Η Αθήνα λίγο πριν από την έκρηξη του Πελο-ποννησιακού Πολέµου φτάνει στη µεγαλύ-τερη ακµή της. Την περίοδο αυτή έχουνολοκληρωθεί στο µεγαλύτερο µέρος τους ταέργα στην Ακρόπολη. Ο Παρθενώνας ακτινο-βολεί µε το απέριττο κάλλος του και γίνεταισηµείο αναφοράς και έµπνευσης για όλουςτους τοµείς της καλλιτεχνικής δηµιουργίας τουαρχαίου κόσµου. Γλύπτες, ποιητές, φιλόσο-φοι δηµιουργούν έργα µοναδικά και ανεπα-νάληπτα. Το δηµοκρατικό πολίτευµα αγγίζειτην πληρέστερη εφαρµογή του. Η έντονη εµ-πορική δραστηριότητα, η διαρκώς αυξανό-µενη ναυτική δύναµη της πόλης και η ηγετικήτης θέση στην Αθηναϊκή Συµµαχία καθιστούντην Αθήνα κυρίαρχη δύναµη της Ελλάδας. Μπορείς να εντοπίσεις στην αναπαράσταση τα

Προπύλαια;

Παρατήρησε τις σχεδιαστικές αναπα-ραστάσεις του Παρθενώνα και τουαρχιτεκτονικού συνόλου του βράχουτης Ακρόπολης. Αναλογίσου ότι όλααυτά τα οικοδοµήµατα κατασκευά-στηκαν 2.500 χιλιάδες χρόνια πριν.∆ες τώρα µια σύγχρονη φωτογραφίατου ναού. Παρά τις αλλοιώσεις πουέχει υποστεί το µνηµείο, διατηρείακόµη την αρχιτεκτονική του δοµή,προκαλώντας δέος στους επισκέπτες.

Κοίταξε το νόµισµα της φωτο-γραφίας. Είναι παλαιό ελληνικόεικοσάδραχµο. Υπολόγισε τηναξία του σε ευρώ.

........................................................Είναι τα χρόνια που στην πολιτική ζωή της Αθήναςδεσπόζει η χαρισµατική προσωπικότητα του Περικλή…Είναι τα χρόνια, που η Σπάρτη, βλέποντας την αιώνιααντίπαλό της να αυξάνει ολοένα σε ισχύ και αίγλη,αρχίζει να νιώθει ανασφάλεια. Ανασυγκροτεί τιςδυνάµεις της και βρίσκεται σε διαρκή επιφυλακή…Είναι τα χρόνια που στην Αθήνα γεννιέται ένα απλό,ανώνυµο κορίτσι ανάµεσα σε τόσα άλλα…

02

443311 ππ..ΧΧ.. :: ΈΈννααρρξξηη ΠΠεελλοοπποοννννηησσιιαακκοούύ ΠΠοολλέέµµοουυ ααννάάµµεεσσαα σσττηηνν ΑΑθθηηννααϊϊκκήή κκααιι ττηηνν ΠΠεελλοοπποοννννηησσιιαακκήή ΣΣυυµµµµααχχίίαα..

Το κορίτσι είναι κιόλας 11 χρονών. Κάθε µέρα βλέπει να ανα-χωρούν άνδρες της πόλης για να στρατευθούν. Οι γυναίκεςτους αποχαιρετούν, παρακαλώντας την Προστάτιδα Αθηνά ναγυρίσουν νικητές. Η µικρούλα, όπως όλα τα κορίτσια της ηλι-κίας της, βοηθά τη µητέρα της στις εργασίες του σπιτιού,παίζει µε τις φίλες της και το σούρουπο, ατενίζοντας µε δέοςτον Παρθενώνα, ακούει µύθους για θεούς και ήρωες από ταχείλη της γιαγιάς της. Ο πόλεµος είναι ακόµη στην αρχή του…

Πρόσεξε την παράσταση της λευκής ληκύθου σταδεξιά. Τι σχέση πιστεύεις ότι µπορεί να είχαν µεταξύτους οι εικονιζόµενες µορφές; Γράψε την άποψή σου.

