ΦΥ

ΣΙΚΗ

ΓΥΜ

ΝΑ

ΣΙΟ

Υ Κ

ΑΙ Α

΄ΛΥ

ΚΕΙΟ

Υ

139

ΦΥΣΙΚΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΚΑΙ Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ

ΦΥ

ΣΙΚΗ

ΓΥΜ

ΝΑ

ΣΙΟ

Υ Κ

ΑΙ Α

΄ΛΥ

ΚΕΙΟ

Υ

140

1. Εισαγωγή

Η διδασκαλία της Φυσικής στην υποχρεωτική εκπαίδευση στοχεύει στη διερεύνηση του υλικού

και του ζωντανού κόσμου και στη μελέτη σχετικών φαινομένων και γεγονότων. Προετοιμάζει

τους μαθητές και τις μαθήτριες να δρουν ελεύθερα και δημιουργικά μέσα στην κοινωνία, στην

οποία τόσο οι επιστημονικές έννοιες και οι εφαρμογές τους, όσο και ο τρόπος σκέψης και συμπε-

ριφοράς, που καλλιεργεί η διδασκαλία της Φυσικής, αποκτούν σημαντικό ρόλο για την εξέλιξή

της στους διάφορους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας.

ΦΥ

ΣΙΚΗ

ΓΥΜ

ΝΑ

ΣΙΟ

Υ Κ

ΑΙ Α

΄ΛΥ

ΚΕΙΟ

Υ

141

2. Δομή Προγράμματος Σπουδών

2.1. Βασικοί άξονες του Αναλυτικού Προγράμματος και Πρόγραμμα Σπουδών της ΦυσικήςΤο Πρόγραμμα Σπουδών της Φυσικής είναι οργανωμένο και δομημένο σύμφωνα με τις βασικές αρ-χές του «Αναλυτικού Προγράμματος για τα Δημόσια Σχολεία της Κυπριακής Δημοκρατίας» και εδρά-ζεται σε τρεις βασικούς άξονες που αφορούν:

α. Ένα συνεκτικό και επαρκές σώμα γνώσεων.

Με τη διδασκαλία του μαθήματος επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες:

•ΝακατανοήσουνθεμελιώδειςέννοιεςκαιθέματατηςΦυσικήςπουσυνδέονταιμετηζωήτους.

•ΝααναγνωρίσουντηφύσητηςΦυσικήςκαιτησυμβολήτηςστηνανάπτυξητουανθρώπι-νουπολιτισμού.

β. Καλλιέργεια αξιών, υιοθέτηση στάσεων και επίδειξη συμπεριφορών, που απαρτί-ζουν τη σύγχρονη δημοκρατική πολιτότητα.

Με τη διδασκαλία του μαθήματος επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες:

•Νααποκτήσουντηνυποδομήπουθατουςεπιτρέπειναδιαμορφώνουνάποψηωςπολίτες,να συμμετέχουν σε συζητήσεις και να λαμβάνουν αποφάσεις για θέματα που αφορούν την ΕπιστήμητηςΦυσικήςκαιτιςεφαρμογέςτης.

•ΝαδιαμορφώσουνθετικέςστάσειςαπέναντιστοοργανωμένοσώμακαιτιςδιαδικασίεςτηςΦυσικήςκαιτιςπροοπτικέςαξιοποίησήςτηςστηνκοινωνίακαιστοπεριβάλλον.

•Νααναπτύξουνσυνεργατικήδιάθεσηυπερβαίνονταςέμφυλεςπροκαταλήψειςκαιστερεότυπα.

γ. Καλλιέργεια ιδιοτήτων, ικανοτήτων, δεξιοτήτων που απαιτούνται από την κοινωνία του 21ου αι. – ικανότητες κλειδιά.

Με τη διδασκαλία του μαθήματος επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες:

•Νακαλλιεργήσουνδεξιότητεςπουσχετίζονταιμετηνέρευνα,τηνκριτικήκαιδημιουργικήσκέψη,τηνανταλλαγήιδεώνκαιτηλήψηαποφάσεων.

•Νααναπτύξουνδεξιότητεςπουσχετίζονταιμετηδιαχείρισηκαιαξιοποίησητωνγνώσεωντης Φυσικής στην καθημερινή ζωή καθώς και με την επίλυση προβλημάτων του φυσικού καικοινωνικούπεριβάλλοντος,πουσχετίζονταιμετηΦυσική.

2.2 Θεματικές ΠεριοχέςΤογνωσιολογικόπεριεχόμενοέχεικατανεμηθείσεέξι(6)ενότητες,οιοποίεςεξελίσσονταικατάτάξη(από την Α΄ Γυμνασίου μέχρι την Α΄ Λυκείου) ως εξής:

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Επισημαίνεται ότι υπάρχει ύλη που διδάσκεται σε μια ενότητα, αλλά καταγράφεται σε περισσότερες.

ΦΥ

ΣΙΚΗ

ΓΥΜ

ΝΑ

ΣΙΟ

Υ Κ

ΑΙ Α

΄ΛΥ

ΚΕΙΟ

Υ

142

Ενέρ

γεια

- θε

ρμότ

ητα

- θερ

μοκρ

ασία

Α

΄ Γυμ

νασί

ου

Β΄ Γ

υμνα

σίου

Γ

΄ Γυμ

νασί

ου

Α΄ Λ

υκεί

ου

Θερ

μοκρ

ασία

: Μ

ονάδ

α θε

ρμοκ

ρασί

ας

(οC),ο

ρισμ

όςτου

0οC

καιτου

100

οC.

Διαφ

οροπ

οίησ

η θε

ρμότ

ητας

– Θ

ερμο

-κρ

ασίας.

Μετ

αβολ

ές θ

ερμο

κρασ

ίας κ

ατά

την

αλ-

λαγή

κατ

άστα

σης

και

θέρμ

ανση

του

νερο

ύαπ

όπά

γοσευ

δρατμο

ύς.

Επίδ

ραση

δι

αλυμ

ένω

ν ου

σιώ

ν στ

η θε

ρμοκ

ρασί

α πή

ξης

και

βρασ

μού

του

νερο

ύ.

Θερ

μότη

τα π

ου α

παιτε

ίται ή

απο

δίδε

ται

κατά

τις

αλλα

γές

φάση

ς κα

ι μετ

αβολ

ές

θερμ

οκρα

σίας

του

νερ

ού ή

μια

ς άλ

λης

ουσίας.

Ενέρ

γεια

που

απε

λευθ

ερώ

νετα

ι κα

τά

τηνκα

ύση.Φ

ωτοσύ

νθεση,μηχαν

ισμό

ςμε

τατρ

οπής

της

ηλι

ακής

ενέ

ργεια

ς σε

χη

μική

.Οήλιοςωςα

πόλυτηπηγήενέρ

-γειας.

Ηλεκ

τρικ

ή εν

έργε

ια α

πό α

νανε

ώσι

μες

καιμηαν

ανεώ

σιμεςπ

ηγέςενέργ

ειας.

Η μπ

αταρ

ία ω

ς απ

οθήκ

η χη

μική

ς εν

έρ-

γειας.Φόρ

τισημπ

αταρ

ίας.

Καθη

μερι

νές

ηλεκ

τρικ

ές σ

υσκε

υές

με-

τατρ

οπής

ηλ

εκτρ

ικής

εν

έργε

ιας

σε

άλλεςμ

ορφέ

ς.

Διατ

ήρησ

η τη

ς εν

έργε

ιας

κατά

τις

με-

τατρ

οπές

με

ταυτ

όχρο

νη δ

ιασκ

όρπι

ση

της.Ηδιατήρ

ησητηςενέργειαςωςπε

-ριβα

λλον

τικόπρ

όβλη

μα.Θ

ερμική

μό-

λυνσ

η.

Το φ

ως

μετα

φέρε

ι ενέ

ργεια

(Φω

τοσύ

ν-θεση

,Θέρμα

νσημεακτινοβ

ολία,Φ

ωτο

-κύ

τταρ

ο).

Δυνα

μική

ενέ

ργεια

λόγ

ω π

αραμ

όρφω

-ση

ςελα

τηρίου

.

Κινη

τικήενέργεια.Μ

ετατρο

πήδυναμ

ι-κή

ςενέργ

ειαςσ

εκινητική.

Εισα

γωγή

τηςέ

ννοιαςτο

υέργο

υ,σχέση

έργο

υκα

ιενέργ

ειας.

Ηλεκτρικήισχύς,

Ηλεκτρικήενέργεια,

σχέσημε

ταξύα)P,VκαιIκα

ιβ)E

,Pκαι

t.Ορθ

ολογική

χρήσ

ητηςενέργειας,

εξοικο

νόμη

σηενέργ

ειας.Διαμ

όρφω

ση

ενεργειακή

ςσυνείδ

ησης.

Τρόπ

οιδιάδο

σηςθ

ερμό

τητας.

Διάδ

οσημεαγω

γή.Α

γωγο

ί-μον

ωτές.

Μικρο

σκοπ

ικήεξήγησ

η.

Διάδ

οσημερεύμα

ταμεταφ

οράς.

Διάδ

οσημεακτινοβ

ολία.

Μικ

ροσκ

οπικ

ή εξ

ήγησ

η τη

ς θέρ

μανσ

ης

τωνσ

ωμά

τωνμ

εακτινοβ

ολία.Θ

έρμα

ν-ση

-ψύ

ξηκαιθερμική

μόν

ωση

κατοι

-κιών.

Έργο

δύναμ

ης,σ

χέση

δύναμ

ης-έργο

υ-μ

ετατόπ

ισης(π

οσοτικάπρ

οβλή

ματα).

Ενέρ

γεια

ενό

ς αν

τικειμ

ένου

που

βρί

-σκ

εταικον

τάστηΓη.Δ

υναμ

ικήΕνέρ

-γειαλ

όγωθ

έσης,Κινη

τική

ενέργεια,

Μηχαν

ική

ενέργεια,Διατήρ

ηση

της

Μηχ

ανικ

ής ε

νέργ

ειας

(ποσ

οτικ

ά πρ

ο-βλ

ήματα).

