ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΑΚΕΤΑ.qxp Layout 1 20/04/2019 11:29 Page 3 · 2019-05-14 ·...

Γυναίκες στον δρόμο της ιεραποστολής

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΑΚΕΤΑqxp_Layout 1 20042019 1129 Page 3


Θανάσης Ν Παπαθανασίου

Γυναίκες στον δρόμο

της ιεραποστολήςΗ γυναίκα ως θύμα ως ύποπτη ως ευαγγελίστρια

Επιμέλεια έκδοσηςΒασίλης Αργυριάδης


copy Θανάσης Παπαθανασίουκαι ΕκδόσειςΚολοκοτρώνη 49 Αθήνα 105 60Τηλ 210 3226343 - Fax 210 3221238e-mail infoenploeditionsgrwwwenploeditionsgrwwwfacebookcomenploeditionsgr

Αacute έκδοση Μάιος 2019

ISBN 978-960-619-040-7


Στη διδασκάλισσα Ελένη Γκανούρη και στη διακόνισσα Μαρία Σπυροπούλουοι οποίες έθρεψαν Ορθόδοξες κοινότητες

στην Κένυα και στην Κορέα αντίστοιχα

Με ευγνωμοσύνη για τις συνοδοιπορίες μας και με την ευχή να μην είναι ουτοπική η ευχή

να ακουστεί η φωνή τους



ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή με δυο κουβέντες 11

Υπερασπιστές της γυναίκας Μαρτυρίες από τη χριστιανική διαδρομή με έμφαση στην Ορθόδοξη ιεραποστολή της Αλάσκας 21

laquoΟ Νόμος των ΑθώωνraquoΑπό την ιεραποστολή και την κοινωνική παρέμβαση του κέλτικου Χριστιανισμού 73

Από τις γυναίκες της Βίβλου στις Γυναίκες με τη ΒίβλοΗ Διαμαρτύρηση και η ανάδυση των γυναικών ιεραποστόλων 105

Επίλογος 143

Βιβλιογραφία 147


ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΑΚΕΤΑqxp_Layout 1 20042019 1129 0

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΜΕ ΔΥΟ ΚΟΥΒΕΝΤΕΣ

Κουβέντα πρώτηΣτον δρόμο της ιεραποστολής

Τι θέλει να δηλώσει ο τίτλος laquoΓυναίκες στον δρόμοτης ιεραποστολήςraquo Θέλει να δηλώσει ότι τα μελετήμα-τα του βιβλίου αυτού επικεντρώνονται σε κάτι ιδιαίτε-ρο Δεν δίνουν τη βιογραφία γυναικών ιεραποστόλωναλλά προσεγγίζουν μερικές πτυχές του εξής ζητήματος

Πώς οι ιεραπόστολοι αντικρίζουν κι αντιμετωπίζουντις γυναίκες τις οποίες συναντούν στον δρόμο τουςδηλαδή τις γυναίκες οι οποίες laquoλαχαίνουνraquo στον δρόμοτης ιεραποστολής στον οποίο φαίνεται να δεσπόζει ηανδρική παρουσία

Αυτό αφορά πρώτα απrsquo όλα τη συνάντηση τουάνδρα ιεραποστόλου με τις γυναίκες των κοινωνιών στιςοποίες (κοινωνίες) απευθύνει τη χριστιανική του μαρ-τυρία Πώς βλέπει άραγε ο ιεραπόστολος τους ρόλουςπου έχει η γυναίκα μέσα σrsquo αυτές τις κοινωνίες και στουςπολιτισμούς οι οποίοι είναι διαφορετικοί από τον δικότου Τι δέχεται ο ίδιος και ποιες αλλαγές εισηγείται

Το ερώτημα αφορά και τη συνάντηση του ιεραπο-στόλου με γυναίκες της εκκλησίας του οι οποίες επίσηςθέλουν να εργαστούν ιεραποστολικά Κι αυτές οι γυναί-κες βρίσκονται στον δρόμο των ανδρών ιεραποστόλων

11


Τις αποδέχονται άραγε οι άνδρες ιεραπόστολοι Κι ανναι τις αποδέχονται ως τι Ως συναδέλφους στη μαρτυ-ρία ή ως βοηθούς τους

