ΑΤΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΡΙΒΗ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ CASE STUDY, 1974» · 2019-07-24 ·...

146
ΣΧΟΛΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ 3 η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΗ ΣΕΙΡΑ ∆ΙΜΑ ΑΤΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΡΙΒΗ «ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ CASE STUDY, ΟΙ ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΤΟ 1974» ΑΠΟ ΣΧΗ ( ΠΒ ) ΜΑΝΟ ∆ΗΜΗΤΡΙΟ ΜΑΡΤΙΟΣ 2014

Transcript of ΑΤΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΡΙΒΗ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ CASE STUDY, 1974» · 2019-07-24 ·...

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 1 of 146 

     

     

    ΣΧΟΛΗ ΕΘΝ ΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ 3 η ΕΚΠΑ Ι∆ΕΥΤ ΙΚΗ ΣΕ ΙΡΑ ∆ ΙΜΑ

    ΑΤΟΜ ΙΚΗ ∆ ΙΑΤΡ ΙΒΗ

    «ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ CASE STUDY, ΟΙ ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΤΟ

    1974»

    ΑΠΟ ΣΧΗ (ΠΒ ) ΜΑΝΟ ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟ

    ΜΑΡΤΙΟΣ 2014

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 2 of 146 

     

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 3 of 146 

     

    ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ CASE STUDY, ΟΙ ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΤΟ 1974

    ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

    ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ (Ένα υποθετικό σενάριο) 7

    ΣΚΟΠΟΣ 11

    Ποιός είναι ο «Φάκελος» της Κύπρου; 11

    Συνολική εξέταση των γεγονότων 12

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α’ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ

    ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΣΕΙΡΑ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ 15

    ΕΙΣΑΓΩΓΗ 49

    ΟΙ ∆ΥΝΑΜΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΑΛΩΝ 50

    Σύνοψη 51

    Πως εξελίχθηκε η επιχείρηση 52

    Απώλειες και συνέπειες 53

    Οι Τουρκοκυπριακοί θύλακες 53

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ ΑΤΤΙΛΑΣ Ι (20-22 Ιουλίου 1974)

    20 Ιουλίου 55

    Η επιλογή της ακτής αποβάσεως 55

    Η απόβαση Ταξιαρχίας Τσακμάκ (Cakmak) 56

    Αεροπορική προσβολή της ΕΛ∆ΥΚ (20 05:30 Ιουλίου 1974) 57

    Αεροπορική προσβολή λοιπών στόχων (20 Ιουλίου) 57

    Η ενεργεία των Τορπιλακάτων στις 20 Ιουλίου 04:45 59

    Ιστορικό παράδειγμα επιτυχούς επεμβάσεως τορπιλακάτων. Άσκηση «Τίγρης» Απρ 1944

    60

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 4 of 146 

     

    Συμπεράσματα από την δράση των ελληνικών τορπιλακάτων 62

    Πότε δόθηκε η διαταγή για εφαρμογή των αμυντικών σχεδίων 64

    Ποιός ευθύνεται για την καθυστέρηση 67

    Η απόβαση του 1ου αποβατικού κύματος 68

    Οι φίλιες δυνάμεις στην περιοχή αποβάσεως 68

    Η επανεκτίμηση τακτικής καταστάσεως

    Φάση 1η Νύχτα 20/21 Ιουλίου 1974

    Φάση 2η Νύχτα 21/22 Ιουλίου 1974

    Φάση 3η

    71

    Υλοποιήθηκε η προβλεπόμενη επιτελική διαδικασία; 77

    Η επιθετική αναγνώριση της ΕΛ∆ΥΚ (20 Ιουλίου 09:30) 79

    Η ενέργεια του Αρματαγωγού Λέσβος L-172 (20 Ιουλίου 14:00-16:00)

    79

    Η μη διάθεση των υποβρυχίων και των αεροσκαφών ενισχύσεως 80

    Η υποτιθέμενη Βουλγαρική επίθεση 82

    Η έκδοση και ανάκληση διαταγών στα αεροσκάφη και τα υποβρύχια

    82

    Οι ενισχύσεις που εστάλησαν στη Κύπρο 83

    Τι προέβλεπε το σχέδιο ενισχύσεων 84

    Η Νυχτερινή επίθεση της ΕΛ∆ΥΚ στις 20 18:30 Ιουλίου 85

    Η νυχτερινή ενέργεια στον Πενταδάκτυλο και στο Πεντεμίλι 21 Ιουλίου 02:30

    86

    Ο θάνατος του Συνταγματάρχη Καραογλάνογλου 21 02:30 Ιουλίου

    87

    Η Ταξιαρχία Τσακμάκ μένει ακέφαλη 87

    Η αδράνεια των Τουρκικών δυνάμεων στο Πεντεμίλι 88

    21 Ιουλίου 90

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 5 of 146 

     

    Σημαντικά γεγονότα της 21ης Ιουλίου 91

    Η βύθιση Του Τούρκικου Αντιτορπιλικού Kocatepe (D 354) (21 Ιουλίου 14:00-18:00)

    91

    Ιστορικά παραδείγματα επιχειρήσεων παραπλάνησης 94

    Πως εξαπατήθηκαν οι Τούρκοι 95

    Η αποστολή της Α΄Μοιρας Καταδρομών (21 Ιουλίου 22:00-24:00) 95

    Κριτική της επιχείρησης 98

    Το οχηματαγωγό «Ρέθυμνο» (21 Ιουλίου 23:45) 100

    22 Ιουλίου 101

    Η αερομαχία στην Λήμνο 101

    Κριτική των επιχειρήσεων 20-22 Ιουλίου 102

    Οι επικοινωνίες του ΓΕΕΦ που δεν υπήρχαν 103

    Η σπουδαιότητα των επικοινωνιών στις επιχειρήσεις. 104

    Η σχεδίαση και τα σχέδια 105

    Η αδράνεια του Ιωαννίδη 106

    Η Επιστράτευση 107

    Η ελλιπής εκπαίδευση του προσωπικού 109

    Κριτική των επιχειρήσεων Αττίλα Ι 113

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ’ ΠΕΡΙΟ∆ΟΣ ΕΚΕΧΕΙΡΙΑΣ

    (22 ΙΟΥΛΙΟΥ-14 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1974)

    3η Φάση του Αγώνα 22 Ιουλίου με 14 Αυγούστου Περίοδος εκεχειρίας

    115

    «Η Αϊσέ πάει διακοπές» 116

    Η καταστροφή της 181 Μοίρας Πυροβολικού 118

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 6 of 146 

     

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆΄ ΑΤΤΙΛΑΣ ΙΙ (14-16 Αυγούστου 1974)

    Οι άστοχες διαταγές (Η μάχη της ΕΛ∆ΥΚ στις 14-16 Αυγούστου) 123

    Ο «Αττίλας 2» 14-16 Αυγούστου 123

    Η άμυνα του Στρατοπέδου της ΕΛ∆ΥΚ 124

    Το πλεονέκτημα της άμυνας σε κατοικημένο τόπο. 125

    Η άμυνα της Λευκωσίας από το 336 και το 212 ΤΠ 126

    Η επίθεση των Τούρκων και η κατάληψη της Αμμοχώστου 129

    Κριτική των επιχειρήσεων Αττίλα 2 130

    Η συγκρότηση και αποστολή της Μεραρχίας ενισχύσεων στην Κύπρο

    131

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄ ∆ΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

    Συμπεράσματα από τις επιχειρήσεις στην Κύπρο. 133

    Η κατάσταση της ΕΦ από την αναφορά του Αντιστράτηγου Μορώνη ∆ιοικητή της ΕΦ το 1968

    135

    Τα θετικά σημεία της ΕΦ 136

    Τα πλεονεκτήματα των Τούρκων 142

    Βιβλιογραφία 146

    ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ «Α» ∆υνάμεις Αντιπάλων Αναλυτικά Α-1

    «Β»Αναφορά Κυβερνήτη Α/Γ «Λέσβος» Πλωτάρχη Χανδρινού Β-1

    «Γ»Ανάλυση Μεθοδολογίας Case Study Γ-1

    «∆» Επιστολή Μακαρίου προς Γκιζίκη 2 Ιουλίου 1974 ∆-1

    «Ε» Ομιλία Μακαρίου στο Συμβούλιο ΟΗΕ 19 Ιουλίου 1974 Ε-1

    «ΣΤ» Χάρτες Εισβολής ΣΤ-1

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 7 of 146 

     

    «Ζ» Σήμα Άφιξης Αεροσκαφών Νοράτλας και κατάθεση Καραστατήρη

    Ζ-1

    «Η» Οι Πρωταγωνιστές της Κυπριακής Τραγωδίας Η-1

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 8 of 146 

     

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 9 of 146 

     

    ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ (Ένα Υποθετικό Σενάριο) Ώρα 09:40. Η αναλογική βελόνα του βυθομέτρου κινείται γρήγορα καθώς το υποβρύχιο με αριθμό S110 γεμίζει τις δεξαμενές έρματος και καταδύεται με ταχύτητα εγκαταλείποντας το βάθος περισκοπίου. Μόλις έχει εκτοξεύσει τις 8 τορπίλες του. Οι εκρήξεις ακούγονται διαδοχικά, με διαφορά δευτερολέπτων. Ένα λεπτό νωρίτερα ο κυβερνήτης κλείνει με δύναμη τις αντιτακτές λαβές του περισκοπίου μάχης και ενώ το στρέφει σε θέση πορείας φωνάζει «Εις τάξιν καταδύσεως, πηδάλιο δεξιά, πορεία τρία ένα μηδέν, βάθος ασφαλείας, αναφορά στεγανότητας ! ». Το πλήρωμα κινείται δαιμονισμένα. Ακούγεται δυνατά ο μεταλλικός ήχος των δεξαμενών που γεμίζουν. Μαζί και η αδρεναλίνη του πληρώματος.

    Είναι 22 Ιουλίου 1974. 10 μίλια βορειοδυτικά της Κυρήνειας. Το υποβρύχιο, «Γλαύκος S110».