Διατ

ήρησ

η τη

ς εν

έργε

ιας

- Εφ

αρμο

γή

στιςαπ

λέςμ

ηχαν

ές.

Διαφ

οροπ

οίησ

η τω

ν εν

νοιώ

ν δύ

ναμη

- ενέργεια-ισχύς.

Ενέρ

γεια

της

ταλ

άντω

σης

(δυν

αμικ

ή κα

ικινητική).

Ενέργειακύμ

ατος.

Μετατρο

πήτηςμ

άζαςσ

εενέργεια.

Σχέση

Einstein.Πυ

ρηνική

σχάση

-

Αλυσ

ιδωτήαντίδρα

ση.

Χρήσ

ητηςπ

υρηνικήςενέργ

ειας.

Πυρη

νικο

ίαντιδρα

στήρ

ες.

Σύντ

ηξη

υδρο

γόνο

υ -

προϋ

ποθέ

σεις

- εμ

πόδι

α χρ

ήσης

της

σύν

τηξη

ς ω

ς πη

γήενεργ

είας.

ΦΥ

ΣΙΚΗ

ΓΥΜ

ΝΑ

ΣΙΟ

Υ Κ

ΑΙ Α

΄ΛΥ

ΚΕΙΟ

Υ

143

Φω

ς κα

ι ηλε

κτρο

μαγν

ητικ

ά κ

ύμα

τα

Α

΄ Γυμ

νασί

ου

Β΄ Γ

υμνα

σίου

Γ΄

Γυμ

νασί

ου

Α΄ Λ

υκεί

ου

Δεν

προτ

είνε

ται

να δ

ιδαχ

θεί

καμί

α ενότ

ητα.

Το λ

ευκό

φω

ς ως σ

ύνολ

ο απ

ό έγ

χρω

μες

ακτίν

ες.Φ

ίλτρα.

Πρόσ

θεση

βασ

ικώ

ν χρ

ωμά

των

– αν

ά-κτησ

ηλευκού

φωτός.

Τοχρώ

ματω

νσω

μάτω

ν.

Παρά

γοντ

ες α

πό τ

ους

οποί

ους

εξαρ

τά-

ται τ

ο χρ

ώμα

που

φαί

νετα

ι να

έχει

ένα

σώμα

.

Το φ

ως

μετα

φέρε

ι ενέ

ργεια

(Φω

τοσύ

ν-θεση

,Θέρμα

νσημεακτινοβ

ολία,Φ

ωτο

-κύ

τταρ

ο).

Δεν

προτ

είνε

ται

να δ

ιδαχ

θεί

καμί

α ενότητα.

Μορ

φή τ

ων

ηλεκ

τρομ

αγνη

τικώ

ν κυ

-μά

των.

Διάδ

οσητουηλ

εκτρομ

αγνη

-τικ

ούκύμ

ατοςστοκενό.Φ

άσμα

ηλε

-κτ

ρομα

γνητ

ικής

ακτ

ινοβ

ολίας.Ο

ιχρ

ήσεις

των

διαφ

ορετ

ικώ

ν μη

κών

κύ-

ματο

ς τη

ς ηλ

εκτρ

ομαγ

νητικ

ής α

κτι-

νοβο

λίας.Ο

ιεπιδρ

άσεις

τηςη

λεκτρο

-μα

γνητ

ικής

ακτ

ινοβ

ολία

ς στ

α ζω

ντα-

νάκύτταρα

.

Κοσμ

ικήακ

τινοβ

ολία.Π

ηγέςτηςκο-

σμικήςα

κτινοβ

ολίας,

επίδρα

σήτης

στηΓη.Δ

ιαπερα

τότητατη

ςατμόσ

φαι-

ραςσ

τιςακτινοβ

ολίες

.Φαινό

μενο

του

θερμ

οκηπ

ίου,το«φ

ράγμ

α»του

όζο

-ντος.Επ

ίγεια

καιδ

ορυφ

ορικά

τηλε

-σκ

όπια

που

ανι

χνεύ

ουν

ηλεκ

τρομ

α-γνητικέςακτινοβ

ολίες

,Παρ

ατηρ

ήσεις

το

υ ηλ

ιακο

ύ συ

στήμ

ατος

και

γαλ

αξι-

ών

από

τη Γη

ή α

πό το

διά

στημ

α

Τοφωςω

ςκύμ

α.Τα

χύτητατο

υφω

τός,

εξάρ

τησή

της

από

το μ

έσο

στο

οποί

ο διαδ

ίδεται.Δ

είκτηςδ

ιάθλασ

ης,Ν

όμος

τουSn

ell.Α

νάλυση

τουφω

τός.

ΦΥ

ΣΙΚΗ

ΓΥΜ

ΝΑ

ΣΙΟ

Υ Κ

ΑΙ Α

΄ΛΥ

ΚΕΙΟ

Υ

144

Ήχο

ς – Μ

ηχαν

ικά

κύμα

τα κ

αι Τ

αλαν

τώσε

ις

Α

΄ Γυμ

νασί

ου

Β΄ Γ

υμνα

σίου

Γ΄

Γυμ

νασί

ου

Α΄ Λ

υκεί

ου

Δεν

προτ

είνε

ται

να δ

ιδαχ

θεί

καμί

α ενότ

ητα.

Δεν

προτ

είνε

ται

να δ

ιδαχ

θεί

καμί

α ενότ

ητα.

Δεν

προ

τείν

εται

να

διδα

χθεί

καμ

ία

ενότητα.

Ταλά

ντωση

.Μεγέθημιαςτα

λάντωση

ς(Περίοδο

ς,συ

χνότητα,πλά

τος,

απο-

μάκρ

υνση

).Συ

νθήκ

ηγιανα

κάν

ειένα

σώμα

ταλά

ντωση

.Ενέργ

ειατηςτα

λά-

ντωση

ς(δυ

ναμική

καικινητική).

Εισα

γωγή

στακύμ

ατα,ορισμ

ός.

Μήκ

οςκύμ

ατος-συ

χνότητα.

Θεμελιώδη

ςεξίσωση

των

κυμά

των.

Είδη

κυμ

άτων.Ενέργειακύμ

ατος.

Μορ

φήτωνηχ

ητικώνκυ

μάτω

ν.Διά-

δοση

του

ήχου.Ταχ

ύτητατουήχου

.Χα

ρακτ

ηρισ

τικά

του

ήχου.

ΦΥ

ΣΙΚΗ

ΓΥΜ

ΝΑ

ΣΙΟ

Υ Κ

ΑΙ Α

΄ΛΥ

ΚΕΙΟ

Υ

145

Δυν

άμε

ις –

Κιν

ήσει

ς –

Απ

λές

μηχα

νές

– Ερ

γαλε

ία –

Κα

τασκ

ευές

Α

΄ Γυμ

νασί

ου

Β΄ Γ

υμνα

σίου

Γ΄

Γυμ

νασί

ου

Α΄ Λ

υκεί

ου

Δεν

προτ

είνετ

αι ν

α δι

δαχθ

εί κα

μία

ενότητα.

Μον

όμετρα

καιδιανυσμ

ατικάμε

γέθη

.Κί-

νηση

ενό

ςσώ

ματος,

μεγέθη

καιέννοιες

που

απαι

τούν

ται γ

ια τ

ην π

εριγ

ραφή

της

κίνη

σης.Ηταχύτηταωςδ

ιάνυσμ

α.Σύν

θε-

ση τα

χυτή

των (

σε μ

ια δ

ιάστ

αση)

– σ

χετικ

ή κίνη

ση.Στιγ

μιαίακα

ιΜέσηταχύτητα.Γρα

-φικέςπα

ραστάσ

εις:τ

αχύτητας-χρό

νου,

καιδιαστ

ήματος-χρό

νου.

Ομα

λήε

υθύγρα

μμη

κίνη

ση,Πο

σοτικ

ές

σχέσεις

στηνομ

αλήευθύ

γραμ

μηκίνη

ση.

Γραφ

ικέςπαρ

αστάσεις.Έννοιατηςδ

ύναμ

ης.

Αποτελέσμα

ταάσκ

ησηςδυνάμ

εων.

Δυνά

μεις

από

επαφ

ή κα

ι δυ

νάμε

ις απ

ό απ

όσταση

.Η

δύνα

μηω

ςδιάν

υσμα

.Δι

-αφ

οροπ

οίησ

η τω

ν εν

νοιώ

ν Δύ

ναμη

και

Ενέργεια.

Διάφ

ορεςδ

υνάμ

εις:Βά

ρος,

μαγνητική,

ηλεκτροσ

τατικ

ή,άνω

ση.

Διαφ

οροπ

οίησ

ημα

γνητικής,

ηλεκτρο-

στατικήςκαιβ

αρυτικήςδύναμ

ης.Δ

υνά-

μεις

που

αντιτ

ίθεν

ται σ

την

κίνη

ση: Α

ντί-

στασ

ητουαέρα

,Τριβή

.

Αποτ

ελέσ

ματα

δυν

άμεω

ν:

α)Παρ

αμόρ

φωση

,Ελα

στικήπα

ραμό

ρφω

-ση

,Δυναμ

ικήενέργειαλό

γωπαρ

αμόρ

φω-

σηςε

λατηρίου

.

Νόμο

ςτουHo

ok.Γρα

φικέςπα

ραστάσ

εις.

β)αλλαγ

ήκινη

τικήςκατάσ

ταση

ς.Κινη

τι-κή

ενέργ

εια.