Τέλος αφορά και τη δυνατότητα των γυναικών ναδιανύσουν laquoπρωτογενώςraquo τον δρόμο της ιεραποστο-λής ως ιεραπόστολοι οι ίδιες Σrsquo αυτή την περίπτωσηπώς άραγε θα αντιμετωπίσει η γυναίκα ιεραπόστολοςτη γυναίκα του άλλου πολιτισμού προς την οποίααπευθύνει τον ευαγγελισμό

Για την αναδίφηση αυτών των ερωτημάτων υπάρχειπελώριο πεδίο σε ποικίλο πλήθος τοπικών και χρονικώνσυναφειών από τα πρώτα χρόνια της Εκκλησίας μέχριτις μέρες μας Οι περιπτώσεις που μπορεί να ερευνη-θούν είναι προφανώς άπειρες και πολύ σύνθετεςΚαθεμία είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων Έχει νακάνει και με τα προτάγματα των ιεραποστόλων (υπάρ-χει πολύ μεγάλη ποικιλία θεολογιών και προσεγγίσεωντου Ευαγγελίου) και με τις πραγματικότητες κάθεανθρώπινης συνάφειας Αλλού μια χριστιανική ιεραπο-στολή μπορεί να κομίσει μια πνοή ελευθερίας και ανα-βάθμισης της θέσης της γυναίκας αλλού όμως μπορείνα περιστείλει ελευθερίες και να υποβαθμίσει τη θέσηπου παραδοσιακά είχε η γυναίκα στις κοινωνίες τιςοποίες βλέπουν ως ιεραποστολικό αγρό οι ιεραπόστο-λοι Μέσα στην ιστορία συμβαίνουν αμφότερα όσοοδυνηρό και οξύμωρο κι αν είναι το γεγονός αυτό Γενι-κόλογες λοιπόν και αυτοδοξαστικές διακηρύξεις δενέχουν νόημα Χρειάζεται ερευνητική υπομονή προθυ-μία για αυτοκριτική και συνδυασμός της ορμής προς

ΘΑΝΑΣΗΣ Ν ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

12


μαρτυρία με μια laquoερμηνευτική της υποψίαςraquo Ιδιαίτεραπρέπει σε κάθε περίπτωση να προσεχθεί το εξής Τοόλο ζήτημα δεν συμποσούται σε μια βιολογικής φύσηςδιελκυστίνδα (ανδρικό βιολογικό φύλο γυναικείο βιο-λογικό φύλο) αλλά σε μια διαπλοκή βιολογικών κοινω-νικών και ταξικών παραμέτρων Ένας από τους βασικούςάξονες της οπτικής των μελετημάτων αυτού του βιβλίουδεν είναι αφαιρετικά και ανιστορικά η γυναίκα αλλάσυγκεκριμένα οι γυναίκες εκείνες οι οποίες σπρώχνονταιστο περιθώριο ευρισκόμενες σε μια συνάρτηση φύλουφτώχειας και αποκλεισμού από τα κέντρα λήψης απο-φάσεων Σχέσεις γαρ εξουσίας και υποτέλειας αναπτύσ-σονται παντού ακόμη και στο εσωτερικό του laquoγυναι-κείου κόσμουraquo

Τα τρία μελετήματα αυτού του βιβλίου εξετάζουν ταερωτήματα που προανέφερα ταξιδεύοντας σε τρειςδιαφορετικές συνάφειες ή με άλλα λόγια αναδει-κνύοντας δίκην δείγματος τρεις διαφορετικές περιπτώ-σεις (από τις χιλιάδες για την εξέταση των οποίων διψάο ερευνητής)

Το πρώτο (laquoΥπερασπιστές της γυναίκας Μαρτυρίεςαπό τη χριστιανική διαδρομή με έμφαση στην Ορθόδο-ξη ιεραποστολή της Αλάσκαςraquo) καταπιάνεται κυρίως μετην ιεραποστολική δράση στον αμερικανικό Βορράκατά τον 18ο και 19ο αιώνα αλλά ξεκινά με αναφοράστον θεολογικό προβληματισμό για το λεγόμενοlaquoγυναικείο ζήτημαraquo και με κάποιες θέσεις από τουςπρώτους εκκλησιαστικούς αιώνες Γιrsquo αυτό τοποθετείται


