Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας:Προστασία Θαλασσίου Περιβάλλοντος

ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2016-17

ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ Ι Ι Ι : Δ ΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ

ΔΡ. ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ ΜΠΟΥΡΤΖΗΣ

Ζώνες Εθνικής Δικαιοδοσίας

Η Ανοικτή Θάλασσα και ο Διεθνής Βυθός

Το Περιβάλλον και η Επιστημονική Έρευνα στο έθιμο και το θεσμικό πλαίσιο του 1958

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

•Εθιμική αρχή η απαγόρευση χρήσης της περιοχής του κράτους για τη πρόκληση βλάβης σε άλλο κράτος ή στο πλαίσιο δραστηριότητας υπό την δικαιοδοσία του

•Αναφορά στις Συνθήκες του 1958, μόνο ως προς την ανάγκη προστασίας των ζώντων θαλασσίων πόρων

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ

•Εθιμική Ελευθερία των Ανοικτών Θαλασσών

•Έλεγχος Παράκτιου Κράτους στην Αιγιαλίτιδα Ζώνη

•Σύμβαση για την Ηπειρωτική Υφαλοκρηπίδα (άρθ. 5.1 και 5.5):

◦ Μη αναίτια παρεμπόδιση «βασικής» ΘΕ

◦ Χορήγηση Άδειας Παράκτιου Κράτους για έρευνα σχετική με την ΗΥ

Επιστημονική Έρευνα (Ελευθερία της Ανοικτής Θάλασσας)

Βασική Έρευνα

Επιστημονική Έρευνα

Εφαρμοσμένη Έρευνα

Εξερεύνηση και ΕκμετάλλευσηΣτρατιωτικές και Υδρογραφικές

Μελέτες (Surveys)

5

Το Περιβάλλον και η Επιστημονική Έρευνα στις θεσμικές διεργασίες της περιόδου πριν τη Σύμβαση του 1982ΤΡΙΤΗ ΥΠΟΕΠΙΤΡΟΠΗ SEABED COMMITTEE

“Preservation of the marine environment (including the sea-bed); Elimination and prevention of pollution of the marine environment (including the sea-bed); Scientific research concerning the marine environment (including the sea-bed); Development and transfer of technology; Other matters.”

ΤΡΙΤΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ UNCLOS III: Συνέχιση έργου 3ης ΥΠΟΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Κεντρικές Θεματικές

• Προστασία Θαλασσίου Περιβάλλοντος

• Θαλάσσια Επιστημονική Έρευνα

ΛΟΓΟΙ:

Ανάδειξη περιβαλλοντικών προβλημάτων στο θαλάσσιο χώρο κατά τις δεκαετίες 1960 και 1970

Προστασία Θαλασσίου Περιβάλλοντος

Ο Θαλάσσιος Χώρος

ΘΑΛΑΣΣΙΟΣ ΧΩΡΟΣ

ΦΥΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΦΥΣΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ

ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΥΠΟΔΟΜΕΣ (Π.Χ. ΛΙΜΕΝΕΣ)

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (Π.Χ. ΝΑΥΣΙΠΛΟΪΑ)

ΧΡΗΣΗ ΠΟΡΩΝ (Π.Χ. ΕΞΟΡΥΞΗ)

Χρήστες του Θαλασσίου Χώρου

ΚράτηΔιεθνή

Μορφώματα

Διεθνείς Οργανισμοί

Διεθνείς Οργανώσεις και Ενώσεις

Ιδιώτες

Άτομα

Συλλογικές Ομάδες

Παράγοντες Πιέσεων για το Θαλάσσιο Περιβάλλον

•ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

•ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΠΟΛΛΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΣΕ

ΠΑΡΑΚΤΙΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

•ΧΡΗΣΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΩΣ ΚΥΡΙΑΣ ΠΗΓΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ Η ΔΙΑ ΘΑΛΑΣΣΗΣ