    Τα 4 Ελληνικά νεοπαραληφθέντα υποβρύχια type 209/1100-1200.

    Γλαύκος ΙΙ S110, Νηρεύς ΙΙ S111, Πρωτεύς ΙΙ S113, Τρίτων ΙΙ S112.

    Ώρα 09:55. Μαζί με το Νηρεύς S111, μετά την προσβολή της νηοπομπής, τώρα βρίσκονται σε απόσταση 15 νμ Β∆ από την περιοχή. Ο κυβερνήτης γράφει στο ημερολόγιο του σκάφους. 22 09:36 Ιουλ 1974. Εκτόξευση πρώτης τορπίλης. Αποτέλεσμα στόχος.

    Ώρα 10:05. 10 μίλια δυτικά της Κυρήνειας. Ο αρχηγός του σμήνους των 6 αεροσκαφών Phantom F-4E, ωθεί την μανέτα ισχύος εμπρός και ταυτόχρονα το χειριστήριο ύψους πίσω.

    Οι δύο κινητήρες της General Electric J79, σε πλήρη μετάκαυση. Τα ακροφύσια πιάνουν φωτιά. Το διθέσιο αεροσκάφος Phantom F-4Ε, εγκαταλείπει την χαμηλή πτήση και εκτοξεύεται στον ουρανό.

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 10 of 146 

     

    Αεροσκάφος ∆/Β (∆ιώξεως/Βομβαρδισμού) F-4E Phantom

    Στο πίσω μέρος ο χειριστής όπλων νιώθει τα 9g να πιέζουν την σπονδυλική του στήλη στο κάθισμά.

    Μπροστά του μαύροι καπνοί από τα Τουρκικά αντιτορπιλικά και τα άλλα πλοία συνοδείας που βυθίζονται από τις προσβολές των υποβρυχίων λίγα λεπτά νωρίτερα. Καθώς το αεροσκάφος εκτελεί άνοδο, στο πίσω κάθισμα ο χειριστής των όπλων, στριφογυρίζει νευρικά αριστερά-δεξιά το κεφάλι του προσπαθώντας να επιλέξει στόχο. Τα άλλα 5 αεροσκάφη ακολουθούν. Μόλις πριν 25 λεπτά, πάνω στον αεροδιάδρομο με ζεστούς κινητήρες, είχε ενημερωθεί για το σήμα του κυβερνήτη του υποβρυχίου Γλαύκος με το συνθηματικό «Αφροδίτη Ένα, τέλος», τέλος Α΄φάσης.

    Ώρα 10:05:10. Το σμήνος τεσσάρων φάντομ αφού πήρε το ικανοποιητικό ύψος αρχίζει την κάθοδο με ταχύτητα. Τα άλλα αεροσκάφη δύο περιπολούν. Ο χειριστής των όπλων στο πίσω κάθισμα του αεροσκάφους έχει διαλέξει το θήραμά του. Χωρίς προστασία πλοίων συνοδείας τα αποβατικά είναι καθιστές πάπιες. Ενημερώνει τον πιλότο που βρίσκεται στο μπροστινό κάθισμα του αεροσκάφους για τον στόχο. Από

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 11 of 146 

     

    πολύ κοντά αφήνει τα όπλα του και σηκώνει την μύτη του αεροσκάφους πάνω και αριστερά. Ο πιλότος κοιτάει μπροστά. Στο πίσω κάθισμα ο χειριστής όπλων στρέφει νευρικά το κεφάλι του να δει το αποτέλεσμα. Χτύπημα στην πρύμνη, πυκνός μαύρος καπνός, η θάλασσα καίγεται. Χτύπησαν τον ανεφοδιασμό του α΄ κύματος. Τα υπόλοιπα Phantom βρίσκουν το στόχο τους και αποχωρούν για Κρήτη για ανεφοδιασμό. ∆εν θα χρειαστεί να ξανάρθουν. Οι καπνοί από τα θαλάσσια συντρίμμια φτάνουν στην Κυρήνεια, το ύψος τους περνάει τον Πενταδάκτυλο. Οι υπερασπιστές της Λευκωσίας ενθουσιάζονται. Ήρθε η Ελλάδα!

    Οι πρώτοι Τούρκοι που είχαν αποβιβαστεί στις 20 Ιουλίου στο Πεντεμίλι της Κυρήνειας 5 μίλια δυτικά της Κυρήνειας, βλέπουν τον όλεθρο στην θάλασσα. Ήδη έχοντας υποστεί φθορά από την προηγούμενη ημέρα από τους υπερασπιστές της Κυρήνειας δεν έχουν καμιά ελπίδα χωρίς αυτές τις ενισχύσεις. Είναι 2 ημέρες άγρυπνοι και χωρίς ανεφοδιασμό. Τα τρόφιμα και πυρομαχικά τελειώνουν. Βρίσκονται κυκλωμένοι σε μια περιοχή 500 μέτρων.

    Η ακτή αποβάσεως Πεντεμίλι στην Κυρήνεια 20 Ιουλίου

    Ο επικεφαλής τους, Ταξίαρχος Τουντζέρ και ο ∆κτης του 50 ΣΠ Σχης Καραγλάνογλου, βλέπουν αδιέξοδο. Ενισχύσεις yok. Το βασανιστικότερο όλων όμως είναι το νερό. Οι γιουνάν έχουν κόψει όλες τις παροχές νερού στα σπίτια στην ακτή. Οι τουρκικές δυνάμεις περίμεναν τις ενισχύσεις για να

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 12 of 146 

     

    συνεχίσουν. Η παράδοση είναι μονόδρομος. Το ίδιο βλέπουν και οι Τούρκοι στην διάβαση Αγ Ιλαρίωνα στον Πενταδάκτυλο και οι υπερασπιστές των τουρκοκυπριακών θυλάκων, όπου αυτοί έχουν απομείνει.

    Ο Ταξίαρχος Τουντζέρ σκέφτεται την διαδικασία της παράδοσης. Έχει διλήματα. Να ζητήσει ιεραρχικά άδεια; Από το αδιέξοδο τον βγάζει από την άλλη μεριά του Ατλαντικού, ο γγ των ΗΠΑ, Henry Kissinger. Έχει ζητήσει από τις δύο χώρες αμοιβαία κατάπαυση του πυρός. Ο 6ος Αμερικανικός στόλος, που μέχρι στιγμής παρακολουθεί εκ του μακρόθεν, μπορεί να εφαρμόσει ναυτικό αποκλεισμό στο νησί οποιαδήποτε στιγμή και να διακόψει κάθε εχθροπραξία στο νησί.

    Η Ελλάδα σε λιγότερο από μια ώρα, καταφέρνει μια εύκολη νίκη. Βασικός παράγων η θέληση και ο συντονισμός των δυνάμεων. Η ποιοτική υπεροχή σε ναυτικό και αεροπορία εκείνη την εποχή ήταν αδιαμφισβήτητα υπέρ της Ελλάδας. Αυτό που έπρεπε να πράξουν οι αρχηγοί και οι πολιτικοί ηγέτες, είναι να έχουν ομόνοια, σταθερές αποφάσεις, σκοπό και συντονισμό. Τα υπόλοιπα ήταν σίγουρο χαρτί.

    Αυτή θα μπορούσε να είναι η ιστορία του καλοκαιριού του 1974 στην Κύπρο. Όμως τα πράγματα δεν έγιναν έτσι. Η Ελλάδα, οδηγήθηκε στην ήττα και στον εξευτελισμό. Η Τουρκία εισέβαλε με 40000 στρατό στην Κύπρο με αφορμή το πραξικόπημα ανατροπής του Προέδρου της Κυπριακής δημοκρατίας Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, που διοργάνωσε το καθεστώς των Αθηνών. Οι συνέπειες των γεγονότων και της Ελληνικής ήττας συνεχίζουν να ακολουθούν και να επηρεάζουν την διαδρομή της Ελλάδος. Οι αμφισβητήσεις στο Αιγαίο είναι προϊόν αυτής της σιγουριάς που έδωσε στους Τούρκους η νικηφόρα εξέλιξη της μάχης της Κύπρου. Οι δισταγμοί της εκμετάλλευσης των θαλασσίων πόρων το ίδιο. Η πρόσφατη οικονομική κρίση στην Κύπρο και στην Ελλάδα είναι απόρροια αυτού του γεγονότος. Αν μπορεί να ειπωθεί ότι ο εμφύλιος πόλεμος 1946-49 άφησε τα ίχνη του και επηρέασε την ροή των εξελίξεων μέχρι την δικτατορία τότε σίγουρα τα γεγονότα του 1974 επιδρούν και θα συνεχίσουν να επηρεάζουν την πορεία της Ελλάδος μέχρι νεωτέρας. Αυτό που θα μπορούσε να κρατήσει τις επεκτατικές βλέψεις της Τουρκίας έναντι της Ελλάδος, τουλάχιστον 100 χρόνια μακριά, αντιμετωπίστηκε με ηττοπάθεια κάτω από το πρίσμα των προσωπικών φιλοδοξιών των πρωταγωνιστών αυτής της σκηνής. Αυτό που συνέβη τότε καθόρισε την πορεία της Ελλάδας μέχρι σήμερα. Και θα συνεχίσει να την ακολουθεί και να επηρεάζει την τροχιά της με βαρυτική δύναμη, μέχρι να έλθει το επόμενο σημείο καμπής, τυχαία, συγκυριακά ή από πρόθεση.

