Η ΛΑΤΡΕΙΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΝ ΣΗΜΕΡΑ (ΜΑΘΗΜΑ 1)

α) Εκφράζοντας τις εμπειρίες μας

Όλοι έχουμε κάποιες εμπειρίες από τη λατρευτική ζωή της Εκκλησίας μας Για

παράδειγμα Βάπτιση Γάμος Πανηγύρι ενορίας Εσπερινός Κυριακάτικη

λειτουργία Θεοφάνεια Χριστούγεννα Μ Εβδομάδα Πάσχα

Δεκαπενταύγουστος- Παρακλήσεις κά

Όλοι είμαστε ισότιμα μέλη της εκκλησίας επομένως οι απόψεις μας και οι

προβληματισμοί μας έχουν μεγάλη σημασία

β) Παρακολουθούμε ή συμμετέχουμε

1) Αν παρακολουθούμε και δεν συμμετέχουμε στη λατρεία της Εκκλησίας μας

έχουμε ως αποτέλεσμα

- την αποξένωσή μας από τα τελούμενα και την αποδυνάμωση της συνείδησής

μας ως μέλη της Εκκλησίας

-τη διαμόρφωση κληρικαλιστικής αντίληψης (η λατρεία αφορά μόνο τους ιερείς)

2) Αν συμμετέχουμε γινόμαστε laquoσυνιερουργοίraquoΟι λαϊκοί έχουν το χάρισμα της

laquoγενικής Ιεροσύνης από τη στιγμή της Βάπτισής μας

γ) Προβληματισμοί για τη χριστιανική λατρεία στη σύγχρονη

κοινωνία

Το πρόβλημα είναι ότι οι λαϊκοί δεν πιστεύουν στα τελούμενα στα μυστήρια και

τις ακολουθίες της Εκκλησίας αλλά τις θεωρούν απλές θρησκευτικές εκδηλώσεις

Λατρεία =έκφραση πίστης

Η μη σύνδεση λατρείας και πίστης οδηγεί στον εκκοσμικευμένο

ΧριστιανισμόΔηλαδή νομίζουμε ότι πιστεύουμε στο Θεό στην ουσία όμως τον

απορρίπτουμε

δ) Απαραίτητη η γνώση της ιστορίας της λατρείας

Η λατρεία της Εκκλησίας μας δεν είναι απλή θρησκευτική υποχρέωση Είναι

βασική υπόθεση για τη ζωή μας αφού μας συνδέει με το Θεό και τους

συνανθρώπους μας

ΝΟΗΜΑ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 2)

Με τη λατρεία εκφράζουμε αγάπη εμπιστοσύνη ικεσία δοξολογία νοσταλγία

για την προπτωτική κατάσταση ελπίδα για αποκατάσταση και νίκη του θανάτου

Θεμέλιο της λατρείας ο σαρκωμένος Υιός και Λόγος του Θεού ο Χριστός οι

οποίος με τη θυσία του μας έδειξε ότι η σωστή δοξολογία του Θεού δεν αποτελεί

τυπική διαδικασία αλλά τελείται με την ίδια μας τη ζωή

Ο λαός του Θεού τελεί ως σώμα τη λατρεία αλλά και ξεχωριστά ο καθένας

α) Χαρακτηριστικά ορθόδοξης λατρείας

Η ορθόδοξη λατρεία είναι

bull μυσταγωγική

bull αναγωγική

bull πνευματική

bull λογική

bull ορθόδοξη

β) Χώρος τέλεσης της λατρείας

Ναός ( από το αρχαίο ρήμα ναίω = κατοικώ) Εκκλησία ndashΣύναξη

Τα πρώτα χριστιανικά χρόνια χρησιμοποιήθηκαν τα σπίτια των χριστιανών laquoκατrsquo

οίκονraquo Εκκλησία

Στη διάρκεια των διωγμών χρησιμοποιήθηκαν οι κατακόμβες και αργότερα τα

μαρτύρια δηλαδή τάφοι μαρτύρων)

Μετά τον 4ο μΧ αι κτίζονται ελεύθερα ναοί

γ) Βασικοί σταθμοί στην εξέλιξη της χριστιανικής λατρείας

-Αποστολική εποχή (συνάξεις πρώτων χριστιανών ύμνοι Κ Διαθήκης)

-laquoΔιάταγμα των Μεδιολάνωνraquo (εποχή ακμής και άνθησης 4ος

- 7ος

αι)

-Περίοδος εικονομαχίας (ακολουθίες και ύμνοι)

-Περίοδος δουλείας (αραβοκρατία λατινοκρατία τουρκοκρατία)

-Από την ανεξαρτησία 19ος

αι ως σήμερα (Κολλυβάδες)

δ) Σημερινή μορφή λατρείας

Λειτουργίες Μεγ Βασιλείου Ιω Χρυσοστόμου Λειτουργία Προηγιασμένων

Ακολουθίες ημερονυκτίου Εσπερινός Απόδειπνο Μεσονυκτικό Όρθρος Ώρες

Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΕΓΚΑΙΝΙΑΖΕΙ ΤΗΝ ΑΛΗΘΙΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 3)

α) Ο Χριστός σεβάστηκε και τήρησε την ιουδαϊκή λατρεία

bull Ο Χριστός ως άνθρωπος γεννήθηκε δίδαξε θαυματούργησε σταυρώθηκε

και αναστήθηκε στην Ιουδαία Σεβάστηκε την ιουδαϊκή παράδοση και

λατρεία και τήρησε το μωσαϊκό νόμο

bull Πήγαινε στο Ναό και στις συναγωγές

bull Απαιτούσε όμως πραγματική λατρεία προς το Θεό με ταπείνωση

συντριβή και μετάνοια Για το λόγο αυτό καυτηριάζει την υποκρισία των

Φαρισαίων

β) Η χριστιανική λατρεία είναι πνευματική και αληθινή

Στο διάλογο με τη Σαμαρείτισσα αποκαλύπτεται ως Μεσσίας Αποκαλύπτει την

αληθινή λατρεία που δεν είναι τυπική και εξωτερική αλλά πνευματική και

καρδιακή

γ) Οι αιματηρές θυσίες των Ιουδαίων και η θυσία του Χριστού

Το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας είναι ο πυρήνας της Χριστιανικής

Λατρείας

Οι αιματηρές θυσίες των Ιουδαίων εξέφραζαν ευγνωμοσύνη και ζητούσαν

με αυτές την εξαγορά των αμαρτιών (καθημερινές θυσίες Ημέρα του

Εξιλασμού θυσία Αμνού Πάσχα)

Οι θυσίες αυτές είναι προεικονίσεις της θυσίας του Χριστού ο οποίος

προσέφερε το ίδιο Του το αίμα για χάρη μας ndash για τις αμαρτίες μας

Η θυσία αυτή επαναλαμβάνεται σε κάθε Θεία Λειτουργία

Μυστικός Δείπνος rarr Ίδρυση του Μυστηρίου της Θ Ευχαριστίας

Η Θ Ευχαριστία χαρίζει

άφεση αμαρτιών

ένωση με το Χριστό

αιώνια ζωή

Σε κάθε Θεία Λειτουργία καθόμαστε στο ίδιο τραπέζι με τους μαθητές το

Χριστό και όλους τους αγίους

ΠΟΙΗΣΩΜΕΝ ΑΝΘΡΩΠΟΝ (ΜΑΘΗΜΑ 6)

α) Ο άνθρωπος είναι εικόνα του Θεού

bull Ο άνθρωπος πλάστηκε σύμφωνα με την εικόνα του Θεού και με προοπτική

να μείνει αθάνατος

bull Τα στοιχεία της εικόνας του Θεού είναι η λογική και η ελεύθερη βούληση

bull Τα στοιχεία της εικόνας (το laquoκατrsquo εικόναraquo) τα έχει από τη δημιουργία του

bull Τη δυνατότητα της ομοίωσης (το laquoκαθrsquo ομοίωσινraquo) το πετυχαίνει με τη

σωστή χρήση της ελεύθερης βούλησης

β) Ο σκοπός της δημιουργίας του ανθρώπου και ο βαθύτερος

σύνδεσμος με το Θεό

Σκοπός του Θεού κατά τη δημιουργία του ανθρώπου ήταν η βαθύτερη κοινωνία

μαζί του

Αυτό το διαπιστώνουμε από τη διαφορετική διαδικασία δημιουργίας του

ανθρώπου

Τον έπλασε από χώμα

Αλλά τον προίκισε με πνοή ζωής

Συνεπώς μετέχει και στον υλικό (laquoχοϊκόraquo) αλλά και στον πνευματικό

(laquoουράνιοraquo) κόσμο

Η τάση του ανθρώπου να στρέφεται προς το Θεό και να Τον αναζητά είναι

πηγαία

γ) Δοξολογία του Θεού

Όταν ο άνθρωπος συνειδητοποιήσει τη θεϊκή του προέλευση επιθυμεί να

ευχαριστήσει και να υμνήσει το Θεό Η δοξολογία του Θεού γίνεται κάθε στιγμή

της ζωής μας και ιδιαίτερα με τη συμμετοχή μας στα μυστήρια της Εκκλησίας

Με τα μυστήρια ενωνόμαστε

με το Χριστό (Θεία Ευχαριστία)

με τους άλλους ανθρώπους (Εξομολόγηση)

με το άλλο φύλο (Γάμος)

Η Εκκλησία αγιάζει κάθε περίσταση της ζωής μας

Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 7)

α) Η ανάγκη της παρουσίας του Θεού στην ανθρώπινη ιστορία

Ο άνθρωπος θέλησε να φτάσει μόνος του στη θέωση Αυτή η λάθος επιλογή είχε

θλιβερές συνέπειες γιrsquo αυτόν

1 Διακοπή της κοινωνίας με το Θεό = πνευματικός θάνατος Η κατάσταση

αυτή οδήγησε στην ειδωλολατρία και σε κάθε είδος κακού (ανηθικότητα

αδικία κα)

2 Υποδούλωση στη φθορά και το θάνατο που έχει ως συνέπεια τον

ατομισμό

β) Το σχέδιο της θείας οικονομίας για τη σωτηρία του ανθρώπου

Ο Θεός laquoοικονομείraquo- σχεδιάζει και πραγματοποιεί τη σωτηρία του ανθρώπου

σταδιακά ως γιατρός Το σχέδιο αυτό ονομάζεται laquoθεία οικονομίαraquo στην οποία

απαραίτητη είναι η ελεύθερη συνεργασία του ανθρώπου

Το σχέδιο της θείας οικονομίας χωρίζεται σε τρεις φάσεις

1η φάση Αποκάλυψη του Θεού στον Αβραάμ στους Πατριάρχες της Π

Διαθήκης στο Μωυσή και η υπόσχεση για τη γη της επαγγελίας

2η φάση Η σάρκωση του Χριστού (η ζωή τα θαύματα το Πάθος η

Ανάσταση) Ο Χριστός γίνεται σωτήρας όλων των ανθρώπων όχι μόνο

ενός λαού

3η φάση Η Εκκλησία η οποία συνεχίζει το σωτήριο έργο του Χριστού Με

τα Μυστήρια και ειδικότερα τη θεία Ευχαριστία παίρνουμε μέσα μας τον

ίδιο το Χριστό και προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

γ) Οι χριστιανικές γιορτές και το σχέδιο της θείας οικονομίας

Με τις χριστιανικές γιορτές πανηγυρίζονται τα θαυμαστά γεγονότα για τη

σωτηρία του ανθρώπου

Ξαναζούμε τα γεγονότα αυτά γιrsquo αυτό στην υμνολογία χρησιμοποιείται η λέξη

laquoσήμερονraquo

Οι γιορτές αυτές διακρίνονται σε

bull εβδομαδιαίες και

bull ετήσιες

Οι εβδομαδιαίες είναι για κάθε ημέρα της εβδομάδας οι εξής

Κυριακή rarr Ανάσταση (η κατrsquo εξοχήν ημέρα τέλεσης του μυστηρίου της

Θείας Ευχαριστίας)

Δευτέρα rarr τιμούμε τους Αγγέλους

Τρίτη rarr τιμούμε τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο που βάπτισε το Χριστό

Τετάρτη rarr τιμούμε το Σταυρό του Χριστού

Πέμπτη rarr τιμούμε τους Αποστόλους και τον Άγιο Νικόλαο

Παρασκευή rarr τιμούμε τα Πάθη του Χριστού

Σάββατο rarr τιμούμε τους μάρτυρες και τη μνήμη των νεκρών

Οι ετήσιες γιορτές χωρίζονται σε Δεσποτικές (προς τιμή του Δεσπότου Χριστού)

και Θεομητορικές (προς τιμή της Παναγίας της Μητέρας του Θεού)

Οι Δεσποτικές γιορτές χωρίζονται σε

bull κινητές

Κυριακές του Τριωδίου (πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή)

το Πάσχα

Κυριακές του Πεντηκοσταρίου (μετά το Πάσχα)

Του Αγίου Γεωργίου (αν και δεν είναι Δεσποτική είναι κινητή)

bull ακίνητες

Χριστούγεννα (25 Δεκεμβρίου)

Περιτομή του Χριστού (1 Ιανουαρίου)

Υπαπαντή του Χριστού (2 Φεβρουαρίου)

Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου)

Αυτές τις γιορτές δεν τις γιορτάζουμε με κοσμικό τρόπο δηλαδή μόνο

με γλέντια και πανηγύρια αλλά με συμμετοχή στο μυστήριο της Θείας

Ευχαριστίας δηλαδή όπως θέλει ο Θεός

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΕΝΑΝΘΡΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 8)

α) Ο πανηγυρισμός των Χριστουγέννων και της Βάπτισης

bull Ως τα μέσα του 4ου

αιώνα τα Χριστούγεννα και η Βάπτιση του Κυρίου

γιορτάζονταν μαζί στις 6 Ιανουαρίου με το όνομα Επιφάνια ( φανέρωση

του Θεού)

bull Αργότερα οι δυο γιορτές χωρίστηκαν και τα Χριστούγεννα γιορτάζονται

στις 25 Δεκεμβρίου αντικαθιστώντας την εθνική γιορτή αφιερωμένη στο

θεό Ήλιο μια και ο Χριστός είναι για μας ο Ήλιος της Δικαιοσύνης

bull Τα Χριστούγεννα είναι η δεύτερη σε σημασία μετά το Πάσχα γιορτή

bull Τα Θεοφάνια έχουν ξεχωριστή λαμπρότητα γιατί γιορτάζουμε τη

φανέρωση της Αγίας Τριάδος και εγκαινιάζεται το δικό μας βάπτισμα

bull Σε κάθε γιορτή έχουμε τρία στάδια τα προεόρτια την προετοιμασία

δηλαδή την εορτή και τα μεθεόρτια που είναι ο απόηχος της γιορτής

Στα Χριστούγεννα τα προεόρτια είναι το σαρανταήμερο της νηστείας που

είναι αφιερωμένο στους προφήτες και τους προπάτορες του Χριστού Η

κυρίως γιορτή είναι η 25η Δεκεμβρίου Τα μεθεόρτια περιλαμβάνουν τις

γιορτές του Δωδεκαημέρου και ολοκληρώνονται με τη γιορτή της

Υπαπαντής

β) Το γεγονός της ενανθρώπισης

Ονομάζεται μυστήριο που δεν ερευνάται αλλά φανερώνεται στους πιστούς

Ο Χριστός είναι ιστορικό πρόσωπο που γεννήθηκε όταν αυτοκράτορας ήταν ο

Οκταβιανός Αύγουστος και βασιλιάς της Ιουδαίας ο Ηρώδης

Ο Χριστός κατεβαίνει από τον ουρανό παραμένοντας ως Υιός του Θεού στους

κόλπους του Θεού Πατρός

γ) Ο σκοπός της ενανθρώπισης

Ο σκοπός αναγγέλεται από τον άγγελο στον Ιωσήφ laquoαυτός θα σώσει τους ανθρώπους από τις αμαρτίες τουςraquoΣκοπός είναι η επανόρθωση και η ανύψωση με τη Σάρκωσή του ο Χριστός επανορθώνει το σφάλμα του Αδάμ και

ανοίγει πάλι τον Παράδεισο Αναστηλώνει την θεϊκή εικόνα του Ανθρώπου και

καταργεί τη φθορά και το θάνατο

Η ενσάρκωση του Χριστού είναι γεγονός ύψιστης ταπείνωσης ελευθερίας και αγάπης

ΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 9)

α) Γιορτάζοντας τα γεγονότα της ζωής του Χριστού

bull Τα σπουδαιότερα γεγονότα της ζωής του Χριστού αποτυπώνονται στις

γιορτές κινητές και ακίνητες

bull Έτσι πορευόμαστε μαζί Του στο έργο της Σωτηρίας

bull Το ευαγγελικό ανάγνωσμα που ακούμε στη θ Λειτουργία αναφέρεται στη

διδασκαλία στα θαύματα και σε γεγονότα της ζωής του Χριστού

β) Το κήρυγμα του Χριστού μέσα από τη λατρεία

Είναι κήρυγμα σωτηρίας από την αμαρτία και όχι μια θρησκευτική

ενημέρωση

Απομακρύνει τον άνθρωπο από κάθε είδους ειδωλολατρία

Δίνει ελπίδα και χαρά στον κουρασμένο και ταλαιπωρημένο

άνθρωπο

Δίνει το μήνυμα της ειρήνης της καρδιάς μας και ευρύτερα όλου

του κόσμου

Μας αποκαλύπτει το Θεό Πατέρα και φανερώνει τη Βασιλεία του

Θεού

γ) Οι λατρευτικές αναμνήσεις των θαυμάτων του Κυρίου

Ο Χριστός δίνει με τα θαύματά του όχι μόνο τη σωματική υγεία αλλά και την

ψυχική Δηλαδή τη συνειδητοποίηση της αμαρτίας την ανάγκη- ευκαιρία για

μετάνοια και πνευματική πρόοδο

laquoΠΡΟΣΚΥΝΟΥΜΕΝ ΣΟΥ ΤΑ ΠΑΘΗ ΧΡΙΣΤΕraquo (ΜΑΘΗΜΑ 10)

α) Οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας

bull Η εβδομάδα πριν από το Πάσχα ονομάζεται Μεγάλη

bull Από την Κυριακή των Βαϊων και κάθε βράδυ ψάλλεται ο όρθρος της

επόμενης μέρας

bull Μ Δευτέρα αφιερωμένη στη ζωή του πάγκαλου Ιωσήφ και στο

περιστατικό με την άκαρπη συκιά

bull Μ Τρίτη παραβολές των δέκα παρθένων και των ταλάντων

bull Μ Τετάρτη αφιερωμένη στην αμαρτωλή γυναίκα

bull Μ Πέμπτη γιορτάζουμε τον ιερό Νιπτήρα το Μυστικό Δείπνο την

προσευχή του Χριστού και την προδοσία του Ιούδα

bull Μ Παρασκευή τα Πάθη του Κυρίου μας

bull Μ Σάββατο την ταφή του Χριστού και την κάθοδό του στον Άδη

β) Το βαθύτερο νόημα της Σταύρωσης του Χριστού

Ο Κύριος θυσιάστηκε για χάρη μας

Θυσιάστηκε για να απαλλαγούμε από το θάνατο

Συγχώρησε τον άνθρωπο για την αμαρτία του και τον συμφιλίωσε

με το Θεό

Πάτησε με το θάνατό του το θάνατο και το διάβολο

Θεμελίωσε την Εκκλησία

γ) Συμμετοχή του πιστού στο Πάθος του Χριστού

Για να συμπορευτούμε με το Χριστό στο πάθος του θα πρέπει να καθαρίσουμε

τον εαυτό μας από τις αμαρτίες έτσι θα καταφέρουμε να Τον ακολουθήσουμε

προς τη Βασιλεία των Ουρανών Με καθαρή καρδιά θα μπορέσουμε να

συμμετάσχουμε στην Ανάστασή Του

Ο αγώνας μας ενισχύεται όταν κοινωνούμε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού

Τότε συμμετέχουμε προσωπικά στο μυστικό Δείπνο

Οφείλουμε να μιμηθούμε τον Κύριό μας (ι Νιπτήρας) στην ταπείνωση και στη

διακονία προς το συνάνθρωπο Αυτή είναι η μεγάλη προϋπόθεση για να γίνουμε

κοινωνοί στο Μυστικό Του Δείπνο

Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 11)

Στους ύμνους της Μ Εβδομάδας παρακαλούμε το Χριστό να μας δείξει την

Ανάστασή Του Αυτό είναι το μυστήριο του Σταυρού μυστήριο λύπης και

χαράς (χαρμολύπη)

α) Η συμμετοχή στηνΑνάσταση

Η χαρά της γιορτής δεν περιορίζεται μόνο στις υλικές απολαύσεις

Ο πιστός συμμετέχοντας στην αναστάσιμη Λειτουργία ακτινοβολεί

την μόνη αλήθεια laquo Χριστός Ανέστηraquo

Παράδειγμα ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ ο οποίος χαιρετούσε

καθημερινά με την έκφραση laquoΧριστός Ανέστη Χαρά μουraquo

β) Το νόημα της Ανάστασης

Η βάση της πίστης μας είναι η Ανάσταση του Χριστού Γιrsquo αυτό ο απ

Παύλος υποστηρίζει πως αν ο Χριστός δεν αναστήθηκε τότε είναι laquoκενόνraquo

χωρίς περιεχόμενο δηλαδή το κήρυγμα του Χριστιανισμού

Στην Ανάσταση στηρίχθηκαν οι μάρτυρες της πίστης και οι ομολογητές

Στην Ανάσταση στηρίζεται και η προσδοκία μας για την κοινή ανάσταση

όλων κατά τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού

Ο Χριστός χαρακτηρίζεται ως ο laquoπρωτότοκος εκ των νεκρώνraquo γιατί

αναστήθηκε πρώτος δίνοντάς μας την ελπίδα και τη σιγουριά ότι το σώμα

μας που πεθαίνει και διαλύεται προσωρινά θα αναστηθεί πνευματικό και

άφθαρτο και θα ενωθεί με την ψυχή μας

γ) Η γιορτή της Ανάστασης

Γιορτάζουμε και πανηγυρίζουμε το αδειανό μνημείο το οποίο έγινε

πέρασμα για τον Παράδεισο και την αιώνια ζωή

δ) Η ενότητα των πιστών με το Χριστό

Ζώντας τη ζωή της Εκκλησίας μέσα από τη θεία Μετάληψη τη μετάνοια

την προσευχή τη νηστεία τον καθημερινό αγώνα κατά των παθών του ο

χριστιανός συμμετέχει στη ζωή του Χριστού στο Πάθος και την Ανάσταση

Του

laquoΘΑΝΑΤΟΥ ΕΟΡΤΑΖΟΜΕΝ ΝΕΚΡΩΣΙΝraquo (ΜΑΘΗΜΑ 12)

α) Το φοβερό μυστήριο του θανάτου

Ο θάνατος είναι έξω από τη θέληση του Θεού

Είναι αποτέλεσμα της πτώσης (=της απομάκρυνσης του

ανθρώπου από το Θεό της αμαρτίας)

Ο χωρισμός του ανθρώπου από το Θεό ονομάζεται πνευματικός

θάνατος ο οποίος προκάλεσε και το σωματικό θάνατο

Ως χριστιανοί πιστεύουμε πως ο σωματικός θάνατος αποτελεί

οικονομία- ευεργεσία Θεού για να μη γίνει αθάνατο το κακό

β) Το νόημα του θανάτου

Ο σωματικός θάνατος είναι ο πρόσκαιρος χωρισμός της ψυχής από το

σώμα μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού

Η ανθρώπινη σάρκα νεκρώνεται η ψυχή όμως παραμένει άφθαρτη και

αθάνατη περιμένοντας το παράγγελμα του Χριστού για να ενωθεί ξανά με

το αναστημένο σώμα στη Δευτέρα Παρουσία

Η αιώνια ζωή θα είναι μια άλλη- διαφορετική ζωή που μας περιμένει κατά

τη Δευτέρα Παρουσία θα είναι όμως συνέχεια της ζωής μας στον κόσμο

Γι΄ αυτό κάθε στιγμή της επίγειας ζωής μας έχει μεγάλη σημασία γιατί

από τον τρόπο που ζούμε κρίνεται η σωτηρία μας

γ) Η ανθρώπινη laquoαθανασίαraquo

bull Αθάνατος είναι μόνο ο Θεός

bull Η αθανασία χαρίστηκε από το Θεό στον άνθρωπο

bull Αθανασία δεν είναι απλή επιβίωση αλλά μετοχή στον Παράδεισο

που είναι η αιώνια επικοινωνία με το Θεό

bull Οι άγιοί μας με τα άφθαρτα λείψανα μας βεβαιώνουν ήδη από

αυτή τη ζωή την αλήθεια της αιωνιότητας και τη νίκη του Χριστού

πάνω στη φθορά και το θάνατο

δ) Η μετάβαση από το θάνατο στη ζωή

Ο θάνατος μέσα στην ορθόδοξη παράδοση ονομάζεται κοίμηση και οι

χώροι ταφής κοιμητήρια Αυτό συμβαίνει γιατί όσο και αν το γεγονός του

θανάτου είναι για όλους μας οδυνηρό δεν θεωρείται το τέλος της

ανθρώπινης ύπαρξης επειδή η Ανάσταση του Χριστού μας δίνει την

ελπίδα τη βεβαιότητα και την προσδοκία και της δικής μας ανάστασης

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΑΘΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΟ

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ (ΜΑΘΗΜΑ 13)

α) Το νόημα της γιορτής της Μεταμόρφωσης

bull Στο όρος Θαβώρ ο Χριστός laquoμεταμορφώθηκεraquo (άλλαξε

μορφή)φανερώνοντας τη θεότητά Του

bull Η δόξα του Χριστού φανερώθηκε στη Μεταμόρφωση με το άκτιστο φως

bull Η ουσία του Θεού είναι laquoαπρόσιτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να την

πλησιάσουμε) και laquoαμέθεκτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να συμμετέχουμε

σ΄αυτή)

bull Ο Θεός όμως μας δίνει τη δυνατότητα να τον γνωρίσουμε όσο μας είναι

δυνατό μέσα από τις ενέργειές Του που είναι προσιτές και μεθεκτές (μπορούμε δηλαδή να τις αντιληφθούμε και να συμμετέχουμε σ΄ αυτές)

bull Ενέργειες είναι οι πράξεις του Θεού με τις οποίες αποκαλύπτει τον εαυτό

Του στον άνθρωπο

bull Οι ενέργειες αυτές είναι άκτιστες αλλά αντιληπτές στον άνθρωπο(πχ το

φως που είδαν οι μαθητές στο Θαβώρ ήταν άκτιστο δεν είχε σχέση με το

φυσικό φως γιατί είναι υπερφυσικό και αιώνιο)

bull Η θέα του ακτίστου φωτός λέγεται laquoθεοπτίαraquo (=βλέπω το Θεό) και

ταυτίζεται με τη θέωση την ένωση με το Θεό (=την αγιότητα)

β) Η γνώση του Θεού στην Π Διαθήκη

Στην ΠΔ ο Θεός φανερωνόταν μέσα από σύμβολα (φωτιά άνεμος) που ήταν

άκτιστα και όχι φυσικά φαινόμενα Οι άγιοι της Π Διαθήκης δεν έφτασαν στην

πλήρη θεογνωσία γιατί τότε υπήρχε ο θάνατος και ο Άδης τα οποία

καταργήθηκαν με τον ερχομό του Χριστού

γ) Ο Χριστός η ένσαρκη φανέρωση του Θεού στον κόσμο

bull Με τη Σάρκωση του Χριστού ο Θεός μπαίνει μέσα στην ιστορία Στο

πρόσωπο του Θεανθρώπου Χριστού μπορούμε να τον γνωρίσουμε

bull Η Εκκλησία ως σώμα Χριστού είναι ο χώρος όπου ο άνθρωπος μπορεί να

ενωθεί με το Χριστό και να τον γνωρίσει κατά τρόπο βιωματικό

bull Ο τρόπος αυτός είναι η συμμετοχή μας στα μυστήρια της Εκκλησίας και

κυρίως στη Θ Ευχαριστία όπου ο πιστός ενώνεται πραγματικά με το Σώμα

και το Αίμα του Θεανθρώπου κι έτσι έχει την πλήρη και αληθινή γνώση του

Θεού

bull Με την πνευματική ζωή (άσκηση συμμετοχή στα μυστήρια) ο πιστός

φτάνει σιγά- σιγά στη θέωση όπως οι άγιοί μας που ζουν ενωμένοι με το

Χριστό

Ο ΤΡΙΑΔΙΚΟΣ ΘΕΟΣ ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ

ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ (ΜΑΘΗΜΑ 14)

α) Το περιεχόμενο της γιορτής της Πεντηκοστής

bull Σαράντα μέρες μετά την Ανάσταση του Χριστού η Εκκλησία μας γιορτάζει

την Ανάληψή Του στους ουρανούς

bull Παρόντες στην Ανάληψη ήταν 120 περίπου πρόσωπα (μαθητές μαθήτριες

και η Παναγία μας)οι οποίοι ήταν η πρώτη κοινωνία πιστών και θα

συνέχιζαν το έργο του Χριστού

bull Δέκα μέρες μετά την Ανάληψη και πενήντα (50)μετά την Ανάσταση έχουμε

το γεγονός της Πεντηκοστής που είναι το θεμέλιο ζωής της Εκκλησίας

bull Με την laquoκάθοδοraquo του Αγίου Πνεύματος πραγματοποιήθηκε η υπόσχεση

του Χριστού προς τους μαθητές Του ότι δεν θα τους αφήσει μόνους

laquoορφανούςraquo όπως είπε αλλά θα τους στείλει άλλον laquoΠαράκλητοraquo

(=αυτός που παρηγορεί) ο οποίος θα τους οδηγήσει στην αλήθεια και θα

τους διδάξει τα πάντα

bull Το Άγιο Πνεύμα είναι ο νέος Παράκλητος που θα παραμείνει στην

Εκκλησία και θα την εμπνέει με τη χάρη του ως το τέλος της ιστορίας

bull Την ημέρα της Πεντηκοστής έχουμε την ίδρυση της Εκκλησίας Μετά το

γεγονός αυτό οι απόστολοι μιλούν στον κόσμο για το Χριστό και την

Ανάστασή Του και βαπτίζονται οι πρώτοι πιστοί

bull Ο φωτισμός των μαθητών γίνεται η αρχή του φωτισμού όλης της

οικουμένης Το Άγιο Πνεύμα δίνει την αληθινή σοφία στους αποστόλους

και το χάρισμα να διδάξουν σ΄ ολόκληρο τον κόσμο

bull Η σύγχυση της Βαβέλ γίνεται ενότητα μέσα στην Εκκλησία με τη Χάρη του

Αγ Πνεύματος

β) Ο Τριαδικός Θεός

Το γεγονός της Πεντηκοστής είναι ακόμη μία φανέρωση του Τριαδικού Θεού Ο

Θεός είναι μία ουσία αλλά τρία Πρόσωπα ( Πατήρ Υιός και Άγιο Πνεύμα)που

είναι μεταξύ τους laquoομοούσιαraquo (έχουν τη μια ουσία από κοινού)

Είναι ίσα ομότιμα και ισότιμα Κάθε Πρόσωπο είναι ολόκληρος και τέλειος

Θεός

Ο Πατέρας είναι αγέννητος Ο Υιός laquoγεννάταιraquo αιώνια από τον Πατέρα και το

Πνεύμα laquoεκπορεύεταιraquo από τον Πατέρα

Η Αγία τριάδα είναι πρότυπο ζωής για μας τους ανθρώπους Όλοι οι άνθρωποι

είμαστε ομοούσιοι μεταξύ μας και καλούμαστε να γίνουμε ισότιμοι και ίσοι σε

μια κοινωνία αδελφοσύνης χωρίς ταξικές διαφορές

Οι διαφορές στην ανθρώπινη κοινωνία προέρχονται από την αμαρτία μας και την

έλλειψη αγαπητικής σχέσης μεταξύ των ανθρώπων

γ) Άγιο Πνεύμα και λατρεία

bull Μέσα στη λατρεία η χάρη του Αγίου Πνεύματος μεταδίδεται σε ολόκληρη

την κτίση Τα υλικά στοιχεία ( ψωμί κρασί κα) αγιάζονται και

εντάσσονται στη Βασιλεία του Θεού

bull Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος τελούνται όλα τα Μυστήρια της

Εκκλησίας μας(πχ το ψωμί και το κρασί μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα

Χριστού στην εξομολόγηση έχουμε την άφεση των αμαρτιών μας στον

αγιασμό το νερό γίνεται άφθαρτο)

δ) Εκκλησία και θεία χάρη

bull Η Εκκλησία είναι χώρος θεραπείας και αναγέννησης όποτε ο άνθρωπος

τραυματιστεί από την αμαρτία

bull Κάθε πιστός καλείται με τη χάρη του Τριαδικού Θεού να γίνει άγιος(

αγιοπνευματικός άνθρωπος =κατοικία του Αγίου Πνεύματος) ώστε η

κοινωνία μας να γίνει κοινωνία αγίων

Για την ερμηνεία της εικόνας της Πεντηκοστής διαβάστε με συντομία το

σχόλιο του βιβλίου σελ79- 80

ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ η ουσία της Εκκλησίας

(ΜΑΘΗΜΑ 15)

α) Η εξάπλωση της Εκκλησίας

bull Μετά την Πεντηκοστή δημιουργείται η νέα πραγματικότητα η Εκκλησία

bull Οι βαπτισμένοι πιστοί των Ιεροσολύμων έχουν ως κέντρο της ζωής τους τη

λατρεία και την προσευχή

bull Ζουν με πνεύμα αδελφοσύνης και αγάπης και τελούν καθημερινά τη Θ

Ευχαριστία

bull Τα επόμενα χρόνια οι Απόστολοι βγαίνουν από τα όρια του Ισραήλ και η

Εκκλησία σιγά ndash σιγά επεκτείνεται σ΄ όλο το γνωστό τότε κόσμο

bull Οι αντιδράσεις και οι διωγμοί δεν έλειψαν Έτσι τους τρεις πρώτους

χριστιανικούς αιώνες έχουμε laquoνέφηraquo μαρτύρων οι οποίοι έδωσαν το αίμα

τους για το Χριστό

bull Επίσης έχουμε τους Αποστολικούς Πατέρες οι οποίοι ξεκαθάρισαν τη

διδασκαλία της Εκκλησίας και τους Απολογητές που υπερασπίστηκαν την

πίστη όταν αυτή επικρίθηκε

β) Η σύναξη της Θ Ευχαριστίας και η Εκκλησία

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1Είμαστε ένα σώμα το Σώμα του Χριστού όπως λέει ο απ Παύλος

2Αφού είμαστε ενωμένοι με το Χριστό είμαστε ενωμένοι και μεταξύ μας Αυτό

φαίνεται όταν κοινωνούμε από το ίδιο ποτήριο τον έναν Άρτο το Χριστό δηλαδή Αυτό

όμως προϋποθέτει τη μεταξύ μας ειρήνη και αγάπη για τα οποία η Εκκλησία

προσεύχεται σε κάθε θ Λειτουργία Επίσης προσεύχεται όχι μόνο για τους παρόντες

στη Λειτουργία αλλά και για αυτούς που απουσιάζουν και ακόμα και για τους εχθρούς

3Η λειτουργία δεν είναι έργο μόνο των ιερέων αλλά ολοκλήρου του λαού (λείτος =λαός+ έργον)Δεν παρακολουθούμε αλλά συμμετέχουμε με τα laquoΚύριε ελέησονraquo με

την απαγγελία του laquoΠιστεύωraquo κα

4Μέσα στη Θ Λειτουργία ο χρόνος καταργείται Ζούμε ένα διαρκές παρόν

συmicroπορευόmicroενοι microε το Χριστό και προγευόmicroαστε τη Βασιλεία του Θεού

5 Με όλα αυτά ζούmicroε την πίστη microας παίρνουmicroε τη χάρη του Θεού και είmicroαστε ενωmicroένοι microαζί του

Γ Το έργο της Εκκλησίας

bull Έτσι λοιπόν η Εκκλησία μας αγιάζει (μας δίνει το Άγιο Πνεύμα στη ζωή μας) μας

διδάσκει (ακούμε το λόγο του Θεού ο οποίος ερμηνεύεται με το κήρυγμα) και

μας ποιμαίνει (μας καθοδηγεί με τους πνευματικούς ποιμένες= ιερείς οι οποίοι

φροντίζουν για τις πνευματικές αλλά και για τις υλικές ανάγκες των ενοριτών

τους)

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 16)

α) Οι γιορτές της Παναγίας

bull Οι ορθόδοξοι χριστιανοί τιμούν ιδιαίτερα τη Θεοτόκο Στο πρόσωπό της τιμάται ο

άνθρωπος η γυναίκα η μητέρα

bull Οι Θεομητορικές γιορτές είναι

1 Το Γενέθλιο της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου)7ος

αι Γεννήθηκε από γονείς

προχωρημένης τον Ιωακείμ και την Άννα

2 Τα Εισόδια της Παναγίας (21 Νοεμβρίου) 6ος

αι Η Παναγία μας οδηγήθηκε

σε ηλικία τριών χρόνων από τους γονείς της στο ναό του Ηρώδη όπου και

παρέμεινε ως τα 14 χρόνια της

3 Σύναξη της Θεοτόκου (26 Δεκεμβρίου)Τιμητική γιορτή προς το πρόσωπο

που γέννησε το Χριστό

4 Ο Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου) 4ος

αι (αρχαιότερη)Υπολογίστηκε να

γιορτάζεται 9 μήνες πριν τα Χριστούγεννα

5 Η Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) 5ος

αι Αυτοκράτορας Μαρκιανός

ο οποίος έχτισε ναό στη Γεσθημανή

bull Μόνο ο Ευαγγελισμός αναφέρεται στην Κ Διαθήκη Πληροφορίες για τις

υπόλοιπες γιορτές έχουν διασωθεί μέσα από την Παράδοση της Εκκλησίας

β) Οι ακολουθίες προς τιμήν της Θεοτόκου

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1 Ο Ακάθιστος Ύμνος Είναι το υμνολογικό κείμενο που χρησιμοποιείται

πολύ συχνά στην λατρεία της Εκκλησίας μας Διαβάζεται στα μοναστήρια

καθημερινά Τη Μ Σαρακοστή κάθε Παρασκευή ψάλλεται σε κάθε ορθόδοξο

ναό Ποιητής είναι μάλλον ο Ρωμανός ο Μελωδός 6ος

αι Επεξεργάζεται το θέμα

της Σάρκωσης του Κυρίου τονίζοντας ιδιαίτερα τον Ευαγγελισμό

2 Ο Μικρός και ο Μεγάλος Παρακλητικός κανόνας Ψάλλονται εναλλάξ

τις 13 πρώτες μέρες του Αυγούστου Τονίζουν ιδιαίτερα τη θέση της Παναγίας

μας ως μεσίτρια μεταξύ θεού και ανθρώπων και εκφράζουν ευλάβεια για το

γεγονός της Κοίμησης

3 Επίσης υπάρχουν πάρα πολλοί ύμνοι στις ακολουθίες της Εκκλησίας που

ονομάζονται Θεοτοκία όπως και διάφορες ευχές που απευθύνονται

αποκλειστικά στην Παναγία ζητώντας τη βοήθειά της για διάφορα ζητήματα

γ) Η θέση της Θεοτόκου στο σχέδιο της θείας Οικονομίας

bull Με την Παναγία μας έχουμε τη φανέρωση του laquoμυστηρίου που υπήρχε

πριν από αιώνεςraquo Η Σάρκωση ο Θάνατος και η Ανάσταση του Υιού και

Λόγου του Θεού που μας έφερε τη Σωτηρία

bull Ο Θεός για να σαρκωθεί ζήτησε την ανθρώπινη συνεργασία Η Θεοτόκος

είπε το μεγάλο laquoναιraquo γι΄ αυτό θεωρείται γέφυρα μεταξύ Θεού και

ανθρώπων και μεσίτρια

bull Ονομάζεται Θεοτόκος γιατί γέννησε τον αληθινό Θεό και όχι κάποιον απλό

άνθρωπο όπως υποστήριξαν κάποιοι αιρετικοί

bull Ονομάζεται Αειπάρθενος γιατί παρέμεινε παρθένος και κατά τη σύλληψη

του Χριστού και κατά τη γέννησή του και μετά τη γέννηση

bull Ονομάζεται Παναγία γιατί έλαβε το χάρισμα της πλήρους αγιότητας την

ώρα του Ευαγγελισμού Δεν γεννήθηκε απαλλαγμένη από το προπατορικό

αμάρτημα όπως υποστηρίζουν οι Ρωμαιοκαθολικοί

bull Σύμφωνα με την ορθόδοξη Παράδοση ο θάνατός της συνέβη πραγματικά

και μετά το σώμα της laquoμετέστηraquo στον ουρανό διότι τότε έγινε άφθαρτο Σε

αντίθεση με την αντίληψη των Ρωμαιοκαθολικών ότι αναλήφθηκε με το

σώμα της στον ουρανό

δ) Η ευσέβεια του ελληνικού λαού προς τη Θεοτόκο

bull Ο ελληνικός λαός σέβεται ιδιαίτερα την Παναγία μας ώστε της αποδίδει

περισσότερες από επτακόσιες επωνυμίες

bull Σε όλες τις δοκιμασίες που υπέστη το έθνος μας η παναγία ήταν πάντοτε

παρούσα καταφύγιο και ελπίδα των πιστών (28 Οκτωβρίου Κοίμηση-

βύθιση της Έλλης κα)

bull Υπάρχουν επίσης και πολλές λαϊκές παραδόσεις συνδεδεμένες με την

Παναγία που σχετίζονται με τα γεγονότα της κύησης και του τοκετού

ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 18)

α) Η αναστήλωση των εικόνων

bull Εικονομαχία ο πόλεμος που ξέσπασε εναντίον των εικόνων επί Ισαύρων (8ος

-9ος

)

bull Τελικά επικράτησε η πίστη της Εκκλησίας στην 7η οικουμενική σύνοδο που

συγκάλεσε η Ειρήνη η Αθηναία (787 μΧ)

bull Επί Λέοντα 5ου

του Αρμενίου η εικονομαχία επανήλθε αλλά το 843 η Θεοδώρα

αναστήλωσε οριστικά τις εικόνες

bull Την αναστήλωση των εικόνων γιορτάζει η Εκκλησία μας την Κυριακή της

Ορθοδοξίας (Α΄ Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής Κυριακή μετά την Καθαρά

Δευτέρα) Στους ναούς λιτανεύονται οι εικόνες και διαβάζεται απόσπασμα από

το laquoΣυνοδικό της Ορθοδοξίαςraquo

bull Τα αίτια της εικονομαχίας ήταν

1 Πολιτικά

2 Κοινωνικά

3 Θρησκευτικά-πνευματικά (κυρίως)

bull Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός ως Θεός δεν εικονίζεται

διότι η θεότητα είναι αθέατη και συνεπώς απερίγραπτη Άρα οι εικόνες είναι

είδωλα

β) Η βαθύτερη έννοια της εικόνας

bull Στην εικόνα του Χριστού η Ορθόδοξη Εκκλησία εικονίζει το Σαρκωμένο Λόγο

(δηλ τις δύο φύσεις όπως ενώθηκαν στο πρόσωπο του Χριστού) Αυτό δείχνουν

και τα ονόματα που υπάρχουν στην εικόνα (Ιησούς Χριστός laquoὁ Ὤνraquo)

bull Η Παναγία απεικονίζεται επειδή είναι η μητέρα του (φορέας της χάριτος του

Αγίου Πνεύματος) και οι άγιοι απεικονίζονται γιατί είναι φίλοι Του (φορείς της

χάριτος του Αγίου Πνεύματος)

bull Οι εικόνες δεν είναι φωτογραφίες Τα πρόσωπα φανερώνουν την αγιότητα του

εικονιζόμενου προσώπου

bull Η θεία χάρη κάνει τις εικόνες να θαυματουργούν

bull Όταν προσκυνούμε τις άγιες εικόνες η τιμή δεν απευθύνεται στο υλικό (ξύλο και

χρώματα) αλλά όπως έγραψε ο Μέγας Βασίλειος laquoπρός τό πρωτότυπο

διαβαίνειraquo Σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη η ύλη αγιάζεται μετέχοντας στην άκτιστη χάρη του Θεού

bull Οι υπερασπιστές της ορθόδοξης πίστης κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας ήταν

ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης

γ) Η εικόνα στην ορθόδοξη παράδοση

bull Δύο σχολές εικονογραφικής τέχνης Μακεδονική (Θεσσαλονίκη-

Εμμανουήλ Πανσέληνος-ρεαλιστική κίνηση και έντονα χρώματα) και

Κρητική (Κρήτη-Θεοφάνης-αυστηρές ασκητικές μορφές και σκούρα

χρώματα)

bull Μεγαλύτερες συλλογές εικόνων Άγιο Όρος Σινά (όπου και η παλαιότερη

σωζόμενη εικόνα του 6ου

αιώνα)

bull Φώτης Κόντογλου αναβίωση της βυζαντινής τέχνης κατά τον 20ο αιώνα

Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΦΟΡΜΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ

(ΜΑΘΗΜΑ 19)

α) Η γιορτή των Αγίων Πάντων

bull Με την Κυριακή των Αγίων Πάντων κλείνει ο κύκλος των κινητών γιορτών που

αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου

bull Πρόκειται για την περίοδο του Τριωδίου (μέχρι το Μ Σάββατο) και την περίοδο

του Πεντηκοσταρίου (από την Κυριακή του Πάσχα ως την Κυριακή των

ΑγΠάντων)

bull Ο εορτασμός αυτός των Αγίων Πάντων γίνεται μια Κυριακή μετά την Πεντηκοστή για να τονιστεί ότι το Άγιο Πνεύμα φωτίζει και καθοδηγεί τους

ανθρώπους προς την αγιότητα

bull Η γιορτή των Αγίων Πάντων δίνει την ευκαιρία να τιμηθούν όλοι οι άγιοι και

εκείνοι που έμμειναν αφανείς αλλά και οι γνωστοί

bull Αρχικά η γιορτή περιοριζόταν μόνο στους μάρτυρες (4ος

αι) αλλά αργότερα

επεκτάθηκε στην τιμή όλων των αγίων Έτσι τιμούμε το Χριστό τον Πρόδρομο

την Παναγία τους οσίους τους ασκητές τους αγίους Πατέρες κα

β) Το μήνυμα της γιορτής των αγίων για τον πιστό

Η κοινή γιορτή των Αγίων μας υπενθυμίζει ότι όλοι αγωνίστηκαν για τον ίδιο

σκοπό την ένωσή τους με το Θεό

Επίσης οι Άγιοι μας προσκαλούν και εμάς σε αυτό τον αγώνα της ομοίωσης με

το Θεό Αυτό το νόημα έχει και ο ιδιαίτερος σύνδεσμος του καθένα μας με τον

άγιο του οποίου φέρουμε το όνομα

Οι άγιοι μεταφέρουν τη χάρη του Θεού σε εμάς Γι΄αυτό και εμείς ζητάμε την

ευχή τους και τη μεσιτεία τους

γ) Άγιος ο αληθινός άνθρωπος

Ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από το Θεό εξ΄αιτίας της εγωιστικής του

στάσης Θέλησε να γίνει Θεός χωρίς το Θεό

Αποτέλεσμα ήταν η αποκοπή του από το Θεό από τον συνάνθρωπο και από

τη φύση

Η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο αμαυρώθηκε (λερώθηκε μουτζουρώθηκε)

Όταν όμως ο άνθρωπος στραφεί προς το Θεό με πραγματική αγάπη και

ταπείνωση τότε αγωνίζεται και πετυχαίνει με τη χάρη του Θεού την ομοίωση με το Θεό την αγιότητα δηλαδή

Στα πρόσωπα των αγίων μας βλέπουμε τον αληθινό άνθρωπο εκείνον που

έπλασε ο θεός με προοπτική την θέωση

Ο άγιος δεν αγαπά μόνο το Θεό αλλά τον κάθε συνάνθρωπο χωρίς διάκριση

και όλη τη δημιουργία-φύση

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 21)

α) Ιστορία του Βαπτίσματος

bull Η ένταξή μας στο χώρο της Εκκλησίας γίνεται με το Βάπτισμα

bull Το σύστησε ο ίδιος ο Χριστός με την εντολή που έδωσε στους μαθητές του να

βαπτίζουν τους ανθρώπους στο όνομα της Αγίας Τριάδας

bull Ο ίδιος ο Χριστός βαπτίστηκε και η Βάπτισή Του έγινε τύπος του δικού μας

Βαπτίσματος

bull Στους πρώτους τέσσερις χριστιανικούς αιώνες οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι

Η κατήχησή τους διαρκούσε τρία χρόνια και τη νύχτα του Πάσχα βαπτίζονταν

ομαδικά Χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το στάδιο της κατήχησής

τους ακροώμενοι κατηχούμενοι και φωτιζόμενοι

bull Από τον 5ο αι και μετά επικράτησε ο νηπιοβαπτισμός και η κατήχηση του

παιδιού ανατέθηκε στον ανάδοχο και στους γονείς

β) Η τελετή του Βαπτίσματος

Πριν το Βάπτισμα ο ιερέας ο ανάδοχος και το νήπιο στέκονται στον πρόναο Εκεί

ο ιερέας σταυρώνει το παιδί στο όνομα της Αγίας Τριάδος εκφωνεί το όνομα και

διαβάζει ορισμένες ευχές

Έπειτα με στραμμένο το νήπιο προς τη δύση γίνεται η απόταξη-αποκήρυξη του

σατανά Ακολουθεί στροφή προς την ανατολή και γίνεται η σύνταξη με το

Χριστό η οποία επισφραγίζεται με την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

(του laquoΠιστεύωraquo)

Ακολουθούν διάφορες ευχές οι οποίες υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο

του αναδόχου ο οποίος ομολογεί την πίστη της Εκκλησίας για λογαριασμό του

νηπίου και φυσικά ζει καθημερινά τη ζωή της

Μετά ακολουθεί το κυρίως μυστήριο του Βαπτίσματος Πρώτα αγιάζεται το λάδι

με το οποίο αλείφεται το παιδί και έπειτα βυθίζεται στο αγιασμένο νερό της

κολυμπήθρας τρεις φορές Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση σημαίνει τη

συμμετοχή του βαπτιζόμενου στην τριήμερη ταφή και την Ανάσταση του

Χριστού Έπειτα χρίεται με Άγιο Μύρο και ντύνεται στα λευκά Ανήκει πια στο

Χριστό και την Εκκλησία

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν το καθένα ξεχωριστή σημασία το νερό

δηλώνει ότι ο πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία και αναγεννάται σε μια νέα

ζωή Το λάδι δηλώνει την πάλη εναντίον του κακού και της αμαρτίας Το

σταυροειδές κόψιμο των τριχών του κεφαλιού συμβολίζει ότι ο βαπτιζόμενος

ανήκει πια στο Χριστό όπως οι δούλοι την αρχαία εποχή στον κύριό τους

γ) Η θεολογία του Βαπτίσματος

Με τη Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας

Κατά την περιφορά γύρω από την κολυμπήθρα ψάλλεται ο στίχος laquoόσοι εις

Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθεraquo Αυτό σημαίνει πως αυτός που

βαπτίστηκε απαλλάχτηκε από την προπατορική αμαρτία και αν είναι μεγάλος

και από τις δικές του αμαρτίες

Γι΄ αυτό το Βάπτισμα λέγεται και laquoλουτρό παλιγγενεσίαςraquo δηλαδή αναγέννησης-

νέας δημιουργίας

Ξαναγεννιόμαστε δηλαδή μέσα σε έναν καινούριο κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η

συγχώρηση ο θάνατος της αμαρτίας και η πορεία προς τη Βασιλεία του Θεού

δ) Το μυστήριο του Χρίσματος

Στην Π Διαθήκη χρίονταν με έλαιο οι Βασιλείς οι προφήτες οι ιερείς πριν

αναλάβουν το έργο τους Ήταν σημάδι κλήσης και αφιέρωσης στο Θεό

Ο Κύριος είναι ο Μεσσίας (=χρισμένος) γιατί ως άνθρωπος χρίστηκε από το

Άγιο Πνεύμα κατά τη Βάπτισή του

Οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια

των βαπτιζομένων και τους μετέδιδαν έτσι το Άγιο Πνεύμα

Κατά τη Βάπτιση ο ιερέας χρίει με άγιο Μύρο το νεοφώτιστο σταυρώνοντας

όλα τα σημεία του σώματός του και λέγοντας laquoσφραγίς δωρεάς Πνεύματος

Αγίου Αμήνraquo Με αυτό δηλώνει τη δωρεά των χαρισμάτων του Αγίου

Πνεύματος

Με το Χρίσμα γινόμαστε κοινωνοί και μέτοχοι της ζωής του Χριστού

Έτσι ο καθένας μας γίνεται βασιλιάς που κυριαρχεί στα πάθη του ιερέας που

προσφέρει στο θεό πνευματικές θυσίες και προφήτης που διδάσκει τους

ανθρώπους

Επειδή αξιωθήκαμε να χριστούμε ονομαστήκαμε χριστιανοί

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

ΝΟΗΜΑ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 2)

Με τη λατρεία εκφράζουμε αγάπη εμπιστοσύνη ικεσία δοξολογία νοσταλγία

για την προπτωτική κατάσταση ελπίδα για αποκατάσταση και νίκη του θανάτου

Θεμέλιο της λατρείας ο σαρκωμένος Υιός και Λόγος του Θεού ο Χριστός οι

οποίος με τη θυσία του μας έδειξε ότι η σωστή δοξολογία του Θεού δεν αποτελεί

τυπική διαδικασία αλλά τελείται με την ίδια μας τη ζωή

Ο λαός του Θεού τελεί ως σώμα τη λατρεία αλλά και ξεχωριστά ο καθένας

α) Χαρακτηριστικά ορθόδοξης λατρείας

Η ορθόδοξη λατρεία είναι

bull μυσταγωγική

bull αναγωγική

bull πνευματική

bull λογική

bull ορθόδοξη

β) Χώρος τέλεσης της λατρείας

Ναός ( από το αρχαίο ρήμα ναίω = κατοικώ) Εκκλησία ndashΣύναξη

Τα πρώτα χριστιανικά χρόνια χρησιμοποιήθηκαν τα σπίτια των χριστιανών laquoκατrsquo

οίκονraquo Εκκλησία

Στη διάρκεια των διωγμών χρησιμοποιήθηκαν οι κατακόμβες και αργότερα τα

μαρτύρια δηλαδή τάφοι μαρτύρων)

Μετά τον 4ο μΧ αι κτίζονται ελεύθερα ναοί

γ) Βασικοί σταθμοί στην εξέλιξη της χριστιανικής λατρείας

-Αποστολική εποχή (συνάξεις πρώτων χριστιανών ύμνοι Κ Διαθήκης)

-laquoΔιάταγμα των Μεδιολάνωνraquo (εποχή ακμής και άνθησης 4ος

- 7ος

αι)

-Περίοδος εικονομαχίας (ακολουθίες και ύμνοι)

-Περίοδος δουλείας (αραβοκρατία λατινοκρατία τουρκοκρατία)

-Από την ανεξαρτησία 19ος

αι ως σήμερα (Κολλυβάδες)

δ) Σημερινή μορφή λατρείας

Λειτουργίες Μεγ Βασιλείου Ιω Χρυσοστόμου Λειτουργία Προηγιασμένων

Ακολουθίες ημερονυκτίου Εσπερινός Απόδειπνο Μεσονυκτικό Όρθρος Ώρες

Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΕΓΚΑΙΝΙΑΖΕΙ ΤΗΝ ΑΛΗΘΙΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 3)

α) Ο Χριστός σεβάστηκε και τήρησε την ιουδαϊκή λατρεία

bull Ο Χριστός ως άνθρωπος γεννήθηκε δίδαξε θαυματούργησε σταυρώθηκε

και αναστήθηκε στην Ιουδαία Σεβάστηκε την ιουδαϊκή παράδοση και

λατρεία και τήρησε το μωσαϊκό νόμο

bull Πήγαινε στο Ναό και στις συναγωγές

bull Απαιτούσε όμως πραγματική λατρεία προς το Θεό με ταπείνωση

συντριβή και μετάνοια Για το λόγο αυτό καυτηριάζει την υποκρισία των

Φαρισαίων

β) Η χριστιανική λατρεία είναι πνευματική και αληθινή

Στο διάλογο με τη Σαμαρείτισσα αποκαλύπτεται ως Μεσσίας Αποκαλύπτει την

αληθινή λατρεία που δεν είναι τυπική και εξωτερική αλλά πνευματική και

καρδιακή

γ) Οι αιματηρές θυσίες των Ιουδαίων και η θυσία του Χριστού

Το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας είναι ο πυρήνας της Χριστιανικής

Λατρείας

Οι αιματηρές θυσίες των Ιουδαίων εξέφραζαν ευγνωμοσύνη και ζητούσαν

με αυτές την εξαγορά των αμαρτιών (καθημερινές θυσίες Ημέρα του

Εξιλασμού θυσία Αμνού Πάσχα)

Οι θυσίες αυτές είναι προεικονίσεις της θυσίας του Χριστού ο οποίος

προσέφερε το ίδιο Του το αίμα για χάρη μας ndash για τις αμαρτίες μας

Η θυσία αυτή επαναλαμβάνεται σε κάθε Θεία Λειτουργία

Μυστικός Δείπνος rarr Ίδρυση του Μυστηρίου της Θ Ευχαριστίας

Η Θ Ευχαριστία χαρίζει

άφεση αμαρτιών

ένωση με το Χριστό

αιώνια ζωή

Σε κάθε Θεία Λειτουργία καθόμαστε στο ίδιο τραπέζι με τους μαθητές το

Χριστό και όλους τους αγίους

ΠΟΙΗΣΩΜΕΝ ΑΝΘΡΩΠΟΝ (ΜΑΘΗΜΑ 6)

α) Ο άνθρωπος είναι εικόνα του Θεού

bull Ο άνθρωπος πλάστηκε σύμφωνα με την εικόνα του Θεού και με προοπτική

να μείνει αθάνατος

bull Τα στοιχεία της εικόνας του Θεού είναι η λογική και η ελεύθερη βούληση

bull Τα στοιχεία της εικόνας (το laquoκατrsquo εικόναraquo) τα έχει από τη δημιουργία του

bull Τη δυνατότητα της ομοίωσης (το laquoκαθrsquo ομοίωσινraquo) το πετυχαίνει με τη

σωστή χρήση της ελεύθερης βούλησης

β) Ο σκοπός της δημιουργίας του ανθρώπου και ο βαθύτερος

σύνδεσμος με το Θεό

Σκοπός του Θεού κατά τη δημιουργία του ανθρώπου ήταν η βαθύτερη κοινωνία

μαζί του

Αυτό το διαπιστώνουμε από τη διαφορετική διαδικασία δημιουργίας του

ανθρώπου

Τον έπλασε από χώμα

Αλλά τον προίκισε με πνοή ζωής

Συνεπώς μετέχει και στον υλικό (laquoχοϊκόraquo) αλλά και στον πνευματικό

(laquoουράνιοraquo) κόσμο

Η τάση του ανθρώπου να στρέφεται προς το Θεό και να Τον αναζητά είναι

πηγαία

γ) Δοξολογία του Θεού

Όταν ο άνθρωπος συνειδητοποιήσει τη θεϊκή του προέλευση επιθυμεί να

ευχαριστήσει και να υμνήσει το Θεό Η δοξολογία του Θεού γίνεται κάθε στιγμή

της ζωής μας και ιδιαίτερα με τη συμμετοχή μας στα μυστήρια της Εκκλησίας

Με τα μυστήρια ενωνόμαστε

με το Χριστό (Θεία Ευχαριστία)

με τους άλλους ανθρώπους (Εξομολόγηση)

με το άλλο φύλο (Γάμος)

Η Εκκλησία αγιάζει κάθε περίσταση της ζωής μας

Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 7)

α) Η ανάγκη της παρουσίας του Θεού στην ανθρώπινη ιστορία

Ο άνθρωπος θέλησε να φτάσει μόνος του στη θέωση Αυτή η λάθος επιλογή είχε

θλιβερές συνέπειες γιrsquo αυτόν

1 Διακοπή της κοινωνίας με το Θεό = πνευματικός θάνατος Η κατάσταση

αυτή οδήγησε στην ειδωλολατρία και σε κάθε είδος κακού (ανηθικότητα

αδικία κα)

2 Υποδούλωση στη φθορά και το θάνατο που έχει ως συνέπεια τον

ατομισμό

β) Το σχέδιο της θείας οικονομίας για τη σωτηρία του ανθρώπου

Ο Θεός laquoοικονομείraquo- σχεδιάζει και πραγματοποιεί τη σωτηρία του ανθρώπου

σταδιακά ως γιατρός Το σχέδιο αυτό ονομάζεται laquoθεία οικονομίαraquo στην οποία

απαραίτητη είναι η ελεύθερη συνεργασία του ανθρώπου

Το σχέδιο της θείας οικονομίας χωρίζεται σε τρεις φάσεις

1η φάση Αποκάλυψη του Θεού στον Αβραάμ στους Πατριάρχες της Π

Διαθήκης στο Μωυσή και η υπόσχεση για τη γη της επαγγελίας

2η φάση Η σάρκωση του Χριστού (η ζωή τα θαύματα το Πάθος η

Ανάσταση) Ο Χριστός γίνεται σωτήρας όλων των ανθρώπων όχι μόνο

ενός λαού

3η φάση Η Εκκλησία η οποία συνεχίζει το σωτήριο έργο του Χριστού Με

τα Μυστήρια και ειδικότερα τη θεία Ευχαριστία παίρνουμε μέσα μας τον

ίδιο το Χριστό και προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

γ) Οι χριστιανικές γιορτές και το σχέδιο της θείας οικονομίας

Με τις χριστιανικές γιορτές πανηγυρίζονται τα θαυμαστά γεγονότα για τη

σωτηρία του ανθρώπου

Ξαναζούμε τα γεγονότα αυτά γιrsquo αυτό στην υμνολογία χρησιμοποιείται η λέξη

laquoσήμερονraquo

Οι γιορτές αυτές διακρίνονται σε

bull εβδομαδιαίες και

bull ετήσιες

Οι εβδομαδιαίες είναι για κάθε ημέρα της εβδομάδας οι εξής

Κυριακή rarr Ανάσταση (η κατrsquo εξοχήν ημέρα τέλεσης του μυστηρίου της

Θείας Ευχαριστίας)

Δευτέρα rarr τιμούμε τους Αγγέλους

Τρίτη rarr τιμούμε τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο που βάπτισε το Χριστό

Τετάρτη rarr τιμούμε το Σταυρό του Χριστού

Πέμπτη rarr τιμούμε τους Αποστόλους και τον Άγιο Νικόλαο

Παρασκευή rarr τιμούμε τα Πάθη του Χριστού

Σάββατο rarr τιμούμε τους μάρτυρες και τη μνήμη των νεκρών

Οι ετήσιες γιορτές χωρίζονται σε Δεσποτικές (προς τιμή του Δεσπότου Χριστού)

και Θεομητορικές (προς τιμή της Παναγίας της Μητέρας του Θεού)

Οι Δεσποτικές γιορτές χωρίζονται σε

bull κινητές

Κυριακές του Τριωδίου (πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή)

το Πάσχα

Κυριακές του Πεντηκοσταρίου (μετά το Πάσχα)

Του Αγίου Γεωργίου (αν και δεν είναι Δεσποτική είναι κινητή)

bull ακίνητες

Χριστούγεννα (25 Δεκεμβρίου)

Περιτομή του Χριστού (1 Ιανουαρίου)

Υπαπαντή του Χριστού (2 Φεβρουαρίου)

Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου)

Αυτές τις γιορτές δεν τις γιορτάζουμε με κοσμικό τρόπο δηλαδή μόνο

με γλέντια και πανηγύρια αλλά με συμμετοχή στο μυστήριο της Θείας

Ευχαριστίας δηλαδή όπως θέλει ο Θεός

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΕΝΑΝΘΡΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 8)

α) Ο πανηγυρισμός των Χριστουγέννων και της Βάπτισης

bull Ως τα μέσα του 4ου

αιώνα τα Χριστούγεννα και η Βάπτιση του Κυρίου

γιορτάζονταν μαζί στις 6 Ιανουαρίου με το όνομα Επιφάνια ( φανέρωση

του Θεού)

bull Αργότερα οι δυο γιορτές χωρίστηκαν και τα Χριστούγεννα γιορτάζονται

στις 25 Δεκεμβρίου αντικαθιστώντας την εθνική γιορτή αφιερωμένη στο

θεό Ήλιο μια και ο Χριστός είναι για μας ο Ήλιος της Δικαιοσύνης

bull Τα Χριστούγεννα είναι η δεύτερη σε σημασία μετά το Πάσχα γιορτή

bull Τα Θεοφάνια έχουν ξεχωριστή λαμπρότητα γιατί γιορτάζουμε τη

φανέρωση της Αγίας Τριάδος και εγκαινιάζεται το δικό μας βάπτισμα

bull Σε κάθε γιορτή έχουμε τρία στάδια τα προεόρτια την προετοιμασία

δηλαδή την εορτή και τα μεθεόρτια που είναι ο απόηχος της γιορτής

Στα Χριστούγεννα τα προεόρτια είναι το σαρανταήμερο της νηστείας που

είναι αφιερωμένο στους προφήτες και τους προπάτορες του Χριστού Η

κυρίως γιορτή είναι η 25η Δεκεμβρίου Τα μεθεόρτια περιλαμβάνουν τις

γιορτές του Δωδεκαημέρου και ολοκληρώνονται με τη γιορτή της

Υπαπαντής

β) Το γεγονός της ενανθρώπισης

Ονομάζεται μυστήριο που δεν ερευνάται αλλά φανερώνεται στους πιστούς

Ο Χριστός είναι ιστορικό πρόσωπο που γεννήθηκε όταν αυτοκράτορας ήταν ο

Οκταβιανός Αύγουστος και βασιλιάς της Ιουδαίας ο Ηρώδης

Ο Χριστός κατεβαίνει από τον ουρανό παραμένοντας ως Υιός του Θεού στους

κόλπους του Θεού Πατρός

γ) Ο σκοπός της ενανθρώπισης

Ο σκοπός αναγγέλεται από τον άγγελο στον Ιωσήφ laquoαυτός θα σώσει τους ανθρώπους από τις αμαρτίες τουςraquoΣκοπός είναι η επανόρθωση και η ανύψωση με τη Σάρκωσή του ο Χριστός επανορθώνει το σφάλμα του Αδάμ και

