! 1

Ο ΜΥΣΤΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΟΡΦΕΑ ΣΤΟΝ ΕΒΡΟ, Ο ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗτου ΖΗΣΗ ΦΥΛΛΑΡΙΔΗ

Θρακικός Οιωνός - Ερευνητικός Οργανισμός Ελλήνων Λίγα χιλιόµετρα ποιο πέρα από τις ακτές του ποταµού Έβρου, βρίσκεται ένα σηµαντικό µνηµείο, ένας ιερός τόπος που όµως είναι άγνωστος στο ευρύ κοινό. Πρόκειται για τον ναό που λέγεται πως έκτισε ο ίδιος Ορφέας, που σύµφωνα µε αρκετούς ιστορικούς αρχαιολόγους αποτελεί τον πρώτο ναό που έχει κτιστεί στην Ευρώπη, γεγονός που αν µη τι άλλο – και σε συνδιασµό µε τις υπόλοιπες ανακαλύψεις ορφικών κτισµάτων-, δείχνει το στενό σύνδεσµο της ευρύτερης περιοχής µε τη λατρεία του Ορφέα και τα περίφηµα Ορφικά Μυστήρια. Το συγκεκριµένο αρχαίο οικοδόµηµα βρίσκεται περί τα δέκα χιλιόµετρα βόρεια της πόλης του Σουφλίου, και σε απόσταση πενήντα µέτρων από το χωριό Πρωτοκλήσι. Παρά το γεγονός ότι βρίσκεται στο κέντρο ενός σύγχρονου νοµού, και σε περιοχή όπου έχει αποτελέσει αρκετές φορές επίκεντρο της αρχαιολογικής και ιστορικής έρευνας, η τοποθεσία όπου βρίσκεται ο ναός, όχι µόνο δεν είναι έµβληµα της Θράκης (όπως θα ήτανε αναµενόµενο), αλλά ούτε καν αναφέρεται σχεδόν πουθενά. Κι όµως, υπάρχει εκεί µακριά και στέκει αγέρωχος, δυναµικός, µε το µυστήριο να τον περιτριγυρίζει. Γιατί είναι εντελώς ξεκοµµένος – από εκείνα τα χρόνια ακόµη- από τις οδούς που συνέδεαν τη µία πόλη µε την άλλη, και κάπως έτσι παραµένει µέχρι σήµερα.Επάνω από την καταπράσινη πεδιάδα του κεντρικού Έβρου, εκεί δηλαδή που αρχίζουν οι πρόποδες της οροσειράς της Ροδόπης, προσµένει τον εδώ και αιώνες µοναδικό της επισκέπτη. Τον Ήλιο. Λέγεται πως όταν ο Ορφέας έχασε την Ευρυδίκη και απεγνωσµένα έψαχνε να την βρει, την εντόπισε σ’ αυτόν εδώ το λόφο όπου πρέπει να υπήρχε οικισµός, και έκτισε προς τιµή της και προς τιµή του Πλούτωνα αυτόν εδώ το ναό. Επίσης, λέγεται πως κάτω από τον ναό υπήρχε ένα άνοιγµα που οδηγούσε στον κάτω κόσµο, και αυτή λένε πως είναι και η είσοδος που χρησηµοποίησε ο Ορφέας όταν κατέβηκε στον Άδη για να επαναφέρει την αγαπηµένη του σύζυγο, γεγονός που µας δείχνει ξεκάθαρα πως πρόκειται για έναν ιερό τόπο δύναµης. Ο ναός όµως δεν έχει πια τη µορφή που είχε στην αρχαιότητα και πρέπει κάποιος να παρατηρήσει λεπτοµερώς τα θεµέλια του βρίσκονται µέσα στην συστάδα των δέντρων. Κι αυτό, λόγω του ότι πρώτος ο χρόνος µε το πέρασµα τον διέβρωσε, ενώ η καταστροφική επιδροµή των Βουλγάρων το 1913 που άρπαξαν κυριολεκτικά όλους τους εναποµείναντες κίονες, καθώς και διάφορα άλλα αντικείµενα, όπως κολώνες, βωµούς, αγαλµατίδια, κλπ. Της περίπτωσης αυτής όµως προηγήθηκε και η δική µας εποχή της αµάθειας, όπου οι χωρικοί προκειµένου να επανακτήσουνε τα σπίτια τους χρησιµοποιούσαν οτιδήποτε έβρισκαν ως χρήσιµο υλικό. Έτσι λοιπόν µία παλιά τοπική ιστορία που µιλάει για το γεφύρι που συναντάµε πριν µπούµε στο χωριό Πρωτοκλήσι, αναφέρει πως οι µάστορες προκειµένου κατασκευάσουν µία εντυπωσιακή για την εποχή γέφυρα, χρησιµοποίησαν ακόµη και τις κολώνες του ναού.