ΜΕΤΑΦΟΡΑ

•ΑΥΞΗΣΗ ΧΡΗΣΗΣ/ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ

•ΕΝΤΑΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΧΩΡΟΥ ΩΣ ΠΕΔΙΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

(ΑΛΙΕΙΑ)

•ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

• ΟΡΙΣΜΟΣ ΘΑΛΑΣΣΙΑΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΡΡΙΨΗΣ

• ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΛΑΙΣΙΟUNCLOS 1982

• ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ UNEP

• 18 ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

• ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

• ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΘΑΛΑΣΣΩΝ

• ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΙΕΙΑ

• ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Ι.Μ.Ο.

• ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗ ΜΟΛΥΝΣΗ ΑΠΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ

• ΑΛΛΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ

ΤΟΜΕΑΚΕΣ / ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΑΛΛΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΤΟΜΕΑΚΕΣ / ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ

ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΘΑΛΑΣΣΩΝ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ

UNCLOS

1982

Βασικές Έννοιες στο Θαλάσσιο Χώρο –Θαλάσσιο Περιβάλλον

;;;

Δεν υπάρχει ορισμός στη ΣΔΘ ή σε κάποια παγκόσμια συμφωνία

Θεωρείται ότι περιλαμβάνει το θαλάσσιο χώρο στο σύνολο του και ό,τι περιλαμβάνεται σε αυτόν

Βασικές Έννοιες στο Θαλάσσιο Χώρο –Ρύπανση και Απόρριψη

Άρθρο 1(4) ΣΔΘ: Ορισμός Ρύπανσης◦ «…εισαγωγή από τον άνθρωπο, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο, ουσιών ή ενέργειας στο θαλάσσιο

περιβάλλον και στις εκβολές των ποταμών, που έχει ή ενδέχεται να έχει δυσμενείς επιπτώσεις…»

Άρθρο 1(4) ΣΔΘ: Ορισμός Απόρριψης◦ «οποιαδήποτε εσκεμμένη απόρριψη αποβλήτων ή άλλων υλών …»

◦ «οποιαδήποτε καταβύθιση πλοίων, αεροσκαφών, εξεδρών ή άλλων κατασκευών στη θάλασσα.»

◦ Δεν περιλαμβάνει:

◦ την απόρριψη αποβλήτων ή άλλων υλών που είναι αποτέλεσμα κανονικής δραστηριότητας των παραπάνω…

◦ την εναπόθεση υλών …»

Σύμβαση Δικαίου της Θάλασσας:

Κατηγορίες Ρυθμίσεων:

•Διεθνείς κανόνες για τον έλεγχο της ρύπανσης του θαλάσσιου περιβάλλοντος

•Προστασία & διαχείριση θαλάσσιων ζώντων πόρων

Μέρος ΧΙΙ– 11 ειδικά Τμήματα – 45 άρθρα

•Γενική Υποχρέωση Κρατών η προστασία και διατήρηση του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (άρθρα 192 και 194)

•Αναγνώριση κυριαρχικού δικαιώματος εκμετάλλευσης και διαχείρισης φυσικών πόρων (άρθρο 193)

Δικαιοδοσία Κρατών και Προστασία Θαλασσίου Περιβάλλοντας

Α. Κράτους σημαίας

-Γενικός κανόνας: Υποχρέωση κράτους σημαίας να εφαρμόζει την εθνική (ή διεθνή όντας συμβαλλόμενο μέρος) νομοθεσία οπουδήποτε και αν προκληθεί ρύπανση

-Η δικαιοδοσία του είναι αποκλειστική στην α.θ. και συντρέχουσα σε ζώνες δικαιοδοσίας του παράκτιου κράτους (αιγιαλίτιδα, ΑΟΖ – προτεραιότητα παράκτιου κράτους στην α’ περίπτωση και κράτους σημαίας στη β’ περίπτωση)