Ευθύ

γραμ

μημεταβ

αλλόμενη

κίνησ

η,μ

ε-ταβο

λήτα

χύτητας,επιτά

χυνσ

η.Ευ

θύγραμ

-μη

ομα

λάμεταβ

αλλόμενη

κίνησ

η.Σχέσεις

επιτά

χυνσ

ης-χ

ρόνου,ταχύτητας-χρ

όνου

καιδιανυόμ

ενου

διαστήμ

ατος-χρ

όνου

.

Γραφ

ικέςπαρ

αστάσεις.Ο

δική

ασφ

άλεια

,απ

όσταση

ακινη

τοπο

ίηση

ς.Σχέση

από-

στασ

ης α

κινη

τοπο

ίηση

ς κα

ι ταχ

ύτητ

ας -

γιατίη

ταχύτηταείνα

ιεπικίνδυνη.Ελεύθ

ε-ρη

πτώ

ση.

Ιδιό

τητε

ς δυ

νάμε

ων

ως

διαν

ύσμα

τα Σ

ύν-

θεση

συγρα

μμικώνδ

υνάμ

εων.Σύ

νθεσησυ

-ντ

ρεχο

υσώ

ν ομ

οεπι

πέδω

ν δυ

νάμε

ων

(γρα

-φικά,όχιτύπο

ι).Αν

άλυσ

ηδύ

ναμη

ςσεσυ

νι-στώσες(γραφ

ικάόχιτύπο

ι).

ΡΟΠΕ

Σ:Ορ

ισμό

ς,απο

τέλεσμ

ατω

νροπ

ών,ισ

ορρο

πία.

1οςΝ

όμοςτο

υNe

wton

2οςΝ

όμοςτο

υNe

wton

3οςΝ

όμοςτο

υNe

wton

Ορισμ

όςτρ

ιβής.Α

πότιεξ

αρτάταιη

τριβή.

Τριβή

στην

καθ

ημερινή

ζωή.Τριβή

και

ασφα

λήςο

δήγη

ση.

Στατικήτριβήκα

ιτριβή

ολίσθ

ησης.

Παγκόσ

μιαέλξη.Π

εδίοβαρ

ύτητας.

Βάρο

ςενόςσώμα

τος.

Διαφ

οράτουβά

-ρο

υςαπό

τημάζα.

Άνω

ση,ΑρχήτουΑρ

χιμήδ

η.Πλεύσ

η-β

ύθι-

σηπλοίων,υπ

οβρυ

χίων,Πτήσ

ηΑερό

στατων

.

Ορμ

ήενόςσώμα

τος,

αρχή

τηςδι-

ατήρ

ησηςτ

ηςο

ρμής.Μεταβ

ολή

τηςορ

μήςκα

ιεμφ

άνισηδύ

ναμη

ς.Εφ

αρμο

γές

σε κ

αθημ

εριν

ές κ

ατα-

στάσ

εις.Ο

δική

ασφ

άλεια

.

Ομα

λήκυ

κλική

κίνη

ση,Μεγέθη

πουτηνπεριγρ

άφου

ν.Σχέσημε

τα-

ξύ γ

ραμμ

ικής

και

γω

νιακ

ής τα

χύτη

-τας.

Κεντρο

μόλο

ςδύ

ναμη

.Κεντρο

μό-

λοςεπ

ιτάχυνσ

η.Ε

φαρμ

ογέςσ

την

καθη

μερινή

ζωή,οδική

ασφ

άλεια

.

Ταλά

ντωση

.Μεγέθημιαςτα

λάντω

-ση

ς(περίοδο

ς,συ

χνότητα,πλ

ά-τος,απ

ομάκ

ρυνσ

η).Συν

θήκη

γιανα

κά

νειένα

σώμα

ταλά

ντωση

.

Ενέρ

γεια

της

ταλ

άντω

σης

(δυν

αμι-

κήκαικινητική).

ΦΥ

ΣΙΚΗ

ΓΥΜ

ΝΑ

ΣΙΟ

Υ Κ

ΑΙ Α

΄ΛΥ

ΚΕΙΟ

Υ

146

Πίε

ση

Α

΄ Γυμ

νασί

ου

Β΄ Γ

υμνα

σίου

Γ΄ Γ

υμνα

σίου

Α

΄ Λυκ

είου

Ατμο

σφαιρική

πίεσ

ηκα

ιμέτρη

σήτη

ς.Ερ

μηνε

ία τ

ης μ

εταβ

ολής

της

πίεσ

ης

τουαέρα

μετ

ουψ

όμετρο

.

Δενπ

ροτείνεταινα

διδαχ

θείκαμ

ίαεν

ότητα.

Υδρο

στατικήπίεση.Σχέση

καιδιαφο

-ρο

ποίηση

δύναμ

ης-πίεσης.Α

ρχήτου

Πασκ

άλ.

Δεν

προτ

είνετ

αι ν

α δι

δαχθ

εί κα

μία

ενότητα.

Ηλε

κτρο

μαγν

ητισ

μός

Α

΄ Γυμ

νασί

ου

Β΄ Γ

υμνα

σίου

Γ΄

Γυμ

νασί

ου

Α΄ Λ

υκεί

ου

Δεν

προτ

είνετ

αι ν

α δι

δαχθ

εί κα

μία

ενότητα.

Φαινόμενασ

τατικ

ούη

λεκτρισμ

ού,ε

ισαγωγή

τηςέ

ννοιαςτο

υφο

ρτίουγια

τηνε

ρμηνεία

τους.

Συστ

ατικά

του

ατό

μου

και

χαρα

κτηρ

ιστικ

ά τους.Εξήγηση

τηςη

λέκτριση

ς,αλ

ληλεπίδρ

αση

ηλεκτρικώνφο

ρτίων.Τρόπ

οιηλέκτριση

ςτω

νσω

μάτω

ν.Αγωγοί–μονωτές.

Ηλεκτρικό

κύκ

λωμα

,σύμ

βολατωνστοιχείων

του.Ηλ

εκτρικό

ρεύμα

.Ηλεκτρική

αγω

γιμότητα

στα

στερεά.Σ

ύνδεση

ηλεκτρο

στατικής–η

λε-

κτρο

δυναμικής.Δρ

άσητηςμ

παταρίας.Α

γωγι-

μότητασευδ

ατικά

διαλύμα

τα.Ιόντα.Χ

ημικά

απ

οτελέσμα

τα,Η

λεκτρό

λυση

,Ηλεκτρο

πληξία.

Θέμα

ταασφ

άλεια

ςστοσπίτικ.λπ.

Τάση

στο

υς π

όλου

ς μπ

αταρ

ίας

ή τρ

οφοδ

ο-τικ

ού.Σύ

νδεση

μπαταρ

ιών,

τάση

,μέτρησ

ητά

σης

και έ

ντασ

ης σ

ε ση

μεία

του

κυκ

λώμα

-τος-χ

ρήση

πολυμ

έτρο

υ.Μετρή

σειςένταση

ςκα

ι τάσ

ης σ

ε κύ

κλω

μα μ

πατα

ρίας

και

λαμ

πών

με σ

υνδε

σμολ

ογία

σε

σειρ

ά ή

με π

αράλ

ληλη

σύ

νδεση.

Διαφ

οροπ

οίησ

ηρεύμ

ατος–τά

σης.

Αλλα

γές σ

ε μέρ

ος το

υ κυ

κλώ

ματο

ς προ

καλο

ύν

αλλαγέςτ

όσοπρ

ινόσ

οκαιμετάτηθέσητους.

Ηλεκτρικήισχύς.Μέτρη

σηηλεκτρικήςενέργει-

αςκα

ιισχύοςσεέ

νακύ

κλωμα

.Θερμικά,φωτει-

νάκα

ιμαγ

νητικ

άαπ

οτελέσμα

τατο

υρεύμ

ατος.

Αντίσ

ταση

-Αν

τιστάτης.

Η έν

ταση

του

ηλε

κτρι

κού

ρεύμ

ατος

(μ

ε στα

θερή

την τ

ιμή

της τ

άσης

) εξα

ρ-τάταιαπ

ότηντιμ

ήτηςαν

τίσταση

ς.Νό

μοςτ

ουOhm

.

Θερ

μικά

απο

τελέ

σματ

α το

υ ρε

ύμα-

τος.Οαντιστάτηςω

ςενεργ

ειακό

ςμε-

τατροπ

έας.

Η λά

μπα

είναι

αντ

ιστά

της κ

αι ό

χι «κ

α-τανα

λωτής»το

υρεύμ

ατος.

Ηλεκτρικήισχύς,Ηλ

εκτρικήενέργεια.

Σχέσεις

α)μ

εταξύP,Vκα

ιIκαιβ)μ

ετα-

ξύE,Pκαιt.Μον

άδεςισ

χύοςκαιεν

έρ-

γειας.Βρ

αχυκ

ύκλω

μακαιασφ

άλεια

.

Μαγ

νητικ

ήρο

ή,Η

λεκτρο

μαγνητική

επαγ

ωγή

,Νόμ

οςτη

ςεπα

γωγή

ς.

Εναλ

λασσ

όμεν

η τά

ση -

έντα

ση ε

ναλ-

λασσ

όμενου

ρεύμα

τος,

στιγμιαίακα

ιενεργό

ςτιμή.

Νόμο

ςτουOhm

σεκύ

κλωμα

ενα

λ-λα

σσόμ

ενου

ρεύ

ματο

ς με ω

μικό

αντ

ι-στάτη.

Μέσηισχύς.

Μετασ

χημα

τιστές(ανύψω

σης/υπ

ο-βιβα

σμού

τάση

ς).

Η αν

αγκα

ιότη

τα τ

ων

μετα

σχημ

ατι-

στώ

ν γι

α τη

μετ

αφορ

ά τη

ς ηλ

εκτρ

ι-κή

ςενέργειας.

Απόδ

οσηηλ

εκτρικών

εγκα

ταστάσ

εων.

Τροφ

οδοτικά.

Σύστ

ημααν

άφλεξηςα

υτοκ

ινήτου

.