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 13 of 146 

     

    Στην εργασία αυτή θα αναπτυχθούν με την μέθοδο case study (μεθοδολογία περίπτωσης) οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 συνέπεια της Τουρκικής εισβολής. Υπήρχαν άλλες επιλογές αντιμετώπισης της καταστάσεως; Πόσες και ποιές ήταν οι διαφορετικές λύσεις του προβλήματος που προέκυψε; Ποιά λύση μπορεί ή μπορούσε να επιφέρει το καλύτερο αποτέλεσμα για την Ελλάδα; Όλα αυτά εξεταζόμενα πάντοτε κάτω από τους παράγοντες που ίσχυαν εκείνη την περίοδο και σύμφωνα με τις διάφορες μεταβλητές που επηρέαζαν τους πρωταγωνιστές και τις καταστάσεις. Θα μπορούσαν οι μικρότεροι ηγέτες (στην συγκεκριμένη περίπτωση οι Αξκοί που υπηρετούσαν στη Κύπρο), να αλλάξουν την ιστορία με την επιλογή ορθότερων αποφάσεων; Ενεργούσαν σαν εκπαιδευμένο σύνολο; Μπορούσαν οι κυβερνήτες των δύο υποβρυχίων που πλησίασαν την Κύπρο να παραβλέψουν τις δγες που τους επέβαλαν να επιστρέψουν πίσω; θα είχαν αλλάξει την ιστορία αν το έκαναν; υπάρχουν ανάλογα ιστορικά παραδείγματα; ΣΚΟΠΟΣ Σκοπός της εργασίας είναι να εξεταστούν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις και να αξιολογηθούν οι στρατιωτικές αποφάσεις και ενέργειες. Είναι ιδιαίτερα ικανοποιητικό ότι για το συγκεκριμένο θέμα γράφονται αρκετά βιβλία, περιοδικά, αναλύσεις στο διαδίκτυο κλπ. Αυτό σημαίνει ότι το θέμα έχει ενδιαφέρον για πολλούς ανθρώπους οι οποίοι αναζητούν την αλήθεια αφού η κυβέρνηση κρατά τον αποκαλούμενο φάκελο της Κύπρου κλειστό. Κάθε μια προσπάθεια συμβάλλει στην διαλεύκανση της υποθέσεως. Πολλοί πρωταγωνιστές αυτής της ιστορίας δεν θέλησαν να δώσουν συνεντεύξεις όσο ευρίσκοντο εν ζωή, αλλά έχουν αφήσει σημαντικές μαρτυρίες οι οποίες γίνονται γνωστές μετά τον θάνατό τους.1 Πολλοί δημοσιογράφοι εκτελούν σημαντικότατο έργο παίρνοντας συνεντεύξεις από όσους επιθυμούν. Είναι σίγουρο ότι με αυτόν τον ρυθμό θα αποκαλυφθούν τα πραγματικά γεγονότα.

    Ποιόςείναιο«Φάκελος»τηςΚύπρου; Παραμένει τυπικά κλειστός έως σήμερα, 40 χρόνια μετά την κυπριακή τραγωδία, ο "Φάκελος Κύπρου", που σχηματίστηκε από την Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής, η οποία άρχισε τις εργασίες της στις 3 Μαρτίου 1986 και ολοκλήρωσε το έργο της στις 31 Μαΐου 1988. Ουσιαστικά,

                                                                1 Φάκελος Κύπρου: Τα απόρρητα ντοκουμέντα, συλλογικό έργο, Ένθετο Ελευθεροτυπίας 2010 «Τις καταθέσεις, που δημοσιεύονται για πρώτη φορά, τις εμπιστεύθηκε στην "Ε" ο Μεσολογγίτης δημοσιογράφος και εκδότης τοπικής εφημερίδας Ζήσιμος Τσουκαλάς, ο οποίος τις απέσπασε από τον πρόεδρο της Εξεταστικής Επιτροπήςβουλευτή Χρήστο Μπασαγιάννη, που τους συνέδεε μακρά φιλία, με τη δέσμευση "να μην τις δημοσιεύσει πριν πεθάνει". [...]»  

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 14 of 146 

     

    όμως, ο "Φάκελος" έχει ανοίξει με τη δημοσίευση πολυσέλιδων απολογητικών βιβλίων από πρωταγωνιστές της δραματικής εκείνης περιόδου. Έμειναν, ωστόσο, αδημοσίευτες αποκαλυπτικές καταθέσεις στην Εξεταστική επιτροπή, των αξιωματικών που εκτέλεσαν το πραξικόπημα ανατροπής του Μακαρίου. Η επιτροπή της Βουλής,πήρε καταθέσεις από όλους τους σημαντικούς μάρτυρες και εξέτασε και αρχειοθέτησε τα επίσημα έγγραφα, σήματα, πολεμικά ημερολόγια και ημερήσιες δγες που εκδόθηκαν κατά την διάρκεια των γεγονότων. Αυτή η σημαντική εργασία με κυβερνητική εντολή απαγορεύτηκε να δοθεί στην δημοσιότητα. Παρόλα αυτά όμως, τα πρόσωπα που συμμετείχαν στην επιτροπή, αν και πολλοί έχουν κρατήσει σιωπή για όλα αυτά τα χρόνια, φεύγοντας από την ζωή έχουν αφήσει παρακαταθήκη σε άλλους να κυκλοφορήσουν ότι κράτησαν τόσο καιρό μυστικό.

    Συνολική εξέταση των γεγονότων

    Εύκολα διαπιστώνει κανείς από την βιβλιογραφία τις εκτεταμένες αναρτήσεις στο ιντερνέτ, τις εκπομπές Παπαχελά, κουτί της Πανδώρας και πολλές άλλες εκπομπές και συνεντεύξεις ότι «βλέπουν το δένδρο και χάνουν το δάσος». Εστιάζουν με μεγάλη λεπτομέρεια σε ένα μεμονωμένο γεγονός και δεν δίνουν την συνολική εικόνα των γεγονότων ανάλογα με την βαρύτητά τους επί του αποτελέσματος. ∆εν αναφέρομαι σε μονογραφίες για την δράση συγκεκριμένων μονάδων αλλά σε υλικό που ενώ επιχειρεί να καλύψει όλη την εισβολή περιορίζεται και αναφέρεται εκτεταμένα σε ιδιαίτερα περιστατικά κατά την διάρκεια των επιχειρήσεων. Παράδειγμα η εκπομπή του Παπαχελά για τα γεγονότα της Κύπρου, εστιάζει και ασχολείται με μεγάλη λεπτομέρεια με την επιχείρηση μεταφοράς της Α΄Μοίρας Καταδρομών στην Κύπρο, με συνεντεύξεις από τους πρωταγωνιστές για την υπόθεση, με επιτόπου επίσκεψη κλπ, για το συμβάν της επιχείρησης «Νίκη». Της αποστολής δηλαδή της Α’ ή 35 Μοίρας καταδρομών στην Κύπρο με τα αεροσκάφη τύπου Νοράτλας με τις γνωστές συνέπειες. Αυτό όμως είναι ένα κλάσμα όλης της εισβολής. Άλλες συνεντεύξεις εστιάζουν στην άμυνα της ΕΛ∆ΥΚ στο στρατόπεδό της κατά τον Αττίλα 2 από 14-16 Αυγούστου, άλλες δίνουν μεγάλη σημασία στο πραξικόπημα πριν την εισβολή στις 15 Ιουλίου κλπ. Μπορεί η δράση του Στρατιώτη Μπικάκη που αναχαίτισε φάλαγγα με εχθρικά άρματα χρησιμοποιώντας το ΠΑΟ, να είναι μια ηρωική πράξη και θα πρέπει να παρουσιαστεί ξεχωριστά με όλες τις λεπτομέρειές της όπως πχ η μάχη των Θερμοπυλών. Αλλά αν θελήσεις να δεις τους Ελληνοπερσικούς πολέμους σαν σύνολο, τότε η μάχη των Θερμοπυλών είναι ένα μέρος αυτών. Έτσι λοιπόν σκοπός της εργασίας είναι: α. Να καταγράψει τα γεγονότα των στρατιωτικών επιχειρήσεων λεπτό προς λεπτό, να καταγράψει τις πληροφορίες σε όλο το φάσμα των

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 15 of 146 

     

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 16 of 146 

     

    γεγονότων και των προσώπων και στους άλλους παράγοντες που επηρέασαν τις επιχειρήσεις της εισβολής. β. Η εύρεση μιας υποθετικής λύσης αντιμετώπισης του προβλήματος της Τουρκικής εισβολής στη Κύπρο το 1974. γ Η κριτική των ενεργειών των αντιπάλων, η οποία γίνεται βέβαια με την ασφάλεια της ολικής γνώσης των γεγονότων και πληροφοριών. Κάτι που οι Αμερικανοί ονομάζουν «Armchair General». Αυτό θα γίνει με: Λεπτομερή καταγραφή γεγονότων, τα οποία στηρίζονται σε πηγές. Παρουσίαση της ισορροπίας δυνάμεων Ιστορικό και γεγονότα που επηρέασαν τους διαχειριστές λήψεως αποφάσεων Περιγραφή της μεθοδολογίας ανάλυσης case study σε ιδιαίτερο Παράρτημα Περιγραφή των γεγονότων πριν το πραξικόπημα σε ιδιαίτερο Παράρτημα έτσι ώστε το κυρίως κείμενο να αναφέρεται μόνο στην εισβολή δηλαδή από το χρονικό διάστημα από 20 Ιουλίου ημέρα του πραξικοπήματος μέχρι 16 Αυγούστου που τελειώνει η επιχείρηση Αττίλας ΙΙ. Ιδιαίτερη σημασία έχει η χρονολογική σειρά των γεγονότων και για αυτό αναπτύσσεται με αυτή την μορφή.