Β. Παράκτιου κράτους

-Οι εθνικές ρυθμίσεις προστασίας δύνανται να είναι αυστηρότερες σε σχέση με τα διεθνή πρότυπα (π.χ. MARPOL 73/78) στην αιγιαλίτιδα ζώνη, αρκεί να μην θίγεται το δικαίωμα αβλαβούς διέλευσης & πλου διέλευσης

-Στην ΑΟΖ δεν πρέπει να είναι αυστηρότεροι σε σύγκριση με τους γενικώς αποδεκτούς διεθνείς κανόνες (MARPOL 73/78)

-Σεβασμός στην ελευθερία της ναυσιπλοΐας

Γ. Κράτος Λιμένα

Κατηγοριοποίηση και Αντιμετώπιση Προβλημάτων Θαλασσίου Περιβάλλοντος στη ΣΔΘ

Γενική Υποχρέωση Υιοθέτησης Διεθνών και Εθνικών Κανόνων σχετικά με τη:

•Ρύπανση από χερσαίες πηγές (άρθρο 207)

•Ρύπανση προερχόμενη από δραστηριότητες στην υφαλοκρηπίδα και τον θαλάσσιο βυθό (άρθρο 208)

•Ρύπανση προερχόμενη από δραστηριότητες στην Περιοχή (άρθρο 209)

•Ρύπανση προερχόμενη από απορρίψεις (άρθρο 210)

•Ρύπανση προερχόμενη από πλοία (άρθρο 211)

•Ρύπανση προερχόμενη από την ατμόσφαιρα (άρθρο 212)

Κατηγοριοποίηση και Αντιμετώπιση Προβλημάτων Θαλασσίου Περιβάλλοντος στη ΣΔΘ (2)

Χερσαίες πηγές44%

Υφαλοκρηπίδα/

Θαλάσσιο βυθό

1%

Απορρίψεις10%

Ναυτιλία12%

Ατμόσφαιρα33%•Χερσαίες πηγές

•Δραστηριότητες στην υφαλοκρηπίδα και τον θαλάσσιο βυθό

•Απορρίψεις

•Ναυτιλία

•Προερχόμενη από την ατμόσφαιρα

ΑΛΛΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΤΟΜΕΑΚΕΣ / ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ

ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΘΑΛΑΣΣΩΝ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ

UNCLOS

1982

• Περιφερειακά Συστήματα Προστασίας

• Συμβάσεις Πλαίσια με ειδικά θεματικά Πρωτόκολλα

• Δημιουργία: Δεκαετία 1970

Σύστημα Περιφερειακών

Θαλασσών (UNEP)

• Δημιουργία: κυρίως τη Δεκαετία 1990

• Περιφερειακοί Οργανισμοί με κεντρικό ζητούμενο την αλιευτική δραστηριότητα σε συγκεκριμένες περιοχές

• Μπορούν να συμπίπτουν ή όχι με περιοχές του ΣΠΘ

Περιφερειακοί Οργανισμοί Αλιείας

(FAO)

• Δημιουργία: Τέλη δεκαετίας 1990 με μορφή ad hoc προγραμμάτων

• Ευρείες θαλάσσιες περιοχές με οικολογικά παρά πολιτικά ή οικονομικά κριτήρια

• Εφαρμογή Οικοσυστημικής Προσέγγισης

Προγράμματα Μεγάλων Θαλασσίων

Οικοσυστημάτων (GEF)

Το Σύστημα Περιφερειακών Θαλασσών (1)

•Κύριος άξονας της περιφερειακής περιβαλλοντικής προστασίας σήμερα είναι το ΣΠΘ

•Δεκαετία 1970-80: Αρχική στόχευση του ΣΠΘ, η αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης στις πηγές της

•Δεκαετία 1990 και έπειτα: Σταδιακή επέκταση σε γενικότερα ζητήματα όπως η βιοποικιλότητα