......................................................................................

......................................................................................

......................................................................................

......................................................................................

......................................................................................

Οι ανδρικές µορφές των αγγείων εικονίζουν Αθηναίους πολεµι-στές του 5ου αιώνα π.Χ. Απαρίθµησε τα όπλα τους.

.......................................................................................................

.......................................................................................................

.......................................................................................................

03

Το κορίτσι δεν µπορεί να καταλάβει γιατί οι άν-δρες της πόλης, ανάµεσά τους και ο µέγας Περι-κλής υποστηρίζουν τη συνέχισή του. Ο πόλεµοςπροκαλεί δυστυχία, αρρώστιες, φέρνει φτώχια,αγριεύει τις ψυχές των ανθρώπων. Γιατί οι µεγά-λοι δεν το βλέπουν; Μπορεί, όπως λένε, να έχει πε-ράσει µόνο ένας χρόνος που Αθηναίοι καιΣπαρτιάτες πολεµούν, και µαζί µε αυτούς άνδρεςαπό όλες τις ελληνικές πόλεις, όµως η ζωή στην

πόλη έχει αλλάξει πολύ. Το κορίτσι παρατηρεί ότισυχνά οι πολίτες συγκεντρώνονται στον Κερα-µεικό, το µεγάλο δηµόσιο νεκροταφείο της πόλης,για να τιµήσουν τους γενναίους πολεµιστές τους,που έχασαν τη ζωή τους στη µάχη. Επιτύµβιαµνηµεία στήνονται προς τιµήν τους, για να θυ-µούνται όλοι τη θυσία τους. Ο Παρθενώνας στέ-κει σιωπηλός µάρτυρας των γεγονότων. Οι µήνεςπροχωρούν…

Εντόπισε στη σχεδιαστική αναπαράσταση τον Έσω και τον Έξω Κεραµεικό. Θα βοηθηθείς πολύ αν βρειςπρώτα τον ποταµό Ηριδανό και µετά την πύλη του ∆ιπύλου, που χώριζε τον αρχαίο δήµο στα δύο αυτάτµήµατα. Η σηµερινή Ιερά Οδός ακολουθεί τη χάραξη της αρχαίας, που βλέπεις στο χάρτη. Η κοίτη τουΗριδανού είναι ακόµη ορατή σε ορισµένα σηµεία στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραµεικού.

ΥΥππάάρρχχοουυνν 22 εεκκδδοοχχέέςς γγιιαα ττηηνν ππρροοέέλλεευυσσηη ττοουυ οοννόόµµααττοοςς ««ΚΚεερρααµµεειικκόόςς»».. ΟΟ µµύύθθοοςςλλέέεειι όόττιι ττοο όόννοοµµάά ττοουυ ττοο ππήήρρεε ααππόό ττοονν µµυυθθιικκόό ήήρρωωαα ΚΚέέρρααµµοο,, γγιιοο ττοουυ ΘΘηησσέέαα κκααιιττηηςς ΑΑρριιάάδδννηηςς.. ΥΥππάάρρχχεειι όόµµωωςς κκααιι άάλλλληη εερρµµηηννεείίαα.. ΣΣττηηνν ααρρχχααιιόόττηητταα,, σσττοο δδήήµµοο ααυυττόόκκααιι σσυυγγκκεεκκρριιµµέένναα σσττοονν ΈΈσσωω ΚΚεερρααµµεειικκόό υυππήήρρχχαανν πποολλλλάά εερργγαασσττήήρριιαα κκεερρααµµιικκήήςς..

443300 ππ..ΧΧ.. ∆∆εεύύττεερροο έέττοοςς ττοουυ ΠΠοολλέέµµοουυ.. ΟΟ ππεελλοοπποοννννηησσιιαακκόόςς σσττρραα--ττόόςς λλεεηηλλααττεείί ττηηνν ύύππααιιθθρροο ττηηςς ΑΑττττιικκήήςς.. ΟΟιι ΑΑθθηηννααίίοοιι οοχχυυρρώώννοοννττααιιµµέέσσαα σστταα ττεείίχχηη ττηηςς ππόόλληηςς..

