Ζ «Ρνκαληηθή» πεξίνδνο ησλ ηερλώλ ζηε Γύζε

ΙΤΑΛΙΑ Page 1

ΤΝΟΦΖ ΣΧΝ ΚΤΡΗΧΣΔΡΧΝ ΥΟΛΧΝ ΣΟΤ ΡΟΜΑΝΣΗΜΟΤ ΣΖ ΓΤΖ

(ΜΔΡΟ 5ν)

ΗΣΑΛΗΑ

Βαζηζκέλν ζε ζεηξά παξαδόζεσλ ηνπ Πξπηάλεσο ηεο Παληείνπ, Γεωργίοσ Μ.

Παπατατδή, πξνο ηνπο ηειεηνθνίηνπο ηεο Αλσηάηεο ρνιήο Πνιηηηθώλ Δπηζηεκώλ

(1945). Οη παξαδόζεηο απηέο, ζπκπεξηιακβάλνληαη ζηελ Β΄ έθδνζε ηνπ 1957, κε

ηίηιν θεθαιαίνπ „Η πομανηική πεπίοδορ ηος πνεςμαηικού πολιηιζμού ζηη Δύζη‟.

Δπηκέιεηα-ζπγγξαθή: Ζάρβανος Γεώργιος

ηελ Ηηαιία, ην ξνκαληηθό θίλεκα είρε ραξαθηήξα επαλαζηαηηθό, θαη ε

θηινινγηθή παξαγσγή, θαηά θάπνην ηξόπν «ζπζηξαηεύεηαη» πξνο ηνπο

αγώλεο ησλ Ηηαιώλ ππέξ ηεο πνιηηηθήο ηνπο αλεμαξηεζίαο θαη ηηο

επαλαζηάζεηο ησλ βνξείσλ επαξρηώλ, θαηά ηεο θπξηαξρίαο ησλ

απζηξηαθώλ. Χο γλσζηόλ, ε Απζηξία δηαδέρζεθε ηελ Ηζπαλία ζηελ εγεκνλία ηεο

Ηηαιίαο κε ηελ πεξίθεκε «Δηξήλε ηεο Οπηξέρηεο»1 ηνπ 1713, έρνληαο πξνζαξηήζεη

ηελ πνιηηεία ηνπ Μηιάλνπ θαη ην βαζίιεην ηεο Νάπνιεο. Ζ Απζηξηαθή θπξηαξρία,

θαηέζηεζε ην βόξεην ηκήκα ηεο ρεξζνλήζνπ ζεκαληηθό θέληξν ηεο δηαλνήζεσο, θαη

πόιεηο όπσο ην Μηιάλν, ε Φισξεληία θαη ε Βελεηία, απνηέιεζαλ ζηέξεν έδαθνο γηα

ηελ πξνβνιή ησλ ηδεώλ κεγάισλ δηαλνεηώλ θαη θηινζόθσλ ηεο επνρήο εθείλεο, όπσο

ν Antonio Genovesi θαη ν Cesare Beccaria.

Ζ γαιιηθή επαλάζηαζε θαη νη λαπνιεόληεηνη

πόιεκνη (1796-1815), δηέζπεηξαλ ζηνλ

επξύηεξν ρώξν ηεο επξσπατθήο Ζπείξνπ, ηηο

ηδέεο ηεο Ηζόηεηνο, ηεο Διεπζεξίαο θαη ηεο

Αδειθνζύλεο , ζέηνληαο έηζη ηε βάζε γηα ηε

δηακόξθσζε ηνπ ηηαιηθνύ εζληζκνύ ˙ ηδέα

πνπ ζα πινπνηεζεί ζηνπο επηθείκελνπο

κεγάινπο «Πνιέκνπο ηεο Ηηαιηθήο

αλεμαξηεζίαο».

Ο πξώηνο πόιεκνο

αλεμαξηεζίαο ηεο Ηηαιίαο από

ηελ απζηξηαθή Απηνθξαηνξία

1 Όρα R.R. Palmer, ‘A History of the Modern World’ 2α ζκδ. 1961, ςς. 234-237.

Ζ «Ρνκαληηθή» πεξίνδνο ησλ ηερλώλ ζηε Γύζε

ΙΤΑΛΙΑ Page 2

μέζπαζε ζηηο 23 Μαξηίνπ ηνπ 1848.

