Bίος: ∆ανός συγγραφέαςκαι ποιητής, πασίγνωστος σ’όλο τον κόσµο για τα παρα-µύθια του. Γεννήθηκε στις 2Απριλίου 1805 στην πόλη Ον-τένσε (Odense) του δανικούνησιού Φίεν. Καταγόταν απόπολύ φτωχή οικογένεια και πέ-ρασε τα παιδικά του χρόνιαµέσα σε πολλές στερήσεις. Οπατέρας του ήταν τσαγκάρηςκαι η µητέρα του πλύστρα.Έµεινε ορφανός από πατέραστα 11 του χρόνια και έκανεδιάφορες δουλειές για να ζή-σει βοηθώντας παράλληλα τηµητέρα του. Το σχολείο ήτανµια πολυτέλεια για τον µικρόΧανς Κρίστιαν. Ήταν όµως έναπερίεργο παιδί µε εξαιρετικήφαντασία.

Το προσωπικό του καταφύ-γιο ήταν ένα µικρό κουκλοθέα-τρο. Έφτιαχνε µε τα ίδια τουτα χέρια τις κούκλες, τις έντυ-νε κι έδινε τις δικές του προ-σωπικές παραστάσεις, µε έρ-γα κυρίως του Σαίξπηρ, ταοποία αποµνηµόνευε µε χαρα-

κτηριστική ευκολία. Σε ηλικία14 ετών έφυγε για την Κοπεγ-χάγη, όπου σκόπευε να αναζη-τήσει την τύχη του ως τραγου-διστής, ηθοποιός, χορευτήςκαι ποιητής. Έδωσε εξετάσειςστη Βασιλική Σχολή θεάτρου,αλλά ήταν τόσο άσχηµος καιαδύνατος, που δεν τον δέχτη-καν. Ευτυχώς είχε ωραία φω-νή κι άρχισε να σπουδάζειµουσική, αλλά αρρώστησεξαφνικά και έχασε τη φωνήτου. Έτσι, το µόνο ταλέντοπου του έµεινε ήταν το ταλέν-το της ποίησης. Μετά κόπωνκαι βασάνων, τελείωσε το γυ-µνάσιο σε ηλικία 23 ετών. Οιστίχοι του άρεσαν και βρήκεέναν προστάτη, τον Κέλλαν,που τον έστειλε για σπουδέςστο πανεπιστήµιο, όπου κέρδι-σε µια βασιλική επιχορήγηση.Το 1827 δηµοσίευσε ποιήµατάτου και έπειτα εξέδωσε µια

σειρά έργων που του εξασφά-λισαν την παγκόσµια δόξα.Μετά από έναν αποτυχηµένογάµο άρχισε να ταξιδεύει στηΓαλλία, την Ελβετία, την Ισπα-νία, την Ιταλία. Στην περίοδοαυτή, δηµοσίευσε αρκετά απότα γραπτά του. Στην Ιταλία άν-θισε το ταλέντο του στη συγ-γραφή των παραµυθιών. Μετάτην πρώτη συλλογή του, «Πα-ραµύθια για παιδιά», ακολού-θησαν και πολλές άλλες, σχε-δόν µία κάθε χρόνο.

Πέρα από τα παραµύθια,στα οποία οφείλεται η φήµητου, έγραψε και κάποια µυθι-στορήµατα, βιβλία ταξιδιωτι-κών εντυπώσεων και τις αυτο-βιογραφίες: «Το βιβλίο τηςζωής» και «Το παραµύθι τηςζωής µου». Μερικά από τα ση-µαντικότερα έργα του είναι:«Έρωτας στο καµπαναριό τουΑγίου Νικολάου» (1829), «Ποι-ήµατα» (1830), «Φαντασιογρα-φίες και σκιαγραφίες» (1831),«Το παραµύθι της ζωής µου»(1833), «Παραµύθια» (1835),«`Ένας βιολιστής µονάχα»(1837), «Η Αγνή και ο Τρίτων»(1839), «Μιγάς» (1840), «Να ζεικανείς ή να µη ζει;» (1857) κ.α.Ο Χανς Κρίστιαν Άντερσενγιάτρεψε πολλές πληγές, ζέ-στανε τα κρύα στρώµατα,απάλυνε τα µοναχικά βράδιαεκατοµµυρίων παιδιών, πα-ρηγόρησε, χαροποίησε, εν-θουσίασε στο παρελθόνστρατιές ολόκληρες νεαρώναναγνωστών. Αλλά και σήµε-ρα ακόµα παρ’ όλες τις αλλα-γές, µεταλλαγές, τις εξελίξεις,τις κατακτήσεις ή τις απώλει-ες, οι ιστορίες του έχουν τηδύναµη να θάλπουν, να τέρ-πουν, να διδάσκουν, να εν-θαρρύνουν.