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 17 of 146 

     

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α’ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ

    ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΣΕΙΡΑ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ 1950 15 και 22 Ιανουαρίου : Μέσα από μια διαδικασία συγκέντρωσης υπογραφών η οποία έμεινε γνωστή ως το ενωτικό δημοψήφισμα που διεξήχθη σε δύο συνεχόμενες Κυριακές στις 15 και 22 Ιανουαρίου, το σύνολο σχεδόν των Ελλήνων της Κύπρου υπέγραψαν υπέρ της ένωσης με την Ελλάδα. Συγκεντρώθηκαν 215.108 υπογραφές επί συνόλου 224.757 ατόμων που είχαν δικαίωμα ψήφου. Το ποσοστό αντιπροσώπευε το 95,7% του εκλογικού σώματος. Σε αντίθεση του τρόπου των σύγχρονων δημοψηφισμάτων που γίνονται με μορφή μυστικής ψήφου, το ενωτικό δημοψήφισμα έγινε με υπογραφές 1955-1959 Αγώνας για την απελευθέρωση της Κύπρου απο την Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών (ΕΟΚΑ). Αρχηγός της ΕΟΚΑ ο Γ. Γρίβας (∆ιγενής). Πολιτικός αρχηγός, ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος. 1959 11 - 19 Φεβρουαρίου: Βάσει των Συμφωνιών της Ζυρίχης και του Λονδίνου, που υπέγραψαν οι δύο κοινότητες του νησιού και οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις: Ελλάδα, Τουρκία και Μεγάλη Βρετανία, η Κύπρος κηρύσσεται ανεξάρτητο κράτος τον επόμενο χρόνο. 13 ∆εκεμβρίου: Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος κερδίζει τις εκλογές, με ποσοστό 66.29%, έναντι 32,92% του Ιωάννη Κληρίδη. Ταυτόχρονα έγιναν εκλογές και για τον Αντιπρόεδρο της Κυπριακής ∆ημοκρατίας μεταξύ των Τουρκοκυπρίων και εξελέγη ο Φαζίλ Κουτσιούκ, χωρίς ανθυποψήφιο. 1960 16 Αυγούστου: η Κύπρος ανακηρύχθηκε ανεξάρτητη ∆ημοκρατία και ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ανέλαβε καθήκοντα προέδρου.

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 18 of 146 

     

    16 Αυγούστου: Οι δυνάμεις της ΕΛ∆ΥΚ αποβιβάστηκαν στο Λιμάνι της Αμμοχώστου με το αρματαγωγό "Αλιάκμων. Το σύνολο της ήταν 9502 αξιωματικοί και οπλίτες. Εγκαταστάθηκε σε στρατόπεδο δυτικά της Λευκωσίας στην περιοχή Γερόλακκος και υπαγόταν στο Τριμερές Στρατηγείο. 1963 8 Νοεμβρίου : Εκλογές στην Ελλάδα αναδεικνύουν πρώτο κόμμα την Ένωση Κέντρου του Γ Παπανδρέου, χωρίς αυτοδυναμία. Στις 16 ∆εκ η κυβέρνηση θα ζητούσε ψήφο εμπιστοσύνης από την Βουλή. 22 Νοεμβρίου : ∆ολοφονείται ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζων Κέννεντυ και καθήκοντα προέδρου αναλαμβάνει ο αντιπρόεδρος Λύντον Τζόνσον. 30 Νοεμβρίου Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος υποβάλλει στην Τουρκοκυπριακή κοινότητα σχέδιο για αναθεώρηση 13 σημείων του Συντάγματος προκειμένου αυτό να καταστεί πιο λειτουργικό. 6 ∆εκεμβρίου Η κυβέρνηση της Άγκυρας και οι Τ/Κ απορρίπτουν τις τροπολογίες. Ο Μακάριος δεν υπαναχωρεί και προχωρεί στην μονομερή τροποποίηση του Συντάγματος πραξικοπηματικά χωρίς κάποια στρατιωτική προετοιμασία και χωρίς την σύμφωνη γνώμη των Αθηνών.3 24 ∆εκεμβρίου: Με αφορμή την μονομερή τροποποίηση του συντάγματος ξεκινά η ένοπλη Τ/Κυπριακή ανταρσία. Ο Τ/Κ αντιπρόεδρος αποχωρεί, οι Τ/Κ υπουργοί αποχωρούν απο την κυβέρνηση και οι Τ/Κ υπάλληλοι από τις υπηρεσίες τους. Μετακινούνται σε περιοχές με αμιγή Τ/Κ πληθυσμό και απαγορεύουν την είσοδο σε Ε/Κ. Ηγέτης των Τ/Κ ο Ραούφ Ντενκτάς. ∆ημιουργούνται οι ονομαζόμενοι τουρκοκυπριακοί θύλακες.4 25 ∆εκεμβρίου: Η ΤΟΥΡ∆ΥΚ εξέρχεται του Στρατοπέδου και λαμβάνει θέσεις μάχης στην περιοχή του Τ/Κ θύλακα στο χωριό Κιόνελι. Οι Τούρκοι επιβιβάζονται επί αποβατικών σκαφών και αποπλέουν για απόβαση στην Κύπρο. Ο                                                             2 Βουλή, Κ. (1960). Σύνταγμα της Κύπριακής Δημοκρατίας., (σ. 99). σ.94 Συμπληρωματικό Πρωτόκολλο Υπ' αριθμ Ι/1. Η ΤΟΥΡΔΥΚ αποτελούμενη απο 650 άνδρες ακολουθωντας τον κανόνα 60‐40 στις διοικητικές θέσεις μεταξύ Ε/Κ και Τ/Κ  3 Μπονάνος, Γ. (1986). Η Αλήθεια. Αθήνα. σελ 20  4 Μπονάνος, Γ. (1986). Η Αλήθεια. Αθήνα. σελ 21 Η δήλωση του διοικητή της Εθνικής Φρουράς Αντιστράτηγου Καραγιάννη δημοσιευθείσα στην αθηναϊκή εφημερίδα «Εθνικός Κύρηξ» της 13ης Ιουνίου 1965  

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 19 of 146 

     

    Μακάριος ζητεί «όπως η μητέρα Ελλάς μη εγκαταλείψει τα τέκνα της εις σφαγήν»5 Με επέμβαση του Αμερικανού προέδρου Τζόνσον εκτονώνεται η κρίση. 30 ∆εκεμβρίου: Με σκοπό την αποφυγή επεισοδίων, δημιουργείται με εντολή του ΟΗΕ η «πράσινη γραμμή» που χωρίζει τους Τ/Κ από τους Ε/Κ. Η επάνδρωση της αρχικά γίνεται με προσωπικό των Βρεττανικών βάσεων ∆εκέλειας –Ακρωτηρίου. 6 1964 16 Φεβρουαρίου: Μετά από εκλογές στην Αθήνα η Ένωση Κέντρου εξασφαλίζει αυτοδυναμία και ο Γ Παπανδρέου σχηματίζει την νέα κυβέρνηση. Υπουργός Εθνικής Άμυνας διορίζεται ο Π Γαρουφαλλιάς. 25 Φεβρουαρίου Η Κυπριακή κυβέρνηση αναγγέλλει την δημιουργία της Εθνικής Φρουράς η οποία επανδρώνεται με Έλληνες Αξκους και Ε/Κ οπλίτες. Για την διοίκηση των Ε/Κ και Ελληνικών δυνάμεων δημιουργείται η Ανωτάτη Στρατιωτική ∆ιοίκηση Κύπρου (ΑΣ∆ΑΚ). Πρώτος ∆ιοικητής διορίζεται ο Στρατηγός Γεώργιος Γρίβας «∆ιγενής», εγκαταλείποντας την ∆ιεύθυνση «Κ» που είχε συγκροτηθεί πρόσφατα στο ΓΕΕΘΑ 4 Μάρτιος: Με αφορμή τα επεισόδια του ∆εκεμβρίου, το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, το οποίο με την απόφασή του αρ. 186/4-3-1964 εγκατέστησε στην Κύπρο ειρηνευτική δύναμη 7.000 ανδρών, την ΟΥΝΦΙΚΥΠ. 7 Μαΐου: Αρχίζει η μυστική αποστολή στην Κύπρο της Ελληνικής Μεραρχίας «Μενέλαος» με την κωδική ονομασία ΕΛ∆ΥΚ/Μ, απο την Κυβέρνηση Γ Παπανδρέου 10 Ιουν : Άφιξη του Στρατηγού Γρίβα στην Κύπρο Ιούλιος: Συνομιλίες στην Γενεύη μεταξύ Ελλάδος Τουρκίας για εκτόνωση των γεγονότων του ∆εκεμβρίου. Σχέδιο Ντην Άτσεσον (πρώην υπουργός εξωτερικών ΗΠΑ). Τελική μορφή σχεδίου (κύρια σημεία):

                                                                5 Μπονάνος, Γ. (1986). Η Αλήθεια. Αθήνα.σελ 23  6 Μπονάνος, Γ. (1986). Η Αλήθεια. Αθήνα.σελ 24 «Απεφασίσθη η παρεμβολή μεταξύ Ε/Κ και Τ/Κ ζώνης Βρεταννικών στρατευμάτων, υπό τον Στρατηγό Γιάνκ, ο οποίος και εχέραξε την «Πράσινη γραμμήν», ονομασθείσα έτσι επειδή την έσυρεν επί χάρτου με στυλογράφον ο οποίος είχε πράσινη μελάνη»  

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 20 of 146 

     