πγθεθξηκέλα, ν Κάξνινο Αιβέξηνο

ηεο αξδελίαο (Charles Albert) θαη ν

Λενπόιδνο ν 2νο

(Leopold II) ζην

κεγάιν Γνπθάην ηεο Σνζθάλεο,

ύζηεξ‟ από έλα κεγάιν θύκα

εμεγέξζεσλ πνπ μέζπαζε ζε πνιιέο

πεξηνρέο ηεο Ηηαιίαο, αλαγθάζηεθαλ

λα θάλνπλ παξαρσξήζεηο ζηνπο

δεκνθξαηηθνύο. Οη πόιεηο ηνπ

Μηιάλνπ θαη ηεο Βελεηίαο2

επαλαζηάηεζαλ, αλαγθάδνληαο έηζη ην Βαζίιεην ηεο αξδελίαο, ζε ζπλεξγαζία κε ηηο

Παπηθέο πνιηηείεο θαη ην Βαζίιεην ησλ δύν ηθειηώλ, λα θεξύμεη ηνλ πόιεκν πξνο

ηελ Απζηξία ˙ γεγνλόο όκσο πνπ επέθεξε ην ηξαγηθό απνηέιεζκα ηεο ηαπεηλσηηθήο

ήηηαο ησλ αξδελίσλ από ηνπο Απζηξηαθνύο, ζηελ πεξίθεκε κάρε ηεο Novara.

Ο δεύηεξνο πόιεκνο ηεο ηηαιηθήο αλεμαξηεζίαο, δηεμήρζε ζηηο 29 Απξηιίνπ ηνπ

1859 από ηνλ Ναπνιένληα ηνλ ΗΗΗ ηεο Γαιιίαο θαη ην βαζίιεην ηνπ Πηεδεκνληίνπ-

αξδελίαο (Kingdom of Piedmont-Sardinia), ελαληίνλ ηεο απζηξηαθήο

απηνθξαηνξίαο. Ο Κάκηιινο Μπέλζν ληε Καβνύξ3, έρνληαο δεδνκέλε ηελ

ζηξαηησηηθή ππεξνρή ησλ Απζηξηαθώλ έλαληη ησλ αξδελίσλ, ζεώξεζε σο

επηηαθηηθή, ηελ αλάγθε γηα ζπλεξγαζία ηνπ βαζηιείνπ κε άιιεο επξσπατθέο δπλάκεηο,

ώζηε λα δπλεζεί ην Piedmont, από ζέζε ηζρύνο πιένλ, λα δηεθδηθήζεη όιεο ηηο ππό

απζηξηαθή θπξηαξρία, πνιηηείεο ηεο βνξείνπ Ηηαιίαο. Τπό ην θαζεζηώο άθξαηεο

κπζηηθόηεηαο, ν Camillo Benso, ππνγξάθεη ζπλζήθε ζηξαηησηηθήο ζπλεξγαζίαο κε

ηνλ Ναπνιένληα ηεο Γαιιίαο, ζύκθσλα κε ηελ

νπνία ν Ναπνιέσλ, ζα βνεζήζεη ηε αξδελία

ζηνλ πόιεκν θαηά ηεο Απζηξίαο, ππό ηνλ όξν

όκσο ε αβνΐα θαη ε Νίθαηα λα πξνζαξηεζνύλ

ζηε γαιιηθή απηνθξαηνξία ˙ κηα ζπκθσλία

πνπ ζα δπζαξεζηήζεη ην κεγάιν εζληθό ήξσα

ηεο Ηηαιίαο Garibaldi, ν νπνίνο ιίγν αξγόηεξα

ζα νξγαλώζεη εθζηξαηεία πξνο ηε ηθειία˙

παξάιιεια δε, νη «θπλεγνί ησλ Άιπεσλ»4,

ληθνύλ ηνπο Απζηξηαθνύο ζηηο πόιεηο Varese

θαη Como. Ο Ναπνιέσλ όκσο, θνβνύκελνο

ηελ εκπινθή ηνπ κε ηνπο Γεξκαλνύο,

απνθαζίδεη λα ππνγξάςεη ζπλζήθε

πξνζσξηλνύ αθνπιηζκνύ κε ηελ Απζηξία ζηελ

Βηιιαθξάλθα (Villafranca), ηνλ Ηνύιην ηνπ

1859. Σνλ επόκελν ρξόλν, ηε εγθξίζεη Γαιιίαο

2 Σθμ. τ. επιμ.: Κφριεσ πόλεισ του, υπό αυςτριακι κυριαρχία, Βαςιλείου τθσ Λομβαρδίασ-Βενετίασ. 3 Σθμ. τ. επιμ.: Διωριςκείσ Πρωκυπουργόσ τθσ Σαρδθνίασ από τον Βίκτωρα Εμμανουιλ Β’, το 1852. 4 «Cacciatori delle Alpi». Σώμα διοικούμενο από τον Γκαριμπάλντι.