04

ΚΚααλλοοκκααίίρριι ττοουυ 443300 ππ..ΧΧ.. ::

Ξεσπά ο µεγάλος λοιµός στην Αθήνα, φοβερή µετα-δοτική ασθένεια. Το ηθικό της πόλης κλονίζεται. Στουςνεκρούς των µαχών προστίθενται και τα χιλιάδες θύ-µατα του τυφοειδούς πυρετού. Το 429 π.Χ. πεθαίνειαπό την αρρώστια και ο Περικλής. Υπολογίζεται ότιγύρω στο 425 π.Χ. το 1/4 περίπου του ανδρικού πλη-θυσµού της πόλης είχε αφανισθεί.

Παρατήρησε στις στήλες µε τις πολυπρό-σωπες παραστάσεις τη χειραψία που κά-νουν οι µορφές. Γράψε τη λέξη για τηντυπική χειραψία.

................................................................

Οι στήλες που βλέπεις χρησίµευαν για νασηµαίνουν τους τάφους. Λέγονται επι-τύµβιες και είναι µαρµάρινες. Ποιους πι-στεύεις ότι αναπαριστούσαν;

................................................................

Το λίθινο αγγείο που βλέπειςήταν και αυτό επιτάφιο σήµα.

Ποιο πήλινο αγγείο ταφικήςχρήσης σου θυµίζει;

...............................................

05

Η µικρούλα είναι άρρωστη. Εδώ και µέρες ψήνε-ται στον πυρετό. Η µητέρα της δε φεύγει στιγµήαπό το πλάι της. Κάθε µέρα χιλιάδες συµπολίτεςτης θάβουν βιαστικά τους νεκρούς τους. Τα έθιµαταφής δεν τηρούνται. Ο λοιµός δεν κάνει διακρί-σεις. Άνδρες, γυναίκες, παιδιά χάνουν τη ζωήτους. Η φίλη της κόρης της στο απέναντι σπίτιδεν άντεξε... «Οι Θεοί µας τιµωρούν», σκέφτεται ηµητέρα. Θα τα καταφέρει άραγε η µικρή της;

ΑΑΡΡΧΧΑΑΙΙΟΟΛΛΟΟΓΓΙΙΑΑ:: Ετυµολογικά η λέξη σηµαίνει «µελέτη των αρχαίων». Είναι η επιστήµη που ερευνά καιερµηνεύει τα κατάλοιπα της ανθρώπινης δραστηριότητας και συµπεριφοράς, µελετά ταµνηµεία αρχαίων πολιτισµών, ερευνά περιοχές και θέσεις κατοίκησης και ταφής τωνανθρώπων του παρελθόντος. Μέσω της ανασκαφής, της συστηµατικής µελέτης καιανάλυσης των ευρηµάτων, ο αρχαιολόγος συγκεντρώνει πληροφορίες και συσχετίζειτα δεδοµένα, αξιοποιώντας και τις αρχαίες γραπτές πηγές. Προσπαθεί να αναπλάσειτο µακρινό παρελθόν και να βγάλει συµπεράσµατα για τον τρόπο ζωής και οργάνω-σης των αρχαίων κοινωνιών. Ως αυτόνοµη επιστήµη, η αρχαιολογία έχει τη δική της µεθοδολογία και εξειδικευµέ-νες τεχνικές για τη συλλογή και την παραγωγή πληροφοριών. ∆ιαρθρώνεται σε κατη-γορίες, ανάλογα µε τα είδη των πολιτισµών και τις ιστορικές περιόδους που ερευνά.Παράλληλα στηρίζεται και στη διεπιστηµονικότητα, αφού συνεργάζεται µε µεγάλοαριθµό άλλων επιστηµών, όπως της Ιστορίας, της Συντήρησης, της Χηµείας, της Αρ-χιτεκτονικής, των Μαθηµατικών, της Βιολογίας, της Φυσικής, της Ιατρικής, της Ναυπη-γικής κ.α.