Όταν επέστρεψε στη Ον-τένσε το 1867, επίσηµα καλε-σµένος από τους συµπατριώ-τες του, όλοι οι κάτοικοι ξεχύ-θηκαν στους δρόµους να τονυποδεχτούν µε τιµές και εκδη-λώσεις αγάπης που δεν είχαντέλος. Η παλλα^κή αυτή υπο-δοχή τον συγκίνησε τόσο πουαπό τη χαρά του δεν µπορού-σε να µιλήσει. Το άσχηµο αγό-ρι που όλοι κορόιδευαν, τοασχηµόπαπο του παραµυθιού,είχε γίνει ένας καµαρωτός κύ-κνος που αστραποβολούσε.Το 1874 του αποδίδεται ο τίτ-λος «konferensråd», που πλέονέχει εκλείψει, αλλά θεωρούν-ταν η ύψιστη τιµή στη ∆ανία. Ηπροσωπική του ζωή δεν µοι-άζει µε την εικόνα ενός καλο-κάγαθου τζέντλεµαν, πουαφιέρωσε τη ζωή του ολοκλη-ρωτικά στη συγγραφή έργωνγια παιδιά, µα πιο πολύ µε την

εικόνα ενός φιλόδοξου, τρω-τού, µαταιόδοξου, ευαίσθητουκαι ευφυή άνδρα. ∆εν έκανεοικογένεια, αν και πολλές φο-ρές ερωτεύτηκε βαθιά, ιδιαίτε-ρα τη διάσηµη Σουηδέζα τρα-γουδίστρια Τζένι Λιντ, την

αποκαλούµενη και «Σουηδικόαηδόνι» την οποία ερωτεύθηκεπαράφορα, χωρίς να βρει αν-ταπόκριση, γεγονός που επη-ρέασε βαθιά τον ψυχισµό καιτο έργο του. Το πασίγνωστο«Αηδόνι» από τούτον τον πικρόέρωτα το εµπνεύστηκε.

Ο Άντερσεν, ο µεγαλύτε-ρος παραµυθάς όλων των

εποχών πέθανε στις 4 Αυγού-στου του 1875 από σοβαρήασθένεια. Σήµερα αγάλµατάτου κοσµούν όλη τη ∆ανία. Οανεπίσηµος εθνικός ύµνος της∆ανίας «I Danmark er jeg født»(Γεννήθηκα στη ∆ανία), είναιδηµιούργηµα του Χανς Κρί-στιαν Άντερσεν. Η χώρα τουέχει καθιερώσει προς τιµήντου το ετήσιο διεθνές “Βρα-βείο Άντερσεν” για το καλύ-τερο έργο παιδικής λογοτε-χνίας. Κάθε χρόνο η ηµέραγέννησής του τιµάται ως παγ-κόσµια ηµέρα παιδικού βιβλί-ου. Η ∆ιεθνής Οργάνωση Βι-βλίων για τη Νεότητα (ΙΒΒΥ)απονέµει τα Βραβεία ΧανςΚρίστιαν Άντερσεν σε ένα συγ-γραφέα και έναν εικονογράφοτων οποίων το συνολικό έργοαποτελεί ουσιαστική συµβολήστην Παιδική Λογοτεχνία.

Το βραβείο Άντερσεν, έναχρυσό µετάλλιο, είναι η ανώτε-ρη διεθνής αναγνώριση γιαδηµιουργούς παιδικών βιβλίωνγια αυτό και λέγεται το «µικρόΝόµπελ». Σήµερα, στην πα-λαιά πόλη της Οντένσε λει-τουργεί µουσείο µε µεγάλησυλλογή των εργασιών τουΆντερσεν. Το µικρό ταπεινόσπιτάκι της παιδικής του ηλι-

κίας που σήµερα είναι επισκέ-ψιµο έµεινε να θυµίζει σε ντό-πιους και ξένους περαστικούςότι στο τέλος το πνεύµα νικάει.Και νικάει και η ψυχή. Και τηφτώχεια και την αδιαφορία.Καθώς και την απόγνωση. Καιτη δυσµορφία. Και πως πολ-λές φορές χώροι παγωµένοικαι µίζεροι, στέγες που στά-ζουν, διάδροµοι σκοτεινοί,στριµωγµένοι, γίνονται εστίεςφωτός.