ΦΥ

ΣΙΚΗ

ΓΥΜ

ΝΑ

ΣΙΟ

Υ Κ

ΑΙ Α

΄ΛΥ

ΚΕΙΟ

Υ

147

2.3 Στόχοι και δείκτες επιτυχίας

2.3.1 Γενικοί στόχοιΟιμαθητέςκαιοιμαθήτριεςστοτέλοςτηςA΄Λυκείουναείναισεθέση:

ΝααναγνωρίζουντησημασίακαιτησυμβολήτηςΦυσικήςστηνανάπτυξητουανθρώπουκαιτουανθρώπινουπολιτισμού.

ΝαδιαμορφώνουνθετικέςστάσειςκαισυμπεριφορέςπουαφορούνστηνεπιστήμητηςΦυ-σικήςκαιστησύγχρονηδημοκρατικήπολιτότητα,καθώςκαινααποκτούνεμπειρίεςσεσχέσημε το βιοφυσικό κόσμο και τη διαμόρφωση συναισθηματικής σχέσης με τα άβια και έμβια όντα τηςφύσης.

Νααναπτύσσουνικανότητεςγιαχρήση,αξιοποίησητωνγνώσεωντηςΦυσικήςστηνκαθη-μερινή ζωή και επίλυση προβλημάτων της καθημερινότητας και του περιβάλλοντος (βιοφυ-σικού,ανθρωπογενούςκαικοινωνικού).Διασύνδεσητηςγνώσηςμετηζωή.

Νααναπτύσσουν ικανότητεςγιαέρευνα,κριτικήκαιδημιουργικήσκέψη,επικοινωνία,συ-νεργασίακαιλήψηαποφάσεων.

Νααναπτύσσουνδεξιότητεςσυλλογισμού (πχ. έλεγχοςμεταβλητών,σχεδιασμός έγκυρωνπειραμάτων,αιτιακήσκέψη,συστημικήσκέψηκ.λπ.).

Ναδιαμορφώνουναπόψειςγιαθέματατηςκαθημερινήςζωήςκαι να συμβάλλουν στην ανά-πτυξηκαιεξέλιξητηςκοινωνίας.

ΝακατανοούντιςθεμελιώδειςέννοιεςτηςΦυσικής.

2.3.2 ΙκανότητεςΟιμαθητέςκαιοιμαθήτριεςστοτέλοςτηςΑ΄Λυκείουναείναισεθέση:

Ναγνωρίζουνπώςναεργάζονταικαιναενεργούνμεασφάλεια,προστατεύονταςτουςεαυ-τούς τους και το περιβάλλον τους είτε ακολουθώντας τις οδηγίες που τους δίνονται είτε σχε-διάζονταςοιίδιοιτηνπορείατηςεργασίαςτους.

Ναγνωρίζουνπώςνακάνουνπαρατηρήσειςκαιμετρήσεις,επιλέγονταςτακατάλληλαόργα-να και υλικά και πώς να κατευθύνουν την παρατήρηση τους σε βασικά χαρακτηριστικά του στόχουτουςκαισεαλλαγέςαυτώντωνχαρακτηριστικών.

Ναμπορούννασυγκεντρώνουνπληροφορίεςαπόπηγές,έντυπεςήηλεκτρονικέςκαινατιςαξιολογούν με βάση τις γνώσεις και τις εμπειρίες που ήδη έχουν καθώς και τις συζητήσεις τουςμεάλλους.

Ναμπορούνναχρησιμοποιούνέννοιες,ποσότητεςκαθώςκαιμονάδεςμέτρησήςτους,γιαταξινόμησηκαισύγκρισηουσιών,αντικειμένωνκαιφαινομένωνκαθώςκαιγιατηνπεριγρα-φή,τηνερμηνείακαιτηνπρόβλεψηκαταστάσεωντηςκαθημερινήςζωής.

Ναπροτείνουν,νασχεδιάζουν,ναυλοποιούνκαινααξιολογούνπειράματα(ατομικάήομα-δικά)μεκαθημερινάυλικά,στοπλαίσιοτωνοποίων:νααναγνωρίζουνκαιναδιατυπώνουνερωτήσεις,πουμπορούνναδιερευνηθούναπότηΦυσική(ήνααναγνωρίζουντηνερώτησηπουπρέπεινααπαντηθείγιαναλυθείδοθένπρόβλημα),ναδιατυπώνουνυποθέσειςήπρο-βλέψειςκαινατιςελέγχουν (έλεγχοςμεταβλητών),νασυνάγουνσυμπεράσματακαιναταανακοινώνουν.

Ναελέγχουναντασυμπεράσματαπουσυνάγονται,απότουςίδιουςήαπόάλλους,βασίζο-νταισεδεδομένακαιναεπικοινωνούνχρησιμοποιώνταςτοκατάλληλολεξιλόγιο,γραφικέςπαραστάσεις,εικόνες,λογισμικάπαρουσιάσεωνκ.λπ.

ΦΥ

ΣΙΚΗ

ΓΥΜ

ΝΑ

ΣΙΟ

Υ Κ

ΑΙ Α

΄ΛΥ

ΚΕΙΟ

Υ

148

Νασυνεργάζονταικαιναεπικοινωνούναποτελεσματικάμετουςσυμμαθητέςκαιτιςσυμμα-θήτριέςτουςσεβόμενοιτηνπροσωπικότητακαιτηδιαφορετικότητατουάλλου.

Νααξιολογούνζητήματατηςκαθημερινήςζωήςκαιτωνλύσεωνπουδίνονταισεαυτά,ταοποίασχετίζονταιμετηΦυσικήκαιαφορούντοπεριβάλλον,τηνανθρώπινηυγείακαιτηντο-πικήκοινωνία,ναπροτείνουνκαινααναλαμβάνουνσυγκεκριμένεςδράσεις.

ΝακατανοούντηφύσητηςΦυσικήςκαιτησυμβολήτηςστηνανάπτυξητουανθρώπινουπο-λιτισμού.

Ναεπιλύουνπροβλήματαχρησιμοποιώνταςγραφικέςπαραστάσειςκαιμαθηματικέςσχέσεις.

Ναανακοινώνουνκαιναεξηγούντααποτελέσματατωνλύσεώντους.

Ναγνωρίζουντουςτρόπουςμετουςοποίουςμελετούμεζωντανούςοργανισμούςκαιναεπι-δεικνύουνπειραματικέςδεξιότητες.

Ναμπορούνναψάχνουνγιαεπαναλαμβανόμεναμοτίβασεσχετικάμεγάλοαριθμόδεδομένων.

Νακάνουνποιοτικέςκαιποσοτικέςπαρατηρήσειςκαινατιςκαταγράφουνμεποικίλουςτρόπους

Ναμπορούνναπροτείνουν,ναοργανώνουνκαιναδιεξάγουνμιααπλήπειραματικήδιερεύ-νηση,πουναπεριλαμβάνειτησυλλογήκαιχρήσηδεδομένων.

Ναεξάγουνσυμπεράσματααπότιςπαρατηρήσειςκαιναταεξηγούνχρησιμοποιώνταςτηνεπιστημονικήγνώση.

Ναμπορούννααποφασίζουνποιεςμετρήσειςχρειάζονταιγιαμιαδιερεύνηση.

Ναερμηνεύουν γραφικές παραστάσεις και να μπορούν να κρίνουν κατά πόσον η αύξηση του μεγέθουςτουδείγματοςθαβελτίωνετηνεργασίαυπόμελέτη.

Ναχρησιμοποιούνκαινααπεικονίζουνδεδομένααπόγραφικέςπαραστάσεις.

Ναμπορούννααναγνωρίζουνεπαναλαμβανόμεναμοτίβασεγραφικάδεδομένα.

Ναεπιχειρηματολογούνγιατουςπαράγοντεςπουπρέπειναλαμβάνονταιυπόψηότανγίνε-ταιμίαεπιστημονικήδιερεύνησησεήμεδεδομένααπόανθρώπους.

Ναπρογραμματίζουντημέθοδοκαιτοείδοςδειγματοληψίαςκαιναπαρουσιάζουνμεκατάλ-ληλο τρόπο τα δεδομένα ώστε να απαντούν το διερευνητικό ερώτημα και να εξάγουν συμπε-ράσματα.Νααξιολογούντηνισχύτωνδεδομένωνσεσχέσημετομέγεθοςτουδείγματοςκαιτηνεσωτερικήαπόκλισητωνμετρήσεωνστοδείγμα.

2.3.3 Γλωσσικοί στόχοιΜέσω των δραστηριοτήτων οι μαθητές και οι μαθήτριες στο τέλος της Α΄ Λυκείου να είναι σε θέση:

Νακατανοούν,ναχρησιμοποιούνμεσωστήορθογραφία,σύνταξηκαισυνοχήτουςόρουςκαιτιςκύριεςέννοιεςτηςκάθεδιδακτικήςενότητας,σεγραπτόκαιπροφορικόλόγο(γιακάθεειδικόθέμαδίνονταιόροικαιέννοιεςκλειδιάπουπρέπειοιμαθητές/τριεςνακατακτήσουν).

Ναπαίρνουνσημειώσεις,ναγράφουνσύνοψη,ώστεναξεκαθαρίζουνιδέεςπουναμπορούν νατιςχρησιμοποιήσουναργότερα.

Ναοργανώνουνκαινααναπτύσσουντιςιδέεςκαιτοσκεπτικότουςσεσυνεχήλόγο,συνδέο-νταςιδέεςκαιμεχρονικούςκαιαιτιολογικούςσυνδέσμους.

Νασυνεργάζονταιμεταξύτουςανταλλάσσονταςπληροφορίεςκαιιδέες,ώστεναλύσουνέναπρόβλημα.

Νααπαντούνερωτήματαχρησιμοποιώνταςτιςσχετικέςμαρτυρίεςκαιδεδομένα.

