Γιάννου Βασιλική

10. Η πτώχευση του 1893 και ο Διεθνής Οικονομικός

Έλεγχος

Γιάννου Βασιλική

Το 1893 η Ελλάδα αδυνατούσε να εξυπηρετήσει τα τοκοχρεολύσια των εξωτερικών της δανείων και ζήτησε επαναδιαπραγμάτευση του δημόσιου χρέους της.

Η «πτώχευση» δεν ήταν ασυνήθιστη επιλογή των φτωχότερων κρατών.

Στην Ελλάδα όμως είχε μεγάλο πολιτικό κόστος. Οι διαπραγματεύσεις με τις πιστώτριες χώρες

συνεχίστηκαν μέχρι τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897.

Η ήττα του ελληνικού στρατού και η υποχρέωση της Ελλάδας να καταβάλει υπέρογκες πολεμικές αποζημιώσεις στην Οθωμανική αυτοκρατορία έθεσαν το ζήτημα σε νέες βάσεις.

Πώς οδηγηθήκαμε στην πτώχευση του 1893

Γιάννου Βασιλική

Πτώχευση

Πολεμικές αποζημιώσεις

Αδυναμία του οφειλέτη να πληρώσει τα χρέη του στην προκαθορισμένη ημερομηνία. Το ελληνικό κράτος δεν μπορούσε να πληρώσει τα τοκοχρεολύσια (= τμήμα των δανείων και των τόκων) στην προκαθορισμένη ημερομηνία.

Χρήματα που έπρεπε να πληρώσει η ηττημένη Ελλάδα στη νικήτρια Τουρκία για τις δαπάνες που έκανε για τον πόλεμο που δεν προκάλεσε η ίδια.

Γιάννου Βασιλική

Γελοιογραφία εποχής που αποτυπώνει τον Χ. Τρικούπη δαφνοστεφανομένο με το ανάθεμα της πτώχευσης της χώρας.

Γιάννου Βασιλική

Τα οικονομικά του ελληνικού κράτους οδηγήθηκαν σε καθεστώς Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (ΔΟΕ).

Εκπρόσωποι έξι δυνάμεων (Αγγλία, Γαλλία, Αυστρία, Γερμανία, Ρωσία, Ιταλία) ανέλαβαν τη διαχείριση βασικών κρατικών εσόδων.

Επρόκειτο για τα έσοδα των μονοπωλίων αλατιού, φωτιστικού πετρελαίου, σπίρτων, παιγνιόχαρτων, χαρτιού σιγαρέτων, τα έσοδα από την εξόρυξη της σμύριδας της Νάξου, το φόρο καπνού, τα λιμενικά δικαιώματα του Πειραιά, το φόρο χαρτοσήμου κ.λπ

Το ύψος αυτών των εσόδων ανερχόταν σε 28.000.000 έως 30.000.000 δραχμές.

Ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος (ΔΟΕ)

Γιάννου Βασιλική

ΔΟΕ

Μονοπώλιο

Λιμενικά δικαιώματα

Διεθνής οικονομική επιτροπή η οποία ανέλαβε τη διαχείριση κάποιων βασικών εσόδων του ελληνικού κράτους, ώστε να εξασφαλιστούν τα χρήματα για την πολεμική αποζημίωση.

Ένα προϊόν παράγεται από μία μόνο επιχείρηση, η οποία, αφού δεν υπάρχει ανταγωνισμός, πουλά το προϊόν σε υψηλή τιμή.

Ένα τέλος που καταβάλλονταν ως αντίτιμο για το δικαίωμα χρήσης του λιμανιού.

Γιάννου Βασιλική

Γιάννου Βασιλική

Στόχος , η καταβολή της πολεμικής αποζημίωσης ύψους 92.000.000 δραχμών και η εξυπηρέτηση των άλλων δανείων.

Η διεθνής επιτροπή (1898 ξεκινά τις εργασίες της) αντιμετώπισε τις τρέχουσες ανάγκες με ένα μεγάλο δάνειο, με την εγγύηση των Δυνάμεων.

Ο ΔΟΕ λειτούργησε επιπρόσθετα ως τεχνικό συμβουλευτικό σώμα, συμβάλλοντας στη βελτίωση των επιδόσεων της ελληνικής οικονομίας.

Η λειτουργία του ΔΟΕ

Γιάννου Βασιλική

Δάνειο με την εγγύηση των Δυνάμεων

Για να χορηγηθεί ένα δάνειο, θα πρέπει να παρουσιαστεί κάποιος εγγυητής, που να βεβαιώνει στην τράπεζα ότι στην περίπτωση που ο δανειζόμενος δεν αποπληρώσει το δάνειο, θα αναλάβει την υποχρέωση της αποπληρωμής. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το ρόλο του εγγυητή στο δάνειο της Ελλάδας τον έπαιξαν οι Μεγάλες Δυνάμεις.

Γιάννου Βασιλική

Τα αποτελέσματα ήταν θετικά και έγιναν ορατά λίγα χρόνια αργότερα.

Η εγγύηση των Δυνάμεων αύξησε την πιστοληπτική ικανότητα του κράτους.

Ο έλεγχος απάλλαξε τους δημοσιονομικούς μηχανισμούς από δυσλειτουργίες του παρελθόντος.

Το 1910, (παρά τα προβλήματα εξαιτίας της σταφιδικής κρίσης και παρά το ότι η αποπληρωμή των δανείων εξακολουθούσε να απορροφά το 1/3 των εθνικών εσόδων), τα δημόσια οικονομικά μπορούσαν να χαρακτηριστούν υγιή.

Τα αποτελέσματα από τον ΔΟΕ

Γιάννου Βασιλική

Οι προϋπολογισμοί ήταν ελαφρώς πλεονασματικοί και οι οικονομικές δυνατότητες του κράτους αυξημένες.

Αυτή η θετική εξέλιξη επέτρεψε τις μεταρρυθμίσεις των πρώτων κυβερνήσεων του Ελευθερίου Βενιζέλου.

Την πολεμική προετοιμασία και τη συμμετοχή στους Βαλκανικούς πολέμους, χωρίς τις επιπτώσεις που είχαν στην οικονομία οι πολεμικές κινητοποιήσεις του παρελθόντος.

Γιάννου Βασιλική

Πιστοληπτική ικανότητα

Δημοσιονομικοί μηχανισμοί

Η ικανότητα του κράτους να συνάπτει δάνεια. Αυτό αυξήθηκε, γιατί εξυγιάνθηκαν τα οικονομικά του κράτους και αποκαταστάθηκε η δυνατότητά του να αποπληρώνει τα δάνεια. Δημιουργήθηκε ξανά εμπιστοσύνη στους τραπεζικούς κύκλους του εξωτερικού και χορηγούσαν πρόθυμα δάνεια στην Ελλάδα.

Όργανα της διοίκησης που ελέγχουν την εφαρμογή της δημοσιονομικής πολιτικής, δηλαδή της φορολογίας και των δημοσίων δαπανών.

Γιάννου Βασιλική

https://www.youtube.com/watch?v=L4ut6O5eQqI