικά γαλλικά γερμανικάιταλικάraquo στο Μελέτες για την ελληνική γλώσσα mdash Πρακτικά της 17ης Ετήσιας συνάντησης του ΤομέαΓλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ (22-24 Απριλίου 1996) Θεσσαλονίκη 1997 σελ 57330 Δ Σακκάς (σύμβουλος του Κέντρου Ερευνών και Μελετών Εκπαίδευσης) στο Ε Γλυκού laquoΚινέζικα ταελληνικάraquo όπ31 Γ Χάρης laquoldquoΚανονικάrdquo ελληνικά και αργκόraquo32 Ά Φραγκουδάκη laquoΟι νέοι και η γλώσσα ldquoτουςrdquoraquo Τα Νέα 166200133 Ά Φραγκουδάκη laquoΟι νέοι και η γλώσσα ldquoτουςrdquoraquo όπ8β) Μια μερίδα αρθρογράφων καταδικάζουν τη γλώσσα των νέων καθώς τη βιώνουν ωςαπόκλιση από την πρότυπη γλώσσα την οποία θεωρούν laquoπιο σωστήraquo Η καταγγελία τους στηρίζεταισε γενικεύσεις στερεότυπα και υπερβολικούς αξιολογικούς χαρακτηρισμούς ενώ μοναδικήlaquoθεραπείαraquo κρίνεται η συστηματική διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής Άλλοι πάλι τηναντιμετωπίζουν πιο θετικά Ο λόγος τους επικεντρώνεται σε επιχειρήματα υπεράσπισης της γλώσσας

των νέων όμως κάποιες φορές παρασύρονται και αυτοί σε γενικεύσεις ή αυθαίρετες κρίσεις

Κοινός τόπος ήταν λοιπόν η λεξιπενία των νέων έναντι της λεξιγνωσίας των ενηλίκων Οι νέοιαναμενόταν να έχουν γλωσσικό πρόβλημα και αυτοί παρουσιάστηκαν να το έχουνΟι ίδιοι αρθρογράφοι τονίζουν επίσης ότι γλωσσικά προβλήματα και χρήση πληθώρας αγγλικώνδανείων δεν παρατηρούνται μόνο στους νέους αλλά σε όλες τις ηλικιακές ομάδεςlaquoΕννοώ παραπέμποντας σε όλες τις εκφάνσεις του δημόσιου και του ιδιωτικού μας βίου σε όλεςτις άλλες ldquoζωντανέςrdquo επίσης μεταδόσεις από τη Βουλή των Ελλήνων έως μέσα σε ιδιωτικούς χώρουςότι αν επιμένουμε να μιλούμε για αφασία και για αγλωσσία ας μετρήσουμε καλύτερα σωστά σε όλητην κλίμακα σε όλες τις ηλικίεςraquo28

Εξάλλου τη γλώσσα των νέων χαρακτηρίζει ο δημιουργικός δανεισμόςlaquoΗ δημιουργική πλευρά του δανεισμού στη ΓτΝ διαφαίνεται σε χρήσεις των δανείων άγνωστεςστη γλώσσα-δότη Τα δάνεια χρησιμεύουν στη δημιουργία συνωνύμων πχ [] ΝΕ φραγκοκίλερ κατάτο φραγκοφονιάς (= τσιγκούνης) Ακόμη η γνώση της ξένης γλώσσας αξιοποιείται σε γλωσσικά23 Χαρακτηριστικό είναι ότι ενώ καταλογίζεται στους νέους η άγνοια λόγιων λέξεων έρευνα τουΠανεπιστημίου Ιωαννίνων για την ποιότητα των εκθέσεων που γράφουν οι μαθητές στις γενικές εξετάσεις(laquoΈκθεση ανιδέων στη Γ΄ Λυκείουraquo Ελευθεροτυπία 582001) έδειξε ότι στα γραπτά τους κυριαρχούν οιλόγιες λέξεις και laquoαποβάλλονταιraquo οι λαϊκές24 Βλ τα συμπεράσματα της έρευνας της Ά Ιορδανίδου για τη laquoλεξιπενίαraquo [laquoΗ ldquoλεξιπενίαrdquo των μαθητώνΕρευνητική προσέγγισηraquo στο Μελέτες για την ελληνική γλώσσα mdash Πρακτικά της 16ης Ετήσιας Συνάντησης τουΤομέα Γλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ (4-6 Μαΐου 1995) Κυριακίδης Θεσσαλονίκη 1996σελ 517-528]25 Ν Δήμου laquoΑναμασήματα Λεξικό κοινοτοπιών παραδεκτών αλλά αναληθώνraquo δημοσιευμένο στοwwwndimougranamasimatahtml26 Μ Παπαδάκης laquoΤο θέμα της έκθεσης στις εξετάσειςraquo Τα Νέα 236198527 Κ Γεωργουσόπουλος laquoΤο θέμαraquo Τα Νέα 126198528 Γ Χάρης laquoldquoΚανονικάrdquo ελληνικά και αργκόraquo Τα Νέα 181120007παιχνίδια όπως η κατά λέξη μετάφραση γηγενών ιδιωματισμών ΝΕ θα σου αλλάξω τα φώτα gt Irsquomgonna change your lights NE σιγά τον πολυέλαιο gt slow down the much oilraquo29