Στην Αίθουσα 1 της Έκθεσης, εντόπισε τα εργαλεία του Αρχαιολόγου. Άγγιξέ τα προ-σεκτικά, περιεργάσου τα και κατάγραψέ τα. Θα σε βοηθήσουν πολύ οι πινακίδες.

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

Άποψη της ανασκαφής του Νεκροταφείουτου Κεραµεικού στα 1870.

Ανασκαφή στον Κεραµεικό λόγω των έργων τουΜΕΤΡΟ, 1994. ∆ιακρίνονται οι τάφοι.

Αφού τελειώσεις την έρευνά σου, σκέψου σε τι εξυπηρετεί τον Αρχαιολόγο το κάθεεργαλείο. Γράψε τις υποθέσεις σου…

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

06

H ανασκαφή σε νεκροταφεία φέρνει στο φως πολύτιµα στοιχείαγια τα έθιµα, τις θρησκευτικές αντιλήψεις και τον καθηµερινότρόπο ζωής των ανθρώπων του παρελθόντος. Μπορεί να σουφαίνεται οξύµωρο, αλλά οι Αρχαιολόγοι µέσα από τους τάφουςσυλλέγουν χρήσιµες πληροφορίες για τη ζωή των ανθρώπωνστην αρχαιότητα.

3) Στην Αίθουσα µε τις µαρµάρινες επιτύµβιες στήλες θα βρεις ένακαλάθι µε αντικείµενα. Παρατήρησέ τα προσεκτικά. Συµπλήρωσετα κτερίσµατα που νοµίζεις ότι θα προσφέρονταν σε κάθε ταφή:Ανδρική ταφή Γυναικεία ταφή Παιδική ταφή

………………. ………………… ……………….

………………. ………………… ……………….

………………. ………………… ……………….

1) Πήγαινε στην Αίθουσα 1 της Έκθεσης. Ψάξε να βρεις τα Κτερί-σµατα. Το επιτοίχιο κείµενο θα σε βοηθήσει να αντιληφθείς τι σή-µαιναν και σε τι χρησίµευαν. Αφού τα εντοπίσεις, κατάγραψέ τα.

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

……………………………………......……………………………….

2) Τώρα χώρισέ τα σε κατηγορίες, ανάλογα µε το φύλο του νεκρού.Ανδρικά κτερίσµατα Γυναικεία κτερίσµατα

……………………………… …………………………………

……………………………… …………………………………

Οι νεκροί, για να περάσουν στον Κάτω Κόσµο, έπρεπε να πληρώσουν στονΧάροντα τον οβολό. Κατόπιν αυτός τους οδηγούσε µε βάρκα µέσω του πο-ταµού Αχέροντα στην πύλη του Άδη. Ακόµη και σήµερα οι συγγενείς βά-ζουν στα ρούχα ή στο χέρι του νεκρού νοµίσµατα, για να πληρωθεί οβαρκάρης. Ο Ερµής συνδέεται µε την ταφική λατρεία. Ο Άδης του έχει ανα-θέσει το κάλεσµα και τη µεταφορά των νεκρών στον Κάτω Κόσµο. Γι’ αυτόκαι αποκαλείται «Ερµής Ψυχοποµπός». Ο Άδης (Αϊδης=αόρατος) είναι οΘεός των νεκρών. Αργά ή γρήγορα όλοι καταλήγουν στο βασίλειό του. Γι’αυτό και οι αρχαίοι του απέδιδαν το επίθετο «Πολυδέκτης ή Πολυδέγµων»,που σηµαίνει αυτός που δέχεται τους πάντες στην επικράτειά του. Οι αρχαίοιτον ονόµαζαν και Πλούτωνα, αφού είναι αυτός που προσφέρει τα πλούτηαπό τα βάθη της γης: Ὅτι ἐκ τῆς γῆς κάτωθεν ἀνίεται ὁ πλοῦτος” .