Έργο: Ο Χανς Κρίστιαν Άν-τερσεν υπήρξε µία κυρίαρχη,αν όχι η σπουδαιότερη, µορ-φή της παιδικής λογοτεχνίαςσε παγκόσµιο επίπεδο.Έγραψε πολλά έργα, διηγήµα-τα, ποιήµατα και ταξιδιωτικέςεντυπώσεις, αλλά η µεγάληφήµη που απέκτησε οφείλεταικυρίως στα παραµύθια, πουτον καθιέρωσαν στην παγκό-σµια λογοτεχνία ως τον κορυ-φαίο του είδους αυτού. Μετάτις ανεπιτυχείς προσπάθειέςτου να γίνει ηθοποιός, στρά-

φηκε στην συγγραφή. Το 1822εκδίδει το πρώτο βιβλίο του,που θα περάσει απαρατήρητο.Το 1828 γράφεται στο πανεπι-στήµιο της Κοπεγχάγης όπουθα ακολουθήσει σπουδές στηφιλολογία, χωρίς να αποφοιτή-σει ποτέ, και ένα χρόνο µετάπαρουσιάζει την πρώτη πρόζατου «Περίπατος από το κανάλιτου Χόλµενς» που θα σηµει-ώσει µεγάλη επιτυχία, και τοπρώτο του θεατρικό «Έρωταςστο καµπαναριό του Αγίου Νι-κολάου».

Το 1831 εκδίδει την πρώτησπουδαία ποιητική συλλογήτου, «Σιλουέτες» έπειτα απόένα ταξίδι στη Γερµανία. Ακο-λουθούν κείµενα για όπερες

και η πρώτη του αυτοβιογρα-φία, που έµελλε να µείνει ανέκ-δοτη αλλά και άγνωστη µέχρι

και το 1926. Συνεχίζει ναγράφει, ποιήµατα, θεατρικάέργα, λιµπρέτα για λυρικάέργα, µυθιστορήµατα, πουγνωρίζουν επιτυχία περισσό-τερο στη Γερµανία, παράστην πατρίδα του. Το 1835δηµοσιεύει τα πρώτα του«Παραµύθια για παιδιά» καιµόνο 8 χρόνια αργότερακερδίζουν την επιδοκιµασίατου κόσµου.

Θα γράψει συνολικά 168παραµύθια ως το 1872 µε πιογνωστά: «Τα κόκκινα παπού-τσια», «Η πριγκίπισσα και τοµπιζέλι», «Η βασίλισσα τουχιονιού», «Το ασχηµόπαπο»,«Το µολυβένιο στρατιωτάκι»,«Το µικρό έλατο», «Τα και-νούργια ρούχα του αυτοκρά-τορα», «Το κοριτσάκι µε τασπίρτα», «Η Τοσοδούλα» και«Το αηδόνι του αυτοκράτορατης Κίνας». Tο παραµύθι «Ηµικρή γοργόνα» που δηµοσι-εύτηκε πρώτη φορά το 1837,γεµάτο σπαραγµό για τονέρωτα χωρίς ανταπόκρισηκαι για την αυτοθυσία, συνέ-βαλε στο να καθιερωθεί οΧανς Κρίστιαν Άντερσεν ωςένας από τους κορυφαίουςσυγγραφείς παραµυθιών σεόλο τον κόσµο.

Ο ίδιος ο Άντερσεν έλεγε«είναι το µόνο από τα έργαµου που µε συγκινούσε όταντο έγραφα». Μολονότι βασί-ζονται σε λα^κούς θρύλους, ταπερισσότερα παραµύθια τουχαρακτηρίζονται από έναν ηθι-κό ρεαλισµό, παρά απ’ τηνανάγκη εκπλήρωσης µιας επι-θυµίας. Οι κακοί δεν είναι δρά-κοι ή µάγισσες των λα^κών µυ-θιστοριών, αλλά εκπρόσωποιανθρώπινων αδυναµιών, όπωςµαταιοδοξίας, σνοµπισµού ήεγωιστικής αδιαφορίας. Ορι-σµένα από τα παραµύθια τουαποκαλύπτουν µία αισιόδοξηπίστη στην επικράτηση του κα-λού και του ωραίου, άλλα είναιβαθιά απαισιόδοξα και έχουνδυσάρεστο τέλος. Ακόµη, ταπαραµύθια του εµφανίζουν κα-θαρά το δηµοκρατικό στοι-χείο.