ΦΥ

ΣΙΚΗ

ΓΥΜ

ΝΑ

ΣΙΟ

Υ Κ

ΑΙ Α

΄ΛΥ

ΚΕΙΟ

Υ

149

2.3.4 Δείκτες Επιτυχίας

2.3.4.1 Δείκτες Επιτυχίας για Α΄ και Β΄ τάξη Γυμνασίου ως προς τις γνώσεις, ικανότητες δεξιότητες, στάσεις, αξίες και συμπεριφορές

Ενότητα 1η : Ενέργεια – θερμότητα - θερμοκρασίαΟιμαθητέςκαιοιμαθήτριεςναείναισεθέση:

Νααποδεικνύουνπειραματικάήναεπιχειρηματολογούνγιατηδιαφοράμεταξύθερμότηταςκαιθερμοκρασίας.Ναπαραστούνγραφικάτημεταβολήτηςθερμοκρασίας,κατάτηθέρμαν-σηποσότηταςπάγουμέχριβρασμού,σεσυνάρτησημετοχρόνοκαιναεξάγουνσυμπερά-σματααπόαντίστοιχηγραφικήπαράστασηαναφερόμενησεάλληουσία.

Νακατανοούντηναρχήδιατήρησηςτηςενέργειαςκαιναδίνουνπαραδείγματαμετατροπήςτηςενέργειαςσεδιάφορεςκαθημερινέςδιαδικασίες.Ναπαρουσιάζουντιςενεργειακέςμετα-τροπέςμεμορφήδιαγράμματοςροής.Νααναγνωρίζουνότιόλεςοιμορφέςενέργειαςτελι-κά μεταφέρονται ως θερμότητα στο περιβάλλον και να επιχειρηματολογούν για τις συνέπει-εςτουγεγονότοςαυτούστηζωήτουπλανήτη.

Νααξιολογούνταπλεονεκτήματακαιταμειονεκτήματατωνδιαφόρωνμεθόδωνπαραγωγήςηλεκτρικής ενέργειας και να αναγνωρίσουν τις ενεργειακές μετατροπές που συμβαίνουν στο ηλεκτρικόκύκλωματουσπιτιού.

Ναχρησιμοποιούντησωστήορολογίακαιναδιαφοροποιούντηνενέργειααπότηδύναμη.

Ναγνωρίζουνότιηπροσθήκηουσιώνστονερόαλλάζειτοσημείοπήξηςκαιτοσημείοβρα-σμούαυτούκαινααναφέρουνεφαρμογέςστηνκαθημερινήζωή.

Νααναγνωρίζουνκαταστάσειςόπουμπορείναασκείταιδύναμηχωρίςναπαράγεταιέργο.

Ναερμηνεύουν,μεβάσητημοριακήθεωρία,τησταθερότητατηςθερμοκρασίαςκατάτηδι-άρκειατηςαλλαγήςκατάστασηςμιαςουσίας,καθώςκαιτηθερμικήδιαστολήτωνσωμάτων.

Ενότητα 2η: Φως – Ηλεκτρομαγνητικά κύματαΟιμαθητέςκαιοιμαθήτριεςναείναισεθέση:

Ναπραγματοποιούνανάλυσητουλευκούφωτόςμευλικάκαθημερινήςχρήσηςκαινα την αναγνωρίζουνσεκαθημερινέςκαταστάσεις.Ναεπιχειρηματολογούνγιατοχρώμαπουθαφαίνεταιναέχειένασώμα,ανφωτιστείμεέγχρωμοφως.Νααναγνωρίζουνσεκαθημερινέςκαταστάσειςμεταφοράενέργειαςμετοφως.

Ενότητα 3η: Ήχος – Μηχανικά κύματα και ΤαλαντώσειςΔενπροτείνεταιναδιδαχθείκαμίαενότηταστηνΑ’καιΒ’Γυμνασίου.

Ενότητα 4η: Δυνάμεις – Κινήσεις – Απλές μηχανές – Εργαλεία – Κατασκευές Οιμαθητέςκαιοιμαθήτριεςναείναισεθέση:

Ναδίνουνκαθημερινάπαραδείγματαμονόμετρωνκαιδιανυσματικώνμεγεθών.

Ναεπιχειρηματολογούνότιηέννοιατηςκίνησηςείναισχετικήκαιναδώσουνπαραδείγματα,απότηνκαθημερινήζωή,γιαναυποστηρίξουντηνάποψήτους.

Νααπεικονίζουνπίνακεςτιμών,πουαφορούνμεγέθησχετικάμετηνκίνησηενόςσώματοςσε γραφικές παραστάσεις και να βγάζουν συμπεράσματα για μεγέθη της κίνησης από γραφική πα-ράστασηπουτουςδίδεται.Ναχρησιμοποιούντηνεξίσωσητηςμέσηςταχύτηταςγιαναεπιλύ-σουνπροβλήματασταοποίαζητείταιείτεοαπαιτούμενοςχρόνοςείτεήδιανυόμενηαπόσταση.

ΦΥ

ΣΙΚΗ

ΓΥΜ

ΝΑ

ΣΙΟ

Υ Κ

ΑΙ Α

΄ΛΥ

ΚΕΙΟ

Υ

150

Νασχεδιάζουνκαιναεκτελούνπείραμα,επιλέγονταςκαιτακατάλληλαυλικά,γιατημελέτη τηςπαραμόρφωσηςενόςελατηρίουυπότηνεπίδρασηδύναμης.Νακάνουντηγραφικήπα-ράσταση της σχέσης δύναμης - παραμόρφωσης από την οποία να καταλήγουν σε συμπερά-σματα.

Νααναζητούνσεκάθεκυκλικήκίνησητηδύναμηπουαναγκάζειτοσώμανακινείταικυκλικά.Σεκάθεπερίπτωσηεπιβραδυνόμενηςκίνησης,νααναζητούντηδύναμηπουελαττώνειτηντα-χύτητα,ναγνωρίζουνδεπώςερμηνευόταναυτόαπότουςεπιστήμονεςπριντονΓαλιλαίο.

Ενότητα 5η: ΠίεσηΟιμαθητέςκαιοιμαθήτριεςναείναισεθέση:

Ναγνωρίζουνπούοφείλεταιηατμοσφαιρικήπίεσηκαινατημετρούνμετοκατάλληλοόργανο.

Ενότητα 6η: ΗλεκτρομαγνητισμόςΟιμαθητέςκαιοιμαθήτριεςναείναισεθέση:

Nααναγνωρίζουνπροβλήματαπουοφείλονταιστοστατικόηλεκτρισμόκαθώςκαισυσκευέςτηςκαθημερινήςζωήςπουαξιοποιούνφαινόμεναστατικούηλεκτρισμού.

Ναδιαβάζουνκαιναυλοποιούντοσυμβολικόσχεδιάγραμμαενόςηλεκτρικούκυκλώματοςήνααποτυπώνουνσεσχεδιάγραμμαένααπλόηλεκτρικόκύκλωμα.Ναπεριγράφουντηλει-τουργίακάθεστοιχείουενόςηλεκτρικούκυκλώματος.Ναπεριγράφουν,ναερμηνεύουνκαιναπροβλέπουνφαινόμεναόπωςπ.χ.λάμψειςλαμπώνσεηλεκτρικάκυκλώματα,χρησιμοποι-ώνταςτιςέννοιεςτουρεύματοςκαιτητάσης.

Νασχεδιάζουνκαιναεκτελούνπείραμαγιατηνταξινόμησητωνυλικώνσεαγωγούςκαιμο-νωτές.Ναανακοινώνουντααποτελέσματάτους.Ναερμηνεύουντηναγωγιμότηταμεταλλι-κώναγωγώνκαιδιαλυμάτωνηλεκτρολυτών.

Ναεπιχειρηματολογούν,σεεπίπεδοφαινομένωνκαισεμικροσκοπικόεπίπεδο,γιατησύνδε-

ση στατικούηλεκτρισμούκαιηλεκτρικούρεύματος.

Νακάνουνμετρήσειςτάσηςκαιέντασης(μεκατάλληλαόργαναταοποίαεπιλέγουν),ναεκτι-μούντηνακρίβειατωνμετρήσεώντους,ναεπιχειρούνναβελτιστοποιήσουντιςσυνθήκεςμέτρησηςκαιαπότιςμετρήσειςναεντοπίζουνκανονικότητεςκαιναδιατυπώνουννόμους.

Ναδιαφοροποιούντοηλεκτρικόρεύμααπότηντάσηκαιτηνηλεκτρικήενέργεια.Ναεπιχει-ρηματολογούνότιτορεύμαδενκαταναλώνεται.

Ναγνωρίζουνότιαλλαγήσεένασημείοτουκυκλώματοςπροκαλείαλλαγέςτόσοπρινόσοκαιμετάτηθέσητηςαλλαγής.

Να σχεδιάζουν και να εκτελούν πείραμα, επιλέγοντας τα απαιτούμενα υλικά κ.λπ., για ναβρουναπότιεξαρτάταιτοπόσοισχυρόςθαείναιέναςηλεκτρομαγνήτης.

2.3.4.2 Δείκτες Επιτυχίας για Γ΄ Γυμνασίου και Α΄ Λυκείου ως προς τις γνώσεις, ικανότητες δεξιότητες, στάσεις, αξίες και συμπεριφορές Ενότητα 1η: Ενέργεια - Θερμότητα - ΘερμοκρασίαΟιμαθητέςκαιοιμαθήτριες:

Ναεπιχειρηματολογούνγιατηνορθολογιστικήχρήσητηςενέργειας.Ναυπολογίζουντοκό-στοςχρήσηςτωνηλεκτρικώνσυσκευώνσεδιάφοραεπίπεδαισχύος.Ναχρησιμοποιούντιςηλεκτρικέςσυσκευέςακίνδυνακαιοικονομικά.Ναεπιχειρηματολογούνγιατησημασίατουμετασχηματιστή στην εξοικονόμηση της ηλεκτρικής ενέργειας κατά τη μεταφορά της από τουςσταθμούςπαραγωγήςστασπίτια.

