Αποτελεί προτεινόμενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική ματιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουμε καμία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

1

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΓΕΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Θέμα 4ης Γραπτής Εργασίας

ΘΕΜΑ: Ποιά αυταρχικά πολιτικά συστήματα επικράτησαν στην Ευρώπη και γιατί κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου; Αναφερθείτε στις διαφορές και τις ομοιότητές τους, στις συνθήκες που τα ευνόησαν και στις συνέπειες που είχαν για την ευρωπαϊκή και διεθνή ισορροπία και ειρήνη. Χρησιμοποιείστε συγκεκριμένα παραδείγματα.

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2011

ΠΡΟΤΥΠΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Αποτελεί προτεινόμενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική ματιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουμε καμία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

2

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η περίοδος του Μεσοπόλεμου εκτείνεται μεταξύ Πρώτου και Δεύτερου

Παγκοσμίου Πολέμου. Χαρακτηρίζεται από τα αποτελέσματα του Α΄ Παγκοσμίου

Πολέμου, ενώ δημιουργεί τις συνθήκες για την εμφάνιση του επόμενου. Το τέλος του Α΄

Παγκοσμίου επέφερε σημαντικές αλλαγές σε οικονομικό, κοινωνικό, πολιτιστικό και

πολιτικό επίπεδο.

Από πολιτικής άποψης σήμανε το τέλος του φιλελευθερισμού και την εμφάνιση

αυταρχικών καθεστώτων. Με αυτά θα ασχοληθούμε σ’ αυτή την εργασία και

συγκεκριμένα αφού δούμε ποια είναι αυτά τα αυταρχικά καθεστώτα, θα εξετάσουμε τους

λόγους για τους οποίους εμφανίστηκαν σ’ αυτή την περίοδο, θα αναφέρουμε τις διαφορές

και τις ομοιότητές τους, τις συνθήκες που τα ευνόησαν και στις συνέπειες που είχαν για

την ευρωπαϊκή και διεθνή ισορροπία και ειρήνη.

Αποτελεί προτεινόμενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική ματιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουμε καμία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

3

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΑΥΤΑΡΧΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

Ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος σηματοδότησε την αρχή μιας βαθιάς πολιτικής κρίσης

στην Ευρώπη, κατά την οποία αμφισβητήθηκε έντονα το φιλελεύθερο πολιτικό σύστημα

και ενισχύθηκε ο φασισμός και ο κομμουνισμός, δύο συστήματα που διέδωσαν την πίστη

στην κεντρική διεύθυνση της οικονομίας και στον κρατικό παρεμβατισμό.1 Τα

σοσιαλιστικά κόμματα αποτελούσαν την εναλλακτική λύση στον καταδικασμένο παλαιό

κόσμο. Η κοινωνία ήταν έτοιμη για αλλαγή. Εκείνο που χρειαζόταν ήταν ένα σινιάλο για

να ξεσηκωθεί ο λαός, το οποίο έδωσε η Ρώσικη Επανάσταση.2

Το αυταρχικό, διεφθαρμένο και ανίκανο τσαρικό καθεστώς είχε ελάχιστα

ερείσματα στον ρωσικό πληθυσμό και οι περισσότερες επαγγελματικές και κοινωνικές

ομάδες προσέβλεπαν στην πτώση του τσάρου και στη λειτουργία αντιπροσωπευτικών

δημοκρατικών θεσμών. Η οικονομική κατάρρευση, η ακυβερνησία και οι άθλιες συνθήκες

διαβίωσης των κατοίκων οδήγησαν τον τσάρο σε παραίτηση.3

Η απόφαση των φιλελεύθερων να συνεχίσουν τον καταστροφικό για τη Ρωσία

πόλεμο και η αδυναμία αντίδρασης των μενσεβίκων και των σοσιαλεπαναστατών από τη

μία και η φιλειρηνική πολιτική των μπολσεβίκων σε συνδυασμό με τις ριζοσπαστικές

αλλαγές που επαγγέλλονταν, αύξησαν την επιρροή τους σε εργάτες και αγρότες και

οδήγησαν στην επικράτησή τους. Η επάνοδος από την εξορία του χαρισματικού τους

ηγέτη, του Λένιν, έδωσε νέα πνοή στο κόμμα των μπολσεβίκων. Καθοριστικό ρόλο έπαιξε

η εμπιστοσύνη που είχε ο στρατός στους μπολσεβίκους, τους οποίους θεωρούσε εγγύηση

