Ο Φιλόλογος στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση: από την επιλογή του επαγγέλματος στην άσκησή του

Θεοδώρα Χασεκίδου-Μάρκου, Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων

Β/θμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Θεσσαλονίκης

Βήματα-κριτήρια επιλογής της Κατεύθυνσης

• Αυτογνωσία για τα ενδιαφέροντα, τις προτιμήσεις, τις κλίσεις, τα ταλέντα, τις επιδόσεις, τις ικανότητες, τις δεξιότητες

Με τη διαδικασία της συμβουλευτικής και του σχολικού επαγγελματικού προσανατολισμού παρέχονται έγκυρες πληροφορίες, οδηγίες και βοήθεια για σπουδές και επαγγέλματα.

Πρώτιστο μέλημα για την σωστή επιλογή σπουδών και επαγγέλματος είναι να αποκτήσει κάποιος αυτογνωσία, να μάθει ποιος είναι, τι θέλει και τι μπορεί να κάνει. Να βεβαιωθεί για τα πραγματικά του ενδιαφέροντα, τις κλίσεις, τις προτιμήσεις, τα ταλέντα. Να είναι σίγουρος για το «ποιος είναι πραγματικά»

• Να διερευνήσει τις γενικές του ικανότητες και ειδικές δεξιότητες, ώστε να προσανατολιστεί με μεγαλύτερη σιγουριά για την κατεύθυνση και, κυρίως, για το επίπεδο των σπουδών και της επαγγελματικής του διαδρομής και ανέλιξης. Να μάθει όχι μόνο τι τον ενδιαφέρει, αλλά και τι μπορεί να κάνει.

• Οι επιδόσεις στα επιμέρους μαθήματα, αλλά και η γενική επίδοση (στο γενικό τους σύνολο) στο σχολείο, είναι ένα πρώτο κριτήριο. Οι μαθητικές επιδόσεις, βέβαια, δεν αποτελούν απόλυτο και μοναδικό κριτήριο για την επαγγελματική επιτυχία ενός ανθρώπου στο μέλλον.

• Οι επιδόσεις μπορεί να βελτιωθούν ριζικά, εφόσον υπάρχει ισχυρή θέληση, επιμονή και στόχοι ζωής για την επίτευξή τους. Η δύναμη της θέλησης έχει μεγάλη σημασία, ίσως τη μεγαλύτερη από οποιοδήποτε άλλο στοιχείο της προσωπικότητας,

Γνώση του κόσμου της εργασίας- προοπτικές των επαγγελμάτων, συνθήκες και αμοιβές εργασίας

• Να διερευνήσει με τη βοήθεια των συμβούλων σταδιοδρομίας και τις έγκυρες πηγές πληροφόρησης τον κόσμο της εργασίας, τις συνθήκες και αμοιβές απασχόλησης, το περιεχόμενο, το είδος, τις προϋποθέσεις, την ιεραρχική ανέλιξη που προσφέρουν και, κυρίως, να αποκτήσει έγκυρη πληροφόρηση για τις προοπτικές των επαγγελμάτων. Σύμφωνα με τελευταίες έρευνες η πλειονότητα των νέων σήμερα επιλέγει τις σπουδές και το επάγγελμα ή τα επαγγέλματα που θα ακολουθήσει, με βασικό κριτήριο τις προοπτικές τους.

• όσο ισχυρό και αν είναι το κριτήριο αυτό, δεν πρέπει να είναι το μοναδικό. Αναγκαίο είναι να συνεκτιμάται με τα άλλα κριτήρια και, κυρίως, με το βαθμό ταύτισης της προσωπικότητας με το επάγγελμα, γιατί αν ένα επάγγελμα δεν ταιριάζει στο χαρακτήρα, τις προτιμήσεις, τις κλίσεις ενός ατόμου, δεν θα πρέπει να επιλέγεται, όσο εξαιρετικές και αν είναι οι προοπτικές του.