Ζ «Ρνκαληηθή» πεξίνδνο ησλ ηερλώλ ζηε Γύζε

ΙΤΑΛΙΑ Page 3

θαη Βξεηαλίαο , πξνζαξηώληαη ζην βαζίιεην ηεο

αξδελίαο, νη ηηαιηθέο πνιηηείεο ησλ Γνπθάησλ ηεο

Πάξκαο, ηεο Μνδέλαο θαη ηνπ κεγάινπ Γνπθάηνπ

ηεο Σνζθάλεο˙ ην κεγαιύηεξν κέξνο ηεο

Λνκβαξδίαο, καδί κε ην Μηιάλν, εδόζεζαλ από ηελ

Απζηξία ζηε Γαιιία, ε νπνία απηνκάησο ηα

παξαρώξεζε ζηε αξδελία.

ηηο 18 Φεβξνπαξίνπ 1861 εγθαζηδξύεηαη

επηζήκσο ην Βαζίιεην ηεο Ηηαιίαο, θαη ην βαζηιηθό

δηάδεκα θαζίζηαηαη ζύκβνιν εμνπζίαο ηνπ

Βαζηιέσο ηεο Ηηαιίαο, Βίθησξνο Δκκαλνπήι ΗΗ. Σν

δόγκα ηνπ εζληθνύ «Αιπηξσηηζκνύ»5, δεκηνπξγεί

ζπλζήθεο «πνιώζεσο», κεηαμύ ησλ πνιηηηθώλ ξεπκάησλ ζην εζσηεξηθό ηνπ θξάηνπο˙

θαηάζηαζε, πνπ ζα βξεζεί ζε αηηηαθή ζρέζε κε ηελ

αθνινπζνύκελε εμσηεξηθή πνιηηηθή ηνπ

αξηηζύζηαηνπ θξάηνπο ηνπ ηηαιηθνύ βαζηιείνπ. Ο

λενζηεθήο βαζηιεύο ηεο Ηηαιίαο, Βίθησξ Δκκαλνπήι

ΗΗ ηεο αβνΐαο, δελ είρε ζηελ επηθξάηεηά ηνπ ηνλ

έιεγρν ηεο Βελεηίαο θαη ηνπ Λάηζην (Lazio).

To 1862 γίλεηαη, από ηνλ Giuseppe Garibaldi, ε

πξώηε πξνζπάζεηα γηα ηελ θαηάιεςε ηεο Ρώκεο. Ο

πνιεκηθόο ζηόινο ηνπ κεγάινπ, εζληθνύ ήξσα ηεο

Ηηαιίαο, επξηζθόκελνο ζηηο αθηέο ηεο Genoa,

απνπιέεη κε πξννξηζκό ην Palermo ηεο ηθειίαο6˙

από εθεί, Ο Garibaldi, κε έλα εθζηξαηεπηηθό ζώκα,

απνηεινύκελν εθ δύν ρηιηάδσλ εζεινληώλ, ζα

νδνηπνξήζεη πξνο ηελ Catania (Καηάληα), ζηηο

αλαηνιηθέο αθηέο ηεο ηθειίαο˙ από εθεί, ν ζηόινο

ηνπ ζα εθπιεύζεη πξνο ηελ αθηή ηνπ Μέιηην7, λνηίσο

ηεο Καιαβξίαο. Σνλ Αύγνπζην, ν Γθαξηκπάιληη πξνζεγγίδεη ηελ πεξηνρή ηνπ

Aspromonte (Αζπξνκόληε) ηεο θεληξηθήο Καιαβξίαο, κε ζθνπό, ηελ επηθείκελε

πνξεία ηνπ πξνο ηε Ρώκε˙ δπζηπρώο, ε εθζηξαηεία ηνπ ζα αλαραηηηζζεί από ηνλ

Enrico Cialdini8˙ θαη ν Γθαξηκπάιληη ζα βξεζεί αηρκάισηνο, καδί κε ηνπο,

αθνζησκέλνπο ζ‟ απηόλ, εζεινληέο ηνπ, ζηελ πεξίθεκε «Μάρε ηνπ Αζπξνκνληε»9.