07

Ακολούθησε τα βήµατα:

Η Αρχαιολογία ζητά τη βοήθεια και άλλων επιστηµών για ναοδηγηθεί σε σωστά συµπεράσµατα.

Πήγαινε στην Αίθουσα 2. Εντόπισε το αρχαίο κρανίο και βρεςποιοι Επιστήµονες συνεργάστηκαν µε τους Αρχαιολόγους µέχρινα ανακαλύψουν το µυστήριο που κρύβει αυτό το εύρηµα. Κα-τάγραψε τις επιστήµες και τη σειρά που αυτές συνεργάστηκαν.

Στην έρευνά σου θα σε βοηθήσουν πολύ τα επιτοίχια κείµενα.

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

....................................................................................................

Η αµαξίς ήταν παιχνίδι µικρώνπαιδιών, κυρίως αγοριών, αλλάδεν αποκλείεται να έπαιζαν µ’αυτό και τα κορίτσια.

Παρατήρησε τι κρατάει στοχέρι της η µικρούλα της στή-λης. Μπορείς να το αναγνω-ρίσεις; Σου θυµίζει κάποιοαπό τα παιχνίδια που έπαιζες;

………………………..............

…………………………………

………….................................

………….................................

………….................................

Κοίταξε το παραπάνω παι-χνίδι. Θυµήσου τα δικάσου και γράψε µια σκέψησου.

……………………………

……………………………

……………………………

…………………..............

…………………..............

Η πλαγγόνα ήταν ένα από τα πιοαγαπηµένα παιχνίδια των κοριτσιών.Στον Ελλαδικό χώρο την ονόµαζανκαι µε άλλα ονόµατα: γυνή, κόρη,νύµφη. Τις πλαγγόνες τις έφτιαχνανοι κοροπλάστες (=πλάθω+κόρη)

08

Η µικρούλα σταµάτησε να παίζει…Πήγε να συναντήσει τη φίλη της στα Ηλύσια Πεδία, εκεί που επικρατεί αιώνια άνοιξη, εκεί που δενβρέχει ποτέ και ο ήλιος λάµπει πάντα, εκεί που τα λιβάδια είναι ολάνθιστα και οι πηγές της Λήθηςαναβλύζουν νέκταρ… Εκεί θα συνεχίσουν το παιχνίδι τους, στο δάσος της Περσεφόνης, κάτω από τησκιά της λεύκας, της ιτιάς και της µυρτιάς…

11999944:: Κατά τη διάρκεια της κατασκευής του σταθµού «Κεραµεικός» του ΜΕΤΡΟ, έρχεται στο φως οµαδικόςτάφος 150 ατόµων. Η χρονολόγησή του µέσω των λίγων κτερισµάτων, οδηγούν τους αρχαιολόγους στο συµ-πέρασµα ότι οι νεκροί ήταν θύµατα του λοιµού. Το κρανίο που είδες στην Έκθεση προέρχεται από αυτόν τοντάφο και ανήκει σε εντεκάχρονο κορίτσι.

11999977:: Ο κ. Μανώλης Ι. Παπαγρηγοράκης, Επίκουρος Καθηγητής Οδοντιατρικής του Πανεπιστηµίου Αθηνώνπαραλαµβάνει από τους αρχαιολόγους το κρανίο για να το µελετήσει.

22000077--22000099:: Ειδικοί Επιστήµονες αναπλάθουν το πρόσωπο του ανώνυµου κοριτσιού, που γίνεται πια επώ-νυµη µε το όνοµα «Μύρτις» (µυρτιά, Μυρτώ).