•Επέκταση σε κοινωνικό-οικονομικές παραμέτρους βιώσιμης ανάπτυξης. Πχ. 2008 Πρωτόκολλο ICZM – Σύμβαση Βαρκελώνης για τη Μεσόγειο

Το Σύστημα Περιφερειακών Θαλασσών (2)•Διαχείριση Παράκτιας Περιοχής

•Οικοσυστήματα και Βιοποικιλότητα

•Ρύπανση προερχόμενη από την ξηρά

•Θαλάσσια Απορρίμματα

•Ναυτιλιακή και Ρύπανση προερχόμενη από τη θάλασσα

•Μικρά Νησιά

•Επείγοντα Περιστατικά Ρύπανσης

Αλλά και…

ειδικότερα ζητήματα σχετιζόμενα με την εκάστοτε περιοχή

Το Σύστημα Περιφερειακών Θαλασσών

Περιφερειακοί Οργανισμοί Αλιείας

Προγράμματα Μεγάλων Θαλασσίων Οικοσυστημάτωνhttp://lme.edc.uri.edu/images/Content/Downloads/DigitalMaps/L

ME66_watersheds.pdf

ΑΛΛΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΤΟΜΕΑΚΕΣ / ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ

ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΘΑΛΑΣΣΩΝ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ

UNCLOS

1982

Θεματικές Αντιμετωπίσεις Προβλημάτων

Πηγή Ρύπανσης Πρώτες Προσπάθειες Αντιμετώπισης

Σημερινό Καθεστώς

Χερσαίες Πηγές Διεθνή Κείμενα Περιφερειακού Χαρακτήρα (Σύστημα Περιφερειακών Θαλασσών)

UNCLOSΔιεθνή Κείμενα Περιφερειακού ΧαρακτήραΠαγκόσμιο Επίπεδο: Πλάνο Δράσης GPA (1995)

ΔραστηριότητεςΥφαλοκρηπίδας

Διεθνή Κείμενα Περιφερειακού Χαρακτήρα (Σύστημα Περιφερειακών Θαλασσών)

UNCLOSΔιεθνή Κείμενα Περιφερειακού Χαρακτήρα

Απόρριψη Συνθήκη Λονδίνου 1972 (Dumping Convention)

UNCLOSΠρωτόκολλο Λονδίνου 1996

Πλοία και ΑτυχηματικήΡύπανση

OilPol 1954 UNCLOSMARPOL 73/78

Θεματικές Αντιμετωπίσεις Προβλημάτων

Θεματικές Σημερινό Καθεστώς

Πρόληψη Ρύπανσης UNCLOSInternational Convention Relating to Intervention on the High Seas in Cases of Oil Pollution Casualties (1969)International Convention on Oil Pollution Preparedness, Response and Co-operation (OPRC), 1990Protocol on Preparedness, Response and Co-operation to pollution Incidents by Hazardous and Noxious Substances, 2000 (OPRC-HNS Protocol)International Convention on the Control of Harmful Anti-fouling Systems on Ships (AFS), 2001International Convention for the Control and Management of Ships' Ballast Water and Sediments, 2004The Hong Kong International Convention for the Safe and Environmentally Sound Recycling of Ships, 2009

Θεματικές Αντιμετωπίσεις Προβλημάτων

Θεματικές Σημερινό Καθεστώς

Ευθύνη και Αποζημίωση International Convention on Civil Liability for Oil Pollution Damage (CLC), 19691992 Protocol to the International Convention on the Establishment of an International Fund for Compensation for Oil Pollution Damage (FUND 1992)Convention relating to Civil Liability in the Field of Maritime Carriage of Nuclear Material (NUCLEAR), 1971International Convention on Liability and Compensation for Damage in Connection with the Carriage of Hazardous and Noxious Substances by Sea (HNS), 1996 (and its 2010 Protocol)International Convention on Civil Liability for Bunker Oil Pollution Damage, 2001