13


πρώτο κατά σειρά Το χαρακτηριστικό της υπόθεσής τουείναι μια (ας το πούμε έτσι) ενδο-Ορθόδοξη διένεξηΡώσοι ιεραπόστολοι κατά Ρώσων επιχειρηματιών

Το επόμενο μελέτημα (laquoldquoΟ Νόμος των Αθώωνrdquo Απότην ιεραποστολή και την κοινωνική παρέμβαση του κέλ-τικου Χριστιανισμούraquo) μας μεταφέρει στο δυτικό άκροτης Ευρώπης την εποχή της ενιαίας Εκκλησίας Ανακρί-νει μια σημαντική πρωτοβουλία της κέλτικης εκκλησίαςτων Βρετανικών νήσων κατά τον 7ο αιώνα η οποίααφορά κυρίως τον εγκεντρισμό του Ευαγγελίου σε μιακοινωνία η οποία δεν ήταν παραδοσιακά χριστιανική

Το τρίτο μελέτημα (laquoΑπό τις γυναίκες της Βίβλου στιςΓυναίκες με τη Βίβλο Η Διαμαρτύρηση και η ανάδυσητων γυναικών ιεραποστόλωνraquo) ναυλοχεί στα πελάγη τωννεότερων χρόνων και ψηλαφεί κυρίως τον προτεσταντι-κό χώρο για άλλη μία φορά προσπαθώ να καταδείξωότι κανένας χώρος και καμιά ιστορική πραγματικότηταδεν είναι συμπαγής και μονότροπος αλλά συντίθενταιαπό ρεύματα συγκλίνοντα και αποκλίνοντα Με το μελέ-τημα αυτό μάλιστα ερχόμαστε πολύ κοντά σε ενεστώσεςεκκρεμότητες της Ορθόδοξης εκκλησίας

Με άλλα λόγια τα τρία αυτά μελετήματα-κεφάλαιακαταδεικνύουν ελπίζω τη συνθετότητα του ζητήματοςκαι το πώς (ανάλογα με τις θεολογίες και τις στάσειςζωής οι οποίες αναπτύσσονται μέσα στην Εκκλησία)άλλοτε αναγνωρίζεται ότι οι γυναίκες έχουν γίνει θύμα-τα της ιστορίας άλλοτε οι γυναίκες αντιμετωπίζονται μεκαχυποψία ως κίνδυνος ή πειρασμός κι άλλοτε οιγυναίκες έρχονται στο εκκλησιαστικό προσκήνιο ως


14


συμπρωταγωνίστριες Η ζωή δεν είναι ένας γαλήνιοςποταμός Ούτε ένας ούτε γαλήνιος

Η ιχνηλασία στους δρόμους της χριστιανικής ιεραπο-στολής έχει κατά τη γνώμη μου ξεχωριστό νόημα ότανπλέκεται μαζί με τη θεολογία της χριστιανικής μαρτυ-ρίας δηλαδή μαζί με την έγνοια και την αγωνία γιακαταύγαση των κριτηρίων του Χριστού και συνακόλου-θα για ανάδειξή τους στη μάχαιρα την απαραίτητη τημάχαιρα των λεπτών διακρίσεων μεταξύ ουσιώδουςεπουσιώδους και ανούσιου τη μάχαιρα εκείνη που γιανα την αποκτήσεις είναι προτιμότερο να πουλήσεις ακό-μη και το πανωφόρι σου (Λουκ 2236)

Χάριν λοιπόν αυτής της καταύγασης ως απαραίτη-της προϋπόθεσης των ψηλαφήσεών μας λέω άλλη μιακουβέντα για Εισαγωγή