ανοίγει πάλι τον Παράδεισο Αναστηλώνει την θεϊκή εικόνα του Ανθρώπου και

καταργεί τη φθορά και το θάνατο

Η ενσάρκωση του Χριστού είναι γεγονός ύψιστης ταπείνωσης ελευθερίας και αγάπης

ΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 9)

α) Γιορτάζοντας τα γεγονότα της ζωής του Χριστού

bull Τα σπουδαιότερα γεγονότα της ζωής του Χριστού αποτυπώνονται στις

γιορτές κινητές και ακίνητες

bull Έτσι πορευόμαστε μαζί Του στο έργο της Σωτηρίας

bull Το ευαγγελικό ανάγνωσμα που ακούμε στη θ Λειτουργία αναφέρεται στη

διδασκαλία στα θαύματα και σε γεγονότα της ζωής του Χριστού

β) Το κήρυγμα του Χριστού μέσα από τη λατρεία

Είναι κήρυγμα σωτηρίας από την αμαρτία και όχι μια θρησκευτική

ενημέρωση

Απομακρύνει τον άνθρωπο από κάθε είδους ειδωλολατρία

Δίνει ελπίδα και χαρά στον κουρασμένο και ταλαιπωρημένο

άνθρωπο

Δίνει το μήνυμα της ειρήνης της καρδιάς μας και ευρύτερα όλου

του κόσμου

Μας αποκαλύπτει το Θεό Πατέρα και φανερώνει τη Βασιλεία του

Θεού

γ) Οι λατρευτικές αναμνήσεις των θαυμάτων του Κυρίου

Ο Χριστός δίνει με τα θαύματά του όχι μόνο τη σωματική υγεία αλλά και την

ψυχική Δηλαδή τη συνειδητοποίηση της αμαρτίας την ανάγκη- ευκαιρία για

μετάνοια και πνευματική πρόοδο

laquoΠΡΟΣΚΥΝΟΥΜΕΝ ΣΟΥ ΤΑ ΠΑΘΗ ΧΡΙΣΤΕraquo (ΜΑΘΗΜΑ 10)

α) Οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας

bull Η εβδομάδα πριν από το Πάσχα ονομάζεται Μεγάλη

bull Από την Κυριακή των Βαϊων και κάθε βράδυ ψάλλεται ο όρθρος της

επόμενης μέρας

bull Μ Δευτέρα αφιερωμένη στη ζωή του πάγκαλου Ιωσήφ και στο

περιστατικό με την άκαρπη συκιά

bull Μ Τρίτη παραβολές των δέκα παρθένων και των ταλάντων

bull Μ Τετάρτη αφιερωμένη στην αμαρτωλή γυναίκα

bull Μ Πέμπτη γιορτάζουμε τον ιερό Νιπτήρα το Μυστικό Δείπνο την

προσευχή του Χριστού και την προδοσία του Ιούδα

bull Μ Παρασκευή τα Πάθη του Κυρίου μας

bull Μ Σάββατο την ταφή του Χριστού και την κάθοδό του στον Άδη

β) Το βαθύτερο νόημα της Σταύρωσης του Χριστού

Ο Κύριος θυσιάστηκε για χάρη μας

Θυσιάστηκε για να απαλλαγούμε από το θάνατο

Συγχώρησε τον άνθρωπο για την αμαρτία του και τον συμφιλίωσε

με το Θεό

Πάτησε με το θάνατό του το θάνατο και το διάβολο

Θεμελίωσε την Εκκλησία

γ) Συμμετοχή του πιστού στο Πάθος του Χριστού

Για να συμπορευτούμε με το Χριστό στο πάθος του θα πρέπει να καθαρίσουμε

τον εαυτό μας από τις αμαρτίες έτσι θα καταφέρουμε να Τον ακολουθήσουμε

προς τη Βασιλεία των Ουρανών Με καθαρή καρδιά θα μπορέσουμε να

συμμετάσχουμε στην Ανάστασή Του

Ο αγώνας μας ενισχύεται όταν κοινωνούμε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού

Τότε συμμετέχουμε προσωπικά στο μυστικό Δείπνο

Οφείλουμε να μιμηθούμε τον Κύριό μας (ι Νιπτήρας) στην ταπείνωση και στη

διακονία προς το συνάνθρωπο Αυτή είναι η μεγάλη προϋπόθεση για να γίνουμε

κοινωνοί στο Μυστικό Του Δείπνο

Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 11)

Στους ύμνους της Μ Εβδομάδας παρακαλούμε το Χριστό να μας δείξει την

Ανάστασή Του Αυτό είναι το μυστήριο του Σταυρού μυστήριο λύπης και

χαράς (χαρμολύπη)

α) Η συμμετοχή στηνΑνάσταση

Η χαρά της γιορτής δεν περιορίζεται μόνο στις υλικές απολαύσεις

Ο πιστός συμμετέχοντας στην αναστάσιμη Λειτουργία ακτινοβολεί

την μόνη αλήθεια laquo Χριστός Ανέστηraquo

Παράδειγμα ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ ο οποίος χαιρετούσε

καθημερινά με την έκφραση laquoΧριστός Ανέστη Χαρά μουraquo

β) Το νόημα της Ανάστασης

Η βάση της πίστης μας είναι η Ανάσταση του Χριστού Γιrsquo αυτό ο απ

Παύλος υποστηρίζει πως αν ο Χριστός δεν αναστήθηκε τότε είναι laquoκενόνraquo

χωρίς περιεχόμενο δηλαδή το κήρυγμα του Χριστιανισμού

Στην Ανάσταση στηρίχθηκαν οι μάρτυρες της πίστης και οι ομολογητές

Στην Ανάσταση στηρίζεται και η προσδοκία μας για την κοινή ανάσταση

όλων κατά τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού

Ο Χριστός χαρακτηρίζεται ως ο laquoπρωτότοκος εκ των νεκρώνraquo γιατί

αναστήθηκε πρώτος δίνοντάς μας την ελπίδα και τη σιγουριά ότι το σώμα

μας που πεθαίνει και διαλύεται προσωρινά θα αναστηθεί πνευματικό και

άφθαρτο και θα ενωθεί με την ψυχή μας

γ) Η γιορτή της Ανάστασης

Γιορτάζουμε και πανηγυρίζουμε το αδειανό μνημείο το οποίο έγινε

πέρασμα για τον Παράδεισο και την αιώνια ζωή

δ) Η ενότητα των πιστών με το Χριστό

Ζώντας τη ζωή της Εκκλησίας μέσα από τη θεία Μετάληψη τη μετάνοια

την προσευχή τη νηστεία τον καθημερινό αγώνα κατά των παθών του ο

χριστιανός συμμετέχει στη ζωή του Χριστού στο Πάθος και την Ανάσταση

Του

laquoΘΑΝΑΤΟΥ ΕΟΡΤΑΖΟΜΕΝ ΝΕΚΡΩΣΙΝraquo (ΜΑΘΗΜΑ 12)

α) Το φοβερό μυστήριο του θανάτου

Ο θάνατος είναι έξω από τη θέληση του Θεού

Είναι αποτέλεσμα της πτώσης (=της απομάκρυνσης του

ανθρώπου από το Θεό της αμαρτίας)

Ο χωρισμός του ανθρώπου από το Θεό ονομάζεται πνευματικός

θάνατος ο οποίος προκάλεσε και το σωματικό θάνατο

Ως χριστιανοί πιστεύουμε πως ο σωματικός θάνατος αποτελεί

οικονομία- ευεργεσία Θεού για να μη γίνει αθάνατο το κακό

β) Το νόημα του θανάτου

Ο σωματικός θάνατος είναι ο πρόσκαιρος χωρισμός της ψυχής από το

σώμα μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού

Η ανθρώπινη σάρκα νεκρώνεται η ψυχή όμως παραμένει άφθαρτη και

αθάνατη περιμένοντας το παράγγελμα του Χριστού για να ενωθεί ξανά με

το αναστημένο σώμα στη Δευτέρα Παρουσία

Η αιώνια ζωή θα είναι μια άλλη- διαφορετική ζωή που μας περιμένει κατά

τη Δευτέρα Παρουσία θα είναι όμως συνέχεια της ζωής μας στον κόσμο

Γι΄ αυτό κάθε στιγμή της επίγειας ζωής μας έχει μεγάλη σημασία γιατί

από τον τρόπο που ζούμε κρίνεται η σωτηρία μας

γ) Η ανθρώπινη laquoαθανασίαraquo

bull Αθάνατος είναι μόνο ο Θεός

bull Η αθανασία χαρίστηκε από το Θεό στον άνθρωπο

bull Αθανασία δεν είναι απλή επιβίωση αλλά μετοχή στον Παράδεισο

που είναι η αιώνια επικοινωνία με το Θεό

bull Οι άγιοί μας με τα άφθαρτα λείψανα μας βεβαιώνουν ήδη από

αυτή τη ζωή την αλήθεια της αιωνιότητας και τη νίκη του Χριστού

πάνω στη φθορά και το θάνατο

δ) Η μετάβαση από το θάνατο στη ζωή

Ο θάνατος μέσα στην ορθόδοξη παράδοση ονομάζεται κοίμηση και οι

χώροι ταφής κοιμητήρια Αυτό συμβαίνει γιατί όσο και αν το γεγονός του

θανάτου είναι για όλους μας οδυνηρό δεν θεωρείται το τέλος της

ανθρώπινης ύπαρξης επειδή η Ανάσταση του Χριστού μας δίνει την

ελπίδα τη βεβαιότητα και την προσδοκία και της δικής μας ανάστασης

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΑΘΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΟ

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ (ΜΑΘΗΜΑ 13)

α) Το νόημα της γιορτής της Μεταμόρφωσης

bull Στο όρος Θαβώρ ο Χριστός laquoμεταμορφώθηκεraquo (άλλαξε

μορφή)φανερώνοντας τη θεότητά Του

bull Η δόξα του Χριστού φανερώθηκε στη Μεταμόρφωση με το άκτιστο φως

bull Η ουσία του Θεού είναι laquoαπρόσιτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να την

πλησιάσουμε) και laquoαμέθεκτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να συμμετέχουμε

σ΄αυτή)

bull Ο Θεός όμως μας δίνει τη δυνατότητα να τον γνωρίσουμε όσο μας είναι

δυνατό μέσα από τις ενέργειές Του που είναι προσιτές και μεθεκτές (μπορούμε δηλαδή να τις αντιληφθούμε και να συμμετέχουμε σ΄ αυτές)

bull Ενέργειες είναι οι πράξεις του Θεού με τις οποίες αποκαλύπτει τον εαυτό

Του στον άνθρωπο

bull Οι ενέργειες αυτές είναι άκτιστες αλλά αντιληπτές στον άνθρωπο(πχ το

φως που είδαν οι μαθητές στο Θαβώρ ήταν άκτιστο δεν είχε σχέση με το

φυσικό φως γιατί είναι υπερφυσικό και αιώνιο)

bull Η θέα του ακτίστου φωτός λέγεται laquoθεοπτίαraquo (=βλέπω το Θεό) και

ταυτίζεται με τη θέωση την ένωση με το Θεό (=την αγιότητα)

β) Η γνώση του Θεού στην Π Διαθήκη

Στην ΠΔ ο Θεός φανερωνόταν μέσα από σύμβολα (φωτιά άνεμος) που ήταν

άκτιστα και όχι φυσικά φαινόμενα Οι άγιοι της Π Διαθήκης δεν έφτασαν στην

πλήρη θεογνωσία γιατί τότε υπήρχε ο θάνατος και ο Άδης τα οποία

καταργήθηκαν με τον ερχομό του Χριστού

γ) Ο Χριστός η ένσαρκη φανέρωση του Θεού στον κόσμο

bull Με τη Σάρκωση του Χριστού ο Θεός μπαίνει μέσα στην ιστορία Στο

πρόσωπο του Θεανθρώπου Χριστού μπορούμε να τον γνωρίσουμε

bull Η Εκκλησία ως σώμα Χριστού είναι ο χώρος όπου ο άνθρωπος μπορεί να

ενωθεί με το Χριστό και να τον γνωρίσει κατά τρόπο βιωματικό

bull Ο τρόπος αυτός είναι η συμμετοχή μας στα μυστήρια της Εκκλησίας και

κυρίως στη Θ Ευχαριστία όπου ο πιστός ενώνεται πραγματικά με το Σώμα

και το Αίμα του Θεανθρώπου κι έτσι έχει την πλήρη και αληθινή γνώση του

Θεού

bull Με την πνευματική ζωή (άσκηση συμμετοχή στα μυστήρια) ο πιστός

φτάνει σιγά- σιγά στη θέωση όπως οι άγιοί μας που ζουν ενωμένοι με το

Χριστό

Ο ΤΡΙΑΔΙΚΟΣ ΘΕΟΣ ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ

ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ (ΜΑΘΗΜΑ 14)

α) Το περιεχόμενο της γιορτής της Πεντηκοστής

bull Σαράντα μέρες μετά την Ανάσταση του Χριστού η Εκκλησία μας γιορτάζει

την Ανάληψή Του στους ουρανούς

bull Παρόντες στην Ανάληψη ήταν 120 περίπου πρόσωπα (μαθητές μαθήτριες

και η Παναγία μας)οι οποίοι ήταν η πρώτη κοινωνία πιστών και θα

συνέχιζαν το έργο του Χριστού

bull Δέκα μέρες μετά την Ανάληψη και πενήντα (50)μετά την Ανάσταση έχουμε

το γεγονός της Πεντηκοστής που είναι το θεμέλιο ζωής της Εκκλησίας

bull Με την laquoκάθοδοraquo του Αγίου Πνεύματος πραγματοποιήθηκε η υπόσχεση

του Χριστού προς τους μαθητές Του ότι δεν θα τους αφήσει μόνους

laquoορφανούςraquo όπως είπε αλλά θα τους στείλει άλλον laquoΠαράκλητοraquo

(=αυτός που παρηγορεί) ο οποίος θα τους οδηγήσει στην αλήθεια και θα

τους διδάξει τα πάντα

bull Το Άγιο Πνεύμα είναι ο νέος Παράκλητος που θα παραμείνει στην

Εκκλησία και θα την εμπνέει με τη χάρη του ως το τέλος της ιστορίας

bull Την ημέρα της Πεντηκοστής έχουμε την ίδρυση της Εκκλησίας Μετά το

γεγονός αυτό οι απόστολοι μιλούν στον κόσμο για το Χριστό και την

Ανάστασή Του και βαπτίζονται οι πρώτοι πιστοί

bull Ο φωτισμός των μαθητών γίνεται η αρχή του φωτισμού όλης της

οικουμένης Το Άγιο Πνεύμα δίνει την αληθινή σοφία στους αποστόλους

και το χάρισμα να διδάξουν σ΄ ολόκληρο τον κόσμο

bull Η σύγχυση της Βαβέλ γίνεται ενότητα μέσα στην Εκκλησία με τη Χάρη του

Αγ Πνεύματος

β) Ο Τριαδικός Θεός

Το γεγονός της Πεντηκοστής είναι ακόμη μία φανέρωση του Τριαδικού Θεού Ο

Θεός είναι μία ουσία αλλά τρία Πρόσωπα ( Πατήρ Υιός και Άγιο Πνεύμα)που

είναι μεταξύ τους laquoομοούσιαraquo (έχουν τη μια ουσία από κοινού)

Είναι ίσα ομότιμα και ισότιμα Κάθε Πρόσωπο είναι ολόκληρος και τέλειος

Θεός

Ο Πατέρας είναι αγέννητος Ο Υιός laquoγεννάταιraquo αιώνια από τον Πατέρα και το

Πνεύμα laquoεκπορεύεταιraquo από τον Πατέρα

Η Αγία τριάδα είναι πρότυπο ζωής για μας τους ανθρώπους Όλοι οι άνθρωποι

είμαστε ομοούσιοι μεταξύ μας και καλούμαστε να γίνουμε ισότιμοι και ίσοι σε

μια κοινωνία αδελφοσύνης χωρίς ταξικές διαφορές

Οι διαφορές στην ανθρώπινη κοινωνία προέρχονται από την αμαρτία μας και την

έλλειψη αγαπητικής σχέσης μεταξύ των ανθρώπων

γ) Άγιο Πνεύμα και λατρεία

bull Μέσα στη λατρεία η χάρη του Αγίου Πνεύματος μεταδίδεται σε ολόκληρη

την κτίση Τα υλικά στοιχεία ( ψωμί κρασί κα) αγιάζονται και

εντάσσονται στη Βασιλεία του Θεού

bull Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος τελούνται όλα τα Μυστήρια της

Εκκλησίας μας(πχ το ψωμί και το κρασί μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα

Χριστού στην εξομολόγηση έχουμε την άφεση των αμαρτιών μας στον

αγιασμό το νερό γίνεται άφθαρτο)

δ) Εκκλησία και θεία χάρη

bull Η Εκκλησία είναι χώρος θεραπείας και αναγέννησης όποτε ο άνθρωπος

τραυματιστεί από την αμαρτία

bull Κάθε πιστός καλείται με τη χάρη του Τριαδικού Θεού να γίνει άγιος(

αγιοπνευματικός άνθρωπος =κατοικία του Αγίου Πνεύματος) ώστε η

κοινωνία μας να γίνει κοινωνία αγίων

Για την ερμηνεία της εικόνας της Πεντηκοστής διαβάστε με συντομία το

σχόλιο του βιβλίου σελ79- 80

ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ η ουσία της Εκκλησίας

(ΜΑΘΗΜΑ 15)

α) Η εξάπλωση της Εκκλησίας

bull Μετά την Πεντηκοστή δημιουργείται η νέα πραγματικότητα η Εκκλησία

bull Οι βαπτισμένοι πιστοί των Ιεροσολύμων έχουν ως κέντρο της ζωής τους τη

λατρεία και την προσευχή

bull Ζουν με πνεύμα αδελφοσύνης και αγάπης και τελούν καθημερινά τη Θ

Ευχαριστία

bull Τα επόμενα χρόνια οι Απόστολοι βγαίνουν από τα όρια του Ισραήλ και η

Εκκλησία σιγά ndash σιγά επεκτείνεται σ΄ όλο το γνωστό τότε κόσμο

bull Οι αντιδράσεις και οι διωγμοί δεν έλειψαν Έτσι τους τρεις πρώτους

χριστιανικούς αιώνες έχουμε laquoνέφηraquo μαρτύρων οι οποίοι έδωσαν το αίμα

τους για το Χριστό

bull Επίσης έχουμε τους Αποστολικούς Πατέρες οι οποίοι ξεκαθάρισαν τη

διδασκαλία της Εκκλησίας και τους Απολογητές που υπερασπίστηκαν την

πίστη όταν αυτή επικρίθηκε

β) Η σύναξη της Θ Ευχαριστίας και η Εκκλησία

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1Είμαστε ένα σώμα το Σώμα του Χριστού όπως λέει ο απ Παύλος

2Αφού είμαστε ενωμένοι με το Χριστό είμαστε ενωμένοι και μεταξύ μας Αυτό

φαίνεται όταν κοινωνούμε από το ίδιο ποτήριο τον έναν Άρτο το Χριστό δηλαδή Αυτό

όμως προϋποθέτει τη μεταξύ μας ειρήνη και αγάπη για τα οποία η Εκκλησία

προσεύχεται σε κάθε θ Λειτουργία Επίσης προσεύχεται όχι μόνο για τους παρόντες

στη Λειτουργία αλλά και για αυτούς που απουσιάζουν και ακόμα και για τους εχθρούς

3Η λειτουργία δεν είναι έργο μόνο των ιερέων αλλά ολοκλήρου του λαού (λείτος =λαός+ έργον)Δεν παρακολουθούμε αλλά συμμετέχουμε με τα laquoΚύριε ελέησονraquo με

την απαγγελία του laquoΠιστεύωraquo κα

4Μέσα στη Θ Λειτουργία ο χρόνος καταργείται Ζούμε ένα διαρκές παρόν

συmicroπορευόmicroενοι microε το Χριστό και προγευόmicroαστε τη Βασιλεία του Θεού

5 Με όλα αυτά ζούmicroε την πίστη microας παίρνουmicroε τη χάρη του Θεού και είmicroαστε ενωmicroένοι microαζί του

Γ Το έργο της Εκκλησίας

bull Έτσι λοιπόν η Εκκλησία μας αγιάζει (μας δίνει το Άγιο Πνεύμα στη ζωή μας) μας

διδάσκει (ακούμε το λόγο του Θεού ο οποίος ερμηνεύεται με το κήρυγμα) και

μας ποιμαίνει (μας καθοδηγεί με τους πνευματικούς ποιμένες= ιερείς οι οποίοι

φροντίζουν για τις πνευματικές αλλά και για τις υλικές ανάγκες των ενοριτών

τους)

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 16)

α) Οι γιορτές της Παναγίας

bull Οι ορθόδοξοι χριστιανοί τιμούν ιδιαίτερα τη Θεοτόκο Στο πρόσωπό της τιμάται ο

άνθρωπος η γυναίκα η μητέρα

bull Οι Θεομητορικές γιορτές είναι

1 Το Γενέθλιο της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου)7ος

αι Γεννήθηκε από γονείς

προχωρημένης τον Ιωακείμ και την Άννα

2 Τα Εισόδια της Παναγίας (21 Νοεμβρίου) 6ος

αι Η Παναγία μας οδηγήθηκε

σε ηλικία τριών χρόνων από τους γονείς της στο ναό του Ηρώδη όπου και

παρέμεινε ως τα 14 χρόνια της

3 Σύναξη της Θεοτόκου (26 Δεκεμβρίου)Τιμητική γιορτή προς το πρόσωπο

που γέννησε το Χριστό

4 Ο Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου) 4ος

αι (αρχαιότερη)Υπολογίστηκε να

γιορτάζεται 9 μήνες πριν τα Χριστούγεννα

5 Η Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) 5ος

αι Αυτοκράτορας Μαρκιανός

ο οποίος έχτισε ναό στη Γεσθημανή

bull Μόνο ο Ευαγγελισμός αναφέρεται στην Κ Διαθήκη Πληροφορίες για τις

υπόλοιπες γιορτές έχουν διασωθεί μέσα από την Παράδοση της Εκκλησίας

β) Οι ακολουθίες προς τιμήν της Θεοτόκου

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1 Ο Ακάθιστος Ύμνος Είναι το υμνολογικό κείμενο που χρησιμοποιείται

πολύ συχνά στην λατρεία της Εκκλησίας μας Διαβάζεται στα μοναστήρια

καθημερινά Τη Μ Σαρακοστή κάθε Παρασκευή ψάλλεται σε κάθε ορθόδοξο

ναό Ποιητής είναι μάλλον ο Ρωμανός ο Μελωδός 6ος

αι Επεξεργάζεται το θέμα

της Σάρκωσης του Κυρίου τονίζοντας ιδιαίτερα τον Ευαγγελισμό

2 Ο Μικρός και ο Μεγάλος Παρακλητικός κανόνας Ψάλλονται εναλλάξ

τις 13 πρώτες μέρες του Αυγούστου Τονίζουν ιδιαίτερα τη θέση της Παναγίας

μας ως μεσίτρια μεταξύ θεού και ανθρώπων και εκφράζουν ευλάβεια για το

γεγονός της Κοίμησης

3 Επίσης υπάρχουν πάρα πολλοί ύμνοι στις ακολουθίες της Εκκλησίας που

ονομάζονται Θεοτοκία όπως και διάφορες ευχές που απευθύνονται

αποκλειστικά στην Παναγία ζητώντας τη βοήθειά της για διάφορα ζητήματα

γ) Η θέση της Θεοτόκου στο σχέδιο της θείας Οικονομίας

bull Με την Παναγία μας έχουμε τη φανέρωση του laquoμυστηρίου που υπήρχε

πριν από αιώνεςraquo Η Σάρκωση ο Θάνατος και η Ανάσταση του Υιού και

Λόγου του Θεού που μας έφερε τη Σωτηρία

bull Ο Θεός για να σαρκωθεί ζήτησε την ανθρώπινη συνεργασία Η Θεοτόκος

είπε το μεγάλο laquoναιraquo γι΄ αυτό θεωρείται γέφυρα μεταξύ Θεού και

ανθρώπων και μεσίτρια

bull Ονομάζεται Θεοτόκος γιατί γέννησε τον αληθινό Θεό και όχι κάποιον απλό

άνθρωπο όπως υποστήριξαν κάποιοι αιρετικοί

bull Ονομάζεται Αειπάρθενος γιατί παρέμεινε παρθένος και κατά τη σύλληψη

του Χριστού και κατά τη γέννησή του και μετά τη γέννηση

bull Ονομάζεται Παναγία γιατί έλαβε το χάρισμα της πλήρους αγιότητας την

ώρα του Ευαγγελισμού Δεν γεννήθηκε απαλλαγμένη από το προπατορικό

αμάρτημα όπως υποστηρίζουν οι Ρωμαιοκαθολικοί

bull Σύμφωνα με την ορθόδοξη Παράδοση ο θάνατός της συνέβη πραγματικά

και μετά το σώμα της laquoμετέστηraquo στον ουρανό διότι τότε έγινε άφθαρτο Σε

αντίθεση με την αντίληψη των Ρωμαιοκαθολικών ότι αναλήφθηκε με το

σώμα της στον ουρανό

δ) Η ευσέβεια του ελληνικού λαού προς τη Θεοτόκο

bull Ο ελληνικός λαός σέβεται ιδιαίτερα την Παναγία μας ώστε της αποδίδει

περισσότερες από επτακόσιες επωνυμίες

bull Σε όλες τις δοκιμασίες που υπέστη το έθνος μας η παναγία ήταν πάντοτε

παρούσα καταφύγιο και ελπίδα των πιστών (28 Οκτωβρίου Κοίμηση-

βύθιση της Έλλης κα)

bull Υπάρχουν επίσης και πολλές λαϊκές παραδόσεις συνδεδεμένες με την

Παναγία που σχετίζονται με τα γεγονότα της κύησης και του τοκετού

ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 18)

α) Η αναστήλωση των εικόνων

bull Εικονομαχία ο πόλεμος που ξέσπασε εναντίον των εικόνων επί Ισαύρων (8ος

-9ος

)

bull Τελικά επικράτησε η πίστη της Εκκλησίας στην 7η οικουμενική σύνοδο που

συγκάλεσε η Ειρήνη η Αθηναία (787 μΧ)

bull Επί Λέοντα 5ου

του Αρμενίου η εικονομαχία επανήλθε αλλά το 843 η Θεοδώρα

αναστήλωσε οριστικά τις εικόνες

bull Την αναστήλωση των εικόνων γιορτάζει η Εκκλησία μας την Κυριακή της

Ορθοδοξίας (Α΄ Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής Κυριακή μετά την Καθαρά

Δευτέρα) Στους ναούς λιτανεύονται οι εικόνες και διαβάζεται απόσπασμα από

το laquoΣυνοδικό της Ορθοδοξίαςraquo

bull Τα αίτια της εικονομαχίας ήταν

1 Πολιτικά

2 Κοινωνικά

3 Θρησκευτικά-πνευματικά (κυρίως)

bull Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός ως Θεός δεν εικονίζεται

διότι η θεότητα είναι αθέατη και συνεπώς απερίγραπτη Άρα οι εικόνες είναι

είδωλα

β) Η βαθύτερη έννοια της εικόνας

bull Στην εικόνα του Χριστού η Ορθόδοξη Εκκλησία εικονίζει το Σαρκωμένο Λόγο

(δηλ τις δύο φύσεις όπως ενώθηκαν στο πρόσωπο του Χριστού) Αυτό δείχνουν

και τα ονόματα που υπάρχουν στην εικόνα (Ιησούς Χριστός laquoὁ Ὤνraquo)

bull Η Παναγία απεικονίζεται επειδή είναι η μητέρα του (φορέας της χάριτος του

Αγίου Πνεύματος) και οι άγιοι απεικονίζονται γιατί είναι φίλοι Του (φορείς της

χάριτος του Αγίου Πνεύματος)

bull Οι εικόνες δεν είναι φωτογραφίες Τα πρόσωπα φανερώνουν την αγιότητα του

εικονιζόμενου προσώπου

bull Η θεία χάρη κάνει τις εικόνες να θαυματουργούν

bull Όταν προσκυνούμε τις άγιες εικόνες η τιμή δεν απευθύνεται στο υλικό (ξύλο και

χρώματα) αλλά όπως έγραψε ο Μέγας Βασίλειος laquoπρός τό πρωτότυπο

διαβαίνειraquo Σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη η ύλη αγιάζεται μετέχοντας στην άκτιστη χάρη του Θεού

bull Οι υπερασπιστές της ορθόδοξης πίστης κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας ήταν

ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης

γ) Η εικόνα στην ορθόδοξη παράδοση

bull Δύο σχολές εικονογραφικής τέχνης Μακεδονική (Θεσσαλονίκη-

Εμμανουήλ Πανσέληνος-ρεαλιστική κίνηση και έντονα χρώματα) και

Κρητική (Κρήτη-Θεοφάνης-αυστηρές ασκητικές μορφές και σκούρα

χρώματα)

bull Μεγαλύτερες συλλογές εικόνων Άγιο Όρος Σινά (όπου και η παλαιότερη

σωζόμενη εικόνα του 6ου

αιώνα)

bull Φώτης Κόντογλου αναβίωση της βυζαντινής τέχνης κατά τον 20ο αιώνα

Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΦΟΡΜΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ

(ΜΑΘΗΜΑ 19)

α) Η γιορτή των Αγίων Πάντων

bull Με την Κυριακή των Αγίων Πάντων κλείνει ο κύκλος των κινητών γιορτών που

αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου

bull Πρόκειται για την περίοδο του Τριωδίου (μέχρι το Μ Σάββατο) και την περίοδο

του Πεντηκοσταρίου (από την Κυριακή του Πάσχα ως την Κυριακή των

ΑγΠάντων)

bull Ο εορτασμός αυτός των Αγίων Πάντων γίνεται μια Κυριακή μετά την Πεντηκοστή για να τονιστεί ότι το Άγιο Πνεύμα φωτίζει και καθοδηγεί τους

ανθρώπους προς την αγιότητα

bull Η γιορτή των Αγίων Πάντων δίνει την ευκαιρία να τιμηθούν όλοι οι άγιοι και

εκείνοι που έμμειναν αφανείς αλλά και οι γνωστοί

bull Αρχικά η γιορτή περιοριζόταν μόνο στους μάρτυρες (4ος

αι) αλλά αργότερα

επεκτάθηκε στην τιμή όλων των αγίων Έτσι τιμούμε το Χριστό τον Πρόδρομο

την Παναγία τους οσίους τους ασκητές τους αγίους Πατέρες κα

β) Το μήνυμα της γιορτής των αγίων για τον πιστό

Η κοινή γιορτή των Αγίων μας υπενθυμίζει ότι όλοι αγωνίστηκαν για τον ίδιο

σκοπό την ένωσή τους με το Θεό

Επίσης οι Άγιοι μας προσκαλούν και εμάς σε αυτό τον αγώνα της ομοίωσης με

το Θεό Αυτό το νόημα έχει και ο ιδιαίτερος σύνδεσμος του καθένα μας με τον

άγιο του οποίου φέρουμε το όνομα

Οι άγιοι μεταφέρουν τη χάρη του Θεού σε εμάς Γι΄αυτό και εμείς ζητάμε την

ευχή τους και τη μεσιτεία τους

γ) Άγιος ο αληθινός άνθρωπος

Ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από το Θεό εξ΄αιτίας της εγωιστικής του

στάσης Θέλησε να γίνει Θεός χωρίς το Θεό

Αποτέλεσμα ήταν η αποκοπή του από το Θεό από τον συνάνθρωπο και από

τη φύση

Η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο αμαυρώθηκε (λερώθηκε μουτζουρώθηκε)

Όταν όμως ο άνθρωπος στραφεί προς το Θεό με πραγματική αγάπη και

ταπείνωση τότε αγωνίζεται και πετυχαίνει με τη χάρη του Θεού την ομοίωση με το Θεό την αγιότητα δηλαδή

Στα πρόσωπα των αγίων μας βλέπουμε τον αληθινό άνθρωπο εκείνον που

έπλασε ο θεός με προοπτική την θέωση

Ο άγιος δεν αγαπά μόνο το Θεό αλλά τον κάθε συνάνθρωπο χωρίς διάκριση

και όλη τη δημιουργία-φύση

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 21)

α) Ιστορία του Βαπτίσματος

bull Η ένταξή μας στο χώρο της Εκκλησίας γίνεται με το Βάπτισμα

bull Το σύστησε ο ίδιος ο Χριστός με την εντολή που έδωσε στους μαθητές του να

βαπτίζουν τους ανθρώπους στο όνομα της Αγίας Τριάδας

bull Ο ίδιος ο Χριστός βαπτίστηκε και η Βάπτισή Του έγινε τύπος του δικού μας

Βαπτίσματος

bull Στους πρώτους τέσσερις χριστιανικούς αιώνες οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι

Η κατήχησή τους διαρκούσε τρία χρόνια και τη νύχτα του Πάσχα βαπτίζονταν

ομαδικά Χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το στάδιο της κατήχησής

τους ακροώμενοι κατηχούμενοι και φωτιζόμενοι

bull Από τον 5ο αι και μετά επικράτησε ο νηπιοβαπτισμός και η κατήχηση του

παιδιού ανατέθηκε στον ανάδοχο και στους γονείς

β) Η τελετή του Βαπτίσματος

Πριν το Βάπτισμα ο ιερέας ο ανάδοχος και το νήπιο στέκονται στον πρόναο Εκεί

ο ιερέας σταυρώνει το παιδί στο όνομα της Αγίας Τριάδος εκφωνεί το όνομα και

διαβάζει ορισμένες ευχές

Έπειτα με στραμμένο το νήπιο προς τη δύση γίνεται η απόταξη-αποκήρυξη του

σατανά Ακολουθεί στροφή προς την ανατολή και γίνεται η σύνταξη με το

Χριστό η οποία επισφραγίζεται με την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

(του laquoΠιστεύωraquo)

Ακολουθούν διάφορες ευχές οι οποίες υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο

του αναδόχου ο οποίος ομολογεί την πίστη της Εκκλησίας για λογαριασμό του

νηπίου και φυσικά ζει καθημερινά τη ζωή της

Μετά ακολουθεί το κυρίως μυστήριο του Βαπτίσματος Πρώτα αγιάζεται το λάδι

με το οποίο αλείφεται το παιδί και έπειτα βυθίζεται στο αγιασμένο νερό της

κολυμπήθρας τρεις φορές Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση σημαίνει τη

συμμετοχή του βαπτιζόμενου στην τριήμερη ταφή και την Ανάσταση του

Χριστού Έπειτα χρίεται με Άγιο Μύρο και ντύνεται στα λευκά Ανήκει πια στο

Χριστό και την Εκκλησία

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν το καθένα ξεχωριστή σημασία το νερό

δηλώνει ότι ο πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία και αναγεννάται σε μια νέα

ζωή Το λάδι δηλώνει την πάλη εναντίον του κακού και της αμαρτίας Το

σταυροειδές κόψιμο των τριχών του κεφαλιού συμβολίζει ότι ο βαπτιζόμενος

ανήκει πια στο Χριστό όπως οι δούλοι την αρχαία εποχή στον κύριό τους

γ) Η θεολογία του Βαπτίσματος

Με τη Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας

Κατά την περιφορά γύρω από την κολυμπήθρα ψάλλεται ο στίχος laquoόσοι εις

Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθεraquo Αυτό σημαίνει πως αυτός που

βαπτίστηκε απαλλάχτηκε από την προπατορική αμαρτία και αν είναι μεγάλος

και από τις δικές του αμαρτίες

Γι΄ αυτό το Βάπτισμα λέγεται και laquoλουτρό παλιγγενεσίαςraquo δηλαδή αναγέννησης-

νέας δημιουργίας

Ξαναγεννιόμαστε δηλαδή μέσα σε έναν καινούριο κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η

συγχώρηση ο θάνατος της αμαρτίας και η πορεία προς τη Βασιλεία του Θεού

δ) Το μυστήριο του Χρίσματος

Στην Π Διαθήκη χρίονταν με έλαιο οι Βασιλείς οι προφήτες οι ιερείς πριν

αναλάβουν το έργο τους Ήταν σημάδι κλήσης και αφιέρωσης στο Θεό

Ο Κύριος είναι ο Μεσσίας (=χρισμένος) γιατί ως άνθρωπος χρίστηκε από το

Άγιο Πνεύμα κατά τη Βάπτισή του

Οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια

των βαπτιζομένων και τους μετέδιδαν έτσι το Άγιο Πνεύμα

Κατά τη Βάπτιση ο ιερέας χρίει με άγιο Μύρο το νεοφώτιστο σταυρώνοντας

όλα τα σημεία του σώματός του και λέγοντας laquoσφραγίς δωρεάς Πνεύματος

Αγίου Αμήνraquo Με αυτό δηλώνει τη δωρεά των χαρισμάτων του Αγίου

Πνεύματος

Με το Χρίσμα γινόμαστε κοινωνοί και μέτοχοι της ζωής του Χριστού

Έτσι ο καθένας μας γίνεται βασιλιάς που κυριαρχεί στα πάθη του ιερέας που

προσφέρει στο θεό πνευματικές θυσίες και προφήτης που διδάσκει τους

ανθρώπους

Επειδή αξιωθήκαμε να χριστούμε ονομαστήκαμε χριστιανοί

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΕΓΚΑΙΝΙΑΖΕΙ ΤΗΝ ΑΛΗΘΙΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 3)

α) Ο Χριστός σεβάστηκε και τήρησε την ιουδαϊκή λατρεία

bull Ο Χριστός ως άνθρωπος γεννήθηκε δίδαξε θαυματούργησε σταυρώθηκε

και αναστήθηκε στην Ιουδαία Σεβάστηκε την ιουδαϊκή παράδοση και

λατρεία και τήρησε το μωσαϊκό νόμο

bull Πήγαινε στο Ναό και στις συναγωγές

bull Απαιτούσε όμως πραγματική λατρεία προς το Θεό με ταπείνωση

συντριβή και μετάνοια Για το λόγο αυτό καυτηριάζει την υποκρισία των

Φαρισαίων

β) Η χριστιανική λατρεία είναι πνευματική και αληθινή

Στο διάλογο με τη Σαμαρείτισσα αποκαλύπτεται ως Μεσσίας Αποκαλύπτει την

αληθινή λατρεία που δεν είναι τυπική και εξωτερική αλλά πνευματική και

καρδιακή

γ) Οι αιματηρές θυσίες των Ιουδαίων και η θυσία του Χριστού

Το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας είναι ο πυρήνας της Χριστιανικής

Λατρείας

Οι αιματηρές θυσίες των Ιουδαίων εξέφραζαν ευγνωμοσύνη και ζητούσαν

με αυτές την εξαγορά των αμαρτιών (καθημερινές θυσίες Ημέρα του

Εξιλασμού θυσία Αμνού Πάσχα)

Οι θυσίες αυτές είναι προεικονίσεις της θυσίας του Χριστού ο οποίος

προσέφερε το ίδιο Του το αίμα για χάρη μας ndash για τις αμαρτίες μας

Η θυσία αυτή επαναλαμβάνεται σε κάθε Θεία Λειτουργία

Μυστικός Δείπνος rarr Ίδρυση του Μυστηρίου της Θ Ευχαριστίας

Η Θ Ευχαριστία χαρίζει

άφεση αμαρτιών

ένωση με το Χριστό

αιώνια ζωή

Σε κάθε Θεία Λειτουργία καθόμαστε στο ίδιο τραπέζι με τους μαθητές το

Χριστό και όλους τους αγίους

ΠΟΙΗΣΩΜΕΝ ΑΝΘΡΩΠΟΝ (ΜΑΘΗΜΑ 6)

α) Ο άνθρωπος είναι εικόνα του Θεού

bull Ο άνθρωπος πλάστηκε σύμφωνα με την εικόνα του Θεού και με προοπτική

να μείνει αθάνατος

bull Τα στοιχεία της εικόνας του Θεού είναι η λογική και η ελεύθερη βούληση

bull Τα στοιχεία της εικόνας (το laquoκατrsquo εικόναraquo) τα έχει από τη δημιουργία του

bull Τη δυνατότητα της ομοίωσης (το laquoκαθrsquo ομοίωσινraquo) το πετυχαίνει με τη

σωστή χρήση της ελεύθερης βούλησης

β) Ο σκοπός της δημιουργίας του ανθρώπου και ο βαθύτερος

σύνδεσμος με το Θεό

Σκοπός του Θεού κατά τη δημιουργία του ανθρώπου ήταν η βαθύτερη κοινωνία

μαζί του

Αυτό το διαπιστώνουμε από τη διαφορετική διαδικασία δημιουργίας του

ανθρώπου

Τον έπλασε από χώμα

Αλλά τον προίκισε με πνοή ζωής

Συνεπώς μετέχει και στον υλικό (laquoχοϊκόraquo) αλλά και στον πνευματικό

(laquoουράνιοraquo) κόσμο

Η τάση του ανθρώπου να στρέφεται προς το Θεό και να Τον αναζητά είναι

πηγαία

γ) Δοξολογία του Θεού

Όταν ο άνθρωπος συνειδητοποιήσει τη θεϊκή του προέλευση επιθυμεί να

ευχαριστήσει και να υμνήσει το Θεό Η δοξολογία του Θεού γίνεται κάθε στιγμή

της ζωής μας και ιδιαίτερα με τη συμμετοχή μας στα μυστήρια της Εκκλησίας

Με τα μυστήρια ενωνόμαστε

με το Χριστό (Θεία Ευχαριστία)

με τους άλλους ανθρώπους (Εξομολόγηση)

με το άλλο φύλο (Γάμος)

Η Εκκλησία αγιάζει κάθε περίσταση της ζωής μας

Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 7)

α) Η ανάγκη της παρουσίας του Θεού στην ανθρώπινη ιστορία

Ο άνθρωπος θέλησε να φτάσει μόνος του στη θέωση Αυτή η λάθος επιλογή είχε

θλιβερές συνέπειες γιrsquo αυτόν

1 Διακοπή της κοινωνίας με το Θεό = πνευματικός θάνατος Η κατάσταση

αυτή οδήγησε στην ειδωλολατρία και σε κάθε είδος κακού (ανηθικότητα

αδικία κα)

2 Υποδούλωση στη φθορά και το θάνατο που έχει ως συνέπεια τον

ατομισμό

β) Το σχέδιο της θείας οικονομίας για τη σωτηρία του ανθρώπου

Ο Θεός laquoοικονομείraquo- σχεδιάζει και πραγματοποιεί τη σωτηρία του ανθρώπου

σταδιακά ως γιατρός Το σχέδιο αυτό ονομάζεται laquoθεία οικονομίαraquo στην οποία

απαραίτητη είναι η ελεύθερη συνεργασία του ανθρώπου

Το σχέδιο της θείας οικονομίας χωρίζεται σε τρεις φάσεις

1η φάση Αποκάλυψη του Θεού στον Αβραάμ στους Πατριάρχες της Π

Διαθήκης στο Μωυσή και η υπόσχεση για τη γη της επαγγελίας

2η φάση Η σάρκωση του Χριστού (η ζωή τα θαύματα το Πάθος η

Ανάσταση) Ο Χριστός γίνεται σωτήρας όλων των ανθρώπων όχι μόνο

ενός λαού

3η φάση Η Εκκλησία η οποία συνεχίζει το σωτήριο έργο του Χριστού Με

τα Μυστήρια και ειδικότερα τη θεία Ευχαριστία παίρνουμε μέσα μας τον

ίδιο το Χριστό και προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

γ) Οι χριστιανικές γιορτές και το σχέδιο της θείας οικονομίας

Με τις χριστιανικές γιορτές πανηγυρίζονται τα θαυμαστά γεγονότα για τη

σωτηρία του ανθρώπου

Ξαναζούμε τα γεγονότα αυτά γιrsquo αυτό στην υμνολογία χρησιμοποιείται η λέξη

laquoσήμερονraquo

Οι γιορτές αυτές διακρίνονται σε

bull εβδομαδιαίες και

bull ετήσιες

Οι εβδομαδιαίες είναι για κάθε ημέρα της εβδομάδας οι εξής

Κυριακή rarr Ανάσταση (η κατrsquo εξοχήν ημέρα τέλεσης του μυστηρίου της

Θείας Ευχαριστίας)

Δευτέρα rarr τιμούμε τους Αγγέλους

Τρίτη rarr τιμούμε τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο που βάπτισε το Χριστό

Τετάρτη rarr τιμούμε το Σταυρό του Χριστού

Πέμπτη rarr τιμούμε τους Αποστόλους και τον Άγιο Νικόλαο

Παρασκευή rarr τιμούμε τα Πάθη του Χριστού

Σάββατο rarr τιμούμε τους μάρτυρες και τη μνήμη των νεκρών

Οι ετήσιες γιορτές χωρίζονται σε Δεσποτικές (προς τιμή του Δεσπότου Χριστού)

και Θεομητορικές (προς τιμή της Παναγίας της Μητέρας του Θεού)

Οι Δεσποτικές γιορτές χωρίζονται σε

bull κινητές

Κυριακές του Τριωδίου (πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή)

το Πάσχα

Κυριακές του Πεντηκοσταρίου (μετά το Πάσχα)

Του Αγίου Γεωργίου (αν και δεν είναι Δεσποτική είναι κινητή)

bull ακίνητες

Χριστούγεννα (25 Δεκεμβρίου)

Περιτομή του Χριστού (1 Ιανουαρίου)

Υπαπαντή του Χριστού (2 Φεβρουαρίου)

Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου)

Αυτές τις γιορτές δεν τις γιορτάζουμε με κοσμικό τρόπο δηλαδή μόνο

με γλέντια και πανηγύρια αλλά με συμμετοχή στο μυστήριο της Θείας

Ευχαριστίας δηλαδή όπως θέλει ο Θεός

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΕΝΑΝΘΡΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 8)

α) Ο πανηγυρισμός των Χριστουγέννων και της Βάπτισης

bull Ως τα μέσα του 4ου

αιώνα τα Χριστούγεννα και η Βάπτιση του Κυρίου

γιορτάζονταν μαζί στις 6 Ιανουαρίου με το όνομα Επιφάνια ( φανέρωση

του Θεού)

bull Αργότερα οι δυο γιορτές χωρίστηκαν και τα Χριστούγεννα γιορτάζονται

στις 25 Δεκεμβρίου αντικαθιστώντας την εθνική γιορτή αφιερωμένη στο

θεό Ήλιο μια και ο Χριστός είναι για μας ο Ήλιος της Δικαιοσύνης

bull Τα Χριστούγεννα είναι η δεύτερη σε σημασία μετά το Πάσχα γιορτή

bull Τα Θεοφάνια έχουν ξεχωριστή λαμπρότητα γιατί γιορτάζουμε τη

φανέρωση της Αγίας Τριάδος και εγκαινιάζεται το δικό μας βάπτισμα

bull Σε κάθε γιορτή έχουμε τρία στάδια τα προεόρτια την προετοιμασία

δηλαδή την εορτή και τα μεθεόρτια που είναι ο απόηχος της γιορτής

Στα Χριστούγεννα τα προεόρτια είναι το σαρανταήμερο της νηστείας που

είναι αφιερωμένο στους προφήτες και τους προπάτορες του Χριστού Η

κυρίως γιορτή είναι η 25η Δεκεμβρίου Τα μεθεόρτια περιλαμβάνουν τις

γιορτές του Δωδεκαημέρου και ολοκληρώνονται με τη γιορτή της

Υπαπαντής

β) Το γεγονός της ενανθρώπισης

Ονομάζεται μυστήριο που δεν ερευνάται αλλά φανερώνεται στους πιστούς

Ο Χριστός είναι ιστορικό πρόσωπο που γεννήθηκε όταν αυτοκράτορας ήταν ο

Οκταβιανός Αύγουστος και βασιλιάς της Ιουδαίας ο Ηρώδης

Ο Χριστός κατεβαίνει από τον ουρανό παραμένοντας ως Υιός του Θεού στους

κόλπους του Θεού Πατρός

γ) Ο σκοπός της ενανθρώπισης

Ο σκοπός αναγγέλεται από τον άγγελο στον Ιωσήφ laquoαυτός θα σώσει τους ανθρώπους από τις αμαρτίες τουςraquoΣκοπός είναι η επανόρθωση και η ανύψωση με τη Σάρκωσή του ο Χριστός επανορθώνει το σφάλμα του Αδάμ και

ανοίγει πάλι τον Παράδεισο Αναστηλώνει την θεϊκή εικόνα του Ανθρώπου και

καταργεί τη φθορά και το θάνατο

Η ενσάρκωση του Χριστού είναι γεγονός ύψιστης ταπείνωσης ελευθερίας και αγάπης

ΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 9)

α) Γιορτάζοντας τα γεγονότα της ζωής του Χριστού

bull Τα σπουδαιότερα γεγονότα της ζωής του Χριστού αποτυπώνονται στις

γιορτές κινητές και ακίνητες

bull Έτσι πορευόμαστε μαζί Του στο έργο της Σωτηρίας

bull Το ευαγγελικό ανάγνωσμα που ακούμε στη θ Λειτουργία αναφέρεται στη

διδασκαλία στα θαύματα και σε γεγονότα της ζωής του Χριστού

β) Το κήρυγμα του Χριστού μέσα από τη λατρεία

Είναι κήρυγμα σωτηρίας από την αμαρτία και όχι μια θρησκευτική

ενημέρωση

Απομακρύνει τον άνθρωπο από κάθε είδους ειδωλολατρία

Δίνει ελπίδα και χαρά στον κουρασμένο και ταλαιπωρημένο

άνθρωπο

Δίνει το μήνυμα της ειρήνης της καρδιάς μας και ευρύτερα όλου

του κόσμου

Μας αποκαλύπτει το Θεό Πατέρα και φανερώνει τη Βασιλεία του

Θεού

γ) Οι λατρευτικές αναμνήσεις των θαυμάτων του Κυρίου

Ο Χριστός δίνει με τα θαύματά του όχι μόνο τη σωματική υγεία αλλά και την

ψυχική Δηλαδή τη συνειδητοποίηση της αμαρτίας την ανάγκη- ευκαιρία για

μετάνοια και πνευματική πρόοδο

laquoΠΡΟΣΚΥΝΟΥΜΕΝ ΣΟΥ ΤΑ ΠΑΘΗ ΧΡΙΣΤΕraquo (ΜΑΘΗΜΑ 10)

α) Οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας

bull Η εβδομάδα πριν από το Πάσχα ονομάζεται Μεγάλη

bull Από την Κυριακή των Βαϊων και κάθε βράδυ ψάλλεται ο όρθρος της

επόμενης μέρας

bull Μ Δευτέρα αφιερωμένη στη ζωή του πάγκαλου Ιωσήφ και στο

περιστατικό με την άκαρπη συκιά

bull Μ Τρίτη παραβολές των δέκα παρθένων και των ταλάντων

bull Μ Τετάρτη αφιερωμένη στην αμαρτωλή γυναίκα

bull Μ Πέμπτη γιορτάζουμε τον ιερό Νιπτήρα το Μυστικό Δείπνο την

προσευχή του Χριστού και την προδοσία του Ιούδα

bull Μ Παρασκευή τα Πάθη του Κυρίου μας

bull Μ Σάββατο την ταφή του Χριστού και την κάθοδό του στον Άδη

β) Το βαθύτερο νόημα της Σταύρωσης του Χριστού

Ο Κύριος θυσιάστηκε για χάρη μας

Θυσιάστηκε για να απαλλαγούμε από το θάνατο

Συγχώρησε τον άνθρωπο για την αμαρτία του και τον συμφιλίωσε

με το Θεό

Πάτησε με το θάνατό του το θάνατο και το διάβολο

Θεμελίωσε την Εκκλησία

γ) Συμμετοχή του πιστού στο Πάθος του Χριστού

Για να συμπορευτούμε με το Χριστό στο πάθος του θα πρέπει να καθαρίσουμε

τον εαυτό μας από τις αμαρτίες έτσι θα καταφέρουμε να Τον ακολουθήσουμε

προς τη Βασιλεία των Ουρανών Με καθαρή καρδιά θα μπορέσουμε να

συμμετάσχουμε στην Ανάστασή Του

Ο αγώνας μας ενισχύεται όταν κοινωνούμε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού

Τότε συμμετέχουμε προσωπικά στο μυστικό Δείπνο

Οφείλουμε να μιμηθούμε τον Κύριό μας (ι Νιπτήρας) στην ταπείνωση και στη

διακονία προς το συνάνθρωπο Αυτή είναι η μεγάλη προϋπόθεση για να γίνουμε

κοινωνοί στο Μυστικό Του Δείπνο

Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 11)

Στους ύμνους της Μ Εβδομάδας παρακαλούμε το Χριστό να μας δείξει την

Ανάστασή Του Αυτό είναι το μυστήριο του Σταυρού μυστήριο λύπης και

χαράς (χαρμολύπη)

α) Η συμμετοχή στηνΑνάσταση

Η χαρά της γιορτής δεν περιορίζεται μόνο στις υλικές απολαύσεις

Ο πιστός συμμετέχοντας στην αναστάσιμη Λειτουργία ακτινοβολεί

την μόνη αλήθεια laquo Χριστός Ανέστηraquo

Παράδειγμα ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ ο οποίος χαιρετούσε

καθημερινά με την έκφραση laquoΧριστός Ανέστη Χαρά μουraquo

β) Το νόημα της Ανάστασης

Η βάση της πίστης μας είναι η Ανάσταση του Χριστού Γιrsquo αυτό ο απ

Παύλος υποστηρίζει πως αν ο Χριστός δεν αναστήθηκε τότε είναι laquoκενόνraquo

χωρίς περιεχόμενο δηλαδή το κήρυγμα του Χριστιανισμού

Στην Ανάσταση στηρίχθηκαν οι μάρτυρες της πίστης και οι ομολογητές

Στην Ανάσταση στηρίζεται και η προσδοκία μας για την κοινή ανάσταση

όλων κατά τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού

Ο Χριστός χαρακτηρίζεται ως ο laquoπρωτότοκος εκ των νεκρώνraquo γιατί

αναστήθηκε πρώτος δίνοντάς μας την ελπίδα και τη σιγουριά ότι το σώμα

μας που πεθαίνει και διαλύεται προσωρινά θα αναστηθεί πνευματικό και

άφθαρτο και θα ενωθεί με την ψυχή μας

γ) Η γιορτή της Ανάστασης

Γιορτάζουμε και πανηγυρίζουμε το αδειανό μνημείο το οποίο έγινε

πέρασμα για τον Παράδεισο και την αιώνια ζωή

δ) Η ενότητα των πιστών με το Χριστό

Ζώντας τη ζωή της Εκκλησίας μέσα από τη θεία Μετάληψη τη μετάνοια

την προσευχή τη νηστεία τον καθημερινό αγώνα κατά των παθών του ο

χριστιανός συμμετέχει στη ζωή του Χριστού στο Πάθος και την Ανάσταση

Του

laquoΘΑΝΑΤΟΥ ΕΟΡΤΑΖΟΜΕΝ ΝΕΚΡΩΣΙΝraquo (ΜΑΘΗΜΑ 12)

α) Το φοβερό μυστήριο του θανάτου

Ο θάνατος είναι έξω από τη θέληση του Θεού

Είναι αποτέλεσμα της πτώσης (=της απομάκρυνσης του

ανθρώπου από το Θεό της αμαρτίας)

Ο χωρισμός του ανθρώπου από το Θεό ονομάζεται πνευματικός

θάνατος ο οποίος προκάλεσε και το σωματικό θάνατο

Ως χριστιανοί πιστεύουμε πως ο σωματικός θάνατος αποτελεί

οικονομία- ευεργεσία Θεού για να μη γίνει αθάνατο το κακό

β) Το νόημα του θανάτου

Ο σωματικός θάνατος είναι ο πρόσκαιρος χωρισμός της ψυχής από το

σώμα μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού

Η ανθρώπινη σάρκα νεκρώνεται η ψυχή όμως παραμένει άφθαρτη και

αθάνατη περιμένοντας το παράγγελμα του Χριστού για να ενωθεί ξανά με

το αναστημένο σώμα στη Δευτέρα Παρουσία

Η αιώνια ζωή θα είναι μια άλλη- διαφορετική ζωή που μας περιμένει κατά

τη Δευτέρα Παρουσία θα είναι όμως συνέχεια της ζωής μας στον κόσμο

Γι΄ αυτό κάθε στιγμή της επίγειας ζωής μας έχει μεγάλη σημασία γιατί

από τον τρόπο που ζούμε κρίνεται η σωτηρία μας

γ) Η ανθρώπινη laquoαθανασίαraquo

bull Αθάνατος είναι μόνο ο Θεός

bull Η αθανασία χαρίστηκε από το Θεό στον άνθρωπο

bull Αθανασία δεν είναι απλή επιβίωση αλλά μετοχή στον Παράδεισο

που είναι η αιώνια επικοινωνία με το Θεό

bull Οι άγιοί μας με τα άφθαρτα λείψανα μας βεβαιώνουν ήδη από

αυτή τη ζωή την αλήθεια της αιωνιότητας και τη νίκη του Χριστού

πάνω στη φθορά και το θάνατο

δ) Η μετάβαση από το θάνατο στη ζωή

Ο θάνατος μέσα στην ορθόδοξη παράδοση ονομάζεται κοίμηση και οι

χώροι ταφής κοιμητήρια Αυτό συμβαίνει γιατί όσο και αν το γεγονός του

θανάτου είναι για όλους μας οδυνηρό δεν θεωρείται το τέλος της

ανθρώπινης ύπαρξης επειδή η Ανάσταση του Χριστού μας δίνει την

ελπίδα τη βεβαιότητα και την προσδοκία και της δικής μας ανάστασης

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΑΘΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΟ

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ (ΜΑΘΗΜΑ 13)

α) Το νόημα της γιορτής της Μεταμόρφωσης

bull Στο όρος Θαβώρ ο Χριστός laquoμεταμορφώθηκεraquo (άλλαξε

μορφή)φανερώνοντας τη θεότητά Του

bull Η δόξα του Χριστού φανερώθηκε στη Μεταμόρφωση με το άκτιστο φως

bull Η ουσία του Θεού είναι laquoαπρόσιτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να την

πλησιάσουμε) και laquoαμέθεκτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να συμμετέχουμε

σ΄αυτή)

bull Ο Θεός όμως μας δίνει τη δυνατότητα να τον γνωρίσουμε όσο μας είναι

δυνατό μέσα από τις ενέργειές Του που είναι προσιτές και μεθεκτές (μπορούμε δηλαδή να τις αντιληφθούμε και να συμμετέχουμε σ΄ αυτές)

bull Ενέργειες είναι οι πράξεις του Θεού με τις οποίες αποκαλύπτει τον εαυτό

Του στον άνθρωπο

bull Οι ενέργειες αυτές είναι άκτιστες αλλά αντιληπτές στον άνθρωπο(πχ το

φως που είδαν οι μαθητές στο Θαβώρ ήταν άκτιστο δεν είχε σχέση με το

φυσικό φως γιατί είναι υπερφυσικό και αιώνιο)

bull Η θέα του ακτίστου φωτός λέγεται laquoθεοπτίαraquo (=βλέπω το Θεό) και

ταυτίζεται με τη θέωση την ένωση με το Θεό (=την αγιότητα)

β) Η γνώση του Θεού στην Π Διαθήκη

Στην ΠΔ ο Θεός φανερωνόταν μέσα από σύμβολα (φωτιά άνεμος) που ήταν

άκτιστα και όχι φυσικά φαινόμενα Οι άγιοι της Π Διαθήκης δεν έφτασαν στην

πλήρη θεογνωσία γιατί τότε υπήρχε ο θάνατος και ο Άδης τα οποία

καταργήθηκαν με τον ερχομό του Χριστού

γ) Ο Χριστός η ένσαρκη φανέρωση του Θεού στον κόσμο

bull Με τη Σάρκωση του Χριστού ο Θεός μπαίνει μέσα στην ιστορία Στο

πρόσωπο του Θεανθρώπου Χριστού μπορούμε να τον γνωρίσουμε

bull Η Εκκλησία ως σώμα Χριστού είναι ο χώρος όπου ο άνθρωπος μπορεί να

ενωθεί με το Χριστό και να τον γνωρίσει κατά τρόπο βιωματικό

bull Ο τρόπος αυτός είναι η συμμετοχή μας στα μυστήρια της Εκκλησίας και

κυρίως στη Θ Ευχαριστία όπου ο πιστός ενώνεται πραγματικά με το Σώμα

και το Αίμα του Θεανθρώπου κι έτσι έχει την πλήρη και αληθινή γνώση του

Θεού

bull Με την πνευματική ζωή (άσκηση συμμετοχή στα μυστήρια) ο πιστός

φτάνει σιγά- σιγά στη θέωση όπως οι άγιοί μας που ζουν ενωμένοι με το

Χριστό

Ο ΤΡΙΑΔΙΚΟΣ ΘΕΟΣ ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ

ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ (ΜΑΘΗΜΑ 14)

α) Το περιεχόμενο της γιορτής της Πεντηκοστής

bull Σαράντα μέρες μετά την Ανάσταση του Χριστού η Εκκλησία μας γιορτάζει

την Ανάληψή Του στους ουρανούς

bull Παρόντες στην Ανάληψη ήταν 120 περίπου πρόσωπα (μαθητές μαθήτριες

και η Παναγία μας)οι οποίοι ήταν η πρώτη κοινωνία πιστών και θα

συνέχιζαν το έργο του Χριστού

bull Δέκα μέρες μετά την Ανάληψη και πενήντα (50)μετά την Ανάσταση έχουμε

το γεγονός της Πεντηκοστής που είναι το θεμέλιο ζωής της Εκκλησίας

bull Με την laquoκάθοδοraquo του Αγίου Πνεύματος πραγματοποιήθηκε η υπόσχεση

του Χριστού προς τους μαθητές Του ότι δεν θα τους αφήσει μόνους

laquoορφανούςraquo όπως είπε αλλά θα τους στείλει άλλον laquoΠαράκλητοraquo

(=αυτός που παρηγορεί) ο οποίος θα τους οδηγήσει στην αλήθεια και θα

τους διδάξει τα πάντα

bull Το Άγιο Πνεύμα είναι ο νέος Παράκλητος που θα παραμείνει στην

Εκκλησία και θα την εμπνέει με τη χάρη του ως το τέλος της ιστορίας

bull Την ημέρα της Πεντηκοστής έχουμε την ίδρυση της Εκκλησίας Μετά το

γεγονός αυτό οι απόστολοι μιλούν στον κόσμο για το Χριστό και την

Ανάστασή Του και βαπτίζονται οι πρώτοι πιστοί

bull Ο φωτισμός των μαθητών γίνεται η αρχή του φωτισμού όλης της

οικουμένης Το Άγιο Πνεύμα δίνει την αληθινή σοφία στους αποστόλους

και το χάρισμα να διδάξουν σ΄ ολόκληρο τον κόσμο

bull Η σύγχυση της Βαβέλ γίνεται ενότητα μέσα στην Εκκλησία με τη Χάρη του

Αγ Πνεύματος

β) Ο Τριαδικός Θεός

Το γεγονός της Πεντηκοστής είναι ακόμη μία φανέρωση του Τριαδικού Θεού Ο

Θεός είναι μία ουσία αλλά τρία Πρόσωπα ( Πατήρ Υιός και Άγιο Πνεύμα)που

είναι μεταξύ τους laquoομοούσιαraquo (έχουν τη μια ουσία από κοινού)

Είναι ίσα ομότιμα και ισότιμα Κάθε Πρόσωπο είναι ολόκληρος και τέλειος

Θεός

Ο Πατέρας είναι αγέννητος Ο Υιός laquoγεννάταιraquo αιώνια από τον Πατέρα και το

Πνεύμα laquoεκπορεύεταιraquo από τον Πατέρα

Η Αγία τριάδα είναι πρότυπο ζωής για μας τους ανθρώπους Όλοι οι άνθρωποι

είμαστε ομοούσιοι μεταξύ μας και καλούμαστε να γίνουμε ισότιμοι και ίσοι σε

μια κοινωνία αδελφοσύνης χωρίς ταξικές διαφορές

Οι διαφορές στην ανθρώπινη κοινωνία προέρχονται από την αμαρτία μας και την

έλλειψη αγαπητικής σχέσης μεταξύ των ανθρώπων

γ) Άγιο Πνεύμα και λατρεία

bull Μέσα στη λατρεία η χάρη του Αγίου Πνεύματος μεταδίδεται σε ολόκληρη

την κτίση Τα υλικά στοιχεία ( ψωμί κρασί κα) αγιάζονται και

εντάσσονται στη Βασιλεία του Θεού

bull Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος τελούνται όλα τα Μυστήρια της