22001100:: Η µικρούλα µας συστήνεται: «Μύρτις εἰμί…». Παίρνει τη θέση της ανάµεσα στα κορίτσια και τ’ αγόριατου Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, την Αριστίλλη, τη Μνησαγόρα, τη Μυρρίνη, το ∆ίκαιο ή το Νικο-χάρη, που απεικονίζονται στις επιτάφιες στήλες του Μουσείου. Η Μύρτις βρίσκεται στον φυσικό της χώρο.Μέσα από το πρόσωπό της, µνηµεία και µνήµατα του 5ου αι. π.Χ., ζωντανεύουν και συνοµιλούν µαζί µας. Μαςυπενθυµίζουν την κοινή µοίρα του ανθρώπου, το θάνατο, αλλά ταυτόχρονα µας αποδεικνύουν τη µεγάλητους νίκη: την ήττα του θανάτου µέσω της µνήµης.

ΕΕΙΙΚΚΟΟΣΣΙΙ ΤΤΕΕΣΣΣΣΕΕΡΡΙΙΣΣ ΑΑΙΙΩΩΝΝΕΕΣΣ ΜΜΕΕΤΤΑΑ……

«Εκεί οι µέρες των θνητώνανάλαφρες διαβαίνουν, δενέχει χειµώνα εκεί, µήτε βρο-χή και χιόνια, µόνον τον Ζέ-φυρο, τον αέρα τον γλυκό,ανεβάζει παντοτινά ο Ωκεα-νός και τους εκεί θνητούςδροσίζει».

Οµήρου Οδύσσεια, ραψ.δ, στιχ. 563-567.

ΒΒάάσσηη µµααρρµµάάρριιννοουυ εεππιιττύύµµββιιοουυ ααγγγγεείίοουυΑνάµεσα στις δύο µορφές πα-ρεµβάλλεται ένα δέντρο. Ο άνδρας παρουσιάζεται τηστιγµή που κόβει ένα µήλο,ίσως για να το προσφέρει στηγυναικεία µορφή που βρίσκε-ται στα δεξιά του.

Το θέµα της παράστασης τουεπιτύµβιου είναι µοναδικό καιέχει αλληγορικό χαρακτήρα.Προφανώς συµβολίζει την µε-ταθανάτια ζωή στα ΗλύσιαΠεδία, όπου σύµφωνα µε τηναρχαία παράδοση οι µακάριοινεκροί γεύονταν τους χρυσούςκαρπούς.

09

OO ΟΟρργγααννιισσµµόόςς ΗΗννωωµµέέννωωνν ΕΕθθννώώνν σσττοο ππλλααίίσσιιοο ττηηςςΕΕκκσσττρρααττεείίααςς ττοουυ µµεε ττίίττλλοο ««ΜΜπποορροούύµµεε!! ΤΤέέλλοοςς σσττηηΦΦττώώχχεειιαα»» σσυυσσττήήννεειι ττηη ΜΜύύρρττιιδδαα σσττιιςς χχώώρρεεςς--µµέέλληηττοουυ,, αανναακκηηρρύύσσσσοοννττάάςς ττηηνν ««ΦΦίίλλοο ττηηςς ΧΧιιλλιιεεττίίααςς»» κκααιι««ππρρόόσσωωπποο»» ττοουυ 22001111..

ΤΤοο κκοορρίίττσσιι ττηηςς ΑΑθθήήννααςς ττοουυ 55οουυ ααιιώώνναα ππ..ΧΧ.. έέρρχχεεττααιι 22..550000χχιιλλιιάάδδεεςς χχρρόόννιιαα µµεεττάά νναα σσττεείίλλεειι ττοο µµήήννυυµµάά ττηηςς σσττοουυςς πποολλίίττεεςςττοουυ σσήήµµεερραα κκααιι ττοουυ ααύύρριιοο.. ΤΤοο µµήήννυυµµάά ττηηςς εείίννααιιππααννααννθθρρώώππιιννοο κκααιι οοιικκοουυµµεεννιικκόό..ΚΚααιι εεππίίκκααιιρροο.. ΌΌσσοο πποοττέέ άάλλλλοοττεε……