5 Ιταλιςτί ‘Irredente’,. 6 Όρα Holt, Edgar «The Making of Italy», 1815-1870. New York: εκδ. Murray Printing Company (1971), p. 258. 7 Σθμ. τ. επιμ.: θ ςθμερινι ονομαςία τθσ περιοχισ, είναι ‘Melito di Porto Salvo’. 8 Διοικθτισ των ςτρατευμάτων του βαςιλείου του Piedmonte. 9 Όρα Ridley, Jasper. Garibaldi.

Ζ «Ρνκαληηθή» πεξίνδνο ησλ ηερλώλ ζηε Γύζε

ΙΤΑΛΙΑ Page 4

Ζ δηαξθώο απμαλνκέλε έληαζε ζηηο ζρέζεηο

κεηαμύ Απζηξίαο θαη Πξσζίαο , έρεη σο

επαθόινπζν, ην μέζπαζκα ελόο ζθνδξνύ θύκαηνο

ακνηβαίσλ ερζξνπξαμηώλ αλάκεζα ζηηο δύν

απηνθξαηνξίεο, κε ζπλέπεηα ηνλ αλνηθηό, πιένλ,

πόιεκν ησλ δύν ρσξώλ, ζηηο 16 Ηνπλίνπ ηνπ 1866˙

ελώ έρεη ήδε πξνεγεζεί, ζηηο 8 Απξηιίνπ ηνπ απηνύ

έηνπο, ε ζπκθσλία ζηξαηησηηθήο ζπλεξγαζίαο

κεηαμύ ηεο ηηαιηθήο θπβεξλήζεσο θαη ηεο

πξσζηθήο απηνθξαηνξίαο. Θα αθνινπζήζνπλ νη

επηηπρεκέλεο ζε έθβαζε, ζηξαηησηηθέο επηρεηξήζεηο

ηνπ δηνηθεηνύ Cialdini, κε ζεκαληηθόηεξεο απηέο ηνπ Rovigo (11 Ηνπιίνπ 1866), ηνπ

Treviso (14 Ηνπιίνπ), ηνπ Vicenza (21 Ηνπιίνπ) θαη Udine ζηηο 22 Ηνπιίνπ˙ νη κάρεο

απηέο, όκσο, δελ ζα θαηαθέξνπλ, ηειηθώο, λα επηζθηάζνπλ ην γεγνλόο ηεο

θαηαζηξνθηθήο ήηηαο πνπ είρε ήδε ππνζηεί έλα κήλα ελσξίηεξα ν ηηαιηθόο ζηξαηόο,

ζηελ πεξηνρή Custoza, ηελ 24ε Ηνπλίνπ ηνπ 1866˙ κα θαη εάλ αθόκε επηζθίαδαλ ην

γεγνλόο απηό, ζα «σρξηνύζαλ» κπξνζηά ζηνλ νιέζξην θαηαπνληηζκό ηνπ ηηαιηθνύ

λαπηηθνύ ζηε λαπκαρία ηεο Lissa, ηνλ Ηνύιην ηνπ απηνύ

έηνπο. Ζ θαηάπαπζε ησλ ερζξνπξαμηώλ, ζπληειέζηεθε κε

ηελ «πλζήθε ηεο Βηέλλεο» ζηηο ηξεηο Οθησβξίνπ ηνπ

1866, ζύκθσλα κε ηελ νπνία, ε απζηξηαθή απηνθξαηνξία

ππερξενύην λα παξαηηεζεί ησλ θπξηαξρηθώλ ηεο

δηεθδηθήζεσλ επί ηεο Βελεηίαο, θαη λα παξαρσξήζεη ηα ελ

ιόγσ εδάθε ζηελ γαιιηθή απηνθξαηνξία, ε νπνία ηα

κεηαβηβάδεη κε ηελ ζεηξά ηεο ζην βαζίιεην ηεο Ηηαιίαο. Ζ

ζπλζήθε απηή, ζα ζεκάλεη ηελ νξηζηηθή δηάζπαζε ηνπ

βαζηιείνπ ηεο Λνκβαξδίαο- Βελεηίαο, δηόηη ε Λνκβαξδία

είρε ήδε, από ην 1859, πξνζαξηεζεί ζην βαζίιεην

ηεο αξδελίαο, ζην πιαίζην ησλ πξνβιεπνκέλσλ

ηεο πλζήθεο ηεο Επξίρεο.