Εκκλησίας μας(πχ το ψωμί και το κρασί μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα

Χριστού στην εξομολόγηση έχουμε την άφεση των αμαρτιών μας στον

αγιασμό το νερό γίνεται άφθαρτο)

δ) Εκκλησία και θεία χάρη

bull Η Εκκλησία είναι χώρος θεραπείας και αναγέννησης όποτε ο άνθρωπος

τραυματιστεί από την αμαρτία

bull Κάθε πιστός καλείται με τη χάρη του Τριαδικού Θεού να γίνει άγιος(

αγιοπνευματικός άνθρωπος =κατοικία του Αγίου Πνεύματος) ώστε η

κοινωνία μας να γίνει κοινωνία αγίων

Για την ερμηνεία της εικόνας της Πεντηκοστής διαβάστε με συντομία το

σχόλιο του βιβλίου σελ79- 80

ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ η ουσία της Εκκλησίας

(ΜΑΘΗΜΑ 15)

α) Η εξάπλωση της Εκκλησίας

bull Μετά την Πεντηκοστή δημιουργείται η νέα πραγματικότητα η Εκκλησία

bull Οι βαπτισμένοι πιστοί των Ιεροσολύμων έχουν ως κέντρο της ζωής τους τη

λατρεία και την προσευχή

bull Ζουν με πνεύμα αδελφοσύνης και αγάπης και τελούν καθημερινά τη Θ

Ευχαριστία

bull Τα επόμενα χρόνια οι Απόστολοι βγαίνουν από τα όρια του Ισραήλ και η

Εκκλησία σιγά ndash σιγά επεκτείνεται σ΄ όλο το γνωστό τότε κόσμο

bull Οι αντιδράσεις και οι διωγμοί δεν έλειψαν Έτσι τους τρεις πρώτους

χριστιανικούς αιώνες έχουμε laquoνέφηraquo μαρτύρων οι οποίοι έδωσαν το αίμα

τους για το Χριστό

bull Επίσης έχουμε τους Αποστολικούς Πατέρες οι οποίοι ξεκαθάρισαν τη

διδασκαλία της Εκκλησίας και τους Απολογητές που υπερασπίστηκαν την

πίστη όταν αυτή επικρίθηκε

β) Η σύναξη της Θ Ευχαριστίας και η Εκκλησία

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1Είμαστε ένα σώμα το Σώμα του Χριστού όπως λέει ο απ Παύλος

2Αφού είμαστε ενωμένοι με το Χριστό είμαστε ενωμένοι και μεταξύ μας Αυτό

φαίνεται όταν κοινωνούμε από το ίδιο ποτήριο τον έναν Άρτο το Χριστό δηλαδή Αυτό

όμως προϋποθέτει τη μεταξύ μας ειρήνη και αγάπη για τα οποία η Εκκλησία

προσεύχεται σε κάθε θ Λειτουργία Επίσης προσεύχεται όχι μόνο για τους παρόντες

στη Λειτουργία αλλά και για αυτούς που απουσιάζουν και ακόμα και για τους εχθρούς

3Η λειτουργία δεν είναι έργο μόνο των ιερέων αλλά ολοκλήρου του λαού (λείτος =λαός+ έργον)Δεν παρακολουθούμε αλλά συμμετέχουμε με τα laquoΚύριε ελέησονraquo με

την απαγγελία του laquoΠιστεύωraquo κα

4Μέσα στη Θ Λειτουργία ο χρόνος καταργείται Ζούμε ένα διαρκές παρόν

συmicroπορευόmicroενοι microε το Χριστό και προγευόmicroαστε τη Βασιλεία του Θεού

5 Με όλα αυτά ζούmicroε την πίστη microας παίρνουmicroε τη χάρη του Θεού και είmicroαστε ενωmicroένοι microαζί του

Γ Το έργο της Εκκλησίας

bull Έτσι λοιπόν η Εκκλησία μας αγιάζει (μας δίνει το Άγιο Πνεύμα στη ζωή μας) μας

διδάσκει (ακούμε το λόγο του Θεού ο οποίος ερμηνεύεται με το κήρυγμα) και

μας ποιμαίνει (μας καθοδηγεί με τους πνευματικούς ποιμένες= ιερείς οι οποίοι

φροντίζουν για τις πνευματικές αλλά και για τις υλικές ανάγκες των ενοριτών

τους)

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 16)

α) Οι γιορτές της Παναγίας

bull Οι ορθόδοξοι χριστιανοί τιμούν ιδιαίτερα τη Θεοτόκο Στο πρόσωπό της τιμάται ο

άνθρωπος η γυναίκα η μητέρα

bull Οι Θεομητορικές γιορτές είναι

1 Το Γενέθλιο της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου)7ος

αι Γεννήθηκε από γονείς

προχωρημένης τον Ιωακείμ και την Άννα

2 Τα Εισόδια της Παναγίας (21 Νοεμβρίου) 6ος

αι Η Παναγία μας οδηγήθηκε

σε ηλικία τριών χρόνων από τους γονείς της στο ναό του Ηρώδη όπου και

παρέμεινε ως τα 14 χρόνια της

3 Σύναξη της Θεοτόκου (26 Δεκεμβρίου)Τιμητική γιορτή προς το πρόσωπο

που γέννησε το Χριστό

4 Ο Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου) 4ος

αι (αρχαιότερη)Υπολογίστηκε να

γιορτάζεται 9 μήνες πριν τα Χριστούγεννα

5 Η Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) 5ος

αι Αυτοκράτορας Μαρκιανός

ο οποίος έχτισε ναό στη Γεσθημανή

bull Μόνο ο Ευαγγελισμός αναφέρεται στην Κ Διαθήκη Πληροφορίες για τις

υπόλοιπες γιορτές έχουν διασωθεί μέσα από την Παράδοση της Εκκλησίας

β) Οι ακολουθίες προς τιμήν της Θεοτόκου

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1 Ο Ακάθιστος Ύμνος Είναι το υμνολογικό κείμενο που χρησιμοποιείται

πολύ συχνά στην λατρεία της Εκκλησίας μας Διαβάζεται στα μοναστήρια

καθημερινά Τη Μ Σαρακοστή κάθε Παρασκευή ψάλλεται σε κάθε ορθόδοξο

ναό Ποιητής είναι μάλλον ο Ρωμανός ο Μελωδός 6ος

αι Επεξεργάζεται το θέμα

της Σάρκωσης του Κυρίου τονίζοντας ιδιαίτερα τον Ευαγγελισμό

2 Ο Μικρός και ο Μεγάλος Παρακλητικός κανόνας Ψάλλονται εναλλάξ

τις 13 πρώτες μέρες του Αυγούστου Τονίζουν ιδιαίτερα τη θέση της Παναγίας

μας ως μεσίτρια μεταξύ θεού και ανθρώπων και εκφράζουν ευλάβεια για το

γεγονός της Κοίμησης

3 Επίσης υπάρχουν πάρα πολλοί ύμνοι στις ακολουθίες της Εκκλησίας που

ονομάζονται Θεοτοκία όπως και διάφορες ευχές που απευθύνονται

αποκλειστικά στην Παναγία ζητώντας τη βοήθειά της για διάφορα ζητήματα

γ) Η θέση της Θεοτόκου στο σχέδιο της θείας Οικονομίας

bull Με την Παναγία μας έχουμε τη φανέρωση του laquoμυστηρίου που υπήρχε

πριν από αιώνεςraquo Η Σάρκωση ο Θάνατος και η Ανάσταση του Υιού και

Λόγου του Θεού που μας έφερε τη Σωτηρία

bull Ο Θεός για να σαρκωθεί ζήτησε την ανθρώπινη συνεργασία Η Θεοτόκος

είπε το μεγάλο laquoναιraquo γι΄ αυτό θεωρείται γέφυρα μεταξύ Θεού και

ανθρώπων και μεσίτρια

bull Ονομάζεται Θεοτόκος γιατί γέννησε τον αληθινό Θεό και όχι κάποιον απλό

άνθρωπο όπως υποστήριξαν κάποιοι αιρετικοί

bull Ονομάζεται Αειπάρθενος γιατί παρέμεινε παρθένος και κατά τη σύλληψη

του Χριστού και κατά τη γέννησή του και μετά τη γέννηση

bull Ονομάζεται Παναγία γιατί έλαβε το χάρισμα της πλήρους αγιότητας την

ώρα του Ευαγγελισμού Δεν γεννήθηκε απαλλαγμένη από το προπατορικό

αμάρτημα όπως υποστηρίζουν οι Ρωμαιοκαθολικοί

bull Σύμφωνα με την ορθόδοξη Παράδοση ο θάνατός της συνέβη πραγματικά

και μετά το σώμα της laquoμετέστηraquo στον ουρανό διότι τότε έγινε άφθαρτο Σε

αντίθεση με την αντίληψη των Ρωμαιοκαθολικών ότι αναλήφθηκε με το

σώμα της στον ουρανό

δ) Η ευσέβεια του ελληνικού λαού προς τη Θεοτόκο

bull Ο ελληνικός λαός σέβεται ιδιαίτερα την Παναγία μας ώστε της αποδίδει

περισσότερες από επτακόσιες επωνυμίες

bull Σε όλες τις δοκιμασίες που υπέστη το έθνος μας η παναγία ήταν πάντοτε

παρούσα καταφύγιο και ελπίδα των πιστών (28 Οκτωβρίου Κοίμηση-

βύθιση της Έλλης κα)

bull Υπάρχουν επίσης και πολλές λαϊκές παραδόσεις συνδεδεμένες με την

Παναγία που σχετίζονται με τα γεγονότα της κύησης και του τοκετού

ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 18)

α) Η αναστήλωση των εικόνων

bull Εικονομαχία ο πόλεμος που ξέσπασε εναντίον των εικόνων επί Ισαύρων (8ος

-9ος

)

bull Τελικά επικράτησε η πίστη της Εκκλησίας στην 7η οικουμενική σύνοδο που

συγκάλεσε η Ειρήνη η Αθηναία (787 μΧ)

bull Επί Λέοντα 5ου

του Αρμενίου η εικονομαχία επανήλθε αλλά το 843 η Θεοδώρα

αναστήλωσε οριστικά τις εικόνες

bull Την αναστήλωση των εικόνων γιορτάζει η Εκκλησία μας την Κυριακή της

Ορθοδοξίας (Α΄ Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής Κυριακή μετά την Καθαρά

Δευτέρα) Στους ναούς λιτανεύονται οι εικόνες και διαβάζεται απόσπασμα από

το laquoΣυνοδικό της Ορθοδοξίαςraquo

bull Τα αίτια της εικονομαχίας ήταν

1 Πολιτικά

2 Κοινωνικά

3 Θρησκευτικά-πνευματικά (κυρίως)

bull Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός ως Θεός δεν εικονίζεται

διότι η θεότητα είναι αθέατη και συνεπώς απερίγραπτη Άρα οι εικόνες είναι

είδωλα

β) Η βαθύτερη έννοια της εικόνας

bull Στην εικόνα του Χριστού η Ορθόδοξη Εκκλησία εικονίζει το Σαρκωμένο Λόγο

(δηλ τις δύο φύσεις όπως ενώθηκαν στο πρόσωπο του Χριστού) Αυτό δείχνουν

και τα ονόματα που υπάρχουν στην εικόνα (Ιησούς Χριστός laquoὁ Ὤνraquo)

bull Η Παναγία απεικονίζεται επειδή είναι η μητέρα του (φορέας της χάριτος του

Αγίου Πνεύματος) και οι άγιοι απεικονίζονται γιατί είναι φίλοι Του (φορείς της

χάριτος του Αγίου Πνεύματος)

bull Οι εικόνες δεν είναι φωτογραφίες Τα πρόσωπα φανερώνουν την αγιότητα του

εικονιζόμενου προσώπου

bull Η θεία χάρη κάνει τις εικόνες να θαυματουργούν

bull Όταν προσκυνούμε τις άγιες εικόνες η τιμή δεν απευθύνεται στο υλικό (ξύλο και

χρώματα) αλλά όπως έγραψε ο Μέγας Βασίλειος laquoπρός τό πρωτότυπο

διαβαίνειraquo Σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη η ύλη αγιάζεται μετέχοντας στην άκτιστη χάρη του Θεού

bull Οι υπερασπιστές της ορθόδοξης πίστης κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας ήταν

ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης

γ) Η εικόνα στην ορθόδοξη παράδοση

bull Δύο σχολές εικονογραφικής τέχνης Μακεδονική (Θεσσαλονίκη-

Εμμανουήλ Πανσέληνος-ρεαλιστική κίνηση και έντονα χρώματα) και

Κρητική (Κρήτη-Θεοφάνης-αυστηρές ασκητικές μορφές και σκούρα

χρώματα)

bull Μεγαλύτερες συλλογές εικόνων Άγιο Όρος Σινά (όπου και η παλαιότερη

σωζόμενη εικόνα του 6ου

αιώνα)

bull Φώτης Κόντογλου αναβίωση της βυζαντινής τέχνης κατά τον 20ο αιώνα

Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΦΟΡΜΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ

(ΜΑΘΗΜΑ 19)

α) Η γιορτή των Αγίων Πάντων

bull Με την Κυριακή των Αγίων Πάντων κλείνει ο κύκλος των κινητών γιορτών που

αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου

bull Πρόκειται για την περίοδο του Τριωδίου (μέχρι το Μ Σάββατο) και την περίοδο

του Πεντηκοσταρίου (από την Κυριακή του Πάσχα ως την Κυριακή των

ΑγΠάντων)

bull Ο εορτασμός αυτός των Αγίων Πάντων γίνεται μια Κυριακή μετά την Πεντηκοστή για να τονιστεί ότι το Άγιο Πνεύμα φωτίζει και καθοδηγεί τους

ανθρώπους προς την αγιότητα

bull Η γιορτή των Αγίων Πάντων δίνει την ευκαιρία να τιμηθούν όλοι οι άγιοι και

εκείνοι που έμμειναν αφανείς αλλά και οι γνωστοί

bull Αρχικά η γιορτή περιοριζόταν μόνο στους μάρτυρες (4ος

αι) αλλά αργότερα

επεκτάθηκε στην τιμή όλων των αγίων Έτσι τιμούμε το Χριστό τον Πρόδρομο

την Παναγία τους οσίους τους ασκητές τους αγίους Πατέρες κα

β) Το μήνυμα της γιορτής των αγίων για τον πιστό

Η κοινή γιορτή των Αγίων μας υπενθυμίζει ότι όλοι αγωνίστηκαν για τον ίδιο

σκοπό την ένωσή τους με το Θεό

Επίσης οι Άγιοι μας προσκαλούν και εμάς σε αυτό τον αγώνα της ομοίωσης με

το Θεό Αυτό το νόημα έχει και ο ιδιαίτερος σύνδεσμος του καθένα μας με τον

άγιο του οποίου φέρουμε το όνομα

Οι άγιοι μεταφέρουν τη χάρη του Θεού σε εμάς Γι΄αυτό και εμείς ζητάμε την

ευχή τους και τη μεσιτεία τους

γ) Άγιος ο αληθινός άνθρωπος

Ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από το Θεό εξ΄αιτίας της εγωιστικής του

στάσης Θέλησε να γίνει Θεός χωρίς το Θεό

Αποτέλεσμα ήταν η αποκοπή του από το Θεό από τον συνάνθρωπο και από

τη φύση

Η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο αμαυρώθηκε (λερώθηκε μουτζουρώθηκε)

Όταν όμως ο άνθρωπος στραφεί προς το Θεό με πραγματική αγάπη και

ταπείνωση τότε αγωνίζεται και πετυχαίνει με τη χάρη του Θεού την ομοίωση με το Θεό την αγιότητα δηλαδή

Στα πρόσωπα των αγίων μας βλέπουμε τον αληθινό άνθρωπο εκείνον που

έπλασε ο θεός με προοπτική την θέωση

Ο άγιος δεν αγαπά μόνο το Θεό αλλά τον κάθε συνάνθρωπο χωρίς διάκριση

και όλη τη δημιουργία-φύση

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 21)

α) Ιστορία του Βαπτίσματος

bull Η ένταξή μας στο χώρο της Εκκλησίας γίνεται με το Βάπτισμα

bull Το σύστησε ο ίδιος ο Χριστός με την εντολή που έδωσε στους μαθητές του να

βαπτίζουν τους ανθρώπους στο όνομα της Αγίας Τριάδας

bull Ο ίδιος ο Χριστός βαπτίστηκε και η Βάπτισή Του έγινε τύπος του δικού μας

Βαπτίσματος

bull Στους πρώτους τέσσερις χριστιανικούς αιώνες οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι

Η κατήχησή τους διαρκούσε τρία χρόνια και τη νύχτα του Πάσχα βαπτίζονταν

ομαδικά Χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το στάδιο της κατήχησής

τους ακροώμενοι κατηχούμενοι και φωτιζόμενοι

bull Από τον 5ο αι και μετά επικράτησε ο νηπιοβαπτισμός και η κατήχηση του

παιδιού ανατέθηκε στον ανάδοχο και στους γονείς

β) Η τελετή του Βαπτίσματος

Πριν το Βάπτισμα ο ιερέας ο ανάδοχος και το νήπιο στέκονται στον πρόναο Εκεί

ο ιερέας σταυρώνει το παιδί στο όνομα της Αγίας Τριάδος εκφωνεί το όνομα και

διαβάζει ορισμένες ευχές

Έπειτα με στραμμένο το νήπιο προς τη δύση γίνεται η απόταξη-αποκήρυξη του

σατανά Ακολουθεί στροφή προς την ανατολή και γίνεται η σύνταξη με το

Χριστό η οποία επισφραγίζεται με την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

(του laquoΠιστεύωraquo)

Ακολουθούν διάφορες ευχές οι οποίες υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο

του αναδόχου ο οποίος ομολογεί την πίστη της Εκκλησίας για λογαριασμό του

νηπίου και φυσικά ζει καθημερινά τη ζωή της

Μετά ακολουθεί το κυρίως μυστήριο του Βαπτίσματος Πρώτα αγιάζεται το λάδι

με το οποίο αλείφεται το παιδί και έπειτα βυθίζεται στο αγιασμένο νερό της

κολυμπήθρας τρεις φορές Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση σημαίνει τη

συμμετοχή του βαπτιζόμενου στην τριήμερη ταφή και την Ανάσταση του

Χριστού Έπειτα χρίεται με Άγιο Μύρο και ντύνεται στα λευκά Ανήκει πια στο

Χριστό και την Εκκλησία

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν το καθένα ξεχωριστή σημασία το νερό

δηλώνει ότι ο πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία και αναγεννάται σε μια νέα

ζωή Το λάδι δηλώνει την πάλη εναντίον του κακού και της αμαρτίας Το

σταυροειδές κόψιμο των τριχών του κεφαλιού συμβολίζει ότι ο βαπτιζόμενος

ανήκει πια στο Χριστό όπως οι δούλοι την αρχαία εποχή στον κύριό τους

γ) Η θεολογία του Βαπτίσματος

Με τη Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας

Κατά την περιφορά γύρω από την κολυμπήθρα ψάλλεται ο στίχος laquoόσοι εις

Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθεraquo Αυτό σημαίνει πως αυτός που

βαπτίστηκε απαλλάχτηκε από την προπατορική αμαρτία και αν είναι μεγάλος

και από τις δικές του αμαρτίες

Γι΄ αυτό το Βάπτισμα λέγεται και laquoλουτρό παλιγγενεσίαςraquo δηλαδή αναγέννησης-

νέας δημιουργίας

Ξαναγεννιόμαστε δηλαδή μέσα σε έναν καινούριο κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η

συγχώρηση ο θάνατος της αμαρτίας και η πορεία προς τη Βασιλεία του Θεού

δ) Το μυστήριο του Χρίσματος

Στην Π Διαθήκη χρίονταν με έλαιο οι Βασιλείς οι προφήτες οι ιερείς πριν

αναλάβουν το έργο τους Ήταν σημάδι κλήσης και αφιέρωσης στο Θεό

Ο Κύριος είναι ο Μεσσίας (=χρισμένος) γιατί ως άνθρωπος χρίστηκε από το

Άγιο Πνεύμα κατά τη Βάπτισή του

Οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια

των βαπτιζομένων και τους μετέδιδαν έτσι το Άγιο Πνεύμα

Κατά τη Βάπτιση ο ιερέας χρίει με άγιο Μύρο το νεοφώτιστο σταυρώνοντας

όλα τα σημεία του σώματός του και λέγοντας laquoσφραγίς δωρεάς Πνεύματος

Αγίου Αμήνraquo Με αυτό δηλώνει τη δωρεά των χαρισμάτων του Αγίου

Πνεύματος

Με το Χρίσμα γινόμαστε κοινωνοί και μέτοχοι της ζωής του Χριστού

Έτσι ο καθένας μας γίνεται βασιλιάς που κυριαρχεί στα πάθη του ιερέας που

προσφέρει στο θεό πνευματικές θυσίες και προφήτης που διδάσκει τους

ανθρώπους

Επειδή αξιωθήκαμε να χριστούμε ονομαστήκαμε χριστιανοί

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

ΠΟΙΗΣΩΜΕΝ ΑΝΘΡΩΠΟΝ (ΜΑΘΗΜΑ 6)

α) Ο άνθρωπος είναι εικόνα του Θεού

bull Ο άνθρωπος πλάστηκε σύμφωνα με την εικόνα του Θεού και με προοπτική

να μείνει αθάνατος

bull Τα στοιχεία της εικόνας του Θεού είναι η λογική και η ελεύθερη βούληση

bull Τα στοιχεία της εικόνας (το laquoκατrsquo εικόναraquo) τα έχει από τη δημιουργία του

bull Τη δυνατότητα της ομοίωσης (το laquoκαθrsquo ομοίωσινraquo) το πετυχαίνει με τη

σωστή χρήση της ελεύθερης βούλησης

β) Ο σκοπός της δημιουργίας του ανθρώπου και ο βαθύτερος

σύνδεσμος με το Θεό

Σκοπός του Θεού κατά τη δημιουργία του ανθρώπου ήταν η βαθύτερη κοινωνία

μαζί του

Αυτό το διαπιστώνουμε από τη διαφορετική διαδικασία δημιουργίας του

ανθρώπου

Τον έπλασε από χώμα

Αλλά τον προίκισε με πνοή ζωής

Συνεπώς μετέχει και στον υλικό (laquoχοϊκόraquo) αλλά και στον πνευματικό

(laquoουράνιοraquo) κόσμο

Η τάση του ανθρώπου να στρέφεται προς το Θεό και να Τον αναζητά είναι

πηγαία

γ) Δοξολογία του Θεού

Όταν ο άνθρωπος συνειδητοποιήσει τη θεϊκή του προέλευση επιθυμεί να

ευχαριστήσει και να υμνήσει το Θεό Η δοξολογία του Θεού γίνεται κάθε στιγμή

της ζωής μας και ιδιαίτερα με τη συμμετοχή μας στα μυστήρια της Εκκλησίας

Με τα μυστήρια ενωνόμαστε

με το Χριστό (Θεία Ευχαριστία)

με τους άλλους ανθρώπους (Εξομολόγηση)

με το άλλο φύλο (Γάμος)

Η Εκκλησία αγιάζει κάθε περίσταση της ζωής μας

Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 7)

α) Η ανάγκη της παρουσίας του Θεού στην ανθρώπινη ιστορία

Ο άνθρωπος θέλησε να φτάσει μόνος του στη θέωση Αυτή η λάθος επιλογή είχε

θλιβερές συνέπειες γιrsquo αυτόν

1 Διακοπή της κοινωνίας με το Θεό = πνευματικός θάνατος Η κατάσταση

αυτή οδήγησε στην ειδωλολατρία και σε κάθε είδος κακού (ανηθικότητα

αδικία κα)

2 Υποδούλωση στη φθορά και το θάνατο που έχει ως συνέπεια τον

ατομισμό

β) Το σχέδιο της θείας οικονομίας για τη σωτηρία του ανθρώπου

Ο Θεός laquoοικονομείraquo- σχεδιάζει και πραγματοποιεί τη σωτηρία του ανθρώπου

σταδιακά ως γιατρός Το σχέδιο αυτό ονομάζεται laquoθεία οικονομίαraquo στην οποία

απαραίτητη είναι η ελεύθερη συνεργασία του ανθρώπου

Το σχέδιο της θείας οικονομίας χωρίζεται σε τρεις φάσεις

1η φάση Αποκάλυψη του Θεού στον Αβραάμ στους Πατριάρχες της Π

Διαθήκης στο Μωυσή και η υπόσχεση για τη γη της επαγγελίας

2η φάση Η σάρκωση του Χριστού (η ζωή τα θαύματα το Πάθος η

Ανάσταση) Ο Χριστός γίνεται σωτήρας όλων των ανθρώπων όχι μόνο

ενός λαού

3η φάση Η Εκκλησία η οποία συνεχίζει το σωτήριο έργο του Χριστού Με

τα Μυστήρια και ειδικότερα τη θεία Ευχαριστία παίρνουμε μέσα μας τον

ίδιο το Χριστό και προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

γ) Οι χριστιανικές γιορτές και το σχέδιο της θείας οικονομίας

Με τις χριστιανικές γιορτές πανηγυρίζονται τα θαυμαστά γεγονότα για τη

σωτηρία του ανθρώπου

Ξαναζούμε τα γεγονότα αυτά γιrsquo αυτό στην υμνολογία χρησιμοποιείται η λέξη

laquoσήμερονraquo

Οι γιορτές αυτές διακρίνονται σε

bull εβδομαδιαίες και

bull ετήσιες

Οι εβδομαδιαίες είναι για κάθε ημέρα της εβδομάδας οι εξής

Κυριακή rarr Ανάσταση (η κατrsquo εξοχήν ημέρα τέλεσης του μυστηρίου της

Θείας Ευχαριστίας)

Δευτέρα rarr τιμούμε τους Αγγέλους

Τρίτη rarr τιμούμε τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο που βάπτισε το Χριστό

Τετάρτη rarr τιμούμε το Σταυρό του Χριστού

Πέμπτη rarr τιμούμε τους Αποστόλους και τον Άγιο Νικόλαο

Παρασκευή rarr τιμούμε τα Πάθη του Χριστού

Σάββατο rarr τιμούμε τους μάρτυρες και τη μνήμη των νεκρών

Οι ετήσιες γιορτές χωρίζονται σε Δεσποτικές (προς τιμή του Δεσπότου Χριστού)

και Θεομητορικές (προς τιμή της Παναγίας της Μητέρας του Θεού)

Οι Δεσποτικές γιορτές χωρίζονται σε

bull κινητές

Κυριακές του Τριωδίου (πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή)

το Πάσχα

Κυριακές του Πεντηκοσταρίου (μετά το Πάσχα)

Του Αγίου Γεωργίου (αν και δεν είναι Δεσποτική είναι κινητή)

bull ακίνητες

Χριστούγεννα (25 Δεκεμβρίου)

Περιτομή του Χριστού (1 Ιανουαρίου)

Υπαπαντή του Χριστού (2 Φεβρουαρίου)

Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου)

Αυτές τις γιορτές δεν τις γιορτάζουμε με κοσμικό τρόπο δηλαδή μόνο

με γλέντια και πανηγύρια αλλά με συμμετοχή στο μυστήριο της Θείας

Ευχαριστίας δηλαδή όπως θέλει ο Θεός

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΕΝΑΝΘΡΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 8)

α) Ο πανηγυρισμός των Χριστουγέννων και της Βάπτισης

bull Ως τα μέσα του 4ου

αιώνα τα Χριστούγεννα και η Βάπτιση του Κυρίου

γιορτάζονταν μαζί στις 6 Ιανουαρίου με το όνομα Επιφάνια ( φανέρωση

του Θεού)

bull Αργότερα οι δυο γιορτές χωρίστηκαν και τα Χριστούγεννα γιορτάζονται

στις 25 Δεκεμβρίου αντικαθιστώντας την εθνική γιορτή αφιερωμένη στο

θεό Ήλιο μια και ο Χριστός είναι για μας ο Ήλιος της Δικαιοσύνης

bull Τα Χριστούγεννα είναι η δεύτερη σε σημασία μετά το Πάσχα γιορτή

bull Τα Θεοφάνια έχουν ξεχωριστή λαμπρότητα γιατί γιορτάζουμε τη

φανέρωση της Αγίας Τριάδος και εγκαινιάζεται το δικό μας βάπτισμα

bull Σε κάθε γιορτή έχουμε τρία στάδια τα προεόρτια την προετοιμασία

δηλαδή την εορτή και τα μεθεόρτια που είναι ο απόηχος της γιορτής

Στα Χριστούγεννα τα προεόρτια είναι το σαρανταήμερο της νηστείας που

είναι αφιερωμένο στους προφήτες και τους προπάτορες του Χριστού Η

κυρίως γιορτή είναι η 25η Δεκεμβρίου Τα μεθεόρτια περιλαμβάνουν τις

γιορτές του Δωδεκαημέρου και ολοκληρώνονται με τη γιορτή της

Υπαπαντής

β) Το γεγονός της ενανθρώπισης

Ονομάζεται μυστήριο που δεν ερευνάται αλλά φανερώνεται στους πιστούς

Ο Χριστός είναι ιστορικό πρόσωπο που γεννήθηκε όταν αυτοκράτορας ήταν ο

Οκταβιανός Αύγουστος και βασιλιάς της Ιουδαίας ο Ηρώδης

Ο Χριστός κατεβαίνει από τον ουρανό παραμένοντας ως Υιός του Θεού στους

κόλπους του Θεού Πατρός

γ) Ο σκοπός της ενανθρώπισης

Ο σκοπός αναγγέλεται από τον άγγελο στον Ιωσήφ laquoαυτός θα σώσει τους ανθρώπους από τις αμαρτίες τουςraquoΣκοπός είναι η επανόρθωση και η ανύψωση με τη Σάρκωσή του ο Χριστός επανορθώνει το σφάλμα του Αδάμ και

ανοίγει πάλι τον Παράδεισο Αναστηλώνει την θεϊκή εικόνα του Ανθρώπου και

καταργεί τη φθορά και το θάνατο

Η ενσάρκωση του Χριστού είναι γεγονός ύψιστης ταπείνωσης ελευθερίας και αγάπης

ΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 9)

α) Γιορτάζοντας τα γεγονότα της ζωής του Χριστού

bull Τα σπουδαιότερα γεγονότα της ζωής του Χριστού αποτυπώνονται στις

γιορτές κινητές και ακίνητες

bull Έτσι πορευόμαστε μαζί Του στο έργο της Σωτηρίας

bull Το ευαγγελικό ανάγνωσμα που ακούμε στη θ Λειτουργία αναφέρεται στη

διδασκαλία στα θαύματα και σε γεγονότα της ζωής του Χριστού

β) Το κήρυγμα του Χριστού μέσα από τη λατρεία

Είναι κήρυγμα σωτηρίας από την αμαρτία και όχι μια θρησκευτική

ενημέρωση

Απομακρύνει τον άνθρωπο από κάθε είδους ειδωλολατρία

Δίνει ελπίδα και χαρά στον κουρασμένο και ταλαιπωρημένο

άνθρωπο

Δίνει το μήνυμα της ειρήνης της καρδιάς μας και ευρύτερα όλου

του κόσμου

Μας αποκαλύπτει το Θεό Πατέρα και φανερώνει τη Βασιλεία του

Θεού

γ) Οι λατρευτικές αναμνήσεις των θαυμάτων του Κυρίου

Ο Χριστός δίνει με τα θαύματά του όχι μόνο τη σωματική υγεία αλλά και την

ψυχική Δηλαδή τη συνειδητοποίηση της αμαρτίας την ανάγκη- ευκαιρία για

μετάνοια και πνευματική πρόοδο

laquoΠΡΟΣΚΥΝΟΥΜΕΝ ΣΟΥ ΤΑ ΠΑΘΗ ΧΡΙΣΤΕraquo (ΜΑΘΗΜΑ 10)

α) Οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας

bull Η εβδομάδα πριν από το Πάσχα ονομάζεται Μεγάλη

bull Από την Κυριακή των Βαϊων και κάθε βράδυ ψάλλεται ο όρθρος της

επόμενης μέρας

bull Μ Δευτέρα αφιερωμένη στη ζωή του πάγκαλου Ιωσήφ και στο

περιστατικό με την άκαρπη συκιά

bull Μ Τρίτη παραβολές των δέκα παρθένων και των ταλάντων

bull Μ Τετάρτη αφιερωμένη στην αμαρτωλή γυναίκα

bull Μ Πέμπτη γιορτάζουμε τον ιερό Νιπτήρα το Μυστικό Δείπνο την

προσευχή του Χριστού και την προδοσία του Ιούδα

bull Μ Παρασκευή τα Πάθη του Κυρίου μας

bull Μ Σάββατο την ταφή του Χριστού και την κάθοδό του στον Άδη

β) Το βαθύτερο νόημα της Σταύρωσης του Χριστού

Ο Κύριος θυσιάστηκε για χάρη μας

Θυσιάστηκε για να απαλλαγούμε από το θάνατο

Συγχώρησε τον άνθρωπο για την αμαρτία του και τον συμφιλίωσε

με το Θεό

Πάτησε με το θάνατό του το θάνατο και το διάβολο

Θεμελίωσε την Εκκλησία

γ) Συμμετοχή του πιστού στο Πάθος του Χριστού

Για να συμπορευτούμε με το Χριστό στο πάθος του θα πρέπει να καθαρίσουμε

τον εαυτό μας από τις αμαρτίες έτσι θα καταφέρουμε να Τον ακολουθήσουμε

προς τη Βασιλεία των Ουρανών Με καθαρή καρδιά θα μπορέσουμε να

συμμετάσχουμε στην Ανάστασή Του

Ο αγώνας μας ενισχύεται όταν κοινωνούμε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού

Τότε συμμετέχουμε προσωπικά στο μυστικό Δείπνο

Οφείλουμε να μιμηθούμε τον Κύριό μας (ι Νιπτήρας) στην ταπείνωση και στη

διακονία προς το συνάνθρωπο Αυτή είναι η μεγάλη προϋπόθεση για να γίνουμε

κοινωνοί στο Μυστικό Του Δείπνο

Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 11)

Στους ύμνους της Μ Εβδομάδας παρακαλούμε το Χριστό να μας δείξει την

Ανάστασή Του Αυτό είναι το μυστήριο του Σταυρού μυστήριο λύπης και

χαράς (χαρμολύπη)

α) Η συμμετοχή στηνΑνάσταση

Η χαρά της γιορτής δεν περιορίζεται μόνο στις υλικές απολαύσεις

Ο πιστός συμμετέχοντας στην αναστάσιμη Λειτουργία ακτινοβολεί

την μόνη αλήθεια laquo Χριστός Ανέστηraquo

Παράδειγμα ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ ο οποίος χαιρετούσε

καθημερινά με την έκφραση laquoΧριστός Ανέστη Χαρά μουraquo

β) Το νόημα της Ανάστασης

Η βάση της πίστης μας είναι η Ανάσταση του Χριστού Γιrsquo αυτό ο απ

Παύλος υποστηρίζει πως αν ο Χριστός δεν αναστήθηκε τότε είναι laquoκενόνraquo

χωρίς περιεχόμενο δηλαδή το κήρυγμα του Χριστιανισμού

Στην Ανάσταση στηρίχθηκαν οι μάρτυρες της πίστης και οι ομολογητές

Στην Ανάσταση στηρίζεται και η προσδοκία μας για την κοινή ανάσταση

όλων κατά τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού

Ο Χριστός χαρακτηρίζεται ως ο laquoπρωτότοκος εκ των νεκρώνraquo γιατί

αναστήθηκε πρώτος δίνοντάς μας την ελπίδα και τη σιγουριά ότι το σώμα

μας που πεθαίνει και διαλύεται προσωρινά θα αναστηθεί πνευματικό και

άφθαρτο και θα ενωθεί με την ψυχή μας

γ) Η γιορτή της Ανάστασης

Γιορτάζουμε και πανηγυρίζουμε το αδειανό μνημείο το οποίο έγινε

πέρασμα για τον Παράδεισο και την αιώνια ζωή

δ) Η ενότητα των πιστών με το Χριστό

Ζώντας τη ζωή της Εκκλησίας μέσα από τη θεία Μετάληψη τη μετάνοια

την προσευχή τη νηστεία τον καθημερινό αγώνα κατά των παθών του ο

χριστιανός συμμετέχει στη ζωή του Χριστού στο Πάθος και την Ανάσταση

Του

laquoΘΑΝΑΤΟΥ ΕΟΡΤΑΖΟΜΕΝ ΝΕΚΡΩΣΙΝraquo (ΜΑΘΗΜΑ 12)

α) Το φοβερό μυστήριο του θανάτου

Ο θάνατος είναι έξω από τη θέληση του Θεού

Είναι αποτέλεσμα της πτώσης (=της απομάκρυνσης του

ανθρώπου από το Θεό της αμαρτίας)

Ο χωρισμός του ανθρώπου από το Θεό ονομάζεται πνευματικός

θάνατος ο οποίος προκάλεσε και το σωματικό θάνατο

Ως χριστιανοί πιστεύουμε πως ο σωματικός θάνατος αποτελεί

οικονομία- ευεργεσία Θεού για να μη γίνει αθάνατο το κακό

β) Το νόημα του θανάτου

Ο σωματικός θάνατος είναι ο πρόσκαιρος χωρισμός της ψυχής από το

σώμα μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού

Η ανθρώπινη σάρκα νεκρώνεται η ψυχή όμως παραμένει άφθαρτη και

αθάνατη περιμένοντας το παράγγελμα του Χριστού για να ενωθεί ξανά με

το αναστημένο σώμα στη Δευτέρα Παρουσία

Η αιώνια ζωή θα είναι μια άλλη- διαφορετική ζωή που μας περιμένει κατά

τη Δευτέρα Παρουσία θα είναι όμως συνέχεια της ζωής μας στον κόσμο

Γι΄ αυτό κάθε στιγμή της επίγειας ζωής μας έχει μεγάλη σημασία γιατί

από τον τρόπο που ζούμε κρίνεται η σωτηρία μας

γ) Η ανθρώπινη laquoαθανασίαraquo

bull Αθάνατος είναι μόνο ο Θεός

bull Η αθανασία χαρίστηκε από το Θεό στον άνθρωπο

bull Αθανασία δεν είναι απλή επιβίωση αλλά μετοχή στον Παράδεισο

που είναι η αιώνια επικοινωνία με το Θεό

bull Οι άγιοί μας με τα άφθαρτα λείψανα μας βεβαιώνουν ήδη από

αυτή τη ζωή την αλήθεια της αιωνιότητας και τη νίκη του Χριστού

πάνω στη φθορά και το θάνατο

δ) Η μετάβαση από το θάνατο στη ζωή

Ο θάνατος μέσα στην ορθόδοξη παράδοση ονομάζεται κοίμηση και οι

χώροι ταφής κοιμητήρια Αυτό συμβαίνει γιατί όσο και αν το γεγονός του

θανάτου είναι για όλους μας οδυνηρό δεν θεωρείται το τέλος της

ανθρώπινης ύπαρξης επειδή η Ανάσταση του Χριστού μας δίνει την

ελπίδα τη βεβαιότητα και την προσδοκία και της δικής μας ανάστασης

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΑΘΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΟ

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ (ΜΑΘΗΜΑ 13)

α) Το νόημα της γιορτής της Μεταμόρφωσης

bull Στο όρος Θαβώρ ο Χριστός laquoμεταμορφώθηκεraquo (άλλαξε

μορφή)φανερώνοντας τη θεότητά Του

bull Η δόξα του Χριστού φανερώθηκε στη Μεταμόρφωση με το άκτιστο φως

bull Η ουσία του Θεού είναι laquoαπρόσιτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να την

πλησιάσουμε) και laquoαμέθεκτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να συμμετέχουμε

σ΄αυτή)

bull Ο Θεός όμως μας δίνει τη δυνατότητα να τον γνωρίσουμε όσο μας είναι

δυνατό μέσα από τις ενέργειές Του που είναι προσιτές και μεθεκτές (μπορούμε δηλαδή να τις αντιληφθούμε και να συμμετέχουμε σ΄ αυτές)

bull Ενέργειες είναι οι πράξεις του Θεού με τις οποίες αποκαλύπτει τον εαυτό

Του στον άνθρωπο

bull Οι ενέργειες αυτές είναι άκτιστες αλλά αντιληπτές στον άνθρωπο(πχ το

φως που είδαν οι μαθητές στο Θαβώρ ήταν άκτιστο δεν είχε σχέση με το

φυσικό φως γιατί είναι υπερφυσικό και αιώνιο)

bull Η θέα του ακτίστου φωτός λέγεται laquoθεοπτίαraquo (=βλέπω το Θεό) και

ταυτίζεται με τη θέωση την ένωση με το Θεό (=την αγιότητα)

β) Η γνώση του Θεού στην Π Διαθήκη

Στην ΠΔ ο Θεός φανερωνόταν μέσα από σύμβολα (φωτιά άνεμος) που ήταν

άκτιστα και όχι φυσικά φαινόμενα Οι άγιοι της Π Διαθήκης δεν έφτασαν στην

πλήρη θεογνωσία γιατί τότε υπήρχε ο θάνατος και ο Άδης τα οποία

καταργήθηκαν με τον ερχομό του Χριστού

γ) Ο Χριστός η ένσαρκη φανέρωση του Θεού στον κόσμο

bull Με τη Σάρκωση του Χριστού ο Θεός μπαίνει μέσα στην ιστορία Στο

πρόσωπο του Θεανθρώπου Χριστού μπορούμε να τον γνωρίσουμε

bull Η Εκκλησία ως σώμα Χριστού είναι ο χώρος όπου ο άνθρωπος μπορεί να

ενωθεί με το Χριστό και να τον γνωρίσει κατά τρόπο βιωματικό

bull Ο τρόπος αυτός είναι η συμμετοχή μας στα μυστήρια της Εκκλησίας και

κυρίως στη Θ Ευχαριστία όπου ο πιστός ενώνεται πραγματικά με το Σώμα

και το Αίμα του Θεανθρώπου κι έτσι έχει την πλήρη και αληθινή γνώση του

Θεού

bull Με την πνευματική ζωή (άσκηση συμμετοχή στα μυστήρια) ο πιστός

φτάνει σιγά- σιγά στη θέωση όπως οι άγιοί μας που ζουν ενωμένοι με το

Χριστό

Ο ΤΡΙΑΔΙΚΟΣ ΘΕΟΣ ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ

ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ (ΜΑΘΗΜΑ 14)

α) Το περιεχόμενο της γιορτής της Πεντηκοστής

bull Σαράντα μέρες μετά την Ανάσταση του Χριστού η Εκκλησία μας γιορτάζει

την Ανάληψή Του στους ουρανούς

bull Παρόντες στην Ανάληψη ήταν 120 περίπου πρόσωπα (μαθητές μαθήτριες

και η Παναγία μας)οι οποίοι ήταν η πρώτη κοινωνία πιστών και θα

συνέχιζαν το έργο του Χριστού

bull Δέκα μέρες μετά την Ανάληψη και πενήντα (50)μετά την Ανάσταση έχουμε

το γεγονός της Πεντηκοστής που είναι το θεμέλιο ζωής της Εκκλησίας

bull Με την laquoκάθοδοraquo του Αγίου Πνεύματος πραγματοποιήθηκε η υπόσχεση

του Χριστού προς τους μαθητές Του ότι δεν θα τους αφήσει μόνους

laquoορφανούςraquo όπως είπε αλλά θα τους στείλει άλλον laquoΠαράκλητοraquo

(=αυτός που παρηγορεί) ο οποίος θα τους οδηγήσει στην αλήθεια και θα

τους διδάξει τα πάντα

bull Το Άγιο Πνεύμα είναι ο νέος Παράκλητος που θα παραμείνει στην

Εκκλησία και θα την εμπνέει με τη χάρη του ως το τέλος της ιστορίας

bull Την ημέρα της Πεντηκοστής έχουμε την ίδρυση της Εκκλησίας Μετά το

γεγονός αυτό οι απόστολοι μιλούν στον κόσμο για το Χριστό και την

Ανάστασή Του και βαπτίζονται οι πρώτοι πιστοί

bull Ο φωτισμός των μαθητών γίνεται η αρχή του φωτισμού όλης της

οικουμένης Το Άγιο Πνεύμα δίνει την αληθινή σοφία στους αποστόλους

και το χάρισμα να διδάξουν σ΄ ολόκληρο τον κόσμο

bull Η σύγχυση της Βαβέλ γίνεται ενότητα μέσα στην Εκκλησία με τη Χάρη του

Αγ Πνεύματος

β) Ο Τριαδικός Θεός

Το γεγονός της Πεντηκοστής είναι ακόμη μία φανέρωση του Τριαδικού Θεού Ο

Θεός είναι μία ουσία αλλά τρία Πρόσωπα ( Πατήρ Υιός και Άγιο Πνεύμα)που

είναι μεταξύ τους laquoομοούσιαraquo (έχουν τη μια ουσία από κοινού)

Είναι ίσα ομότιμα και ισότιμα Κάθε Πρόσωπο είναι ολόκληρος και τέλειος

Θεός

Ο Πατέρας είναι αγέννητος Ο Υιός laquoγεννάταιraquo αιώνια από τον Πατέρα και το

Πνεύμα laquoεκπορεύεταιraquo από τον Πατέρα

Η Αγία τριάδα είναι πρότυπο ζωής για μας τους ανθρώπους Όλοι οι άνθρωποι

είμαστε ομοούσιοι μεταξύ μας και καλούμαστε να γίνουμε ισότιμοι και ίσοι σε

μια κοινωνία αδελφοσύνης χωρίς ταξικές διαφορές

Οι διαφορές στην ανθρώπινη κοινωνία προέρχονται από την αμαρτία μας και την

έλλειψη αγαπητικής σχέσης μεταξύ των ανθρώπων

γ) Άγιο Πνεύμα και λατρεία

bull Μέσα στη λατρεία η χάρη του Αγίου Πνεύματος μεταδίδεται σε ολόκληρη

την κτίση Τα υλικά στοιχεία ( ψωμί κρασί κα) αγιάζονται και

εντάσσονται στη Βασιλεία του Θεού

bull Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος τελούνται όλα τα Μυστήρια της

Εκκλησίας μας(πχ το ψωμί και το κρασί μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα

Χριστού στην εξομολόγηση έχουμε την άφεση των αμαρτιών μας στον

αγιασμό το νερό γίνεται άφθαρτο)

δ) Εκκλησία και θεία χάρη

bull Η Εκκλησία είναι χώρος θεραπείας και αναγέννησης όποτε ο άνθρωπος

τραυματιστεί από την αμαρτία

bull Κάθε πιστός καλείται με τη χάρη του Τριαδικού Θεού να γίνει άγιος(

αγιοπνευματικός άνθρωπος =κατοικία του Αγίου Πνεύματος) ώστε η

κοινωνία μας να γίνει κοινωνία αγίων

Για την ερμηνεία της εικόνας της Πεντηκοστής διαβάστε με συντομία το

σχόλιο του βιβλίου σελ79- 80

ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ η ουσία της Εκκλησίας

(ΜΑΘΗΜΑ 15)

α) Η εξάπλωση της Εκκλησίας

bull Μετά την Πεντηκοστή δημιουργείται η νέα πραγματικότητα η Εκκλησία

bull Οι βαπτισμένοι πιστοί των Ιεροσολύμων έχουν ως κέντρο της ζωής τους τη

λατρεία και την προσευχή

bull Ζουν με πνεύμα αδελφοσύνης και αγάπης και τελούν καθημερινά τη Θ

Ευχαριστία

bull Τα επόμενα χρόνια οι Απόστολοι βγαίνουν από τα όρια του Ισραήλ και η

Εκκλησία σιγά ndash σιγά επεκτείνεται σ΄ όλο το γνωστό τότε κόσμο

bull Οι αντιδράσεις και οι διωγμοί δεν έλειψαν Έτσι τους τρεις πρώτους

χριστιανικούς αιώνες έχουμε laquoνέφηraquo μαρτύρων οι οποίοι έδωσαν το αίμα

τους για το Χριστό

bull Επίσης έχουμε τους Αποστολικούς Πατέρες οι οποίοι ξεκαθάρισαν τη

διδασκαλία της Εκκλησίας και τους Απολογητές που υπερασπίστηκαν την

πίστη όταν αυτή επικρίθηκε

β) Η σύναξη της Θ Ευχαριστίας και η Εκκλησία

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1Είμαστε ένα σώμα το Σώμα του Χριστού όπως λέει ο απ Παύλος

2Αφού είμαστε ενωμένοι με το Χριστό είμαστε ενωμένοι και μεταξύ μας Αυτό

φαίνεται όταν κοινωνούμε από το ίδιο ποτήριο τον έναν Άρτο το Χριστό δηλαδή Αυτό

όμως προϋποθέτει τη μεταξύ μας ειρήνη και αγάπη για τα οποία η Εκκλησία

προσεύχεται σε κάθε θ Λειτουργία Επίσης προσεύχεται όχι μόνο για τους παρόντες

στη Λειτουργία αλλά και για αυτούς που απουσιάζουν και ακόμα και για τους εχθρούς

3Η λειτουργία δεν είναι έργο μόνο των ιερέων αλλά ολοκλήρου του λαού (λείτος =λαός+ έργον)Δεν παρακολουθούμε αλλά συμμετέχουμε με τα laquoΚύριε ελέησονraquo με

την απαγγελία του laquoΠιστεύωraquo κα

4Μέσα στη Θ Λειτουργία ο χρόνος καταργείται Ζούμε ένα διαρκές παρόν

συmicroπορευόmicroενοι microε το Χριστό και προγευόmicroαστε τη Βασιλεία του Θεού

5 Με όλα αυτά ζούmicroε την πίστη microας παίρνουmicroε τη χάρη του Θεού και είmicroαστε ενωmicroένοι microαζί του

Γ Το έργο της Εκκλησίας

bull Έτσι λοιπόν η Εκκλησία μας αγιάζει (μας δίνει το Άγιο Πνεύμα στη ζωή μας) μας

διδάσκει (ακούμε το λόγο του Θεού ο οποίος ερμηνεύεται με το κήρυγμα) και

μας ποιμαίνει (μας καθοδηγεί με τους πνευματικούς ποιμένες= ιερείς οι οποίοι

φροντίζουν για τις πνευματικές αλλά και για τις υλικές ανάγκες των ενοριτών

τους)

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 16)

α) Οι γιορτές της Παναγίας

bull Οι ορθόδοξοι χριστιανοί τιμούν ιδιαίτερα τη Θεοτόκο Στο πρόσωπό της τιμάται ο

άνθρωπος η γυναίκα η μητέρα

bull Οι Θεομητορικές γιορτές είναι

1 Το Γενέθλιο της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου)7ος

αι Γεννήθηκε από γονείς

προχωρημένης τον Ιωακείμ και την Άννα

2 Τα Εισόδια της Παναγίας (21 Νοεμβρίου) 6ος

αι Η Παναγία μας οδηγήθηκε

σε ηλικία τριών χρόνων από τους γονείς της στο ναό του Ηρώδη όπου και

παρέμεινε ως τα 14 χρόνια της

3 Σύναξη της Θεοτόκου (26 Δεκεμβρίου)Τιμητική γιορτή προς το πρόσωπο

που γέννησε το Χριστό

4 Ο Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου) 4ος

αι (αρχαιότερη)Υπολογίστηκε να

γιορτάζεται 9 μήνες πριν τα Χριστούγεννα

5 Η Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) 5ος

αι Αυτοκράτορας Μαρκιανός

ο οποίος έχτισε ναό στη Γεσθημανή

bull Μόνο ο Ευαγγελισμός αναφέρεται στην Κ Διαθήκη Πληροφορίες για τις

υπόλοιπες γιορτές έχουν διασωθεί μέσα από την Παράδοση της Εκκλησίας

β) Οι ακολουθίες προς τιμήν της Θεοτόκου

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1 Ο Ακάθιστος Ύμνος Είναι το υμνολογικό κείμενο που χρησιμοποιείται

πολύ συχνά στην λατρεία της Εκκλησίας μας Διαβάζεται στα μοναστήρια

καθημερινά Τη Μ Σαρακοστή κάθε Παρασκευή ψάλλεται σε κάθε ορθόδοξο

ναό Ποιητής είναι μάλλον ο Ρωμανός ο Μελωδός 6ος

αι Επεξεργάζεται το θέμα

της Σάρκωσης του Κυρίου τονίζοντας ιδιαίτερα τον Ευαγγελισμό

2 Ο Μικρός και ο Μεγάλος Παρακλητικός κανόνας Ψάλλονται εναλλάξ

τις 13 πρώτες μέρες του Αυγούστου Τονίζουν ιδιαίτερα τη θέση της Παναγίας

μας ως μεσίτρια μεταξύ θεού και ανθρώπων και εκφράζουν ευλάβεια για το

γεγονός της Κοίμησης

3 Επίσης υπάρχουν πάρα πολλοί ύμνοι στις ακολουθίες της Εκκλησίας που

ονομάζονται Θεοτοκία όπως και διάφορες ευχές που απευθύνονται

αποκλειστικά στην Παναγία ζητώντας τη βοήθειά της για διάφορα ζητήματα

γ) Η θέση της Θεοτόκου στο σχέδιο της θείας Οικονομίας

bull Με την Παναγία μας έχουμε τη φανέρωση του laquoμυστηρίου που υπήρχε

πριν από αιώνεςraquo Η Σάρκωση ο Θάνατος και η Ανάσταση του Υιού και

Λόγου του Θεού που μας έφερε τη Σωτηρία

bull Ο Θεός για να σαρκωθεί ζήτησε την ανθρώπινη συνεργασία Η Θεοτόκος

είπε το μεγάλο laquoναιraquo γι΄ αυτό θεωρείται γέφυρα μεταξύ Θεού και

ανθρώπων και μεσίτρια

bull Ονομάζεται Θεοτόκος γιατί γέννησε τον αληθινό Θεό και όχι κάποιον απλό

άνθρωπο όπως υποστήριξαν κάποιοι αιρετικοί

bull Ονομάζεται Αειπάρθενος γιατί παρέμεινε παρθένος και κατά τη σύλληψη

του Χριστού και κατά τη γέννησή του και μετά τη γέννηση

bull Ονομάζεται Παναγία γιατί έλαβε το χάρισμα της πλήρους αγιότητας την

ώρα του Ευαγγελισμού Δεν γεννήθηκε απαλλαγμένη από το προπατορικό

αμάρτημα όπως υποστηρίζουν οι Ρωμαιοκαθολικοί

bull Σύμφωνα με την ορθόδοξη Παράδοση ο θάνατός της συνέβη πραγματικά

και μετά το σώμα της laquoμετέστηraquo στον ουρανό διότι τότε έγινε άφθαρτο Σε

αντίθεση με την αντίληψη των Ρωμαιοκαθολικών ότι αναλήφθηκε με το

σώμα της στον ουρανό

δ) Η ευσέβεια του ελληνικού λαού προς τη Θεοτόκο

bull Ο ελληνικός λαός σέβεται ιδιαίτερα την Παναγία μας ώστε της αποδίδει

περισσότερες από επτακόσιες επωνυμίες

bull Σε όλες τις δοκιμασίες που υπέστη το έθνος μας η παναγία ήταν πάντοτε

παρούσα καταφύγιο και ελπίδα των πιστών (28 Οκτωβρίου Κοίμηση-

βύθιση της Έλλης κα)

bull Υπάρχουν επίσης και πολλές λαϊκές παραδόσεις συνδεδεμένες με την

Παναγία που σχετίζονται με τα γεγονότα της κύησης και του τοκετού

ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 18)

α) Η αναστήλωση των εικόνων

bull Εικονομαχία ο πόλεμος που ξέσπασε εναντίον των εικόνων επί Ισαύρων (8ος

-9ος

)

bull Τελικά επικράτησε η πίστη της Εκκλησίας στην 7η οικουμενική σύνοδο που

συγκάλεσε η Ειρήνη η Αθηναία (787 μΧ)

bull Επί Λέοντα 5ου

του Αρμενίου η εικονομαχία επανήλθε αλλά το 843 η Θεοδώρα

αναστήλωσε οριστικά τις εικόνες

bull Την αναστήλωση των εικόνων γιορτάζει η Εκκλησία μας την Κυριακή της

Ορθοδοξίας (Α΄ Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής Κυριακή μετά την Καθαρά

Δευτέρα) Στους ναούς λιτανεύονται οι εικόνες και διαβάζεται απόσπασμα από

το laquoΣυνοδικό της Ορθοδοξίαςraquo

bull Τα αίτια της εικονομαχίας ήταν

1 Πολιτικά

2 Κοινωνικά

3 Θρησκευτικά-πνευματικά (κυρίως)

bull Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός ως Θεός δεν εικονίζεται

διότι η θεότητα είναι αθέατη και συνεπώς απερίγραπτη Άρα οι εικόνες είναι

είδωλα

β) Η βαθύτερη έννοια της εικόνας

bull Στην εικόνα του Χριστού η Ορθόδοξη Εκκλησία εικονίζει το Σαρκωμένο Λόγο

(δηλ τις δύο φύσεις όπως ενώθηκαν στο πρόσωπο του Χριστού) Αυτό δείχνουν

και τα ονόματα που υπάρχουν στην εικόνα (Ιησούς Χριστός laquoὁ Ὤνraquo)

bull Η Παναγία απεικονίζεται επειδή είναι η μητέρα του (φορέας της χάριτος του

Αγίου Πνεύματος) και οι άγιοι απεικονίζονται γιατί είναι φίλοι Του (φορείς της

χάριτος του Αγίου Πνεύματος)

bull Οι εικόνες δεν είναι φωτογραφίες Τα πρόσωπα φανερώνουν την αγιότητα του

εικονιζόμενου προσώπου

bull Η θεία χάρη κάνει τις εικόνες να θαυματουργούν

bull Όταν προσκυνούμε τις άγιες εικόνες η τιμή δεν απευθύνεται στο υλικό (ξύλο και

χρώματα) αλλά όπως έγραψε ο Μέγας Βασίλειος laquoπρός τό πρωτότυπο

διαβαίνειraquo Σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη η ύλη αγιάζεται μετέχοντας στην άκτιστη χάρη του Θεού

bull Οι υπερασπιστές της ορθόδοξης πίστης κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας ήταν

ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης

γ) Η εικόνα στην ορθόδοξη παράδοση

bull Δύο σχολές εικονογραφικής τέχνης Μακεδονική (Θεσσαλονίκη-

Εμμανουήλ Πανσέληνος-ρεαλιστική κίνηση και έντονα χρώματα) και

Κρητική (Κρήτη-Θεοφάνης-αυστηρές ασκητικές μορφές και σκούρα

χρώματα)

bull Μεγαλύτερες συλλογές εικόνων Άγιο Όρος Σινά (όπου και η παλαιότερη

σωζόμενη εικόνα του 6ου

αιώνα)

bull Φώτης Κόντογλου αναβίωση της βυζαντινής τέχνης κατά τον 20ο αιώνα

Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΦΟΡΜΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ

(ΜΑΘΗΜΑ 19)

α) Η γιορτή των Αγίων Πάντων

bull Με την Κυριακή των Αγίων Πάντων κλείνει ο κύκλος των κινητών γιορτών που

αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου

bull Πρόκειται για την περίοδο του Τριωδίου (μέχρι το Μ Σάββατο) και την περίοδο

του Πεντηκοσταρίου (από την Κυριακή του Πάσχα ως την Κυριακή των

ΑγΠάντων)

bull Ο εορτασμός αυτός των Αγίων Πάντων γίνεται μια Κυριακή μετά την Πεντηκοστή για να τονιστεί ότι το Άγιο Πνεύμα φωτίζει και καθοδηγεί τους

ανθρώπους προς την αγιότητα

bull Η γιορτή των Αγίων Πάντων δίνει την ευκαιρία να τιμηθούν όλοι οι άγιοι και

εκείνοι που έμμειναν αφανείς αλλά και οι γνωστοί

bull Αρχικά η γιορτή περιοριζόταν μόνο στους μάρτυρες (4ος

αι) αλλά αργότερα

επεκτάθηκε στην τιμή όλων των αγίων Έτσι τιμούμε το Χριστό τον Πρόδρομο

την Παναγία τους οσίους τους ασκητές τους αγίους Πατέρες κα

β) Το μήνυμα της γιορτής των αγίων για τον πιστό

Η κοινή γιορτή των Αγίων μας υπενθυμίζει ότι όλοι αγωνίστηκαν για τον ίδιο

σκοπό την ένωσή τους με το Θεό

Επίσης οι Άγιοι μας προσκαλούν και εμάς σε αυτό τον αγώνα της ομοίωσης με

το Θεό Αυτό το νόημα έχει και ο ιδιαίτερος σύνδεσμος του καθένα μας με τον

άγιο του οποίου φέρουμε το όνομα

Οι άγιοι μεταφέρουν τη χάρη του Θεού σε εμάς Γι΄αυτό και εμείς ζητάμε την

ευχή τους και τη μεσιτεία τους

γ) Άγιος ο αληθινός άνθρωπος

Ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από το Θεό εξ΄αιτίας της εγωιστικής του

στάσης Θέλησε να γίνει Θεός χωρίς το Θεό

Αποτέλεσμα ήταν η αποκοπή του από το Θεό από τον συνάνθρωπο και από

τη φύση

Η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο αμαυρώθηκε (λερώθηκε μουτζουρώθηκε)

Όταν όμως ο άνθρωπος στραφεί προς το Θεό με πραγματική αγάπη και

ταπείνωση τότε αγωνίζεται και πετυχαίνει με τη χάρη του Θεού την ομοίωση με το Θεό την αγιότητα δηλαδή

Στα πρόσωπα των αγίων μας βλέπουμε τον αληθινό άνθρωπο εκείνον που

έπλασε ο θεός με προοπτική την θέωση

Ο άγιος δεν αγαπά μόνο το Θεό αλλά τον κάθε συνάνθρωπο χωρίς διάκριση

και όλη τη δημιουργία-φύση

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 21)

α) Ιστορία του Βαπτίσματος

bull Η ένταξή μας στο χώρο της Εκκλησίας γίνεται με το Βάπτισμα

bull Το σύστησε ο ίδιος ο Χριστός με την εντολή που έδωσε στους μαθητές του να

βαπτίζουν τους ανθρώπους στο όνομα της Αγίας Τριάδας

bull Ο ίδιος ο Χριστός βαπτίστηκε και η Βάπτισή Του έγινε τύπος του δικού μας

Βαπτίσματος

bull Στους πρώτους τέσσερις χριστιανικούς αιώνες οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι

Η κατήχησή τους διαρκούσε τρία χρόνια και τη νύχτα του Πάσχα βαπτίζονταν

ομαδικά Χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το στάδιο της κατήχησής

τους ακροώμενοι κατηχούμενοι και φωτιζόμενοι

bull Από τον 5ο αι και μετά επικράτησε ο νηπιοβαπτισμός και η κατήχηση του

παιδιού ανατέθηκε στον ανάδοχο και στους γονείς

β) Η τελετή του Βαπτίσματος

Πριν το Βάπτισμα ο ιερέας ο ανάδοχος και το νήπιο στέκονται στον πρόναο Εκεί

ο ιερέας σταυρώνει το παιδί στο όνομα της Αγίας Τριάδος εκφωνεί το όνομα και

διαβάζει ορισμένες ευχές

Έπειτα με στραμμένο το νήπιο προς τη δύση γίνεται η απόταξη-αποκήρυξη του

σατανά Ακολουθεί στροφή προς την ανατολή και γίνεται η σύνταξη με το

Χριστό η οποία επισφραγίζεται με την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

(του laquoΠιστεύωraquo)

Ακολουθούν διάφορες ευχές οι οποίες υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο

του αναδόχου ο οποίος ομολογεί την πίστη της Εκκλησίας για λογαριασμό του

νηπίου και φυσικά ζει καθημερινά τη ζωή της

Μετά ακολουθεί το κυρίως μυστήριο του Βαπτίσματος Πρώτα αγιάζεται το λάδι

με το οποίο αλείφεται το παιδί και έπειτα βυθίζεται στο αγιασμένο νερό της

κολυμπήθρας τρεις φορές Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση σημαίνει τη

συμμετοχή του βαπτιζόμενου στην τριήμερη ταφή και την Ανάσταση του

Χριστού Έπειτα χρίεται με Άγιο Μύρο και ντύνεται στα λευκά Ανήκει πια στο

Χριστό και την Εκκλησία

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν το καθένα ξεχωριστή σημασία το νερό

δηλώνει ότι ο πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία και αναγεννάται σε μια νέα

ζωή Το λάδι δηλώνει την πάλη εναντίον του κακού και της αμαρτίας Το

σταυροειδές κόψιμο των τριχών του κεφαλιού συμβολίζει ότι ο βαπτιζόμενος

ανήκει πια στο Χριστό όπως οι δούλοι την αρχαία εποχή στον κύριό τους

γ) Η θεολογία του Βαπτίσματος

Με τη Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας

Κατά την περιφορά γύρω από την κολυμπήθρα ψάλλεται ο στίχος laquoόσοι εις

Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθεraquo Αυτό σημαίνει πως αυτός που

βαπτίστηκε απαλλάχτηκε από την προπατορική αμαρτία και αν είναι μεγάλος

και από τις δικές του αμαρτίες

Γι΄ αυτό το Βάπτισμα λέγεται και laquoλουτρό παλιγγενεσίαςraquo δηλαδή αναγέννησης-

νέας δημιουργίας

Ξαναγεννιόμαστε δηλαδή μέσα σε έναν καινούριο κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η