για την ενότητα της Ρωσίας.4

Η απάντηση στην κοινωνική επανάσταση ήταν η ριζοσπαστική δεξιά, η οποία

αντέδρασε στην άνοδο της εργατικής τάξης. Ο Λένιν και ο Στάλιν αποτελούσαν μια

μεγάλη απειλή για τους ακροδεξιούς και στάθηκαν η αφορμή για την εμφάνιση

ακροδεξιών κομμάτων. Σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξή τους ήταν η

κατάρρευση των παλαιών καθεστώτων και των κυρίαρχων κοινωνικών τάξεων.5

1 Κ. Ράπτης, Γενική Ιστορία της Ευρώπης, κατά τον 19ο και 20ο αιώνα, Ε.Α.Π., Πάτρα, 2000, σ.167. 2 E.J. Hobsbawn, Η εποχή των Άκρων. Ο σύντομος 20ος αιώνας 1914-1991, Θεμέλιο, Αθήνα, 2002, σ.80 3 Κ. Ράπτης, ό.π., σ.176. 4 στο ίδιο, σ.σ.176-177. 5 E.J. Hobsbawn, ό.π., σ.σ.166-167

Αποτελεί προτεινόμενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική ματιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουμε καμία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

4

Η έλλειψη ικανοποίησης όλων των χωρών από τις συνθήκες ειρήνης, η οικονομική

κρίση του 1929, η ανέχεια της συντριπτικής πλειοψηφίας του πληθυσμού, ο

χρεοκοπημένος φιλελευθερισμός και η επικράτηση του κομμουνισμού δημιούργησαν τις

κατάλληλες συνθήκες για την εμφάνιση ακροδεξιών κομμάτων.

Η απογοήτευση για τα ελάχιστα κέρδη που είχε αποκομίσει από τον πόλεμο η

Ιταλία, η φτώχεια των κατοίκων και η δυσαρέσκεια από μια ανίκανη κυβέρνηση

δημιούργησαν ένα κλίμα αναταραχής από το οποίο επωφελούνταν οι σοσιαλιστές, οι

οποίοι έτρεφαν μεγάλη συμπάθεια προς τον μπολσεβικισμό και αναδείχτηκαν τρίτο κόμμα

στις εκλογές του 1919. Με την πολιτική κάλυψη και την ενθάρρυνση των σοσιαλιστών,

ενώσεις εργατών προχωρούσαν σε καταλήψεις εργοστασίων στις πόλεις, ενώ στην

ύπαιθρο ομάδες ακτημόνων χωρικών διεκδικούσαν τη διανομή τους. Τέτοια κατάσταση

πολιτικής αστάθειας και κοινωνικής αναταραχής εκμεταλλεύτηκε ο Μουσολίνι, ο οποίος

αναδείχτηκε εμπνευστής και ηγέτης του φασιστικού κινήματος της Ιταλίας.6

Οι ταπεινωτικές συνθήκες ειρήνης που επιβλήθηκαν στη Γερμανία και η επιβολή

μιας κυβέρνησης που δεν είχε νομιμοποιηθεί στη συνείδηση σημαντικού τμήματος του

γερμανικού πληθυσμού οδήγησαν στην εμφάνιση του ναζισμού, ιδρυτής του οποίου ήταν

ο Αδόλφος Χίτλερ. Το πληγωμένο γόητρο των Γερμανών και η επικράτηση της άποψης

ότι η Γερμανία ήταν θύμα συμπαιγνίας αποτέλεσαν το θεωρητικό υπόβαθρο του κόμματος

του Χίτλερ. Η οικονομική κρίση που έπληξε τη γερμανική οικονομία, η τεράστια

δυσφορία των αγροτών λόγω της πτώσης των τιμών των αγροτικών προϊόντων και της

επιβάρυνσής τους με χρέη και φόρους, η δυσφορία των μισθωτών, συνταξιούχων,

μικροεπιχειρηματιών και καταστηματαρχών, οι οποίοι συμπιέζονταν οικονομικά και

κοινωνικά και η αντίδραση των εργατών και των έξι εκατομμυρίων ανέργων λόγω της

εξαθλίωσής τους ευνόησε τις δυνάμεις που κινούνταν στα άκρα του πολιτικού φάσματος,

τους κομμουνιστές και τους ναζιστές. Ο φόβος των μεσαίων στρωμάτων για το

ενδεχόμενο μιας κομμουνιστικής Επανάστασης, τους οδήγησε να στηρίξουν το κόμμα του

Χίτλερ. Την άνοδο του Χίτλερ διευκόλυνε η αδυναμία των σοσιαλδημοκρατών να

σχηματίσουν κυβέρνηση και η ικανότητά του να συσπειρώσει το λαό κάτω από το φόβο

ενός κοινού εχθρού των κομμουνιστών, τους οποίους και κατεδίωξε.7

6 Κ. Ράπτης, ό.π., σ.188 7 στο ίδιο, σ.σ. 190-193

Αποτελεί προτεινόμενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική ματιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουμε καμία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