Κουβέντα δεύτερηΜε τον τρόπο του Χριστού

Η ανάσταση του Χριστού σήμανε την απαρχή μιαςνέας συμπαντικής δυνατότητας Ολόκληρη η ανθρω-πότητα προσκαλείται να μπολιαστεί στο αναστημένοΣώμα του Χριστού το οποίο πορεύεται προς τη μελλού-μενη τελική ανακαίνιση σύμπασας της κτίσης δηλαδήπρος αυτό που η θεολογική γλώσσα ονομάζει Βασιλείατου Θεού Η Βασιλεία αυτή σκιαγραφείται ως κοινωνίαμε τον Τριαδικό Θεό και ως κατάργηση όλων των δυνά-μεων που κολοβώνουν την ανθρώπινη ύπαρξη κατάρ-


15


γηση του θανάτου του πόνου και του κακού σε κάθετους μορφή1

Η ιστορία συνεπώς κατανοείται ως το διάστημαεντός του οποίου συγκροτείται το Σώμα του Χριστού μετη συνέργεια Θεού και ανθρώπου Ο άνθρωπος αντα-ποκρίνεται στην πρωτοβουλία και την πρόσκληση τουΘεού και η Εκκλησία γίνεται η κοινότητα εκείνη η οποίαδίνει μαρτυρία για την προσδοκώμενη Βασιλεία με τονλόγο με την πράξη και με τον ίδιο τον τρόπο ύπαρξήςτης Η Εκκλησία με άλλα λόγια οφείλει να είναι οσυνεργός της ιεραποστολής την οποία πρωτογενώςασκεί ο ίδιος ο Τριαδικός Θεός ο οποίος αδιάκοπα εργά-ζεται για τη σωτηρία του κόσμου του και δρα παντού καιπάντα και παντοιοτρόπως φανερά και μυστικά μέσακαι έξω από τα κανονικά όρια της Εκκλησίας του

Λειτουργώντας η Εκκλησία ως μάρτυρας της άπειρηςαγάπης του Θεού και της Βασιλείας του εντάσσεται ηίδια σε μια αδιάκοπη σειρά σταλσιμάτων Ο Πατήραπέστειλε στον κόσμο τον Υιό και αυτός αποστέλλειτους μαθητές του (Ιω 1718) Έτσι μια Εκκλησία είναι

1 Μια πρώτη μορφή αυτού του σημειώματος δημοσιεύτηκε υπό τον τίτλοlaquoΙεραποστολή με τον τρόπο του Χριστούraquo στο περιοδικό Πάντα τα Έθνη93 (2005) σσ 3-4 Συνοψίζει θέσεις που έχω αναλύσει στα έργα μου ΗΕκκλησία γίνεται όταν ανοίγεται Η Ιεραποστολή ως ελπίδα και ως εφιάλ-της εκδ Εν πλω Αθήνα 2008 ndash laquoΗ Εκκλησία ως αποστολή Ένα κριτικόξανακοίταγμα της λειτουργικής θεολογίας του π Αλεξάνδρου ΣμέμανraquoΘεολογία 80 (2009) σσ 67-108 ndash laquoΜακριά απrsquo την παρουσία σου πού ναφύγω (Ψαλμ 1397) Μια Ορθόδοξη κατάφαση της δράσης του Θεού έξωαπό τα κανονικά όρια της Εκκλησίαςraquo Σύναξη 120 (2011) σσ 16-31 ndash laquoΗγοητεία της ειδωλολατρίας ή Ποιες ασφάλειες αναζητούν οι Χριστιανοίόταν δεν αντέχουν την ελευθερία του Θεούraquo Σύναξη 140 (2016) σσ 5-21


16


αυθεντική όταν ndashσυν τοις άλλοιςndash αποστέλλει και απο-στέλλεται στον κόσμο όπως σημειώνεται και στο Σύμ-βολο της Πίστεως (laquoΠιστεύω [] εἰς μίαν ἁγίαν καθο-λικήν καί ἀποστολικήν ἐκκλησίανraquo) Είναι συνεπώςλάθος όταν η ιεραποστολή θεωρείται κάτι διαφορετικό(κάτι σαν παραπανήσια πολυτέλεια ή σαν εξωτικά ταξί-δια) από αυτό καθαυτό το είναι της Εκκλησίας απόαυτή καθαυτήν την αποστολή της