συγχώρηση ο θάνατος της αμαρτίας και η πορεία προς τη Βασιλεία του Θεού

δ) Το μυστήριο του Χρίσματος

Στην Π Διαθήκη χρίονταν με έλαιο οι Βασιλείς οι προφήτες οι ιερείς πριν

αναλάβουν το έργο τους Ήταν σημάδι κλήσης και αφιέρωσης στο Θεό

Ο Κύριος είναι ο Μεσσίας (=χρισμένος) γιατί ως άνθρωπος χρίστηκε από το

Άγιο Πνεύμα κατά τη Βάπτισή του

Οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια

των βαπτιζομένων και τους μετέδιδαν έτσι το Άγιο Πνεύμα

Κατά τη Βάπτιση ο ιερέας χρίει με άγιο Μύρο το νεοφώτιστο σταυρώνοντας

όλα τα σημεία του σώματός του και λέγοντας laquoσφραγίς δωρεάς Πνεύματος

Αγίου Αμήνraquo Με αυτό δηλώνει τη δωρεά των χαρισμάτων του Αγίου

Πνεύματος

Με το Χρίσμα γινόμαστε κοινωνοί και μέτοχοι της ζωής του Χριστού

Έτσι ο καθένας μας γίνεται βασιλιάς που κυριαρχεί στα πάθη του ιερέας που

προσφέρει στο θεό πνευματικές θυσίες και προφήτης που διδάσκει τους

ανθρώπους

Επειδή αξιωθήκαμε να χριστούμε ονομαστήκαμε χριστιανοί

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 7)

α) Η ανάγκη της παρουσίας του Θεού στην ανθρώπινη ιστορία

Ο άνθρωπος θέλησε να φτάσει μόνος του στη θέωση Αυτή η λάθος επιλογή είχε

θλιβερές συνέπειες γιrsquo αυτόν

1 Διακοπή της κοινωνίας με το Θεό = πνευματικός θάνατος Η κατάσταση

αυτή οδήγησε στην ειδωλολατρία και σε κάθε είδος κακού (ανηθικότητα

αδικία κα)

2 Υποδούλωση στη φθορά και το θάνατο που έχει ως συνέπεια τον

ατομισμό

β) Το σχέδιο της θείας οικονομίας για τη σωτηρία του ανθρώπου

Ο Θεός laquoοικονομείraquo- σχεδιάζει και πραγματοποιεί τη σωτηρία του ανθρώπου

σταδιακά ως γιατρός Το σχέδιο αυτό ονομάζεται laquoθεία οικονομίαraquo στην οποία

απαραίτητη είναι η ελεύθερη συνεργασία του ανθρώπου

Το σχέδιο της θείας οικονομίας χωρίζεται σε τρεις φάσεις

1η φάση Αποκάλυψη του Θεού στον Αβραάμ στους Πατριάρχες της Π

Διαθήκης στο Μωυσή και η υπόσχεση για τη γη της επαγγελίας

2η φάση Η σάρκωση του Χριστού (η ζωή τα θαύματα το Πάθος η

Ανάσταση) Ο Χριστός γίνεται σωτήρας όλων των ανθρώπων όχι μόνο

ενός λαού

3η φάση Η Εκκλησία η οποία συνεχίζει το σωτήριο έργο του Χριστού Με

τα Μυστήρια και ειδικότερα τη θεία Ευχαριστία παίρνουμε μέσα μας τον

ίδιο το Χριστό και προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

γ) Οι χριστιανικές γιορτές και το σχέδιο της θείας οικονομίας

Με τις χριστιανικές γιορτές πανηγυρίζονται τα θαυμαστά γεγονότα για τη

σωτηρία του ανθρώπου

Ξαναζούμε τα γεγονότα αυτά γιrsquo αυτό στην υμνολογία χρησιμοποιείται η λέξη

laquoσήμερονraquo

Οι γιορτές αυτές διακρίνονται σε

bull εβδομαδιαίες και

bull ετήσιες

Οι εβδομαδιαίες είναι για κάθε ημέρα της εβδομάδας οι εξής

Κυριακή rarr Ανάσταση (η κατrsquo εξοχήν ημέρα τέλεσης του μυστηρίου της

Θείας Ευχαριστίας)

Δευτέρα rarr τιμούμε τους Αγγέλους

Τρίτη rarr τιμούμε τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο που βάπτισε το Χριστό

Τετάρτη rarr τιμούμε το Σταυρό του Χριστού

Πέμπτη rarr τιμούμε τους Αποστόλους και τον Άγιο Νικόλαο

Παρασκευή rarr τιμούμε τα Πάθη του Χριστού

Σάββατο rarr τιμούμε τους μάρτυρες και τη μνήμη των νεκρών

Οι ετήσιες γιορτές χωρίζονται σε Δεσποτικές (προς τιμή του Δεσπότου Χριστού)

και Θεομητορικές (προς τιμή της Παναγίας της Μητέρας του Θεού)

Οι Δεσποτικές γιορτές χωρίζονται σε

bull κινητές

Κυριακές του Τριωδίου (πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή)

το Πάσχα

Κυριακές του Πεντηκοσταρίου (μετά το Πάσχα)

Του Αγίου Γεωργίου (αν και δεν είναι Δεσποτική είναι κινητή)

bull ακίνητες

Χριστούγεννα (25 Δεκεμβρίου)

Περιτομή του Χριστού (1 Ιανουαρίου)

Υπαπαντή του Χριστού (2 Φεβρουαρίου)

Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου)

Αυτές τις γιορτές δεν τις γιορτάζουμε με κοσμικό τρόπο δηλαδή μόνο

με γλέντια και πανηγύρια αλλά με συμμετοχή στο μυστήριο της Θείας

Ευχαριστίας δηλαδή όπως θέλει ο Θεός

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΕΝΑΝΘΡΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 8)

α) Ο πανηγυρισμός των Χριστουγέννων και της Βάπτισης

bull Ως τα μέσα του 4ου

αιώνα τα Χριστούγεννα και η Βάπτιση του Κυρίου

γιορτάζονταν μαζί στις 6 Ιανουαρίου με το όνομα Επιφάνια ( φανέρωση

του Θεού)

bull Αργότερα οι δυο γιορτές χωρίστηκαν και τα Χριστούγεννα γιορτάζονται

στις 25 Δεκεμβρίου αντικαθιστώντας την εθνική γιορτή αφιερωμένη στο

θεό Ήλιο μια και ο Χριστός είναι για μας ο Ήλιος της Δικαιοσύνης

bull Τα Χριστούγεννα είναι η δεύτερη σε σημασία μετά το Πάσχα γιορτή

bull Τα Θεοφάνια έχουν ξεχωριστή λαμπρότητα γιατί γιορτάζουμε τη

φανέρωση της Αγίας Τριάδος και εγκαινιάζεται το δικό μας βάπτισμα

bull Σε κάθε γιορτή έχουμε τρία στάδια τα προεόρτια την προετοιμασία

δηλαδή την εορτή και τα μεθεόρτια που είναι ο απόηχος της γιορτής

Στα Χριστούγεννα τα προεόρτια είναι το σαρανταήμερο της νηστείας που

είναι αφιερωμένο στους προφήτες και τους προπάτορες του Χριστού Η

κυρίως γιορτή είναι η 25η Δεκεμβρίου Τα μεθεόρτια περιλαμβάνουν τις

γιορτές του Δωδεκαημέρου και ολοκληρώνονται με τη γιορτή της

Υπαπαντής

β) Το γεγονός της ενανθρώπισης

Ονομάζεται μυστήριο που δεν ερευνάται αλλά φανερώνεται στους πιστούς

Ο Χριστός είναι ιστορικό πρόσωπο που γεννήθηκε όταν αυτοκράτορας ήταν ο

Οκταβιανός Αύγουστος και βασιλιάς της Ιουδαίας ο Ηρώδης

Ο Χριστός κατεβαίνει από τον ουρανό παραμένοντας ως Υιός του Θεού στους

κόλπους του Θεού Πατρός

γ) Ο σκοπός της ενανθρώπισης

Ο σκοπός αναγγέλεται από τον άγγελο στον Ιωσήφ laquoαυτός θα σώσει τους ανθρώπους από τις αμαρτίες τουςraquoΣκοπός είναι η επανόρθωση και η ανύψωση με τη Σάρκωσή του ο Χριστός επανορθώνει το σφάλμα του Αδάμ και

ανοίγει πάλι τον Παράδεισο Αναστηλώνει την θεϊκή εικόνα του Ανθρώπου και

καταργεί τη φθορά και το θάνατο

Η ενσάρκωση του Χριστού είναι γεγονός ύψιστης ταπείνωσης ελευθερίας και αγάπης

ΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 9)

α) Γιορτάζοντας τα γεγονότα της ζωής του Χριστού

bull Τα σπουδαιότερα γεγονότα της ζωής του Χριστού αποτυπώνονται στις

γιορτές κινητές και ακίνητες

bull Έτσι πορευόμαστε μαζί Του στο έργο της Σωτηρίας

bull Το ευαγγελικό ανάγνωσμα που ακούμε στη θ Λειτουργία αναφέρεται στη

διδασκαλία στα θαύματα και σε γεγονότα της ζωής του Χριστού

β) Το κήρυγμα του Χριστού μέσα από τη λατρεία

Είναι κήρυγμα σωτηρίας από την αμαρτία και όχι μια θρησκευτική

ενημέρωση

Απομακρύνει τον άνθρωπο από κάθε είδους ειδωλολατρία

Δίνει ελπίδα και χαρά στον κουρασμένο και ταλαιπωρημένο

άνθρωπο

Δίνει το μήνυμα της ειρήνης της καρδιάς μας και ευρύτερα όλου

του κόσμου

Μας αποκαλύπτει το Θεό Πατέρα και φανερώνει τη Βασιλεία του

Θεού

γ) Οι λατρευτικές αναμνήσεις των θαυμάτων του Κυρίου

Ο Χριστός δίνει με τα θαύματά του όχι μόνο τη σωματική υγεία αλλά και την

ψυχική Δηλαδή τη συνειδητοποίηση της αμαρτίας την ανάγκη- ευκαιρία για

μετάνοια και πνευματική πρόοδο

laquoΠΡΟΣΚΥΝΟΥΜΕΝ ΣΟΥ ΤΑ ΠΑΘΗ ΧΡΙΣΤΕraquo (ΜΑΘΗΜΑ 10)

α) Οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας

bull Η εβδομάδα πριν από το Πάσχα ονομάζεται Μεγάλη

bull Από την Κυριακή των Βαϊων και κάθε βράδυ ψάλλεται ο όρθρος της

επόμενης μέρας

bull Μ Δευτέρα αφιερωμένη στη ζωή του πάγκαλου Ιωσήφ και στο

περιστατικό με την άκαρπη συκιά

bull Μ Τρίτη παραβολές των δέκα παρθένων και των ταλάντων

bull Μ Τετάρτη αφιερωμένη στην αμαρτωλή γυναίκα

bull Μ Πέμπτη γιορτάζουμε τον ιερό Νιπτήρα το Μυστικό Δείπνο την

προσευχή του Χριστού και την προδοσία του Ιούδα

bull Μ Παρασκευή τα Πάθη του Κυρίου μας

bull Μ Σάββατο την ταφή του Χριστού και την κάθοδό του στον Άδη

β) Το βαθύτερο νόημα της Σταύρωσης του Χριστού

Ο Κύριος θυσιάστηκε για χάρη μας

Θυσιάστηκε για να απαλλαγούμε από το θάνατο

Συγχώρησε τον άνθρωπο για την αμαρτία του και τον συμφιλίωσε

με το Θεό

Πάτησε με το θάνατό του το θάνατο και το διάβολο

Θεμελίωσε την Εκκλησία

γ) Συμμετοχή του πιστού στο Πάθος του Χριστού

Για να συμπορευτούμε με το Χριστό στο πάθος του θα πρέπει να καθαρίσουμε

τον εαυτό μας από τις αμαρτίες έτσι θα καταφέρουμε να Τον ακολουθήσουμε

προς τη Βασιλεία των Ουρανών Με καθαρή καρδιά θα μπορέσουμε να

συμμετάσχουμε στην Ανάστασή Του

Ο αγώνας μας ενισχύεται όταν κοινωνούμε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού

Τότε συμμετέχουμε προσωπικά στο μυστικό Δείπνο

Οφείλουμε να μιμηθούμε τον Κύριό μας (ι Νιπτήρας) στην ταπείνωση και στη

διακονία προς το συνάνθρωπο Αυτή είναι η μεγάλη προϋπόθεση για να γίνουμε

κοινωνοί στο Μυστικό Του Δείπνο

Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 11)

Στους ύμνους της Μ Εβδομάδας παρακαλούμε το Χριστό να μας δείξει την

Ανάστασή Του Αυτό είναι το μυστήριο του Σταυρού μυστήριο λύπης και

χαράς (χαρμολύπη)

α) Η συμμετοχή στηνΑνάσταση

Η χαρά της γιορτής δεν περιορίζεται μόνο στις υλικές απολαύσεις

Ο πιστός συμμετέχοντας στην αναστάσιμη Λειτουργία ακτινοβολεί

την μόνη αλήθεια laquo Χριστός Ανέστηraquo

Παράδειγμα ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ ο οποίος χαιρετούσε

καθημερινά με την έκφραση laquoΧριστός Ανέστη Χαρά μουraquo

β) Το νόημα της Ανάστασης

Η βάση της πίστης μας είναι η Ανάσταση του Χριστού Γιrsquo αυτό ο απ

Παύλος υποστηρίζει πως αν ο Χριστός δεν αναστήθηκε τότε είναι laquoκενόνraquo

χωρίς περιεχόμενο δηλαδή το κήρυγμα του Χριστιανισμού

Στην Ανάσταση στηρίχθηκαν οι μάρτυρες της πίστης και οι ομολογητές

Στην Ανάσταση στηρίζεται και η προσδοκία μας για την κοινή ανάσταση

όλων κατά τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού

Ο Χριστός χαρακτηρίζεται ως ο laquoπρωτότοκος εκ των νεκρώνraquo γιατί

αναστήθηκε πρώτος δίνοντάς μας την ελπίδα και τη σιγουριά ότι το σώμα

μας που πεθαίνει και διαλύεται προσωρινά θα αναστηθεί πνευματικό και

άφθαρτο και θα ενωθεί με την ψυχή μας

γ) Η γιορτή της Ανάστασης

Γιορτάζουμε και πανηγυρίζουμε το αδειανό μνημείο το οποίο έγινε

πέρασμα για τον Παράδεισο και την αιώνια ζωή

δ) Η ενότητα των πιστών με το Χριστό

Ζώντας τη ζωή της Εκκλησίας μέσα από τη θεία Μετάληψη τη μετάνοια

την προσευχή τη νηστεία τον καθημερινό αγώνα κατά των παθών του ο

χριστιανός συμμετέχει στη ζωή του Χριστού στο Πάθος και την Ανάσταση

Του

laquoΘΑΝΑΤΟΥ ΕΟΡΤΑΖΟΜΕΝ ΝΕΚΡΩΣΙΝraquo (ΜΑΘΗΜΑ 12)

α) Το φοβερό μυστήριο του θανάτου

Ο θάνατος είναι έξω από τη θέληση του Θεού

Είναι αποτέλεσμα της πτώσης (=της απομάκρυνσης του

ανθρώπου από το Θεό της αμαρτίας)

Ο χωρισμός του ανθρώπου από το Θεό ονομάζεται πνευματικός

θάνατος ο οποίος προκάλεσε και το σωματικό θάνατο

Ως χριστιανοί πιστεύουμε πως ο σωματικός θάνατος αποτελεί

οικονομία- ευεργεσία Θεού για να μη γίνει αθάνατο το κακό

β) Το νόημα του θανάτου

Ο σωματικός θάνατος είναι ο πρόσκαιρος χωρισμός της ψυχής από το

σώμα μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού

Η ανθρώπινη σάρκα νεκρώνεται η ψυχή όμως παραμένει άφθαρτη και

αθάνατη περιμένοντας το παράγγελμα του Χριστού για να ενωθεί ξανά με

το αναστημένο σώμα στη Δευτέρα Παρουσία

Η αιώνια ζωή θα είναι μια άλλη- διαφορετική ζωή που μας περιμένει κατά

τη Δευτέρα Παρουσία θα είναι όμως συνέχεια της ζωής μας στον κόσμο

Γι΄ αυτό κάθε στιγμή της επίγειας ζωής μας έχει μεγάλη σημασία γιατί

από τον τρόπο που ζούμε κρίνεται η σωτηρία μας

γ) Η ανθρώπινη laquoαθανασίαraquo

bull Αθάνατος είναι μόνο ο Θεός

bull Η αθανασία χαρίστηκε από το Θεό στον άνθρωπο

bull Αθανασία δεν είναι απλή επιβίωση αλλά μετοχή στον Παράδεισο

που είναι η αιώνια επικοινωνία με το Θεό

bull Οι άγιοί μας με τα άφθαρτα λείψανα μας βεβαιώνουν ήδη από

αυτή τη ζωή την αλήθεια της αιωνιότητας και τη νίκη του Χριστού

πάνω στη φθορά και το θάνατο

δ) Η μετάβαση από το θάνατο στη ζωή

Ο θάνατος μέσα στην ορθόδοξη παράδοση ονομάζεται κοίμηση και οι

χώροι ταφής κοιμητήρια Αυτό συμβαίνει γιατί όσο και αν το γεγονός του

θανάτου είναι για όλους μας οδυνηρό δεν θεωρείται το τέλος της

ανθρώπινης ύπαρξης επειδή η Ανάσταση του Χριστού μας δίνει την

ελπίδα τη βεβαιότητα και την προσδοκία και της δικής μας ανάστασης

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΑΘΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΟ

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ (ΜΑΘΗΜΑ 13)

α) Το νόημα της γιορτής της Μεταμόρφωσης

bull Στο όρος Θαβώρ ο Χριστός laquoμεταμορφώθηκεraquo (άλλαξε

μορφή)φανερώνοντας τη θεότητά Του

bull Η δόξα του Χριστού φανερώθηκε στη Μεταμόρφωση με το άκτιστο φως

bull Η ουσία του Θεού είναι laquoαπρόσιτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να την

πλησιάσουμε) και laquoαμέθεκτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να συμμετέχουμε

σ΄αυτή)

bull Ο Θεός όμως μας δίνει τη δυνατότητα να τον γνωρίσουμε όσο μας είναι

δυνατό μέσα από τις ενέργειές Του που είναι προσιτές και μεθεκτές (μπορούμε δηλαδή να τις αντιληφθούμε και να συμμετέχουμε σ΄ αυτές)

bull Ενέργειες είναι οι πράξεις του Θεού με τις οποίες αποκαλύπτει τον εαυτό

Του στον άνθρωπο

bull Οι ενέργειες αυτές είναι άκτιστες αλλά αντιληπτές στον άνθρωπο(πχ το

φως που είδαν οι μαθητές στο Θαβώρ ήταν άκτιστο δεν είχε σχέση με το

φυσικό φως γιατί είναι υπερφυσικό και αιώνιο)

bull Η θέα του ακτίστου φωτός λέγεται laquoθεοπτίαraquo (=βλέπω το Θεό) και

ταυτίζεται με τη θέωση την ένωση με το Θεό (=την αγιότητα)

β) Η γνώση του Θεού στην Π Διαθήκη

Στην ΠΔ ο Θεός φανερωνόταν μέσα από σύμβολα (φωτιά άνεμος) που ήταν

άκτιστα και όχι φυσικά φαινόμενα Οι άγιοι της Π Διαθήκης δεν έφτασαν στην

πλήρη θεογνωσία γιατί τότε υπήρχε ο θάνατος και ο Άδης τα οποία

καταργήθηκαν με τον ερχομό του Χριστού

γ) Ο Χριστός η ένσαρκη φανέρωση του Θεού στον κόσμο

bull Με τη Σάρκωση του Χριστού ο Θεός μπαίνει μέσα στην ιστορία Στο

πρόσωπο του Θεανθρώπου Χριστού μπορούμε να τον γνωρίσουμε

bull Η Εκκλησία ως σώμα Χριστού είναι ο χώρος όπου ο άνθρωπος μπορεί να

ενωθεί με το Χριστό και να τον γνωρίσει κατά τρόπο βιωματικό

bull Ο τρόπος αυτός είναι η συμμετοχή μας στα μυστήρια της Εκκλησίας και

κυρίως στη Θ Ευχαριστία όπου ο πιστός ενώνεται πραγματικά με το Σώμα

και το Αίμα του Θεανθρώπου κι έτσι έχει την πλήρη και αληθινή γνώση του

Θεού

bull Με την πνευματική ζωή (άσκηση συμμετοχή στα μυστήρια) ο πιστός

φτάνει σιγά- σιγά στη θέωση όπως οι άγιοί μας που ζουν ενωμένοι με το

Χριστό

Ο ΤΡΙΑΔΙΚΟΣ ΘΕΟΣ ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ

ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ (ΜΑΘΗΜΑ 14)

α) Το περιεχόμενο της γιορτής της Πεντηκοστής

bull Σαράντα μέρες μετά την Ανάσταση του Χριστού η Εκκλησία μας γιορτάζει

την Ανάληψή Του στους ουρανούς

bull Παρόντες στην Ανάληψη ήταν 120 περίπου πρόσωπα (μαθητές μαθήτριες

και η Παναγία μας)οι οποίοι ήταν η πρώτη κοινωνία πιστών και θα

συνέχιζαν το έργο του Χριστού

bull Δέκα μέρες μετά την Ανάληψη και πενήντα (50)μετά την Ανάσταση έχουμε

το γεγονός της Πεντηκοστής που είναι το θεμέλιο ζωής της Εκκλησίας

bull Με την laquoκάθοδοraquo του Αγίου Πνεύματος πραγματοποιήθηκε η υπόσχεση

του Χριστού προς τους μαθητές Του ότι δεν θα τους αφήσει μόνους

laquoορφανούςraquo όπως είπε αλλά θα τους στείλει άλλον laquoΠαράκλητοraquo

(=αυτός που παρηγορεί) ο οποίος θα τους οδηγήσει στην αλήθεια και θα

τους διδάξει τα πάντα

bull Το Άγιο Πνεύμα είναι ο νέος Παράκλητος που θα παραμείνει στην

Εκκλησία και θα την εμπνέει με τη χάρη του ως το τέλος της ιστορίας

bull Την ημέρα της Πεντηκοστής έχουμε την ίδρυση της Εκκλησίας Μετά το

γεγονός αυτό οι απόστολοι μιλούν στον κόσμο για το Χριστό και την

Ανάστασή Του και βαπτίζονται οι πρώτοι πιστοί

bull Ο φωτισμός των μαθητών γίνεται η αρχή του φωτισμού όλης της

οικουμένης Το Άγιο Πνεύμα δίνει την αληθινή σοφία στους αποστόλους

και το χάρισμα να διδάξουν σ΄ ολόκληρο τον κόσμο

bull Η σύγχυση της Βαβέλ γίνεται ενότητα μέσα στην Εκκλησία με τη Χάρη του

Αγ Πνεύματος

β) Ο Τριαδικός Θεός

Το γεγονός της Πεντηκοστής είναι ακόμη μία φανέρωση του Τριαδικού Θεού Ο

Θεός είναι μία ουσία αλλά τρία Πρόσωπα ( Πατήρ Υιός και Άγιο Πνεύμα)που

είναι μεταξύ τους laquoομοούσιαraquo (έχουν τη μια ουσία από κοινού)

Είναι ίσα ομότιμα και ισότιμα Κάθε Πρόσωπο είναι ολόκληρος και τέλειος

Θεός

Ο Πατέρας είναι αγέννητος Ο Υιός laquoγεννάταιraquo αιώνια από τον Πατέρα και το

Πνεύμα laquoεκπορεύεταιraquo από τον Πατέρα

Η Αγία τριάδα είναι πρότυπο ζωής για μας τους ανθρώπους Όλοι οι άνθρωποι

είμαστε ομοούσιοι μεταξύ μας και καλούμαστε να γίνουμε ισότιμοι και ίσοι σε

μια κοινωνία αδελφοσύνης χωρίς ταξικές διαφορές

Οι διαφορές στην ανθρώπινη κοινωνία προέρχονται από την αμαρτία μας και την

έλλειψη αγαπητικής σχέσης μεταξύ των ανθρώπων

γ) Άγιο Πνεύμα και λατρεία

bull Μέσα στη λατρεία η χάρη του Αγίου Πνεύματος μεταδίδεται σε ολόκληρη

την κτίση Τα υλικά στοιχεία ( ψωμί κρασί κα) αγιάζονται και

εντάσσονται στη Βασιλεία του Θεού

bull Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος τελούνται όλα τα Μυστήρια της

Εκκλησίας μας(πχ το ψωμί και το κρασί μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα

Χριστού στην εξομολόγηση έχουμε την άφεση των αμαρτιών μας στον

αγιασμό το νερό γίνεται άφθαρτο)

δ) Εκκλησία και θεία χάρη

bull Η Εκκλησία είναι χώρος θεραπείας και αναγέννησης όποτε ο άνθρωπος

τραυματιστεί από την αμαρτία

bull Κάθε πιστός καλείται με τη χάρη του Τριαδικού Θεού να γίνει άγιος(

αγιοπνευματικός άνθρωπος =κατοικία του Αγίου Πνεύματος) ώστε η

κοινωνία μας να γίνει κοινωνία αγίων

Για την ερμηνεία της εικόνας της Πεντηκοστής διαβάστε με συντομία το

σχόλιο του βιβλίου σελ79- 80

ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ η ουσία της Εκκλησίας

(ΜΑΘΗΜΑ 15)

α) Η εξάπλωση της Εκκλησίας

bull Μετά την Πεντηκοστή δημιουργείται η νέα πραγματικότητα η Εκκλησία

bull Οι βαπτισμένοι πιστοί των Ιεροσολύμων έχουν ως κέντρο της ζωής τους τη

λατρεία και την προσευχή

bull Ζουν με πνεύμα αδελφοσύνης και αγάπης και τελούν καθημερινά τη Θ

Ευχαριστία

bull Τα επόμενα χρόνια οι Απόστολοι βγαίνουν από τα όρια του Ισραήλ και η

Εκκλησία σιγά ndash σιγά επεκτείνεται σ΄ όλο το γνωστό τότε κόσμο

bull Οι αντιδράσεις και οι διωγμοί δεν έλειψαν Έτσι τους τρεις πρώτους

χριστιανικούς αιώνες έχουμε laquoνέφηraquo μαρτύρων οι οποίοι έδωσαν το αίμα

τους για το Χριστό

bull Επίσης έχουμε τους Αποστολικούς Πατέρες οι οποίοι ξεκαθάρισαν τη

διδασκαλία της Εκκλησίας και τους Απολογητές που υπερασπίστηκαν την

πίστη όταν αυτή επικρίθηκε

β) Η σύναξη της Θ Ευχαριστίας και η Εκκλησία

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1Είμαστε ένα σώμα το Σώμα του Χριστού όπως λέει ο απ Παύλος

2Αφού είμαστε ενωμένοι με το Χριστό είμαστε ενωμένοι και μεταξύ μας Αυτό

φαίνεται όταν κοινωνούμε από το ίδιο ποτήριο τον έναν Άρτο το Χριστό δηλαδή Αυτό

όμως προϋποθέτει τη μεταξύ μας ειρήνη και αγάπη για τα οποία η Εκκλησία

προσεύχεται σε κάθε θ Λειτουργία Επίσης προσεύχεται όχι μόνο για τους παρόντες

στη Λειτουργία αλλά και για αυτούς που απουσιάζουν και ακόμα και για τους εχθρούς

3Η λειτουργία δεν είναι έργο μόνο των ιερέων αλλά ολοκλήρου του λαού (λείτος =λαός+ έργον)Δεν παρακολουθούμε αλλά συμμετέχουμε με τα laquoΚύριε ελέησονraquo με

την απαγγελία του laquoΠιστεύωraquo κα

4Μέσα στη Θ Λειτουργία ο χρόνος καταργείται Ζούμε ένα διαρκές παρόν

συmicroπορευόmicroενοι microε το Χριστό και προγευόmicroαστε τη Βασιλεία του Θεού

5 Με όλα αυτά ζούmicroε την πίστη microας παίρνουmicroε τη χάρη του Θεού και είmicroαστε ενωmicroένοι microαζί του

Γ Το έργο της Εκκλησίας

bull Έτσι λοιπόν η Εκκλησία μας αγιάζει (μας δίνει το Άγιο Πνεύμα στη ζωή μας) μας

διδάσκει (ακούμε το λόγο του Θεού ο οποίος ερμηνεύεται με το κήρυγμα) και

μας ποιμαίνει (μας καθοδηγεί με τους πνευματικούς ποιμένες= ιερείς οι οποίοι

φροντίζουν για τις πνευματικές αλλά και για τις υλικές ανάγκες των ενοριτών

τους)

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 16)

α) Οι γιορτές της Παναγίας

bull Οι ορθόδοξοι χριστιανοί τιμούν ιδιαίτερα τη Θεοτόκο Στο πρόσωπό της τιμάται ο

άνθρωπος η γυναίκα η μητέρα

bull Οι Θεομητορικές γιορτές είναι

1 Το Γενέθλιο της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου)7ος

αι Γεννήθηκε από γονείς

προχωρημένης τον Ιωακείμ και την Άννα

2 Τα Εισόδια της Παναγίας (21 Νοεμβρίου) 6ος

αι Η Παναγία μας οδηγήθηκε

σε ηλικία τριών χρόνων από τους γονείς της στο ναό του Ηρώδη όπου και

παρέμεινε ως τα 14 χρόνια της

3 Σύναξη της Θεοτόκου (26 Δεκεμβρίου)Τιμητική γιορτή προς το πρόσωπο

που γέννησε το Χριστό

4 Ο Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου) 4ος

αι (αρχαιότερη)Υπολογίστηκε να

γιορτάζεται 9 μήνες πριν τα Χριστούγεννα

5 Η Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) 5ος

αι Αυτοκράτορας Μαρκιανός

ο οποίος έχτισε ναό στη Γεσθημανή

bull Μόνο ο Ευαγγελισμός αναφέρεται στην Κ Διαθήκη Πληροφορίες για τις

υπόλοιπες γιορτές έχουν διασωθεί μέσα από την Παράδοση της Εκκλησίας

β) Οι ακολουθίες προς τιμήν της Θεοτόκου

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1 Ο Ακάθιστος Ύμνος Είναι το υμνολογικό κείμενο που χρησιμοποιείται

πολύ συχνά στην λατρεία της Εκκλησίας μας Διαβάζεται στα μοναστήρια

καθημερινά Τη Μ Σαρακοστή κάθε Παρασκευή ψάλλεται σε κάθε ορθόδοξο

ναό Ποιητής είναι μάλλον ο Ρωμανός ο Μελωδός 6ος

αι Επεξεργάζεται το θέμα

της Σάρκωσης του Κυρίου τονίζοντας ιδιαίτερα τον Ευαγγελισμό

2 Ο Μικρός και ο Μεγάλος Παρακλητικός κανόνας Ψάλλονται εναλλάξ

τις 13 πρώτες μέρες του Αυγούστου Τονίζουν ιδιαίτερα τη θέση της Παναγίας

μας ως μεσίτρια μεταξύ θεού και ανθρώπων και εκφράζουν ευλάβεια για το

γεγονός της Κοίμησης

3 Επίσης υπάρχουν πάρα πολλοί ύμνοι στις ακολουθίες της Εκκλησίας που

ονομάζονται Θεοτοκία όπως και διάφορες ευχές που απευθύνονται

αποκλειστικά στην Παναγία ζητώντας τη βοήθειά της για διάφορα ζητήματα

γ) Η θέση της Θεοτόκου στο σχέδιο της θείας Οικονομίας

bull Με την Παναγία μας έχουμε τη φανέρωση του laquoμυστηρίου που υπήρχε

πριν από αιώνεςraquo Η Σάρκωση ο Θάνατος και η Ανάσταση του Υιού και

Λόγου του Θεού που μας έφερε τη Σωτηρία

bull Ο Θεός για να σαρκωθεί ζήτησε την ανθρώπινη συνεργασία Η Θεοτόκος

είπε το μεγάλο laquoναιraquo γι΄ αυτό θεωρείται γέφυρα μεταξύ Θεού και

ανθρώπων και μεσίτρια

bull Ονομάζεται Θεοτόκος γιατί γέννησε τον αληθινό Θεό και όχι κάποιον απλό

άνθρωπο όπως υποστήριξαν κάποιοι αιρετικοί

bull Ονομάζεται Αειπάρθενος γιατί παρέμεινε παρθένος και κατά τη σύλληψη

του Χριστού και κατά τη γέννησή του και μετά τη γέννηση

bull Ονομάζεται Παναγία γιατί έλαβε το χάρισμα της πλήρους αγιότητας την

ώρα του Ευαγγελισμού Δεν γεννήθηκε απαλλαγμένη από το προπατορικό

αμάρτημα όπως υποστηρίζουν οι Ρωμαιοκαθολικοί

bull Σύμφωνα με την ορθόδοξη Παράδοση ο θάνατός της συνέβη πραγματικά

και μετά το σώμα της laquoμετέστηraquo στον ουρανό διότι τότε έγινε άφθαρτο Σε

αντίθεση με την αντίληψη των Ρωμαιοκαθολικών ότι αναλήφθηκε με το

σώμα της στον ουρανό

δ) Η ευσέβεια του ελληνικού λαού προς τη Θεοτόκο

bull Ο ελληνικός λαός σέβεται ιδιαίτερα την Παναγία μας ώστε της αποδίδει

περισσότερες από επτακόσιες επωνυμίες

bull Σε όλες τις δοκιμασίες που υπέστη το έθνος μας η παναγία ήταν πάντοτε

παρούσα καταφύγιο και ελπίδα των πιστών (28 Οκτωβρίου Κοίμηση-

βύθιση της Έλλης κα)

bull Υπάρχουν επίσης και πολλές λαϊκές παραδόσεις συνδεδεμένες με την

Παναγία που σχετίζονται με τα γεγονότα της κύησης και του τοκετού

ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 18)

α) Η αναστήλωση των εικόνων

bull Εικονομαχία ο πόλεμος που ξέσπασε εναντίον των εικόνων επί Ισαύρων (8ος

-9ος

)

bull Τελικά επικράτησε η πίστη της Εκκλησίας στην 7η οικουμενική σύνοδο που

συγκάλεσε η Ειρήνη η Αθηναία (787 μΧ)

bull Επί Λέοντα 5ου

του Αρμενίου η εικονομαχία επανήλθε αλλά το 843 η Θεοδώρα

αναστήλωσε οριστικά τις εικόνες

bull Την αναστήλωση των εικόνων γιορτάζει η Εκκλησία μας την Κυριακή της

Ορθοδοξίας (Α΄ Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής Κυριακή μετά την Καθαρά

Δευτέρα) Στους ναούς λιτανεύονται οι εικόνες και διαβάζεται απόσπασμα από

το laquoΣυνοδικό της Ορθοδοξίαςraquo

bull Τα αίτια της εικονομαχίας ήταν

1 Πολιτικά

2 Κοινωνικά

3 Θρησκευτικά-πνευματικά (κυρίως)

bull Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός ως Θεός δεν εικονίζεται

διότι η θεότητα είναι αθέατη και συνεπώς απερίγραπτη Άρα οι εικόνες είναι

είδωλα

β) Η βαθύτερη έννοια της εικόνας

bull Στην εικόνα του Χριστού η Ορθόδοξη Εκκλησία εικονίζει το Σαρκωμένο Λόγο

(δηλ τις δύο φύσεις όπως ενώθηκαν στο πρόσωπο του Χριστού) Αυτό δείχνουν

και τα ονόματα που υπάρχουν στην εικόνα (Ιησούς Χριστός laquoὁ Ὤνraquo)

bull Η Παναγία απεικονίζεται επειδή είναι η μητέρα του (φορέας της χάριτος του

Αγίου Πνεύματος) και οι άγιοι απεικονίζονται γιατί είναι φίλοι Του (φορείς της

χάριτος του Αγίου Πνεύματος)

bull Οι εικόνες δεν είναι φωτογραφίες Τα πρόσωπα φανερώνουν την αγιότητα του

εικονιζόμενου προσώπου

bull Η θεία χάρη κάνει τις εικόνες να θαυματουργούν

bull Όταν προσκυνούμε τις άγιες εικόνες η τιμή δεν απευθύνεται στο υλικό (ξύλο και

χρώματα) αλλά όπως έγραψε ο Μέγας Βασίλειος laquoπρός τό πρωτότυπο

διαβαίνειraquo Σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη η ύλη αγιάζεται μετέχοντας στην άκτιστη χάρη του Θεού

bull Οι υπερασπιστές της ορθόδοξης πίστης κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας ήταν

ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης

γ) Η εικόνα στην ορθόδοξη παράδοση

bull Δύο σχολές εικονογραφικής τέχνης Μακεδονική (Θεσσαλονίκη-

Εμμανουήλ Πανσέληνος-ρεαλιστική κίνηση και έντονα χρώματα) και

Κρητική (Κρήτη-Θεοφάνης-αυστηρές ασκητικές μορφές και σκούρα

χρώματα)

bull Μεγαλύτερες συλλογές εικόνων Άγιο Όρος Σινά (όπου και η παλαιότερη

σωζόμενη εικόνα του 6ου

αιώνα)

bull Φώτης Κόντογλου αναβίωση της βυζαντινής τέχνης κατά τον 20ο αιώνα

Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΦΟΡΜΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ

(ΜΑΘΗΜΑ 19)

α) Η γιορτή των Αγίων Πάντων

bull Με την Κυριακή των Αγίων Πάντων κλείνει ο κύκλος των κινητών γιορτών που

αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου

bull Πρόκειται για την περίοδο του Τριωδίου (μέχρι το Μ Σάββατο) και την περίοδο

του Πεντηκοσταρίου (από την Κυριακή του Πάσχα ως την Κυριακή των

ΑγΠάντων)

bull Ο εορτασμός αυτός των Αγίων Πάντων γίνεται μια Κυριακή μετά την Πεντηκοστή για να τονιστεί ότι το Άγιο Πνεύμα φωτίζει και καθοδηγεί τους

ανθρώπους προς την αγιότητα

bull Η γιορτή των Αγίων Πάντων δίνει την ευκαιρία να τιμηθούν όλοι οι άγιοι και

εκείνοι που έμμειναν αφανείς αλλά και οι γνωστοί

bull Αρχικά η γιορτή περιοριζόταν μόνο στους μάρτυρες (4ος

αι) αλλά αργότερα

επεκτάθηκε στην τιμή όλων των αγίων Έτσι τιμούμε το Χριστό τον Πρόδρομο

την Παναγία τους οσίους τους ασκητές τους αγίους Πατέρες κα

β) Το μήνυμα της γιορτής των αγίων για τον πιστό

Η κοινή γιορτή των Αγίων μας υπενθυμίζει ότι όλοι αγωνίστηκαν για τον ίδιο

σκοπό την ένωσή τους με το Θεό

Επίσης οι Άγιοι μας προσκαλούν και εμάς σε αυτό τον αγώνα της ομοίωσης με

το Θεό Αυτό το νόημα έχει και ο ιδιαίτερος σύνδεσμος του καθένα μας με τον

άγιο του οποίου φέρουμε το όνομα

Οι άγιοι μεταφέρουν τη χάρη του Θεού σε εμάς Γι΄αυτό και εμείς ζητάμε την

ευχή τους και τη μεσιτεία τους

γ) Άγιος ο αληθινός άνθρωπος

Ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από το Θεό εξ΄αιτίας της εγωιστικής του

στάσης Θέλησε να γίνει Θεός χωρίς το Θεό

Αποτέλεσμα ήταν η αποκοπή του από το Θεό από τον συνάνθρωπο και από

τη φύση

Η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο αμαυρώθηκε (λερώθηκε μουτζουρώθηκε)

Όταν όμως ο άνθρωπος στραφεί προς το Θεό με πραγματική αγάπη και

ταπείνωση τότε αγωνίζεται και πετυχαίνει με τη χάρη του Θεού την ομοίωση με το Θεό την αγιότητα δηλαδή

Στα πρόσωπα των αγίων μας βλέπουμε τον αληθινό άνθρωπο εκείνον που

έπλασε ο θεός με προοπτική την θέωση

Ο άγιος δεν αγαπά μόνο το Θεό αλλά τον κάθε συνάνθρωπο χωρίς διάκριση

και όλη τη δημιουργία-φύση

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 21)

α) Ιστορία του Βαπτίσματος

bull Η ένταξή μας στο χώρο της Εκκλησίας γίνεται με το Βάπτισμα

bull Το σύστησε ο ίδιος ο Χριστός με την εντολή που έδωσε στους μαθητές του να

βαπτίζουν τους ανθρώπους στο όνομα της Αγίας Τριάδας

bull Ο ίδιος ο Χριστός βαπτίστηκε και η Βάπτισή Του έγινε τύπος του δικού μας

Βαπτίσματος

bull Στους πρώτους τέσσερις χριστιανικούς αιώνες οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι

Η κατήχησή τους διαρκούσε τρία χρόνια και τη νύχτα του Πάσχα βαπτίζονταν

ομαδικά Χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το στάδιο της κατήχησής

τους ακροώμενοι κατηχούμενοι και φωτιζόμενοι

bull Από τον 5ο αι και μετά επικράτησε ο νηπιοβαπτισμός και η κατήχηση του

παιδιού ανατέθηκε στον ανάδοχο και στους γονείς

β) Η τελετή του Βαπτίσματος

Πριν το Βάπτισμα ο ιερέας ο ανάδοχος και το νήπιο στέκονται στον πρόναο Εκεί

ο ιερέας σταυρώνει το παιδί στο όνομα της Αγίας Τριάδος εκφωνεί το όνομα και

διαβάζει ορισμένες ευχές

Έπειτα με στραμμένο το νήπιο προς τη δύση γίνεται η απόταξη-αποκήρυξη του

σατανά Ακολουθεί στροφή προς την ανατολή και γίνεται η σύνταξη με το

Χριστό η οποία επισφραγίζεται με την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

(του laquoΠιστεύωraquo)

Ακολουθούν διάφορες ευχές οι οποίες υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο

του αναδόχου ο οποίος ομολογεί την πίστη της Εκκλησίας για λογαριασμό του

νηπίου και φυσικά ζει καθημερινά τη ζωή της

Μετά ακολουθεί το κυρίως μυστήριο του Βαπτίσματος Πρώτα αγιάζεται το λάδι

με το οποίο αλείφεται το παιδί και έπειτα βυθίζεται στο αγιασμένο νερό της

κολυμπήθρας τρεις φορές Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση σημαίνει τη

συμμετοχή του βαπτιζόμενου στην τριήμερη ταφή και την Ανάσταση του

Χριστού Έπειτα χρίεται με Άγιο Μύρο και ντύνεται στα λευκά Ανήκει πια στο

Χριστό και την Εκκλησία

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν το καθένα ξεχωριστή σημασία το νερό

δηλώνει ότι ο πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία και αναγεννάται σε μια νέα

ζωή Το λάδι δηλώνει την πάλη εναντίον του κακού και της αμαρτίας Το

σταυροειδές κόψιμο των τριχών του κεφαλιού συμβολίζει ότι ο βαπτιζόμενος

ανήκει πια στο Χριστό όπως οι δούλοι την αρχαία εποχή στον κύριό τους

γ) Η θεολογία του Βαπτίσματος

Με τη Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας

Κατά την περιφορά γύρω από την κολυμπήθρα ψάλλεται ο στίχος laquoόσοι εις

Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθεraquo Αυτό σημαίνει πως αυτός που

βαπτίστηκε απαλλάχτηκε από την προπατορική αμαρτία και αν είναι μεγάλος

και από τις δικές του αμαρτίες

Γι΄ αυτό το Βάπτισμα λέγεται και laquoλουτρό παλιγγενεσίαςraquo δηλαδή αναγέννησης-

νέας δημιουργίας

Ξαναγεννιόμαστε δηλαδή μέσα σε έναν καινούριο κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η

συγχώρηση ο θάνατος της αμαρτίας και η πορεία προς τη Βασιλεία του Θεού

δ) Το μυστήριο του Χρίσματος

Στην Π Διαθήκη χρίονταν με έλαιο οι Βασιλείς οι προφήτες οι ιερείς πριν

αναλάβουν το έργο τους Ήταν σημάδι κλήσης και αφιέρωσης στο Θεό

Ο Κύριος είναι ο Μεσσίας (=χρισμένος) γιατί ως άνθρωπος χρίστηκε από το

Άγιο Πνεύμα κατά τη Βάπτισή του

Οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια

των βαπτιζομένων και τους μετέδιδαν έτσι το Άγιο Πνεύμα

Κατά τη Βάπτιση ο ιερέας χρίει με άγιο Μύρο το νεοφώτιστο σταυρώνοντας

όλα τα σημεία του σώματός του και λέγοντας laquoσφραγίς δωρεάς Πνεύματος

Αγίου Αμήνraquo Με αυτό δηλώνει τη δωρεά των χαρισμάτων του Αγίου

Πνεύματος

Με το Χρίσμα γινόμαστε κοινωνοί και μέτοχοι της ζωής του Χριστού

Έτσι ο καθένας μας γίνεται βασιλιάς που κυριαρχεί στα πάθη του ιερέας που

προσφέρει στο θεό πνευματικές θυσίες και προφήτης που διδάσκει τους

ανθρώπους

Επειδή αξιωθήκαμε να χριστούμε ονομαστήκαμε χριστιανοί

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

Οι γιορτές αυτές διακρίνονται σε

bull εβδομαδιαίες και

bull ετήσιες

Οι εβδομαδιαίες είναι για κάθε ημέρα της εβδομάδας οι εξής

Κυριακή rarr Ανάσταση (η κατrsquo εξοχήν ημέρα τέλεσης του μυστηρίου της

Θείας Ευχαριστίας)

Δευτέρα rarr τιμούμε τους Αγγέλους

Τρίτη rarr τιμούμε τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο που βάπτισε το Χριστό

Τετάρτη rarr τιμούμε το Σταυρό του Χριστού

Πέμπτη rarr τιμούμε τους Αποστόλους και τον Άγιο Νικόλαο

Παρασκευή rarr τιμούμε τα Πάθη του Χριστού

Σάββατο rarr τιμούμε τους μάρτυρες και τη μνήμη των νεκρών

Οι ετήσιες γιορτές χωρίζονται σε Δεσποτικές (προς τιμή του Δεσπότου Χριστού)

και Θεομητορικές (προς τιμή της Παναγίας της Μητέρας του Θεού)

Οι Δεσποτικές γιορτές χωρίζονται σε

bull κινητές

Κυριακές του Τριωδίου (πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή)

το Πάσχα

Κυριακές του Πεντηκοσταρίου (μετά το Πάσχα)

Του Αγίου Γεωργίου (αν και δεν είναι Δεσποτική είναι κινητή)

bull ακίνητες

Χριστούγεννα (25 Δεκεμβρίου)

Περιτομή του Χριστού (1 Ιανουαρίου)

Υπαπαντή του Χριστού (2 Φεβρουαρίου)

Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου)

Αυτές τις γιορτές δεν τις γιορτάζουμε με κοσμικό τρόπο δηλαδή μόνο

με γλέντια και πανηγύρια αλλά με συμμετοχή στο μυστήριο της Θείας

Ευχαριστίας δηλαδή όπως θέλει ο Θεός

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΕΝΑΝΘΡΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 8)

α) Ο πανηγυρισμός των Χριστουγέννων και της Βάπτισης

bull Ως τα μέσα του 4ου

αιώνα τα Χριστούγεννα και η Βάπτιση του Κυρίου

γιορτάζονταν μαζί στις 6 Ιανουαρίου με το όνομα Επιφάνια ( φανέρωση

του Θεού)

bull Αργότερα οι δυο γιορτές χωρίστηκαν και τα Χριστούγεννα γιορτάζονται

στις 25 Δεκεμβρίου αντικαθιστώντας την εθνική γιορτή αφιερωμένη στο

θεό Ήλιο μια και ο Χριστός είναι για μας ο Ήλιος της Δικαιοσύνης

bull Τα Χριστούγεννα είναι η δεύτερη σε σημασία μετά το Πάσχα γιορτή

bull Τα Θεοφάνια έχουν ξεχωριστή λαμπρότητα γιατί γιορτάζουμε τη

φανέρωση της Αγίας Τριάδος και εγκαινιάζεται το δικό μας βάπτισμα

bull Σε κάθε γιορτή έχουμε τρία στάδια τα προεόρτια την προετοιμασία

δηλαδή την εορτή και τα μεθεόρτια που είναι ο απόηχος της γιορτής

Στα Χριστούγεννα τα προεόρτια είναι το σαρανταήμερο της νηστείας που

είναι αφιερωμένο στους προφήτες και τους προπάτορες του Χριστού Η

κυρίως γιορτή είναι η 25η Δεκεμβρίου Τα μεθεόρτια περιλαμβάνουν τις

γιορτές του Δωδεκαημέρου και ολοκληρώνονται με τη γιορτή της

Υπαπαντής

β) Το γεγονός της ενανθρώπισης

Ονομάζεται μυστήριο που δεν ερευνάται αλλά φανερώνεται στους πιστούς

Ο Χριστός είναι ιστορικό πρόσωπο που γεννήθηκε όταν αυτοκράτορας ήταν ο

Οκταβιανός Αύγουστος και βασιλιάς της Ιουδαίας ο Ηρώδης

Ο Χριστός κατεβαίνει από τον ουρανό παραμένοντας ως Υιός του Θεού στους

κόλπους του Θεού Πατρός

γ) Ο σκοπός της ενανθρώπισης

Ο σκοπός αναγγέλεται από τον άγγελο στον Ιωσήφ laquoαυτός θα σώσει τους ανθρώπους από τις αμαρτίες τουςraquoΣκοπός είναι η επανόρθωση και η ανύψωση με τη Σάρκωσή του ο Χριστός επανορθώνει το σφάλμα του Αδάμ και

ανοίγει πάλι τον Παράδεισο Αναστηλώνει την θεϊκή εικόνα του Ανθρώπου και

καταργεί τη φθορά και το θάνατο

Η ενσάρκωση του Χριστού είναι γεγονός ύψιστης ταπείνωσης ελευθερίας και αγάπης

ΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 9)

α) Γιορτάζοντας τα γεγονότα της ζωής του Χριστού

bull Τα σπουδαιότερα γεγονότα της ζωής του Χριστού αποτυπώνονται στις

γιορτές κινητές και ακίνητες

bull Έτσι πορευόμαστε μαζί Του στο έργο της Σωτηρίας

bull Το ευαγγελικό ανάγνωσμα που ακούμε στη θ Λειτουργία αναφέρεται στη

διδασκαλία στα θαύματα και σε γεγονότα της ζωής του Χριστού

β) Το κήρυγμα του Χριστού μέσα από τη λατρεία

Είναι κήρυγμα σωτηρίας από την αμαρτία και όχι μια θρησκευτική

ενημέρωση

Απομακρύνει τον άνθρωπο από κάθε είδους ειδωλολατρία

Δίνει ελπίδα και χαρά στον κουρασμένο και ταλαιπωρημένο

άνθρωπο

Δίνει το μήνυμα της ειρήνης της καρδιάς μας και ευρύτερα όλου

του κόσμου

Μας αποκαλύπτει το Θεό Πατέρα και φανερώνει τη Βασιλεία του

Θεού

γ) Οι λατρευτικές αναμνήσεις των θαυμάτων του Κυρίου

Ο Χριστός δίνει με τα θαύματά του όχι μόνο τη σωματική υγεία αλλά και την

ψυχική Δηλαδή τη συνειδητοποίηση της αμαρτίας την ανάγκη- ευκαιρία για

μετάνοια και πνευματική πρόοδο

laquoΠΡΟΣΚΥΝΟΥΜΕΝ ΣΟΥ ΤΑ ΠΑΘΗ ΧΡΙΣΤΕraquo (ΜΑΘΗΜΑ 10)

α) Οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας

bull Η εβδομάδα πριν από το Πάσχα ονομάζεται Μεγάλη

bull Από την Κυριακή των Βαϊων και κάθε βράδυ ψάλλεται ο όρθρος της

επόμενης μέρας

bull Μ Δευτέρα αφιερωμένη στη ζωή του πάγκαλου Ιωσήφ και στο

περιστατικό με την άκαρπη συκιά

bull Μ Τρίτη παραβολές των δέκα παρθένων και των ταλάντων

bull Μ Τετάρτη αφιερωμένη στην αμαρτωλή γυναίκα

bull Μ Πέμπτη γιορτάζουμε τον ιερό Νιπτήρα το Μυστικό Δείπνο την

προσευχή του Χριστού και την προδοσία του Ιούδα

bull Μ Παρασκευή τα Πάθη του Κυρίου μας

bull Μ Σάββατο την ταφή του Χριστού και την κάθοδό του στον Άδη

β) Το βαθύτερο νόημα της Σταύρωσης του Χριστού

Ο Κύριος θυσιάστηκε για χάρη μας

Θυσιάστηκε για να απαλλαγούμε από το θάνατο

Συγχώρησε τον άνθρωπο για την αμαρτία του και τον συμφιλίωσε

με το Θεό

Πάτησε με το θάνατό του το θάνατο και το διάβολο

Θεμελίωσε την Εκκλησία

γ) Συμμετοχή του πιστού στο Πάθος του Χριστού

Για να συμπορευτούμε με το Χριστό στο πάθος του θα πρέπει να καθαρίσουμε

τον εαυτό μας από τις αμαρτίες έτσι θα καταφέρουμε να Τον ακολουθήσουμε

προς τη Βασιλεία των Ουρανών Με καθαρή καρδιά θα μπορέσουμε να

συμμετάσχουμε στην Ανάστασή Του

Ο αγώνας μας ενισχύεται όταν κοινωνούμε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού

Τότε συμμετέχουμε προσωπικά στο μυστικό Δείπνο

Οφείλουμε να μιμηθούμε τον Κύριό μας (ι Νιπτήρας) στην ταπείνωση και στη

διακονία προς το συνάνθρωπο Αυτή είναι η μεγάλη προϋπόθεση για να γίνουμε

κοινωνοί στο Μυστικό Του Δείπνο

Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 11)

Στους ύμνους της Μ Εβδομάδας παρακαλούμε το Χριστό να μας δείξει την

Ανάστασή Του Αυτό είναι το μυστήριο του Σταυρού μυστήριο λύπης και

χαράς (χαρμολύπη)

α) Η συμμετοχή στηνΑνάσταση

Η χαρά της γιορτής δεν περιορίζεται μόνο στις υλικές απολαύσεις

Ο πιστός συμμετέχοντας στην αναστάσιμη Λειτουργία ακτινοβολεί

την μόνη αλήθεια laquo Χριστός Ανέστηraquo

Παράδειγμα ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ ο οποίος χαιρετούσε

καθημερινά με την έκφραση laquoΧριστός Ανέστη Χαρά μουraquo

β) Το νόημα της Ανάστασης

Η βάση της πίστης μας είναι η Ανάσταση του Χριστού Γιrsquo αυτό ο απ

Παύλος υποστηρίζει πως αν ο Χριστός δεν αναστήθηκε τότε είναι laquoκενόνraquo

χωρίς περιεχόμενο δηλαδή το κήρυγμα του Χριστιανισμού

Στην Ανάσταση στηρίχθηκαν οι μάρτυρες της πίστης και οι ομολογητές

Στην Ανάσταση στηρίζεται και η προσδοκία μας για την κοινή ανάσταση

όλων κατά τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού

Ο Χριστός χαρακτηρίζεται ως ο laquoπρωτότοκος εκ των νεκρώνraquo γιατί

αναστήθηκε πρώτος δίνοντάς μας την ελπίδα και τη σιγουριά ότι το σώμα

μας που πεθαίνει και διαλύεται προσωρινά θα αναστηθεί πνευματικό και

άφθαρτο και θα ενωθεί με την ψυχή μας

γ) Η γιορτή της Ανάστασης

Γιορτάζουμε και πανηγυρίζουμε το αδειανό μνημείο το οποίο έγινε

πέρασμα για τον Παράδεισο και την αιώνια ζωή

δ) Η ενότητα των πιστών με το Χριστό

Ζώντας τη ζωή της Εκκλησίας μέσα από τη θεία Μετάληψη τη μετάνοια

την προσευχή τη νηστεία τον καθημερινό αγώνα κατά των παθών του ο

χριστιανός συμμετέχει στη ζωή του Χριστού στο Πάθος και την Ανάσταση

Του

laquoΘΑΝΑΤΟΥ ΕΟΡΤΑΖΟΜΕΝ ΝΕΚΡΩΣΙΝraquo (ΜΑΘΗΜΑ 12)

α) Το φοβερό μυστήριο του θανάτου

Ο θάνατος είναι έξω από τη θέληση του Θεού

Είναι αποτέλεσμα της πτώσης (=της απομάκρυνσης του

ανθρώπου από το Θεό της αμαρτίας)

Ο χωρισμός του ανθρώπου από το Θεό ονομάζεται πνευματικός

θάνατος ο οποίος προκάλεσε και το σωματικό θάνατο

Ως χριστιανοί πιστεύουμε πως ο σωματικός θάνατος αποτελεί

οικονομία- ευεργεσία Θεού για να μη γίνει αθάνατο το κακό

β) Το νόημα του θανάτου

Ο σωματικός θάνατος είναι ο πρόσκαιρος χωρισμός της ψυχής από το

σώμα μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού

Η ανθρώπινη σάρκα νεκρώνεται η ψυχή όμως παραμένει άφθαρτη και

αθάνατη περιμένοντας το παράγγελμα του Χριστού για να ενωθεί ξανά με

το αναστημένο σώμα στη Δευτέρα Παρουσία

Η αιώνια ζωή θα είναι μια άλλη- διαφορετική ζωή που μας περιμένει κατά

τη Δευτέρα Παρουσία θα είναι όμως συνέχεια της ζωής μας στον κόσμο

Γι΄ αυτό κάθε στιγμή της επίγειας ζωής μας έχει μεγάλη σημασία γιατί

από τον τρόπο που ζούμε κρίνεται η σωτηρία μας

γ) Η ανθρώπινη laquoαθανασίαraquo

bull Αθάνατος είναι μόνο ο Θεός

bull Η αθανασία χαρίστηκε από το Θεό στον άνθρωπο

bull Αθανασία δεν είναι απλή επιβίωση αλλά μετοχή στον Παράδεισο

που είναι η αιώνια επικοινωνία με το Θεό

bull Οι άγιοί μας με τα άφθαρτα λείψανα μας βεβαιώνουν ήδη από

αυτή τη ζωή την αλήθεια της αιωνιότητας και τη νίκη του Χριστού

πάνω στη φθορά και το θάνατο

δ) Η μετάβαση από το θάνατο στη ζωή

Ο θάνατος μέσα στην ορθόδοξη παράδοση ονομάζεται κοίμηση και οι

χώροι ταφής κοιμητήρια Αυτό συμβαίνει γιατί όσο και αν το γεγονός του

θανάτου είναι για όλους μας οδυνηρό δεν θεωρείται το τέλος της

ανθρώπινης ύπαρξης επειδή η Ανάσταση του Χριστού μας δίνει την

ελπίδα τη βεβαιότητα και την προσδοκία και της δικής μας ανάστασης

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΑΘΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΟ

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ (ΜΑΘΗΜΑ 13)

α) Το νόημα της γιορτής της Μεταμόρφωσης

bull Στο όρος Θαβώρ ο Χριστός laquoμεταμορφώθηκεraquo (άλλαξε

μορφή)φανερώνοντας τη θεότητά Του

bull Η δόξα του Χριστού φανερώθηκε στη Μεταμόρφωση με το άκτιστο φως

bull Η ουσία του Θεού είναι laquoαπρόσιτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να την

πλησιάσουμε) και laquoαμέθεκτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να συμμετέχουμε

σ΄αυτή)

bull Ο Θεός όμως μας δίνει τη δυνατότητα να τον γνωρίσουμε όσο μας είναι

δυνατό μέσα από τις ενέργειές Του που είναι προσιτές και μεθεκτές (μπορούμε δηλαδή να τις αντιληφθούμε και να συμμετέχουμε σ΄ αυτές)

bull Ενέργειες είναι οι πράξεις του Θεού με τις οποίες αποκαλύπτει τον εαυτό

Του στον άνθρωπο

bull Οι ενέργειες αυτές είναι άκτιστες αλλά αντιληπτές στον άνθρωπο(πχ το

φως που είδαν οι μαθητές στο Θαβώρ ήταν άκτιστο δεν είχε σχέση με το

φυσικό φως γιατί είναι υπερφυσικό και αιώνιο)

bull Η θέα του ακτίστου φωτός λέγεται laquoθεοπτίαraquo (=βλέπω το Θεό) και

ταυτίζεται με τη θέωση την ένωση με το Θεό (=την αγιότητα)

β) Η γνώση του Θεού στην Π Διαθήκη

Στην ΠΔ ο Θεός φανερωνόταν μέσα από σύμβολα (φωτιά άνεμος) που ήταν

άκτιστα και όχι φυσικά φαινόμενα Οι άγιοι της Π Διαθήκης δεν έφτασαν στην

πλήρη θεογνωσία γιατί τότε υπήρχε ο θάνατος και ο Άδης τα οποία

καταργήθηκαν με τον ερχομό του Χριστού

γ) Ο Χριστός η ένσαρκη φανέρωση του Θεού στον κόσμο

bull Με τη Σάρκωση του Χριστού ο Θεός μπαίνει μέσα στην ιστορία Στο

πρόσωπο του Θεανθρώπου Χριστού μπορούμε να τον γνωρίσουμε

bull Η Εκκλησία ως σώμα Χριστού είναι ο χώρος όπου ο άνθρωπος μπορεί να

ενωθεί με το Χριστό και να τον γνωρίσει κατά τρόπο βιωματικό

bull Ο τρόπος αυτός είναι η συμμετοχή μας στα μυστήρια της Εκκλησίας και

κυρίως στη Θ Ευχαριστία όπου ο πιστός ενώνεται πραγματικά με το Σώμα

και το Αίμα του Θεανθρώπου κι έτσι έχει την πλήρη και αληθινή γνώση του

Θεού

bull Με την πνευματική ζωή (άσκηση συμμετοχή στα μυστήρια) ο πιστός

φτάνει σιγά- σιγά στη θέωση όπως οι άγιοί μας που ζουν ενωμένοι με το

Χριστό

Ο ΤΡΙΑΔΙΚΟΣ ΘΕΟΣ ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ

ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ (ΜΑΘΗΜΑ 14)

α) Το περιεχόμενο της γιορτής της Πεντηκοστής

bull Σαράντα μέρες μετά την Ανάσταση του Χριστού η Εκκλησία μας γιορτάζει

την Ανάληψή Του στους ουρανούς

bull Παρόντες στην Ανάληψη ήταν 120 περίπου πρόσωπα (μαθητές μαθήτριες

και η Παναγία μας)οι οποίοι ήταν η πρώτη κοινωνία πιστών και θα

συνέχιζαν το έργο του Χριστού

bull Δέκα μέρες μετά την Ανάληψη και πενήντα (50)μετά την Ανάσταση έχουμε

το γεγονός της Πεντηκοστής που είναι το θεμέλιο ζωής της Εκκλησίας

bull Με την laquoκάθοδοraquo του Αγίου Πνεύματος πραγματοποιήθηκε η υπόσχεση

του Χριστού προς τους μαθητές Του ότι δεν θα τους αφήσει μόνους

laquoορφανούςraquo όπως είπε αλλά θα τους στείλει άλλον laquoΠαράκλητοraquo

(=αυτός που παρηγορεί) ο οποίος θα τους οδηγήσει στην αλήθεια και θα

τους διδάξει τα πάντα

bull Το Άγιο Πνεύμα είναι ο νέος Παράκλητος που θα παραμείνει στην

Εκκλησία και θα την εμπνέει με τη χάρη του ως το τέλος της ιστορίας

bull Την ημέρα της Πεντηκοστής έχουμε την ίδρυση της Εκκλησίας Μετά το

γεγονός αυτό οι απόστολοι μιλούν στον κόσμο για το Χριστό και την

Ανάστασή Του και βαπτίζονται οι πρώτοι πιστοί

bull Ο φωτισμός των μαθητών γίνεται η αρχή του φωτισμού όλης της

οικουμένης Το Άγιο Πνεύμα δίνει την αληθινή σοφία στους αποστόλους

και το χάρισμα να διδάξουν σ΄ ολόκληρο τον κόσμο

bull Η σύγχυση της Βαβέλ γίνεται ενότητα μέσα στην Εκκλησία με τη Χάρη του

Αγ Πνεύματος

β) Ο Τριαδικός Θεός

Το γεγονός της Πεντηκοστής είναι ακόμη μία φανέρωση του Τριαδικού Θεού Ο

Θεός είναι μία ουσία αλλά τρία Πρόσωπα ( Πατήρ Υιός και Άγιο Πνεύμα)που

είναι μεταξύ τους laquoομοούσιαraquo (έχουν τη μια ουσία από κοινού)

Είναι ίσα ομότιμα και ισότιμα Κάθε Πρόσωπο είναι ολόκληρος και τέλειος

Θεός

Ο Πατέρας είναι αγέννητος Ο Υιός laquoγεννάταιraquo αιώνια από τον Πατέρα και το

Πνεύμα laquoεκπορεύεταιraquo από τον Πατέρα

Η Αγία τριάδα είναι πρότυπο ζωής για μας τους ανθρώπους Όλοι οι άνθρωποι

είμαστε ομοούσιοι μεταξύ μας και καλούμαστε να γίνουμε ισότιμοι και ίσοι σε

μια κοινωνία αδελφοσύνης χωρίς ταξικές διαφορές

Οι διαφορές στην ανθρώπινη κοινωνία προέρχονται από την αμαρτία μας και την

έλλειψη αγαπητικής σχέσης μεταξύ των ανθρώπων

γ) Άγιο Πνεύμα και λατρεία

bull Μέσα στη λατρεία η χάρη του Αγίου Πνεύματος μεταδίδεται σε ολόκληρη

την κτίση Τα υλικά στοιχεία ( ψωμί κρασί κα) αγιάζονται και

εντάσσονται στη Βασιλεία του Θεού

bull Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος τελούνται όλα τα Μυστήρια της