5

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

Ο θρίαμβος των Μπολσεβίκων στη Ρωσία και των φασιστών στην Ιταλία έστησαν

τους δύο πόλους γύρω από τους οποίους θα περιστρεφόταν η πολιτική ζωή της χώρας και

οι διεθνείς σχέσεις. Αυτός ο διπολισμός δικαιολογεί την αστάθεια που γνώρισε η

ευρωπαϊκή ήπειρος τις επόμενες δεκαετίες.8

Η Οκτωβριανή Επανάσταση διέδιδε συνθήματα για διανομή της γης στους ακτή-

μονες χωρικούς και για άμεση ειρήνη, ψωμί στους φτωχούς των πόλεων, υψηλότερα

ημερομίσθια και λιγότερες ώρες εργασίας στους εργάτες. Η επαναστατική ιδιοφυΐα του

Λένιν είχε διαμορφώσει ένα «κόμμα νέου τύπου», έναν αυστηρά συγκεντρωτικό, άρτια

οργανωμένο και πειθαρχημένο μηχανισμό, τον οποίο συγκροτούσαν μικρές

αποτελεσματικές οργανώσεις. Το κόμμα απαιτούσε από τα μέλη του απόλυτη αφοσίωση

και αυταπάρνηση, αναβιώνοντας κατά κάποιο τρόπο το πνεύμα των μοναστικών ταγμάτων

του Μεσαίωνα.9

Σε αντίθεση με την κομμουνιστική επανάσταση, τα φασιστικά κινήματα κατέλαβαν

την εξουσία με συμμετοχή σε δημοκρατικές εκλογές. Υπήρξαν τα αρχέτυπα μιας νέας

μορφής δικτατορίας που χρησιμοποιούσε όλα τα μέσα της μαζικής προπαγάνδας και της

μαζικής καταστολής για να επιτύχουν τον έλεγχο όλων των πλευρών της δημόσιας και της

ιδιωτικής ζωής. Προχώρησαν σε εκκαθαρίσεις αντιφρονούντων10 και εσωκομματικών

αντιπάλων. Ο Χίτλερ βέβαια στράφηκε ενάντια στους Εβραίους, τους οποίους θεωρούσε

υπεύθυνους για τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα που βρέθηκε η χώρα.11

Προχώρησαν στην κατάλυση της δημοκρατίας. Στην Ιταλία τη Βουλή αντικατέστησε το

Συμβούλιο των fasci και των συντεχνιών. Ο Χίτλερ μετά από ένα χρόνο στην εξουσία

διέλυσε όλα τα πολιτικά κόμματα, κατάργησε τα συνδικάτα και κατάσχεσε όλους τους

οικονομικούς πόρους.12

Ικανοποίησαν τα βασικά αιτήματα των μεσαίων τάξεων με τις υποσχέσεις για

αποσόβηση της κομμουνιστικής επανάστασης, για οικονομική ασφάλεια και για εθνικούς

8 T.C.W. Blanning, Ιστορία της Ευρώπης, Αθήνα: Τουρίκης, 2009, σ.225 9 Κ. Ράπτης, ό.π., σ.σ.176-177. 10 Ε. Hobsbawm, ό.π., σ. 168 11 T.C.W. Blanning, ό.π., σ.233 12 Κ. Ράπτης, ό.π., σ.193

Αποτελεί προτεινόμενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική ματιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουμε καμία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

6

θριάμβους. Το φασιστικό κόμμα στήριζε τη δύναμή του στα πελατειακά δίκτυα του

κράτους και στηριζόταν από τις φασιστικές πολιτοφυλακές, την αστυνομία και τη μυστική

πολιτική αστυνομία.13 Το ναζιστικό απέκτησε λαϊκή αποδοχή, καθώς κατάφερε να

δαμάσει την ανεργία και να αντιμετωπίσει τη μεγάλη οικονομική ύφεση. Ο Χίτλερ

εφάρμοσε ευρύ κοινωνικό πρόγραμμα, το οποίο περιελάμβανε διακοπές, αθλητισμό και τη

διάδοση του «αυτοκινήτου του λαού. Τέλος ικανοποιούσε τον αναγεννημένο γερμανικό

εθνικισμό με την εθνικιστική ρητορική του και τη δυναμική εξωτερική πολιτική του.14

Τα ακροδεξιά κόμματα χαρακτηρίζονταν από κορπορατισμό, αυταρχισμό,

εθνικισμό, μιλιταρισμό, συγκεντρωτισμό και εχθρότητα προς τους διανοούμενους.