Οικογενειακό περιβάλλον (κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο

οικογένειας-επάγγελμα γονέων)• Το οικογενειακό περιβάλλον, η οικογενειακή παράδοση

και κουλτούρα, βαρύνουν επίσης στην επιλογή• αρκετοί γονείς επιχειρούν να επιβάλουν στα παιδιά τους

τις δικές τους επιθυμίες, όσον αφορά τις σπουδές και το επάγγελμα που αυτά θα ακολουθήσουν

• Πολλοί νέοι ή νέες πιέζονται υπέρμετρα, για να σπουδάσουν μια από τις επιστήμες που θεωρούνται ότι αποτελούν το εισιτήριο για κοινωνική και οικονομική άνοδο (γιατρός, μηχανικός, δικηγόρος) ή να ακολουθήσουν το οικογενειακό επάγγελμα.

• Δεν θα πρέπει να παραγνωρίζεται ο ρόλος των οικονομικών δυνατοτήτων που έχει κάθε οικογένεια για τις σπουδές των παιδιών (τόπος-διάρκεια σπουδών)

Το φύλο

• το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα εξακολουθεί να προσανατολίζει τις νεαρές γυναίκες προς σπουδές και επαγγέλματα που χαρακτηρίζονται ως τυπικά γυναικεία, ανεξάρτητα από τη ζήτηση που αυτά έχουν στην αγορά εργασίας.

• το σχολείο και τα διδακτικά προγράμματα δεν δίνουν αρκετή έμφαση σε θέματα που αφορούν την ισότητα των φύλων και την ενημέρωση για τη θέση των γυναικών στην κοινωνία, στον καταμερισμό της εργασίας και των οικογενειακών ρόλων κατά φύλα και στο μοντέλο της γυναίκας που συμμετέχει ισότιμα στον επαγγελματικό χώρο και στα κέντρα λήψης αποφάσεων.

Η τελική απόφαση • Αφού σταθμιστούν όλα τα παραπάνω, ο

ενδιαφερόμενος προχωρά στο επόμενο, στο πιο σημαντικό και ουσιαστικό βήμα της ζωής του: επιλέγει τις σπουδές που θα ακολουθήσει ή και τα επαγγέλματα που θα ασκήσει και τα οποία, θα σηματοδοτήσουν τη ζωή του όλη. Η όλη διαδικασία, τα βήματα μέχρι τη λήψη της κορυφαίας αυτής απόφασης, γίνονται με σοβαρότητα, με σύνεση, ελεύθερη βούληση.

• Να επιλέξει τα επαγγέλματα που πραγματικά του ταιριάζουν, και στις απαιτήσεις των οποίων μπορεί να αντεπεξέλθει.

Κατευθύνσεις

• Iδιαίτερες κλίσεις του μαθητή σε σχέση με το περιεχόμενο των μαθημάτων της κατεύθυνσης.

• Περιεχόμενο των μαθημάτων της κατεύθυνσης που θα επιλέξει και στη Β’  και στη Γ’  Λυκείου.

• Προτιμήσεις του για το τμήμα που θέλει να φοιτήσει, εφόσον θέλει να φοιτήσει σε κάποιο ΑΕΙ ή ΤΕΙ, και κατά συνέπεια, για το επάγγελμα που θέλει να ακολουθήσει μελλοντικά. Τα τμήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης χωρίζονται σε πέντε ευρείες ομάδες, οι οποίες ονομάζονται Επιστημονικά Πεδία, το γενικό περιεχόμενο των οποίων και τις σχέσεις τους με τις κατευθύνσεις του λυκείου θα πρέπει να έχει υπόψη του ο μαθητής πριν επιλέξει την κατεύθυνσή του.