Εκκλησίας μας(πχ το ψωμί και το κρασί μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα

Χριστού στην εξομολόγηση έχουμε την άφεση των αμαρτιών μας στον

αγιασμό το νερό γίνεται άφθαρτο)

δ) Εκκλησία και θεία χάρη

bull Η Εκκλησία είναι χώρος θεραπείας και αναγέννησης όποτε ο άνθρωπος

τραυματιστεί από την αμαρτία

bull Κάθε πιστός καλείται με τη χάρη του Τριαδικού Θεού να γίνει άγιος(

αγιοπνευματικός άνθρωπος =κατοικία του Αγίου Πνεύματος) ώστε η

κοινωνία μας να γίνει κοινωνία αγίων

Για την ερμηνεία της εικόνας της Πεντηκοστής διαβάστε με συντομία το

σχόλιο του βιβλίου σελ79- 80

ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ η ουσία της Εκκλησίας

(ΜΑΘΗΜΑ 15)

α) Η εξάπλωση της Εκκλησίας

bull Μετά την Πεντηκοστή δημιουργείται η νέα πραγματικότητα η Εκκλησία

bull Οι βαπτισμένοι πιστοί των Ιεροσολύμων έχουν ως κέντρο της ζωής τους τη

λατρεία και την προσευχή

bull Ζουν με πνεύμα αδελφοσύνης και αγάπης και τελούν καθημερινά τη Θ

Ευχαριστία

bull Τα επόμενα χρόνια οι Απόστολοι βγαίνουν από τα όρια του Ισραήλ και η

Εκκλησία σιγά ndash σιγά επεκτείνεται σ΄ όλο το γνωστό τότε κόσμο

bull Οι αντιδράσεις και οι διωγμοί δεν έλειψαν Έτσι τους τρεις πρώτους

χριστιανικούς αιώνες έχουμε laquoνέφηraquo μαρτύρων οι οποίοι έδωσαν το αίμα

τους για το Χριστό

bull Επίσης έχουμε τους Αποστολικούς Πατέρες οι οποίοι ξεκαθάρισαν τη

διδασκαλία της Εκκλησίας και τους Απολογητές που υπερασπίστηκαν την

πίστη όταν αυτή επικρίθηκε

β) Η σύναξη της Θ Ευχαριστίας και η Εκκλησία

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1Είμαστε ένα σώμα το Σώμα του Χριστού όπως λέει ο απ Παύλος

2Αφού είμαστε ενωμένοι με το Χριστό είμαστε ενωμένοι και μεταξύ μας Αυτό

φαίνεται όταν κοινωνούμε από το ίδιο ποτήριο τον έναν Άρτο το Χριστό δηλαδή Αυτό

όμως προϋποθέτει τη μεταξύ μας ειρήνη και αγάπη για τα οποία η Εκκλησία

προσεύχεται σε κάθε θ Λειτουργία Επίσης προσεύχεται όχι μόνο για τους παρόντες

στη Λειτουργία αλλά και για αυτούς που απουσιάζουν και ακόμα και για τους εχθρούς

3Η λειτουργία δεν είναι έργο μόνο των ιερέων αλλά ολοκλήρου του λαού (λείτος =λαός+ έργον)Δεν παρακολουθούμε αλλά συμμετέχουμε με τα laquoΚύριε ελέησονraquo με

την απαγγελία του laquoΠιστεύωraquo κα

4Μέσα στη Θ Λειτουργία ο χρόνος καταργείται Ζούμε ένα διαρκές παρόν

συmicroπορευόmicroενοι microε το Χριστό και προγευόmicroαστε τη Βασιλεία του Θεού

5 Με όλα αυτά ζούmicroε την πίστη microας παίρνουmicroε τη χάρη του Θεού και είmicroαστε ενωmicroένοι microαζί του

Γ Το έργο της Εκκλησίας

bull Έτσι λοιπόν η Εκκλησία μας αγιάζει (μας δίνει το Άγιο Πνεύμα στη ζωή μας) μας

διδάσκει (ακούμε το λόγο του Θεού ο οποίος ερμηνεύεται με το κήρυγμα) και

μας ποιμαίνει (μας καθοδηγεί με τους πνευματικούς ποιμένες= ιερείς οι οποίοι

φροντίζουν για τις πνευματικές αλλά και για τις υλικές ανάγκες των ενοριτών

τους)

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 16)

α) Οι γιορτές της Παναγίας

bull Οι ορθόδοξοι χριστιανοί τιμούν ιδιαίτερα τη Θεοτόκο Στο πρόσωπό της τιμάται ο

άνθρωπος η γυναίκα η μητέρα

bull Οι Θεομητορικές γιορτές είναι

1 Το Γενέθλιο της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου)7ος

αι Γεννήθηκε από γονείς

προχωρημένης τον Ιωακείμ και την Άννα

2 Τα Εισόδια της Παναγίας (21 Νοεμβρίου) 6ος

αι Η Παναγία μας οδηγήθηκε

σε ηλικία τριών χρόνων από τους γονείς της στο ναό του Ηρώδη όπου και

παρέμεινε ως τα 14 χρόνια της

3 Σύναξη της Θεοτόκου (26 Δεκεμβρίου)Τιμητική γιορτή προς το πρόσωπο

που γέννησε το Χριστό

4 Ο Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου) 4ος

αι (αρχαιότερη)Υπολογίστηκε να

γιορτάζεται 9 μήνες πριν τα Χριστούγεννα

5 Η Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) 5ος

αι Αυτοκράτορας Μαρκιανός

ο οποίος έχτισε ναό στη Γεσθημανή

bull Μόνο ο Ευαγγελισμός αναφέρεται στην Κ Διαθήκη Πληροφορίες για τις

υπόλοιπες γιορτές έχουν διασωθεί μέσα από την Παράδοση της Εκκλησίας

β) Οι ακολουθίες προς τιμήν της Θεοτόκου

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1 Ο Ακάθιστος Ύμνος Είναι το υμνολογικό κείμενο που χρησιμοποιείται

πολύ συχνά στην λατρεία της Εκκλησίας μας Διαβάζεται στα μοναστήρια

καθημερινά Τη Μ Σαρακοστή κάθε Παρασκευή ψάλλεται σε κάθε ορθόδοξο

ναό Ποιητής είναι μάλλον ο Ρωμανός ο Μελωδός 6ος

αι Επεξεργάζεται το θέμα

της Σάρκωσης του Κυρίου τονίζοντας ιδιαίτερα τον Ευαγγελισμό

2 Ο Μικρός και ο Μεγάλος Παρακλητικός κανόνας Ψάλλονται εναλλάξ

τις 13 πρώτες μέρες του Αυγούστου Τονίζουν ιδιαίτερα τη θέση της Παναγίας

μας ως μεσίτρια μεταξύ θεού και ανθρώπων και εκφράζουν ευλάβεια για το

γεγονός της Κοίμησης

3 Επίσης υπάρχουν πάρα πολλοί ύμνοι στις ακολουθίες της Εκκλησίας που

ονομάζονται Θεοτοκία όπως και διάφορες ευχές που απευθύνονται

αποκλειστικά στην Παναγία ζητώντας τη βοήθειά της για διάφορα ζητήματα

γ) Η θέση της Θεοτόκου στο σχέδιο της θείας Οικονομίας

bull Με την Παναγία μας έχουμε τη φανέρωση του laquoμυστηρίου που υπήρχε

πριν από αιώνεςraquo Η Σάρκωση ο Θάνατος και η Ανάσταση του Υιού και

Λόγου του Θεού που μας έφερε τη Σωτηρία

bull Ο Θεός για να σαρκωθεί ζήτησε την ανθρώπινη συνεργασία Η Θεοτόκος

είπε το μεγάλο laquoναιraquo γι΄ αυτό θεωρείται γέφυρα μεταξύ Θεού και

ανθρώπων και μεσίτρια

bull Ονομάζεται Θεοτόκος γιατί γέννησε τον αληθινό Θεό και όχι κάποιον απλό

άνθρωπο όπως υποστήριξαν κάποιοι αιρετικοί

bull Ονομάζεται Αειπάρθενος γιατί παρέμεινε παρθένος και κατά τη σύλληψη

του Χριστού και κατά τη γέννησή του και μετά τη γέννηση

bull Ονομάζεται Παναγία γιατί έλαβε το χάρισμα της πλήρους αγιότητας την

ώρα του Ευαγγελισμού Δεν γεννήθηκε απαλλαγμένη από το προπατορικό

αμάρτημα όπως υποστηρίζουν οι Ρωμαιοκαθολικοί

bull Σύμφωνα με την ορθόδοξη Παράδοση ο θάνατός της συνέβη πραγματικά

και μετά το σώμα της laquoμετέστηraquo στον ουρανό διότι τότε έγινε άφθαρτο Σε

αντίθεση με την αντίληψη των Ρωμαιοκαθολικών ότι αναλήφθηκε με το

σώμα της στον ουρανό

δ) Η ευσέβεια του ελληνικού λαού προς τη Θεοτόκο

bull Ο ελληνικός λαός σέβεται ιδιαίτερα την Παναγία μας ώστε της αποδίδει

περισσότερες από επτακόσιες επωνυμίες

bull Σε όλες τις δοκιμασίες που υπέστη το έθνος μας η παναγία ήταν πάντοτε

παρούσα καταφύγιο και ελπίδα των πιστών (28 Οκτωβρίου Κοίμηση-

βύθιση της Έλλης κα)

bull Υπάρχουν επίσης και πολλές λαϊκές παραδόσεις συνδεδεμένες με την

Παναγία που σχετίζονται με τα γεγονότα της κύησης και του τοκετού

ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 18)

α) Η αναστήλωση των εικόνων

bull Εικονομαχία ο πόλεμος που ξέσπασε εναντίον των εικόνων επί Ισαύρων (8ος

-9ος

)

bull Τελικά επικράτησε η πίστη της Εκκλησίας στην 7η οικουμενική σύνοδο που

συγκάλεσε η Ειρήνη η Αθηναία (787 μΧ)

bull Επί Λέοντα 5ου

του Αρμενίου η εικονομαχία επανήλθε αλλά το 843 η Θεοδώρα

αναστήλωσε οριστικά τις εικόνες

bull Την αναστήλωση των εικόνων γιορτάζει η Εκκλησία μας την Κυριακή της

Ορθοδοξίας (Α΄ Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής Κυριακή μετά την Καθαρά

Δευτέρα) Στους ναούς λιτανεύονται οι εικόνες και διαβάζεται απόσπασμα από

το laquoΣυνοδικό της Ορθοδοξίαςraquo

bull Τα αίτια της εικονομαχίας ήταν

1 Πολιτικά

2 Κοινωνικά

3 Θρησκευτικά-πνευματικά (κυρίως)

bull Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός ως Θεός δεν εικονίζεται

διότι η θεότητα είναι αθέατη και συνεπώς απερίγραπτη Άρα οι εικόνες είναι

είδωλα

β) Η βαθύτερη έννοια της εικόνας

bull Στην εικόνα του Χριστού η Ορθόδοξη Εκκλησία εικονίζει το Σαρκωμένο Λόγο

(δηλ τις δύο φύσεις όπως ενώθηκαν στο πρόσωπο του Χριστού) Αυτό δείχνουν

και τα ονόματα που υπάρχουν στην εικόνα (Ιησούς Χριστός laquoὁ Ὤνraquo)

bull Η Παναγία απεικονίζεται επειδή είναι η μητέρα του (φορέας της χάριτος του

Αγίου Πνεύματος) και οι άγιοι απεικονίζονται γιατί είναι φίλοι Του (φορείς της

χάριτος του Αγίου Πνεύματος)

bull Οι εικόνες δεν είναι φωτογραφίες Τα πρόσωπα φανερώνουν την αγιότητα του

εικονιζόμενου προσώπου

bull Η θεία χάρη κάνει τις εικόνες να θαυματουργούν

bull Όταν προσκυνούμε τις άγιες εικόνες η τιμή δεν απευθύνεται στο υλικό (ξύλο και

χρώματα) αλλά όπως έγραψε ο Μέγας Βασίλειος laquoπρός τό πρωτότυπο

διαβαίνειraquo Σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη η ύλη αγιάζεται μετέχοντας στην άκτιστη χάρη του Θεού

bull Οι υπερασπιστές της ορθόδοξης πίστης κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας ήταν

ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης

γ) Η εικόνα στην ορθόδοξη παράδοση

bull Δύο σχολές εικονογραφικής τέχνης Μακεδονική (Θεσσαλονίκη-

Εμμανουήλ Πανσέληνος-ρεαλιστική κίνηση και έντονα χρώματα) και

Κρητική (Κρήτη-Θεοφάνης-αυστηρές ασκητικές μορφές και σκούρα

χρώματα)

bull Μεγαλύτερες συλλογές εικόνων Άγιο Όρος Σινά (όπου και η παλαιότερη

σωζόμενη εικόνα του 6ου

αιώνα)

bull Φώτης Κόντογλου αναβίωση της βυζαντινής τέχνης κατά τον 20ο αιώνα

Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΦΟΡΜΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ

(ΜΑΘΗΜΑ 19)

α) Η γιορτή των Αγίων Πάντων

bull Με την Κυριακή των Αγίων Πάντων κλείνει ο κύκλος των κινητών γιορτών που

αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου

bull Πρόκειται για την περίοδο του Τριωδίου (μέχρι το Μ Σάββατο) και την περίοδο

του Πεντηκοσταρίου (από την Κυριακή του Πάσχα ως την Κυριακή των

ΑγΠάντων)

bull Ο εορτασμός αυτός των Αγίων Πάντων γίνεται μια Κυριακή μετά την Πεντηκοστή για να τονιστεί ότι το Άγιο Πνεύμα φωτίζει και καθοδηγεί τους

ανθρώπους προς την αγιότητα

bull Η γιορτή των Αγίων Πάντων δίνει την ευκαιρία να τιμηθούν όλοι οι άγιοι και

εκείνοι που έμμειναν αφανείς αλλά και οι γνωστοί

bull Αρχικά η γιορτή περιοριζόταν μόνο στους μάρτυρες (4ος

αι) αλλά αργότερα

επεκτάθηκε στην τιμή όλων των αγίων Έτσι τιμούμε το Χριστό τον Πρόδρομο

την Παναγία τους οσίους τους ασκητές τους αγίους Πατέρες κα

β) Το μήνυμα της γιορτής των αγίων για τον πιστό

Η κοινή γιορτή των Αγίων μας υπενθυμίζει ότι όλοι αγωνίστηκαν για τον ίδιο

σκοπό την ένωσή τους με το Θεό

Επίσης οι Άγιοι μας προσκαλούν και εμάς σε αυτό τον αγώνα της ομοίωσης με

το Θεό Αυτό το νόημα έχει και ο ιδιαίτερος σύνδεσμος του καθένα μας με τον

άγιο του οποίου φέρουμε το όνομα

Οι άγιοι μεταφέρουν τη χάρη του Θεού σε εμάς Γι΄αυτό και εμείς ζητάμε την

ευχή τους και τη μεσιτεία τους

γ) Άγιος ο αληθινός άνθρωπος

Ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από το Θεό εξ΄αιτίας της εγωιστικής του

στάσης Θέλησε να γίνει Θεός χωρίς το Θεό

Αποτέλεσμα ήταν η αποκοπή του από το Θεό από τον συνάνθρωπο και από

τη φύση

Η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο αμαυρώθηκε (λερώθηκε μουτζουρώθηκε)

Όταν όμως ο άνθρωπος στραφεί προς το Θεό με πραγματική αγάπη και

ταπείνωση τότε αγωνίζεται και πετυχαίνει με τη χάρη του Θεού την ομοίωση με το Θεό την αγιότητα δηλαδή

Στα πρόσωπα των αγίων μας βλέπουμε τον αληθινό άνθρωπο εκείνον που

έπλασε ο θεός με προοπτική την θέωση

Ο άγιος δεν αγαπά μόνο το Θεό αλλά τον κάθε συνάνθρωπο χωρίς διάκριση

και όλη τη δημιουργία-φύση

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 21)

α) Ιστορία του Βαπτίσματος

bull Η ένταξή μας στο χώρο της Εκκλησίας γίνεται με το Βάπτισμα

bull Το σύστησε ο ίδιος ο Χριστός με την εντολή που έδωσε στους μαθητές του να

βαπτίζουν τους ανθρώπους στο όνομα της Αγίας Τριάδας

bull Ο ίδιος ο Χριστός βαπτίστηκε και η Βάπτισή Του έγινε τύπος του δικού μας

Βαπτίσματος

bull Στους πρώτους τέσσερις χριστιανικούς αιώνες οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι

Η κατήχησή τους διαρκούσε τρία χρόνια και τη νύχτα του Πάσχα βαπτίζονταν

ομαδικά Χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το στάδιο της κατήχησής

τους ακροώμενοι κατηχούμενοι και φωτιζόμενοι

bull Από τον 5ο αι και μετά επικράτησε ο νηπιοβαπτισμός και η κατήχηση του

παιδιού ανατέθηκε στον ανάδοχο και στους γονείς

β) Η τελετή του Βαπτίσματος

Πριν το Βάπτισμα ο ιερέας ο ανάδοχος και το νήπιο στέκονται στον πρόναο Εκεί

ο ιερέας σταυρώνει το παιδί στο όνομα της Αγίας Τριάδος εκφωνεί το όνομα και

διαβάζει ορισμένες ευχές

Έπειτα με στραμμένο το νήπιο προς τη δύση γίνεται η απόταξη-αποκήρυξη του

σατανά Ακολουθεί στροφή προς την ανατολή και γίνεται η σύνταξη με το

Χριστό η οποία επισφραγίζεται με την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

(του laquoΠιστεύωraquo)

Ακολουθούν διάφορες ευχές οι οποίες υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο

του αναδόχου ο οποίος ομολογεί την πίστη της Εκκλησίας για λογαριασμό του

νηπίου και φυσικά ζει καθημερινά τη ζωή της

Μετά ακολουθεί το κυρίως μυστήριο του Βαπτίσματος Πρώτα αγιάζεται το λάδι

με το οποίο αλείφεται το παιδί και έπειτα βυθίζεται στο αγιασμένο νερό της

κολυμπήθρας τρεις φορές Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση σημαίνει τη

συμμετοχή του βαπτιζόμενου στην τριήμερη ταφή και την Ανάσταση του

Χριστού Έπειτα χρίεται με Άγιο Μύρο και ντύνεται στα λευκά Ανήκει πια στο

Χριστό και την Εκκλησία

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν το καθένα ξεχωριστή σημασία το νερό

δηλώνει ότι ο πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία και αναγεννάται σε μια νέα

ζωή Το λάδι δηλώνει την πάλη εναντίον του κακού και της αμαρτίας Το

σταυροειδές κόψιμο των τριχών του κεφαλιού συμβολίζει ότι ο βαπτιζόμενος

ανήκει πια στο Χριστό όπως οι δούλοι την αρχαία εποχή στον κύριό τους

γ) Η θεολογία του Βαπτίσματος

Με τη Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας

Κατά την περιφορά γύρω από την κολυμπήθρα ψάλλεται ο στίχος laquoόσοι εις

Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθεraquo Αυτό σημαίνει πως αυτός που

βαπτίστηκε απαλλάχτηκε από την προπατορική αμαρτία και αν είναι μεγάλος

και από τις δικές του αμαρτίες

Γι΄ αυτό το Βάπτισμα λέγεται και laquoλουτρό παλιγγενεσίαςraquo δηλαδή αναγέννησης-

νέας δημιουργίας

Ξαναγεννιόμαστε δηλαδή μέσα σε έναν καινούριο κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η

συγχώρηση ο θάνατος της αμαρτίας και η πορεία προς τη Βασιλεία του Θεού

δ) Το μυστήριο του Χρίσματος

Στην Π Διαθήκη χρίονταν με έλαιο οι Βασιλείς οι προφήτες οι ιερείς πριν

αναλάβουν το έργο τους Ήταν σημάδι κλήσης και αφιέρωσης στο Θεό

Ο Κύριος είναι ο Μεσσίας (=χρισμένος) γιατί ως άνθρωπος χρίστηκε από το

Άγιο Πνεύμα κατά τη Βάπτισή του

Οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια

των βαπτιζομένων και τους μετέδιδαν έτσι το Άγιο Πνεύμα

Κατά τη Βάπτιση ο ιερέας χρίει με άγιο Μύρο το νεοφώτιστο σταυρώνοντας

όλα τα σημεία του σώματός του και λέγοντας laquoσφραγίς δωρεάς Πνεύματος

Αγίου Αμήνraquo Με αυτό δηλώνει τη δωρεά των χαρισμάτων του Αγίου

Πνεύματος

Με το Χρίσμα γινόμαστε κοινωνοί και μέτοχοι της ζωής του Χριστού

Έτσι ο καθένας μας γίνεται βασιλιάς που κυριαρχεί στα πάθη του ιερέας που

προσφέρει στο θεό πνευματικές θυσίες και προφήτης που διδάσκει τους

ανθρώπους

Επειδή αξιωθήκαμε να χριστούμε ονομαστήκαμε χριστιανοί

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΕΝΑΝΘΡΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 8)

α) Ο πανηγυρισμός των Χριστουγέννων και της Βάπτισης

bull Ως τα μέσα του 4ου

αιώνα τα Χριστούγεννα και η Βάπτιση του Κυρίου

γιορτάζονταν μαζί στις 6 Ιανουαρίου με το όνομα Επιφάνια ( φανέρωση

του Θεού)

bull Αργότερα οι δυο γιορτές χωρίστηκαν και τα Χριστούγεννα γιορτάζονται

στις 25 Δεκεμβρίου αντικαθιστώντας την εθνική γιορτή αφιερωμένη στο

θεό Ήλιο μια και ο Χριστός είναι για μας ο Ήλιος της Δικαιοσύνης

bull Τα Χριστούγεννα είναι η δεύτερη σε σημασία μετά το Πάσχα γιορτή

bull Τα Θεοφάνια έχουν ξεχωριστή λαμπρότητα γιατί γιορτάζουμε τη

φανέρωση της Αγίας Τριάδος και εγκαινιάζεται το δικό μας βάπτισμα

bull Σε κάθε γιορτή έχουμε τρία στάδια τα προεόρτια την προετοιμασία

δηλαδή την εορτή και τα μεθεόρτια που είναι ο απόηχος της γιορτής

Στα Χριστούγεννα τα προεόρτια είναι το σαρανταήμερο της νηστείας που

είναι αφιερωμένο στους προφήτες και τους προπάτορες του Χριστού Η

κυρίως γιορτή είναι η 25η Δεκεμβρίου Τα μεθεόρτια περιλαμβάνουν τις

γιορτές του Δωδεκαημέρου και ολοκληρώνονται με τη γιορτή της

Υπαπαντής

β) Το γεγονός της ενανθρώπισης

Ονομάζεται μυστήριο που δεν ερευνάται αλλά φανερώνεται στους πιστούς

Ο Χριστός είναι ιστορικό πρόσωπο που γεννήθηκε όταν αυτοκράτορας ήταν ο

Οκταβιανός Αύγουστος και βασιλιάς της Ιουδαίας ο Ηρώδης

Ο Χριστός κατεβαίνει από τον ουρανό παραμένοντας ως Υιός του Θεού στους

κόλπους του Θεού Πατρός

γ) Ο σκοπός της ενανθρώπισης

Ο σκοπός αναγγέλεται από τον άγγελο στον Ιωσήφ laquoαυτός θα σώσει τους ανθρώπους από τις αμαρτίες τουςraquoΣκοπός είναι η επανόρθωση και η ανύψωση με τη Σάρκωσή του ο Χριστός επανορθώνει το σφάλμα του Αδάμ και

ανοίγει πάλι τον Παράδεισο Αναστηλώνει την θεϊκή εικόνα του Ανθρώπου και

καταργεί τη φθορά και το θάνατο

Η ενσάρκωση του Χριστού είναι γεγονός ύψιστης ταπείνωσης ελευθερίας και αγάπης

ΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 9)

α) Γιορτάζοντας τα γεγονότα της ζωής του Χριστού

bull Τα σπουδαιότερα γεγονότα της ζωής του Χριστού αποτυπώνονται στις

γιορτές κινητές και ακίνητες

bull Έτσι πορευόμαστε μαζί Του στο έργο της Σωτηρίας

bull Το ευαγγελικό ανάγνωσμα που ακούμε στη θ Λειτουργία αναφέρεται στη

διδασκαλία στα θαύματα και σε γεγονότα της ζωής του Χριστού

β) Το κήρυγμα του Χριστού μέσα από τη λατρεία

Είναι κήρυγμα σωτηρίας από την αμαρτία και όχι μια θρησκευτική

ενημέρωση

Απομακρύνει τον άνθρωπο από κάθε είδους ειδωλολατρία

Δίνει ελπίδα και χαρά στον κουρασμένο και ταλαιπωρημένο

άνθρωπο

Δίνει το μήνυμα της ειρήνης της καρδιάς μας και ευρύτερα όλου

του κόσμου

Μας αποκαλύπτει το Θεό Πατέρα και φανερώνει τη Βασιλεία του

Θεού

γ) Οι λατρευτικές αναμνήσεις των θαυμάτων του Κυρίου

Ο Χριστός δίνει με τα θαύματά του όχι μόνο τη σωματική υγεία αλλά και την

ψυχική Δηλαδή τη συνειδητοποίηση της αμαρτίας την ανάγκη- ευκαιρία για

μετάνοια και πνευματική πρόοδο

laquoΠΡΟΣΚΥΝΟΥΜΕΝ ΣΟΥ ΤΑ ΠΑΘΗ ΧΡΙΣΤΕraquo (ΜΑΘΗΜΑ 10)

α) Οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας

bull Η εβδομάδα πριν από το Πάσχα ονομάζεται Μεγάλη

bull Από την Κυριακή των Βαϊων και κάθε βράδυ ψάλλεται ο όρθρος της

επόμενης μέρας

bull Μ Δευτέρα αφιερωμένη στη ζωή του πάγκαλου Ιωσήφ και στο

περιστατικό με την άκαρπη συκιά

bull Μ Τρίτη παραβολές των δέκα παρθένων και των ταλάντων

bull Μ Τετάρτη αφιερωμένη στην αμαρτωλή γυναίκα

bull Μ Πέμπτη γιορτάζουμε τον ιερό Νιπτήρα το Μυστικό Δείπνο την

προσευχή του Χριστού και την προδοσία του Ιούδα

bull Μ Παρασκευή τα Πάθη του Κυρίου μας

bull Μ Σάββατο την ταφή του Χριστού και την κάθοδό του στον Άδη

β) Το βαθύτερο νόημα της Σταύρωσης του Χριστού

Ο Κύριος θυσιάστηκε για χάρη μας

Θυσιάστηκε για να απαλλαγούμε από το θάνατο

Συγχώρησε τον άνθρωπο για την αμαρτία του και τον συμφιλίωσε

με το Θεό

Πάτησε με το θάνατό του το θάνατο και το διάβολο

Θεμελίωσε την Εκκλησία

γ) Συμμετοχή του πιστού στο Πάθος του Χριστού

Για να συμπορευτούμε με το Χριστό στο πάθος του θα πρέπει να καθαρίσουμε

τον εαυτό μας από τις αμαρτίες έτσι θα καταφέρουμε να Τον ακολουθήσουμε

προς τη Βασιλεία των Ουρανών Με καθαρή καρδιά θα μπορέσουμε να

συμμετάσχουμε στην Ανάστασή Του

Ο αγώνας μας ενισχύεται όταν κοινωνούμε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού

Τότε συμμετέχουμε προσωπικά στο μυστικό Δείπνο

Οφείλουμε να μιμηθούμε τον Κύριό μας (ι Νιπτήρας) στην ταπείνωση και στη

διακονία προς το συνάνθρωπο Αυτή είναι η μεγάλη προϋπόθεση για να γίνουμε

κοινωνοί στο Μυστικό Του Δείπνο

Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 11)

Στους ύμνους της Μ Εβδομάδας παρακαλούμε το Χριστό να μας δείξει την

Ανάστασή Του Αυτό είναι το μυστήριο του Σταυρού μυστήριο λύπης και

χαράς (χαρμολύπη)

α) Η συμμετοχή στηνΑνάσταση

Η χαρά της γιορτής δεν περιορίζεται μόνο στις υλικές απολαύσεις

Ο πιστός συμμετέχοντας στην αναστάσιμη Λειτουργία ακτινοβολεί

την μόνη αλήθεια laquo Χριστός Ανέστηraquo

Παράδειγμα ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ ο οποίος χαιρετούσε

καθημερινά με την έκφραση laquoΧριστός Ανέστη Χαρά μουraquo

β) Το νόημα της Ανάστασης

Η βάση της πίστης μας είναι η Ανάσταση του Χριστού Γιrsquo αυτό ο απ

Παύλος υποστηρίζει πως αν ο Χριστός δεν αναστήθηκε τότε είναι laquoκενόνraquo

χωρίς περιεχόμενο δηλαδή το κήρυγμα του Χριστιανισμού

Στην Ανάσταση στηρίχθηκαν οι μάρτυρες της πίστης και οι ομολογητές

Στην Ανάσταση στηρίζεται και η προσδοκία μας για την κοινή ανάσταση

όλων κατά τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού

Ο Χριστός χαρακτηρίζεται ως ο laquoπρωτότοκος εκ των νεκρώνraquo γιατί

αναστήθηκε πρώτος δίνοντάς μας την ελπίδα και τη σιγουριά ότι το σώμα

μας που πεθαίνει και διαλύεται προσωρινά θα αναστηθεί πνευματικό και

άφθαρτο και θα ενωθεί με την ψυχή μας

γ) Η γιορτή της Ανάστασης

Γιορτάζουμε και πανηγυρίζουμε το αδειανό μνημείο το οποίο έγινε

πέρασμα για τον Παράδεισο και την αιώνια ζωή

δ) Η ενότητα των πιστών με το Χριστό

Ζώντας τη ζωή της Εκκλησίας μέσα από τη θεία Μετάληψη τη μετάνοια

την προσευχή τη νηστεία τον καθημερινό αγώνα κατά των παθών του ο

χριστιανός συμμετέχει στη ζωή του Χριστού στο Πάθος και την Ανάσταση

Του

laquoΘΑΝΑΤΟΥ ΕΟΡΤΑΖΟΜΕΝ ΝΕΚΡΩΣΙΝraquo (ΜΑΘΗΜΑ 12)

α) Το φοβερό μυστήριο του θανάτου

Ο θάνατος είναι έξω από τη θέληση του Θεού

Είναι αποτέλεσμα της πτώσης (=της απομάκρυνσης του

ανθρώπου από το Θεό της αμαρτίας)

Ο χωρισμός του ανθρώπου από το Θεό ονομάζεται πνευματικός

θάνατος ο οποίος προκάλεσε και το σωματικό θάνατο

Ως χριστιανοί πιστεύουμε πως ο σωματικός θάνατος αποτελεί

οικονομία- ευεργεσία Θεού για να μη γίνει αθάνατο το κακό

β) Το νόημα του θανάτου

Ο σωματικός θάνατος είναι ο πρόσκαιρος χωρισμός της ψυχής από το

σώμα μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού

Η ανθρώπινη σάρκα νεκρώνεται η ψυχή όμως παραμένει άφθαρτη και

αθάνατη περιμένοντας το παράγγελμα του Χριστού για να ενωθεί ξανά με

το αναστημένο σώμα στη Δευτέρα Παρουσία

Η αιώνια ζωή θα είναι μια άλλη- διαφορετική ζωή που μας περιμένει κατά

τη Δευτέρα Παρουσία θα είναι όμως συνέχεια της ζωής μας στον κόσμο

Γι΄ αυτό κάθε στιγμή της επίγειας ζωής μας έχει μεγάλη σημασία γιατί

από τον τρόπο που ζούμε κρίνεται η σωτηρία μας

γ) Η ανθρώπινη laquoαθανασίαraquo

bull Αθάνατος είναι μόνο ο Θεός

bull Η αθανασία χαρίστηκε από το Θεό στον άνθρωπο

bull Αθανασία δεν είναι απλή επιβίωση αλλά μετοχή στον Παράδεισο

που είναι η αιώνια επικοινωνία με το Θεό

bull Οι άγιοί μας με τα άφθαρτα λείψανα μας βεβαιώνουν ήδη από

αυτή τη ζωή την αλήθεια της αιωνιότητας και τη νίκη του Χριστού

πάνω στη φθορά και το θάνατο

δ) Η μετάβαση από το θάνατο στη ζωή

Ο θάνατος μέσα στην ορθόδοξη παράδοση ονομάζεται κοίμηση και οι

χώροι ταφής κοιμητήρια Αυτό συμβαίνει γιατί όσο και αν το γεγονός του

θανάτου είναι για όλους μας οδυνηρό δεν θεωρείται το τέλος της

ανθρώπινης ύπαρξης επειδή η Ανάσταση του Χριστού μας δίνει την

ελπίδα τη βεβαιότητα και την προσδοκία και της δικής μας ανάστασης

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΑΘΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΟ

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ (ΜΑΘΗΜΑ 13)

α) Το νόημα της γιορτής της Μεταμόρφωσης

bull Στο όρος Θαβώρ ο Χριστός laquoμεταμορφώθηκεraquo (άλλαξε

μορφή)φανερώνοντας τη θεότητά Του

bull Η δόξα του Χριστού φανερώθηκε στη Μεταμόρφωση με το άκτιστο φως

bull Η ουσία του Θεού είναι laquoαπρόσιτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να την

πλησιάσουμε) και laquoαμέθεκτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να συμμετέχουμε

σ΄αυτή)

bull Ο Θεός όμως μας δίνει τη δυνατότητα να τον γνωρίσουμε όσο μας είναι

δυνατό μέσα από τις ενέργειές Του που είναι προσιτές και μεθεκτές (μπορούμε δηλαδή να τις αντιληφθούμε και να συμμετέχουμε σ΄ αυτές)

bull Ενέργειες είναι οι πράξεις του Θεού με τις οποίες αποκαλύπτει τον εαυτό

Του στον άνθρωπο

bull Οι ενέργειες αυτές είναι άκτιστες αλλά αντιληπτές στον άνθρωπο(πχ το

φως που είδαν οι μαθητές στο Θαβώρ ήταν άκτιστο δεν είχε σχέση με το

φυσικό φως γιατί είναι υπερφυσικό και αιώνιο)

bull Η θέα του ακτίστου φωτός λέγεται laquoθεοπτίαraquo (=βλέπω το Θεό) και

ταυτίζεται με τη θέωση την ένωση με το Θεό (=την αγιότητα)

β) Η γνώση του Θεού στην Π Διαθήκη

Στην ΠΔ ο Θεός φανερωνόταν μέσα από σύμβολα (φωτιά άνεμος) που ήταν

άκτιστα και όχι φυσικά φαινόμενα Οι άγιοι της Π Διαθήκης δεν έφτασαν στην

πλήρη θεογνωσία γιατί τότε υπήρχε ο θάνατος και ο Άδης τα οποία

καταργήθηκαν με τον ερχομό του Χριστού

γ) Ο Χριστός η ένσαρκη φανέρωση του Θεού στον κόσμο

bull Με τη Σάρκωση του Χριστού ο Θεός μπαίνει μέσα στην ιστορία Στο

πρόσωπο του Θεανθρώπου Χριστού μπορούμε να τον γνωρίσουμε

bull Η Εκκλησία ως σώμα Χριστού είναι ο χώρος όπου ο άνθρωπος μπορεί να

ενωθεί με το Χριστό και να τον γνωρίσει κατά τρόπο βιωματικό

bull Ο τρόπος αυτός είναι η συμμετοχή μας στα μυστήρια της Εκκλησίας και

κυρίως στη Θ Ευχαριστία όπου ο πιστός ενώνεται πραγματικά με το Σώμα

και το Αίμα του Θεανθρώπου κι έτσι έχει την πλήρη και αληθινή γνώση του

Θεού

bull Με την πνευματική ζωή (άσκηση συμμετοχή στα μυστήρια) ο πιστός

φτάνει σιγά- σιγά στη θέωση όπως οι άγιοί μας που ζουν ενωμένοι με το

Χριστό

Ο ΤΡΙΑΔΙΚΟΣ ΘΕΟΣ ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ

ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ (ΜΑΘΗΜΑ 14)

α) Το περιεχόμενο της γιορτής της Πεντηκοστής

bull Σαράντα μέρες μετά την Ανάσταση του Χριστού η Εκκλησία μας γιορτάζει

την Ανάληψή Του στους ουρανούς

bull Παρόντες στην Ανάληψη ήταν 120 περίπου πρόσωπα (μαθητές μαθήτριες

και η Παναγία μας)οι οποίοι ήταν η πρώτη κοινωνία πιστών και θα

συνέχιζαν το έργο του Χριστού

bull Δέκα μέρες μετά την Ανάληψη και πενήντα (50)μετά την Ανάσταση έχουμε

το γεγονός της Πεντηκοστής που είναι το θεμέλιο ζωής της Εκκλησίας

bull Με την laquoκάθοδοraquo του Αγίου Πνεύματος πραγματοποιήθηκε η υπόσχεση

του Χριστού προς τους μαθητές Του ότι δεν θα τους αφήσει μόνους

laquoορφανούςraquo όπως είπε αλλά θα τους στείλει άλλον laquoΠαράκλητοraquo

(=αυτός που παρηγορεί) ο οποίος θα τους οδηγήσει στην αλήθεια και θα

τους διδάξει τα πάντα

bull Το Άγιο Πνεύμα είναι ο νέος Παράκλητος που θα παραμείνει στην

Εκκλησία και θα την εμπνέει με τη χάρη του ως το τέλος της ιστορίας

bull Την ημέρα της Πεντηκοστής έχουμε την ίδρυση της Εκκλησίας Μετά το

γεγονός αυτό οι απόστολοι μιλούν στον κόσμο για το Χριστό και την

Ανάστασή Του και βαπτίζονται οι πρώτοι πιστοί

bull Ο φωτισμός των μαθητών γίνεται η αρχή του φωτισμού όλης της

οικουμένης Το Άγιο Πνεύμα δίνει την αληθινή σοφία στους αποστόλους

και το χάρισμα να διδάξουν σ΄ ολόκληρο τον κόσμο

bull Η σύγχυση της Βαβέλ γίνεται ενότητα μέσα στην Εκκλησία με τη Χάρη του

Αγ Πνεύματος

β) Ο Τριαδικός Θεός

Το γεγονός της Πεντηκοστής είναι ακόμη μία φανέρωση του Τριαδικού Θεού Ο

Θεός είναι μία ουσία αλλά τρία Πρόσωπα ( Πατήρ Υιός και Άγιο Πνεύμα)που

είναι μεταξύ τους laquoομοούσιαraquo (έχουν τη μια ουσία από κοινού)

Είναι ίσα ομότιμα και ισότιμα Κάθε Πρόσωπο είναι ολόκληρος και τέλειος

Θεός

Ο Πατέρας είναι αγέννητος Ο Υιός laquoγεννάταιraquo αιώνια από τον Πατέρα και το

Πνεύμα laquoεκπορεύεταιraquo από τον Πατέρα

Η Αγία τριάδα είναι πρότυπο ζωής για μας τους ανθρώπους Όλοι οι άνθρωποι

είμαστε ομοούσιοι μεταξύ μας και καλούμαστε να γίνουμε ισότιμοι και ίσοι σε

μια κοινωνία αδελφοσύνης χωρίς ταξικές διαφορές

Οι διαφορές στην ανθρώπινη κοινωνία προέρχονται από την αμαρτία μας και την

έλλειψη αγαπητικής σχέσης μεταξύ των ανθρώπων

γ) Άγιο Πνεύμα και λατρεία

bull Μέσα στη λατρεία η χάρη του Αγίου Πνεύματος μεταδίδεται σε ολόκληρη

την κτίση Τα υλικά στοιχεία ( ψωμί κρασί κα) αγιάζονται και

εντάσσονται στη Βασιλεία του Θεού

bull Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος τελούνται όλα τα Μυστήρια της

Εκκλησίας μας(πχ το ψωμί και το κρασί μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα

Χριστού στην εξομολόγηση έχουμε την άφεση των αμαρτιών μας στον

αγιασμό το νερό γίνεται άφθαρτο)

δ) Εκκλησία και θεία χάρη

bull Η Εκκλησία είναι χώρος θεραπείας και αναγέννησης όποτε ο άνθρωπος

τραυματιστεί από την αμαρτία

bull Κάθε πιστός καλείται με τη χάρη του Τριαδικού Θεού να γίνει άγιος(

αγιοπνευματικός άνθρωπος =κατοικία του Αγίου Πνεύματος) ώστε η

κοινωνία μας να γίνει κοινωνία αγίων

Για την ερμηνεία της εικόνας της Πεντηκοστής διαβάστε με συντομία το

σχόλιο του βιβλίου σελ79- 80

ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ η ουσία της Εκκλησίας

(ΜΑΘΗΜΑ 15)

α) Η εξάπλωση της Εκκλησίας

bull Μετά την Πεντηκοστή δημιουργείται η νέα πραγματικότητα η Εκκλησία

bull Οι βαπτισμένοι πιστοί των Ιεροσολύμων έχουν ως κέντρο της ζωής τους τη

λατρεία και την προσευχή

bull Ζουν με πνεύμα αδελφοσύνης και αγάπης και τελούν καθημερινά τη Θ

Ευχαριστία

bull Τα επόμενα χρόνια οι Απόστολοι βγαίνουν από τα όρια του Ισραήλ και η

Εκκλησία σιγά ndash σιγά επεκτείνεται σ΄ όλο το γνωστό τότε κόσμο

bull Οι αντιδράσεις και οι διωγμοί δεν έλειψαν Έτσι τους τρεις πρώτους

χριστιανικούς αιώνες έχουμε laquoνέφηraquo μαρτύρων οι οποίοι έδωσαν το αίμα

τους για το Χριστό

bull Επίσης έχουμε τους Αποστολικούς Πατέρες οι οποίοι ξεκαθάρισαν τη

διδασκαλία της Εκκλησίας και τους Απολογητές που υπερασπίστηκαν την

πίστη όταν αυτή επικρίθηκε

β) Η σύναξη της Θ Ευχαριστίας και η Εκκλησία

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1Είμαστε ένα σώμα το Σώμα του Χριστού όπως λέει ο απ Παύλος

2Αφού είμαστε ενωμένοι με το Χριστό είμαστε ενωμένοι και μεταξύ μας Αυτό

φαίνεται όταν κοινωνούμε από το ίδιο ποτήριο τον έναν Άρτο το Χριστό δηλαδή Αυτό

όμως προϋποθέτει τη μεταξύ μας ειρήνη και αγάπη για τα οποία η Εκκλησία

προσεύχεται σε κάθε θ Λειτουργία Επίσης προσεύχεται όχι μόνο για τους παρόντες

στη Λειτουργία αλλά και για αυτούς που απουσιάζουν και ακόμα και για τους εχθρούς

3Η λειτουργία δεν είναι έργο μόνο των ιερέων αλλά ολοκλήρου του λαού (λείτος =λαός+ έργον)Δεν παρακολουθούμε αλλά συμμετέχουμε με τα laquoΚύριε ελέησονraquo με

την απαγγελία του laquoΠιστεύωraquo κα

4Μέσα στη Θ Λειτουργία ο χρόνος καταργείται Ζούμε ένα διαρκές παρόν

συmicroπορευόmicroενοι microε το Χριστό και προγευόmicroαστε τη Βασιλεία του Θεού

5 Με όλα αυτά ζούmicroε την πίστη microας παίρνουmicroε τη χάρη του Θεού και είmicroαστε ενωmicroένοι microαζί του

Γ Το έργο της Εκκλησίας

bull Έτσι λοιπόν η Εκκλησία μας αγιάζει (μας δίνει το Άγιο Πνεύμα στη ζωή μας) μας

διδάσκει (ακούμε το λόγο του Θεού ο οποίος ερμηνεύεται με το κήρυγμα) και

μας ποιμαίνει (μας καθοδηγεί με τους πνευματικούς ποιμένες= ιερείς οι οποίοι

φροντίζουν για τις πνευματικές αλλά και για τις υλικές ανάγκες των ενοριτών

τους)

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 16)

α) Οι γιορτές της Παναγίας

bull Οι ορθόδοξοι χριστιανοί τιμούν ιδιαίτερα τη Θεοτόκο Στο πρόσωπό της τιμάται ο

άνθρωπος η γυναίκα η μητέρα

bull Οι Θεομητορικές γιορτές είναι

1 Το Γενέθλιο της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου)7ος

αι Γεννήθηκε από γονείς

προχωρημένης τον Ιωακείμ και την Άννα

2 Τα Εισόδια της Παναγίας (21 Νοεμβρίου) 6ος

αι Η Παναγία μας οδηγήθηκε

σε ηλικία τριών χρόνων από τους γονείς της στο ναό του Ηρώδη όπου και

παρέμεινε ως τα 14 χρόνια της

3 Σύναξη της Θεοτόκου (26 Δεκεμβρίου)Τιμητική γιορτή προς το πρόσωπο

που γέννησε το Χριστό

4 Ο Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου) 4ος

αι (αρχαιότερη)Υπολογίστηκε να

γιορτάζεται 9 μήνες πριν τα Χριστούγεννα

5 Η Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) 5ος

αι Αυτοκράτορας Μαρκιανός

ο οποίος έχτισε ναό στη Γεσθημανή

bull Μόνο ο Ευαγγελισμός αναφέρεται στην Κ Διαθήκη Πληροφορίες για τις

υπόλοιπες γιορτές έχουν διασωθεί μέσα από την Παράδοση της Εκκλησίας

β) Οι ακολουθίες προς τιμήν της Θεοτόκου

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1 Ο Ακάθιστος Ύμνος Είναι το υμνολογικό κείμενο που χρησιμοποιείται

πολύ συχνά στην λατρεία της Εκκλησίας μας Διαβάζεται στα μοναστήρια

καθημερινά Τη Μ Σαρακοστή κάθε Παρασκευή ψάλλεται σε κάθε ορθόδοξο

ναό Ποιητής είναι μάλλον ο Ρωμανός ο Μελωδός 6ος

αι Επεξεργάζεται το θέμα

της Σάρκωσης του Κυρίου τονίζοντας ιδιαίτερα τον Ευαγγελισμό

2 Ο Μικρός και ο Μεγάλος Παρακλητικός κανόνας Ψάλλονται εναλλάξ

τις 13 πρώτες μέρες του Αυγούστου Τονίζουν ιδιαίτερα τη θέση της Παναγίας

μας ως μεσίτρια μεταξύ θεού και ανθρώπων και εκφράζουν ευλάβεια για το

γεγονός της Κοίμησης

3 Επίσης υπάρχουν πάρα πολλοί ύμνοι στις ακολουθίες της Εκκλησίας που

ονομάζονται Θεοτοκία όπως και διάφορες ευχές που απευθύνονται

αποκλειστικά στην Παναγία ζητώντας τη βοήθειά της για διάφορα ζητήματα

γ) Η θέση της Θεοτόκου στο σχέδιο της θείας Οικονομίας

bull Με την Παναγία μας έχουμε τη φανέρωση του laquoμυστηρίου που υπήρχε

πριν από αιώνεςraquo Η Σάρκωση ο Θάνατος και η Ανάσταση του Υιού και

Λόγου του Θεού που μας έφερε τη Σωτηρία

bull Ο Θεός για να σαρκωθεί ζήτησε την ανθρώπινη συνεργασία Η Θεοτόκος

είπε το μεγάλο laquoναιraquo γι΄ αυτό θεωρείται γέφυρα μεταξύ Θεού και

ανθρώπων και μεσίτρια

bull Ονομάζεται Θεοτόκος γιατί γέννησε τον αληθινό Θεό και όχι κάποιον απλό

άνθρωπο όπως υποστήριξαν κάποιοι αιρετικοί

bull Ονομάζεται Αειπάρθενος γιατί παρέμεινε παρθένος και κατά τη σύλληψη

του Χριστού και κατά τη γέννησή του και μετά τη γέννηση

bull Ονομάζεται Παναγία γιατί έλαβε το χάρισμα της πλήρους αγιότητας την

ώρα του Ευαγγελισμού Δεν γεννήθηκε απαλλαγμένη από το προπατορικό

αμάρτημα όπως υποστηρίζουν οι Ρωμαιοκαθολικοί

bull Σύμφωνα με την ορθόδοξη Παράδοση ο θάνατός της συνέβη πραγματικά

και μετά το σώμα της laquoμετέστηraquo στον ουρανό διότι τότε έγινε άφθαρτο Σε

αντίθεση με την αντίληψη των Ρωμαιοκαθολικών ότι αναλήφθηκε με το

σώμα της στον ουρανό

δ) Η ευσέβεια του ελληνικού λαού προς τη Θεοτόκο

bull Ο ελληνικός λαός σέβεται ιδιαίτερα την Παναγία μας ώστε της αποδίδει

περισσότερες από επτακόσιες επωνυμίες

bull Σε όλες τις δοκιμασίες που υπέστη το έθνος μας η παναγία ήταν πάντοτε

παρούσα καταφύγιο και ελπίδα των πιστών (28 Οκτωβρίου Κοίμηση-

βύθιση της Έλλης κα)

bull Υπάρχουν επίσης και πολλές λαϊκές παραδόσεις συνδεδεμένες με την

Παναγία που σχετίζονται με τα γεγονότα της κύησης και του τοκετού

ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 18)

α) Η αναστήλωση των εικόνων

bull Εικονομαχία ο πόλεμος που ξέσπασε εναντίον των εικόνων επί Ισαύρων (8ος

-9ος

)

bull Τελικά επικράτησε η πίστη της Εκκλησίας στην 7η οικουμενική σύνοδο που

συγκάλεσε η Ειρήνη η Αθηναία (787 μΧ)

bull Επί Λέοντα 5ου

του Αρμενίου η εικονομαχία επανήλθε αλλά το 843 η Θεοδώρα

αναστήλωσε οριστικά τις εικόνες

bull Την αναστήλωση των εικόνων γιορτάζει η Εκκλησία μας την Κυριακή της

Ορθοδοξίας (Α΄ Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής Κυριακή μετά την Καθαρά

Δευτέρα) Στους ναούς λιτανεύονται οι εικόνες και διαβάζεται απόσπασμα από

το laquoΣυνοδικό της Ορθοδοξίαςraquo

bull Τα αίτια της εικονομαχίας ήταν

1 Πολιτικά

2 Κοινωνικά

3 Θρησκευτικά-πνευματικά (κυρίως)

bull Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός ως Θεός δεν εικονίζεται

διότι η θεότητα είναι αθέατη και συνεπώς απερίγραπτη Άρα οι εικόνες είναι

είδωλα

β) Η βαθύτερη έννοια της εικόνας

bull Στην εικόνα του Χριστού η Ορθόδοξη Εκκλησία εικονίζει το Σαρκωμένο Λόγο

(δηλ τις δύο φύσεις όπως ενώθηκαν στο πρόσωπο του Χριστού) Αυτό δείχνουν

και τα ονόματα που υπάρχουν στην εικόνα (Ιησούς Χριστός laquoὁ Ὤνraquo)

bull Η Παναγία απεικονίζεται επειδή είναι η μητέρα του (φορέας της χάριτος του

Αγίου Πνεύματος) και οι άγιοι απεικονίζονται γιατί είναι φίλοι Του (φορείς της

χάριτος του Αγίου Πνεύματος)

bull Οι εικόνες δεν είναι φωτογραφίες Τα πρόσωπα φανερώνουν την αγιότητα του

εικονιζόμενου προσώπου

bull Η θεία χάρη κάνει τις εικόνες να θαυματουργούν

bull Όταν προσκυνούμε τις άγιες εικόνες η τιμή δεν απευθύνεται στο υλικό (ξύλο και

χρώματα) αλλά όπως έγραψε ο Μέγας Βασίλειος laquoπρός τό πρωτότυπο

διαβαίνειraquo Σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη η ύλη αγιάζεται μετέχοντας στην άκτιστη χάρη του Θεού

bull Οι υπερασπιστές της ορθόδοξης πίστης κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας ήταν

ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης

γ) Η εικόνα στην ορθόδοξη παράδοση

bull Δύο σχολές εικονογραφικής τέχνης Μακεδονική (Θεσσαλονίκη-

Εμμανουήλ Πανσέληνος-ρεαλιστική κίνηση και έντονα χρώματα) και

Κρητική (Κρήτη-Θεοφάνης-αυστηρές ασκητικές μορφές και σκούρα

χρώματα)

bull Μεγαλύτερες συλλογές εικόνων Άγιο Όρος Σινά (όπου και η παλαιότερη

σωζόμενη εικόνα του 6ου

αιώνα)

bull Φώτης Κόντογλου αναβίωση της βυζαντινής τέχνης κατά τον 20ο αιώνα

Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΦΟΡΜΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ

(ΜΑΘΗΜΑ 19)

α) Η γιορτή των Αγίων Πάντων

bull Με την Κυριακή των Αγίων Πάντων κλείνει ο κύκλος των κινητών γιορτών που

αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου

bull Πρόκειται για την περίοδο του Τριωδίου (μέχρι το Μ Σάββατο) και την περίοδο

του Πεντηκοσταρίου (από την Κυριακή του Πάσχα ως την Κυριακή των

ΑγΠάντων)

bull Ο εορτασμός αυτός των Αγίων Πάντων γίνεται μια Κυριακή μετά την Πεντηκοστή για να τονιστεί ότι το Άγιο Πνεύμα φωτίζει και καθοδηγεί τους

ανθρώπους προς την αγιότητα

bull Η γιορτή των Αγίων Πάντων δίνει την ευκαιρία να τιμηθούν όλοι οι άγιοι και

εκείνοι που έμμειναν αφανείς αλλά και οι γνωστοί

bull Αρχικά η γιορτή περιοριζόταν μόνο στους μάρτυρες (4ος

αι) αλλά αργότερα

επεκτάθηκε στην τιμή όλων των αγίων Έτσι τιμούμε το Χριστό τον Πρόδρομο

την Παναγία τους οσίους τους ασκητές τους αγίους Πατέρες κα

β) Το μήνυμα της γιορτής των αγίων για τον πιστό

Η κοινή γιορτή των Αγίων μας υπενθυμίζει ότι όλοι αγωνίστηκαν για τον ίδιο

σκοπό την ένωσή τους με το Θεό

Επίσης οι Άγιοι μας προσκαλούν και εμάς σε αυτό τον αγώνα της ομοίωσης με

το Θεό Αυτό το νόημα έχει και ο ιδιαίτερος σύνδεσμος του καθένα μας με τον

άγιο του οποίου φέρουμε το όνομα

Οι άγιοι μεταφέρουν τη χάρη του Θεού σε εμάς Γι΄αυτό και εμείς ζητάμε την

ευχή τους και τη μεσιτεία τους

γ) Άγιος ο αληθινός άνθρωπος

Ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από το Θεό εξ΄αιτίας της εγωιστικής του

στάσης Θέλησε να γίνει Θεός χωρίς το Θεό

Αποτέλεσμα ήταν η αποκοπή του από το Θεό από τον συνάνθρωπο και από

τη φύση

Η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο αμαυρώθηκε (λερώθηκε μουτζουρώθηκε)

Όταν όμως ο άνθρωπος στραφεί προς το Θεό με πραγματική αγάπη και

ταπείνωση τότε αγωνίζεται και πετυχαίνει με τη χάρη του Θεού την ομοίωση με το Θεό την αγιότητα δηλαδή

Στα πρόσωπα των αγίων μας βλέπουμε τον αληθινό άνθρωπο εκείνον που

έπλασε ο θεός με προοπτική την θέωση

Ο άγιος δεν αγαπά μόνο το Θεό αλλά τον κάθε συνάνθρωπο χωρίς διάκριση

και όλη τη δημιουργία-φύση

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 21)

α) Ιστορία του Βαπτίσματος

bull Η ένταξή μας στο χώρο της Εκκλησίας γίνεται με το Βάπτισμα

bull Το σύστησε ο ίδιος ο Χριστός με την εντολή που έδωσε στους μαθητές του να

βαπτίζουν τους ανθρώπους στο όνομα της Αγίας Τριάδας

bull Ο ίδιος ο Χριστός βαπτίστηκε και η Βάπτισή Του έγινε τύπος του δικού μας

Βαπτίσματος

bull Στους πρώτους τέσσερις χριστιανικούς αιώνες οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι

Η κατήχησή τους διαρκούσε τρία χρόνια και τη νύχτα του Πάσχα βαπτίζονταν

ομαδικά Χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το στάδιο της κατήχησής

τους ακροώμενοι κατηχούμενοι και φωτιζόμενοι

bull Από τον 5ο αι και μετά επικράτησε ο νηπιοβαπτισμός και η κατήχηση του

παιδιού ανατέθηκε στον ανάδοχο και στους γονείς

β) Η τελετή του Βαπτίσματος

Πριν το Βάπτισμα ο ιερέας ο ανάδοχος και το νήπιο στέκονται στον πρόναο Εκεί

ο ιερέας σταυρώνει το παιδί στο όνομα της Αγίας Τριάδος εκφωνεί το όνομα και

διαβάζει ορισμένες ευχές

Έπειτα με στραμμένο το νήπιο προς τη δύση γίνεται η απόταξη-αποκήρυξη του

σατανά Ακολουθεί στροφή προς την ανατολή και γίνεται η σύνταξη με το

Χριστό η οποία επισφραγίζεται με την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

(του laquoΠιστεύωraquo)

Ακολουθούν διάφορες ευχές οι οποίες υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο

του αναδόχου ο οποίος ομολογεί την πίστη της Εκκλησίας για λογαριασμό του

νηπίου και φυσικά ζει καθημερινά τη ζωή της

Μετά ακολουθεί το κυρίως μυστήριο του Βαπτίσματος Πρώτα αγιάζεται το λάδι

με το οποίο αλείφεται το παιδί και έπειτα βυθίζεται στο αγιασμένο νερό της

κολυμπήθρας τρεις φορές Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση σημαίνει τη

συμμετοχή του βαπτιζόμενου στην τριήμερη ταφή και την Ανάσταση του

Χριστού Έπειτα χρίεται με Άγιο Μύρο και ντύνεται στα λευκά Ανήκει πια στο

Χριστό και την Εκκλησία

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν το καθένα ξεχωριστή σημασία το νερό

δηλώνει ότι ο πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία και αναγεννάται σε μια νέα

ζωή Το λάδι δηλώνει την πάλη εναντίον του κακού και της αμαρτίας Το

σταυροειδές κόψιμο των τριχών του κεφαλιού συμβολίζει ότι ο βαπτιζόμενος

ανήκει πια στο Χριστό όπως οι δούλοι την αρχαία εποχή στον κύριό τους

γ) Η θεολογία του Βαπτίσματος

Με τη Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας

Κατά την περιφορά γύρω από την κολυμπήθρα ψάλλεται ο στίχος laquoόσοι εις

Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθεraquo Αυτό σημαίνει πως αυτός που

βαπτίστηκε απαλλάχτηκε από την προπατορική αμαρτία και αν είναι μεγάλος

και από τις δικές του αμαρτίες

Γι΄ αυτό το Βάπτισμα λέγεται και laquoλουτρό παλιγγενεσίαςraquo δηλαδή αναγέννησης-

νέας δημιουργίας

Ξαναγεννιόμαστε δηλαδή μέσα σε έναν καινούριο κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η

συγχώρηση ο θάνατος της αμαρτίας και η πορεία προς τη Βασιλεία του Θεού

δ) Το μυστήριο του Χρίσματος

Στην Π Διαθήκη χρίονταν με έλαιο οι Βασιλείς οι προφήτες οι ιερείς πριν

αναλάβουν το έργο τους Ήταν σημάδι κλήσης και αφιέρωσης στο Θεό

Ο Κύριος είναι ο Μεσσίας (=χρισμένος) γιατί ως άνθρωπος χρίστηκε από το

Άγιο Πνεύμα κατά τη Βάπτισή του

Οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια

των βαπτιζομένων και τους μετέδιδαν έτσι το Άγιο Πνεύμα

Κατά τη Βάπτιση ο ιερέας χρίει με άγιο Μύρο το νεοφώτιστο σταυρώνοντας

όλα τα σημεία του σώματός του και λέγοντας laquoσφραγίς δωρεάς Πνεύματος

Αγίου Αμήνraquo Με αυτό δηλώνει τη δωρεά των χαρισμάτων του Αγίου

Πνεύματος

Με το Χρίσμα γινόμαστε κοινωνοί και μέτοχοι της ζωής του Χριστού

Έτσι ο καθένας μας γίνεται βασιλιάς που κυριαρχεί στα πάθη του ιερέας που

προσφέρει στο θεό πνευματικές θυσίες και προφήτης που διδάσκει τους

ανθρώπους

Επειδή αξιωθήκαμε να χριστούμε ονομαστήκαμε χριστιανοί

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

ΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 9)

α) Γιορτάζοντας τα γεγονότα της ζωής του Χριστού

bull Τα σπουδαιότερα γεγονότα της ζωής του Χριστού αποτυπώνονται στις

γιορτές κινητές και ακίνητες

bull Έτσι πορευόμαστε μαζί Του στο έργο της Σωτηρίας

bull Το ευαγγελικό ανάγνωσμα που ακούμε στη θ Λειτουργία αναφέρεται στη

διδασκαλία στα θαύματα και σε γεγονότα της ζωής του Χριστού

β) Το κήρυγμα του Χριστού μέσα από τη λατρεία

Είναι κήρυγμα σωτηρίας από την αμαρτία και όχι μια θρησκευτική

ενημέρωση

Απομακρύνει τον άνθρωπο από κάθε είδους ειδωλολατρία

Δίνει ελπίδα και χαρά στον κουρασμένο και ταλαιπωρημένο

άνθρωπο

Δίνει το μήνυμα της ειρήνης της καρδιάς μας και ευρύτερα όλου

του κόσμου

Μας αποκαλύπτει το Θεό Πατέρα και φανερώνει τη Βασιλεία του

Θεού

γ) Οι λατρευτικές αναμνήσεις των θαυμάτων του Κυρίου

Ο Χριστός δίνει με τα θαύματά του όχι μόνο τη σωματική υγεία αλλά και την

ψυχική Δηλαδή τη συνειδητοποίηση της αμαρτίας την ανάγκη- ευκαιρία για

μετάνοια και πνευματική πρόοδο

laquoΠΡΟΣΚΥΝΟΥΜΕΝ ΣΟΥ ΤΑ ΠΑΘΗ ΧΡΙΣΤΕraquo (ΜΑΘΗΜΑ 10)

α) Οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας

bull Η εβδομάδα πριν από το Πάσχα ονομάζεται Μεγάλη

bull Από την Κυριακή των Βαϊων και κάθε βράδυ ψάλλεται ο όρθρος της

επόμενης μέρας

bull Μ Δευτέρα αφιερωμένη στη ζωή του πάγκαλου Ιωσήφ και στο

περιστατικό με την άκαρπη συκιά

bull Μ Τρίτη παραβολές των δέκα παρθένων και των ταλάντων

bull Μ Τετάρτη αφιερωμένη στην αμαρτωλή γυναίκα

bull Μ Πέμπτη γιορτάζουμε τον ιερό Νιπτήρα το Μυστικό Δείπνο την

προσευχή του Χριστού και την προδοσία του Ιούδα

bull Μ Παρασκευή τα Πάθη του Κυρίου μας

bull Μ Σάββατο την ταφή του Χριστού και την κάθοδό του στον Άδη

β) Το βαθύτερο νόημα της Σταύρωσης του Χριστού

Ο Κύριος θυσιάστηκε για χάρη μας

Θυσιάστηκε για να απαλλαγούμε από το θάνατο

Συγχώρησε τον άνθρωπο για την αμαρτία του και τον συμφιλίωσε

με το Θεό

Πάτησε με το θάνατό του το θάνατο και το διάβολο

Θεμελίωσε την Εκκλησία

γ) Συμμετοχή του πιστού στο Πάθος του Χριστού

Για να συμπορευτούμε με το Χριστό στο πάθος του θα πρέπει να καθαρίσουμε

τον εαυτό μας από τις αμαρτίες έτσι θα καταφέρουμε να Τον ακολουθήσουμε

προς τη Βασιλεία των Ουρανών Με καθαρή καρδιά θα μπορέσουμε να

συμμετάσχουμε στην Ανάστασή Του

Ο αγώνας μας ενισχύεται όταν κοινωνούμε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού

Τότε συμμετέχουμε προσωπικά στο μυστικό Δείπνο

Οφείλουμε να μιμηθούμε τον Κύριό μας (ι Νιπτήρας) στην ταπείνωση και στη

διακονία προς το συνάνθρωπο Αυτή είναι η μεγάλη προϋπόθεση για να γίνουμε

κοινωνοί στο Μυστικό Του Δείπνο

Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 11)

Στους ύμνους της Μ Εβδομάδας παρακαλούμε το Χριστό να μας δείξει την

Ανάστασή Του Αυτό είναι το μυστήριο του Σταυρού μυστήριο λύπης και

χαράς (χαρμολύπη)