«Το όνοµά µου είναι Μύρτις, ωστόσο δεν πρόκειται για το αληθινό µου όνοµα! Μου το έδωσαν οι αρ-χαιολόγοι που ανακάλυψαν το 1994-1995 τα οστά µου µαζί µε άλλους 150 σκελετούς σε έναν οµαδικότάφο στην Αθήνα, συγκεκριµένα στην περιοχή του Κεραµεικού.Μπορεί να µοιάζω µε κορίτσι του 21ου αιώνα, αλλά σας διαβεβαιώνω ότι είµαι ένα εντεκάχρονο παιδί πουέζησε και πέθανε στην Αθήνα τον 5ο αιώνα π.Χ.Πώς, λοιπόν, µπορεί ένα παιδί από την αρχαία Αθήνα να γίνει «Φίλος της Χιλιετίας» των Ηνωµένων Εθνών;Οι επιστήµονες είναι σίγουροι ότι ήµουν ένα από τα θύµατα του λοιµού, που έπληξε την Αθήνα στη διάρ-κεια του Πελοποννησιακού Πολέµου, το 430-426 π.Χ. Γνωρίζουν, επίσης, ότι αιτία του θανάτου µου ήτανο τυφοειδής πυρετός: η αρρώστια που σκότωσε τον Αθηναίο πολιτικό, Περικλή, και περίπου το ένα τρίτοόλων των κατοίκων της πόλης εκείνη την εποχή. Λένε, επίσης, πως η επιδηµία συνέβαλε στην τελική ήττατης Αθήνας από την Σπάρτη κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεµο. Το κρανίο µου βρέθηκε σε ασυνήθιστα καλή κατάσταση και αυτό ενέπνευσε τον Καθηγητή Ορθοδοντικήςτου Πανεπιστηµίου Αθηνών, Μανώλη Ι. Παπαγρηγοράκη, να ξεκινήσει, σε συνεργασία µε ειδικούς επι-στήµονες, την ανάπλαση του προσώπου µου. Να ’µαι, λοιπόν! Μπορείτε να δείτε το αποτέλεσµα των προ-σπαθειών τους στη φωτογραφία µου: είµαι σχεδόν όπως την ηµέρα που πέθανα.Ο καθηγητής Μανώλης Ι. Παπαγρηγοράκης πίστευε ότι η «αναβίωσή» µου δεν θα έπρεπε να είναι µόνοµια ευκαιρία για να δει ο κόσµος το πρόσωπο ενός κοριτσιού που έπαιζε στους πρόποδες της Ακρόποληςόταν οι Αθηναίοι δηµιουργούσαν τον Παρθενώνα, αλλά ήθελε επίσης η «επιστροφή» µου να στείλει έναηχηρό µήνυµα στον κόσµο και στους ηγέτες του.Ο θάνατός µου ήταν αναπόφευκτος. Τον 5ο αιώνα π.Χ. δεν είχαµε ούτε τη γνώση, ούτε τα µέσα για την κα-ταπολέµηση θανατηφόρων ασθενειών. Όµως εσείς, οι άνθρωποι του 21ου αιώνα, δεν έχετε καµία δικαιο-λογία. ∆ιαθέτετε όλα τα απαραίτητα µέσα και πόρους για να σώσετε τις ζωές εκατοµµυρίων ανθρώπων,εκατοµµυρίων παιδιών που όπως εγώ πεθαίνουν από αρρώστιες, οι οποίες µπορούν να προληφθούν καινα θεραπευτούν.2.500 χρόνια µετά το θάνατό µου, ελπίζω ότι το µήνυµά µου θα επηρεάσει και θα εµπνεύσει περισσότε-ρους ανθρώπους να εργαστούν και να κάνουν πραγµατικότητα τους «Στόχους της Χιλιετίας της Ανάπτυ-ξης». Ακούστε µε! Ξέρω τι λέω. Μην ξεχνάτε ότι είµαι πολύ µεγαλύτερη και ως εκ τούτου πιο σοφή απόεσάς.»