Όμως το γεγονός ότι το ίδιο το είναι της Εκκλησίαςσυνιστά αποστολή (στάλσιμο) και άνοιγμα προς τονκόσμο δεν σημαίνει ότι κάθε αποστολή και κάθε άνοιγ-μα είναι όντως εκκλησιαστικό Ανοίγματα πχ είναι καιο ιμπεριαλισμός (η βίαιη εισβολή) και το μάρκετινγκ (ηήπια προσέγγιση) Για να είναι λοιπόν αληθινά εκκλη-σιαστική η εκκλησιαστική (ιερ)αποστολή δεν αρκεί ναασκείται στο όνομα του Χριστού Χρειάζεται οπωσδή-ποτε να ασκείται και με τον τρόπο του Χριστού Ας μαςεπιτραπούν δυο παραδείγματα Ο ιμπεριαλιστικόςτύπος ιεραποστολής είναι εκείνος που είναι πρόθυμοςνα σύρει τους άλλους στην laquoαλήθειαraquo του πατώντας στοπτώμα της ελευθερίας τους Από την άλλη ο φορέας τουμάρκετινγκ κατορθώνει όντως να προσεγγίσει τον κόσμοκαι να μιλήσει χαμογελαστά τη γλώσσα του μπορεί ακό-μη και μια καμπάνια υπέρ των αδυνάμων να διοργανώ-σει ποτέ όμως δεν θα γίνει εκούσια αδύναμος Οκόσμος περι-βάλλει τον φορέα του μάρκετινγκ δεν γίνε-ται σάρκα του Εδώ έγκειται η διαφορά Η εκκλησιαστική(ιερ)αποστολή οφείλει να φέρει δύο βασικά χαρακτηρι-στικά αφενός την κένωση (την ταπεινότητα το άδει-


17


ασμα από την ισχύ και την επιβολή) και αφετέρου τη σάρ-κωση (τη βίωση της οδύνης του άλλου) Ο Χριστός δεν επι-σκέφτηκε απλώς τους θνητούς γεύτηκε θάνατο ο ίδιοςΣυνακόλουθα στην εμπειρία και τη δράση της Εκκλησίαςο κόσμος και οι πολιτισμοί δεν αντιμετωπίζονται σανπεριτύλιγμα αλλά προσλαμβάνονται ως σάρκα και ανα-νοηματοδοτούνται

Υπάρχουν δύο κατευθύνσεις οι οποίες συχνά θεω-ρούνται διαφορετικές ή και αντίθετες Αφενός το ναπροσκαλέσεις τον άλλον στην πίστη της ΕκκλησίαςΑφετέρου το να σταθείς αλληλέγγυος στα θύματα καιστους καταπιεσμένους ανεξάρτητα από την πίστη καιτην εθνικότητά τους Για τον εκκλησιαστικό άνθρωποωστόσο αυτά δεν τελούν σε διάσταση αλλά αντιθέ-τως αποτελούν αλληλοπεριχωρούμενες αλήθειες Αν η(ιερ)αποστολή είναι η μαρτυρία για έναν Θεό Τριαδικό(δηλαδή για έναν Θεό που είναι ndashσα να λέμεndash μιααιώνια συντροφιά της οποίας ο τρόπος ύπαρξης είναιη αγάπη) και για τον πονετικό Χριστό που σταυρώθηκεκαι αναστήθηκε laquoθανάτῳ θάνατον πατήσαςraquo τότε καιτα δύο (αφενός η θεολογική διδαχή και αφετέρου ηέμπρακτη σύγκρουση με τις δυνάμεις της κοινωνικήςαδικίας) εδράζονται στο έργο του Χριστού και στον τρια-δικό τρόπο ύπαρξης

Πρόβλημα δεν αποτελεί μόνο μια αδρανής Εκκλησίααλλά και μια Εκκλησία η οποία δρα αλαζονικά με τησιγουριά ότι έχει τάχα εξασφαλισμένη τη συγκατάθεσητου Θεού και δεν ανατριχιάζει στην υποψία ότι μπορείνα εκπέσει της χάριτος Την όποια δραστηριότητα τίποτα