Έτσι δεν έχουµε τα επαρκή στοιχεία για να φθάσουµε σε πιο συγκεκριµένα συµπεράσµατα. Οι επικρατέστερες ιστορικές πηγές, κατά περίεργο τρόπο µας λένε πως οι µόνοι από τους κατακτητές που σεβάστηκαν τον ναό ήταν οι Οθωµανοί. Γι’ αυτό µάλιστα έδωσαν σε έναν οικισµό που βρίσκεται κοντά το όνοµα «Μπας Κλις» που σηµαίνει «πρώτος ναός». Το να εντοπίσει κανείς σήµερα την τοποθεσία όπου βρίσκεται ο ναός του Ορφέα είναι αρκετά δύσκολο, κι οι δρόµοι που οδηγούσαν κάποτε σ’ αυτόν έχουν πια χαθεί, καθώς έµειναν ανέπαφοι αιώνες τώρα. Ακόµη και το µονοπάτι που µπορεί να οδηγήσει τον επισκέπτη εκεί είναι δύσκολο, ανηφορικό, απότοµο, επικίνδυνο, και µακριά από τις εθνικές οδούς.

! 2

Κι αυτό ίσως για να αποτρέπει τον επισκέπτη και τον ερευνητή. Να τον κρατά µακριά από αυτόν τον ανθρώπινο, αλλά τόσο θεϊκό τόπο.Όµως δεν είναι µόνο το δύσκολο µονοπάτι. Πριν, πρέπει κανείς να περάσει από 3-4 άλση και 2 ρυάκια. Κι όταν κανείς φθάσει στην περιοχή, πρέπει να τον βοηθήσει και η θεά τύχη. Γιατί δεν υπάρχουν σηµάδια, ούτε φυσικά πινακίδες που να τον καθοδηγούν. Έτσι, λίγα µάτια έχουν δει τον θαυµάσιο και ξεχασµένο αυτόν ενεργειακό τόπο. Αν και σήµερα το µόνο που γνωρίζουµε – λόγω ανεπάρκειας σαφών ιστορικών πηγών – είναι πως ο ναός που έκτισε ο Ορφέα είχε αφιερωθεί στον Πλούτωνα, τον χθόνιο βασιλιά του κάτω κόσµου, ωστόσο κάποιες ενδείξεις µας οδηγούν στο συµπέρασµα πως όχι µόνο ήτανε αφιερωµένος στην εν λόγω θεότητα, αλλά µάλλον τελούνταν εδώ και κάποιες µυστηριακές λατρείες προς τιµήν του. Διότι – όπως γνωρίζουµε από την µυθολογία- ο τόπος όπου ο Ορφέας ξαναβρήκε την Ευρυδίκη, ήτανε ο τόπος από όπου κατέβηκε στον Άδη για να την επαναφέρει, ενώ όπως έχει γίνει ήδη γνωστό, αρκετά από τα στοιχεία που µας παραθέτει η Ελληνική µυθολογία για την ζωή των θεών και των ηρώων, δεν είναι τίποτε άλλο παρά αλληγορικοί συµβολισµοί που θέλουνε να αποκρύψουνε κάποια «µηνύµατα». Ίσως ο τόπος αυτός να ήτανε ένας κόµβος περίεργων γεωµαγνητικών δυνάµεων, και ο ναός απλά να είχε κτιστεί εδώ προκειµένου να χρησιµοποιηθεί για κάποιους µυστηριακούς σκοπούς η ενέργεια του. Ακόµη, λαµβάνοντας υπόψη µας την αναφορά για την ύπαρξη εδώ κάποιας εισόδου που οδηγούσε στον κάτω κόσµο, ερχόµαστε στο συµπέρασµα πως ίσως και να υπήρχε εδώ ένα «πέρασµα» προς την αντίπερα όχθη, ανάλογο µε εκείνο του Τροφώνιου Άνδρου και του Αχέροντα, και να χρησιµοποιήθηκε από τον ίδιο τον Ορφέα και τους πνευµατικούς του ακόλουθους σε κάποιες µυστηριακές πρακτικές, αποκρυφιστικού χαρακτήρα. Ένα «πέρασµα» που µπορεί µε τον καιρό να έχει απενεργοποιηθεί, ή να παραµένει κρυµµένο µακριά απ’ τους αµύητους.