Προοπτικές Θεωρητικής Κατεύθυνσης

• Τη θεωρητική κατεύθυνση αναμένεται να ακολουθήσουν κυρίως οι μαθητές που θέλουν να σπουδάσουν σε κάποια σχολή του Επιστημονικού Πεδίου Ι (Ανθρωπιστικές, Νομικές & Κοινωνικές Επιστήμες). Στην περίπτωση αυτή ο βαθμός πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση εξαρτάται, εκτός από το Απολυτήριο του Ενιαίου (Γενικού) Λυκείου, από τα εξής μαθήματα αυξημένης βαρύτητας, τα οποία θα παρακολουθήσει ο μαθητής στη Γ’ Λυκείου (με συνολικό συντελεστή 2 ή 20% στον υπολογισμό των μορίων για την τριτοβάθμια εκπαίδευση):

• Αρχαία Ελληνικά (υποχρεωτικό μάθημα κατεύθυνσης - συντελεστής 1,3).

• Ιστορία (υποχρεωτικό μάθημα κατεύθυνσης - συντελεστής 0,7).

Προοπτικές Θεωρητικής Κατεύθυνσης • Μια δεύτερη επιλογή από τη Θεωρητική Κατεύθυνση

είναι το Επιστημονικό Πεδίο V (Επιστήμες Οικονομίας & Διοίκησης), εφόσον ο μαθητής παρακολουθήσει τα μαθηματικά γενικής παιδείας και τις Αρχές Οικονομικής Θεωρίας ως μάθημα επιλογής στη Γ’ Λυκείου. Στην περίπτωση αυτή τα μαθήματα αυξημένης βαρύτητας είναι:

• Αρχές Οικονομικής Θεωρίας (επιλογής - συντελεστής 1,3).

• Μαθηματικά & Στοιχεία Στατιστικής (γενικής παιδείας - συντελεστής 0,7).

• Επίσης, ένας μαθητής της Θεωρητικής Κατεύθυνσης μπορεί να κατευθυνθεί προς τα Επιστημονικά Πεδία II, III και IV επιλέγοντας συγκεκριμένα μαθήματα γενικής παιδείας (στη Γ’ Λυκείου) ως μαθήματα αυξημένης βαρύτητας με συνολικό συντελεστή 1,3 (δηλαδή 13% στο βαθμό εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση).

Κλασικές σπουδές

• Πολύ καλή γνώση της νέας ελληνικής γλώσσας

• αγάπη για την αρχαία ελληνική γραμματεία (δεν εννοούμε μόνο αγάπη για τη γραμματική και το συντακτικό= εργαλεία για την προσέγγιση της γλώσσας) και τον πνευματικό πλούτο της αρχαιότητας

• αγάπη για την Ιστορία, τη Λογοτεχνία

Σπουδές και πτυχία που οδηγούν στο επάγγελμα του Φιλολόγου

Φιλοσοφική Θεσσαλονίκης• Τμήμα Φιλολογίας με τρεις τομείς: τον Τομέα Κλασικών Σπουδών, τον Τομέα Μεσαιωνικών και Νέων

Ελληνικών Σπουδών (Μ.Ν.Ε.Σ.) και τον Τομέα Γλωσσολογίας • Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας με τέσσερις Τομείς: Αρχαίας Ελληνικής, Ρωμαϊκής, Βυζαντινής και Μεσαιωνικής

Ιστορίας Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας, Λαογραφίας και Kοινωνικής

Ανθρωπολογίας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Αρχαίας και Βυζαντινής Τέχνης και

Πολιτισμού Ιστορίας της Τέχνης• Τμήμα Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής με δύο τομείς: Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής

Σπουδές και πτυχία που οδηγούν στο επάγγελμα του Φιλολόγου

• Φιλοσοφική Αθηνών• Τμήμα Φιλολογίας • Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας • Τμήμα Φιλοσοφίας - Παιδαγωγικής και

Ψυχολογίας και Πρόγραμμα Ψυχολογίας • Φιλοσοφική Σχολή: Ρέθυμνο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Τμήμα Φιλολογίας Τμήμα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών

Σπουδές και πτυχία που οδηγούν στο επάγγελμα του Φιλολόγου

Ιωάννινα• Τμήμα Φιλολογίας με τρεις Τομείς: τον Τομέα

Κλασικής Φιλολογίας, τον Τομέα Μεσαιωνικής και Νεοελληνικής Φιλολογίας, και τον Τομέα Γλωσσολογίας.