18


δεν τη δικαιώνει αυτομάτως ούτε καν οι κόποι που μπο-ρεί να καταβάλλονται ούτε καν οι θυσίες που μπορεί ναγίνονται αν όλα αυτά είναι στεγνά από αγάπη το έσχατοκριτήριο των πάντων (1 Κορ 131-3) και αλλότρια τηςελευθερίας του Πνεύματος το οποίο laquoὅπου θέλει πνεῖraquo(Ἰω 38) Αλλιώς καραδοκεί για όλους μας ο καυτηρια-σμός των Φαρισαίων από τον Χριστό όταν τους αποδο-κίμασε επειδή υποβάλλονταν μεν σε πλήθος ταλαιπω-ριών και θυσιών για να μεταστρέψουν έστω και ένανάνθρωπο στην πίστη του Θεού αλλά τελικά τον έκαναννα αξίζει την κόλαση δυο φορές περισσότερο απrsquo ότι οιίδιοι (Ματθ 2315)

ΘΝΠ Μάρτιος 2019


19



Υπερασπιστές της γυναίκας

Μαρτυρίες από τη χριστιανική διαδρομήμε έμφαση στην Ορθόδοξη ιεραποστολή της Αλάσκας



Τ ο laquoγυναικείο ζήτημαraquo δηλαδή οι πραγματικότη-τες οι αντιλήψεις και τα προβλήματα που έχουν

να κάνουν με τη θέση της γυναίκας στις ανθρώπινες κοι-νωνίες έχει απασχολήσει και συνεχίζει να απασχολεί τηθεολογική σκέψη2 Έχουν δημοσιευθεί απειράριθμεςμελέτες από ποικίλες οπτικές γωνίες για την οπτική τηςΕκκλησίας για την ιστορική διάσταση του θέματος γιατην οντολογία των φύλων για τη θέση της γυναίκαςειδικά στην Ορθόδοξη παράδοση για αντιφάσεις στασπλάχνα της εκκλησιαστικής ζωής για διαυγάσεις πουεπιτεύχθηκαν για αγκυλώσεις που συνεχίζονται και γιαπλήθος άλλες όψεις του καίριου αυτού ζητήματος

Μία πτυχή του ζητήματος είναι και η σχέση τηςγυναίκας με την ιεραποστολή πράγμα που έχει δύοπαραμέτρους

ndash Την ανάληψη της διακονίας της χριστιανικήςμαρτυρίας από τη γυναίκα (ή αντιθέτως την υπο-βάθμιση της γυναίκας στη διακονία αυτή ή και τοναποκλεισμό της από τη διακονία αυτή) και

2 Το μελέτημα αυτό φιλοξενήθηκε με τίτλο laquoΥπερασπιστές της γυναίκαςΜαρτυρίες από την Ορθόδοξη ιεραποστολή με έμφαση σrsquo αυτήν της Αλά-σκαςraquo στον συλλογικό τόμο Αντιπελάργησις Τόμος τιμητικός προς τονΑρχιεπίσκοπον Κύπρου κκ Χρυσόστομον εκδ Κέντρου Μελετών Ι ΜονήςΚύκκου Λευκωσία 1993 σσ 433-446 Εδώ δημοσιεύεται ριζικά επεξεργα-σμένο και συμπληρωμένο

23










ISBN 978-960-619-040-7























11






12






13







14








15







16





17






18





19


ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΑΚΕΤΑqxp_Layout 1 20042019 1129 0










23









ISBN 978-960-619-040-7























11






12






13







14








15







16





17






18





19












23























11






12






13







14








15







16





17






18





19












23






12






13







14








15







16





17






18





19












23






13







14








15







16





17






18





19












23







14








15







16





17






18





19












23








15







16





17






18





19












23







16





17






18





19












23





17






18





19












23






18





19












23





19












23












23


ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΑΚΕΤΑ.qxp Layout 1 20/04/2019 11:29 Page 3 · 2019-05-14 ·...

Documents

Transcript of ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΑΚΕΤΑ.qxp Layout 1 20/04/2019 11:29 Page 3 · 2019-05-14 ·...