Οπότε όπως υποστηρίζουν η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών δεν αποτελεί λύσηlaquoΌμως το φαινόμενο δεν θα πρέπει να σταθεί και αφορμή για πισωγυρίσματα αλλά θα πρέπει νακαταβληθεί προσπάθεια να καταπολεμηθούν τάσεις που θα εμφανιστούν πχ για την επάνοδο τηςδιδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών από το πρωτότυπο στις τάξεις του Γυμνασίουraquo30

Όσον αφορά το νεανικό ιδίωμα επισημαίνουν ότι πρόκειται για μία από τις γλωσσικές ποικιλίεςπου μιλούν οι νέοι και ότι ανάλογα με την εκάστοτε επικοινωνιακή ανάγκη επιστρατεύουνδιαφορετική laquoγλώσσαraquolaquoΣε κάθε περίπτωση δηλαδή με το ldquoρε μαλάκαrdquo ή με ldquoκανονικάrdquo ελληνικά ανταποκρίνονταιενστικτωδώς σε διαφορετικές εκφραστικές ανάγκες σε διαφορετικά επίπεδα επικοινωνίας Το ίδιοισχύει και με τους φοιτητές και με οποιαδήποτε άλλη περιστασιακή ή μονιμότερη ομάδα θα μιλήσουνμε το ldquoρε μαλάκαrdquo μεταξύ τους αλλά ούτε στον καθηγητή τους θα απευθυνθούν με αυτήν τηldquoγλώσσαrdquo ούτε στον εργοδότη τους ούτε στον πατέρα τους ακόμα κι όταν δεν είναι να του ζητήσουν

χαρτζιλίκιraquo31

Υπογραμμίζουν επίσης ότι η κριτική στη γλώσσα των νέων στην πραγματικότητα οφείλεται στηνυποτίμηση οποιασδήποτε γλωσσικής ποικιλίας πολύ δε περισσότερο από τη στιγμή που εκφράζειμηνύματα αμφισβήτησης της πρότυπης γλώσσας και της κοινωνικής ιεραρχίαςlaquoΌλων αυτών των νέων η γλώσσα είναι και μια διαφορετική ποικιλία της Ελληνικής μια τοπική ήμια κοινωνική διάλεκτος που δεν αφορά όσους κατηγορούν τη γλώσσα των ldquoνέωνrdquo γιατί όλες οικαταγγελίες για τη γλώσσα που μιλούν διάφορες κοινωνικές ομάδες αφορούν την πρότυπη Ελληνικήκαι τους ομιλητές της άρα οι εκφραστές της κριτικής θεωρούν την πρότυπη πιο ldquoσωστήrdquo γλώσσα απότις λοιπές ομιλούμενες ποικιλίες [] Από την άλλη μεριά η κοινωνική αμφισβήτηση που αποτελούν τααγόρια με το σκουλαρίκι τα κορίτσια με τη μοτοσυκλέτα και μαζί με αυτά η αυθάδεια που παρηχούν οιεκφράσεις της αργκό ή οι νεολογισμοί της γλώσσας των νέων ενοχλούν εμάς τους λιγότερο νέους καιμας παγιδεύουν να παρανοούμε την ανταρσία και να νομίζουμε ότι είναι κακή γλωσσική ποιότητα ναμην καταλαβαίνουμε τη γλωσσική ευρηματικότητα και μάταια να καταγγέλλουμε τη γλώσσα ldquoτουςrdquoraquo32

Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι κάποιες φορές παρασύρονται και αυτοί σε γενικεύσεις καιαυθαίρετες κρίσεις όπως λχ ότι οι νέοι δεν παρουσιάζουν καθόλου γλωσσικά προβλήματα ή ότι οιόποιες προτάσεις για βελτίωση του τρόπου ομιλίας της πρότυπης γλώσσας δεν είναι απαραίτητεςγιατί η γλώσσα αυτή δεν προσφέρεται για ανεπίσημες περιστάσειςlaquoΑσκώντας κριτική στη γλώσσα των μαθητών τους οι φιλόλογοι του Λυκείου τούς προτρέπουνσε γλωσσικές πρακτικές που είναι αδύνατο να εφαρμοστούν όπως να μη ldquoφτωχαίνουνrdquo τη γλώσσαχρησιμοποιώντας το ίδιο γενικό ρήμα πχ ldquoκάνωrdquo [] Ένας από τους λόγους για τους οποίους οιφιλόλογοι δεν πείθουν τους μαθητές τους είναι ότι αυτή η χρήση των λέξεων είναι απολύτως αδύνατηστην καθημερινή επικοινωνία της οικειότηταςraquo33

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗα) Η laquoγλώσσα των νέωνraquo από κάποιους αρθρογράφους ταυτίζεται με το νεανικό ιδίωμα ενώ απόάλλους χρησιμοποιείται για να δηλώσει αδιάκριτα και τη χρήση της κοινής γλώσσας και της γλωσσικήςτους ποικιλίας29 Γ Ανδρουτσόπουλος laquoΗ γλώσσα των νέων σε συγκριτική προοπτική Ελληνικά γαλλικά γερμανικάιταλικάraquo στο Μελέτες για την ελληνική γλώσσα mdash Πρακτικά της 17ης Ετήσιας συνάντησης του ΤομέαΓλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ (22-24 Απριλίου 1996) Θεσσαλονίκη 1997 σελ 57330 Δ Σακκάς (σύμβουλος του Κέντρου Ερευνών και Μελετών Εκπαίδευσης) στο Ε Γλυκού laquoΚινέζικα ταελληνικάraquo όπ31 Γ Χάρης laquoldquoΚανονικάrdquo ελληνικά και αργκόraquo32 Ά Φραγκουδάκη laquoΟι νέοι και η γλώσσα ldquoτουςrdquoraquo Τα Νέα 166200133 Ά Φραγκουδάκη laquoΟι νέοι και η γλώσσα ldquoτουςrdquoraquo όπ8β) Μια μερίδα αρθρογράφων καταδικάζουν τη γλώσσα των νέων καθώς τη βιώνουν ωςαπόκλιση από την πρότυπη γλώσσα την οποία θεωρούν laquoπιο σωστήraquo Η καταγγελία τους στηρίζεταισε γενικεύσεις στερεότυπα και υπερβολικούς αξιολογικούς χαρακτηρισμούς ενώ μοναδικήlaquoθεραπείαraquo κρίνεται η συστηματική διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής Άλλοι πάλι τηναντιμετωπίζουν πιο θετικά Ο λόγος τους επικεντρώνεται σε επιχειρήματα υπεράσπισης της γλώσσας

των νέων όμως κάποιες φορές παρασύρονται και αυτοί σε γενικεύσεις ή αυθαίρετες κρίσεις

χαρτζιλίκιraquo31

Υπογραμμίζουν επίσης ότι η κριτική στη γλώσσα των νέων στην πραγματικότητα οφείλεται στηνυποτίμηση οποιασδήποτε γλωσσικής ποικιλίας πολύ δε περισσότερο από τη στιγμή που εκφράζειμηνύματα αμφισβήτησης της πρότυπης γλώσσας και της κοινωνικής ιεραρχίαςlaquoΌλων αυτών των νέων η γλώσσα είναι και μια διαφορετική ποικιλία της Ελληνικής μια τοπική ήμια κοινωνική διάλεκτος που δεν αφορά όσους κατηγορούν τη γλώσσα των ldquoνέωνrdquo γιατί όλες οικαταγγελίες για τη γλώσσα που μιλούν διάφορες κοινωνικές ομάδες αφορούν την πρότυπη Ελληνικήκαι τους ομιλητές της άρα οι εκφραστές της κριτικής θεωρούν την πρότυπη πιο ldquoσωστήrdquo γλώσσα απότις λοιπές ομιλούμενες ποικιλίες [] Από την άλλη μεριά η κοινωνική αμφισβήτηση που αποτελούν τααγόρια με το σκουλαρίκι τα κορίτσια με τη μοτοσυκλέτα και μαζί με αυτά η αυθάδεια που παρηχούν οιεκφράσεις της αργκό ή οι νεολογισμοί της γλώσσας των νέων ενοχλούν εμάς τους λιγότερο νέους καιμας παγιδεύουν να παρανοούμε την ανταρσία και να νομίζουμε ότι είναι κακή γλωσσική ποιότητα ναμην καταλαβαίνουμε τη γλωσσική ευρηματικότητα και μάταια να καταγγέλλουμε τη γλώσσα ldquoτουςrdquoraquo32

Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι κάποιες φορές παρασύρονται και αυτοί σε γενικεύσεις καιαυθαίρετες κρίσεις όπως λχ ότι οι νέοι δεν παρουσιάζουν καθόλου γλωσσικά προβλήματα ή ότι οιόποιες προτάσεις για βελτίωση του τρόπου ομιλίας της πρότυπης γλώσσας δεν είναι απαραίτητεςγιατί η γλώσσα αυτή δεν προσφέρεται για ανεπίσημες περιστάσειςlaquoΑσκώντας κριτική στη γλώσσα των μαθητών τους οι φιλόλογοι του Λυκείου τούς προτρέπουνσε γλωσσικές πρακτικές που είναι αδύνατο να εφαρμοστούν όπως να μη ldquoφτωχαίνουνrdquo τη γλώσσαχρησιμοποιώντας το ίδιο γενικό ρήμα πχ ldquoκάνωrdquo [] Ένας από τους λόγους για τους οποίους οιφιλόλογοι δεν πείθουν τους μαθητές τους είναι ότι αυτή η χρήση των λέξεων είναι απολύτως αδύνατηστην καθημερινή επικοινωνία της οικειότηταςraquo33

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗα) Η laquoγλώσσα των νέωνraquo από κάποιους αρθρογράφους ταυτίζεται με το νεανικό ιδίωμα ενώ απόάλλους χρησιμοποιείται για να δηλώσει αδιάκριτα και τη χρήση της κοινής γλώσσας και της γλωσσικήςτους ποικιλίας29 Γ Ανδρουτσόπουλος laquoΗ γλώσσα των νέων σε συγκριτική προοπτική Ελληνικά γαλλικά γερμανικάιταλικάraquo στο Μελέτες για την ελληνική γλώσσα mdash Πρακτικά της 17ης Ετήσιας συνάντησης του ΤομέαΓλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ (22-24 Απριλίου 1996) Θεσσαλονίκη 1997 σελ 57330 Δ Σακκάς (σύμβουλος του Κέντρου Ερευνών και Μελετών Εκπαίδευσης) στο Ε Γλυκού laquoΚινέζικα ταελληνικάraquo όπ31 Γ Χάρης laquoldquoΚανονικάrdquo ελληνικά και αργκόraquo32 Ά Φραγκουδάκη laquoΟι νέοι και η γλώσσα ldquoτουςrdquoraquo Τα Νέα 166200133 Ά Φραγκουδάκη laquoΟι νέοι και η γλώσσα ldquoτουςrdquoraquo όπ8β) Μια μερίδα αρθρογράφων καταδικάζουν τη γλώσσα των νέων καθώς τη βιώνουν ωςαπόκλιση από την πρότυπη γλώσσα την οποία θεωρούν laquoπιο σωστήraquo Η καταγγελία τους στηρίζεταισε γενικεύσεις στερεότυπα και υπερβολικούς αξιολογικούς χαρακτηρισμούς ενώ μοναδικήlaquoθεραπείαraquo κρίνεται η συστηματική διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής Άλλοι πάλι τηναντιμετωπίζουν πιο θετικά Ο λόγος τους επικεντρώνεται σε επιχειρήματα υπεράσπισης της γλώσσας

των νέων όμως κάποιες φορές παρασύρονται και αυτοί σε γενικεύσεις ή αυθαίρετες κρίσεις

των νέων όμως κάποιες φορές παρασύρονται και αυτοί σε γενικεύσεις ή αυθαίρετες κρίσεις