• Το Τμήμα Φ.Π.Ψ. με τρεις Τομείς: τον Τομέα Φιλοσοφίας, τον Τομέα Παιδαγωγικής και της Ψυχολογίας

• Το Ιστορικό και Αρχαιολογικό Τμήμα με τέσσερις Τομείς: τον Τομέα Ιστορίας Νεοτέρων Χρόνων, τον Τομέα Αρχαίας και Μεσαιωνικής Ιστορίας,

• τον Τομέα Αρχαιολογίας και • τον Τομέα Λαογραφίας.

Σπουδές και πτυχία που οδηγούν στο επάγγελμα του Φιλολόγου

Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πατρών

Τμήμα Φιλολογίας • Κλασικές Σπουδές (Αρχαία Ελληνικά και

Λατινικά)• Βυζαντινές και Νεοελληνικές Σπουδές• Γλωσσολογία• Τμήμα Φιλοσοφίας

Σπουδές και πτυχία που οδηγούν στο επάγγελμα του Φιλολόγου

Κομοτηνή Τμήμα Ιστορίας και ΕθνολογίαςΤμήμα Ελληνικής ΦιλολογίαςΤμήμα Γλωσσών, Φιλολογίας και Πολιτισμού

Παρευξεινίων ΧωρώνΑιγαίουΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ  Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και ΙστορίαςΤμήμα μεσογειακών σπουδών- κατεύθυνση

Αρχαιολογία

Σπουδές και πτυχία που οδηγούν στο επάγγελμα του Φιλολόγου

• Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών και Πολιτισμικών Σπουδών με έδρα την Καλαμάτα:

Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών

Τμήμα Φιλολογίας• ΕΑΠ:Σπουδές στον ευρωπαϊκό πολιτισμό• Σπουδές στο εξωτερικό (αναγνώριση

από ΔΟΑΤΑΠ)

Α.Σ.Ε.Π. Κλάδος ΠΕ 02 Φιλολόγων

• Πτυχίο Φιλοσοφικού Τμήματος Φιλοσοφικής Σχολής (κωδ. 0201)

• ή Πτυχίο Φιλολογίας (κωδ. 0202) • ή Ελληνικής Φιλολογίας (κωδ. 0203) ή Ιστορίας

και Αρχαιολογίας (κωδ. 0204) • ή Ιστορίας και Εθνολογίας (κωδ. 0205) • ή Ιστορίας−Αρχαιολογίας−Κοινωνικής

Ανθρωπολογίας με κατευθύνσεις Ιστορίας (κωδ.0206) και Αρχαιολογίας (κωδ.0207)

• ή Ιστορίας (κωδ.0208) • ή Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας

(κωδ. 0209) • ή Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής (κωδ.0210)

Α.Σ.Ε.Π. Κλάδος ΠΕ 02 Φιλολόγων

• ή Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών (κωδ. 0211)

• ή Φιλοσοφίας (κωδ. 0212), ΑΕΙ Πανεπιστημιακού τομέα της ημεδαπής ή ισότιμο και αντίστοιχο ειδικότητας της αλλοδαπής

• ή Πτυχίο Φιλοσοφίας (κωδ. 0213) • ή Ιστορίας Αρχαιολογίας (κωδ. 0214) • ή Κλασσικών Σπουδών (κωδ. 0215) • ή Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών

(κωδ.0216), του Πανεπιστημίου της Κύπρου.