Εκτός αυτού, εάν λάβουµε υπόψη µας ορισµένες φυσικές πηγές που βρίσκονται κοντά, δεν αποκλείεται το γεγονός η περιοχή να αποτέλεσε στο παρελθόν κάποιο οργανωµένο θρησκευτικό κέντρο, κι ίσως να επελέγη εξ αρχής ο αποµονωµένος αυτός χώρος για να αποτελέσει κάτι τέτοιο. Όποιος βρεθεί στον τόπο αυτό, αισθάνεται αυτό που λέµε «άλλος άνθρωπος». Ξεχνά την κούραση που έχει από την ανάβαση και τον κυριεύουν άλλες δυνάµεις. Τα µυστήρια του Ορφέα δεν τελούνταν σε συγκεκριµένο τόπο, οπότε οι πιθανότητες να υπήρξε ο ναός αυτός ιερό κέντρο για τους Ορφικούς δεν είναι λίγες. Ίσως αποτελούσε ένα από τα µεγαλύτερα κέντρα τέλεσης των µυστηρίων, ή ενός µέρους τους ίσως. Το σίγουρο όµως είναι πως ο ναός έπαιζε κάποιον ρόλο στις τελετές των µυηµένων. Εξάλλου η αποµονωµένη τοποθεσία φανερώνει πως σκοπός ήταν ότι γινόταν εδώ να µην γίνεται και τόσο φανερά. Μέχρι να διαπιστωθεί ο ρόλος του ναού του Ορφέα, θεωρείται ένας µυστηριώδης τόπος, που κρατά καλά σφραγισµένα µυστικά. Μυστικά για τους αρχαίους Θράκες, Για τη θρησκεία στη Θράκη των πανάρχαιων χρόνων. Για τα αρχέγονα µυστήρια και τις θρησκευτικές τελετές, οι οποίες, όπως είναι φυσικό, δεν άρχισαν ξαφνικά µε την µεγάλη διάδοση των ορφικών µυστηρίων.Υπήρχαν πολλούς αιώνες πριν την κλασσική περίοδο, όπου έτυχαν παγκόσµιας αναγνώρισης. Απλώς κατά τον 5ο και 4ο π.Χ. αιώνα, τα µυστήρια της Θράκης έφτασαν στη κορυφή της δηµοσιότητας τους, για να συνεχίσουν αργότερα, έως τα χρόνια του Πλάτωνα και του Σωκράτη να τελούνται ακόµη και στην Αθήνα όπου µυήθηκε ο Αισχύλος και ο Αλκιβιάδης.Ταυτόχρονα έγινε η µεταφορά των τελετών σε διάφορα άλλα µέρη, σε καλύτερο και περισσότερο προσιτό χώρο. Άλλωστε αυτό συµβαίνει και στην σύγχρονη εποχή. Περνά αρκετός καιρός µέχρι ένας ιερός χώρος να αποκτήσει κύρος και προσκυνητές. Στην αρχή επικρατεί η πλήρης λιτότητα. Όταν όµως η προβολή δώσει αξία στη θαυµατουργή εικόνα, για παράδειγµα, τότε γίνονται και ιδρύµατα και ξενοδοχεία και όλη η περιοχή ζει από τις επισκέψεις των πιστών.Η περιοχή λοιπόν του κεντρικού Έβρου, όπου βρίσκεται η τοποθεσία του ναού του Ορφέα, είναι µόνο ένα από τα µέρη που πρέπει να γίνονταν τα µυστήρια. Ίσως εδώ να έγιναν για πρώτη φορά οι ιερές τελετουργίες από τον θείο Ορφέα. Κάτι σαν τόπος έναρξης, κι ο ναός να έπαιξε κάποιο ρόλο σ’ αυτό. Μέχρι εκείνη τη στιγµή που οι µελετητές και οι ιστορικοί ανακαλύψουν όλα τα σχετικά µε τα αρχαία µυστήρια της Θράκης, αλλά και µε τους τόπους που αυτά πραγµατοποιούνταν, ο Πρώτος Ναός της Ευρώπης ή ο Ιερός Ναός του Ορφέα, θα αποτελεί ένα µεγάλο και πολύ ενδιαφέρον µυστήριο……