Αξιοποίησαν την κινητοποίηση των μαζών και κυνήγησαν σοσιαλιστές και κομμουνιστές.

Θεοποιήθηκε η προσωπικότητα του ηγέτη, ενώ προβλήθηκε έντονα η ιδέα της δημιουργίας

ενός νέου ανθρώπου. Ο ναζισμός διακρινόταν από ακραίο ρατσισμό και απόλυτο

αντισημιτισμό, ενώ ο ιταλικός φασισμός δεν διακρινόταν για τέτοιου είδους

αποκλεισμούς. Επέβαλαν αυστηρή λογοκρισία, ασφυκτικό έλεγχο σε όλες τις βαθμίδες της

εκπαίδευσης και υποχρέωναν τους νέους και τις νέες να οργανώνονται στις νεολαίες, οι

οποίες είχαν στόχο τη δημιουργία τυφλών υπηκόων.15

13 T.C.W. Blanning, ό.π., σ.232 14 Κ. Ράπτης, ό.π., σ.193 15 στο ίδιο, σ.σ.193-194

Αποτελεί προτεινόμενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική ματιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουμε καμία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

7

ΤΑ ΑΥΤΑΡΧΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ

ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ

Η επαναστατική φλόγα της Ρωσίας εξαπλώθηκε γρήγορα στην Κεντρική Ευρώπη.

Έτσι μια σειρά επαναστατικά κινήματα ξέσπασαν στις ηττημένες και ταπεινωμένες

Γερμανία και Αυστροουγγαρία. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες το οικονομικό,

κοινωνικό και πολιτικό κατεστημένο αντέδρασε στα επαναστατικά κινήματα, στις

απεργίες και στις κινητοποιήσεις πυροδοτώντας κλίμα έντασης. Ανελέητη ήταν η

καταστολή των κινημάτων στη Γερμανία και στην Ουγγαρία. Σημειώθηκαν συλλήψεις

συνδικαλιστών, κήρυξη Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών στη Γαλλία ως παράνομης,

επέμβαση του στρατού στην Ισπανία για να καταπνίξει το απεργιακό κίνημα που έπαιρνε

ανησυχητικές διαστάσεις. Όλες οι εξεγέρσεις γίνονταν κάτω από την ενθάρρυνση της Γ'

Διεθνούς. Η επιθυμία των Ρώσων κομμουνιστών να ηγεμονεύσουν στον χώρο της

σοσιαλδημοκρατίας προκάλεσε τη διαίρεση του διεθνούς εργατικού και σοσιαλιστικού

κινήματος.16

Η επέκταση κομμουνιστικών κομμάτων προκάλεσε την αντίδραση του φασισμού

και του ναζισμού, τα οποία αποτέλεσαν πρότυπα για διάφορα κινήματα και καθεστώτα σε

ολόκληρη την Ευρώπη. Ο αυταρχισμός στην Ευρώπη πήρε διάφορες μορφές. Στην

Πολωνία, ο στρατηγός σοσιαλιστικών ιδεολογικών καταβολών Ρilsudski οργάνωσε

πραξικόπημα το 1926 και επέβαλε αυταρχικό καθεστώς με την υποστήριξη της Αριστεράς.

Τα αυταρχικά καθεστώτα στα Βαλκάνια επιβλήθηκαν ως μοναρχικές δικτατορίες με

υποστήριξη των μοναρχών. Συντηρητικά και αυταρχικά καθεστώτα. προσηλωμένα στις

αρχές του έθνους, της καθολικής θρησκείας και της οικογένειας επικράτησαν στην

Κεντρική Ευρώπη και στην Ιβηρική Χερσόνησο.17

Η άνοδος του φασισμού στην ηπειρωτική Ευρώπη συνέβαλε στην ανάπτυξη ενός

ισχυρού φασιστικού κινήματος. Για να προλάβουν τον κίνδυνο επιβολής ενός

ολοκληρωτικού καθεστώτος ιταλικού ή γερμανικού τύπου οι σοσιαλιστές, οι ριζοσπάστες

16 Κ. Ράπτης,ό.π., σ.182 17 στο ίδιο, σ.195

Αποτελεί προτεινόμενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική ματιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουμε καμία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