    α. ∆ημιουργία Τουρκικής βάσης σε έκταση 4,5% του κυπριακού εδάφους για 50 χρόνια, στην περιοχή της Καρπασίας. β. Ένωση του υπολοίπου της Κύπρου με την Ελλάδα 7 Αυγούστου Γεγονότα Μανσούρας-Κοκκίνων. Ο Γρίβας με την σύμφωνη γνώμη του Μακαρίου εξαπολύει επίθεση για εξάλειψη του Τ/Κ θύλακα στην περιοχή της Τυλληρίας στην Β∆ Κύπρο. Οι τούρκοι βομβαρδίζουν χωρίς αποτέλεσμα τις βόρειες περιοχές της Κύπρου.7 8 Αυγούστου Ο Γρίβας με σήμα της ΑΣ∆ΑΚ προς το ΓΕΣ, αιτείται την έγκριση των επιχειρήσεων που ξεκίνησε την προηγουμένη ημέρα. 20 Οκτ : Ολοκληρώνεται η άφιξη των τμημάτων της Ελληνικής Μεραρχίας «Μενέλαος», συνολικής δυνάμεως 8500 ανδρών8. Στα έγγραφα αποκαλούνται «καμουφλαρισμένες δυνάμεις». Αποτελείται από 3 Συντάγματα, 2 Μοίρες Καταδρομών και 2 ίλες αρμάτων από 17 άρματα Μ-47 και 17 άρματα Μ-24. 1965 15 Ιουλίου: Παραίτηση της κυβέρνησης Γ Παπανδρέου λόγω απώλειας της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Επικρατεί αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης πλειοψηφίας 1967 21 Απριλίου: Οι αξιωματικοί Γεώργιος Παπαδόπουλος, Στυλιανός Παττακός και Νικόλαος Μακαρέζος καταλαμβάνουν πραξικοπηματικά την εξουσία. 15 Ιουν: Φθάνει στην Κύπρο ο Αλέκος Παναγούλης και συνεργάζεται με τα μέλη της Επιτροπής για την Αποκατάσταση της ∆ημοκρατίας στην Ελλάδα (ΕΑ∆Ε),

                                                                7 Μπονάνος,  Γ.  (1986). Η Αλήθεια. Αθήνα. σελ 27,28 «Το 1982 ο Π Γαρουφαλιάς,  έγραψεν ότι ο Μακάριος ήτο υπέρ της επιχειρήσεως. Και λέγει ότι αυτό συνέβαινε όχι διότι ο Μακάριος ήθελε να εκκαθαρισθούν πράγματι τα τα τουρκικά προγεφυρώματα, αλλά δια να ματαιωθή η ευόδωσις της  προσπάθειας  που  κατεβάλετο  τότε  απο  τον  Αμερικανό  διπλωμάτη  Ντην  Άτσεσον  δια  μια συμφωνία με βάση την ένωσιν της Κύπρου με την Ελλάδα, στο βιβλίο του «Ελλάς και Κύπρος» σελ 153»  8 Κύπρου, Κ. Ε. (17 Μαρτ 2011). Πόρισμα για τον Φάκελλο της Κύπρου. Κυπριακή Βουλή, (σ. 384). Λευκωσία. σελ 31  

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 21 of 146 

     

    καθώς και με τον Πολύκαρπο Γεωρκάτζη υπουργό εσωτερικών και άμυνας της Κύπρου.9 9-10 Σεπτεμβρίου Συνομιλίες Ελλάδος Τουρκίας στον Έβρο (Αλεξανδρούπολη-Κεσσάνη), με θέμα το Κυπριακό. Αντιπρόσωποι της Ελλάδος ήταν μεταξύ άλλων ο πρωθυπουργός Κ Κόλλιας και ο Γ Παπαδόπουλος. Από την Τουρκία ο πρωθυπουργός Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ και άλλοι. 15 Νοεμβρίου: Επιχείρηση κατά των τουρκοκυπρίων στον θύλακα χωριών Κοφινού και Άγιοι Θεόδωροι επαρχίας Λεμεσού, με επικεφαλή τον Στγο Γρίβα ∆κτη της ΑΣ∆ΑΚ (Ανωτέρα Στρατιωτική ∆ιοίκηση Κύπρου). Επιτελάρχης του ΓΕΕΦ είναι ο Γρ Μπονάνος.10 17 Νοεμβρίου: Με αφορμή τα γεγονότα της Κοφίνου οι Τούρκοι ζητούν την άμμεση απομάκρυνση της Ελληνικής μεραρχίας και του Στγου Γρίβα. 31 Οκτωβρίου Συλλαμβάνεται ο Ραουφ Ντενκτάς κατά την προσπάθειά του να εισέλθει παράνομα στην Κύπρο. Απελαύνεται στη Τουρκία στις 15 Νοε.11 18 Νοεμβρίου: Η χούντα ανακάλεσε τον Στγο Γρίβα και τον έθεσε υπό περιορισμό 29 Νοεμβρίου: Κατόπιν πιέσεως των ΗΠΑ η Αθήνα αποφασίζει να αποσύρει την μεραρχία από την Κύπρο12 2 ∆εκεμβρίου: Λαμβάνεται δγη του ΓΕΣ προς ΑΣ∆ΑΚ για την αποχώρηση της Ελληνικής Μεραρχίας ΕΛ∆ΥΚ/Μ. Αρχίζει σταδιακά η αποχώρηση των δυνάμεων της Μεραρχίας από Κύπρο. ∆ιάλυση του στρατηγείου της ΑΣ∆ΑΚ.

                                                                9 Κύπρου, Κ. Ε. (17 Μαρτ 2011). Πόρισμα για τον Φάκελλο της Κύπρου. Κυπριακή Βουλή, (σ. 384). Λευκωσία. σελ 52  10 Κύπρου, Κ. Ε. (17 Μαρτ 2011). Πόρισμα για τον Φάκελλο της Κύπρου. Κυπριακή Βουλή, (σ. 384). Λευκωσία. σελ 49  11 Κύπρου, Κ. Ε. (17 Μαρτ 2011). Πόρισμα για τον Φάκελλο της Κύπρου. Κυπριακή Βουλή, (σ. 384). Λευκωσία. σελ 42‐43 Κατά την καταθεσή του κατά την σύληψή του ο Τ/Κ ηγέτης είπε ότι με την παρουσία 12000 Ελλήνων στρατιωτών η ένωση είναι βέβαιη. Ο μόνος τρόπος ανατροπής των δεδομένων που δημιούργησε η παρουσία της Ελληνικής Μεραρχίας ήταν η πρόκληση μικρής έκτασης ένοπλης σύγκρουσης που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί κάτω απο την πίεση της απειλής για εισβολή για την απομάκρυνση της Μεραρχίας απο την Κύπρο.  12 Κύπρου, Κ. Ε. (17 Μαρτ 2011). Πόρισμα για τον Φάκελλο της Κύπρου. Κυπριακή Βουλή, (σ. 384). Λευκωσία. σελ 50 Ο τέως Βασιλιάς Κωσταντίνος σε κατάθεσή του στην Κυπριακή Επιτροπή της Βουλής στις 10‐12‐2009 είπε «Για το συγκεκριμένο θέμα της Μεραρχίας δεν μου είπανε τίποτα, εκτός όταν αποφάσισαν να το κάνουνε. Και τότε τους είπα ότι αυτό είναι τρέλλα, αλλά αυτοί ήταν αποφασισμένοι να το κάνουνε, λόγω της τεράστιας πίεσης που υπηρχε απο την Τουρκία και απο τον Βανς. (σ.σ Σάυρους)»  

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 22 of 146 

     

    13 ∆εκεμβρίου: Ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος Β΄ επιχειρεί αποτυχημένο αντικίνημα κατά της Χούντας και αναχωρεί για το εξωτερικό, μαζί με τον πρωθυπουργό Κ Κόλια.13 Ο Γ Παπαδόπουλος ορκίζεται πρωθυπουργός από τον αντιβασιλέα Ζωιτάκη 1968 16 Ιανουαρίου: Αναχωρεί το τελευταίο κλιμάκιο της Μεραρχίας από την Κύπρο 23 Ιανουαρίου: Οι ΗΠΑ δια του πρέσβη τους στην Αθήνα Φίλιπ Τάλμποτ, κάνοντας δημόσια δήλωση "...νόμιμο το στρατιωτικό καθεστώς στην Ελλάδα", ουσιαστικά είναι η πρώτη χώρα που αναγνωρίζει το καθεστώς μετά την αποτυχία του βασιλικού πραξικοπήματος.΄ 28 Ιανουαριου : Ο Αλ Παναγούλης αναχωρεί από Κύπρο για Βυρηττό με πλαστό Κυπριακό διαβατήριο14 25 Φεβρουαρίου : Προεδρικές εκλογές στην Κύπρο. Ο Μακάριος, με αντίπαλο τον Τάκη Ευδόκα κερδίζει τις προεδρικές εκλογές της Κύπρου με 92,5%.15 13 Αυγούστου: Ο Αλέκος Παναγούλης αποπειράται να δολοφονήσει τον δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλο στη παραλιακή λεωφόρο Βάρκιζας - Λαγονήσι. Ακολούθησε η σύλληψή του και της ομάδας του. Τα εκρηκτικά που χρημοποίησε είχαν αποσταλλεί απο την Κύπρο μεσω διπλωματικού σάκου της Πρεσβείας στην Αθήνα. 1 Νοεμβρίου :

                                                                13 Μπονάνος,  Γ.  (1986). Η Αλήθεια.  Αθήνα.σελ 60‐61  Σύμφωνα με  τον συγγραφέα η  εφημερίδα «Ακροπολις 13  Ιαν 1980» δημοσιεύει συνομιλία Καραμανλή‐Αρναούτη  (υπασπιστή του Βασιλιά), όπου ο πρώτος συμβουλεύει το κίνημα να μην εκδηλωθεί ακόμα αλλά να περιμένουν μια «εθνική συμφορά» εννοώντας τα γεγονότα Κοφίνου και την αποχώρηση της Ελλήνικής Μεραρχίας απο την Κύπρο,  οπότε ο Βασιλιάς σαν ρυθμιστής  του πολιτεύματος θα μπορούσε  να αντικαταστήση  τον πρωθυπουργό Κόλλια με άλλη κυβέρνηση.  14 Κύπρου, Κ. Ε. (17 Μαρτ 2011). Πόρισμα για τον Φάκελλο της Κύπρου. Κυπριακή Βουλή, (σ. 384). Λευκωσία. σελ 53 Κατά την αναχώρησή του απο την Κύπρο ο Αλ Παναγούλης χρησιμοποίησε διαβατήριο της Κυπριακής δημοκρατίας ( αριθμός διαβατηρίου Α‐01402) με το όνομα  «Μάρκος Ανδρέου», το οποίο εκδόθηκε ατις 27 Ιαν 1967 με εντολή του υπουργού εσωτερικών.  15 Κύπρου, Κ. Ε. (17 Μαρτ 2011). Πόρισμα για τον Φάκελλο της Κύπρου. Κυπριακή Βουλή, (σ. 384). Λευκωσία. σελ 51 Η αντίπαλη πλευρά τάσσονταν ανεπιφύλακτα υπέρ της ενώσεως με την Ελλάδα κατηγορώντας τον Μακάριο γαι την υπογραφή των συνθηκών Ζυρίχης_Λονδίνου, καθώς και την διακλυρηξή του για διαχωρισμού «του εφικτού απο το ευκταίο» τον Ιαν 1968.  