ΦΥ

ΣΙΚΗ

ΓΥΜ

ΝΑ

ΣΙΟ

Υ Κ

ΑΙ Α

΄ΛΥ

ΚΕΙΟ

Υ

151

Ναγνωρίζουντουςτρόπουςδιάδοσηςτηςθερμότηταςκαινατουςερμηνεύουνμεχρήσητουμικρόκοσμου.Μεβάσητηγνώσητουςγιατουςτρόπουςδιάδοσηςτηςθερμότηταςναπρο-τείνουντρόπουςγιαοικονομικήθέρμανση,ψύξηκαιμόνωσημιαςκατοικίας.

Ναεπιλύουν ποσοτικά προβλήματα αξιοποιώντας την αρχή διατήρησης της μηχανικής ενέρ-γειαςήτησχέσηέργου-ενέργειαςσεκαθημερινέςενεργειακέςμετατροπές.

Νακατανοούντηλειτουργικήαρχήτωναπλώνμηχανών,όπωςομοχλός,τοκεκλιμένοεπίπε-δοκ.λπ.καιναπεριγράφουνήνασχεδιάζουναπλέςμηχανές,πουμπορούνναχρησιμοποιη-θούνγιατηλύσηενόςκαθημερινούπροβλήματος.

Ναεπιχειρηματολογούνγιατηνπαραγωγήενέργειαςαπότηνπυρηνικήσχάσηκαιτιςεπι-πτώσειςτηςχρήσηςτηςστοπεριβάλλονκαιστονάνθρωπο.Ναπαρουσιάζουνταπλεονεκτή-ματακαιτιςδυσκολίεςτηςπυρηνικήςσύντηξης.Ναγνωρίζουναπόπούπροέρχεταιηενέρ-γειαπουακτινοβολείοήλιος.

Ενότητα 2η: Φως- Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία

Οιμαθητέςκαιοιμαθήτριες:

Ναδιακρίνουνταδιάφοραείδηηλεκτρομαγνητικήςακτινοβολίας,ναπαρουσιάζουντοντρό-πο (ή και τις συσκευές) παραγωγής τους και να αξιολογούν τις εφαρμογές τους και τους πιθα-νούςκινδύνουςπουσυνδέονταιμετηχρήσητους.Νααντιληφθούντησημασίατηςταχύτηταςδιάδοσηςτηςηλεκτρομαγνητικήςακτινοβολίαςστηνεπικοινωνία,διαβίβασηδεδομένωνκ.λπ.

Νααναγνωρίζουνστηνκαθημερινήζωήκαιναερμηνεύουνφαινόμεναανάλυσηςτουφωτός.

Ενότητα 3η: Ήχος - Μηχανικά κύματα – Ταλαντώσεις

Οιμαθητέςκαιοιμαθήτριες:

Νααναφέρουνκαθημερινάπαραδείγματαταλάντωσηςσωμάτων,νααναγνωρίζουντιςδυ-νάμειςπουτιςπροκαλούνκαιταμεγέθητηςταλάντωσης.ΑπότηγραφικήπαράστασητηςσχέσηςF=kxνακαταλήγουνσεσχέσηγιατηνενέργειατηςταλάντωσης.

Ναπεριγράφουντομηχανισμόπαραγωγήςκαιδιάδοσηςμηχανικούκύματοςσεκαθημερινές

καταστάσεις,νααναγνωρίζουνταφυσικάμεγέθηπουτοπεριγράφουνκαιναεκτιμούντομέ-γεθοςτηςενέργειαςπουμεταφέρει.Ναδιακρίνουντακύματασεεγκάρσιακαιδιαμήκη.

Ναεξηγούντομηχανισμόδιάδοσηςτωνηχητικώνκυμάτωνκαινααναγνωρίζουντησχέση

της ταχύτητάςτουςμετομέσοδιάδοσης.Ναεπιχειρηματολογούνγιατημεταφοράενέργει-αςαπόταηχητικάκύματα.

Νααναγνωρίζουντοντρόποπαραγωγήςκαιενίσχυσηςτουήχουενόςμουσικούοργάνουκα-θώςκαιτιςενέργειεςτουμουσικούγιατηνπρόκλησηήχωνδιαφορετικώνσυχνοτήτων.

Ενότητα 4η: Δυνάμεις - Κινήσεις - Απλές μηχανές - Εργαλεία - Κατασκευές

Οιμαθητέςκαιοιμαθήτριες:

Από πίνακα τιμών να σχεδιάζουν γραφικές παραστάσεις που αναδεικνύουν τις σχέσεις των μεγεθών της κίνησης ή να εξάγουν συμπεράσματα για μεγέθη της κίνησης από γραφικές πα-ραστάσεις.Ναπροτείνουνκαιναεφαρμόζουνπειραματικήδιαδικασίαγιατηνεύρεσητηςμέσηςταχύτηταςενόςκινητούσεδρόμοτηςπόληςτους.

Ναπεριγράφουν,ναερμηνεύουνκαιναπροβλέπουντηνεξέλιξηφαινομένωνπουσυνδέο-νταιμεαλληλεπιδράσειςσωμάτωνκαιτηνκίνησησωμάτων.Ναχρησιμοποιούνστηνεργα-σίατουςαυτήμεγέθηόπωςοχρόνος,ηαπόσταση,ηταχύτητα,ηεπιτάχυνσηκαιηδύναμη.

ΦΥ

ΣΙΚΗ

ΓΥΜ

ΝΑ

ΣΙΟ

Υ Κ

ΑΙ Α

΄ΛΥ

ΚΕΙΟ

Υ

152

Ναγνωρίζουντηνιστορικήεξέλιξητωνερμηνειώνγιατηνκίνησητωνσωμάτων.

Σε καθημερινές καταστάσεις να λύνουν ποσοτικά προβλήματα με τη χρήση εξισώσεων ή γραφικώνπαραστάσεων,τηςκίνησηςκαιτηςδιατήρησηςτηςορμήςκαιναεπιχειρηματολο-γούνγιαθέματαασφαλούςοδικήςσυμπεριφοράς.

Ναγνωρίζουντηναναγκαιότητατηςελάττωσηςήτηςαύξησηςτηςτριβήςπουαπαιτείταιανάλογα με την περίπτωση και να παρουσιάζουν τρόπους με τους οποίους θα πετύχουν την αύξησηήτηνελάττωσηαυτή.Νασυνδέουντηνασφαλήταχύτητακίνησηςαυτοκινήτουμεσυνθήκεςπουελαττώνουντηντριβήτωνελαστικώνστοδρόμο.

Νααναγνωρίζουνκαιναπαριστούνγραφικάτηνκεντρομόλοδύναμηπουαπαιτείταιγιατηνκυκλικήκίνησηενόςσώματος.Νακατανοούντηνύπαρξηορίουταχύτηταςσεμιαστροφήκαιτουςπαράγοντεςαπότουςοποίουςαυτόεξαρτάται.

ΝααναγνωρίζουννόμουςτηςΦυσικής,οιοποίοιεπιβάλλουνκανόνεςασφαλούςοδήγησηςκαιγενικότεραασφαλούςκυκλοφορίας.

Ναεξηγούνότιστασώματαασκείταιβάροςσεκάθεσημείοτουβαρυτικούπεδίου,ανεξάρ-τητααναιωρούνται,ακουμπούνστοέδαφοςήπέφτουν.Νακατανοούνότιτοβάροςδενεί-ναιιδιότητατουσώματος,αλλάεξαρτάταικαιαπότηθέσηστηνοποίαβρίσκεται(π.χ.τοβά-ροςτουςθαείναιδιαφορετικόσεένανάλλοπλανήτη).

Ναπροσθέτουναλγεβρικάκαιγραφικάδυνάμειςήνααναλύουνμιαδύναμησεσυνιστώσες.Σε καταστάσεις της καθημερινής ζωής να αναγνωρίζουν την ανάγκη για σύνθεση ή ανάλυση δυνάμεων.

Σε κάθε περιστροφή σώματος να εντοπίζουν και να μπορούν να υπολογίζουν ποιοτικά την

απαιτούμενηροπήδύναμης.Ναγνωρίζουνπώςμπορούνναεφαρμόσουνμεγαλύτερηροπή,όταναυτόαπαιτείταισεμιαεργασίατους.

Ναχρησιμοποιούνσωστάτηνορολογίακαιναδιακρίνουντουςόρουςα)δύναμη,ενέργεια,ισχύς,ορμήκαιπίεσηκαιβ)μάζακαιβάρος.

Νασχεδιάζουνκαιναεκτελούνπείραμα,επιλέγονταςκαιτακατάλληλαυλικά,γιαναελέγ-ξουν τους παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται ή άνωση που δέχεται ένα σώμα βυθισμέ-νοσευγρό.Ναερμηνεύουντηνπλεύσηπλοίωνήαεροστάτωνχρησιμοποιώνταςμαθηματι-κέςσχέσεις.Ναπροβλέπουντιθασυμβεί,αναλλάξειηπυκνότητατουρευστού.

Ενότητα 5η: Πίεση

Οιμαθητέςκαιοιμαθήτριες:

Νασχεδιάζουνκαιναεκτελούνπείραμα,επιλέγονταςκαιτακατάλληλαυλικά,γιαναδιαπι-στώνουναπότιεξαρτάταιηπίεσησεένασημείοενόςυγρούσεισορροπία.

Ναδιαφοροποιούντηνπίεσηαπότηδύναμη,ναπαρουσιάζουντησχέσηδύναμης-πίεσης,ναυπολογίζουντηδύναμηπουασκείταισεμιαεπιφάνειαπουβρίσκεταισεκάποιοβάθος.Ναεφαρμόζουντηναρχήτηςμετάδοσηςτωνπιέσεωνγιαναερμηνεύουντηλειτουργίατωνφρένωνενόςαυτοκινήτου.