α) Η συμμετοχή στηνΑνάσταση

Η χαρά της γιορτής δεν περιορίζεται μόνο στις υλικές απολαύσεις

Ο πιστός συμμετέχοντας στην αναστάσιμη Λειτουργία ακτινοβολεί

την μόνη αλήθεια laquo Χριστός Ανέστηraquo

Παράδειγμα ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ ο οποίος χαιρετούσε

καθημερινά με την έκφραση laquoΧριστός Ανέστη Χαρά μουraquo

β) Το νόημα της Ανάστασης

Η βάση της πίστης μας είναι η Ανάσταση του Χριστού Γιrsquo αυτό ο απ

Παύλος υποστηρίζει πως αν ο Χριστός δεν αναστήθηκε τότε είναι laquoκενόνraquo

χωρίς περιεχόμενο δηλαδή το κήρυγμα του Χριστιανισμού

Στην Ανάσταση στηρίχθηκαν οι μάρτυρες της πίστης και οι ομολογητές

Στην Ανάσταση στηρίζεται και η προσδοκία μας για την κοινή ανάσταση

όλων κατά τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού

Ο Χριστός χαρακτηρίζεται ως ο laquoπρωτότοκος εκ των νεκρώνraquo γιατί

αναστήθηκε πρώτος δίνοντάς μας την ελπίδα και τη σιγουριά ότι το σώμα

μας που πεθαίνει και διαλύεται προσωρινά θα αναστηθεί πνευματικό και

άφθαρτο και θα ενωθεί με την ψυχή μας

γ) Η γιορτή της Ανάστασης

Γιορτάζουμε και πανηγυρίζουμε το αδειανό μνημείο το οποίο έγινε

πέρασμα για τον Παράδεισο και την αιώνια ζωή

δ) Η ενότητα των πιστών με το Χριστό

Ζώντας τη ζωή της Εκκλησίας μέσα από τη θεία Μετάληψη τη μετάνοια

την προσευχή τη νηστεία τον καθημερινό αγώνα κατά των παθών του ο

χριστιανός συμμετέχει στη ζωή του Χριστού στο Πάθος και την Ανάσταση

Του

laquoΘΑΝΑΤΟΥ ΕΟΡΤΑΖΟΜΕΝ ΝΕΚΡΩΣΙΝraquo (ΜΑΘΗΜΑ 12)

α) Το φοβερό μυστήριο του θανάτου

Ο θάνατος είναι έξω από τη θέληση του Θεού

Είναι αποτέλεσμα της πτώσης (=της απομάκρυνσης του

ανθρώπου από το Θεό της αμαρτίας)

Ο χωρισμός του ανθρώπου από το Θεό ονομάζεται πνευματικός

θάνατος ο οποίος προκάλεσε και το σωματικό θάνατο

Ως χριστιανοί πιστεύουμε πως ο σωματικός θάνατος αποτελεί

οικονομία- ευεργεσία Θεού για να μη γίνει αθάνατο το κακό

β) Το νόημα του θανάτου

Ο σωματικός θάνατος είναι ο πρόσκαιρος χωρισμός της ψυχής από το

σώμα μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού

Η ανθρώπινη σάρκα νεκρώνεται η ψυχή όμως παραμένει άφθαρτη και

αθάνατη περιμένοντας το παράγγελμα του Χριστού για να ενωθεί ξανά με

το αναστημένο σώμα στη Δευτέρα Παρουσία

Η αιώνια ζωή θα είναι μια άλλη- διαφορετική ζωή που μας περιμένει κατά

τη Δευτέρα Παρουσία θα είναι όμως συνέχεια της ζωής μας στον κόσμο

Γι΄ αυτό κάθε στιγμή της επίγειας ζωής μας έχει μεγάλη σημασία γιατί

από τον τρόπο που ζούμε κρίνεται η σωτηρία μας

γ) Η ανθρώπινη laquoαθανασίαraquo

bull Αθάνατος είναι μόνο ο Θεός

bull Η αθανασία χαρίστηκε από το Θεό στον άνθρωπο

bull Αθανασία δεν είναι απλή επιβίωση αλλά μετοχή στον Παράδεισο

που είναι η αιώνια επικοινωνία με το Θεό

bull Οι άγιοί μας με τα άφθαρτα λείψανα μας βεβαιώνουν ήδη από

αυτή τη ζωή την αλήθεια της αιωνιότητας και τη νίκη του Χριστού

πάνω στη φθορά και το θάνατο

δ) Η μετάβαση από το θάνατο στη ζωή

Ο θάνατος μέσα στην ορθόδοξη παράδοση ονομάζεται κοίμηση και οι

χώροι ταφής κοιμητήρια Αυτό συμβαίνει γιατί όσο και αν το γεγονός του

θανάτου είναι για όλους μας οδυνηρό δεν θεωρείται το τέλος της

ανθρώπινης ύπαρξης επειδή η Ανάσταση του Χριστού μας δίνει την

ελπίδα τη βεβαιότητα και την προσδοκία και της δικής μας ανάστασης

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΑΘΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΟ

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ (ΜΑΘΗΜΑ 13)

α) Το νόημα της γιορτής της Μεταμόρφωσης

bull Στο όρος Θαβώρ ο Χριστός laquoμεταμορφώθηκεraquo (άλλαξε

μορφή)φανερώνοντας τη θεότητά Του

bull Η δόξα του Χριστού φανερώθηκε στη Μεταμόρφωση με το άκτιστο φως

bull Η ουσία του Θεού είναι laquoαπρόσιτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να την

πλησιάσουμε) και laquoαμέθεκτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να συμμετέχουμε

σ΄αυτή)

bull Ο Θεός όμως μας δίνει τη δυνατότητα να τον γνωρίσουμε όσο μας είναι

δυνατό μέσα από τις ενέργειές Του που είναι προσιτές και μεθεκτές (μπορούμε δηλαδή να τις αντιληφθούμε και να συμμετέχουμε σ΄ αυτές)

bull Ενέργειες είναι οι πράξεις του Θεού με τις οποίες αποκαλύπτει τον εαυτό

Του στον άνθρωπο

bull Οι ενέργειες αυτές είναι άκτιστες αλλά αντιληπτές στον άνθρωπο(πχ το

φως που είδαν οι μαθητές στο Θαβώρ ήταν άκτιστο δεν είχε σχέση με το

φυσικό φως γιατί είναι υπερφυσικό και αιώνιο)

bull Η θέα του ακτίστου φωτός λέγεται laquoθεοπτίαraquo (=βλέπω το Θεό) και

ταυτίζεται με τη θέωση την ένωση με το Θεό (=την αγιότητα)

β) Η γνώση του Θεού στην Π Διαθήκη

Στην ΠΔ ο Θεός φανερωνόταν μέσα από σύμβολα (φωτιά άνεμος) που ήταν

άκτιστα και όχι φυσικά φαινόμενα Οι άγιοι της Π Διαθήκης δεν έφτασαν στην

πλήρη θεογνωσία γιατί τότε υπήρχε ο θάνατος και ο Άδης τα οποία

καταργήθηκαν με τον ερχομό του Χριστού

γ) Ο Χριστός η ένσαρκη φανέρωση του Θεού στον κόσμο

bull Με τη Σάρκωση του Χριστού ο Θεός μπαίνει μέσα στην ιστορία Στο

πρόσωπο του Θεανθρώπου Χριστού μπορούμε να τον γνωρίσουμε

bull Η Εκκλησία ως σώμα Χριστού είναι ο χώρος όπου ο άνθρωπος μπορεί να

ενωθεί με το Χριστό και να τον γνωρίσει κατά τρόπο βιωματικό

bull Ο τρόπος αυτός είναι η συμμετοχή μας στα μυστήρια της Εκκλησίας και

κυρίως στη Θ Ευχαριστία όπου ο πιστός ενώνεται πραγματικά με το Σώμα

και το Αίμα του Θεανθρώπου κι έτσι έχει την πλήρη και αληθινή γνώση του

Θεού

bull Με την πνευματική ζωή (άσκηση συμμετοχή στα μυστήρια) ο πιστός

φτάνει σιγά- σιγά στη θέωση όπως οι άγιοί μας που ζουν ενωμένοι με το

Χριστό

Ο ΤΡΙΑΔΙΚΟΣ ΘΕΟΣ ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ

ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ (ΜΑΘΗΜΑ 14)

α) Το περιεχόμενο της γιορτής της Πεντηκοστής

bull Σαράντα μέρες μετά την Ανάσταση του Χριστού η Εκκλησία μας γιορτάζει

την Ανάληψή Του στους ουρανούς

bull Παρόντες στην Ανάληψη ήταν 120 περίπου πρόσωπα (μαθητές μαθήτριες

και η Παναγία μας)οι οποίοι ήταν η πρώτη κοινωνία πιστών και θα

συνέχιζαν το έργο του Χριστού

bull Δέκα μέρες μετά την Ανάληψη και πενήντα (50)μετά την Ανάσταση έχουμε

το γεγονός της Πεντηκοστής που είναι το θεμέλιο ζωής της Εκκλησίας

bull Με την laquoκάθοδοraquo του Αγίου Πνεύματος πραγματοποιήθηκε η υπόσχεση

του Χριστού προς τους μαθητές Του ότι δεν θα τους αφήσει μόνους

laquoορφανούςraquo όπως είπε αλλά θα τους στείλει άλλον laquoΠαράκλητοraquo

(=αυτός που παρηγορεί) ο οποίος θα τους οδηγήσει στην αλήθεια και θα

τους διδάξει τα πάντα

bull Το Άγιο Πνεύμα είναι ο νέος Παράκλητος που θα παραμείνει στην

Εκκλησία και θα την εμπνέει με τη χάρη του ως το τέλος της ιστορίας

bull Την ημέρα της Πεντηκοστής έχουμε την ίδρυση της Εκκλησίας Μετά το

γεγονός αυτό οι απόστολοι μιλούν στον κόσμο για το Χριστό και την

Ανάστασή Του και βαπτίζονται οι πρώτοι πιστοί

bull Ο φωτισμός των μαθητών γίνεται η αρχή του φωτισμού όλης της

οικουμένης Το Άγιο Πνεύμα δίνει την αληθινή σοφία στους αποστόλους

και το χάρισμα να διδάξουν σ΄ ολόκληρο τον κόσμο

bull Η σύγχυση της Βαβέλ γίνεται ενότητα μέσα στην Εκκλησία με τη Χάρη του

Αγ Πνεύματος

β) Ο Τριαδικός Θεός

Το γεγονός της Πεντηκοστής είναι ακόμη μία φανέρωση του Τριαδικού Θεού Ο

Θεός είναι μία ουσία αλλά τρία Πρόσωπα ( Πατήρ Υιός και Άγιο Πνεύμα)που

είναι μεταξύ τους laquoομοούσιαraquo (έχουν τη μια ουσία από κοινού)

Είναι ίσα ομότιμα και ισότιμα Κάθε Πρόσωπο είναι ολόκληρος και τέλειος

Θεός

Ο Πατέρας είναι αγέννητος Ο Υιός laquoγεννάταιraquo αιώνια από τον Πατέρα και το

Πνεύμα laquoεκπορεύεταιraquo από τον Πατέρα

Η Αγία τριάδα είναι πρότυπο ζωής για μας τους ανθρώπους Όλοι οι άνθρωποι

είμαστε ομοούσιοι μεταξύ μας και καλούμαστε να γίνουμε ισότιμοι και ίσοι σε

μια κοινωνία αδελφοσύνης χωρίς ταξικές διαφορές

Οι διαφορές στην ανθρώπινη κοινωνία προέρχονται από την αμαρτία μας και την

έλλειψη αγαπητικής σχέσης μεταξύ των ανθρώπων

γ) Άγιο Πνεύμα και λατρεία

bull Μέσα στη λατρεία η χάρη του Αγίου Πνεύματος μεταδίδεται σε ολόκληρη

την κτίση Τα υλικά στοιχεία ( ψωμί κρασί κα) αγιάζονται και

εντάσσονται στη Βασιλεία του Θεού

bull Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος τελούνται όλα τα Μυστήρια της

Εκκλησίας μας(πχ το ψωμί και το κρασί μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα

Χριστού στην εξομολόγηση έχουμε την άφεση των αμαρτιών μας στον

αγιασμό το νερό γίνεται άφθαρτο)

δ) Εκκλησία και θεία χάρη

bull Η Εκκλησία είναι χώρος θεραπείας και αναγέννησης όποτε ο άνθρωπος

τραυματιστεί από την αμαρτία

bull Κάθε πιστός καλείται με τη χάρη του Τριαδικού Θεού να γίνει άγιος(

αγιοπνευματικός άνθρωπος =κατοικία του Αγίου Πνεύματος) ώστε η

κοινωνία μας να γίνει κοινωνία αγίων

Για την ερμηνεία της εικόνας της Πεντηκοστής διαβάστε με συντομία το

σχόλιο του βιβλίου σελ79- 80

ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ η ουσία της Εκκλησίας

(ΜΑΘΗΜΑ 15)

α) Η εξάπλωση της Εκκλησίας

bull Μετά την Πεντηκοστή δημιουργείται η νέα πραγματικότητα η Εκκλησία

bull Οι βαπτισμένοι πιστοί των Ιεροσολύμων έχουν ως κέντρο της ζωής τους τη

λατρεία και την προσευχή

bull Ζουν με πνεύμα αδελφοσύνης και αγάπης και τελούν καθημερινά τη Θ

Ευχαριστία

bull Τα επόμενα χρόνια οι Απόστολοι βγαίνουν από τα όρια του Ισραήλ και η

Εκκλησία σιγά ndash σιγά επεκτείνεται σ΄ όλο το γνωστό τότε κόσμο

bull Οι αντιδράσεις και οι διωγμοί δεν έλειψαν Έτσι τους τρεις πρώτους

χριστιανικούς αιώνες έχουμε laquoνέφηraquo μαρτύρων οι οποίοι έδωσαν το αίμα

τους για το Χριστό

bull Επίσης έχουμε τους Αποστολικούς Πατέρες οι οποίοι ξεκαθάρισαν τη

διδασκαλία της Εκκλησίας και τους Απολογητές που υπερασπίστηκαν την

πίστη όταν αυτή επικρίθηκε

β) Η σύναξη της Θ Ευχαριστίας και η Εκκλησία

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1Είμαστε ένα σώμα το Σώμα του Χριστού όπως λέει ο απ Παύλος

2Αφού είμαστε ενωμένοι με το Χριστό είμαστε ενωμένοι και μεταξύ μας Αυτό

φαίνεται όταν κοινωνούμε από το ίδιο ποτήριο τον έναν Άρτο το Χριστό δηλαδή Αυτό

όμως προϋποθέτει τη μεταξύ μας ειρήνη και αγάπη για τα οποία η Εκκλησία

προσεύχεται σε κάθε θ Λειτουργία Επίσης προσεύχεται όχι μόνο για τους παρόντες

στη Λειτουργία αλλά και για αυτούς που απουσιάζουν και ακόμα και για τους εχθρούς

3Η λειτουργία δεν είναι έργο μόνο των ιερέων αλλά ολοκλήρου του λαού (λείτος =λαός+ έργον)Δεν παρακολουθούμε αλλά συμμετέχουμε με τα laquoΚύριε ελέησονraquo με

την απαγγελία του laquoΠιστεύωraquo κα

4Μέσα στη Θ Λειτουργία ο χρόνος καταργείται Ζούμε ένα διαρκές παρόν

συmicroπορευόmicroενοι microε το Χριστό και προγευόmicroαστε τη Βασιλεία του Θεού

5 Με όλα αυτά ζούmicroε την πίστη microας παίρνουmicroε τη χάρη του Θεού και είmicroαστε ενωmicroένοι microαζί του

Γ Το έργο της Εκκλησίας

bull Έτσι λοιπόν η Εκκλησία μας αγιάζει (μας δίνει το Άγιο Πνεύμα στη ζωή μας) μας

διδάσκει (ακούμε το λόγο του Θεού ο οποίος ερμηνεύεται με το κήρυγμα) και

μας ποιμαίνει (μας καθοδηγεί με τους πνευματικούς ποιμένες= ιερείς οι οποίοι

φροντίζουν για τις πνευματικές αλλά και για τις υλικές ανάγκες των ενοριτών

τους)

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 16)

α) Οι γιορτές της Παναγίας

bull Οι ορθόδοξοι χριστιανοί τιμούν ιδιαίτερα τη Θεοτόκο Στο πρόσωπό της τιμάται ο

άνθρωπος η γυναίκα η μητέρα

bull Οι Θεομητορικές γιορτές είναι

1 Το Γενέθλιο της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου)7ος

αι Γεννήθηκε από γονείς

προχωρημένης τον Ιωακείμ και την Άννα

2 Τα Εισόδια της Παναγίας (21 Νοεμβρίου) 6ος

αι Η Παναγία μας οδηγήθηκε

σε ηλικία τριών χρόνων από τους γονείς της στο ναό του Ηρώδη όπου και

παρέμεινε ως τα 14 χρόνια της

3 Σύναξη της Θεοτόκου (26 Δεκεμβρίου)Τιμητική γιορτή προς το πρόσωπο

που γέννησε το Χριστό

4 Ο Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου) 4ος

αι (αρχαιότερη)Υπολογίστηκε να

γιορτάζεται 9 μήνες πριν τα Χριστούγεννα

5 Η Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) 5ος

αι Αυτοκράτορας Μαρκιανός

ο οποίος έχτισε ναό στη Γεσθημανή

bull Μόνο ο Ευαγγελισμός αναφέρεται στην Κ Διαθήκη Πληροφορίες για τις

υπόλοιπες γιορτές έχουν διασωθεί μέσα από την Παράδοση της Εκκλησίας

β) Οι ακολουθίες προς τιμήν της Θεοτόκου

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1 Ο Ακάθιστος Ύμνος Είναι το υμνολογικό κείμενο που χρησιμοποιείται

πολύ συχνά στην λατρεία της Εκκλησίας μας Διαβάζεται στα μοναστήρια

καθημερινά Τη Μ Σαρακοστή κάθε Παρασκευή ψάλλεται σε κάθε ορθόδοξο

ναό Ποιητής είναι μάλλον ο Ρωμανός ο Μελωδός 6ος

αι Επεξεργάζεται το θέμα

της Σάρκωσης του Κυρίου τονίζοντας ιδιαίτερα τον Ευαγγελισμό

2 Ο Μικρός και ο Μεγάλος Παρακλητικός κανόνας Ψάλλονται εναλλάξ

τις 13 πρώτες μέρες του Αυγούστου Τονίζουν ιδιαίτερα τη θέση της Παναγίας

μας ως μεσίτρια μεταξύ θεού και ανθρώπων και εκφράζουν ευλάβεια για το

γεγονός της Κοίμησης

3 Επίσης υπάρχουν πάρα πολλοί ύμνοι στις ακολουθίες της Εκκλησίας που

ονομάζονται Θεοτοκία όπως και διάφορες ευχές που απευθύνονται

αποκλειστικά στην Παναγία ζητώντας τη βοήθειά της για διάφορα ζητήματα

γ) Η θέση της Θεοτόκου στο σχέδιο της θείας Οικονομίας

bull Με την Παναγία μας έχουμε τη φανέρωση του laquoμυστηρίου που υπήρχε

πριν από αιώνεςraquo Η Σάρκωση ο Θάνατος και η Ανάσταση του Υιού και

Λόγου του Θεού που μας έφερε τη Σωτηρία

bull Ο Θεός για να σαρκωθεί ζήτησε την ανθρώπινη συνεργασία Η Θεοτόκος

είπε το μεγάλο laquoναιraquo γι΄ αυτό θεωρείται γέφυρα μεταξύ Θεού και

ανθρώπων και μεσίτρια

bull Ονομάζεται Θεοτόκος γιατί γέννησε τον αληθινό Θεό και όχι κάποιον απλό

άνθρωπο όπως υποστήριξαν κάποιοι αιρετικοί

bull Ονομάζεται Αειπάρθενος γιατί παρέμεινε παρθένος και κατά τη σύλληψη

του Χριστού και κατά τη γέννησή του και μετά τη γέννηση

bull Ονομάζεται Παναγία γιατί έλαβε το χάρισμα της πλήρους αγιότητας την

ώρα του Ευαγγελισμού Δεν γεννήθηκε απαλλαγμένη από το προπατορικό

αμάρτημα όπως υποστηρίζουν οι Ρωμαιοκαθολικοί

bull Σύμφωνα με την ορθόδοξη Παράδοση ο θάνατός της συνέβη πραγματικά

και μετά το σώμα της laquoμετέστηraquo στον ουρανό διότι τότε έγινε άφθαρτο Σε

αντίθεση με την αντίληψη των Ρωμαιοκαθολικών ότι αναλήφθηκε με το

σώμα της στον ουρανό

δ) Η ευσέβεια του ελληνικού λαού προς τη Θεοτόκο

bull Ο ελληνικός λαός σέβεται ιδιαίτερα την Παναγία μας ώστε της αποδίδει

περισσότερες από επτακόσιες επωνυμίες

bull Σε όλες τις δοκιμασίες που υπέστη το έθνος μας η παναγία ήταν πάντοτε

παρούσα καταφύγιο και ελπίδα των πιστών (28 Οκτωβρίου Κοίμηση-

βύθιση της Έλλης κα)

bull Υπάρχουν επίσης και πολλές λαϊκές παραδόσεις συνδεδεμένες με την

Παναγία που σχετίζονται με τα γεγονότα της κύησης και του τοκετού

ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 18)

α) Η αναστήλωση των εικόνων

bull Εικονομαχία ο πόλεμος που ξέσπασε εναντίον των εικόνων επί Ισαύρων (8ος

-9ος

)

bull Τελικά επικράτησε η πίστη της Εκκλησίας στην 7η οικουμενική σύνοδο που

συγκάλεσε η Ειρήνη η Αθηναία (787 μΧ)

bull Επί Λέοντα 5ου

του Αρμενίου η εικονομαχία επανήλθε αλλά το 843 η Θεοδώρα

αναστήλωσε οριστικά τις εικόνες

bull Την αναστήλωση των εικόνων γιορτάζει η Εκκλησία μας την Κυριακή της

Ορθοδοξίας (Α΄ Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής Κυριακή μετά την Καθαρά

Δευτέρα) Στους ναούς λιτανεύονται οι εικόνες και διαβάζεται απόσπασμα από

το laquoΣυνοδικό της Ορθοδοξίαςraquo

bull Τα αίτια της εικονομαχίας ήταν

1 Πολιτικά

2 Κοινωνικά

3 Θρησκευτικά-πνευματικά (κυρίως)

bull Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός ως Θεός δεν εικονίζεται

διότι η θεότητα είναι αθέατη και συνεπώς απερίγραπτη Άρα οι εικόνες είναι

είδωλα

β) Η βαθύτερη έννοια της εικόνας

bull Στην εικόνα του Χριστού η Ορθόδοξη Εκκλησία εικονίζει το Σαρκωμένο Λόγο

(δηλ τις δύο φύσεις όπως ενώθηκαν στο πρόσωπο του Χριστού) Αυτό δείχνουν

και τα ονόματα που υπάρχουν στην εικόνα (Ιησούς Χριστός laquoὁ Ὤνraquo)

bull Η Παναγία απεικονίζεται επειδή είναι η μητέρα του (φορέας της χάριτος του

Αγίου Πνεύματος) και οι άγιοι απεικονίζονται γιατί είναι φίλοι Του (φορείς της

χάριτος του Αγίου Πνεύματος)

bull Οι εικόνες δεν είναι φωτογραφίες Τα πρόσωπα φανερώνουν την αγιότητα του

εικονιζόμενου προσώπου

bull Η θεία χάρη κάνει τις εικόνες να θαυματουργούν

bull Όταν προσκυνούμε τις άγιες εικόνες η τιμή δεν απευθύνεται στο υλικό (ξύλο και

χρώματα) αλλά όπως έγραψε ο Μέγας Βασίλειος laquoπρός τό πρωτότυπο

διαβαίνειraquo Σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη η ύλη αγιάζεται μετέχοντας στην άκτιστη χάρη του Θεού

bull Οι υπερασπιστές της ορθόδοξης πίστης κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας ήταν

ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης

γ) Η εικόνα στην ορθόδοξη παράδοση

bull Δύο σχολές εικονογραφικής τέχνης Μακεδονική (Θεσσαλονίκη-

Εμμανουήλ Πανσέληνος-ρεαλιστική κίνηση και έντονα χρώματα) και

Κρητική (Κρήτη-Θεοφάνης-αυστηρές ασκητικές μορφές και σκούρα

χρώματα)

bull Μεγαλύτερες συλλογές εικόνων Άγιο Όρος Σινά (όπου και η παλαιότερη

σωζόμενη εικόνα του 6ου

αιώνα)

bull Φώτης Κόντογλου αναβίωση της βυζαντινής τέχνης κατά τον 20ο αιώνα

Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΦΟΡΜΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ

(ΜΑΘΗΜΑ 19)

α) Η γιορτή των Αγίων Πάντων

bull Με την Κυριακή των Αγίων Πάντων κλείνει ο κύκλος των κινητών γιορτών που

αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου

bull Πρόκειται για την περίοδο του Τριωδίου (μέχρι το Μ Σάββατο) και την περίοδο

του Πεντηκοσταρίου (από την Κυριακή του Πάσχα ως την Κυριακή των

ΑγΠάντων)

bull Ο εορτασμός αυτός των Αγίων Πάντων γίνεται μια Κυριακή μετά την Πεντηκοστή για να τονιστεί ότι το Άγιο Πνεύμα φωτίζει και καθοδηγεί τους

ανθρώπους προς την αγιότητα

bull Η γιορτή των Αγίων Πάντων δίνει την ευκαιρία να τιμηθούν όλοι οι άγιοι και

εκείνοι που έμμειναν αφανείς αλλά και οι γνωστοί

bull Αρχικά η γιορτή περιοριζόταν μόνο στους μάρτυρες (4ος

αι) αλλά αργότερα

επεκτάθηκε στην τιμή όλων των αγίων Έτσι τιμούμε το Χριστό τον Πρόδρομο

την Παναγία τους οσίους τους ασκητές τους αγίους Πατέρες κα

β) Το μήνυμα της γιορτής των αγίων για τον πιστό

Η κοινή γιορτή των Αγίων μας υπενθυμίζει ότι όλοι αγωνίστηκαν για τον ίδιο

σκοπό την ένωσή τους με το Θεό

Επίσης οι Άγιοι μας προσκαλούν και εμάς σε αυτό τον αγώνα της ομοίωσης με

το Θεό Αυτό το νόημα έχει και ο ιδιαίτερος σύνδεσμος του καθένα μας με τον

άγιο του οποίου φέρουμε το όνομα

Οι άγιοι μεταφέρουν τη χάρη του Θεού σε εμάς Γι΄αυτό και εμείς ζητάμε την

ευχή τους και τη μεσιτεία τους

γ) Άγιος ο αληθινός άνθρωπος

Ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από το Θεό εξ΄αιτίας της εγωιστικής του

στάσης Θέλησε να γίνει Θεός χωρίς το Θεό

Αποτέλεσμα ήταν η αποκοπή του από το Θεό από τον συνάνθρωπο και από

τη φύση

Η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο αμαυρώθηκε (λερώθηκε μουτζουρώθηκε)

Όταν όμως ο άνθρωπος στραφεί προς το Θεό με πραγματική αγάπη και

ταπείνωση τότε αγωνίζεται και πετυχαίνει με τη χάρη του Θεού την ομοίωση με το Θεό την αγιότητα δηλαδή

Στα πρόσωπα των αγίων μας βλέπουμε τον αληθινό άνθρωπο εκείνον που

έπλασε ο θεός με προοπτική την θέωση

Ο άγιος δεν αγαπά μόνο το Θεό αλλά τον κάθε συνάνθρωπο χωρίς διάκριση

και όλη τη δημιουργία-φύση

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 21)

α) Ιστορία του Βαπτίσματος

bull Η ένταξή μας στο χώρο της Εκκλησίας γίνεται με το Βάπτισμα

bull Το σύστησε ο ίδιος ο Χριστός με την εντολή που έδωσε στους μαθητές του να

βαπτίζουν τους ανθρώπους στο όνομα της Αγίας Τριάδας

bull Ο ίδιος ο Χριστός βαπτίστηκε και η Βάπτισή Του έγινε τύπος του δικού μας

Βαπτίσματος

bull Στους πρώτους τέσσερις χριστιανικούς αιώνες οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι

Η κατήχησή τους διαρκούσε τρία χρόνια και τη νύχτα του Πάσχα βαπτίζονταν

ομαδικά Χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το στάδιο της κατήχησής

τους ακροώμενοι κατηχούμενοι και φωτιζόμενοι

bull Από τον 5ο αι και μετά επικράτησε ο νηπιοβαπτισμός και η κατήχηση του

παιδιού ανατέθηκε στον ανάδοχο και στους γονείς

β) Η τελετή του Βαπτίσματος

Πριν το Βάπτισμα ο ιερέας ο ανάδοχος και το νήπιο στέκονται στον πρόναο Εκεί

ο ιερέας σταυρώνει το παιδί στο όνομα της Αγίας Τριάδος εκφωνεί το όνομα και

διαβάζει ορισμένες ευχές

Έπειτα με στραμμένο το νήπιο προς τη δύση γίνεται η απόταξη-αποκήρυξη του

σατανά Ακολουθεί στροφή προς την ανατολή και γίνεται η σύνταξη με το

Χριστό η οποία επισφραγίζεται με την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

(του laquoΠιστεύωraquo)

Ακολουθούν διάφορες ευχές οι οποίες υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο

του αναδόχου ο οποίος ομολογεί την πίστη της Εκκλησίας για λογαριασμό του

νηπίου και φυσικά ζει καθημερινά τη ζωή της

Μετά ακολουθεί το κυρίως μυστήριο του Βαπτίσματος Πρώτα αγιάζεται το λάδι

με το οποίο αλείφεται το παιδί και έπειτα βυθίζεται στο αγιασμένο νερό της

κολυμπήθρας τρεις φορές Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση σημαίνει τη

συμμετοχή του βαπτιζόμενου στην τριήμερη ταφή και την Ανάσταση του

Χριστού Έπειτα χρίεται με Άγιο Μύρο και ντύνεται στα λευκά Ανήκει πια στο

Χριστό και την Εκκλησία

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν το καθένα ξεχωριστή σημασία το νερό

δηλώνει ότι ο πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία και αναγεννάται σε μια νέα

ζωή Το λάδι δηλώνει την πάλη εναντίον του κακού και της αμαρτίας Το

σταυροειδές κόψιμο των τριχών του κεφαλιού συμβολίζει ότι ο βαπτιζόμενος

ανήκει πια στο Χριστό όπως οι δούλοι την αρχαία εποχή στον κύριό τους

γ) Η θεολογία του Βαπτίσματος

Με τη Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας

Κατά την περιφορά γύρω από την κολυμπήθρα ψάλλεται ο στίχος laquoόσοι εις

Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθεraquo Αυτό σημαίνει πως αυτός που

βαπτίστηκε απαλλάχτηκε από την προπατορική αμαρτία και αν είναι μεγάλος

και από τις δικές του αμαρτίες

Γι΄ αυτό το Βάπτισμα λέγεται και laquoλουτρό παλιγγενεσίαςraquo δηλαδή αναγέννησης-

νέας δημιουργίας

Ξαναγεννιόμαστε δηλαδή μέσα σε έναν καινούριο κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η

συγχώρηση ο θάνατος της αμαρτίας και η πορεία προς τη Βασιλεία του Θεού

δ) Το μυστήριο του Χρίσματος

Στην Π Διαθήκη χρίονταν με έλαιο οι Βασιλείς οι προφήτες οι ιερείς πριν

αναλάβουν το έργο τους Ήταν σημάδι κλήσης και αφιέρωσης στο Θεό

Ο Κύριος είναι ο Μεσσίας (=χρισμένος) γιατί ως άνθρωπος χρίστηκε από το

Άγιο Πνεύμα κατά τη Βάπτισή του

Οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια

των βαπτιζομένων και τους μετέδιδαν έτσι το Άγιο Πνεύμα

Κατά τη Βάπτιση ο ιερέας χρίει με άγιο Μύρο το νεοφώτιστο σταυρώνοντας

όλα τα σημεία του σώματός του και λέγοντας laquoσφραγίς δωρεάς Πνεύματος

Αγίου Αμήνraquo Με αυτό δηλώνει τη δωρεά των χαρισμάτων του Αγίου

Πνεύματος

Με το Χρίσμα γινόμαστε κοινωνοί και μέτοχοι της ζωής του Χριστού

Έτσι ο καθένας μας γίνεται βασιλιάς που κυριαρχεί στα πάθη του ιερέας που

προσφέρει στο θεό πνευματικές θυσίες και προφήτης που διδάσκει τους

ανθρώπους

Επειδή αξιωθήκαμε να χριστούμε ονομαστήκαμε χριστιανοί

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

laquoΠΡΟΣΚΥΝΟΥΜΕΝ ΣΟΥ ΤΑ ΠΑΘΗ ΧΡΙΣΤΕraquo (ΜΑΘΗΜΑ 10)

α) Οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας

bull Η εβδομάδα πριν από το Πάσχα ονομάζεται Μεγάλη

bull Από την Κυριακή των Βαϊων και κάθε βράδυ ψάλλεται ο όρθρος της

επόμενης μέρας

bull Μ Δευτέρα αφιερωμένη στη ζωή του πάγκαλου Ιωσήφ και στο

περιστατικό με την άκαρπη συκιά

bull Μ Τρίτη παραβολές των δέκα παρθένων και των ταλάντων

bull Μ Τετάρτη αφιερωμένη στην αμαρτωλή γυναίκα

bull Μ Πέμπτη γιορτάζουμε τον ιερό Νιπτήρα το Μυστικό Δείπνο την

προσευχή του Χριστού και την προδοσία του Ιούδα

bull Μ Παρασκευή τα Πάθη του Κυρίου μας

bull Μ Σάββατο την ταφή του Χριστού και την κάθοδό του στον Άδη

β) Το βαθύτερο νόημα της Σταύρωσης του Χριστού

Ο Κύριος θυσιάστηκε για χάρη μας

Θυσιάστηκε για να απαλλαγούμε από το θάνατο

Συγχώρησε τον άνθρωπο για την αμαρτία του και τον συμφιλίωσε

με το Θεό

Πάτησε με το θάνατό του το θάνατο και το διάβολο

Θεμελίωσε την Εκκλησία

γ) Συμμετοχή του πιστού στο Πάθος του Χριστού

Για να συμπορευτούμε με το Χριστό στο πάθος του θα πρέπει να καθαρίσουμε

τον εαυτό μας από τις αμαρτίες έτσι θα καταφέρουμε να Τον ακολουθήσουμε

προς τη Βασιλεία των Ουρανών Με καθαρή καρδιά θα μπορέσουμε να

συμμετάσχουμε στην Ανάστασή Του

Ο αγώνας μας ενισχύεται όταν κοινωνούμε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού

Τότε συμμετέχουμε προσωπικά στο μυστικό Δείπνο

Οφείλουμε να μιμηθούμε τον Κύριό μας (ι Νιπτήρας) στην ταπείνωση και στη

διακονία προς το συνάνθρωπο Αυτή είναι η μεγάλη προϋπόθεση για να γίνουμε

κοινωνοί στο Μυστικό Του Δείπνο

Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 11)

Στους ύμνους της Μ Εβδομάδας παρακαλούμε το Χριστό να μας δείξει την

Ανάστασή Του Αυτό είναι το μυστήριο του Σταυρού μυστήριο λύπης και

χαράς (χαρμολύπη)

α) Η συμμετοχή στηνΑνάσταση

Η χαρά της γιορτής δεν περιορίζεται μόνο στις υλικές απολαύσεις

Ο πιστός συμμετέχοντας στην αναστάσιμη Λειτουργία ακτινοβολεί

την μόνη αλήθεια laquo Χριστός Ανέστηraquo

Παράδειγμα ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ ο οποίος χαιρετούσε

καθημερινά με την έκφραση laquoΧριστός Ανέστη Χαρά μουraquo

β) Το νόημα της Ανάστασης

Η βάση της πίστης μας είναι η Ανάσταση του Χριστού Γιrsquo αυτό ο απ

Παύλος υποστηρίζει πως αν ο Χριστός δεν αναστήθηκε τότε είναι laquoκενόνraquo

χωρίς περιεχόμενο δηλαδή το κήρυγμα του Χριστιανισμού

Στην Ανάσταση στηρίχθηκαν οι μάρτυρες της πίστης και οι ομολογητές

Στην Ανάσταση στηρίζεται και η προσδοκία μας για την κοινή ανάσταση

όλων κατά τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού

Ο Χριστός χαρακτηρίζεται ως ο laquoπρωτότοκος εκ των νεκρώνraquo γιατί

αναστήθηκε πρώτος δίνοντάς μας την ελπίδα και τη σιγουριά ότι το σώμα

μας που πεθαίνει και διαλύεται προσωρινά θα αναστηθεί πνευματικό και

άφθαρτο και θα ενωθεί με την ψυχή μας

γ) Η γιορτή της Ανάστασης

Γιορτάζουμε και πανηγυρίζουμε το αδειανό μνημείο το οποίο έγινε

πέρασμα για τον Παράδεισο και την αιώνια ζωή

δ) Η ενότητα των πιστών με το Χριστό

Ζώντας τη ζωή της Εκκλησίας μέσα από τη θεία Μετάληψη τη μετάνοια

την προσευχή τη νηστεία τον καθημερινό αγώνα κατά των παθών του ο

χριστιανός συμμετέχει στη ζωή του Χριστού στο Πάθος και την Ανάσταση

Του

laquoΘΑΝΑΤΟΥ ΕΟΡΤΑΖΟΜΕΝ ΝΕΚΡΩΣΙΝraquo (ΜΑΘΗΜΑ 12)

α) Το φοβερό μυστήριο του θανάτου

Ο θάνατος είναι έξω από τη θέληση του Θεού

Είναι αποτέλεσμα της πτώσης (=της απομάκρυνσης του

ανθρώπου από το Θεό της αμαρτίας)

Ο χωρισμός του ανθρώπου από το Θεό ονομάζεται πνευματικός

θάνατος ο οποίος προκάλεσε και το σωματικό θάνατο

Ως χριστιανοί πιστεύουμε πως ο σωματικός θάνατος αποτελεί

οικονομία- ευεργεσία Θεού για να μη γίνει αθάνατο το κακό

β) Το νόημα του θανάτου

Ο σωματικός θάνατος είναι ο πρόσκαιρος χωρισμός της ψυχής από το

σώμα μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού

Η ανθρώπινη σάρκα νεκρώνεται η ψυχή όμως παραμένει άφθαρτη και

αθάνατη περιμένοντας το παράγγελμα του Χριστού για να ενωθεί ξανά με

το αναστημένο σώμα στη Δευτέρα Παρουσία

Η αιώνια ζωή θα είναι μια άλλη- διαφορετική ζωή που μας περιμένει κατά

τη Δευτέρα Παρουσία θα είναι όμως συνέχεια της ζωής μας στον κόσμο

Γι΄ αυτό κάθε στιγμή της επίγειας ζωής μας έχει μεγάλη σημασία γιατί

από τον τρόπο που ζούμε κρίνεται η σωτηρία μας

γ) Η ανθρώπινη laquoαθανασίαraquo

bull Αθάνατος είναι μόνο ο Θεός

bull Η αθανασία χαρίστηκε από το Θεό στον άνθρωπο

bull Αθανασία δεν είναι απλή επιβίωση αλλά μετοχή στον Παράδεισο

που είναι η αιώνια επικοινωνία με το Θεό

bull Οι άγιοί μας με τα άφθαρτα λείψανα μας βεβαιώνουν ήδη από

αυτή τη ζωή την αλήθεια της αιωνιότητας και τη νίκη του Χριστού

πάνω στη φθορά και το θάνατο

δ) Η μετάβαση από το θάνατο στη ζωή

Ο θάνατος μέσα στην ορθόδοξη παράδοση ονομάζεται κοίμηση και οι

χώροι ταφής κοιμητήρια Αυτό συμβαίνει γιατί όσο και αν το γεγονός του

θανάτου είναι για όλους μας οδυνηρό δεν θεωρείται το τέλος της

ανθρώπινης ύπαρξης επειδή η Ανάσταση του Χριστού μας δίνει την

ελπίδα τη βεβαιότητα και την προσδοκία και της δικής μας ανάστασης

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΑΘΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΟ

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ (ΜΑΘΗΜΑ 13)

α) Το νόημα της γιορτής της Μεταμόρφωσης

bull Στο όρος Θαβώρ ο Χριστός laquoμεταμορφώθηκεraquo (άλλαξε

μορφή)φανερώνοντας τη θεότητά Του

bull Η δόξα του Χριστού φανερώθηκε στη Μεταμόρφωση με το άκτιστο φως

bull Η ουσία του Θεού είναι laquoαπρόσιτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να την

πλησιάσουμε) και laquoαμέθεκτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να συμμετέχουμε

σ΄αυτή)

bull Ο Θεός όμως μας δίνει τη δυνατότητα να τον γνωρίσουμε όσο μας είναι

δυνατό μέσα από τις ενέργειές Του που είναι προσιτές και μεθεκτές (μπορούμε δηλαδή να τις αντιληφθούμε και να συμμετέχουμε σ΄ αυτές)

bull Ενέργειες είναι οι πράξεις του Θεού με τις οποίες αποκαλύπτει τον εαυτό

Του στον άνθρωπο

bull Οι ενέργειες αυτές είναι άκτιστες αλλά αντιληπτές στον άνθρωπο(πχ το

φως που είδαν οι μαθητές στο Θαβώρ ήταν άκτιστο δεν είχε σχέση με το

φυσικό φως γιατί είναι υπερφυσικό και αιώνιο)

bull Η θέα του ακτίστου φωτός λέγεται laquoθεοπτίαraquo (=βλέπω το Θεό) και

ταυτίζεται με τη θέωση την ένωση με το Θεό (=την αγιότητα)

β) Η γνώση του Θεού στην Π Διαθήκη

Στην ΠΔ ο Θεός φανερωνόταν μέσα από σύμβολα (φωτιά άνεμος) που ήταν

άκτιστα και όχι φυσικά φαινόμενα Οι άγιοι της Π Διαθήκης δεν έφτασαν στην

πλήρη θεογνωσία γιατί τότε υπήρχε ο θάνατος και ο Άδης τα οποία

καταργήθηκαν με τον ερχομό του Χριστού

γ) Ο Χριστός η ένσαρκη φανέρωση του Θεού στον κόσμο

bull Με τη Σάρκωση του Χριστού ο Θεός μπαίνει μέσα στην ιστορία Στο

πρόσωπο του Θεανθρώπου Χριστού μπορούμε να τον γνωρίσουμε

bull Η Εκκλησία ως σώμα Χριστού είναι ο χώρος όπου ο άνθρωπος μπορεί να

ενωθεί με το Χριστό και να τον γνωρίσει κατά τρόπο βιωματικό

bull Ο τρόπος αυτός είναι η συμμετοχή μας στα μυστήρια της Εκκλησίας και

κυρίως στη Θ Ευχαριστία όπου ο πιστός ενώνεται πραγματικά με το Σώμα

και το Αίμα του Θεανθρώπου κι έτσι έχει την πλήρη και αληθινή γνώση του

Θεού

bull Με την πνευματική ζωή (άσκηση συμμετοχή στα μυστήρια) ο πιστός

φτάνει σιγά- σιγά στη θέωση όπως οι άγιοί μας που ζουν ενωμένοι με το

Χριστό

Ο ΤΡΙΑΔΙΚΟΣ ΘΕΟΣ ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ

ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ (ΜΑΘΗΜΑ 14)

α) Το περιεχόμενο της γιορτής της Πεντηκοστής

bull Σαράντα μέρες μετά την Ανάσταση του Χριστού η Εκκλησία μας γιορτάζει

την Ανάληψή Του στους ουρανούς

bull Παρόντες στην Ανάληψη ήταν 120 περίπου πρόσωπα (μαθητές μαθήτριες

και η Παναγία μας)οι οποίοι ήταν η πρώτη κοινωνία πιστών και θα

συνέχιζαν το έργο του Χριστού

bull Δέκα μέρες μετά την Ανάληψη και πενήντα (50)μετά την Ανάσταση έχουμε

το γεγονός της Πεντηκοστής που είναι το θεμέλιο ζωής της Εκκλησίας

bull Με την laquoκάθοδοraquo του Αγίου Πνεύματος πραγματοποιήθηκε η υπόσχεση

του Χριστού προς τους μαθητές Του ότι δεν θα τους αφήσει μόνους

laquoορφανούςraquo όπως είπε αλλά θα τους στείλει άλλον laquoΠαράκλητοraquo

(=αυτός που παρηγορεί) ο οποίος θα τους οδηγήσει στην αλήθεια και θα

τους διδάξει τα πάντα

bull Το Άγιο Πνεύμα είναι ο νέος Παράκλητος που θα παραμείνει στην

Εκκλησία και θα την εμπνέει με τη χάρη του ως το τέλος της ιστορίας

bull Την ημέρα της Πεντηκοστής έχουμε την ίδρυση της Εκκλησίας Μετά το

γεγονός αυτό οι απόστολοι μιλούν στον κόσμο για το Χριστό και την

Ανάστασή Του και βαπτίζονται οι πρώτοι πιστοί

bull Ο φωτισμός των μαθητών γίνεται η αρχή του φωτισμού όλης της

οικουμένης Το Άγιο Πνεύμα δίνει την αληθινή σοφία στους αποστόλους

και το χάρισμα να διδάξουν σ΄ ολόκληρο τον κόσμο

bull Η σύγχυση της Βαβέλ γίνεται ενότητα μέσα στην Εκκλησία με τη Χάρη του

Αγ Πνεύματος

β) Ο Τριαδικός Θεός

Το γεγονός της Πεντηκοστής είναι ακόμη μία φανέρωση του Τριαδικού Θεού Ο

Θεός είναι μία ουσία αλλά τρία Πρόσωπα ( Πατήρ Υιός και Άγιο Πνεύμα)που

είναι μεταξύ τους laquoομοούσιαraquo (έχουν τη μια ουσία από κοινού)

Είναι ίσα ομότιμα και ισότιμα Κάθε Πρόσωπο είναι ολόκληρος και τέλειος

Θεός

Ο Πατέρας είναι αγέννητος Ο Υιός laquoγεννάταιraquo αιώνια από τον Πατέρα και το

Πνεύμα laquoεκπορεύεταιraquo από τον Πατέρα

Η Αγία τριάδα είναι πρότυπο ζωής για μας τους ανθρώπους Όλοι οι άνθρωποι

είμαστε ομοούσιοι μεταξύ μας και καλούμαστε να γίνουμε ισότιμοι και ίσοι σε

μια κοινωνία αδελφοσύνης χωρίς ταξικές διαφορές

Οι διαφορές στην ανθρώπινη κοινωνία προέρχονται από την αμαρτία μας και την

έλλειψη αγαπητικής σχέσης μεταξύ των ανθρώπων

γ) Άγιο Πνεύμα και λατρεία

bull Μέσα στη λατρεία η χάρη του Αγίου Πνεύματος μεταδίδεται σε ολόκληρη

την κτίση Τα υλικά στοιχεία ( ψωμί κρασί κα) αγιάζονται και

εντάσσονται στη Βασιλεία του Θεού

bull Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος τελούνται όλα τα Μυστήρια της

Εκκλησίας μας(πχ το ψωμί και το κρασί μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα

Χριστού στην εξομολόγηση έχουμε την άφεση των αμαρτιών μας στον

αγιασμό το νερό γίνεται άφθαρτο)

δ) Εκκλησία και θεία χάρη

bull Η Εκκλησία είναι χώρος θεραπείας και αναγέννησης όποτε ο άνθρωπος

τραυματιστεί από την αμαρτία

bull Κάθε πιστός καλείται με τη χάρη του Τριαδικού Θεού να γίνει άγιος(

αγιοπνευματικός άνθρωπος =κατοικία του Αγίου Πνεύματος) ώστε η

κοινωνία μας να γίνει κοινωνία αγίων

Για την ερμηνεία της εικόνας της Πεντηκοστής διαβάστε με συντομία το

σχόλιο του βιβλίου σελ79- 80

ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ η ουσία της Εκκλησίας

(ΜΑΘΗΜΑ 15)

α) Η εξάπλωση της Εκκλησίας

bull Μετά την Πεντηκοστή δημιουργείται η νέα πραγματικότητα η Εκκλησία

bull Οι βαπτισμένοι πιστοί των Ιεροσολύμων έχουν ως κέντρο της ζωής τους τη

λατρεία και την προσευχή

bull Ζουν με πνεύμα αδελφοσύνης και αγάπης και τελούν καθημερινά τη Θ

Ευχαριστία

bull Τα επόμενα χρόνια οι Απόστολοι βγαίνουν από τα όρια του Ισραήλ και η

Εκκλησία σιγά ndash σιγά επεκτείνεται σ΄ όλο το γνωστό τότε κόσμο

bull Οι αντιδράσεις και οι διωγμοί δεν έλειψαν Έτσι τους τρεις πρώτους

χριστιανικούς αιώνες έχουμε laquoνέφηraquo μαρτύρων οι οποίοι έδωσαν το αίμα

τους για το Χριστό

bull Επίσης έχουμε τους Αποστολικούς Πατέρες οι οποίοι ξεκαθάρισαν τη

διδασκαλία της Εκκλησίας και τους Απολογητές που υπερασπίστηκαν την

πίστη όταν αυτή επικρίθηκε

β) Η σύναξη της Θ Ευχαριστίας και η Εκκλησία

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1Είμαστε ένα σώμα το Σώμα του Χριστού όπως λέει ο απ Παύλος

2Αφού είμαστε ενωμένοι με το Χριστό είμαστε ενωμένοι και μεταξύ μας Αυτό

φαίνεται όταν κοινωνούμε από το ίδιο ποτήριο τον έναν Άρτο το Χριστό δηλαδή Αυτό

όμως προϋποθέτει τη μεταξύ μας ειρήνη και αγάπη για τα οποία η Εκκλησία

προσεύχεται σε κάθε θ Λειτουργία Επίσης προσεύχεται όχι μόνο για τους παρόντες

στη Λειτουργία αλλά και για αυτούς που απουσιάζουν και ακόμα και για τους εχθρούς

3Η λειτουργία δεν είναι έργο μόνο των ιερέων αλλά ολοκλήρου του λαού (λείτος =λαός+ έργον)Δεν παρακολουθούμε αλλά συμμετέχουμε με τα laquoΚύριε ελέησονraquo με

την απαγγελία του laquoΠιστεύωraquo κα

4Μέσα στη Θ Λειτουργία ο χρόνος καταργείται Ζούμε ένα διαρκές παρόν

συmicroπορευόmicroενοι microε το Χριστό και προγευόmicroαστε τη Βασιλεία του Θεού

5 Με όλα αυτά ζούmicroε την πίστη microας παίρνουmicroε τη χάρη του Θεού και είmicroαστε ενωmicroένοι microαζί του

Γ Το έργο της Εκκλησίας

bull Έτσι λοιπόν η Εκκλησία μας αγιάζει (μας δίνει το Άγιο Πνεύμα στη ζωή μας) μας

διδάσκει (ακούμε το λόγο του Θεού ο οποίος ερμηνεύεται με το κήρυγμα) και

μας ποιμαίνει (μας καθοδηγεί με τους πνευματικούς ποιμένες= ιερείς οι οποίοι

φροντίζουν για τις πνευματικές αλλά και για τις υλικές ανάγκες των ενοριτών

τους)

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 16)

α) Οι γιορτές της Παναγίας

bull Οι ορθόδοξοι χριστιανοί τιμούν ιδιαίτερα τη Θεοτόκο Στο πρόσωπό της τιμάται ο

άνθρωπος η γυναίκα η μητέρα

bull Οι Θεομητορικές γιορτές είναι

1 Το Γενέθλιο της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου)7ος

αι Γεννήθηκε από γονείς

προχωρημένης τον Ιωακείμ και την Άννα

2 Τα Εισόδια της Παναγίας (21 Νοεμβρίου) 6ος

αι Η Παναγία μας οδηγήθηκε

σε ηλικία τριών χρόνων από τους γονείς της στο ναό του Ηρώδη όπου και

παρέμεινε ως τα 14 χρόνια της

3 Σύναξη της Θεοτόκου (26 Δεκεμβρίου)Τιμητική γιορτή προς το πρόσωπο

που γέννησε το Χριστό

4 Ο Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου) 4ος

αι (αρχαιότερη)Υπολογίστηκε να

γιορτάζεται 9 μήνες πριν τα Χριστούγεννα

5 Η Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) 5ος

αι Αυτοκράτορας Μαρκιανός

ο οποίος έχτισε ναό στη Γεσθημανή

bull Μόνο ο Ευαγγελισμός αναφέρεται στην Κ Διαθήκη Πληροφορίες για τις

υπόλοιπες γιορτές έχουν διασωθεί μέσα από την Παράδοση της Εκκλησίας

β) Οι ακολουθίες προς τιμήν της Θεοτόκου

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1 Ο Ακάθιστος Ύμνος Είναι το υμνολογικό κείμενο που χρησιμοποιείται

πολύ συχνά στην λατρεία της Εκκλησίας μας Διαβάζεται στα μοναστήρια

καθημερινά Τη Μ Σαρακοστή κάθε Παρασκευή ψάλλεται σε κάθε ορθόδοξο

ναό Ποιητής είναι μάλλον ο Ρωμανός ο Μελωδός 6ος

αι Επεξεργάζεται το θέμα

της Σάρκωσης του Κυρίου τονίζοντας ιδιαίτερα τον Ευαγγελισμό

2 Ο Μικρός και ο Μεγάλος Παρακλητικός κανόνας Ψάλλονται εναλλάξ

τις 13 πρώτες μέρες του Αυγούστου Τονίζουν ιδιαίτερα τη θέση της Παναγίας

μας ως μεσίτρια μεταξύ θεού και ανθρώπων και εκφράζουν ευλάβεια για το

γεγονός της Κοίμησης

3 Επίσης υπάρχουν πάρα πολλοί ύμνοι στις ακολουθίες της Εκκλησίας που

ονομάζονται Θεοτοκία όπως και διάφορες ευχές που απευθύνονται

αποκλειστικά στην Παναγία ζητώντας τη βοήθειά της για διάφορα ζητήματα

γ) Η θέση της Θεοτόκου στο σχέδιο της θείας Οικονομίας

bull Με την Παναγία μας έχουμε τη φανέρωση του laquoμυστηρίου που υπήρχε

πριν από αιώνεςraquo Η Σάρκωση ο Θάνατος και η Ανάσταση του Υιού και

Λόγου του Θεού που μας έφερε τη Σωτηρία

bull Ο Θεός για να σαρκωθεί ζήτησε την ανθρώπινη συνεργασία Η Θεοτόκος

είπε το μεγάλο laquoναιraquo γι΄ αυτό θεωρείται γέφυρα μεταξύ Θεού και

ανθρώπων και μεσίτρια

bull Ονομάζεται Θεοτόκος γιατί γέννησε τον αληθινό Θεό και όχι κάποιον απλό

άνθρωπο όπως υποστήριξαν κάποιοι αιρετικοί

bull Ονομάζεται Αειπάρθενος γιατί παρέμεινε παρθένος και κατά τη σύλληψη

του Χριστού και κατά τη γέννησή του και μετά τη γέννηση

bull Ονομάζεται Παναγία γιατί έλαβε το χάρισμα της πλήρους αγιότητας την

ώρα του Ευαγγελισμού Δεν γεννήθηκε απαλλαγμένη από το προπατορικό

αμάρτημα όπως υποστηρίζουν οι Ρωμαιοκαθολικοί

bull Σύμφωνα με την ορθόδοξη Παράδοση ο θάνατός της συνέβη πραγματικά

και μετά το σώμα της laquoμετέστηraquo στον ουρανό διότι τότε έγινε άφθαρτο Σε

αντίθεση με την αντίληψη των Ρωμαιοκαθολικών ότι αναλήφθηκε με το

σώμα της στον ουρανό

δ) Η ευσέβεια του ελληνικού λαού προς τη Θεοτόκο

bull Ο ελληνικός λαός σέβεται ιδιαίτερα την Παναγία μας ώστε της αποδίδει

περισσότερες από επτακόσιες επωνυμίες

bull Σε όλες τις δοκιμασίες που υπέστη το έθνος μας η παναγία ήταν πάντοτε

παρούσα καταφύγιο και ελπίδα των πιστών (28 Οκτωβρίου Κοίμηση-

βύθιση της Έλλης κα)

bull Υπάρχουν επίσης και πολλές λαϊκές παραδόσεις συνδεδεμένες με την

Παναγία που σχετίζονται με τα γεγονότα της κύησης και του τοκετού

ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 18)

α) Η αναστήλωση των εικόνων

bull Εικονομαχία ο πόλεμος που ξέσπασε εναντίον των εικόνων επί Ισαύρων (8ος

-9ος

)

bull Τελικά επικράτησε η πίστη της Εκκλησίας στην 7η οικουμενική σύνοδο που

συγκάλεσε η Ειρήνη η Αθηναία (787 μΧ)

bull Επί Λέοντα 5ου

του Αρμενίου η εικονομαχία επανήλθε αλλά το 843 η Θεοδώρα

αναστήλωσε οριστικά τις εικόνες

bull Την αναστήλωση των εικόνων γιορτάζει η Εκκλησία μας την Κυριακή της

Ορθοδοξίας (Α΄ Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής Κυριακή μετά την Καθαρά

Δευτέρα) Στους ναούς λιτανεύονται οι εικόνες και διαβάζεται απόσπασμα από

το laquoΣυνοδικό της Ορθοδοξίαςraquo

bull Τα αίτια της εικονομαχίας ήταν

1 Πολιτικά

2 Κοινωνικά

3 Θρησκευτικά-πνευματικά (κυρίως)

bull Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός ως Θεός δεν εικονίζεται

διότι η θεότητα είναι αθέατη και συνεπώς απερίγραπτη Άρα οι εικόνες είναι

είδωλα

β) Η βαθύτερη έννοια της εικόνας

bull Στην εικόνα του Χριστού η Ορθόδοξη Εκκλησία εικονίζει το Σαρκωμένο Λόγο

(δηλ τις δύο φύσεις όπως ενώθηκαν στο πρόσωπο του Χριστού) Αυτό δείχνουν

και τα ονόματα που υπάρχουν στην εικόνα (Ιησούς Χριστός laquoὁ Ὤνraquo)

bull Η Παναγία απεικονίζεται επειδή είναι η μητέρα του (φορέας της χάριτος του

Αγίου Πνεύματος) και οι άγιοι απεικονίζονται γιατί είναι φίλοι Του (φορείς της

χάριτος του Αγίου Πνεύματος)

bull Οι εικόνες δεν είναι φωτογραφίες Τα πρόσωπα φανερώνουν την αγιότητα του

εικονιζόμενου προσώπου

bull Η θεία χάρη κάνει τις εικόνες να θαυματουργούν

bull Όταν προσκυνούμε τις άγιες εικόνες η τιμή δεν απευθύνεται στο υλικό (ξύλο και

χρώματα) αλλά όπως έγραψε ο Μέγας Βασίλειος laquoπρός τό πρωτότυπο

διαβαίνειraquo Σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη η ύλη αγιάζεται μετέχοντας στην άκτιστη χάρη του Θεού

bull Οι υπερασπιστές της ορθόδοξης πίστης κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας ήταν

ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης

γ) Η εικόνα στην ορθόδοξη παράδοση

bull Δύο σχολές εικονογραφικής τέχνης Μακεδονική (Θεσσαλονίκη-

Εμμανουήλ Πανσέληνος-ρεαλιστική κίνηση και έντονα χρώματα) και

Κρητική (Κρήτη-Θεοφάνης-αυστηρές ασκητικές μορφές και σκούρα

χρώματα)

bull Μεγαλύτερες συλλογές εικόνων Άγιο Όρος Σινά (όπου και η παλαιότερη

σωζόμενη εικόνα του 6ου

αιώνα)

bull Φώτης Κόντογλου αναβίωση της βυζαντινής τέχνης κατά τον 20ο αιώνα

Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΦΟΡΜΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ

(ΜΑΘΗΜΑ 19)

α) Η γιορτή των Αγίων Πάντων

bull Με την Κυριακή των Αγίων Πάντων κλείνει ο κύκλος των κινητών γιορτών που

αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου

bull Πρόκειται για την περίοδο του Τριωδίου (μέχρι το Μ Σάββατο) και την περίοδο

του Πεντηκοσταρίου (από την Κυριακή του Πάσχα ως την Κυριακή των

ΑγΠάντων)

bull Ο εορτασμός αυτός των Αγίων Πάντων γίνεται μια Κυριακή μετά την Πεντηκοστή για να τονιστεί ότι το Άγιο Πνεύμα φωτίζει και καθοδηγεί τους

ανθρώπους προς την αγιότητα

bull Η γιορτή των Αγίων Πάντων δίνει την ευκαιρία να τιμηθούν όλοι οι άγιοι και

εκείνοι που έμμειναν αφανείς αλλά και οι γνωστοί

bull Αρχικά η γιορτή περιοριζόταν μόνο στους μάρτυρες (4ος

αι) αλλά αργότερα

επεκτάθηκε στην τιμή όλων των αγίων Έτσι τιμούμε το Χριστό τον Πρόδρομο

την Παναγία τους οσίους τους ασκητές τους αγίους Πατέρες κα

β) Το μήνυμα της γιορτής των αγίων για τον πιστό

Η κοινή γιορτή των Αγίων μας υπενθυμίζει ότι όλοι αγωνίστηκαν για τον ίδιο

σκοπό την ένωσή τους με το Θεό

Επίσης οι Άγιοι μας προσκαλούν και εμάς σε αυτό τον αγώνα της ομοίωσης με

το Θεό Αυτό το νόημα έχει και ο ιδιαίτερος σύνδεσμος του καθένα μας με τον

άγιο του οποίου φέρουμε το όνομα

Οι άγιοι μεταφέρουν τη χάρη του Θεού σε εμάς Γι΄αυτό και εμείς ζητάμε την

ευχή τους και τη μεσιτεία τους

γ) Άγιος ο αληθινός άνθρωπος

Ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από το Θεό εξ΄αιτίας της εγωιστικής του

στάσης Θέλησε να γίνει Θεός χωρίς το Θεό

Αποτέλεσμα ήταν η αποκοπή του από το Θεό από τον συνάνθρωπο και από

τη φύση

Η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο αμαυρώθηκε (λερώθηκε μουτζουρώθηκε)

Όταν όμως ο άνθρωπος στραφεί προς το Θεό με πραγματική αγάπη και

ταπείνωση τότε αγωνίζεται και πετυχαίνει με τη χάρη του Θεού την ομοίωση με το Θεό την αγιότητα δηλαδή

Στα πρόσωπα των αγίων μας βλέπουμε τον αληθινό άνθρωπο εκείνον που

έπλασε ο θεός με προοπτική την θέωση

Ο άγιος δεν αγαπά μόνο το Θεό αλλά τον κάθε συνάνθρωπο χωρίς διάκριση

και όλη τη δημιουργία-φύση

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 21)

α) Ιστορία του Βαπτίσματος

bull Η ένταξή μας στο χώρο της Εκκλησίας γίνεται με το Βάπτισμα

bull Το σύστησε ο ίδιος ο Χριστός με την εντολή που έδωσε στους μαθητές του να

βαπτίζουν τους ανθρώπους στο όνομα της Αγίας Τριάδας

bull Ο ίδιος ο Χριστός βαπτίστηκε και η Βάπτισή Του έγινε τύπος του δικού μας

Βαπτίσματος

bull Στους πρώτους τέσσερις χριστιανικούς αιώνες οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι

Η κατήχησή τους διαρκούσε τρία χρόνια και τη νύχτα του Πάσχα βαπτίζονταν

ομαδικά Χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το στάδιο της κατήχησής

τους ακροώμενοι κατηχούμενοι και φωτιζόμενοι

bull Από τον 5ο αι και μετά επικράτησε ο νηπιοβαπτισμός και η κατήχηση του

παιδιού ανατέθηκε στον ανάδοχο και στους γονείς

β) Η τελετή του Βαπτίσματος

Πριν το Βάπτισμα ο ιερέας ο ανάδοχος και το νήπιο στέκονται στον πρόναο Εκεί

ο ιερέας σταυρώνει το παιδί στο όνομα της Αγίας Τριάδος εκφωνεί το όνομα και

διαβάζει ορισμένες ευχές

Έπειτα με στραμμένο το νήπιο προς τη δύση γίνεται η απόταξη-αποκήρυξη του

σατανά Ακολουθεί στροφή προς την ανατολή και γίνεται η σύνταξη με το

Χριστό η οποία επισφραγίζεται με την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

(του laquoΠιστεύωraquo)

Ακολουθούν διάφορες ευχές οι οποίες υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο

του αναδόχου ο οποίος ομολογεί την πίστη της Εκκλησίας για λογαριασμό του

νηπίου και φυσικά ζει καθημερινά τη ζωή της

Μετά ακολουθεί το κυρίως μυστήριο του Βαπτίσματος Πρώτα αγιάζεται το λάδι

με το οποίο αλείφεται το παιδί και έπειτα βυθίζεται στο αγιασμένο νερό της

κολυμπήθρας τρεις φορές Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση σημαίνει τη

συμμετοχή του βαπτιζόμενου στην τριήμερη ταφή και την Ανάσταση του

Χριστού Έπειτα χρίεται με Άγιο Μύρο και ντύνεται στα λευκά Ανήκει πια στο

Χριστό και την Εκκλησία

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν το καθένα ξεχωριστή σημασία το νερό

δηλώνει ότι ο πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία και αναγεννάται σε μια νέα