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 23 of 146 

     

    Αναγκαστική παραίτηση του υπουργού εσωτερικών και άμυνας Κύπρου Πολύκαρπου Γεωρκάτζη, κατόπιν υποδείξεως του Μακαρίου. Θεωρείται συνεργός στην απόπειρα δολοφονίας του Παπαδόπουλου από τον Παναγούλη, 4 Νοεμβρίου : Αρχίζει η δίκη του Αλ Παναγούλη16 στο έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών. 1970 8 Μαρτίου: Αποτυχημένη δολοφονική απόπειρα κατά του Κύπριου Προέδρου αρχιεπισκόπου Μακαρίου, καθώς απογειώνεται με ελικόπτερο από το Μέγαρο της Αρχιεπισκοπής για να μεταβεί στη Μονή Μαχαιρά. Οργανωτές της απόπειρας φέρονται ο Κύπριος Πολύκαρπος Γεωρκάτζης και ο εξ Ελλάδος απεσταλμένος της Χούντας συνταγματάρχης ∆. Παπαποστόλου.17 8 Απριλίου : Σε ανακοίνωσή του ο Γρίβας φανερώνει την αποστολή της οργάνωσης ΕΟΚΑ Β΄. « [...] η ενότης εν Κύπρω θα έλθει, μόνον όταν αποχωρήσει της πολιτικής σκηνής ο Μακάριος και οι καθ οιονδήποτε τρόπο βοηθήσαντες αυτόν εις τον διχασμόν, προς δημιουργίαν Μακαριακού κράτους και τον καταποντισμόν του ενωτικού αγώνος [...]»18 15 Μαρτίου: ∆ολοφονείται ο Π. Γεωρκάτζης σε περιοχή έξω από τη Λευκωσία σε ραντεβού που είχε με τον ∆ Παπαποστόλου διοικητή των Καταδρομών στην Κύπρο.19 1971                                                             16 Κύπρου, Κ. Ε. (17 Μαρτ 2011). Πόρισμα για τον Φάκελλο της Κύπρου. Κυπριακή Βουλή, (σ. 384). Λευκωσία. σελ 52 απο τα πρακτικά της δίκης ο Πηλίτσης στέλεχος της ΚΥΠ ανέφερε «βραδύτερον μετά την δολοφονικήν απόπειρα διαπιστούται ότι η οργάνωσις αυτή είναι η Ελληνική Αντίστασις και εξαρτάται απευθείας απο την οργάνωσιν της Ρώμης της οποίας αρχηγοί είναι ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Νικολαϊδης, διαπιστούται δε και ανάμιξις του υπουργού της Κύπρου Γιωρκάτζη [..] το στρατιωτικό υλικό για την απόπειρα έχει αποσταλή απο τον υπουργό Εσωτερικών κ Γιωρκάτζη»  17 Κύπρου, Κ. Ε. (17 Μαρτ 2011). Πόρισμα για τον Φάκελλο της Κύπρου. Κυπριακή Βουλή, (σ. 384). Λευκωσία. σελ59 συμφωνα με μαρτυρίες των ατόμων που συμμετείχαν στις απόπειρες αυτές συντονίζονταν απο τον διοικητή καταδρομών Δ. Παπαπποστόλου και τον τέως υπουργό Γιωρκάτζη.  18 Κύπρου, Κ. Ε. (17 Μαρτ 2011). Πόρισμα για τον Φάκελλο της Κύπρου. Κυπριακή Βουλή, (σ. 384). Λευκωσία. σελ 65  19 Κύπρου, Κ. Ε. (17 Μαρτ 2011). Πόρισμα για τον Φάκελλο της Κύπρου. Κυπριακή Βουλή, (σ. 384). Λευκωσία. σελ 52  

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 24 of 146 

     

    28 Ιανουαρίου: Η Ελλάδα διαγράφεται από την Ευρωπαϊκή Βουλή της ΕΟΚ. 5 Απριλίου: Αθήνα: Ο στρατηγός Γ. Γρίβας, ο δημιουργός της ΕΟΚΑ, σε μεγάλη συγκέντρωση που πραγματοποιεί ενόψει της αποστολής - επανόδου του στην Κύπρο προδιαγράφει τους στόχους του καταγγέλλοντας τις συνθήκες Ζυρίχης - Λονδίνου και τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο ως ανθενωτικό, κηρύσσοντας νέο αγώνα για την Ένωση. 19 Ιουνίου: Ο δικτάτορας Γ. Παπαδόπουλος με επιστολή του προς τον Μακάριο απαιτεί την αποδοχή δικού του σχεδίου ειρήνευσης απειλώντας ενάντια μέτρα σε μη συμμόρφωσή. 24 Ιουνίου: Ο Πρόεδρος Μακάριος απαντά στον Γ. Παπαδόπουλο: "Απαράδεκτες απειλές, καταλήγοντας, δεν πρόκειται να δεχθώ "νόθες λύσεις" επί του Κυπριακού. 28 Αυγούστου: Ο στρατηγός Γ. ∆ιγενής, "διαφεύγοντας της φρουράς του", αναχωρεί για Κύπρο με πλοιάριο που του παραχώρησε ο εφοπλιστής Αν Ποταμιάνος, στην οποία και αποβιβάζεται δύο ημέρες αργότερα στη δυτική παραλία της Λεμεσού, όπου και ιδρύεται η ΕΟΚΑ Β'.20 18 Οκτωβρίου: Ο Μακάριος καταγγέλλει τα σχέδια του Γρίβα, για παράνομη είσοδο στην Κύπρο και ίδρυση παράνομης οργάνωσης (ΕΟΚΑ Β'). 6 ∆εκεμβρίου : Καταπλέει στην Ελλάδα το υποβρύχιο Γλαύκος ΙΙ κλάσεως 209/1100 19 ∆εκεμβρίου: Το καθεστώς των Αθηνών ανακοινώνει την άρση του στρατιωτικού νόμου σε όλη την επικράτεια από την 1η Ιανουαρίου του 1972 εκτός από Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη. 19 ∆εκεμβρίου: Ο Γρίβας συντάσσει σχέδιο με την ονομασία «Σφενδόνη», με σκοπό την κατάληψη κυρίων στόχων στην Λευκωσία. (ραδιόφωνο, τηλεπικοινωνίες, αρχηγείο αστυνομίας κλπ). Ακολούθως η ΕΟΚΑ Β΄συντάσσει και άλλα με κώδικες ονομασίες «Απόλλων, Γρόνθος, Ανταπόδωσις , Τυφών, Νίκη « κα. 1972

                                                                20 Κύπρου, Κ. Ε. (17 Μαρτ 2011). Πόρισμα για τον Φάκελλο της Κύπρου. Κυπριακή Βουλή, (σ. 384). Λευκωσία. σελ63  

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 25 of 146 

     

    1 Ιανουαρίου: Άρση του στρατιωτικού νόμου σε όλη την επικράτεια εκτός από Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη. 13 Ιανουαρίου: κατέρχεται στην Κύπρο ο Καρούσος, ο αποκαλούμενος έκτοτε και υπαρχηγός του Γρίβα στην ΕΟΚΑ Β΄. 15 Φεβρουαρίου: ∆ιαρροή πληροφοριών και ματαίωση κινήματος για ανατροπή του Μακαρίου απο τις δυνάμεις του ΓΕΕΦ. 26 Μαρτίου: Μυστική συνάντηση Γρίβα- Μακαρίου στην Λευκωσία. 21 ∆εν τηρήθηκαν πρακτικά και δεν ήταν κανένας άλλος παρών στην συζήτηση. Μετά την συνάντηση η κάθε πλευρά υποστήριξε αθέτηση υποσχέσεων από την άλλη, χωρίς να υπάρχουν μαρτυρίες ή καταγραφή των συνομιλιών. 29 Μαρτίου: Υπογράφεται σύμβαση για προμήθεια 36 αεροσκαφών Phantom F-4E απο ΗΠΑ ύψους 160 εκατομύριων $. 19 Ιουνίου : Καταπλέει στην Ελλάδα το υποβρύχιο Νηρεύς ΙΙ κλάσεως 209/1200 29 Σεπτεμβρίου: Ο Πρόεδρος της Κύπρου Μακάριος καταγγέλλει δημόσια τον στρατηγό Γρίβα ότι οργανώνει και εξοπλίζει παράνομες ομάδες που στοχεύουν την ανατροπή του. 11 Νοεμβρίου : Καταπλέει στην Ελλάδα το υποβρύχιο Τρίτων ΙΙ κλάσεως 209/1200 1973 18 Φεβρουαρίου: Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος επανεξελέγη ως Πρόεδρος της Κυπριακής ∆ημοκρατίας, αφού ήταν ο μόνος υποψήφιος που υπέβαλε υποψηφιότητα, γι`αυτό ανακηρύχθηκε πρόεδρος χωρίς ψηφοφορία. Αντιπρόεδρος ανακυρήχθηκε ο Τουρκοκύπριος Ραούφ Ντενκτάς χωρις ανθυποψήφιο. 21 Φεβρουαρίου: Αρχίζει η διήμερη κατάληψη της Νομικής Σχολής Αθηνών από φοιτητές. 7 Μαρτίου: Τρείς μητροπολίτες της Κύπρου προχωρούν στην καθαίρεση του Αρχιεπίσκοπου Μακάριου ως ασυμβίβαστη με την ταυτόχρονη εκ μέρους του άσκηση πολιτικών και θρησκευτικών καθηκόντων και σε διορισμό του Μητροπολίτη Γενναδίου στη θέση του τοποτηρητή του αρχιεπισκοπικού