Ενότητα 6η: Ηλεκτρομαγνητισμός

Οιμαθητέςκαιοιμαθήτριες:

Ναγνωρίζουντησχέσημεταξύηλεκτρικούρεύματοςκαιτάσης,καθώςκαιτηνεπίπτωσητηςηλεκτρικήςαντίστασηςτουκυκλώματοςστηντιμήτουρεύματοςπουδημιουργείταισ’αυτό.

ΦΥ

ΣΙΚΗ

ΓΥΜ

ΝΑ

ΣΙΟ

Υ Κ

ΑΙ Α

΄ΛΥ

ΚΕΙΟ

Υ

153

Νααπεικονίζουνπίνακατιμώνέντασηςκαιτάσηςσεγραφικήπαράστασηκαιναυπολογί-ζουναπόαυτήντηντιμήτηςαντίστασης.

Ναλύνουναπλάποιοτικάκαιποσοτικάπροβλήματασεηλεκτρικάκυκλώματασυνεχούςήεναλλασσόμενουρεύματος.Νααναγνωρίζουνήναυπολογίζουντηνισχύμιαςηλεκτρικήςσυσκευής και την ηλεκτρική ενέργεια που μετασχηματίζει η συσκευή αυτή σε δεδομένο χρό-νο.Ναεπιλέγουντηντιμήτηςασφάλειαςπουπρέπειναχρησιμοποιείταισεδεδομένηεγκα-τάστασηκαιναεπιχειρηματολογούνγιατηνεπιλογήτους.

Ναπαρουσιάζουνκαθημερινέςσυσκευέςπαραγωγήςηλεκτρικήςενέργειαςμεεπαγωγήκαιναπεριγράφουντηνλειτουργίατους.Ναπεριγράφουντηλειτουργίατουμετασχηματιστήκαι να επιχειρηματολογούν για την ανάγκη μετασχηματισμού της εναλλασσόμενης τάσης για τηνμεταφοράτηςενέργειαςμεμικρέςαπώλειες.

Nαγνωρίζουντοντρόπομετατροπήςτουεναλλασσόμενουρεύματοςσεσυνεχέςσταθερήςτιμήςκαιαντιστρόφωςκαιναεξηγούντηλειτουργίαενόςφορτιστή,π.χ.τουκινητούτουςτη-λεφώνουκαιτουσυστήματοςανάφλεξηςαυτοκινήτου.

ΦΥ

ΣΙΚΗ

ΓΥΜ

ΝΑ

ΣΙΟ

Υ Κ

ΑΙ Α

΄ΛΥ

ΚΕΙΟ

Υ

154

3. Διδακτική μεθοδολογία

α) Διδακτικές προσεγγίσειςΌπωςκαιστηδιδασκαλίατωνυπόλοιπωνΦυσικώνΕπιστημών(Χημείας,Βιολογίας),έτσικαιστηδι-δασκαλία της Φυσικής προτείνεται ποικιλία διδακτικών πρακτικών ώστε να ανταποκρίνονται στις δι-αφορετικέςανάγκεςτωνπαιδιών,μειδιαίτερηφροντίδαστονααυξηθείτοενδιαφέρον,ηαυτοπεποί-θησηκαιησυμμετοχήτωνκοριτσιώνστιςδραστηριότητεςτηςΦυσικής.Οιπροτεινόμενεςπρακτικέςείναι:Διερευνητικήδιαδικασίαβασισμένηστηλύσηπροβλημάτων,χειρωνακτικέςδραστηριότητεςτωνπαιδιώνμετησυμμετοχήτουςστηνεκτέλεσηδραστηριοτήτων,νοητικέςδραστηριότητεςπουκαλλιεργούνται με το σχεδιασμό δραστηριοτήτων από τα παιδιά (ακόμη και με τις ερωτήσεις που θέ-τει ο εκπαιδευτικός σε δραστηριότητες όπου χειρίζεται ο ίδιος τα υλικά)1,ομαδικήήαυτόνομηεργα-

σίαπάνωσεανοιχτέςερωτήσεις,διεπιστημονικέςδραστηριότητες.

Οιγνώσειςκαιοι ικανότητες που πρόκειται να αναπτύξουν οι μαθητές και οι μαθήτριες καλλιεργού-νται στο πλαίσιο διδακτικών προσεγγίσεων που επιτρέπουν τη χρήση ποικιλίας μορφών εργασίας κατάτηδιάρκειατουμαθήματος,οιοποίεςαναδεικνύουν:-τηνΆμεσηπαρατήρηση,-τονΠειραμα-τισμόμευλικάκαθημερινήςχρήσης,-τηΔιερεύνησητεχνικώνλύσεωνγιατηδημιουργίακατασκευ-ώνκαιμοντέλων,-τηνΈρευνασεέντυπουλικό,-τηνΈρευναστοδιαδίκτυο,-τηνΕπιτόπιαεπίσκε-ψηκαιδιερεύνησηπραγματικώνκαταστάσεων,-τηΔιατύπωσηυποθέσεων,-τοΣχεδιασμόκαιυλο-ποίησηπειραματικώνδραστηριοτήτωνγιατονέλεγχοτωνυποθέσεων,-τηνΕξαγωγήσυμπερασμά-τωναπόταστοιχείαπουέχουνσυγκεντρωθείμέσωτωνπειραματικώνδραστηριοτήτων,-τηνΕπι-κοινωνίατωνσυμπερασμάτωνμετηνκατάλληληεπιχειρηματολογία,-τονΈλεγχοτωνσυμπερασμά-

τωνάλλων.

Η εκπαιδευτική πράξη εμπλέκει τους μαθητές σε συνεργατικές διαδικασίες και ερευνητικές δραστη-ριότητες,ξεκινώνταςαπόερωτήματαπουαναγνωρίζουνήθέτουνοιίδιοι.Ομαθητήςκαιοκαθημε-ρινός του κόσμος αποτελούν το σημείο αναφοράς και ανάπτυξης των διδακτικών ενεργειών και των

μαθητικώνδραστηριοτήτων.

1Εάνοεκπαιδευτικόςεπιλέξειναχειρίζεταιταυλικάοίδιος,μεαποτέλεσμαναμην«δουλεύουνταχέριατωνμαθητών»,τότεθαπρέπειμέσααπόκατάλληλεςερωτήσειςναεπιχειρείνα«ενεργοποιηείτομυαλότωνμαθητών»,βοηθώνταςταπαι-διάναοικοδομήσουντηγνώση.Στηνπερίπτωσηαυτήέχουμεμιαδιαδικασίααλληλεπίδρασηςτωνμαθητώνκαιμαθητρι-ώνμεταυλικά,ενώοχειρισμόςτωνυλικώνγίνεταικυρίωςαπότονεκπαιδευτικό.Μπορείβέβαιαταυλικάναταχειρίζεταιδιαφορετικόςμαθητήςκάθεφορά,αλλάαυτόδενείναιτοσημαντικό.Τοσημαντικόείναιησυζήτησηκαιόχιβέβαιαηγνω-στήκλασικήεπίδειξη.Ηδιαδικασίααλληλεπίδρασηςσυνιστάταιστηνκαθοδηγούμενη,μεκατάλληλεςερωτήσειςαπότονεκπαιδευτικό,παρατήρησητωνυλικών,εύρεσηκαιδιατύπωσησχέσεωνμεταξύστοιχείωντωνυλικώνήσχετικώνμεαυτάεννοιών,διατύπωσηπρόβλεψης,εξαγωγήσυμπερασμάτωνκ.α.Έτσικατάτηδιάρκειατηςδιεξαγωγήςτηςεπίδειξηςοεκ-παιδευτικός ζητάει από τους μαθητές και τις μαθήτριες: α) να παρατηρήσουν και να πουν τι παρατηρούν β) να συγκρίνουν καιναεκφράσουντοαποτέλεσματηςσύγκρισηςγ)ναπροβλέψουνκαιναδιατυπώσουντρόπουςελέγχουτηςπρόβλεψηςδ)ναερμηνεύσουνταπαρατηρούμενα.Σεπερίπτωσηπουυπάρχουνδιαφορετικέςπροβλέψεις(ήερμηνείες)οεκπαιδευτι-κόςφροντίζειγιατηνομαδοποίησήτουςκαιπροκαλείσυζήτησημεταξύεκπροσώπωνδιαφόρωναπόψεων,μεστόχοκάθεπαιδίνασυνειδητοποιήσειτηνάποψήτουκαιναενδιαφερθείγιατοαποτέλεσματηςδραστηριότηταςπουθαακολουθή-σει.Τέλοςβοηθάενεργάστηνδιατύπωσησυμπερασμάτωνκαιανακεφαλαιώνειταευρεθέντα.Κύριοπλεονέκτημαείναιότιδίνεταιστονεκπαιδευτικόμεγάληδυνατότητακαθοδήγησηςτηςσκέψηςτωνμαθητώνκαιμαθητριών,μέσααπότηνχρήσητωνυλικώναπότονίδιοκαιμεπροσεκτικάσχεδιασμένεςερωτήσεις.Οεκπαιδευτικόςέχειτοπλεονέκτημανακαθοδηγείτησυζήτησηκαιανάλογαμετηντροπήπουαυτήθαπάρει,μεκατάλληλεςερωτήσειςνατηνπροσαρμόζειστονεπιθυμητόστόχο.Έτσιοιαρχικέςαπαντήσειςτωνμαθητών,μέσααπόκατάλληλεςερωτήσειςμπορούννακατευθυνθούνπροςταεπιθυμητάμαθησιακάαποτελέσματα.