Σππηθόο εθπξόζσπνο ηνπ «ξνκαληηθνύ»

πλεύκαηνο ζηελ Ηηαιία είλαη ν ινγνγξάθνο A.

Manzoni10

(1785-1873), ν νπνίνο θαη ζπλδπάδεη

ηελ θηινινγηθή παξαγσγή κε ηελ πνιηηηθή δξάζε11

.

Σν ζπγγξαθηθό έξγν ησλ Ugo Foscolo θαη Giacomo

Leopardi πξνεγείηαη ηνπ αληηζηνίρνπ έξγνπ ηνπ

Manzoni. Παξά ην γεγνλόο όηη ζηα ζπγγξαθηθά

πνλήκαηα ησλ κεγάισλ απηώλ δεκηνπξγώλ,

δηαθαίλνληαη θαιιηηερληθέο ξνπέο θαζαξώο

10 To 1819, o Manzoni, εξζδωκε τθν πρϊτθ του τραγωδία με τίτλο, «ΙΙ Conte di Carmagnola»˙ ζργο, που παρεβίαηε κάκετα τουσ κλαςςικοφσ, ςυμβατικοφσ κανόνεσ τθσ εποχισ του. Το 1860, τιμικθκε με τον τίτλο του «Γερουςιαςτοφ» από τον βαςιλζα Βίκτωρα Εμμανουιλ τον 2ο. 11 Όρα J. D. M. Ford, “Manzoni”, The Harvard Classics, 1909–14.

Ζ «Ρνκαληηθή» πεξίνδνο ησλ ηερλώλ ζηε Γύζε

ΙΤΑΛΙΑ Page 5

«ξνκαληηθέο», είλαη ελσξίο αθόκα λα γίλεη ιόγνο γηα ύπαξμε «ξνκαληηθνύ

θηλήκαηνο» ζηελ επνρή ηνπο. Ο Διιελνελεηόο Ugo Foscolo (1778-1827), πνηεηήο,

θξηηηθόο θαη πεδνγξάθνο, γελλήζεθε ζηε Εάθπλζν από ειιελίδα κεηέξα, ηελ

Γηακαληίλα παζε12

. Μεηά ηνλ ζάλαην ηνπ παηξόο ηνπ, ν νπνίνο εξγαδόηαλ ζην

Spalato (ζηελ ζεκεξηλή Κξναηία), ε νηθνγέλεηα Foscolo κεηνίθεζε ζηελ Βελεηία, θαη

ν Ugo νινθιήξσζε ηηο ζπνπδέο ηνπ ζην παλεπηζηήκην ηεο Padua˙ αλάκεζα ζηνπο

επηθαλείο θαζεγεηέο ηνπ εθεί ήηαλ θαη ν αββάο Melchiore Cesarotti, θαζεγεηήο ηεο

εβξατθήο θαη ηεο ειιεληθήο γιώζζαο, πνπ ε-ππν ηνπ ηδίνπ- εθπνλεζείζα ηηαιηθή

έθδνζε ηνπ έξγνπ «Ossian»13

, άζθεζε κεγάιε επηξξνή ζηε δηακόξθσζε ηεο

θαιιηηερληθήο επαηζζεζίαο θαη αηζζεηηθήο ηνπ Ugo. ηνλ Foscolo απνδίδεηαη ην

έξγν, θέξνλ ηνλ ηίηιν „Ultime lettere di Giacomo Ortis‟, κε ην νπνίν εηζήρζε ην

«βεξζεξηθό» πλεύκα ηνπ Goethe ζηελ ηηαιηθή θηινινγία.14

O Ugo –πνπ ην

πξαγκαηηθό ηνπ όλνκα ήηαλ Niccolo Foscolo- είρε ελεξγό ξόιν ζηηο πνιηηηθέο

δηακάρεο πνπ εμέζπαζαλ θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πηώζεσο ηεο Γεκνθξαηίαο ηεο