Παιδαγωγική και διδακτική επάρκεια

• Σύμφωνα με τη σύγχρονη παιδαγωγική θεωρία και έρευνα το περιεχόμενο των προγραμμάτων εκπαίδευσης των μελλοντικών εκπαιδευτικών θα πρέπει να καλύπτει τους ακόλουθους τομείς:

• α. Σπουδές ειδικότητας• β. Παιδαγωγική κατάρτιση• γ. Διδακτική κατάρτιση• δ. Πρακτική Άσκηση• Με το Νέο Νόμο θα απαιτείται το Πιστοποιητικό

παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας

α. Σπουδές ειδικότητας

Καλή γνώση του διδακτικού αντικειμένου• Αρχαία ελληνική γραμματεία (μετάφραση-

πρωτότυπο)• Νέα ελληνική γλώσσα/ ΄Εκφραση-΄Εκθεση• Λογοτεχνία• Ιστορία• Φιλοσοφία• Λατινικά• Ψυχολογία

β. Παιδαγωγική κατάρτιση• Γνώση της λειτουργίας του ελληνικού

εκπαιδευτικού συστήματος και του σχολείου• αντιμετώπιση προβλημάτων της

καθημερινής σχολικής ζωής, όπως:• προβλήματα προσαρμογής και συμπεριφοράς• αμοιβές- ποινές μαθητών• κίνητρα μάθησης• επικοινωνία και ψυχολογικό κλίμα στο σχολικό

περιβάλλον• σχέσεις μεταξύ εκπαιδευτικών- μαθητών-

γονέων

β. Παιδαγωγική κατάρτιση

• παιδαγωγικές θεωρίες• θεωρίες μάθησης• στρατηγικές διαχείρισης της τάξης• χρήση της τεχνολογίας στη διδασκαλία• θέματα διαπολιτισμικής αγωγής• θέματα εκπαίδευσης και φύλου• θέματα ειδικής αγωγής και μαθησιακά προβλήματα• προβλήματα σχετικά με την παιδική ή την εφηβική ηλικία• κρούσματα νεανικής παραβατικότητας• οικογενειακά ή προσωπικά προβλήματα των μαθητών• επιδράσεις του σχολείου στη διαμόρφωση της

προσωπικότητάς

γ. Διδακτική κατάρτιση

• Γενική διδακτική (αρχές για όλα τα μαθήματα): σχεδιασμός, διεξαγωγή και αξιολόγηση της διδασκαλίας

• Ειδική διδακτική (για κάθε μάθημα ξεχωριστά): σκοποί και στόχοι διδασκαλίας, μέθοδοι, πορεία, και μορφές διδασκαλίας, διδακτικές ενέργειες, χρήση εποπτικών και άλλων διδακτικών μέσων, τρόποι και τεχνικές αξιολόγησης των μαθητών

δ. Πρακτική Άσκηση

• Η Π.Α. συνήθως αποτελείται από την παρακολούθηση της διδασκαλίας έμπειρων εκπαιδευτικών και διδακτικές ασκήσεις από τον υποψήφιο εκπαιδευτικό

• Στο εξωτερικό διαρκεί έως και ένα έτος• Στην Ελλάδα πραγματοποιείται μόνο σε

ορισμένα πανεπιστημιακά τμήματα για κάποιες ώρες

Τελικά ερωτήματα

• Αγαπώ το γνωστικό μου αντικείμενο;• Αγαπώ τα παιδιά; • Έχω υπομονή;• Έχω κατανόηση;• Έχω μεγαλοψυχία;• Αντέχω την αμφισβήτηση;• Έχω το θάρρος να παραδεχθώ την αδυναμία μου;• Πιστεύω ότι ο ρόλος μου είναι να μεταδίδω γνώσεις ή

την αγάπη για τη γνώση;• Θέλω οι μαθητές μου να έχουν ελεύθερη και δημιουργική

σκέψη;

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!