Οι κυριότεροι ήρωες τουείναι φτωχοί και αδικηµένοιάνθρωποι, που όµως έχουνασυνήθιστα ψυχικά χαρίσµα-τα, ευγένεια, ταλέντο, µεγα-λοψυχία. Στα έργα του απει-κονίζει τη ρεαλιστική και σύγ-χρονή του ζωή της µικροαστι-κής τάξης των πόλεων και χα-ρακτηρίζονται από δράση, χι-ούµορ και λεπτή σάτιρα.

Ο Χανς Κρίστιαν Άντερσενθα διακριθεί και στην ταξιδιω-τική λογοτεχνία. Από το 1833ως το 1857 πραγµατοποιεί 29

ταξίδια σε Ευρώπη, Ασία καιΑφρική, γνωρίζεται µε µεγά-λες προσωπικότητες της επο-χής και καταγράφει τις εµπει-ρίες του σε σειρά ταξιδιωτικώνβιβλίων. Τα βήµατά του θα τονφέρουν ως την Ελλάδα τονΜάρτιο του 1841. Στο οδοιπο-ρικό του «Το Παζάρι ενός ποι-ητή», που κυκλοφορεί στα ελ-ληνικά από τις εκδόσεις«Εστία» µε τον τίτλο «Οδοιπο-ρικό στην Ελλάδα» περιγράφειλεπτοµερώς τη διαµονή στηνΑθήνα.Επισκέφτηκε το Θη-σείο, το Φάληρο, τον Κολωνό

και την Ακρόπολη, όπου ανέ-βαινε κάθε µέρα, τα χωριά τωνΜεσογείων, αλλά και τις πλα-γιές της Πεντέλης. Πρόσφαταβρέθηκε ένα άγνωστο παρα-µύθι του Άντερσεν από τονιστορικό Εσµπεν Μπράγκε. ΟΜπράγκε βρήκε το χειρόγρα-φο τον Οκτώβριο µέσα σε ένακουτί στα Περιφερειακά Αρ-χεία της πόλης της Όντενσε.Το σύντοµο παραµύθι, µόλις700 λέξεις, έχει τίτλο «ΤοΣπαρµατσέτο» και πιστεύεταιότι είναι το πρώτο που έγραψεο Άντερσεν. Η δηµιουργία τουΆντερσεν αποτελεί την κορυ-φή στις ρεαλιστικές τάσεις τηςδανικής φιλολογίας του 19ουαιώνα. ∆ιηγήµατα, δράµατα,αλλά προπάντων παραµύθια,όλα του τα έργα διαπνέονταιαπό γλυκιά µελαγχολία, συγκί-νηση και ειλικρίνεια που θαεξακολουθούν να συναρπά-ζουν και να συγκινούν µικρούςκαι µεγάλους.

Αναµφίβολα ο Άντερσενθα παραµείνει από τους δη-µοφιλέστερους παραµυθά-δες και στην έβδοµη τέχνηκαθώς τα παραµύθια τουαποτελούν εξαιρετική πρώτηύλη για λογοτεχνικές, θεατρι-κές και κινηµατογραφικέςδιασκευές.

1111∆ΕΥΤΕΡΑ 17 ∆ΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 ΠΟΡΤΡΕΤΑ

«Η ζωή κάθε ανθρώπου είναι ένα παραµύθι γραµµένο από το χέρι του Θεού»

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:Ρίτσα K. ΚρούπηΚαθηγήτρια Αγγλικών (Μ.Α),µεταφράστριαark.kroupi@gmail.com

Ρήσεις του Άντερσεν:•«Να ταξιδεύεις είναι να ζεις»•«Να είσαι χρήσιµος στον κόσµο είναι ο µόνος τρόπος να

είσαι ευτυχισµένος»•«Το να ζεις µόνο δεν είναι αρκετό, είπε η πεταλούδα. Πρέ-

πει να έχεις λιακάδα, ελευθερία και ένα µικρό λουλούδι»•«Αλλά µια γοργόνα δεν έχει δάκρυα, γι’ αυτό υποφέρει

πολύ περισσότερο»

Χάνς ΚριστιάνΆντερσεν (1805-1875)

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ο Άντερσεν…

Η µικρή γοργόνα