Βελεηίαο. Σν όξακά ηνπ όκσο γηα θαηάιπζε ηεο νιηγαξρίαο

θαη εγθαζηδξύζεσο κηαο - ηε αξσγή ηνπ Μ. Ναπνιένληνο -

δεκνθξαηίαο, απνδεηθλύεηαη «ρηκαηξηθό», δηόηη ζηηο 17

Οθησβξίνπ 1797 ππνγξάθεηαη ε «πλζήθε ηνπ

Compoformio», ζηελ νπνία ν Ναπνιέσλ παξαρσξεί ηελ

Βελεηία ζηελ απζηξηαθή απηνθξαηνξία. Σν γεγνλόο απηό

θινλίδεη ζε αηνκηθό επίπεδν ηελ εζηθή ππόζηαζε ηνπ

πνηεηνύ, εληνύηνηο, ζα ηνλ σζήζεη ζηε δεκηνπξγία ησλ

επηζηνιώλ πνπ πξναλεθέξζεζαλ15

. Σν 1807, ν Foscolo

έγξαςε ην έξγν “Dei Selpocri” (Οη ηάθνη), πνπ απνηειεί

12 C. A. Traversi και A. Ottolini, “Ugo Foscolo”. 13 Ο “Ossian” είναι το όνομα ενόσ υποκετικοφ αφθγθτι, ςτα πλαίςια ενόσ κφκλου ποιθμάτων κελτικϊν καταβολϊν, που μετζφραςε ο ςκωτςζηοσ ποιθτισ James Macpherson. O Melchiore Cesarotti μετζφραςε τα ποιιματα αυτά ςτθν ιταλικι γλϊςςα, και τα κατζςτθςε δθμοφιλι ςτο αναγνωςτικό κοινό τθσ εποχισ του. Ο “Ossian” (από τον “Oisin”, χαρακτιρα τθσ ιρλανδικισ μυκολογίασ) ενζπνευςε και τον Goethe, ο οποίοσ, ςε ςυνεργαςία με τον Johan Gottfried Herder, εξζδωκε το “Extract from a correspondence about Ossian and the songs of Ancient Peoples”, κατά τθν περίοδο του κινιματοσ “Sturm und Drang”. 14 Σθμ. τ. επιμ.: ο όροσ «βερκερικόσ» προζρχεται από το ζργο του Γκαίτε «Τα πάκθ του νεαροφ Βζρκερου» (Die Leiden des jungen Werther), που ςυνεγράφθ το 1774 μζςα ςε διάςτθμα τριϊν μθνϊν. Ο «Βζρκεροσ», είναι ζνα μυκιςτόρθμα ςε μορφι επιςτολϊν, γραμμζνεσ όλεσ από τον ιρωα του ζργου με αποδζκτθ ζναν φίλο του. Ο Γκαίτε, είχε ςυγκλονιςκεί από τθν είδθςθ ότι ο φίλοσ του Karl Wilhelm Jerusalem (1747-1772) αυτοκτόνθςε, επειδι μία μερίδα «ευγενϊν» του Βζςτλαρ τον «απζκλειςαν» από τον κφκλο τουσ, διότι ο Καρλ είχε «αντιποιθκεί» ευγενι καταγωγι˙ και ο ςφηυγοσ τθσ αγαπθμζνθσ του τοφ απαγόρευςε τθν είςοδο ςτο ςπίτι του. Ο Γκαίτε, ταυτίηοντασ το άτομό του με τον Jerusalem, αλλά μόνο ςτον βακμό που θ ςκζψθ τθσ αυτοκτονίασ γίνεται πράξθ, ζγραψε τον «Βζρκερο». Ο Otto Mann (“Deutsche Leteraturgeschichte”), παρατθρεί πωσ ο Γκαίτε «ςυνδυάηει το γεγονόσ αυτό με το δικό του αιςκθματικό κακεςτϊσ και με το κακεςτϊσ του καιροφ του». Ο Γκαίτε, κατάφερε να προκαλζςει μια μόδα «βερκεριςμοφ», ςτθν οποία πολλοί νζοι υπζκυψαν-μζχρι το επίπεδο τθσ αυτοκτονίασ-, ευριςκόμενοι ςτθν ιδία ςυναιςκθματικι κατάςταςθ που είχε βρεκεί και ο Jerusalem˙ ςτθν μεγάλθ αντίκεςθ μεταξφ του ατομικοφ τουσ αιςκθματικοφ κακεςτϊτοσ και του ψυχικοφ κακεςτϊτοσ τθσ εποχισ τουσ. 15 ‘Ultime lettere di Giacomo Ortis’.