ΦΥ

ΣΙΚΗ

ΓΥΜ

ΝΑ

ΣΙΟ

Υ Κ

ΑΙ Α

΄ΛΥ

ΚΕΙΟ

Υ

155

ΗδιδασκαλίατηςΦυσικήςμπορείναβασιστείστομοντέλοτουσχήματος4,πουακολουθεί,καιαφο-ράγενικάτηδιδασκαλίατωνΦυσικώνΕπιστημών,αποτελώνταςπροσαρμογήαντίστοιχουμοντέλουτουΟντάριο.Τοπροτεινόμενομοντέλοδενείναιμόνογιαδιδασκαλίαόπουταπαιδιάκάνουνπειρά-ματασεομάδες,ισχύειγενικάγιατοντρόποδιδασκαλίαςστηντάξηκαιτηνοργάνωσηδραστηριοτή-των.Πρόκειταιγιαέναδιερευνητικόμοντέλοδιδασκαλίαςόπουοιμαθητέςκαιοιμαθήτριεςεμπλέ-κονταισεδραστηριότητεςείτεσεμικρέςομάδες,είτεσεεπίπεδοτάξης,μπορείακόμηκαιταδύομαζί.Όσοπερνάμεαπόμικρότερεςσεμεγαλύτερεςτάξειςαλλάζειοβαθμόςδυσκολίαςτουπροβλή-ματοςπουτουςαπασχολεί,τηςβοήθειαςαπότοδιδάσκοντακαιτηςαυτονομίαςτουμαθητή.Ταδι-πλά βέλη στο σχήμα που ακολουθεί δείχνουν ότι δεν υπάρχει γραμμική εξέλιξη δηλαδή δεν αρχίζει η διαδικασίασταθεράαπόκάπουκαισυνεχίζειμεένασταθερότρόπο.Ταπολλάπιθανάσημείαέναρ-ξης και οι πολλοί διαφορετικοί δρόμοι εξέλιξης δείχνουν ότι δεν υπάρχει μια και μόνη μεθοδολογία στιςΦυσικέςΕπιστήμες(επομένωςκαιστηΦυσική).

Σχήμα 4: Μοντέλο για τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών από την Α’ Δημοτικού μέχρι και την Α’ Λυκείου.

Θέμα από την καθημερινή ζωή.

Εφαρμογή σε οικείες και μη οικείες καταστάσεις.

Έναρξη και σχεδιασμόςτης έρευνας

Ανάλυση και ερμηνείατων δεδομένων –

Εξαγωγή συμπερασμάτων

Επικοινωνία (ανακοίνωση τωναποτελεσμάτων)

Εκτέλεση της έρευναςκαι καταγραφή των

αποτελεσμάτων

ΦΥ

ΣΙΚΗ

ΓΥΜ

ΝΑ

ΣΙΟ

Υ Κ

ΑΙ Α

΄ΛΥ

ΚΕΙΟ

Υ

156

β) Διδακτικά υλικά

A) Σύνδεση των γνώσεων με το πλαίσιο της καθημερινής ζωής.

Η σύνδεση των γνώσεων με το πλαίσιο της καθημερινής ζωής είναι δυνατό να επιτευχθεί

χρησιμοποιώντας στο μάθημα:

i)Πειράματαμευλικάκαθημερινήςχρήσης.

ii)Καταστάσειςαπότηνκαθημερινήζωή.

iii)Παιχνίδια.

B) Ανάπτυξη ικανοτήτων - δεξιοτήτων που συνδέονται με το πλαίσιο της καθημερινής ζωής

Στόχοςμαςσήμεραείναιηκαλλιέργειαικανοτήτωνσεόλους,γιατηνκαθημερινήζωή.Ηδιαπί-

στωση ότι γνώσεις και ικανότητες δεν μεταφέρονται από το πλαίσιο του ακαδημαϊκού κόσμου

στο πλαίσιο της καθημερινής ζωής οδήγησε στην πρόταση για αλλαγή του πλαισίου μέσα στο

οποίοκαλλιεργούνταιοιικανότητες.Προτείνεταιδηλαδήηδιδασκαλίακαιχρήσητηςεπιστη-

μονικήςμεθοδολογίαςναγίνεταιστοπλαίσιοπροβλημάτωντηςκαθημερινήςζωής,σχετιζό-

μεναβεβαίωςμετιςΦυσικέςΕπιστήμες,καιμευλικάκαθημερινήςχρήσηςώστεοιικανότητες

- δεξιότητες να αναπτύσσονται σε αυτό το πλαίσιο οπότε και δεν θα υπάρχει το πρόβλημα της

μεταφοράςπουέχειπαρατηρηθεί.Απότηνάλλημεριάαυτόδενεμποδίζειτηδυνατότηταγια

τηδημιουργίατωνμελλοντικώνεπιστημόνων.Αντιθέτωςμάλιστατηνευνοεί.

Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής θα χρησιμοποιηθεί όπωςστην καθημερινή ζωή, δηλαδή για την

αναζήτησηπληροφοριών,τηνπροετοιμασίαεργασιών,απόκάποιατάξηκαιμετά,γιατηνπαρου-

σίασηεργασιών,τηνεπικοινωνία,τημελέτημεχρήσηπροσομοιώσεωνκ.λπ.

ΦΥ

ΣΙΚΗ

ΓΥΜ

ΝΑ

ΣΙΟ

Υ Κ

ΑΙ Α

΄ΛΥ

ΚΕΙΟ

Υ

157

4. Αξιολόγηση

Για την αξιολόγηση του μαθήματος της Φυσικής προκρίνονται οι εξής μορφές:

α) Διαμορφωτική αξιολόγηση δηλαδή αξιολόγηση στην οποία αναζητούνται πληροφορίες

για τα επίπεδα μάθησης των μαθητών και μαθητριών και στη συνέχεια χρησιμοποιούνται

αυτές οι πληροφορίες για να προσαρμοστεί η διδασκαλία και η μάθηση στις ανάγκες των

μαθητευομένων.

β) Αυτοαξιολόγηση ως μέσο καλλιέργειας των μεταγνωστικών δεξιοτήτων αυτοελέγχου και

αυτορρύθμισηςτηςμαθησιακήςδιαδικασίας.

Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης θα αξιοποιούνται για ανατροφοδότηση της διδασκαλίας με σκο-

πότηναναδιοργάνωσηκαιτηβελτίωσήτης.

Α) Αξιολόγηση γνώσεων

Αρχή:Ηγνώσηπουαποκτήθηκεελέγχεταισεπεριβάλλοντακαθημερινήςζωής,μεερωτήσεις

πουαφορούνκατανόησηκαιδεναπαντώνταιμετηβοήθειατηςμνήμης.

Ερωτήσειςπουαφορούνκατανόησηείναιερωτήσειςπου,μεταξύάλλων,ζητούναπότουςμαθητές

και τις μαθήτριες:

Ναβρουν,χρησιμοποιώνταςεπιστημονικέςέννοιες,σχέσηανάμεσασεδεδομένακαισεζη-

τούμενα.

Ναδώσουν (ήναεπιλέξουν),μεβάσηεπιστημονικέςέννοιες,εξήγησηγιαέναφαινόμενο

πουπεριγράφεται.

Νακάνουν(ήναεπιλέξουν)μεβάσηεπιστημονικέςέννοιες,μιαπρόβλεψηκαινατηδικαιο-

λογήσουν.

Ναχρησιμοποιούντηνπεριγραφήτωνιδιοτήτωνενόςσώματοςγιανααναγνωρίσουναυτό

μεταξύάλλωνσωμάτων.

Β) Αξιολόγηση της ανάπτυξης ικανοτήτων - δεξιοτήτων.

Β.1) Αναγνώριση του προβλήματος και της ερώτησης που πρέπει να απαντηθεί για να δοθεί

λύσηστοπρόβλημαπουυπάρχει.

Β.2)Προσδιορισμόςτωνστοιχείωνκαιτηςτεχνικήςπουαπαιτούνταισεμιαέρευνα.

Β.3)Εξαγωγήκαιαξιολόγησητωνσυμπερασμάτωνπουέχουνπροκύψειαπόταδεδομέναστοι-

χείαήαπόχειρισμόμεταβλητών.

Β.3i)Έλεγχοςαντασυμπεράσματαάλλωνστηρίζονταισταδεδομένα.

Β.3ii) Έλεγχος αν τα συμπεράσματα ή οι ισχυρισμοί ενός τρίτου προκύπτουν από σωστό χειρι-

σμόμεταβλητών.

Β.4)Ανακοίνωσητωνσυμπερασμάτωνσεδεδομέναακροατήρια.

Η έμφαση δίδεται στο να εκφράζονται τα συμπεράσματα με τρόπο που είναι κατάλληλος και

σαφήςγιατοδεδομένοακροατήριο.

ΦΥ

ΣΙΚΗ

ΓΥΜ

ΝΑ

ΣΙΟ

Υ Κ

ΑΙ Α

΄ΛΥ

ΚΕΙΟ

Υ

158

Β.5) Οπτικός Γραμματισμός

Στο πλαίσιο των σύγχρονων προγραμμάτων σπουδών δίνεται μεγάλη σημασία στον οπτικό γραμ-

ματισμό,κυρίωςγιατιςανάγκεςτηςεπικοινωνίας.Λαμβάνονταςυπόψηότιμεγάλομέροςπληρο-

φοριών,ακόμηκαιστοντύπο,δίδεταισήμεραμετημορφήδιαγραμμάτωνήπινάκωναπαιτείται

ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη της ικανότητας των μαθητών να μπορούν να παρουσιάσουν

πληροφορίες με τη μορφή πινάκων ή διαγραμμάτων ή να μπορούν να κατανοήσουν πληροφο-

ρίεςπουτουςδίδονταιμετημορφήπινάκωνήδιαγραμμάτων.

Ενδεικτικά,οιμαθητέςκαιοιμαθήτριεςμπορούννααξιολογούνταιωςπροςτιςδεξιότητεςτηςκα-

τασκευήςήτηςανάγνωσηςπινάκων,τηςκατασκευήςήτηςανάγνωσηςγραφικώνπαραστάσεων.