                                                                21 Κύπρου, Κ. Ε. (17 Μαρτ 2011). Πόρισμα για τον Φάκελλο της Κύπρου. Κυπριακή Βουλή, (σ. 384). Λευκωσία. σελ 74  

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 26 of 146 

     

    θρόνου. Οι μητροπολίτες απαιτούν τελεσιγραφικά την παραίτηση του Μακαρίου. 22 16 Μαρτίου: Καταπλέει στην Ελλάδα το υποβρύχιο Πρωτεύς ΙΙ κλάσεως 209/1200 και ολοκληρώνεται η παραλαβή των παραγγελθέντων 4 υποβρυχίων κλάσεως 209/1100-1200 απο την Γερμανία. 20 Μαρτίου: Νέα κατάληψη της Νομικής Σχολής Αθηνών από φοιτητές. 1η Απριλίου : Αρχίζει η δημιουργία του «Εφεδρικού Σώματος» αστυνομικού σώματος αφοσιωμένο στο Μακάριο, ως αντίβαρο της ΕΟΚΑ Β΄. Η δύναμη της ήταν 300-400 άνδρες. 23 Μαΐου: Εκδηλώνεται το κίνημα του Ναυτικού 1 Ιουνίου: Η Χούντα των Συνταγματαρχών προχωρεί στην κατάργηση της μοναρχίας στην Ελλάδα. Ο Γ. Παπαδόπουλος σε διάγγελμά του προαναγγέλλει την εγκαθίδρυση Κοινοβουλευτικής ∆ημοκρατίας μετά από πολιτειακό δημοψήφισμα Ιούλιος : Η παράνομη οργάνωση ΕΟΚΑ Β΄απαγάγει τον υπουργό δικαιοσύνης της Κύπρου Χρίστο Βάκη. 4 Ιουλίου: Συλλαμβάνεται ο Ε. Αβέρωφ ως υποκινητής και πολιτικός σύμβουλος του "Κινήματος του Ναυτικού 1973". 14 Ιουλίου: Η Μείζων σύνοδος της Εκκλησίας της Κύπρου καθαιρεί τους τρεις στασιαστές μητροπολίτες.23 Αυξάνονται οι Μητροπόλεις από τρείς σε πέντε με την ίδρυση δυο νέων Λεμεσού και Μόρφου. 29 Ιουλίου: Το καθεστώς των Αθηνών διενεργεί δημοψήφισμα μεταβολής πολιτεύματος σε προεδρευομένη δημοκρατία με αποτέλεσμα "ΝΑΙ" 78,4% και "ΟΧΙ" 21,6%. 19 Αυγούστου: Ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος ορκίζεται πρόεδρος της ∆ημοκρατίας μετά το δημοψήφισμα της 29ης Ιουλίου και διορίζοντας 20 ημέρες αργότερα κυβέρνηση υπό τον Σπ. Μαρκεζίνη. 20 Αυγούστου:

                                                                22 Κύπρου, Κ. Ε. (17 Μαρτ 2011). Πόρισμα για τον Φάκελλο της Κύπρου. Κυπριακή Βουλή, (σ. 384). Λευκωσία.σελ 77 23 Κύπρου, Κ. Ε. (17 Μαρτ 2011). Πόρισμα για τον Φάκελλο της Κύπρου. Κυπριακή Βουλή, (σ. 384). Λευκωσία. σελ 77  

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 27 of 146 

     

    Ο Γεώργιος Παπαδόπουλος χορηγεί γενική αμνηστία, δίνοντας χάρη και στον Α. Παναγούλη και ταυτόχρονα αίρεται ο στρατιωτικός νόμος στην Αθήνα και Πειραιά. Ο ταξίαρχος ∆. Ιωαννίδης μετατίθεται στη Μακεδονία. 24 Αυγούστου : Η Αθήνα επέκρινε τις ενέργειες της ΕΟΚΑ Β΄και ζητησε απο τον Γρίβα να επιστρέψει στην Αθήνα. Παράλληλα διέκοψε την χρηματοδότηση της οργάνωσης.24 23 Σεπτεμβρίου: Ο Γρίβας κατηγορεί την Αθήνα ότι έστειλε τέσσερις Ελλαδίτες Αξιωματικούς να τον σκοτώσουν ή να τον συλλάβουν. 25 28 Σεπτεμβρίου: Στη προσπάθεια πολιτικής φιλελευθεροποίησης παραιτείται και αποστρατεύεται ο Νικόλαος Μακαρέζος. Ο ∆. Ιωαννίδης που διατηρεί διασυνδέσεις με Αμερικανούς πράκτορες, επανέρχεται στην Αθήνα, ∆ιοικητής ΕΑΤ/ΕΣΑ. 4 Οκτωβρίου: Ο Πρόεδρος της ∆ημοκρατίας προσκαλεί και δίνει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον πολιτικό Σπύρο Μαρκεζίνη, παρά την αντίθετη εισήγηση του Στ. Παττακού για διενέργεια κανονικών εκλογών ένα μήνα αργότερα. 6 Οκτωβρίου: Ημέρα Σάββατο. Ξεσπά ο Πόλεμος του Γιομ Κιπούρ που θα κρατήσει περίπου 20 ημέρες. 7 Οκτωβρίου: Κύπρος - Εκδηλώνεται νέα απόπειρα δολοφονίας του Μακαρίου από μέλη της ΕΟΚΑ Β' με παγίδευση του δρόμου απ' όπου θα πέρναγε το προεδρικό αυτοκίνητο. Σώθηκε λόγω πρόωρης έκρηξης. 8 Οκτωβρίου: Ο (στρατιωτικός) Πρόεδρος της ∆ημοκρατίας Γεώργιος Παπαδόπουλος διορίζει Κυβέρνηση πολιτικών προσώπων υπό τον Σπυρίδωνα Μαρκεζίνη (3η ∆οτή Κυβέρνηση), ο οποίος προκηρύσσει εκλογές για την 10ην Φεβρουαρίου 1974. Την ίδια ημέρα παραιτείται και αποστρατεύεται ο Στυλιανός Παττακός ενώ παραιτούνται όλοι οι στρατιωτικοί που κατείχαν πολιτικές θέσεις. 10 Οκτωβρίου: Σε σύσκεψη Προέδρου Παπαδόπουλου, Πρωθυπουργού Μαρκεζίνη και υπουργού Εξωτερικών Χ. Ξανθόπουλου Παλαμά, ανταποκρινόμενοι σε σχετικό αίτημα του Προέδρου της Αιγύπτου Ανουάρ Σαντάτ, αποφασίζεται η απαγόρευση ελεύθερης διέλευσης αμερικανικών πολεμικών αεροσκαφών υπέρ Ισραήλ από FIR Αθηνών. Ενδοιασμούς στην απόφαση αυτή εξέφρασε ο τότε Α/ΓΕΕΘΑ αντιστράτηγος ∆. Ζαγοριανάκος.

                                                                24 ‐24 Κύπρου, Κ. Ε. (17 Μαρτ 2011). Πόρισμα για τον Φάκελλο της Κύπρου. Κυπριακή Βουλή, (σ. 384). Λευκωσία. σελ79   

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 28 of 146 

     

    17 Οκτωβρίου: Ξεσπά η διεθνής πετρελαϊκή κρίση 1973 όπου ο ΟΠΕΚ περιορίζει την παραγωγή με συνέπεια κατακόρυφη αύξηση στις τιμές και αυξανόμενη ζήτηση. 14 Νοεμβρίου: Από ώρα 20:30 ξεκινά η κατάληψη του Πολυτεχνείου και η καλούμενη Εξέγερση του Πολυτεχνείου. ∆εν επιχειρήθηκε αστυνομικός αποκλεισμός. 17 Νοεμβρίου: Πρώτες πρωινές ώρες, μετά από ολιγόλεπτη προθεσμία εκκένωσης της εισόδου του κτιρίου σε επιτροπή φοιτητών, άρμα μάχης, εισέρχεται στο Πολυτεχνείο θραύοντας την καγκελόπορτα της κυρίας εισόδου. Κηρύσσεται στρατιωτικός νόμος σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. 25 Νοεμβρίου: Με αφορμή τα γεγονότα του Πολυτεχνείου εκδηλώνεται νέο πραξικόπημα και νέα Χούντα υπό τον ταξίαρχο ∆ημήτρη Ιωαννίδη ∆κτη της ΕΣΑ (Ελληνική Στρατιωτική Αστυνομία). Ο δικτάτορας Γ. Παπαδόπουλος τίθεται σε κατ΄οίκον περιορισμό από τον Ιωαννίδη. Πρόεδρος ∆ημοκρατίας αναλαμβάνει (διορίζεται) ο Στρατηγός Φαίδων Γκιζίκης, ο οποίος διορίζει Κυβέρνηση πολιτικών προσώπων υπό τον Αδαμάντιον Ανδρουτσόπουλον (4η ∆οτή Κυβέρνηση). Οι προκηρυχθείσες για την 10ην Φεβρουαρίου 1974 εκλογές ακυρώνονται, και την ίδια ημέρα τοποθετούνται στην ανωτάτη ηγεσία των Ενόπλων ∆υνάμεων οι εξής νέοι Αρχηγοί : Αρχηγός Ενόπλων ∆υνάμεων ο Στρατηγός ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΜΠΟΝΑΝΟΣ Αρχηγός ΓΕΣ ο Αντιστράτηγος ΑΝ∆ΡΕΑΣ ΓΑΛΑΤΣΑΝΟΣ Αρχηγός ΓΕΑ ο Αντιπτέραρχος ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ, ενώ Ο Αρχηγός ΓΕΝ Αντιναύαρχος ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΡΑΠΑΚΗΣ, παραμένει στην θέση που τον είχε τοποθετήσει την 1η Ιουνίου 1973 ο Γ. Παπαδόπουλος. 17 ∆εκεμβρίου: Ανακοινώνεται η ανακάλυψη πετρελαίου στο Αιγαίο στην περιοχή Πρίνος Θάσου.26 1974 25 Ιανουαρίου Το κόμμα του Μπουλέντ Ετσεβίτ σχηματίζει κυβέρνηση στην Τουρκία 27 Ιανουαρίου:

                                                                26  Φιλίστωρ: ο Ανδρουτσόπουλος σε ομιλία του στην Θεσσαλονίκη αναφέρθηκε αρχικά στα πετρελαϊκά κοιτάσματα που είχαν ήδη βρεθεί ενώ μετά μίλησε απειλητικά για την Τουρκία, αναφέροντας πως η Ελλάδα είναι υπέρ της ειρήνης αλλά θα υπερασπίσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα. http://www.istorikathemata.com/2011/02/1974.html ανακτήθηκε 1 Ιαν 2014  

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 29 of 146 

     

    Πεθαίνει ο Στρατηγός Γ Γρίβας (ψευδώνυμο ∆ιγενής στον αγώνα ΕΟΚΑ και Αλέξανδρος στον αγώνα ΕΟΚΑ Β΄), ηγέτης του αγώνα των Κυπρίων της ΕΟΚΑ και αργότερα της ΕΟΚΑ Β΄. 5 Απριλίου : Παραλαβή των πρώτων 6 αεροσκαφών Phantom F-4E από τις ΗΠΑ. Η συνολική παραγγελία ύψους 160 εκ $ αφορούσε προμήθεια 36 συνολικά αεροσκαφών Phantom F-4E.27 2 Ιουλίου: Ο Μακάριος στέλνει επιστολή στην Αθήνα ζητώντας αποχώρηση των 700 περίπου Αξκων από Ελλάδα, που στελέχωναν την Εθνική Φρουρά και ανακοινώνει απόφασή του για μείωση της θητείας (απο 24 σε 14 μήνες), με αποτέλεσμα την μείωση της ΕΦ απο 10000 σε 5000 ανδρες, με έναρξη εφαρμογής 20 Ιουλίου.28 2 Ιουλίου: Σύσκεψη στο ΑΕ∆ στην Αθήνα για την ανατροπή του Μακαρίου. Καθορίζεται η 15 Ιουλίου. Ελαβαν μέρος Στγος Μπονάνος Αρχηγός Ε∆ Σχης Ιωαννίδης ∆ Ταξχος Γεωργίτσης ∆κτης ΙΙΙ ΑΤ∆ στην Κύπρο Σχης Κομπόκης ∆κτης δυνάμεων καταδρομών στην Κυπρο Υπγος Παύλος Παπαδάκης πρωην επιλάρχης ΕΦ 8 Ιουλίου: Παραιτείται ο υπουργός Εξωτερικών Σπυρίδων Τετενές. 9 Ιουλίου: Μετά την επιστροφή τους στην Κύπρο οι Γεωργίτσης, Κομπόκης εκδίδουν οδηγίες για το πραξικόπημα στους :29 Παναγιώτη Γιαννακοδήμο, Ταξίαρχο, Επιτελάρχη του ΓΕΕΦ Κων/νο Παπαγιάννη, Αντισυνταγματάρχη, υποδιοικητή της ΕΛ∆ΥΚ Γεώργιο Παπαγιάννη, Αντιπλοίαρχο, διοικητή Ναυτικής ∆ύναμης Κύπρου Γρηγόρη Λαμπρινό, Αντισυνταγματάρχη, διοικητή της 23ης ΕΜΑ Περικλή Κορκοντζέλο, Επίλαρχο, διοικητή της 21ης ΕΑΝ

                                                                27Περιοδικό πτήση και Διάστημα τεύχος 149 Σεπτέμβριος 1997 http://library.techlink.gr/ptisi/article.asp?mag=2&issue=176&article=4438 ανακτήθηκε 4 Φεβ 2014 28 Κύπρου, Κ. Ε. (17 Μαρτ 2011). Πόρισμα για τον Φάκελλο της Κύπρου. Κυπριακή Βουλή, (σ. 384). Λευκωσία. σελ 85‐86 στην κατάθεσή του ο Αρχηγός Ναυτικού Πέτρος Αραπάκης ανέφερε « Η επιστολή Μακαρίου προς Γκιζίκη, που είχε ημερομηνία 2 Ιουλίου, σε καμμιά περίπτωση δεν συνετέλεσε στη λήψη της τραγικής απόφασης. Όταν έφθασε η επιστολή στην Αθήνα, η εκτελεση του πραξικοπήματος στην Κύπρο είχε διαταχθεί.» «Κατά καιρούς διατυπώθηκε η άποψη ότι η αποστολή της συγκεκριμένης επιστολής προκάλεσε την  εκδήλωση του πραξικοπήματος, καθώς και ότι ο συντάκτης της δεν ήταν ο Μακάριος αλλά κάποιο άλλο πρόσωπο, φωτογραφίζοντας τον Καραμανλή.» σε κατάθεσή του στις 10‐12‐2009 ο τέως βασιλιάς Κωσταντίνος  αναφέρι ότι είχε λάβει γνώση της επιστολής και εκφράσει διαφωνία για την αποστολή της. σελ 87  29 Κύπρου, Κ. Ε. (17 Μαρτ 2011). Πόρισμα για τον Φάκελλο της Κύπρου. Κυπριακή Βουλή, (σ. 384). Λευκωσία. σελ 90  

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case Study) Page 30 of 146 

     

    Κων/νο Κοντώση, Ταγματάρχη, σύνδεσμο με το ΑΕ∆ Κων/νο Ραφτόπουλο, Ταγματάρχη, διοικητή της 31ης Μ.Κ. Ναπολέοντα ∆αμασκηνό, Ταγματάρχη, διοικητή της 32ας Μ.Κ. Παναγιώτη Λάμπρου, Ταγματάρχη, διοικητή της 185 ΜΠΠ Κων/νο Ιωαννίδη, Ταγματάρχη, διοικητή της 195 ΜΕΑ/ΑΠ Ελευθέριο Ζήδρο, Ταγματάρχη ∆ιαβιβάσεων 9 Ιουλίου: Ο Μακάριος ενόψει πραξικοπήματος παραλαμβάνει με αφος εσπευσμένα 1000 τυφέκια απο Τσεχοσλοβακία, για τον εξοπλισμό του εφεδρικού σώματος. Την αποστολη εκτέλεσε ο προϊστάμενος της ΚΥΠ και στενός συνεργάτης του Γεώργιος Τομπάζος (εδημοσιεύθη στην «ΣΗΜΕΡΙΝΗΝ» της 15ης Ιουλίου 1999) 10 Ιουλίου: Ο σύνδεσμος Κ Κοντώσης μεταβαίνει στην Αθήνα και μεταφέρει στους Ιωαννίδη και Μπονάνο, τους φόβους και τους ενδοιασμούς που εκφράστηκαν στη σύσκεψη, πλην όμως η απάντηση ήταν ότι οι ενδοιασμοί και τα αιτηματά τους για αναβολή του πραξικοπήματος απερρίπτοντο. Ήταν διαταγή του Αρχηγού Ε∆ και της κυβέρνησης να προχωρήσουν στην εκτέλεση της απόφασης για την ανατροπή του Μακαρίου. 13 Ιουλίου: Για παραπλάνηση του Μακαρίου γίνεται σύσκεψη στην Αθήνα με τους Στγο Μπονάνο ΑΕ∆, Στγο Ντενίση Αρχηγό ΕΦ, Σχη Νικολαϊδη ∆κτη ΕΛ∆ΥΚ, οι οποίοι δεν θα συμμετάσχουν στην ενέργεια. Απόπλους του Α/Γ Λέσβος από Κεχριές, μεταφέροντας 500 άνδρες της ΕΛ∆ΥΚ, οι οποίοι θα αντικαθιστούσαν παλαιότερους. 15 Ιουλίου: Σύνολο παραληφθέντων αεροσκαφών Phantom F-4E 14 από 36. 08:30: Εκδηλώνεται το κίνημα για ανατροπή του Μακαρίου. Συνθηματικό ενάρξεως «Ο Αλέξανδρος εισήχθει εις νοσοκομείο». Οι δυνάμεις σε 2 ώρες καταλαμβάνουν το Προεδρικό μέγαρο και τους άλλους στόχους που είχαν σχεδιαστεί. Ο Μακάριος διαφεύγει την σύλληψη και μεταβαίνει στην Πάφο. Πρόεδρος ορκίζεται ο Ν Σαμψών στέλεχος της ΕΟΚΑ Β΄. Ο Τούρκος πρωθυπουργός Μπουλεν Ετσεβίτ, ο Τ/Κ Ραούφ Ντεκτάς και ο υπ Εξωτερικών Γκιουνές, χαρακτηρίζουν τα γεγονότα ανατροπής του Μακαρίου ως Ελληνοκυπριακή υπόθεση30 31 32

                                                                30 Ανδρουτσόπουλου, Α. (1993). Η Μαρτυρία ενός Πρωθυπουργού σελ 442.    31 Μπιράντ, Μ. Α. (1984). Απόφαση ‐Απόβαση. Αθήνα: Φλώρος σελ 21‐36. Σύμφωνα με τον συγγραφέα ο Τούρκος πρωθυπουργός Μπ Ετζεβίτ πληροφορήθηκε για το πραξικόπημα εναντίον του Μακαρίου, λίγο πριν αναχωρήσει, περί τις 10:00 της 15 Ιουλίου, για το προγραμματισμένο ταξίδι στο Αφιόν Καραχισάρ. Κατά την διάρκεια του ταξιδιού και μέχρι να επιστρέψει στην  Άγκυρα είχε κάνει την προσωπική πολιτική του ανάλυση και είχε καταλήξει ότι το πραξικόπημα 

  • Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 (Case S