Ζ «Ρνκαληηθή» πεξίνδνο ησλ ηερλώλ ζηε Γύζε

ΙΤΑΛΙΑ Page 6

έλα από ηα ύςηζηα ιπξηθά άζκαηα ηνπ

Διιελνηηαιηθνύ πλεύκαηνο.

Ο πνηεηήο θαη πεδνγξάθνο Giacomo

Leopardi (1798-1837) ππήξμε αζπγθξίησο

κεγάινο ξαςσδόο ηνπ αησλίνπ πόλνπ, θαη

εθθξαζηήο ηεο αγάπεο γηα ηελ παηξίδα, ηε

θύζε θαη ηνλ έξσηα16

. Παξαδίδεη ζηελ

ηζηνξία ηεο Ηηαιηθήο θηινινγίαο έξγα όπσο ην

“Il primo amore” 1817 θαη “Il passer

solitario”17

1819, ηε ζεηξά δηαιόγσλ

“Operette morali”, ηνλ “Consalvo” θαζώο θαη

πεδνγξαθήκαηα, αθνξώληα ζε θηινινγηθά θαη

θηινζνθηθά ζέκαηα. Ο πνηεηήο G. Scalvini

απνδίδεη πξώηνο ζηελ Ηηαιηθή γιώζζα ηνλ

“Faust” ηνπ Goethe, παξάιιεια δε ν Fr. de

Sanctis (1818-1883), εγθάζεηξθηνο ζην

θξνύξην “San Elmo” ιόγσ πνιηηηθώλ

πεπνηζήζεσλ, ζπγγξάθεη πεξίθεκα ηζηνξηθά

θαη αηζζεηηθά δνθίκηα, ηα νπνία θαη ζα εθδνζνύλ κεξηθά ρξόληα αξγόηεξα18

.

Ο ινγνηέρλεο Nievo (1832-1860) παξνπζηάδεη ζηελ ηζηνξηθή κπζηζηνξία ηνπ

“Confessioni di un‟ italiano” έλα αμηόινγν ρξνληθό ηεο ηζηνξηθήο πνξείαο ηεο ρώξαο

ηνπ, από ην 1775 έσο ην 1858. Έηη γλσζηόηεξνη όκσο ήζαλ νη: Giovanni Prati (1814-

1884) θαη Niccolo Tommaseo (1802-1874). Ο Tommaseo γελλήζεθε ζην Sebenico

(Šibenik) ηεο ζεκεξηλήο Κξναηίαο, κηα πόιε πνπ ηελ επνρή εθείλε, απνηεινύζε

θέληξν θηινζνθηθώλ θαη πνιηηηθώλ ξεπκάησλ. Αξγόηεξα εγθαηαζηάζεθε ζην

Split/Spalato ηεο Γαικαηίαο, όπνπ νινθιήξσζε ηνλ πξνπαξαζθεπαζηηθό θύθιν

ζπνπδώλ ηνπ, θαη ύζηεξ‟ από ιίγα ρξόληα ηαμηδεύεη ζηελ Padua κε ζηόρν λα

απνθνηηήζεη ζην ηκήκα ηεο λνκηθήο ηνπ παλεπηζηεκίνπ ηεο πόιεσο˙ ζηόρν, πνπ ζα

ηνλ επηηύρεη ην 1822. Αθνινπζνύλ κεξηθά ρξόληα όπνπ εξγάδεηαη σο δεκνζηνγξάθνο

ζε ηνπηθνύο εθδνηηθνύο νίθνπο ηεο Padua θαη ηνπ Milano, έσο όηνπ εγθαηαζηαζεί ζηε