ΟΟ ΠΠααγγκκόόσσµµιιοοςς ΟΟρργγααννιισσµµόόςς ΥΥγγεείίααςς εεκκττιιµµάά όόττιι τταα κκρροούύσσµµαατταα ττοουυ ττυυφφοοεειιδδοούύςς ππυυρρεεττοούύ ππααγγκκοοσσµµίίωωςς κκυυµµααίί--ννοοννττααιι µµεεττααξξύύ 1166 κκααιι 3333 εεκκααττοοµµµµυυρρίίωωνν εεττηησσίίωωςς,, µµεε 550000..000000 έέωωςς 770000..000000 θθααννάάττοουυςς.. ΣΣχχεεδδόόνν εεννννέέαα εεκκαα--ττοοµµµµύύρριιαα ππααιιδδιιάά κκάάττωω ττωωνν ππέέννττεε εεττώώνν ππεεθθααίίννοουυνν κκάάθθεε χχρρόόννοο ααππόό αασσθθέέννεειιεεςς πποουυ µµπποορρεείί νναα ππρροολληηφφθθοούύννκκααιι νναα θθεερρααππεευυττοούύνν..

10

ΜΜΥΥΡΡΤΤΗΗΤο πρόσωπό σου µου αρέσει…Παλιάς εποχής τα µαλλιά σου…Ξεχασµένη στην αχλύ, στο παρελθόν σουΈσκυψες να κοιταχτείς µες στο νερό…Τι είδες νάρκισσε;∆εν ερωτεύτηκες τον εαυτό σου Ήσουνα χλωµή και τόσο κουρασµένη…Ήσουν απαρνηµένηΣτη λεωφόρο των Τάφων του Κεραµεικού Είδες την Ηγησώ σ’ ένα ωραίο αντίγραφοΚαι το ∆εξίλεω, πλούσιο, χαντακωµένο ιππέα…Ένας θαυµάσιος ταύρος έριχνε τη σκιά τουΚι εσύ περπάτησες προς τον ΗριδανόΠου πήγαζε από το Λυκαβηττό…Του παρελθόντος η οµίχλη σε πήρεΣε τύλιξε στα πέπλα της…Κι ο ήλιος καρφωµένος, ανελέητοςΤο ίδιο για νεκρούς και ζωντανούς Το πρόσωπό σου µου αρέσειΧαµένη πια στις σκόνες του γαλαξία Μη! Μην τις τινάζεις από πάνω σουΘα υπάρξει και για σένα Μια στήλη στον Κεραµεικό…

Λητώ Σεϊζάνη, Θεσσαλονίκη 1983

ΗΗ σσττήήλληη πποουυ ββλλέέππεειιςς θθεεωωρρεείίττααιι ααππόό ττιιςς ωωρρααιιόόττεερρεεςς ααττττιικκέέςς εεππιιττύύµµββιιεεςς σσττήήλλεεςς.. ΧΧρροοννοολλοογγεείίττααιι σστταα441100--440000 ππ..ΧΧ.... ΤΤοο όόννοοµµαα ττηηςς ννεεκκρρήήςς κκοοππέέλλααςς,, πποουυ ππααρριισσττάάννεεττααιι κκααθθιισσττήή,, εείίννααιι χχααρρααγγµµέέννοο σσττοοεεππάάννωω ττµµήήµµαα ττηηςς σσττήήλληηςς:: ΗΗΓΓΗΗΣΣΩΩ ΠΠΡΡΟΟΞΞΕΕΝΝΟΟ.. ΕΕίίννααιι ηη ΗΗγγηησσώώ,, πποουυ ααννααφφέέρρεεττααιι κκααιι σσττοο πποοίίηηµµαα,,κκόόρρηη ττοουυ ΠΠρροοξξέέννοουυ..

Οργάνωσε µε τους συµµαθητές και τους φίλους σου µια επίσκεψη στον αρχαιολο-γικό χώρο του Κεραµεικού. Περπάτησε ανάµεσα στις µαρµάρινες στήλες και άκουσετο κελάρυσµα του Ηριδανού. Κοιτάζοντας τις γαλήνιες µορφές των µνηµείων, θα αι-σθανθείς πως όλοι τους συνεχίζουν να ζουν µαζί µας. Ίσως νιώσεις ότι περπατά δίπλα σου και η Μύρτις...

11