8

και οι κομμουνιστές συγκρότησαν το λεγόμενο «Λαϊκό Μέτωπο» επιβάλλοντας τη

συνεργασία των κομμουνιστικών κομμάτων.18

Η ανατροπή του γεωπολιτικού καθεστώτος, η άρνηση των Γερμανών να

αναγνωρίσουν τις ταπεινωτικές και άδικες κατά τη γνώμη τους, συνθήκες, και οι

δυσβάστακτοι όροι των επανορθώσεων τους οδήγησε να θελήσουν την αναθεώρηση των

όρων των συνθηκών. Η επικράτηση του ναζισμού στη Γερμανία ανέτρεψε τα δεδομένα της

ευρωπαϊκής διπλωματίας. Ο Χίτλερ αποφασισμένος να ακυρώσει στην πράξη τις Συνθήκες

του 1919 πρωταγωνίστησε στην αποσταθεροποίηση της Ευρώπης οδηγώντας την στον Β'

Παγκόσμιο Πόλεμο. Μια σειρά από ενέργειες αποδεικνύουν την στάση που είχε σκοπό να

κρατήσει. Το 1933 η Γερμανία αποχώρησε από την Κοινωνία των Εθνών, το 1934 οι ναζί

υποκίνησαν πραξικόπημα στην Αυστρία, ενώ το 1935 οι όροι της Συνθήκης των

Βερσαλλιών για την αποστρατιωτικοποίηση της Γερμανίας παραβιάστηκαν κατάφωρα, με

την επιβολή της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας των Γερμανών και τη

στρατιωτικοποίηση της Ρηνανίας. Το 1936 υπογράφτηκε πρωτόκολλο συνεργασίας της

ναζιστικής Γερμανίας με τη φασιστική Ιταλία, το 1937 ο Χίτλερ έλαβε την ιστορική

απόφαση να προχωρήσει στη συγκρότηση της «Μεγάλης Γερμανίας», προσαρτώντας τις

γερμανικές κοινότητες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης στο γερμανικό Ράιχ και

διεκδικώντας τον ζωτικό χώρο που πίστευε ότι αναλογούσε στη Γερμανία. Τον Μάρτιο

του 1938 τα γερμανικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Αυστρία επιβάλλοντας την

πραξικοπηματική προσάρτηση της χώρας στη Γερμανία. Τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου,

με τη συγκατάθεση μάλιστα της Γαλλίας και της Βρετανίας, ο γερμανικός στρατός

εισέβαλλε στην Τσεχοσλοβακία προσαρτώντας τη Σουδητία, περιοχή που ζούσαν πολλοί

Γερμανοί. Όλες οι ενέργειές του έδειχναν ότι προετοιμαζόταν για να πάρει εκδίκηση για

τις ταπεινωτικές συνθήκες του 1919.19

18 Κ. Ράπτης, ό.π., σ.198 19 στο ίδιο, σ.201

Αποτελεί προτεινόμενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική ματιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουμε καμία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

9

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Τα τεράστια οικονομικά προβλήματα, οι οξύτατες κοινωνικές αντιθέσεις και το

πληγωμένο εθνικό γόητρο δεν αντιμετωπίστηκαν με το δημοκρατικό σύστημα, το οποίο

καταλύθηκε από ολοκληρωτικά καθεστώτα. H Οκτωβριανή Επανάσταση καθόρισε

αποφασιστικά την πορεία της Ευρώπης και ολόκληρου του κόσμου μέχρι τα τέλη του 20ού

αιώνα, όμως η μεγάλη απειλή για τους φιλελεύθερους θεσμούς προήλθε από την

Ακροδεξιά.

Η ενίσχυση των ακροδεξιών κομμάτων και η μετατροπή τους σε κινήματα

εξουσίας κατά τη μεσοπολεμική περίοδο οφείλεται στην κατάρρευση των παλαιών

αυτοκρατορικών καθεστώτων, στην εξασθένηση των κυρίαρχων κοινωνικών τάξεων, στην

υποστήριξη και αποδοχή τους από τα μικροαστικά και μεσοαστικά στρώματα. Δυστυχώς η

επιβολή τους οδήγησε την Ευρώπη σε ένα νέο πόλεμο, πιο καταστροφικό από τον πρώτο,

ο οποίος σήμανε και το τέλος της Ευρώπης ως μεγάλης δύναμης.

Αποτελεί προτεινόμενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική ματιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουμε καμία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

www.arnos.gr www.oktonia.com www.uni-learn.gr

10

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ράπτης Κ., Γενική Ιστορία της Ευρώπης, κατά τον 19ο και 20ο αιώνα, Ε.Α.Π., Πάτρα,

2000.

Blanning, T.C.W., (επιμ.), Ιστορία της Ευρώπης, Τουρίκης, Αθήνα, 2009.

Hobsbawm E., H Εποχή των Άκρων, Θεμέλιο, Αθήνα, 1997.