Φισξεληία ην θζηλόπσξν ηνπ 1827˙ εθεί ζα γλσξίζεη ηνλ Gino Capponi, κε ηνλ νπνίν

θαη ζα ζπλδεζεί θηιηθά. Λίγν θαηξό αξγόηεξα όκσο, ύζηεξα από έληνλεο

δηακαξηπξίεο ηεο απζηξηαθήο θπβεξλήζεσο, αθνξώζεο ζε έλα άξζξν ηνπ ζηνλ ηνπηθό

ηύπν, ην νπνίν ελέπλεε θηιειιεληθά-ππέξ ηεο επαλαζηάζεσο ησλ Διιήλσλ-

αηζζήκαηα, ν Tommaseo απνθαζίδεη λα απηνεμνξηζζεί ζην Παξίζη. Ο κεγάινο απηόο

ζηνραζηήο κε ηελ πνιύπιεπξε θηινινγηθή δξάζε, είλαη ν αγσληζηήο πνπ όρη κόλν

κάρεηαη γηα ηελ απνθαηάζηαζε ηεο πνιηηηθήο ελόηεηνο ηεο ρώξαο ηνπ, αιιά θαη

ππεξακύλεηαη ησλ δηθαησκάησλ ηεο δεηλνπαζνύζεο ππό ηνλ ηνπξθηθό δπγό Διιάδνο,

16 Όρα E. Rod, “Giacomo Leopardi, Giosuè Carducci, Degli spiriti e delle forme nella poesia di Leopardi. 17 Ζργο, που λόγω τθσ δομικισ του αρτιότθτοσ και τθσ ενάργειασ των εικόνων του, αποτελεί πρότυπο για τθ ςτιχουργικι τζχνθ. 18 “Storia della letteratura italiana”, “Saggi”.

Ζ «Ρνκαληηθή» πεξίνδνο ησλ ηερλώλ ζηε Γύζε

ΙΤΑΛΙΑ Page 7

γηα εζληθή αλεμαξηεζία θαη παιηγγελεζία. Ο Γ. Μ. Παπαραηδήο, αλαθεξόκελνο ζηελ

πξνζσπηθόηεηα ηνπ κεγάινπ απηνύ δεκηνπξγνύ, γξάθεη ζηηο «ειίδεο ηζηνξίαο θαη

ζεσξίαο ηνπ πνιηηηζκνύ: «Πνεύμα ιζσςπό και καλλιηεσνική ιδιοζςγκπαζία, γνώζηηρ ηηρ νεοελληνικήρ γλώζζηρ, μεηαθπαζηήρ ξένων ποιημάηων ζηη δημοηική μαρ, ενδιαθέπθηκε και για ηην ελληνική πνεςμαηική ζωή, και καηά ηην διάπκεια ηηρ διαμονήρ ηος ζηην Κέπκςπα, ζςνδέθηκε με ηοςρ, πποζκείμενοςρ ζηο Σολωμό, ποιηηικούρ κύκλοςρ».

Σν θέληξν ηνπ ξνκαληηθνύ θηλήκαηνο ζηελ Ηηαιία ήηαλ ην Μηιάλν, κε θπξίνπο

εθπξνζώπνπο ηνλ Silvio Pellico θαη ηνλ Alessantro Manzoni19

. Ο ηειεπηαίνο

ζπλέηαμε ηελ πεξίθεκε –γηα ηελ ηηαιηθή θηινινγία- επηζηνιή πξνο ηνλ καξθήζην

Cesare d‟ Areglio (1823), ζηελ νπνία έζεηε ηηο βάζεηο ηνπ θηινινγηθνύ

πξνγξάκκαηνο ηεο ηηαιηθήο ξνκαληηθήο ζρνιήο, θαη δηεηύπσλε ηηο βαζηθέο

θαηεπζύλζεηο ηεο. Ο Silvio Pellico εμέδσθε ηελ παηξησηηθή ηξαγσδία “Francesca di

Rimini” (1819), σλ παξάιιεια ν ηζύλσλ λνπο ηνπ “Il conciliatore” ˙ πεξηνδηθνύ

θηιειεπζέξνπ θαη πνιεκίνπ ηεο απζηξηαθόθηιεο πεξηνδηθήο εθδόζεσο, “Biblioteca

italiana”. Αθνινπζεί, ηo 1833, ην έξγν “Le mie prigioni”, ελώ έρεη ήδε πξνεγεζεί, έμη

ρξόληα πξηλ (1827), ην ηζηνξηθό κπζηζηόξεκα “I promessi sposi” ηνπ A. Manzoni ˙

έξγν πνπ θαζηζηά

ηνλ

19 Όρα H. Ritter, “Silvio Pellico, Dichter der Freiheit”.

Ζ «Ρνκαληηθή» πεξίνδνο ησλ ηερλώλ ζηε Γύζε

ΙΤΑΛΙΑ Page 8

ηειεπηαίν, αξρεγό ηεο ηηαιηθήο ξνκαληηθήο ζρνιήο.