ζωή Το λάδι δηλώνει την πάλη εναντίον του κακού και της αμαρτίας Το

σταυροειδές κόψιμο των τριχών του κεφαλιού συμβολίζει ότι ο βαπτιζόμενος

ανήκει πια στο Χριστό όπως οι δούλοι την αρχαία εποχή στον κύριό τους

γ) Η θεολογία του Βαπτίσματος

Με τη Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας

Κατά την περιφορά γύρω από την κολυμπήθρα ψάλλεται ο στίχος laquoόσοι εις

Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθεraquo Αυτό σημαίνει πως αυτός που

βαπτίστηκε απαλλάχτηκε από την προπατορική αμαρτία και αν είναι μεγάλος

και από τις δικές του αμαρτίες

Γι΄ αυτό το Βάπτισμα λέγεται και laquoλουτρό παλιγγενεσίαςraquo δηλαδή αναγέννησης-

νέας δημιουργίας

Ξαναγεννιόμαστε δηλαδή μέσα σε έναν καινούριο κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η

συγχώρηση ο θάνατος της αμαρτίας και η πορεία προς τη Βασιλεία του Θεού

δ) Το μυστήριο του Χρίσματος

Στην Π Διαθήκη χρίονταν με έλαιο οι Βασιλείς οι προφήτες οι ιερείς πριν

αναλάβουν το έργο τους Ήταν σημάδι κλήσης και αφιέρωσης στο Θεό

Ο Κύριος είναι ο Μεσσίας (=χρισμένος) γιατί ως άνθρωπος χρίστηκε από το

Άγιο Πνεύμα κατά τη Βάπτισή του

Οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια

των βαπτιζομένων και τους μετέδιδαν έτσι το Άγιο Πνεύμα

Κατά τη Βάπτιση ο ιερέας χρίει με άγιο Μύρο το νεοφώτιστο σταυρώνοντας

όλα τα σημεία του σώματός του και λέγοντας laquoσφραγίς δωρεάς Πνεύματος

Αγίου Αμήνraquo Με αυτό δηλώνει τη δωρεά των χαρισμάτων του Αγίου

Πνεύματος

Με το Χρίσμα γινόμαστε κοινωνοί και μέτοχοι της ζωής του Χριστού

Έτσι ο καθένας μας γίνεται βασιλιάς που κυριαρχεί στα πάθη του ιερέας που

προσφέρει στο θεό πνευματικές θυσίες και προφήτης που διδάσκει τους

ανθρώπους

Επειδή αξιωθήκαμε να χριστούμε ονομαστήκαμε χριστιανοί

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 11)

Στους ύμνους της Μ Εβδομάδας παρακαλούμε το Χριστό να μας δείξει την

Ανάστασή Του Αυτό είναι το μυστήριο του Σταυρού μυστήριο λύπης και

χαράς (χαρμολύπη)

α) Η συμμετοχή στηνΑνάσταση

Η χαρά της γιορτής δεν περιορίζεται μόνο στις υλικές απολαύσεις

Ο πιστός συμμετέχοντας στην αναστάσιμη Λειτουργία ακτινοβολεί

την μόνη αλήθεια laquo Χριστός Ανέστηraquo

Παράδειγμα ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ ο οποίος χαιρετούσε

καθημερινά με την έκφραση laquoΧριστός Ανέστη Χαρά μουraquo

β) Το νόημα της Ανάστασης

Η βάση της πίστης μας είναι η Ανάσταση του Χριστού Γιrsquo αυτό ο απ

Παύλος υποστηρίζει πως αν ο Χριστός δεν αναστήθηκε τότε είναι laquoκενόνraquo

χωρίς περιεχόμενο δηλαδή το κήρυγμα του Χριστιανισμού

Στην Ανάσταση στηρίχθηκαν οι μάρτυρες της πίστης και οι ομολογητές

Στην Ανάσταση στηρίζεται και η προσδοκία μας για την κοινή ανάσταση

όλων κατά τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού

Ο Χριστός χαρακτηρίζεται ως ο laquoπρωτότοκος εκ των νεκρώνraquo γιατί

αναστήθηκε πρώτος δίνοντάς μας την ελπίδα και τη σιγουριά ότι το σώμα

μας που πεθαίνει και διαλύεται προσωρινά θα αναστηθεί πνευματικό και

άφθαρτο και θα ενωθεί με την ψυχή μας

γ) Η γιορτή της Ανάστασης

Γιορτάζουμε και πανηγυρίζουμε το αδειανό μνημείο το οποίο έγινε

πέρασμα για τον Παράδεισο και την αιώνια ζωή

δ) Η ενότητα των πιστών με το Χριστό

Ζώντας τη ζωή της Εκκλησίας μέσα από τη θεία Μετάληψη τη μετάνοια

την προσευχή τη νηστεία τον καθημερινό αγώνα κατά των παθών του ο

χριστιανός συμμετέχει στη ζωή του Χριστού στο Πάθος και την Ανάσταση

Του

laquoΘΑΝΑΤΟΥ ΕΟΡΤΑΖΟΜΕΝ ΝΕΚΡΩΣΙΝraquo (ΜΑΘΗΜΑ 12)

α) Το φοβερό μυστήριο του θανάτου

Ο θάνατος είναι έξω από τη θέληση του Θεού

Είναι αποτέλεσμα της πτώσης (=της απομάκρυνσης του

ανθρώπου από το Θεό της αμαρτίας)

Ο χωρισμός του ανθρώπου από το Θεό ονομάζεται πνευματικός

θάνατος ο οποίος προκάλεσε και το σωματικό θάνατο

Ως χριστιανοί πιστεύουμε πως ο σωματικός θάνατος αποτελεί

οικονομία- ευεργεσία Θεού για να μη γίνει αθάνατο το κακό

β) Το νόημα του θανάτου

Ο σωματικός θάνατος είναι ο πρόσκαιρος χωρισμός της ψυχής από το

σώμα μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού

Η ανθρώπινη σάρκα νεκρώνεται η ψυχή όμως παραμένει άφθαρτη και

αθάνατη περιμένοντας το παράγγελμα του Χριστού για να ενωθεί ξανά με

το αναστημένο σώμα στη Δευτέρα Παρουσία

Η αιώνια ζωή θα είναι μια άλλη- διαφορετική ζωή που μας περιμένει κατά

τη Δευτέρα Παρουσία θα είναι όμως συνέχεια της ζωής μας στον κόσμο

Γι΄ αυτό κάθε στιγμή της επίγειας ζωής μας έχει μεγάλη σημασία γιατί

από τον τρόπο που ζούμε κρίνεται η σωτηρία μας

γ) Η ανθρώπινη laquoαθανασίαraquo

bull Αθάνατος είναι μόνο ο Θεός

bull Η αθανασία χαρίστηκε από το Θεό στον άνθρωπο

bull Αθανασία δεν είναι απλή επιβίωση αλλά μετοχή στον Παράδεισο

που είναι η αιώνια επικοινωνία με το Θεό

bull Οι άγιοί μας με τα άφθαρτα λείψανα μας βεβαιώνουν ήδη από

αυτή τη ζωή την αλήθεια της αιωνιότητας και τη νίκη του Χριστού

πάνω στη φθορά και το θάνατο

δ) Η μετάβαση από το θάνατο στη ζωή

Ο θάνατος μέσα στην ορθόδοξη παράδοση ονομάζεται κοίμηση και οι

χώροι ταφής κοιμητήρια Αυτό συμβαίνει γιατί όσο και αν το γεγονός του

θανάτου είναι για όλους μας οδυνηρό δεν θεωρείται το τέλος της

ανθρώπινης ύπαρξης επειδή η Ανάσταση του Χριστού μας δίνει την

ελπίδα τη βεβαιότητα και την προσδοκία και της δικής μας ανάστασης

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΑΘΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΟ

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ (ΜΑΘΗΜΑ 13)

α) Το νόημα της γιορτής της Μεταμόρφωσης

bull Στο όρος Θαβώρ ο Χριστός laquoμεταμορφώθηκεraquo (άλλαξε

μορφή)φανερώνοντας τη θεότητά Του

bull Η δόξα του Χριστού φανερώθηκε στη Μεταμόρφωση με το άκτιστο φως

bull Η ουσία του Θεού είναι laquoαπρόσιτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να την

πλησιάσουμε) και laquoαμέθεκτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να συμμετέχουμε

σ΄αυτή)

bull Ο Θεός όμως μας δίνει τη δυνατότητα να τον γνωρίσουμε όσο μας είναι

δυνατό μέσα από τις ενέργειές Του που είναι προσιτές και μεθεκτές (μπορούμε δηλαδή να τις αντιληφθούμε και να συμμετέχουμε σ΄ αυτές)

bull Ενέργειες είναι οι πράξεις του Θεού με τις οποίες αποκαλύπτει τον εαυτό

Του στον άνθρωπο

bull Οι ενέργειες αυτές είναι άκτιστες αλλά αντιληπτές στον άνθρωπο(πχ το

φως που είδαν οι μαθητές στο Θαβώρ ήταν άκτιστο δεν είχε σχέση με το

φυσικό φως γιατί είναι υπερφυσικό και αιώνιο)

bull Η θέα του ακτίστου φωτός λέγεται laquoθεοπτίαraquo (=βλέπω το Θεό) και

ταυτίζεται με τη θέωση την ένωση με το Θεό (=την αγιότητα)

β) Η γνώση του Θεού στην Π Διαθήκη

Στην ΠΔ ο Θεός φανερωνόταν μέσα από σύμβολα (φωτιά άνεμος) που ήταν

άκτιστα και όχι φυσικά φαινόμενα Οι άγιοι της Π Διαθήκης δεν έφτασαν στην

πλήρη θεογνωσία γιατί τότε υπήρχε ο θάνατος και ο Άδης τα οποία

καταργήθηκαν με τον ερχομό του Χριστού

γ) Ο Χριστός η ένσαρκη φανέρωση του Θεού στον κόσμο

bull Με τη Σάρκωση του Χριστού ο Θεός μπαίνει μέσα στην ιστορία Στο

πρόσωπο του Θεανθρώπου Χριστού μπορούμε να τον γνωρίσουμε

bull Η Εκκλησία ως σώμα Χριστού είναι ο χώρος όπου ο άνθρωπος μπορεί να

ενωθεί με το Χριστό και να τον γνωρίσει κατά τρόπο βιωματικό

bull Ο τρόπος αυτός είναι η συμμετοχή μας στα μυστήρια της Εκκλησίας και

κυρίως στη Θ Ευχαριστία όπου ο πιστός ενώνεται πραγματικά με το Σώμα

και το Αίμα του Θεανθρώπου κι έτσι έχει την πλήρη και αληθινή γνώση του

Θεού

bull Με την πνευματική ζωή (άσκηση συμμετοχή στα μυστήρια) ο πιστός

φτάνει σιγά- σιγά στη θέωση όπως οι άγιοί μας που ζουν ενωμένοι με το

Χριστό

Ο ΤΡΙΑΔΙΚΟΣ ΘΕΟΣ ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ

ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ (ΜΑΘΗΜΑ 14)

α) Το περιεχόμενο της γιορτής της Πεντηκοστής

bull Σαράντα μέρες μετά την Ανάσταση του Χριστού η Εκκλησία μας γιορτάζει

την Ανάληψή Του στους ουρανούς

bull Παρόντες στην Ανάληψη ήταν 120 περίπου πρόσωπα (μαθητές μαθήτριες

και η Παναγία μας)οι οποίοι ήταν η πρώτη κοινωνία πιστών και θα

συνέχιζαν το έργο του Χριστού

bull Δέκα μέρες μετά την Ανάληψη και πενήντα (50)μετά την Ανάσταση έχουμε

το γεγονός της Πεντηκοστής που είναι το θεμέλιο ζωής της Εκκλησίας

bull Με την laquoκάθοδοraquo του Αγίου Πνεύματος πραγματοποιήθηκε η υπόσχεση

του Χριστού προς τους μαθητές Του ότι δεν θα τους αφήσει μόνους

laquoορφανούςraquo όπως είπε αλλά θα τους στείλει άλλον laquoΠαράκλητοraquo

(=αυτός που παρηγορεί) ο οποίος θα τους οδηγήσει στην αλήθεια και θα

τους διδάξει τα πάντα

bull Το Άγιο Πνεύμα είναι ο νέος Παράκλητος που θα παραμείνει στην

Εκκλησία και θα την εμπνέει με τη χάρη του ως το τέλος της ιστορίας

bull Την ημέρα της Πεντηκοστής έχουμε την ίδρυση της Εκκλησίας Μετά το

γεγονός αυτό οι απόστολοι μιλούν στον κόσμο για το Χριστό και την

Ανάστασή Του και βαπτίζονται οι πρώτοι πιστοί

bull Ο φωτισμός των μαθητών γίνεται η αρχή του φωτισμού όλης της

οικουμένης Το Άγιο Πνεύμα δίνει την αληθινή σοφία στους αποστόλους

και το χάρισμα να διδάξουν σ΄ ολόκληρο τον κόσμο

bull Η σύγχυση της Βαβέλ γίνεται ενότητα μέσα στην Εκκλησία με τη Χάρη του

Αγ Πνεύματος

β) Ο Τριαδικός Θεός

Το γεγονός της Πεντηκοστής είναι ακόμη μία φανέρωση του Τριαδικού Θεού Ο

Θεός είναι μία ουσία αλλά τρία Πρόσωπα ( Πατήρ Υιός και Άγιο Πνεύμα)που

είναι μεταξύ τους laquoομοούσιαraquo (έχουν τη μια ουσία από κοινού)

Είναι ίσα ομότιμα και ισότιμα Κάθε Πρόσωπο είναι ολόκληρος και τέλειος

Θεός

Ο Πατέρας είναι αγέννητος Ο Υιός laquoγεννάταιraquo αιώνια από τον Πατέρα και το

Πνεύμα laquoεκπορεύεταιraquo από τον Πατέρα

Η Αγία τριάδα είναι πρότυπο ζωής για μας τους ανθρώπους Όλοι οι άνθρωποι

είμαστε ομοούσιοι μεταξύ μας και καλούμαστε να γίνουμε ισότιμοι και ίσοι σε

μια κοινωνία αδελφοσύνης χωρίς ταξικές διαφορές

Οι διαφορές στην ανθρώπινη κοινωνία προέρχονται από την αμαρτία μας και την

έλλειψη αγαπητικής σχέσης μεταξύ των ανθρώπων

γ) Άγιο Πνεύμα και λατρεία

bull Μέσα στη λατρεία η χάρη του Αγίου Πνεύματος μεταδίδεται σε ολόκληρη

την κτίση Τα υλικά στοιχεία ( ψωμί κρασί κα) αγιάζονται και

εντάσσονται στη Βασιλεία του Θεού

bull Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος τελούνται όλα τα Μυστήρια της

Εκκλησίας μας(πχ το ψωμί και το κρασί μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα

Χριστού στην εξομολόγηση έχουμε την άφεση των αμαρτιών μας στον

αγιασμό το νερό γίνεται άφθαρτο)

δ) Εκκλησία και θεία χάρη

bull Η Εκκλησία είναι χώρος θεραπείας και αναγέννησης όποτε ο άνθρωπος

τραυματιστεί από την αμαρτία

bull Κάθε πιστός καλείται με τη χάρη του Τριαδικού Θεού να γίνει άγιος(

αγιοπνευματικός άνθρωπος =κατοικία του Αγίου Πνεύματος) ώστε η

κοινωνία μας να γίνει κοινωνία αγίων

Για την ερμηνεία της εικόνας της Πεντηκοστής διαβάστε με συντομία το

σχόλιο του βιβλίου σελ79- 80

ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ η ουσία της Εκκλησίας

(ΜΑΘΗΜΑ 15)

α) Η εξάπλωση της Εκκλησίας

bull Μετά την Πεντηκοστή δημιουργείται η νέα πραγματικότητα η Εκκλησία

bull Οι βαπτισμένοι πιστοί των Ιεροσολύμων έχουν ως κέντρο της ζωής τους τη

λατρεία και την προσευχή

bull Ζουν με πνεύμα αδελφοσύνης και αγάπης και τελούν καθημερινά τη Θ

Ευχαριστία

bull Τα επόμενα χρόνια οι Απόστολοι βγαίνουν από τα όρια του Ισραήλ και η

Εκκλησία σιγά ndash σιγά επεκτείνεται σ΄ όλο το γνωστό τότε κόσμο

bull Οι αντιδράσεις και οι διωγμοί δεν έλειψαν Έτσι τους τρεις πρώτους

χριστιανικούς αιώνες έχουμε laquoνέφηraquo μαρτύρων οι οποίοι έδωσαν το αίμα

τους για το Χριστό

bull Επίσης έχουμε τους Αποστολικούς Πατέρες οι οποίοι ξεκαθάρισαν τη

διδασκαλία της Εκκλησίας και τους Απολογητές που υπερασπίστηκαν την

πίστη όταν αυτή επικρίθηκε

β) Η σύναξη της Θ Ευχαριστίας και η Εκκλησία

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1Είμαστε ένα σώμα το Σώμα του Χριστού όπως λέει ο απ Παύλος

2Αφού είμαστε ενωμένοι με το Χριστό είμαστε ενωμένοι και μεταξύ μας Αυτό

φαίνεται όταν κοινωνούμε από το ίδιο ποτήριο τον έναν Άρτο το Χριστό δηλαδή Αυτό

όμως προϋποθέτει τη μεταξύ μας ειρήνη και αγάπη για τα οποία η Εκκλησία

προσεύχεται σε κάθε θ Λειτουργία Επίσης προσεύχεται όχι μόνο για τους παρόντες

στη Λειτουργία αλλά και για αυτούς που απουσιάζουν και ακόμα και για τους εχθρούς

3Η λειτουργία δεν είναι έργο μόνο των ιερέων αλλά ολοκλήρου του λαού (λείτος =λαός+ έργον)Δεν παρακολουθούμε αλλά συμμετέχουμε με τα laquoΚύριε ελέησονraquo με

την απαγγελία του laquoΠιστεύωraquo κα

4Μέσα στη Θ Λειτουργία ο χρόνος καταργείται Ζούμε ένα διαρκές παρόν

συmicroπορευόmicroενοι microε το Χριστό και προγευόmicroαστε τη Βασιλεία του Θεού

5 Με όλα αυτά ζούmicroε την πίστη microας παίρνουmicroε τη χάρη του Θεού και είmicroαστε ενωmicroένοι microαζί του

Γ Το έργο της Εκκλησίας

bull Έτσι λοιπόν η Εκκλησία μας αγιάζει (μας δίνει το Άγιο Πνεύμα στη ζωή μας) μας

διδάσκει (ακούμε το λόγο του Θεού ο οποίος ερμηνεύεται με το κήρυγμα) και

μας ποιμαίνει (μας καθοδηγεί με τους πνευματικούς ποιμένες= ιερείς οι οποίοι

φροντίζουν για τις πνευματικές αλλά και για τις υλικές ανάγκες των ενοριτών

τους)

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 16)

α) Οι γιορτές της Παναγίας

bull Οι ορθόδοξοι χριστιανοί τιμούν ιδιαίτερα τη Θεοτόκο Στο πρόσωπό της τιμάται ο

άνθρωπος η γυναίκα η μητέρα

bull Οι Θεομητορικές γιορτές είναι

1 Το Γενέθλιο της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου)7ος

αι Γεννήθηκε από γονείς

προχωρημένης τον Ιωακείμ και την Άννα

2 Τα Εισόδια της Παναγίας (21 Νοεμβρίου) 6ος

αι Η Παναγία μας οδηγήθηκε

σε ηλικία τριών χρόνων από τους γονείς της στο ναό του Ηρώδη όπου και

παρέμεινε ως τα 14 χρόνια της

3 Σύναξη της Θεοτόκου (26 Δεκεμβρίου)Τιμητική γιορτή προς το πρόσωπο

που γέννησε το Χριστό

4 Ο Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου) 4ος

αι (αρχαιότερη)Υπολογίστηκε να

γιορτάζεται 9 μήνες πριν τα Χριστούγεννα

5 Η Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) 5ος

αι Αυτοκράτορας Μαρκιανός

ο οποίος έχτισε ναό στη Γεσθημανή

bull Μόνο ο Ευαγγελισμός αναφέρεται στην Κ Διαθήκη Πληροφορίες για τις

υπόλοιπες γιορτές έχουν διασωθεί μέσα από την Παράδοση της Εκκλησίας

β) Οι ακολουθίες προς τιμήν της Θεοτόκου

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1 Ο Ακάθιστος Ύμνος Είναι το υμνολογικό κείμενο που χρησιμοποιείται

πολύ συχνά στην λατρεία της Εκκλησίας μας Διαβάζεται στα μοναστήρια

καθημερινά Τη Μ Σαρακοστή κάθε Παρασκευή ψάλλεται σε κάθε ορθόδοξο

ναό Ποιητής είναι μάλλον ο Ρωμανός ο Μελωδός 6ος

αι Επεξεργάζεται το θέμα

της Σάρκωσης του Κυρίου τονίζοντας ιδιαίτερα τον Ευαγγελισμό

2 Ο Μικρός και ο Μεγάλος Παρακλητικός κανόνας Ψάλλονται εναλλάξ

τις 13 πρώτες μέρες του Αυγούστου Τονίζουν ιδιαίτερα τη θέση της Παναγίας

μας ως μεσίτρια μεταξύ θεού και ανθρώπων και εκφράζουν ευλάβεια για το

γεγονός της Κοίμησης

3 Επίσης υπάρχουν πάρα πολλοί ύμνοι στις ακολουθίες της Εκκλησίας που

ονομάζονται Θεοτοκία όπως και διάφορες ευχές που απευθύνονται

αποκλειστικά στην Παναγία ζητώντας τη βοήθειά της για διάφορα ζητήματα

γ) Η θέση της Θεοτόκου στο σχέδιο της θείας Οικονομίας

bull Με την Παναγία μας έχουμε τη φανέρωση του laquoμυστηρίου που υπήρχε

πριν από αιώνεςraquo Η Σάρκωση ο Θάνατος και η Ανάσταση του Υιού και

Λόγου του Θεού που μας έφερε τη Σωτηρία

bull Ο Θεός για να σαρκωθεί ζήτησε την ανθρώπινη συνεργασία Η Θεοτόκος

είπε το μεγάλο laquoναιraquo γι΄ αυτό θεωρείται γέφυρα μεταξύ Θεού και

ανθρώπων και μεσίτρια

bull Ονομάζεται Θεοτόκος γιατί γέννησε τον αληθινό Θεό και όχι κάποιον απλό

άνθρωπο όπως υποστήριξαν κάποιοι αιρετικοί

bull Ονομάζεται Αειπάρθενος γιατί παρέμεινε παρθένος και κατά τη σύλληψη

του Χριστού και κατά τη γέννησή του και μετά τη γέννηση

bull Ονομάζεται Παναγία γιατί έλαβε το χάρισμα της πλήρους αγιότητας την

ώρα του Ευαγγελισμού Δεν γεννήθηκε απαλλαγμένη από το προπατορικό

αμάρτημα όπως υποστηρίζουν οι Ρωμαιοκαθολικοί

bull Σύμφωνα με την ορθόδοξη Παράδοση ο θάνατός της συνέβη πραγματικά

και μετά το σώμα της laquoμετέστηraquo στον ουρανό διότι τότε έγινε άφθαρτο Σε

αντίθεση με την αντίληψη των Ρωμαιοκαθολικών ότι αναλήφθηκε με το

σώμα της στον ουρανό

δ) Η ευσέβεια του ελληνικού λαού προς τη Θεοτόκο

bull Ο ελληνικός λαός σέβεται ιδιαίτερα την Παναγία μας ώστε της αποδίδει

περισσότερες από επτακόσιες επωνυμίες

bull Σε όλες τις δοκιμασίες που υπέστη το έθνος μας η παναγία ήταν πάντοτε

παρούσα καταφύγιο και ελπίδα των πιστών (28 Οκτωβρίου Κοίμηση-

βύθιση της Έλλης κα)

bull Υπάρχουν επίσης και πολλές λαϊκές παραδόσεις συνδεδεμένες με την

Παναγία που σχετίζονται με τα γεγονότα της κύησης και του τοκετού

ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 18)

α) Η αναστήλωση των εικόνων

bull Εικονομαχία ο πόλεμος που ξέσπασε εναντίον των εικόνων επί Ισαύρων (8ος

-9ος

)

bull Τελικά επικράτησε η πίστη της Εκκλησίας στην 7η οικουμενική σύνοδο που

συγκάλεσε η Ειρήνη η Αθηναία (787 μΧ)

bull Επί Λέοντα 5ου

του Αρμενίου η εικονομαχία επανήλθε αλλά το 843 η Θεοδώρα

αναστήλωσε οριστικά τις εικόνες

bull Την αναστήλωση των εικόνων γιορτάζει η Εκκλησία μας την Κυριακή της

Ορθοδοξίας (Α΄ Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής Κυριακή μετά την Καθαρά

Δευτέρα) Στους ναούς λιτανεύονται οι εικόνες και διαβάζεται απόσπασμα από

το laquoΣυνοδικό της Ορθοδοξίαςraquo

bull Τα αίτια της εικονομαχίας ήταν

1 Πολιτικά

2 Κοινωνικά

3 Θρησκευτικά-πνευματικά (κυρίως)

bull Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός ως Θεός δεν εικονίζεται

διότι η θεότητα είναι αθέατη και συνεπώς απερίγραπτη Άρα οι εικόνες είναι

είδωλα

β) Η βαθύτερη έννοια της εικόνας

bull Στην εικόνα του Χριστού η Ορθόδοξη Εκκλησία εικονίζει το Σαρκωμένο Λόγο

(δηλ τις δύο φύσεις όπως ενώθηκαν στο πρόσωπο του Χριστού) Αυτό δείχνουν

και τα ονόματα που υπάρχουν στην εικόνα (Ιησούς Χριστός laquoὁ Ὤνraquo)

bull Η Παναγία απεικονίζεται επειδή είναι η μητέρα του (φορέας της χάριτος του

Αγίου Πνεύματος) και οι άγιοι απεικονίζονται γιατί είναι φίλοι Του (φορείς της

χάριτος του Αγίου Πνεύματος)

bull Οι εικόνες δεν είναι φωτογραφίες Τα πρόσωπα φανερώνουν την αγιότητα του

εικονιζόμενου προσώπου

bull Η θεία χάρη κάνει τις εικόνες να θαυματουργούν

bull Όταν προσκυνούμε τις άγιες εικόνες η τιμή δεν απευθύνεται στο υλικό (ξύλο και

χρώματα) αλλά όπως έγραψε ο Μέγας Βασίλειος laquoπρός τό πρωτότυπο

διαβαίνειraquo Σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη η ύλη αγιάζεται μετέχοντας στην άκτιστη χάρη του Θεού

bull Οι υπερασπιστές της ορθόδοξης πίστης κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας ήταν

ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης

γ) Η εικόνα στην ορθόδοξη παράδοση

bull Δύο σχολές εικονογραφικής τέχνης Μακεδονική (Θεσσαλονίκη-

Εμμανουήλ Πανσέληνος-ρεαλιστική κίνηση και έντονα χρώματα) και

Κρητική (Κρήτη-Θεοφάνης-αυστηρές ασκητικές μορφές και σκούρα

χρώματα)

bull Μεγαλύτερες συλλογές εικόνων Άγιο Όρος Σινά (όπου και η παλαιότερη

σωζόμενη εικόνα του 6ου

αιώνα)

bull Φώτης Κόντογλου αναβίωση της βυζαντινής τέχνης κατά τον 20ο αιώνα

Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΦΟΡΜΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ

(ΜΑΘΗΜΑ 19)

α) Η γιορτή των Αγίων Πάντων

bull Με την Κυριακή των Αγίων Πάντων κλείνει ο κύκλος των κινητών γιορτών που

αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου

bull Πρόκειται για την περίοδο του Τριωδίου (μέχρι το Μ Σάββατο) και την περίοδο

του Πεντηκοσταρίου (από την Κυριακή του Πάσχα ως την Κυριακή των

ΑγΠάντων)

bull Ο εορτασμός αυτός των Αγίων Πάντων γίνεται μια Κυριακή μετά την Πεντηκοστή για να τονιστεί ότι το Άγιο Πνεύμα φωτίζει και καθοδηγεί τους

ανθρώπους προς την αγιότητα

bull Η γιορτή των Αγίων Πάντων δίνει την ευκαιρία να τιμηθούν όλοι οι άγιοι και

εκείνοι που έμμειναν αφανείς αλλά και οι γνωστοί

bull Αρχικά η γιορτή περιοριζόταν μόνο στους μάρτυρες (4ος

αι) αλλά αργότερα

επεκτάθηκε στην τιμή όλων των αγίων Έτσι τιμούμε το Χριστό τον Πρόδρομο

την Παναγία τους οσίους τους ασκητές τους αγίους Πατέρες κα

β) Το μήνυμα της γιορτής των αγίων για τον πιστό

Η κοινή γιορτή των Αγίων μας υπενθυμίζει ότι όλοι αγωνίστηκαν για τον ίδιο

σκοπό την ένωσή τους με το Θεό

Επίσης οι Άγιοι μας προσκαλούν και εμάς σε αυτό τον αγώνα της ομοίωσης με

το Θεό Αυτό το νόημα έχει και ο ιδιαίτερος σύνδεσμος του καθένα μας με τον

άγιο του οποίου φέρουμε το όνομα

Οι άγιοι μεταφέρουν τη χάρη του Θεού σε εμάς Γι΄αυτό και εμείς ζητάμε την

ευχή τους και τη μεσιτεία τους

γ) Άγιος ο αληθινός άνθρωπος

Ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από το Θεό εξ΄αιτίας της εγωιστικής του

στάσης Θέλησε να γίνει Θεός χωρίς το Θεό

Αποτέλεσμα ήταν η αποκοπή του από το Θεό από τον συνάνθρωπο και από

τη φύση

Η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο αμαυρώθηκε (λερώθηκε μουτζουρώθηκε)

Όταν όμως ο άνθρωπος στραφεί προς το Θεό με πραγματική αγάπη και

ταπείνωση τότε αγωνίζεται και πετυχαίνει με τη χάρη του Θεού την ομοίωση με το Θεό την αγιότητα δηλαδή

Στα πρόσωπα των αγίων μας βλέπουμε τον αληθινό άνθρωπο εκείνον που

έπλασε ο θεός με προοπτική την θέωση

Ο άγιος δεν αγαπά μόνο το Θεό αλλά τον κάθε συνάνθρωπο χωρίς διάκριση

και όλη τη δημιουργία-φύση

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 21)

α) Ιστορία του Βαπτίσματος

bull Η ένταξή μας στο χώρο της Εκκλησίας γίνεται με το Βάπτισμα

bull Το σύστησε ο ίδιος ο Χριστός με την εντολή που έδωσε στους μαθητές του να

βαπτίζουν τους ανθρώπους στο όνομα της Αγίας Τριάδας

bull Ο ίδιος ο Χριστός βαπτίστηκε και η Βάπτισή Του έγινε τύπος του δικού μας

Βαπτίσματος

bull Στους πρώτους τέσσερις χριστιανικούς αιώνες οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι

Η κατήχησή τους διαρκούσε τρία χρόνια και τη νύχτα του Πάσχα βαπτίζονταν

ομαδικά Χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το στάδιο της κατήχησής

τους ακροώμενοι κατηχούμενοι και φωτιζόμενοι

bull Από τον 5ο αι και μετά επικράτησε ο νηπιοβαπτισμός και η κατήχηση του

παιδιού ανατέθηκε στον ανάδοχο και στους γονείς

β) Η τελετή του Βαπτίσματος

Πριν το Βάπτισμα ο ιερέας ο ανάδοχος και το νήπιο στέκονται στον πρόναο Εκεί

ο ιερέας σταυρώνει το παιδί στο όνομα της Αγίας Τριάδος εκφωνεί το όνομα και

διαβάζει ορισμένες ευχές

Έπειτα με στραμμένο το νήπιο προς τη δύση γίνεται η απόταξη-αποκήρυξη του

σατανά Ακολουθεί στροφή προς την ανατολή και γίνεται η σύνταξη με το

Χριστό η οποία επισφραγίζεται με την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

(του laquoΠιστεύωraquo)

Ακολουθούν διάφορες ευχές οι οποίες υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο

του αναδόχου ο οποίος ομολογεί την πίστη της Εκκλησίας για λογαριασμό του

νηπίου και φυσικά ζει καθημερινά τη ζωή της

Μετά ακολουθεί το κυρίως μυστήριο του Βαπτίσματος Πρώτα αγιάζεται το λάδι

με το οποίο αλείφεται το παιδί και έπειτα βυθίζεται στο αγιασμένο νερό της

κολυμπήθρας τρεις φορές Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση σημαίνει τη

συμμετοχή του βαπτιζόμενου στην τριήμερη ταφή και την Ανάσταση του

Χριστού Έπειτα χρίεται με Άγιο Μύρο και ντύνεται στα λευκά Ανήκει πια στο

Χριστό και την Εκκλησία

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν το καθένα ξεχωριστή σημασία το νερό

δηλώνει ότι ο πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία και αναγεννάται σε μια νέα

ζωή Το λάδι δηλώνει την πάλη εναντίον του κακού και της αμαρτίας Το

σταυροειδές κόψιμο των τριχών του κεφαλιού συμβολίζει ότι ο βαπτιζόμενος

ανήκει πια στο Χριστό όπως οι δούλοι την αρχαία εποχή στον κύριό τους

γ) Η θεολογία του Βαπτίσματος

Με τη Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας

Κατά την περιφορά γύρω από την κολυμπήθρα ψάλλεται ο στίχος laquoόσοι εις

Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθεraquo Αυτό σημαίνει πως αυτός που

βαπτίστηκε απαλλάχτηκε από την προπατορική αμαρτία και αν είναι μεγάλος

και από τις δικές του αμαρτίες

Γι΄ αυτό το Βάπτισμα λέγεται και laquoλουτρό παλιγγενεσίαςraquo δηλαδή αναγέννησης-

νέας δημιουργίας

Ξαναγεννιόμαστε δηλαδή μέσα σε έναν καινούριο κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η

συγχώρηση ο θάνατος της αμαρτίας και η πορεία προς τη Βασιλεία του Θεού

δ) Το μυστήριο του Χρίσματος

Στην Π Διαθήκη χρίονταν με έλαιο οι Βασιλείς οι προφήτες οι ιερείς πριν

αναλάβουν το έργο τους Ήταν σημάδι κλήσης και αφιέρωσης στο Θεό

Ο Κύριος είναι ο Μεσσίας (=χρισμένος) γιατί ως άνθρωπος χρίστηκε από το

Άγιο Πνεύμα κατά τη Βάπτισή του

Οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια

των βαπτιζομένων και τους μετέδιδαν έτσι το Άγιο Πνεύμα

Κατά τη Βάπτιση ο ιερέας χρίει με άγιο Μύρο το νεοφώτιστο σταυρώνοντας

όλα τα σημεία του σώματός του και λέγοντας laquoσφραγίς δωρεάς Πνεύματος

Αγίου Αμήνraquo Με αυτό δηλώνει τη δωρεά των χαρισμάτων του Αγίου

Πνεύματος

Με το Χρίσμα γινόμαστε κοινωνοί και μέτοχοι της ζωής του Χριστού

Έτσι ο καθένας μας γίνεται βασιλιάς που κυριαρχεί στα πάθη του ιερέας που

προσφέρει στο θεό πνευματικές θυσίες και προφήτης που διδάσκει τους

ανθρώπους

Επειδή αξιωθήκαμε να χριστούμε ονομαστήκαμε χριστιανοί

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

laquoΘΑΝΑΤΟΥ ΕΟΡΤΑΖΟΜΕΝ ΝΕΚΡΩΣΙΝraquo (ΜΑΘΗΜΑ 12)

α) Το φοβερό μυστήριο του θανάτου

Ο θάνατος είναι έξω από τη θέληση του Θεού

Είναι αποτέλεσμα της πτώσης (=της απομάκρυνσης του

ανθρώπου από το Θεό της αμαρτίας)

Ο χωρισμός του ανθρώπου από το Θεό ονομάζεται πνευματικός

θάνατος ο οποίος προκάλεσε και το σωματικό θάνατο

Ως χριστιανοί πιστεύουμε πως ο σωματικός θάνατος αποτελεί

οικονομία- ευεργεσία Θεού για να μη γίνει αθάνατο το κακό

β) Το νόημα του θανάτου

Ο σωματικός θάνατος είναι ο πρόσκαιρος χωρισμός της ψυχής από το

σώμα μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού

Η ανθρώπινη σάρκα νεκρώνεται η ψυχή όμως παραμένει άφθαρτη και

αθάνατη περιμένοντας το παράγγελμα του Χριστού για να ενωθεί ξανά με

το αναστημένο σώμα στη Δευτέρα Παρουσία

Η αιώνια ζωή θα είναι μια άλλη- διαφορετική ζωή που μας περιμένει κατά

τη Δευτέρα Παρουσία θα είναι όμως συνέχεια της ζωής μας στον κόσμο

Γι΄ αυτό κάθε στιγμή της επίγειας ζωής μας έχει μεγάλη σημασία γιατί

από τον τρόπο που ζούμε κρίνεται η σωτηρία μας

γ) Η ανθρώπινη laquoαθανασίαraquo

bull Αθάνατος είναι μόνο ο Θεός

bull Η αθανασία χαρίστηκε από το Θεό στον άνθρωπο

bull Αθανασία δεν είναι απλή επιβίωση αλλά μετοχή στον Παράδεισο

που είναι η αιώνια επικοινωνία με το Θεό

bull Οι άγιοί μας με τα άφθαρτα λείψανα μας βεβαιώνουν ήδη από

αυτή τη ζωή την αλήθεια της αιωνιότητας και τη νίκη του Χριστού

πάνω στη φθορά και το θάνατο

δ) Η μετάβαση από το θάνατο στη ζωή

Ο θάνατος μέσα στην ορθόδοξη παράδοση ονομάζεται κοίμηση και οι

χώροι ταφής κοιμητήρια Αυτό συμβαίνει γιατί όσο και αν το γεγονός του

θανάτου είναι για όλους μας οδυνηρό δεν θεωρείται το τέλος της

ανθρώπινης ύπαρξης επειδή η Ανάσταση του Χριστού μας δίνει την

ελπίδα τη βεβαιότητα και την προσδοκία και της δικής μας ανάστασης

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΑΘΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΟ

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ (ΜΑΘΗΜΑ 13)

α) Το νόημα της γιορτής της Μεταμόρφωσης

bull Στο όρος Θαβώρ ο Χριστός laquoμεταμορφώθηκεraquo (άλλαξε

μορφή)φανερώνοντας τη θεότητά Του

bull Η δόξα του Χριστού φανερώθηκε στη Μεταμόρφωση με το άκτιστο φως

bull Η ουσία του Θεού είναι laquoαπρόσιτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να την

πλησιάσουμε) και laquoαμέθεκτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να συμμετέχουμε

σ΄αυτή)

bull Ο Θεός όμως μας δίνει τη δυνατότητα να τον γνωρίσουμε όσο μας είναι

δυνατό μέσα από τις ενέργειές Του που είναι προσιτές και μεθεκτές (μπορούμε δηλαδή να τις αντιληφθούμε και να συμμετέχουμε σ΄ αυτές)

bull Ενέργειες είναι οι πράξεις του Θεού με τις οποίες αποκαλύπτει τον εαυτό

Του στον άνθρωπο

bull Οι ενέργειες αυτές είναι άκτιστες αλλά αντιληπτές στον άνθρωπο(πχ το

φως που είδαν οι μαθητές στο Θαβώρ ήταν άκτιστο δεν είχε σχέση με το

φυσικό φως γιατί είναι υπερφυσικό και αιώνιο)

bull Η θέα του ακτίστου φωτός λέγεται laquoθεοπτίαraquo (=βλέπω το Θεό) και

ταυτίζεται με τη θέωση την ένωση με το Θεό (=την αγιότητα)

β) Η γνώση του Θεού στην Π Διαθήκη

Στην ΠΔ ο Θεός φανερωνόταν μέσα από σύμβολα (φωτιά άνεμος) που ήταν

άκτιστα και όχι φυσικά φαινόμενα Οι άγιοι της Π Διαθήκης δεν έφτασαν στην

πλήρη θεογνωσία γιατί τότε υπήρχε ο θάνατος και ο Άδης τα οποία

καταργήθηκαν με τον ερχομό του Χριστού

γ) Ο Χριστός η ένσαρκη φανέρωση του Θεού στον κόσμο

bull Με τη Σάρκωση του Χριστού ο Θεός μπαίνει μέσα στην ιστορία Στο

πρόσωπο του Θεανθρώπου Χριστού μπορούμε να τον γνωρίσουμε

bull Η Εκκλησία ως σώμα Χριστού είναι ο χώρος όπου ο άνθρωπος μπορεί να

ενωθεί με το Χριστό και να τον γνωρίσει κατά τρόπο βιωματικό

bull Ο τρόπος αυτός είναι η συμμετοχή μας στα μυστήρια της Εκκλησίας και

κυρίως στη Θ Ευχαριστία όπου ο πιστός ενώνεται πραγματικά με το Σώμα

και το Αίμα του Θεανθρώπου κι έτσι έχει την πλήρη και αληθινή γνώση του

Θεού

bull Με την πνευματική ζωή (άσκηση συμμετοχή στα μυστήρια) ο πιστός

φτάνει σιγά- σιγά στη θέωση όπως οι άγιοί μας που ζουν ενωμένοι με το

Χριστό

Ο ΤΡΙΑΔΙΚΟΣ ΘΕΟΣ ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ

ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ (ΜΑΘΗΜΑ 14)

α) Το περιεχόμενο της γιορτής της Πεντηκοστής

bull Σαράντα μέρες μετά την Ανάσταση του Χριστού η Εκκλησία μας γιορτάζει

την Ανάληψή Του στους ουρανούς

bull Παρόντες στην Ανάληψη ήταν 120 περίπου πρόσωπα (μαθητές μαθήτριες

και η Παναγία μας)οι οποίοι ήταν η πρώτη κοινωνία πιστών και θα

συνέχιζαν το έργο του Χριστού

bull Δέκα μέρες μετά την Ανάληψη και πενήντα (50)μετά την Ανάσταση έχουμε

το γεγονός της Πεντηκοστής που είναι το θεμέλιο ζωής της Εκκλησίας

bull Με την laquoκάθοδοraquo του Αγίου Πνεύματος πραγματοποιήθηκε η υπόσχεση

του Χριστού προς τους μαθητές Του ότι δεν θα τους αφήσει μόνους

laquoορφανούςraquo όπως είπε αλλά θα τους στείλει άλλον laquoΠαράκλητοraquo

(=αυτός που παρηγορεί) ο οποίος θα τους οδηγήσει στην αλήθεια και θα

τους διδάξει τα πάντα

bull Το Άγιο Πνεύμα είναι ο νέος Παράκλητος που θα παραμείνει στην

Εκκλησία και θα την εμπνέει με τη χάρη του ως το τέλος της ιστορίας

bull Την ημέρα της Πεντηκοστής έχουμε την ίδρυση της Εκκλησίας Μετά το

γεγονός αυτό οι απόστολοι μιλούν στον κόσμο για το Χριστό και την

Ανάστασή Του και βαπτίζονται οι πρώτοι πιστοί

bull Ο φωτισμός των μαθητών γίνεται η αρχή του φωτισμού όλης της

οικουμένης Το Άγιο Πνεύμα δίνει την αληθινή σοφία στους αποστόλους

και το χάρισμα να διδάξουν σ΄ ολόκληρο τον κόσμο

bull Η σύγχυση της Βαβέλ γίνεται ενότητα μέσα στην Εκκλησία με τη Χάρη του

Αγ Πνεύματος

β) Ο Τριαδικός Θεός

Το γεγονός της Πεντηκοστής είναι ακόμη μία φανέρωση του Τριαδικού Θεού Ο

Θεός είναι μία ουσία αλλά τρία Πρόσωπα ( Πατήρ Υιός και Άγιο Πνεύμα)που

είναι μεταξύ τους laquoομοούσιαraquo (έχουν τη μια ουσία από κοινού)

Είναι ίσα ομότιμα και ισότιμα Κάθε Πρόσωπο είναι ολόκληρος και τέλειος

Θεός

Ο Πατέρας είναι αγέννητος Ο Υιός laquoγεννάταιraquo αιώνια από τον Πατέρα και το

Πνεύμα laquoεκπορεύεταιraquo από τον Πατέρα

Η Αγία τριάδα είναι πρότυπο ζωής για μας τους ανθρώπους Όλοι οι άνθρωποι

είμαστε ομοούσιοι μεταξύ μας και καλούμαστε να γίνουμε ισότιμοι και ίσοι σε

μια κοινωνία αδελφοσύνης χωρίς ταξικές διαφορές

Οι διαφορές στην ανθρώπινη κοινωνία προέρχονται από την αμαρτία μας και την

έλλειψη αγαπητικής σχέσης μεταξύ των ανθρώπων

γ) Άγιο Πνεύμα και λατρεία

bull Μέσα στη λατρεία η χάρη του Αγίου Πνεύματος μεταδίδεται σε ολόκληρη

την κτίση Τα υλικά στοιχεία ( ψωμί κρασί κα) αγιάζονται και

εντάσσονται στη Βασιλεία του Θεού

bull Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος τελούνται όλα τα Μυστήρια της

Εκκλησίας μας(πχ το ψωμί και το κρασί μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα

Χριστού στην εξομολόγηση έχουμε την άφεση των αμαρτιών μας στον

αγιασμό το νερό γίνεται άφθαρτο)

δ) Εκκλησία και θεία χάρη

bull Η Εκκλησία είναι χώρος θεραπείας και αναγέννησης όποτε ο άνθρωπος

τραυματιστεί από την αμαρτία

bull Κάθε πιστός καλείται με τη χάρη του Τριαδικού Θεού να γίνει άγιος(

αγιοπνευματικός άνθρωπος =κατοικία του Αγίου Πνεύματος) ώστε η

κοινωνία μας να γίνει κοινωνία αγίων

Για την ερμηνεία της εικόνας της Πεντηκοστής διαβάστε με συντομία το

σχόλιο του βιβλίου σελ79- 80

ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ η ουσία της Εκκλησίας

(ΜΑΘΗΜΑ 15)

α) Η εξάπλωση της Εκκλησίας

bull Μετά την Πεντηκοστή δημιουργείται η νέα πραγματικότητα η Εκκλησία

bull Οι βαπτισμένοι πιστοί των Ιεροσολύμων έχουν ως κέντρο της ζωής τους τη

λατρεία και την προσευχή

bull Ζουν με πνεύμα αδελφοσύνης και αγάπης και τελούν καθημερινά τη Θ

Ευχαριστία

bull Τα επόμενα χρόνια οι Απόστολοι βγαίνουν από τα όρια του Ισραήλ και η

Εκκλησία σιγά ndash σιγά επεκτείνεται σ΄ όλο το γνωστό τότε κόσμο

bull Οι αντιδράσεις και οι διωγμοί δεν έλειψαν Έτσι τους τρεις πρώτους

χριστιανικούς αιώνες έχουμε laquoνέφηraquo μαρτύρων οι οποίοι έδωσαν το αίμα

τους για το Χριστό

bull Επίσης έχουμε τους Αποστολικούς Πατέρες οι οποίοι ξεκαθάρισαν τη

διδασκαλία της Εκκλησίας και τους Απολογητές που υπερασπίστηκαν την

πίστη όταν αυτή επικρίθηκε

β) Η σύναξη της Θ Ευχαριστίας και η Εκκλησία

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1Είμαστε ένα σώμα το Σώμα του Χριστού όπως λέει ο απ Παύλος

2Αφού είμαστε ενωμένοι με το Χριστό είμαστε ενωμένοι και μεταξύ μας Αυτό

φαίνεται όταν κοινωνούμε από το ίδιο ποτήριο τον έναν Άρτο το Χριστό δηλαδή Αυτό

όμως προϋποθέτει τη μεταξύ μας ειρήνη και αγάπη για τα οποία η Εκκλησία

προσεύχεται σε κάθε θ Λειτουργία Επίσης προσεύχεται όχι μόνο για τους παρόντες

στη Λειτουργία αλλά και για αυτούς που απουσιάζουν και ακόμα και για τους εχθρούς

3Η λειτουργία δεν είναι έργο μόνο των ιερέων αλλά ολοκλήρου του λαού (λείτος =λαός+ έργον)Δεν παρακολουθούμε αλλά συμμετέχουμε με τα laquoΚύριε ελέησονraquo με

την απαγγελία του laquoΠιστεύωraquo κα

4Μέσα στη Θ Λειτουργία ο χρόνος καταργείται Ζούμε ένα διαρκές παρόν

συmicroπορευόmicroενοι microε το Χριστό και προγευόmicroαστε τη Βασιλεία του Θεού

5 Με όλα αυτά ζούmicroε την πίστη microας παίρνουmicroε τη χάρη του Θεού και είmicroαστε ενωmicroένοι microαζί του

Γ Το έργο της Εκκλησίας

bull Έτσι λοιπόν η Εκκλησία μας αγιάζει (μας δίνει το Άγιο Πνεύμα στη ζωή μας) μας

διδάσκει (ακούμε το λόγο του Θεού ο οποίος ερμηνεύεται με το κήρυγμα) και

μας ποιμαίνει (μας καθοδηγεί με τους πνευματικούς ποιμένες= ιερείς οι οποίοι

φροντίζουν για τις πνευματικές αλλά και για τις υλικές ανάγκες των ενοριτών

τους)

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 16)

α) Οι γιορτές της Παναγίας

bull Οι ορθόδοξοι χριστιανοί τιμούν ιδιαίτερα τη Θεοτόκο Στο πρόσωπό της τιμάται ο

άνθρωπος η γυναίκα η μητέρα

bull Οι Θεομητορικές γιορτές είναι

1 Το Γενέθλιο της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου)7ος

αι Γεννήθηκε από γονείς

προχωρημένης τον Ιωακείμ και την Άννα

2 Τα Εισόδια της Παναγίας (21 Νοεμβρίου) 6ος

αι Η Παναγία μας οδηγήθηκε

σε ηλικία τριών χρόνων από τους γονείς της στο ναό του Ηρώδη όπου και

παρέμεινε ως τα 14 χρόνια της

3 Σύναξη της Θεοτόκου (26 Δεκεμβρίου)Τιμητική γιορτή προς το πρόσωπο

που γέννησε το Χριστό

4 Ο Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου) 4ος

αι (αρχαιότερη)Υπολογίστηκε να

γιορτάζεται 9 μήνες πριν τα Χριστούγεννα

5 Η Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) 5ος

αι Αυτοκράτορας Μαρκιανός

ο οποίος έχτισε ναό στη Γεσθημανή

bull Μόνο ο Ευαγγελισμός αναφέρεται στην Κ Διαθήκη Πληροφορίες για τις

υπόλοιπες γιορτές έχουν διασωθεί μέσα από την Παράδοση της Εκκλησίας

β) Οι ακολουθίες προς τιμήν της Θεοτόκου

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1 Ο Ακάθιστος Ύμνος Είναι το υμνολογικό κείμενο που χρησιμοποιείται

πολύ συχνά στην λατρεία της Εκκλησίας μας Διαβάζεται στα μοναστήρια

καθημερινά Τη Μ Σαρακοστή κάθε Παρασκευή ψάλλεται σε κάθε ορθόδοξο

ναό Ποιητής είναι μάλλον ο Ρωμανός ο Μελωδός 6ος

αι Επεξεργάζεται το θέμα

της Σάρκωσης του Κυρίου τονίζοντας ιδιαίτερα τον Ευαγγελισμό

2 Ο Μικρός και ο Μεγάλος Παρακλητικός κανόνας Ψάλλονται εναλλάξ

τις 13 πρώτες μέρες του Αυγούστου Τονίζουν ιδιαίτερα τη θέση της Παναγίας

μας ως μεσίτρια μεταξύ θεού και ανθρώπων και εκφράζουν ευλάβεια για το

γεγονός της Κοίμησης

3 Επίσης υπάρχουν πάρα πολλοί ύμνοι στις ακολουθίες της Εκκλησίας που

ονομάζονται Θεοτοκία όπως και διάφορες ευχές που απευθύνονται

αποκλειστικά στην Παναγία ζητώντας τη βοήθειά της για διάφορα ζητήματα

γ) Η θέση της Θεοτόκου στο σχέδιο της θείας Οικονομίας

bull Με την Παναγία μας έχουμε τη φανέρωση του laquoμυστηρίου που υπήρχε

πριν από αιώνεςraquo Η Σάρκωση ο Θάνατος και η Ανάσταση του Υιού και

Λόγου του Θεού που μας έφερε τη Σωτηρία

bull Ο Θεός για να σαρκωθεί ζήτησε την ανθρώπινη συνεργασία Η Θεοτόκος

είπε το μεγάλο laquoναιraquo γι΄ αυτό θεωρείται γέφυρα μεταξύ Θεού και

ανθρώπων και μεσίτρια

bull Ονομάζεται Θεοτόκος γιατί γέννησε τον αληθινό Θεό και όχι κάποιον απλό

άνθρωπο όπως υποστήριξαν κάποιοι αιρετικοί

bull Ονομάζεται Αειπάρθενος γιατί παρέμεινε παρθένος και κατά τη σύλληψη

του Χριστού και κατά τη γέννησή του και μετά τη γέννηση

bull Ονομάζεται Παναγία γιατί έλαβε το χάρισμα της πλήρους αγιότητας την

ώρα του Ευαγγελισμού Δεν γεννήθηκε απαλλαγμένη από το προπατορικό

αμάρτημα όπως υποστηρίζουν οι Ρωμαιοκαθολικοί

bull Σύμφωνα με την ορθόδοξη Παράδοση ο θάνατός της συνέβη πραγματικά

και μετά το σώμα της laquoμετέστηraquo στον ουρανό διότι τότε έγινε άφθαρτο Σε

αντίθεση με την αντίληψη των Ρωμαιοκαθολικών ότι αναλήφθηκε με το

σώμα της στον ουρανό

δ) Η ευσέβεια του ελληνικού λαού προς τη Θεοτόκο

bull Ο ελληνικός λαός σέβεται ιδιαίτερα την Παναγία μας ώστε της αποδίδει

περισσότερες από επτακόσιες επωνυμίες

bull Σε όλες τις δοκιμασίες που υπέστη το έθνος μας η παναγία ήταν πάντοτε

παρούσα καταφύγιο και ελπίδα των πιστών (28 Οκτωβρίου Κοίμηση-

βύθιση της Έλλης κα)

bull Υπάρχουν επίσης και πολλές λαϊκές παραδόσεις συνδεδεμένες με την

Παναγία που σχετίζονται με τα γεγονότα της κύησης και του τοκετού

ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 18)

α) Η αναστήλωση των εικόνων

bull Εικονομαχία ο πόλεμος που ξέσπασε εναντίον των εικόνων επί Ισαύρων (8ος

-9ος

)

bull Τελικά επικράτησε η πίστη της Εκκλησίας στην 7η οικουμενική σύνοδο που

συγκάλεσε η Ειρήνη η Αθηναία (787 μΧ)

bull Επί Λέοντα 5ου

του Αρμενίου η εικονομαχία επανήλθε αλλά το 843 η Θεοδώρα

αναστήλωσε οριστικά τις εικόνες

bull Την αναστήλωση των εικόνων γιορτάζει η Εκκλησία μας την Κυριακή της

Ορθοδοξίας (Α΄ Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής Κυριακή μετά την Καθαρά

Δευτέρα) Στους ναούς λιτανεύονται οι εικόνες και διαβάζεται απόσπασμα από

το laquoΣυνοδικό της Ορθοδοξίαςraquo

bull Τα αίτια της εικονομαχίας ήταν

1 Πολιτικά

2 Κοινωνικά

3 Θρησκευτικά-πνευματικά (κυρίως)

bull Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός ως Θεός δεν εικονίζεται

διότι η θεότητα είναι αθέατη και συνεπώς απερίγραπτη Άρα οι εικόνες είναι

είδωλα

β) Η βαθύτερη έννοια της εικόνας

bull Στην εικόνα του Χριστού η Ορθόδοξη Εκκλησία εικονίζει το Σαρκωμένο Λόγο

(δηλ τις δύο φύσεις όπως ενώθηκαν στο πρόσωπο του Χριστού) Αυτό δείχνουν

και τα ονόματα που υπάρχουν στην εικόνα (Ιησούς Χριστός laquoὁ Ὤνraquo)

bull Η Παναγία απεικονίζεται επειδή είναι η μητέρα του (φορέας της χάριτος του

Αγίου Πνεύματος) και οι άγιοι απεικονίζονται γιατί είναι φίλοι Του (φορείς της

χάριτος του Αγίου Πνεύματος)

bull Οι εικόνες δεν είναι φωτογραφίες Τα πρόσωπα φανερώνουν την αγιότητα του

εικονιζόμενου προσώπου

bull Η θεία χάρη κάνει τις εικόνες να θαυματουργούν

bull Όταν προσκυνούμε τις άγιες εικόνες η τιμή δεν απευθύνεται στο υλικό (ξύλο και

χρώματα) αλλά όπως έγραψε ο Μέγας Βασίλειος laquoπρός τό πρωτότυπο

διαβαίνειraquo Σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη η ύλη αγιάζεται μετέχοντας στην άκτιστη χάρη του Θεού

bull Οι υπερασπιστές της ορθόδοξης πίστης κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας ήταν

ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης

γ) Η εικόνα στην ορθόδοξη παράδοση

bull Δύο σχολές εικονογραφικής τέχνης Μακεδονική (Θεσσαλονίκη-

Εμμανουήλ Πανσέληνος-ρεαλιστική κίνηση και έντονα χρώματα) και

Κρητική (Κρήτη-Θεοφάνης-αυστηρές ασκητικές μορφές και σκούρα

χρώματα)

bull Μεγαλύτερες συλλογές εικόνων Άγιο Όρος Σινά (όπου και η παλαιότερη

σωζόμενη εικόνα του 6ου

αιώνα)

bull Φώτης Κόντογλου αναβίωση της βυζαντινής τέχνης κατά τον 20ο αιώνα

Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΦΟΡΜΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ

(ΜΑΘΗΜΑ 19)

α) Η γιορτή των Αγίων Πάντων

bull Με την Κυριακή των Αγίων Πάντων κλείνει ο κύκλος των κινητών γιορτών που

αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου

bull Πρόκειται για την περίοδο του Τριωδίου (μέχρι το Μ Σάββατο) και την περίοδο

του Πεντηκοσταρίου (από την Κυριακή του Πάσχα ως την Κυριακή των

ΑγΠάντων)

bull Ο εορτασμός αυτός των Αγίων Πάντων γίνεται μια Κυριακή μετά την Πεντηκοστή για να τονιστεί ότι το Άγιο Πνεύμα φωτίζει και καθοδηγεί τους

ανθρώπους προς την αγιότητα

bull Η γιορτή των Αγίων Πάντων δίνει την ευκαιρία να τιμηθούν όλοι οι άγιοι και

εκείνοι που έμμειναν αφανείς αλλά και οι γνωστοί

bull Αρχικά η γιορτή περιοριζόταν μόνο στους μάρτυρες (4ος

αι) αλλά αργότερα

επεκτάθηκε στην τιμή όλων των αγίων Έτσι τιμούμε το Χριστό τον Πρόδρομο

την Παναγία τους οσίους τους ασκητές τους αγίους Πατέρες κα

β) Το μήνυμα της γιορτής των αγίων για τον πιστό

Η κοινή γιορτή των Αγίων μας υπενθυμίζει ότι όλοι αγωνίστηκαν για τον ίδιο

σκοπό την ένωσή τους με το Θεό

Επίσης οι Άγιοι μας προσκαλούν και εμάς σε αυτό τον αγώνα της ομοίωσης με

το Θεό Αυτό το νόημα έχει και ο ιδιαίτερος σύνδεσμος του καθένα μας με τον

άγιο του οποίου φέρουμε το όνομα

Οι άγιοι μεταφέρουν τη χάρη του Θεού σε εμάς Γι΄αυτό και εμείς ζητάμε την

ευχή τους και τη μεσιτεία τους

γ) Άγιος ο αληθινός άνθρωπος

Ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από το Θεό εξ΄αιτίας της εγωιστικής του

στάσης Θέλησε να γίνει Θεός χωρίς το Θεό

Αποτέλεσμα ήταν η αποκοπή του από το Θεό από τον συνάνθρωπο και από

τη φύση

Η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο αμαυρώθηκε (λερώθηκε μουτζουρώθηκε)

Όταν όμως ο άνθρωπος στραφεί προς το Θεό με πραγματική αγάπη και

ταπείνωση τότε αγωνίζεται και πετυχαίνει με τη χάρη του Θεού την ομοίωση με το Θεό την αγιότητα δηλαδή

Στα πρόσωπα των αγίων μας βλέπουμε τον αληθινό άνθρωπο εκείνον που

έπλασε ο θεός με προοπτική την θέωση

Ο άγιος δεν αγαπά μόνο το Θεό αλλά τον κάθε συνάνθρωπο χωρίς διάκριση

και όλη τη δημιουργία-φύση

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 21)

α) Ιστορία του Βαπτίσματος

bull Η ένταξή μας στο χώρο της Εκκλησίας γίνεται με το Βάπτισμα

bull Το σύστησε ο ίδιος ο Χριστός με την εντολή που έδωσε στους μαθητές του να

βαπτίζουν τους ανθρώπους στο όνομα της Αγίας Τριάδας

bull Ο ίδιος ο Χριστός βαπτίστηκε και η Βάπτισή Του έγινε τύπος του δικού μας

Βαπτίσματος

bull Στους πρώτους τέσσερις χριστιανικούς αιώνες οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι

Η κατήχησή τους διαρκούσε τρία χρόνια και τη νύχτα του Πάσχα βαπτίζονταν

ομαδικά Χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το στάδιο της κατήχησής

τους ακροώμενοι κατηχούμενοι και φωτιζόμενοι

bull Από τον 5ο αι και μετά επικράτησε ο νηπιοβαπτισμός και η κατήχηση του

παιδιού ανατέθηκε στον ανάδοχο και στους γονείς

β) Η τελετή του Βαπτίσματος

Πριν το Βάπτισμα ο ιερέας ο ανάδοχος και το νήπιο στέκονται στον πρόναο Εκεί

ο ιερέας σταυρώνει το παιδί στο όνομα της Αγίας Τριάδος εκφωνεί το όνομα και

διαβάζει ορισμένες ευχές

Έπειτα με στραμμένο το νήπιο προς τη δύση γίνεται η απόταξη-αποκήρυξη του

σατανά Ακολουθεί στροφή προς την ανατολή και γίνεται η σύνταξη με το

Χριστό η οποία επισφραγίζεται με την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

(του laquoΠιστεύωraquo)

Ακολουθούν διάφορες ευχές οι οποίες υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο

του αναδόχου ο οποίος ομολογεί την πίστη της Εκκλησίας για λογαριασμό του

νηπίου και φυσικά ζει καθημερινά τη ζωή της

Μετά ακολουθεί το κυρίως μυστήριο του Βαπτίσματος Πρώτα αγιάζεται το λάδι

με το οποίο αλείφεται το παιδί και έπειτα βυθίζεται στο αγιασμένο νερό της

κολυμπήθρας τρεις φορές Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση σημαίνει τη

συμμετοχή του βαπτιζόμενου στην τριήμερη ταφή και την Ανάσταση του

Χριστού Έπειτα χρίεται με Άγιο Μύρο και ντύνεται στα λευκά Ανήκει πια στο

Χριστό και την Εκκλησία

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν το καθένα ξεχωριστή σημασία το νερό

δηλώνει ότι ο πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία και αναγεννάται σε μια νέα

ζωή Το λάδι δηλώνει την πάλη εναντίον του κακού και της αμαρτίας Το

σταυροειδές κόψιμο των τριχών του κεφαλιού συμβολίζει ότι ο βαπτιζόμενος

ανήκει πια στο Χριστό όπως οι δούλοι την αρχαία εποχή στον κύριό τους

γ) Η θεολογία του Βαπτίσματος

Με τη Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας

Κατά την περιφορά γύρω από την κολυμπήθρα ψάλλεται ο στίχος laquoόσοι εις

Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθεraquo Αυτό σημαίνει πως αυτός που

βαπτίστηκε απαλλάχτηκε από την προπατορική αμαρτία και αν είναι μεγάλος

και από τις δικές του αμαρτίες

Γι΄ αυτό το Βάπτισμα λέγεται και laquoλουτρό παλιγγενεσίαςraquo δηλαδή αναγέννησης-

νέας δημιουργίας

Ξαναγεννιόμαστε δηλαδή μέσα σε έναν καινούριο κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η

συγχώρηση ο θάνατος της αμαρτίας και η πορεία προς τη Βασιλεία του Θεού

δ) Το μυστήριο του Χρίσματος

Στην Π Διαθήκη χρίονταν με έλαιο οι Βασιλείς οι προφήτες οι ιερείς πριν

αναλάβουν το έργο τους Ήταν σημάδι κλήσης και αφιέρωσης στο Θεό

Ο Κύριος είναι ο Μεσσίας (=χρισμένος) γιατί ως άνθρωπος χρίστηκε από το

Άγιο Πνεύμα κατά τη Βάπτισή του

Οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια

των βαπτιζομένων και τους μετέδιδαν έτσι το Άγιο Πνεύμα

Κατά τη Βάπτιση ο ιερέας χρίει με άγιο Μύρο το νεοφώτιστο σταυρώνοντας

όλα τα σημεία του σώματός του και λέγοντας laquoσφραγίς δωρεάς Πνεύματος

Αγίου Αμήνraquo Με αυτό δηλώνει τη δωρεά των χαρισμάτων του Αγίου

Πνεύματος

Με το Χρίσμα γινόμαστε κοινωνοί και μέτοχοι της ζωής του Χριστού

Έτσι ο καθένας μας γίνεται βασιλιάς που κυριαρχεί στα πάθη του ιερέας που

προσφέρει στο θεό πνευματικές θυσίες και προφήτης που διδάσκει τους

ανθρώπους

Επειδή αξιωθήκαμε να χριστούμε ονομαστήκαμε χριστιανοί

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΑΘΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΟ

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ (ΜΑΘΗΜΑ 13)

α) Το νόημα της γιορτής της Μεταμόρφωσης

bull Στο όρος Θαβώρ ο Χριστός laquoμεταμορφώθηκεraquo (άλλαξε

μορφή)φανερώνοντας τη θεότητά Του

bull Η δόξα του Χριστού φανερώθηκε στη Μεταμόρφωση με το άκτιστο φως

bull Η ουσία του Θεού είναι laquoαπρόσιτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να την

πλησιάσουμε) και laquoαμέθεκτηraquo (δηλαδή δεν μπορούμε να συμμετέχουμε

σ΄αυτή)

bull Ο Θεός όμως μας δίνει τη δυνατότητα να τον γνωρίσουμε όσο μας είναι

δυνατό μέσα από τις ενέργειές Του που είναι προσιτές και μεθεκτές (μπορούμε δηλαδή να τις αντιληφθούμε και να συμμετέχουμε σ΄ αυτές)

bull Ενέργειες είναι οι πράξεις του Θεού με τις οποίες αποκαλύπτει τον εαυτό

Του στον άνθρωπο

bull Οι ενέργειες αυτές είναι άκτιστες αλλά αντιληπτές στον άνθρωπο(πχ το

φως που είδαν οι μαθητές στο Θαβώρ ήταν άκτιστο δεν είχε σχέση με το

φυσικό φως γιατί είναι υπερφυσικό και αιώνιο)

bull Η θέα του ακτίστου φωτός λέγεται laquoθεοπτίαraquo (=βλέπω το Θεό) και

ταυτίζεται με τη θέωση την ένωση με το Θεό (=την αγιότητα)

β) Η γνώση του Θεού στην Π Διαθήκη

Στην ΠΔ ο Θεός φανερωνόταν μέσα από σύμβολα (φωτιά άνεμος) που ήταν

άκτιστα και όχι φυσικά φαινόμενα Οι άγιοι της Π Διαθήκης δεν έφτασαν στην

πλήρη θεογνωσία γιατί τότε υπήρχε ο θάνατος και ο Άδης τα οποία

καταργήθηκαν με τον ερχομό του Χριστού

γ) Ο Χριστός η ένσαρκη φανέρωση του Θεού στον κόσμο

bull Με τη Σάρκωση του Χριστού ο Θεός μπαίνει μέσα στην ιστορία Στο

πρόσωπο του Θεανθρώπου Χριστού μπορούμε να τον γνωρίσουμε

bull Η Εκκλησία ως σώμα Χριστού είναι ο χώρος όπου ο άνθρωπος μπορεί να

ενωθεί με το Χριστό και να τον γνωρίσει κατά τρόπο βιωματικό

bull Ο τρόπος αυτός είναι η συμμετοχή μας στα μυστήρια της Εκκλησίας και

κυρίως στη Θ Ευχαριστία όπου ο πιστός ενώνεται πραγματικά με το Σώμα

και το Αίμα του Θεανθρώπου κι έτσι έχει την πλήρη και αληθινή γνώση του

Θεού

bull Με την πνευματική ζωή (άσκηση συμμετοχή στα μυστήρια) ο πιστός

φτάνει σιγά- σιγά στη θέωση όπως οι άγιοί μας που ζουν ενωμένοι με το

Χριστό

Ο ΤΡΙΑΔΙΚΟΣ ΘΕΟΣ ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ

ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ (ΜΑΘΗΜΑ 14)

α) Το περιεχόμενο της γιορτής της Πεντηκοστής

bull Σαράντα μέρες μετά την Ανάσταση του Χριστού η Εκκλησία μας γιορτάζει

την Ανάληψή Του στους ουρανούς

bull Παρόντες στην Ανάληψη ήταν 120 περίπου πρόσωπα (μαθητές μαθήτριες

και η Παναγία μας)οι οποίοι ήταν η πρώτη κοινωνία πιστών και θα

συνέχιζαν το έργο του Χριστού

bull Δέκα μέρες μετά την Ανάληψη και πενήντα (50)μετά την Ανάσταση έχουμε

το γεγονός της Πεντηκοστής που είναι το θεμέλιο ζωής της Εκκλησίας

bull Με την laquoκάθοδοraquo του Αγίου Πνεύματος πραγματοποιήθηκε η υπόσχεση

του Χριστού προς τους μαθητές Του ότι δεν θα τους αφήσει μόνους

laquoορφανούςraquo όπως είπε αλλά θα τους στείλει άλλον laquoΠαράκλητοraquo

(=αυτός που παρηγορεί) ο οποίος θα τους οδηγήσει στην αλήθεια και θα

τους διδάξει τα πάντα

bull Το Άγιο Πνεύμα είναι ο νέος Παράκλητος που θα παραμείνει στην

Εκκλησία και θα την εμπνέει με τη χάρη του ως το τέλος της ιστορίας

bull Την ημέρα της Πεντηκοστής έχουμε την ίδρυση της Εκκλησίας Μετά το

γεγονός αυτό οι απόστολοι μιλούν στον κόσμο για το Χριστό και την

Ανάστασή Του και βαπτίζονται οι πρώτοι πιστοί

bull Ο φωτισμός των μαθητών γίνεται η αρχή του φωτισμού όλης της

οικουμένης Το Άγιο Πνεύμα δίνει την αληθινή σοφία στους αποστόλους

και το χάρισμα να διδάξουν σ΄ ολόκληρο τον κόσμο

bull Η σύγχυση της Βαβέλ γίνεται ενότητα μέσα στην Εκκλησία με τη Χάρη του

Αγ Πνεύματος

β) Ο Τριαδικός Θεός

Το γεγονός της Πεντηκοστής είναι ακόμη μία φανέρωση του Τριαδικού Θεού Ο

Θεός είναι μία ουσία αλλά τρία Πρόσωπα ( Πατήρ Υιός και Άγιο Πνεύμα)που

είναι μεταξύ τους laquoομοούσιαraquo (έχουν τη μια ουσία από κοινού)

Είναι ίσα ομότιμα και ισότιμα Κάθε Πρόσωπο είναι ολόκληρος και τέλειος

Θεός

Ο Πατέρας είναι αγέννητος Ο Υιός laquoγεννάταιraquo αιώνια από τον Πατέρα και το

Πνεύμα laquoεκπορεύεταιraquo από τον Πατέρα

Η Αγία τριάδα είναι πρότυπο ζωής για μας τους ανθρώπους Όλοι οι άνθρωποι

είμαστε ομοούσιοι μεταξύ μας και καλούμαστε να γίνουμε ισότιμοι και ίσοι σε

μια κοινωνία αδελφοσύνης χωρίς ταξικές διαφορές

Οι διαφορές στην ανθρώπινη κοινωνία προέρχονται από την αμαρτία μας και την

έλλειψη αγαπητικής σχέσης μεταξύ των ανθρώπων

γ) Άγιο Πνεύμα και λατρεία

bull Μέσα στη λατρεία η χάρη του Αγίου Πνεύματος μεταδίδεται σε ολόκληρη

την κτίση Τα υλικά στοιχεία ( ψωμί κρασί κα) αγιάζονται και

εντάσσονται στη Βασιλεία του Θεού

bull Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος τελούνται όλα τα Μυστήρια της

Εκκλησίας μας(πχ το ψωμί και το κρασί μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα

Χριστού στην εξομολόγηση έχουμε την άφεση των αμαρτιών μας στον

αγιασμό το νερό γίνεται άφθαρτο)

δ) Εκκλησία και θεία χάρη

bull Η Εκκλησία είναι χώρος θεραπείας και αναγέννησης όποτε ο άνθρωπος

τραυματιστεί από την αμαρτία

bull Κάθε πιστός καλείται με τη χάρη του Τριαδικού Θεού να γίνει άγιος(

αγιοπνευματικός άνθρωπος =κατοικία του Αγίου Πνεύματος) ώστε η

κοινωνία μας να γίνει κοινωνία αγίων

Για την ερμηνεία της εικόνας της Πεντηκοστής διαβάστε με συντομία το

σχόλιο του βιβλίου σελ79- 80

ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ η ουσία της Εκκλησίας

(ΜΑΘΗΜΑ 15)

α) Η εξάπλωση της Εκκλησίας

bull Μετά την Πεντηκοστή δημιουργείται η νέα πραγματικότητα η Εκκλησία

bull Οι βαπτισμένοι πιστοί των Ιεροσολύμων έχουν ως κέντρο της ζωής τους τη

λατρεία και την προσευχή

bull Ζουν με πνεύμα αδελφοσύνης και αγάπης και τελούν καθημερινά τη Θ

Ευχαριστία

bull Τα επόμενα χρόνια οι Απόστολοι βγαίνουν από τα όρια του Ισραήλ και η

Εκκλησία σιγά ndash σιγά επεκτείνεται σ΄ όλο το γνωστό τότε κόσμο

bull Οι αντιδράσεις και οι διωγμοί δεν έλειψαν Έτσι τους τρεις πρώτους

χριστιανικούς αιώνες έχουμε laquoνέφηraquo μαρτύρων οι οποίοι έδωσαν το αίμα

τους για το Χριστό

bull Επίσης έχουμε τους Αποστολικούς Πατέρες οι οποίοι ξεκαθάρισαν τη

διδασκαλία της Εκκλησίας και τους Απολογητές που υπερασπίστηκαν την

πίστη όταν αυτή επικρίθηκε

β) Η σύναξη της Θ Ευχαριστίας και η Εκκλησία

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1Είμαστε ένα σώμα το Σώμα του Χριστού όπως λέει ο απ Παύλος

2Αφού είμαστε ενωμένοι με το Χριστό είμαστε ενωμένοι και μεταξύ μας Αυτό

φαίνεται όταν κοινωνούμε από το ίδιο ποτήριο τον έναν Άρτο το Χριστό δηλαδή Αυτό

όμως προϋποθέτει τη μεταξύ μας ειρήνη και αγάπη για τα οποία η Εκκλησία

προσεύχεται σε κάθε θ Λειτουργία Επίσης προσεύχεται όχι μόνο για τους παρόντες

στη Λειτουργία αλλά και για αυτούς που απουσιάζουν και ακόμα και για τους εχθρούς

3Η λειτουργία δεν είναι έργο μόνο των ιερέων αλλά ολοκλήρου του λαού (λείτος =λαός+ έργον)Δεν παρακολουθούμε αλλά συμμετέχουμε με τα laquoΚύριε ελέησονraquo με

την απαγγελία του laquoΠιστεύωraquo κα

4Μέσα στη Θ Λειτουργία ο χρόνος καταργείται Ζούμε ένα διαρκές παρόν

συmicroπορευόmicroενοι microε το Χριστό και προγευόmicroαστε τη Βασιλεία του Θεού

5 Με όλα αυτά ζούmicroε την πίστη microας παίρνουmicroε τη χάρη του Θεού και είmicroαστε ενωmicroένοι microαζί του

Γ Το έργο της Εκκλησίας

bull Έτσι λοιπόν η Εκκλησία μας αγιάζει (μας δίνει το Άγιο Πνεύμα στη ζωή μας) μας

διδάσκει (ακούμε το λόγο του Θεού ο οποίος ερμηνεύεται με το κήρυγμα) και

μας ποιμαίνει (μας καθοδηγεί με τους πνευματικούς ποιμένες= ιερείς οι οποίοι

φροντίζουν για τις πνευματικές αλλά και για τις υλικές ανάγκες των ενοριτών

τους)

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 16)

α) Οι γιορτές της Παναγίας

bull Οι ορθόδοξοι χριστιανοί τιμούν ιδιαίτερα τη Θεοτόκο Στο πρόσωπό της τιμάται ο

άνθρωπος η γυναίκα η μητέρα

bull Οι Θεομητορικές γιορτές είναι

1 Το Γενέθλιο της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου)7ος

αι Γεννήθηκε από γονείς

προχωρημένης τον Ιωακείμ και την Άννα

2 Τα Εισόδια της Παναγίας (21 Νοεμβρίου) 6ος

αι Η Παναγία μας οδηγήθηκε

σε ηλικία τριών χρόνων από τους γονείς της στο ναό του Ηρώδη όπου και

παρέμεινε ως τα 14 χρόνια της

3 Σύναξη της Θεοτόκου (26 Δεκεμβρίου)Τιμητική γιορτή προς το πρόσωπο

που γέννησε το Χριστό

4 Ο Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου) 4ος

αι (αρχαιότερη)Υπολογίστηκε να

γιορτάζεται 9 μήνες πριν τα Χριστούγεννα

5 Η Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) 5ος

αι Αυτοκράτορας Μαρκιανός

ο οποίος έχτισε ναό στη Γεσθημανή

bull Μόνο ο Ευαγγελισμός αναφέρεται στην Κ Διαθήκη Πληροφορίες για τις

υπόλοιπες γιορτές έχουν διασωθεί μέσα από την Παράδοση της Εκκλησίας

β) Οι ακολουθίες προς τιμήν της Θεοτόκου

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1 Ο Ακάθιστος Ύμνος Είναι το υμνολογικό κείμενο που χρησιμοποιείται

πολύ συχνά στην λατρεία της Εκκλησίας μας Διαβάζεται στα μοναστήρια

καθημερινά Τη Μ Σαρακοστή κάθε Παρασκευή ψάλλεται σε κάθε ορθόδοξο

ναό Ποιητής είναι μάλλον ο Ρωμανός ο Μελωδός 6ος

αι Επεξεργάζεται το θέμα

της Σάρκωσης του Κυρίου τονίζοντας ιδιαίτερα τον Ευαγγελισμό

2 Ο Μικρός και ο Μεγάλος Παρακλητικός κανόνας Ψάλλονται εναλλάξ

τις 13 πρώτες μέρες του Αυγούστου Τονίζουν ιδιαίτερα τη θέση της Παναγίας

μας ως μεσίτρια μεταξύ θεού και ανθρώπων και εκφράζουν ευλάβεια για το

γεγονός της Κοίμησης

3 Επίσης υπάρχουν πάρα πολλοί ύμνοι στις ακολουθίες της Εκκλησίας που

ονομάζονται Θεοτοκία όπως και διάφορες ευχές που απευθύνονται

αποκλειστικά στην Παναγία ζητώντας τη βοήθειά της για διάφορα ζητήματα

γ) Η θέση της Θεοτόκου στο σχέδιο της θείας Οικονομίας

bull Με την Παναγία μας έχουμε τη φανέρωση του laquoμυστηρίου που υπήρχε

πριν από αιώνεςraquo Η Σάρκωση ο Θάνατος και η Ανάσταση του Υιού και

Λόγου του Θεού που μας έφερε τη Σωτηρία

bull Ο Θεός για να σαρκωθεί ζήτησε την ανθρώπινη συνεργασία Η Θεοτόκος

είπε το μεγάλο laquoναιraquo γι΄ αυτό θεωρείται γέφυρα μεταξύ Θεού και

ανθρώπων και μεσίτρια

bull Ονομάζεται Θεοτόκος γιατί γέννησε τον αληθινό Θεό και όχι κάποιον απλό

άνθρωπο όπως υποστήριξαν κάποιοι αιρετικοί

bull Ονομάζεται Αειπάρθενος γιατί παρέμεινε παρθένος και κατά τη σύλληψη

του Χριστού και κατά τη γέννησή του και μετά τη γέννηση

bull Ονομάζεται Παναγία γιατί έλαβε το χάρισμα της πλήρους αγιότητας την

ώρα του Ευαγγελισμού Δεν γεννήθηκε απαλλαγμένη από το προπατορικό

αμάρτημα όπως υποστηρίζουν οι Ρωμαιοκαθολικοί

bull Σύμφωνα με την ορθόδοξη Παράδοση ο θάνατός της συνέβη πραγματικά

και μετά το σώμα της laquoμετέστηraquo στον ουρανό διότι τότε έγινε άφθαρτο Σε

αντίθεση με την αντίληψη των Ρωμαιοκαθολικών ότι αναλήφθηκε με το

σώμα της στον ουρανό

δ) Η ευσέβεια του ελληνικού λαού προς τη Θεοτόκο

bull Ο ελληνικός λαός σέβεται ιδιαίτερα την Παναγία μας ώστε της αποδίδει

περισσότερες από επτακόσιες επωνυμίες

bull Σε όλες τις δοκιμασίες που υπέστη το έθνος μας η παναγία ήταν πάντοτε

παρούσα καταφύγιο και ελπίδα των πιστών (28 Οκτωβρίου Κοίμηση-

βύθιση της Έλλης κα)

bull Υπάρχουν επίσης και πολλές λαϊκές παραδόσεις συνδεδεμένες με την

Παναγία που σχετίζονται με τα γεγονότα της κύησης και του τοκετού

ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 18)

α) Η αναστήλωση των εικόνων

bull Εικονομαχία ο πόλεμος που ξέσπασε εναντίον των εικόνων επί Ισαύρων (8ος

-9ος

)

bull Τελικά επικράτησε η πίστη της Εκκλησίας στην 7η οικουμενική σύνοδο που

συγκάλεσε η Ειρήνη η Αθηναία (787 μΧ)

bull Επί Λέοντα 5ου

του Αρμενίου η εικονομαχία επανήλθε αλλά το 843 η Θεοδώρα

αναστήλωσε οριστικά τις εικόνες

bull Την αναστήλωση των εικόνων γιορτάζει η Εκκλησία μας την Κυριακή της

Ορθοδοξίας (Α΄ Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής Κυριακή μετά την Καθαρά

Δευτέρα) Στους ναούς λιτανεύονται οι εικόνες και διαβάζεται απόσπασμα από

το laquoΣυνοδικό της Ορθοδοξίαςraquo

bull Τα αίτια της εικονομαχίας ήταν

1 Πολιτικά

2 Κοινωνικά

3 Θρησκευτικά-πνευματικά (κυρίως)

bull Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός ως Θεός δεν εικονίζεται

διότι η θεότητα είναι αθέατη και συνεπώς απερίγραπτη Άρα οι εικόνες είναι

είδωλα

β) Η βαθύτερη έννοια της εικόνας

bull Στην εικόνα του Χριστού η Ορθόδοξη Εκκλησία εικονίζει το Σαρκωμένο Λόγο

(δηλ τις δύο φύσεις όπως ενώθηκαν στο πρόσωπο του Χριστού) Αυτό δείχνουν

και τα ονόματα που υπάρχουν στην εικόνα (Ιησούς Χριστός laquoὁ Ὤνraquo)

bull Η Παναγία απεικονίζεται επειδή είναι η μητέρα του (φορέας της χάριτος του

Αγίου Πνεύματος) και οι άγιοι απεικονίζονται γιατί είναι φίλοι Του (φορείς της

χάριτος του Αγίου Πνεύματος)

bull Οι εικόνες δεν είναι φωτογραφίες Τα πρόσωπα φανερώνουν την αγιότητα του

εικονιζόμενου προσώπου

bull Η θεία χάρη κάνει τις εικόνες να θαυματουργούν

bull Όταν προσκυνούμε τις άγιες εικόνες η τιμή δεν απευθύνεται στο υλικό (ξύλο και

χρώματα) αλλά όπως έγραψε ο Μέγας Βασίλειος laquoπρός τό πρωτότυπο

διαβαίνειraquo Σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη η ύλη αγιάζεται μετέχοντας στην άκτιστη χάρη του Θεού

bull Οι υπερασπιστές της ορθόδοξης πίστης κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας ήταν

ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης

γ) Η εικόνα στην ορθόδοξη παράδοση

bull Δύο σχολές εικονογραφικής τέχνης Μακεδονική (Θεσσαλονίκη-

Εμμανουήλ Πανσέληνος-ρεαλιστική κίνηση και έντονα χρώματα) και

Κρητική (Κρήτη-Θεοφάνης-αυστηρές ασκητικές μορφές και σκούρα

χρώματα)

bull Μεγαλύτερες συλλογές εικόνων Άγιο Όρος Σινά (όπου και η παλαιότερη

σωζόμενη εικόνα του 6ου

αιώνα)

bull Φώτης Κόντογλου αναβίωση της βυζαντινής τέχνης κατά τον 20ο αιώνα

Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΦΟΡΜΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ

(ΜΑΘΗΜΑ 19)

α) Η γιορτή των Αγίων Πάντων

bull Με την Κυριακή των Αγίων Πάντων κλείνει ο κύκλος των κινητών γιορτών που

αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου

bull Πρόκειται για την περίοδο του Τριωδίου (μέχρι το Μ Σάββατο) και την περίοδο

του Πεντηκοσταρίου (από την Κυριακή του Πάσχα ως την Κυριακή των

ΑγΠάντων)

bull Ο εορτασμός αυτός των Αγίων Πάντων γίνεται μια Κυριακή μετά την Πεντηκοστή για να τονιστεί ότι το Άγιο Πνεύμα φωτίζει και καθοδηγεί τους

ανθρώπους προς την αγιότητα

bull Η γιορτή των Αγίων Πάντων δίνει την ευκαιρία να τιμηθούν όλοι οι άγιοι και

εκείνοι που έμμειναν αφανείς αλλά και οι γνωστοί

bull Αρχικά η γιορτή περιοριζόταν μόνο στους μάρτυρες (4ος

αι) αλλά αργότερα

επεκτάθηκε στην τιμή όλων των αγίων Έτσι τιμούμε το Χριστό τον Πρόδρομο

την Παναγία τους οσίους τους ασκητές τους αγίους Πατέρες κα

β) Το μήνυμα της γιορτής των αγίων για τον πιστό

Η κοινή γιορτή των Αγίων μας υπενθυμίζει ότι όλοι αγωνίστηκαν για τον ίδιο

σκοπό την ένωσή τους με το Θεό

Επίσης οι Άγιοι μας προσκαλούν και εμάς σε αυτό τον αγώνα της ομοίωσης με

το Θεό Αυτό το νόημα έχει και ο ιδιαίτερος σύνδεσμος του καθένα μας με τον

άγιο του οποίου φέρουμε το όνομα

Οι άγιοι μεταφέρουν τη χάρη του Θεού σε εμάς Γι΄αυτό και εμείς ζητάμε την

ευχή τους και τη μεσιτεία τους

γ) Άγιος ο αληθινός άνθρωπος

Ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από το Θεό εξ΄αιτίας της εγωιστικής του

στάσης Θέλησε να γίνει Θεός χωρίς το Θεό

Αποτέλεσμα ήταν η αποκοπή του από το Θεό από τον συνάνθρωπο και από

τη φύση

Η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο αμαυρώθηκε (λερώθηκε μουτζουρώθηκε)

Όταν όμως ο άνθρωπος στραφεί προς το Θεό με πραγματική αγάπη και

ταπείνωση τότε αγωνίζεται και πετυχαίνει με τη χάρη του Θεού την ομοίωση με το Θεό την αγιότητα δηλαδή

Στα πρόσωπα των αγίων μας βλέπουμε τον αληθινό άνθρωπο εκείνον που

έπλασε ο θεός με προοπτική την θέωση

Ο άγιος δεν αγαπά μόνο το Θεό αλλά τον κάθε συνάνθρωπο χωρίς διάκριση

και όλη τη δημιουργία-φύση

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 21)

α) Ιστορία του Βαπτίσματος

bull Η ένταξή μας στο χώρο της Εκκλησίας γίνεται με το Βάπτισμα

bull Το σύστησε ο ίδιος ο Χριστός με την εντολή που έδωσε στους μαθητές του να

βαπτίζουν τους ανθρώπους στο όνομα της Αγίας Τριάδας

bull Ο ίδιος ο Χριστός βαπτίστηκε και η Βάπτισή Του έγινε τύπος του δικού μας

Βαπτίσματος

bull Στους πρώτους τέσσερις χριστιανικούς αιώνες οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι

Η κατήχησή τους διαρκούσε τρία χρόνια και τη νύχτα του Πάσχα βαπτίζονταν

ομαδικά Χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το στάδιο της κατήχησής

τους ακροώμενοι κατηχούμενοι και φωτιζόμενοι

bull Από τον 5ο αι και μετά επικράτησε ο νηπιοβαπτισμός και η κατήχηση του

παιδιού ανατέθηκε στον ανάδοχο και στους γονείς

β) Η τελετή του Βαπτίσματος

Πριν το Βάπτισμα ο ιερέας ο ανάδοχος και το νήπιο στέκονται στον πρόναο Εκεί

ο ιερέας σταυρώνει το παιδί στο όνομα της Αγίας Τριάδος εκφωνεί το όνομα και

διαβάζει ορισμένες ευχές

Έπειτα με στραμμένο το νήπιο προς τη δύση γίνεται η απόταξη-αποκήρυξη του

σατανά Ακολουθεί στροφή προς την ανατολή και γίνεται η σύνταξη με το

Χριστό η οποία επισφραγίζεται με την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

(του laquoΠιστεύωraquo)

Ακολουθούν διάφορες ευχές οι οποίες υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο

του αναδόχου ο οποίος ομολογεί την πίστη της Εκκλησίας για λογαριασμό του

νηπίου και φυσικά ζει καθημερινά τη ζωή της

Μετά ακολουθεί το κυρίως μυστήριο του Βαπτίσματος Πρώτα αγιάζεται το λάδι

με το οποίο αλείφεται το παιδί και έπειτα βυθίζεται στο αγιασμένο νερό της

κολυμπήθρας τρεις φορές Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση σημαίνει τη

συμμετοχή του βαπτιζόμενου στην τριήμερη ταφή και την Ανάσταση του

Χριστού Έπειτα χρίεται με Άγιο Μύρο και ντύνεται στα λευκά Ανήκει πια στο

Χριστό και την Εκκλησία

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν το καθένα ξεχωριστή σημασία το νερό

δηλώνει ότι ο πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία και αναγεννάται σε μια νέα

ζωή Το λάδι δηλώνει την πάλη εναντίον του κακού και της αμαρτίας Το

σταυροειδές κόψιμο των τριχών του κεφαλιού συμβολίζει ότι ο βαπτιζόμενος

ανήκει πια στο Χριστό όπως οι δούλοι την αρχαία εποχή στον κύριό τους

γ) Η θεολογία του Βαπτίσματος

Με τη Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας

Κατά την περιφορά γύρω από την κολυμπήθρα ψάλλεται ο στίχος laquoόσοι εις

Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθεraquo Αυτό σημαίνει πως αυτός που

βαπτίστηκε απαλλάχτηκε από την προπατορική αμαρτία και αν είναι μεγάλος

και από τις δικές του αμαρτίες

Γι΄ αυτό το Βάπτισμα λέγεται και laquoλουτρό παλιγγενεσίαςraquo δηλαδή αναγέννησης-

νέας δημιουργίας

Ξαναγεννιόμαστε δηλαδή μέσα σε έναν καινούριο κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η

συγχώρηση ο θάνατος της αμαρτίας και η πορεία προς τη Βασιλεία του Θεού

δ) Το μυστήριο του Χρίσματος

Στην Π Διαθήκη χρίονταν με έλαιο οι Βασιλείς οι προφήτες οι ιερείς πριν

αναλάβουν το έργο τους Ήταν σημάδι κλήσης και αφιέρωσης στο Θεό

Ο Κύριος είναι ο Μεσσίας (=χρισμένος) γιατί ως άνθρωπος χρίστηκε από το

Άγιο Πνεύμα κατά τη Βάπτισή του

Οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια

των βαπτιζομένων και τους μετέδιδαν έτσι το Άγιο Πνεύμα

Κατά τη Βάπτιση ο ιερέας χρίει με άγιο Μύρο το νεοφώτιστο σταυρώνοντας

όλα τα σημεία του σώματός του και λέγοντας laquoσφραγίς δωρεάς Πνεύματος

Αγίου Αμήνraquo Με αυτό δηλώνει τη δωρεά των χαρισμάτων του Αγίου

Πνεύματος

Με το Χρίσμα γινόμαστε κοινωνοί και μέτοχοι της ζωής του Χριστού

Έτσι ο καθένας μας γίνεται βασιλιάς που κυριαρχεί στα πάθη του ιερέας που

προσφέρει στο θεό πνευματικές θυσίες και προφήτης που διδάσκει τους

ανθρώπους

Επειδή αξιωθήκαμε να χριστούμε ονομαστήκαμε χριστιανοί

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

Ο ΤΡΙΑΔΙΚΟΣ ΘΕΟΣ ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ

ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ (ΜΑΘΗΜΑ 14)

α) Το περιεχόμενο της γιορτής της Πεντηκοστής

bull Σαράντα μέρες μετά την Ανάσταση του Χριστού η Εκκλησία μας γιορτάζει

την Ανάληψή Του στους ουρανούς

bull Παρόντες στην Ανάληψη ήταν 120 περίπου πρόσωπα (μαθητές μαθήτριες

και η Παναγία μας)οι οποίοι ήταν η πρώτη κοινωνία πιστών και θα

συνέχιζαν το έργο του Χριστού

bull Δέκα μέρες μετά την Ανάληψη και πενήντα (50)μετά την Ανάσταση έχουμε

το γεγονός της Πεντηκοστής που είναι το θεμέλιο ζωής της Εκκλησίας

bull Με την laquoκάθοδοraquo του Αγίου Πνεύματος πραγματοποιήθηκε η υπόσχεση

του Χριστού προς τους μαθητές Του ότι δεν θα τους αφήσει μόνους

laquoορφανούςraquo όπως είπε αλλά θα τους στείλει άλλον laquoΠαράκλητοraquo

(=αυτός που παρηγορεί) ο οποίος θα τους οδηγήσει στην αλήθεια και θα

τους διδάξει τα πάντα

bull Το Άγιο Πνεύμα είναι ο νέος Παράκλητος που θα παραμείνει στην

Εκκλησία και θα την εμπνέει με τη χάρη του ως το τέλος της ιστορίας

bull Την ημέρα της Πεντηκοστής έχουμε την ίδρυση της Εκκλησίας Μετά το

γεγονός αυτό οι απόστολοι μιλούν στον κόσμο για το Χριστό και την

Ανάστασή Του και βαπτίζονται οι πρώτοι πιστοί

bull Ο φωτισμός των μαθητών γίνεται η αρχή του φωτισμού όλης της

οικουμένης Το Άγιο Πνεύμα δίνει την αληθινή σοφία στους αποστόλους

και το χάρισμα να διδάξουν σ΄ ολόκληρο τον κόσμο

bull Η σύγχυση της Βαβέλ γίνεται ενότητα μέσα στην Εκκλησία με τη Χάρη του

Αγ Πνεύματος

β) Ο Τριαδικός Θεός

Το γεγονός της Πεντηκοστής είναι ακόμη μία φανέρωση του Τριαδικού Θεού Ο

Θεός είναι μία ουσία αλλά τρία Πρόσωπα ( Πατήρ Υιός και Άγιο Πνεύμα)που

είναι μεταξύ τους laquoομοούσιαraquo (έχουν τη μια ουσία από κοινού)

Είναι ίσα ομότιμα και ισότιμα Κάθε Πρόσωπο είναι ολόκληρος και τέλειος

Θεός

Ο Πατέρας είναι αγέννητος Ο Υιός laquoγεννάταιraquo αιώνια από τον Πατέρα και το

Πνεύμα laquoεκπορεύεταιraquo από τον Πατέρα

Η Αγία τριάδα είναι πρότυπο ζωής για μας τους ανθρώπους Όλοι οι άνθρωποι

είμαστε ομοούσιοι μεταξύ μας και καλούμαστε να γίνουμε ισότιμοι και ίσοι σε

μια κοινωνία αδελφοσύνης χωρίς ταξικές διαφορές

Οι διαφορές στην ανθρώπινη κοινωνία προέρχονται από την αμαρτία μας και την

έλλειψη αγαπητικής σχέσης μεταξύ των ανθρώπων

γ) Άγιο Πνεύμα και λατρεία

bull Μέσα στη λατρεία η χάρη του Αγίου Πνεύματος μεταδίδεται σε ολόκληρη

την κτίση Τα υλικά στοιχεία ( ψωμί κρασί κα) αγιάζονται και

εντάσσονται στη Βασιλεία του Θεού

bull Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος τελούνται όλα τα Μυστήρια της

Εκκλησίας μας(πχ το ψωμί και το κρασί μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα

Χριστού στην εξομολόγηση έχουμε την άφεση των αμαρτιών μας στον

αγιασμό το νερό γίνεται άφθαρτο)

δ) Εκκλησία και θεία χάρη

bull Η Εκκλησία είναι χώρος θεραπείας και αναγέννησης όποτε ο άνθρωπος

τραυματιστεί από την αμαρτία

bull Κάθε πιστός καλείται με τη χάρη του Τριαδικού Θεού να γίνει άγιος(

αγιοπνευματικός άνθρωπος =κατοικία του Αγίου Πνεύματος) ώστε η

κοινωνία μας να γίνει κοινωνία αγίων

Για την ερμηνεία της εικόνας της Πεντηκοστής διαβάστε με συντομία το

σχόλιο του βιβλίου σελ79- 80

ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ η ουσία της Εκκλησίας

(ΜΑΘΗΜΑ 15)

α) Η εξάπλωση της Εκκλησίας

bull Μετά την Πεντηκοστή δημιουργείται η νέα πραγματικότητα η Εκκλησία

bull Οι βαπτισμένοι πιστοί των Ιεροσολύμων έχουν ως κέντρο της ζωής τους τη

λατρεία και την προσευχή

bull Ζουν με πνεύμα αδελφοσύνης και αγάπης και τελούν καθημερινά τη Θ

Ευχαριστία

bull Τα επόμενα χρόνια οι Απόστολοι βγαίνουν από τα όρια του Ισραήλ και η

Εκκλησία σιγά ndash σιγά επεκτείνεται σ΄ όλο το γνωστό τότε κόσμο

bull Οι αντιδράσεις και οι διωγμοί δεν έλειψαν Έτσι τους τρεις πρώτους

χριστιανικούς αιώνες έχουμε laquoνέφηraquo μαρτύρων οι οποίοι έδωσαν το αίμα

τους για το Χριστό

bull Επίσης έχουμε τους Αποστολικούς Πατέρες οι οποίοι ξεκαθάρισαν τη

διδασκαλία της Εκκλησίας και τους Απολογητές που υπερασπίστηκαν την

πίστη όταν αυτή επικρίθηκε

β) Η σύναξη της Θ Ευχαριστίας και η Εκκλησία

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1Είμαστε ένα σώμα το Σώμα του Χριστού όπως λέει ο απ Παύλος

2Αφού είμαστε ενωμένοι με το Χριστό είμαστε ενωμένοι και μεταξύ μας Αυτό

φαίνεται όταν κοινωνούμε από το ίδιο ποτήριο τον έναν Άρτο το Χριστό δηλαδή Αυτό

όμως προϋποθέτει τη μεταξύ μας ειρήνη και αγάπη για τα οποία η Εκκλησία

προσεύχεται σε κάθε θ Λειτουργία Επίσης προσεύχεται όχι μόνο για τους παρόντες

στη Λειτουργία αλλά και για αυτούς που απουσιάζουν και ακόμα και για τους εχθρούς

3Η λειτουργία δεν είναι έργο μόνο των ιερέων αλλά ολοκλήρου του λαού (λείτος =λαός+ έργον)Δεν παρακολουθούμε αλλά συμμετέχουμε με τα laquoΚύριε ελέησονraquo με

την απαγγελία του laquoΠιστεύωraquo κα

4Μέσα στη Θ Λειτουργία ο χρόνος καταργείται Ζούμε ένα διαρκές παρόν

συmicroπορευόmicroενοι microε το Χριστό και προγευόmicroαστε τη Βασιλεία του Θεού

5 Με όλα αυτά ζούmicroε την πίστη microας παίρνουmicroε τη χάρη του Θεού και είmicroαστε ενωmicroένοι microαζί του

Γ Το έργο της Εκκλησίας

bull Έτσι λοιπόν η Εκκλησία μας αγιάζει (μας δίνει το Άγιο Πνεύμα στη ζωή μας) μας

διδάσκει (ακούμε το λόγο του Θεού ο οποίος ερμηνεύεται με το κήρυγμα) και

μας ποιμαίνει (μας καθοδηγεί με τους πνευματικούς ποιμένες= ιερείς οι οποίοι

φροντίζουν για τις πνευματικές αλλά και για τις υλικές ανάγκες των ενοριτών

τους)

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 16)

α) Οι γιορτές της Παναγίας

bull Οι ορθόδοξοι χριστιανοί τιμούν ιδιαίτερα τη Θεοτόκο Στο πρόσωπό της τιμάται ο

άνθρωπος η γυναίκα η μητέρα

bull Οι Θεομητορικές γιορτές είναι

1 Το Γενέθλιο της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου)7ος

αι Γεννήθηκε από γονείς

προχωρημένης τον Ιωακείμ και την Άννα

2 Τα Εισόδια της Παναγίας (21 Νοεμβρίου) 6ος

αι Η Παναγία μας οδηγήθηκε

σε ηλικία τριών χρόνων από τους γονείς της στο ναό του Ηρώδη όπου και

παρέμεινε ως τα 14 χρόνια της

3 Σύναξη της Θεοτόκου (26 Δεκεμβρίου)Τιμητική γιορτή προς το πρόσωπο

που γέννησε το Χριστό

4 Ο Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου) 4ος

αι (αρχαιότερη)Υπολογίστηκε να

γιορτάζεται 9 μήνες πριν τα Χριστούγεννα

5 Η Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) 5ος

αι Αυτοκράτορας Μαρκιανός

ο οποίος έχτισε ναό στη Γεσθημανή

bull Μόνο ο Ευαγγελισμός αναφέρεται στην Κ Διαθήκη Πληροφορίες για τις

υπόλοιπες γιορτές έχουν διασωθεί μέσα από την Παράδοση της Εκκλησίας

β) Οι ακολουθίες προς τιμήν της Θεοτόκου

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1 Ο Ακάθιστος Ύμνος Είναι το υμνολογικό κείμενο που χρησιμοποιείται

πολύ συχνά στην λατρεία της Εκκλησίας μας Διαβάζεται στα μοναστήρια

καθημερινά Τη Μ Σαρακοστή κάθε Παρασκευή ψάλλεται σε κάθε ορθόδοξο

ναό Ποιητής είναι μάλλον ο Ρωμανός ο Μελωδός 6ος

αι Επεξεργάζεται το θέμα

της Σάρκωσης του Κυρίου τονίζοντας ιδιαίτερα τον Ευαγγελισμό

2 Ο Μικρός και ο Μεγάλος Παρακλητικός κανόνας Ψάλλονται εναλλάξ

τις 13 πρώτες μέρες του Αυγούστου Τονίζουν ιδιαίτερα τη θέση της Παναγίας

μας ως μεσίτρια μεταξύ θεού και ανθρώπων και εκφράζουν ευλάβεια για το

γεγονός της Κοίμησης

3 Επίσης υπάρχουν πάρα πολλοί ύμνοι στις ακολουθίες της Εκκλησίας που

ονομάζονται Θεοτοκία όπως και διάφορες ευχές που απευθύνονται

αποκλειστικά στην Παναγία ζητώντας τη βοήθειά της για διάφορα ζητήματα

γ) Η θέση της Θεοτόκου στο σχέδιο της θείας Οικονομίας

bull Με την Παναγία μας έχουμε τη φανέρωση του laquoμυστηρίου που υπήρχε

πριν από αιώνεςraquo Η Σάρκωση ο Θάνατος και η Ανάσταση του Υιού και

Λόγου του Θεού που μας έφερε τη Σωτηρία

bull Ο Θεός για να σαρκωθεί ζήτησε την ανθρώπινη συνεργασία Η Θεοτόκος

είπε το μεγάλο laquoναιraquo γι΄ αυτό θεωρείται γέφυρα μεταξύ Θεού και

ανθρώπων και μεσίτρια

bull Ονομάζεται Θεοτόκος γιατί γέννησε τον αληθινό Θεό και όχι κάποιον απλό

άνθρωπο όπως υποστήριξαν κάποιοι αιρετικοί

bull Ονομάζεται Αειπάρθενος γιατί παρέμεινε παρθένος και κατά τη σύλληψη

του Χριστού και κατά τη γέννησή του και μετά τη γέννηση

bull Ονομάζεται Παναγία γιατί έλαβε το χάρισμα της πλήρους αγιότητας την

ώρα του Ευαγγελισμού Δεν γεννήθηκε απαλλαγμένη από το προπατορικό

αμάρτημα όπως υποστηρίζουν οι Ρωμαιοκαθολικοί

bull Σύμφωνα με την ορθόδοξη Παράδοση ο θάνατός της συνέβη πραγματικά

και μετά το σώμα της laquoμετέστηraquo στον ουρανό διότι τότε έγινε άφθαρτο Σε

αντίθεση με την αντίληψη των Ρωμαιοκαθολικών ότι αναλήφθηκε με το

σώμα της στον ουρανό

δ) Η ευσέβεια του ελληνικού λαού προς τη Θεοτόκο

bull Ο ελληνικός λαός σέβεται ιδιαίτερα την Παναγία μας ώστε της αποδίδει

περισσότερες από επτακόσιες επωνυμίες

bull Σε όλες τις δοκιμασίες που υπέστη το έθνος μας η παναγία ήταν πάντοτε

παρούσα καταφύγιο και ελπίδα των πιστών (28 Οκτωβρίου Κοίμηση-

βύθιση της Έλλης κα)

bull Υπάρχουν επίσης και πολλές λαϊκές παραδόσεις συνδεδεμένες με την

Παναγία που σχετίζονται με τα γεγονότα της κύησης και του τοκετού

ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 18)

α) Η αναστήλωση των εικόνων

bull Εικονομαχία ο πόλεμος που ξέσπασε εναντίον των εικόνων επί Ισαύρων (8ος

-9ος

)

bull Τελικά επικράτησε η πίστη της Εκκλησίας στην 7η οικουμενική σύνοδο που

συγκάλεσε η Ειρήνη η Αθηναία (787 μΧ)

bull Επί Λέοντα 5ου

του Αρμενίου η εικονομαχία επανήλθε αλλά το 843 η Θεοδώρα

αναστήλωσε οριστικά τις εικόνες

bull Την αναστήλωση των εικόνων γιορτάζει η Εκκλησία μας την Κυριακή της

Ορθοδοξίας (Α΄ Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής Κυριακή μετά την Καθαρά

Δευτέρα) Στους ναούς λιτανεύονται οι εικόνες και διαβάζεται απόσπασμα από

το laquoΣυνοδικό της Ορθοδοξίαςraquo

bull Τα αίτια της εικονομαχίας ήταν

1 Πολιτικά

2 Κοινωνικά

3 Θρησκευτικά-πνευματικά (κυρίως)

bull Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός ως Θεός δεν εικονίζεται

διότι η θεότητα είναι αθέατη και συνεπώς απερίγραπτη Άρα οι εικόνες είναι

είδωλα

β) Η βαθύτερη έννοια της εικόνας

bull Στην εικόνα του Χριστού η Ορθόδοξη Εκκλησία εικονίζει το Σαρκωμένο Λόγο

(δηλ τις δύο φύσεις όπως ενώθηκαν στο πρόσωπο του Χριστού) Αυτό δείχνουν

και τα ονόματα που υπάρχουν στην εικόνα (Ιησούς Χριστός laquoὁ Ὤνraquo)

bull Η Παναγία απεικονίζεται επειδή είναι η μητέρα του (φορέας της χάριτος του

Αγίου Πνεύματος) και οι άγιοι απεικονίζονται γιατί είναι φίλοι Του (φορείς της

χάριτος του Αγίου Πνεύματος)

bull Οι εικόνες δεν είναι φωτογραφίες Τα πρόσωπα φανερώνουν την αγιότητα του

εικονιζόμενου προσώπου

bull Η θεία χάρη κάνει τις εικόνες να θαυματουργούν

bull Όταν προσκυνούμε τις άγιες εικόνες η τιμή δεν απευθύνεται στο υλικό (ξύλο και

χρώματα) αλλά όπως έγραψε ο Μέγας Βασίλειος laquoπρός τό πρωτότυπο

διαβαίνειraquo Σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη η ύλη αγιάζεται μετέχοντας στην άκτιστη χάρη του Θεού

bull Οι υπερασπιστές της ορθόδοξης πίστης κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας ήταν

ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης

γ) Η εικόνα στην ορθόδοξη παράδοση

bull Δύο σχολές εικονογραφικής τέχνης Μακεδονική (Θεσσαλονίκη-

Εμμανουήλ Πανσέληνος-ρεαλιστική κίνηση και έντονα χρώματα) και

Κρητική (Κρήτη-Θεοφάνης-αυστηρές ασκητικές μορφές και σκούρα

χρώματα)

bull Μεγαλύτερες συλλογές εικόνων Άγιο Όρος Σινά (όπου και η παλαιότερη

σωζόμενη εικόνα του 6ου

αιώνα)

bull Φώτης Κόντογλου αναβίωση της βυζαντινής τέχνης κατά τον 20ο αιώνα

Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΦΟΡΜΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ

(ΜΑΘΗΜΑ 19)

α) Η γιορτή των Αγίων Πάντων

bull Με την Κυριακή των Αγίων Πάντων κλείνει ο κύκλος των κινητών γιορτών που

αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου

bull Πρόκειται για την περίοδο του Τριωδίου (μέχρι το Μ Σάββατο) και την περίοδο

του Πεντηκοσταρίου (από την Κυριακή του Πάσχα ως την Κυριακή των

ΑγΠάντων)

bull Ο εορτασμός αυτός των Αγίων Πάντων γίνεται μια Κυριακή μετά την Πεντηκοστή για να τονιστεί ότι το Άγιο Πνεύμα φωτίζει και καθοδηγεί τους

ανθρώπους προς την αγιότητα

bull Η γιορτή των Αγίων Πάντων δίνει την ευκαιρία να τιμηθούν όλοι οι άγιοι και

εκείνοι που έμμειναν αφανείς αλλά και οι γνωστοί

bull Αρχικά η γιορτή περιοριζόταν μόνο στους μάρτυρες (4ος

αι) αλλά αργότερα

επεκτάθηκε στην τιμή όλων των αγίων Έτσι τιμούμε το Χριστό τον Πρόδρομο

την Παναγία τους οσίους τους ασκητές τους αγίους Πατέρες κα

β) Το μήνυμα της γιορτής των αγίων για τον πιστό

Η κοινή γιορτή των Αγίων μας υπενθυμίζει ότι όλοι αγωνίστηκαν για τον ίδιο

σκοπό την ένωσή τους με το Θεό

Επίσης οι Άγιοι μας προσκαλούν και εμάς σε αυτό τον αγώνα της ομοίωσης με

το Θεό Αυτό το νόημα έχει και ο ιδιαίτερος σύνδεσμος του καθένα μας με τον

άγιο του οποίου φέρουμε το όνομα

Οι άγιοι μεταφέρουν τη χάρη του Θεού σε εμάς Γι΄αυτό και εμείς ζητάμε την

ευχή τους και τη μεσιτεία τους

γ) Άγιος ο αληθινός άνθρωπος

Ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από το Θεό εξ΄αιτίας της εγωιστικής του

στάσης Θέλησε να γίνει Θεός χωρίς το Θεό

Αποτέλεσμα ήταν η αποκοπή του από το Θεό από τον συνάνθρωπο και από

τη φύση

Η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο αμαυρώθηκε (λερώθηκε μουτζουρώθηκε)

Όταν όμως ο άνθρωπος στραφεί προς το Θεό με πραγματική αγάπη και

ταπείνωση τότε αγωνίζεται και πετυχαίνει με τη χάρη του Θεού την ομοίωση με το Θεό την αγιότητα δηλαδή

Στα πρόσωπα των αγίων μας βλέπουμε τον αληθινό άνθρωπο εκείνον που

έπλασε ο θεός με προοπτική την θέωση

Ο άγιος δεν αγαπά μόνο το Θεό αλλά τον κάθε συνάνθρωπο χωρίς διάκριση

και όλη τη δημιουργία-φύση

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 21)

α) Ιστορία του Βαπτίσματος

bull Η ένταξή μας στο χώρο της Εκκλησίας γίνεται με το Βάπτισμα

bull Το σύστησε ο ίδιος ο Χριστός με την εντολή που έδωσε στους μαθητές του να

βαπτίζουν τους ανθρώπους στο όνομα της Αγίας Τριάδας

bull Ο ίδιος ο Χριστός βαπτίστηκε και η Βάπτισή Του έγινε τύπος του δικού μας

Βαπτίσματος

bull Στους πρώτους τέσσερις χριστιανικούς αιώνες οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι

Η κατήχησή τους διαρκούσε τρία χρόνια και τη νύχτα του Πάσχα βαπτίζονταν

ομαδικά Χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το στάδιο της κατήχησής

τους ακροώμενοι κατηχούμενοι και φωτιζόμενοι

bull Από τον 5ο αι και μετά επικράτησε ο νηπιοβαπτισμός και η κατήχηση του

παιδιού ανατέθηκε στον ανάδοχο και στους γονείς

β) Η τελετή του Βαπτίσματος

Πριν το Βάπτισμα ο ιερέας ο ανάδοχος και το νήπιο στέκονται στον πρόναο Εκεί

ο ιερέας σταυρώνει το παιδί στο όνομα της Αγίας Τριάδος εκφωνεί το όνομα και

διαβάζει ορισμένες ευχές

Έπειτα με στραμμένο το νήπιο προς τη δύση γίνεται η απόταξη-αποκήρυξη του

σατανά Ακολουθεί στροφή προς την ανατολή και γίνεται η σύνταξη με το

Χριστό η οποία επισφραγίζεται με την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

(του laquoΠιστεύωraquo)

Ακολουθούν διάφορες ευχές οι οποίες υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο

του αναδόχου ο οποίος ομολογεί την πίστη της Εκκλησίας για λογαριασμό του

νηπίου και φυσικά ζει καθημερινά τη ζωή της

Μετά ακολουθεί το κυρίως μυστήριο του Βαπτίσματος Πρώτα αγιάζεται το λάδι

με το οποίο αλείφεται το παιδί και έπειτα βυθίζεται στο αγιασμένο νερό της

κολυμπήθρας τρεις φορές Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση σημαίνει τη

συμμετοχή του βαπτιζόμενου στην τριήμερη ταφή και την Ανάσταση του

Χριστού Έπειτα χρίεται με Άγιο Μύρο και ντύνεται στα λευκά Ανήκει πια στο

Χριστό και την Εκκλησία

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν το καθένα ξεχωριστή σημασία το νερό

δηλώνει ότι ο πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία και αναγεννάται σε μια νέα

ζωή Το λάδι δηλώνει την πάλη εναντίον του κακού και της αμαρτίας Το

σταυροειδές κόψιμο των τριχών του κεφαλιού συμβολίζει ότι ο βαπτιζόμενος

ανήκει πια στο Χριστό όπως οι δούλοι την αρχαία εποχή στον κύριό τους

γ) Η θεολογία του Βαπτίσματος

Με τη Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας

Κατά την περιφορά γύρω από την κολυμπήθρα ψάλλεται ο στίχος laquoόσοι εις

Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθεraquo Αυτό σημαίνει πως αυτός που

βαπτίστηκε απαλλάχτηκε από την προπατορική αμαρτία και αν είναι μεγάλος

και από τις δικές του αμαρτίες

Γι΄ αυτό το Βάπτισμα λέγεται και laquoλουτρό παλιγγενεσίαςraquo δηλαδή αναγέννησης-

νέας δημιουργίας

Ξαναγεννιόμαστε δηλαδή μέσα σε έναν καινούριο κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η

συγχώρηση ο θάνατος της αμαρτίας και η πορεία προς τη Βασιλεία του Θεού

δ) Το μυστήριο του Χρίσματος

Στην Π Διαθήκη χρίονταν με έλαιο οι Βασιλείς οι προφήτες οι ιερείς πριν

αναλάβουν το έργο τους Ήταν σημάδι κλήσης και αφιέρωσης στο Θεό

Ο Κύριος είναι ο Μεσσίας (=χρισμένος) γιατί ως άνθρωπος χρίστηκε από το

Άγιο Πνεύμα κατά τη Βάπτισή του

Οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια

των βαπτιζομένων και τους μετέδιδαν έτσι το Άγιο Πνεύμα

Κατά τη Βάπτιση ο ιερέας χρίει με άγιο Μύρο το νεοφώτιστο σταυρώνοντας

όλα τα σημεία του σώματός του και λέγοντας laquoσφραγίς δωρεάς Πνεύματος

Αγίου Αμήνraquo Με αυτό δηλώνει τη δωρεά των χαρισμάτων του Αγίου

Πνεύματος

Με το Χρίσμα γινόμαστε κοινωνοί και μέτοχοι της ζωής του Χριστού

Έτσι ο καθένας μας γίνεται βασιλιάς που κυριαρχεί στα πάθη του ιερέας που

προσφέρει στο θεό πνευματικές θυσίες και προφήτης που διδάσκει τους

ανθρώπους

Επειδή αξιωθήκαμε να χριστούμε ονομαστήκαμε χριστιανοί

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

Η Αγία τριάδα είναι πρότυπο ζωής για μας τους ανθρώπους Όλοι οι άνθρωποι

είμαστε ομοούσιοι μεταξύ μας και καλούμαστε να γίνουμε ισότιμοι και ίσοι σε

μια κοινωνία αδελφοσύνης χωρίς ταξικές διαφορές

Οι διαφορές στην ανθρώπινη κοινωνία προέρχονται από την αμαρτία μας και την

έλλειψη αγαπητικής σχέσης μεταξύ των ανθρώπων

γ) Άγιο Πνεύμα και λατρεία

bull Μέσα στη λατρεία η χάρη του Αγίου Πνεύματος μεταδίδεται σε ολόκληρη

την κτίση Τα υλικά στοιχεία ( ψωμί κρασί κα) αγιάζονται και

εντάσσονται στη Βασιλεία του Θεού

bull Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος τελούνται όλα τα Μυστήρια της

Εκκλησίας μας(πχ το ψωμί και το κρασί μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα

Χριστού στην εξομολόγηση έχουμε την άφεση των αμαρτιών μας στον

αγιασμό το νερό γίνεται άφθαρτο)

δ) Εκκλησία και θεία χάρη

bull Η Εκκλησία είναι χώρος θεραπείας και αναγέννησης όποτε ο άνθρωπος

τραυματιστεί από την αμαρτία

bull Κάθε πιστός καλείται με τη χάρη του Τριαδικού Θεού να γίνει άγιος(

αγιοπνευματικός άνθρωπος =κατοικία του Αγίου Πνεύματος) ώστε η

κοινωνία μας να γίνει κοινωνία αγίων

Για την ερμηνεία της εικόνας της Πεντηκοστής διαβάστε με συντομία το

σχόλιο του βιβλίου σελ79- 80

ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ η ουσία της Εκκλησίας

(ΜΑΘΗΜΑ 15)

α) Η εξάπλωση της Εκκλησίας

bull Μετά την Πεντηκοστή δημιουργείται η νέα πραγματικότητα η Εκκλησία

bull Οι βαπτισμένοι πιστοί των Ιεροσολύμων έχουν ως κέντρο της ζωής τους τη

λατρεία και την προσευχή

bull Ζουν με πνεύμα αδελφοσύνης και αγάπης και τελούν καθημερινά τη Θ

Ευχαριστία

bull Τα επόμενα χρόνια οι Απόστολοι βγαίνουν από τα όρια του Ισραήλ και η

Εκκλησία σιγά ndash σιγά επεκτείνεται σ΄ όλο το γνωστό τότε κόσμο

bull Οι αντιδράσεις και οι διωγμοί δεν έλειψαν Έτσι τους τρεις πρώτους

χριστιανικούς αιώνες έχουμε laquoνέφηraquo μαρτύρων οι οποίοι έδωσαν το αίμα

τους για το Χριστό

bull Επίσης έχουμε τους Αποστολικούς Πατέρες οι οποίοι ξεκαθάρισαν τη

διδασκαλία της Εκκλησίας και τους Απολογητές που υπερασπίστηκαν την

πίστη όταν αυτή επικρίθηκε

β) Η σύναξη της Θ Ευχαριστίας και η Εκκλησία

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1Είμαστε ένα σώμα το Σώμα του Χριστού όπως λέει ο απ Παύλος

2Αφού είμαστε ενωμένοι με το Χριστό είμαστε ενωμένοι και μεταξύ μας Αυτό

φαίνεται όταν κοινωνούμε από το ίδιο ποτήριο τον έναν Άρτο το Χριστό δηλαδή Αυτό

όμως προϋποθέτει τη μεταξύ μας ειρήνη και αγάπη για τα οποία η Εκκλησία

προσεύχεται σε κάθε θ Λειτουργία Επίσης προσεύχεται όχι μόνο για τους παρόντες

στη Λειτουργία αλλά και για αυτούς που απουσιάζουν και ακόμα και για τους εχθρούς

3Η λειτουργία δεν είναι έργο μόνο των ιερέων αλλά ολοκλήρου του λαού (λείτος =λαός+ έργον)Δεν παρακολουθούμε αλλά συμμετέχουμε με τα laquoΚύριε ελέησονraquo με

την απαγγελία του laquoΠιστεύωraquo κα

4Μέσα στη Θ Λειτουργία ο χρόνος καταργείται Ζούμε ένα διαρκές παρόν

συmicroπορευόmicroενοι microε το Χριστό και προγευόmicroαστε τη Βασιλεία του Θεού

5 Με όλα αυτά ζούmicroε την πίστη microας παίρνουmicroε τη χάρη του Θεού και είmicroαστε ενωmicroένοι microαζί του

Γ Το έργο της Εκκλησίας

bull Έτσι λοιπόν η Εκκλησία μας αγιάζει (μας δίνει το Άγιο Πνεύμα στη ζωή μας) μας

διδάσκει (ακούμε το λόγο του Θεού ο οποίος ερμηνεύεται με το κήρυγμα) και

μας ποιμαίνει (μας καθοδηγεί με τους πνευματικούς ποιμένες= ιερείς οι οποίοι

φροντίζουν για τις πνευματικές αλλά και για τις υλικές ανάγκες των ενοριτών

τους)

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 16)

α) Οι γιορτές της Παναγίας

bull Οι ορθόδοξοι χριστιανοί τιμούν ιδιαίτερα τη Θεοτόκο Στο πρόσωπό της τιμάται ο

άνθρωπος η γυναίκα η μητέρα

bull Οι Θεομητορικές γιορτές είναι

1 Το Γενέθλιο της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου)7ος

αι Γεννήθηκε από γονείς

προχωρημένης τον Ιωακείμ και την Άννα

2 Τα Εισόδια της Παναγίας (21 Νοεμβρίου) 6ος

αι Η Παναγία μας οδηγήθηκε

σε ηλικία τριών χρόνων από τους γονείς της στο ναό του Ηρώδη όπου και

παρέμεινε ως τα 14 χρόνια της

3 Σύναξη της Θεοτόκου (26 Δεκεμβρίου)Τιμητική γιορτή προς το πρόσωπο

που γέννησε το Χριστό

4 Ο Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου) 4ος

αι (αρχαιότερη)Υπολογίστηκε να

γιορτάζεται 9 μήνες πριν τα Χριστούγεννα

5 Η Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) 5ος

αι Αυτοκράτορας Μαρκιανός

ο οποίος έχτισε ναό στη Γεσθημανή

bull Μόνο ο Ευαγγελισμός αναφέρεται στην Κ Διαθήκη Πληροφορίες για τις

υπόλοιπες γιορτές έχουν διασωθεί μέσα από την Παράδοση της Εκκλησίας

β) Οι ακολουθίες προς τιμήν της Θεοτόκου

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1 Ο Ακάθιστος Ύμνος Είναι το υμνολογικό κείμενο που χρησιμοποιείται

πολύ συχνά στην λατρεία της Εκκλησίας μας Διαβάζεται στα μοναστήρια

καθημερινά Τη Μ Σαρακοστή κάθε Παρασκευή ψάλλεται σε κάθε ορθόδοξο

ναό Ποιητής είναι μάλλον ο Ρωμανός ο Μελωδός 6ος

αι Επεξεργάζεται το θέμα

της Σάρκωσης του Κυρίου τονίζοντας ιδιαίτερα τον Ευαγγελισμό

2 Ο Μικρός και ο Μεγάλος Παρακλητικός κανόνας Ψάλλονται εναλλάξ

τις 13 πρώτες μέρες του Αυγούστου Τονίζουν ιδιαίτερα τη θέση της Παναγίας

μας ως μεσίτρια μεταξύ θεού και ανθρώπων και εκφράζουν ευλάβεια για το

γεγονός της Κοίμησης

3 Επίσης υπάρχουν πάρα πολλοί ύμνοι στις ακολουθίες της Εκκλησίας που

ονομάζονται Θεοτοκία όπως και διάφορες ευχές που απευθύνονται

αποκλειστικά στην Παναγία ζητώντας τη βοήθειά της για διάφορα ζητήματα

γ) Η θέση της Θεοτόκου στο σχέδιο της θείας Οικονομίας

bull Με την Παναγία μας έχουμε τη φανέρωση του laquoμυστηρίου που υπήρχε

πριν από αιώνεςraquo Η Σάρκωση ο Θάνατος και η Ανάσταση του Υιού και

Λόγου του Θεού που μας έφερε τη Σωτηρία

bull Ο Θεός για να σαρκωθεί ζήτησε την ανθρώπινη συνεργασία Η Θεοτόκος

είπε το μεγάλο laquoναιraquo γι΄ αυτό θεωρείται γέφυρα μεταξύ Θεού και

ανθρώπων και μεσίτρια

bull Ονομάζεται Θεοτόκος γιατί γέννησε τον αληθινό Θεό και όχι κάποιον απλό

άνθρωπο όπως υποστήριξαν κάποιοι αιρετικοί

bull Ονομάζεται Αειπάρθενος γιατί παρέμεινε παρθένος και κατά τη σύλληψη

του Χριστού και κατά τη γέννησή του και μετά τη γέννηση

bull Ονομάζεται Παναγία γιατί έλαβε το χάρισμα της πλήρους αγιότητας την

ώρα του Ευαγγελισμού Δεν γεννήθηκε απαλλαγμένη από το προπατορικό

αμάρτημα όπως υποστηρίζουν οι Ρωμαιοκαθολικοί

bull Σύμφωνα με την ορθόδοξη Παράδοση ο θάνατός της συνέβη πραγματικά

και μετά το σώμα της laquoμετέστηraquo στον ουρανό διότι τότε έγινε άφθαρτο Σε

αντίθεση με την αντίληψη των Ρωμαιοκαθολικών ότι αναλήφθηκε με το

σώμα της στον ουρανό

δ) Η ευσέβεια του ελληνικού λαού προς τη Θεοτόκο

bull Ο ελληνικός λαός σέβεται ιδιαίτερα την Παναγία μας ώστε της αποδίδει

περισσότερες από επτακόσιες επωνυμίες

bull Σε όλες τις δοκιμασίες που υπέστη το έθνος μας η παναγία ήταν πάντοτε

παρούσα καταφύγιο και ελπίδα των πιστών (28 Οκτωβρίου Κοίμηση-

βύθιση της Έλλης κα)

bull Υπάρχουν επίσης και πολλές λαϊκές παραδόσεις συνδεδεμένες με την

Παναγία που σχετίζονται με τα γεγονότα της κύησης και του τοκετού

ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 18)

α) Η αναστήλωση των εικόνων

bull Εικονομαχία ο πόλεμος που ξέσπασε εναντίον των εικόνων επί Ισαύρων (8ος

-9ος

)

bull Τελικά επικράτησε η πίστη της Εκκλησίας στην 7η οικουμενική σύνοδο που

συγκάλεσε η Ειρήνη η Αθηναία (787 μΧ)

bull Επί Λέοντα 5ου

του Αρμενίου η εικονομαχία επανήλθε αλλά το 843 η Θεοδώρα

αναστήλωσε οριστικά τις εικόνες

bull Την αναστήλωση των εικόνων γιορτάζει η Εκκλησία μας την Κυριακή της

Ορθοδοξίας (Α΄ Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής Κυριακή μετά την Καθαρά

Δευτέρα) Στους ναούς λιτανεύονται οι εικόνες και διαβάζεται απόσπασμα από

το laquoΣυνοδικό της Ορθοδοξίαςraquo

bull Τα αίτια της εικονομαχίας ήταν

1 Πολιτικά

2 Κοινωνικά

3 Θρησκευτικά-πνευματικά (κυρίως)

bull Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός ως Θεός δεν εικονίζεται

διότι η θεότητα είναι αθέατη και συνεπώς απερίγραπτη Άρα οι εικόνες είναι

είδωλα

β) Η βαθύτερη έννοια της εικόνας

bull Στην εικόνα του Χριστού η Ορθόδοξη Εκκλησία εικονίζει το Σαρκωμένο Λόγο

(δηλ τις δύο φύσεις όπως ενώθηκαν στο πρόσωπο του Χριστού) Αυτό δείχνουν

και τα ονόματα που υπάρχουν στην εικόνα (Ιησούς Χριστός laquoὁ Ὤνraquo)

bull Η Παναγία απεικονίζεται επειδή είναι η μητέρα του (φορέας της χάριτος του

Αγίου Πνεύματος) και οι άγιοι απεικονίζονται γιατί είναι φίλοι Του (φορείς της

χάριτος του Αγίου Πνεύματος)

bull Οι εικόνες δεν είναι φωτογραφίες Τα πρόσωπα φανερώνουν την αγιότητα του

εικονιζόμενου προσώπου

bull Η θεία χάρη κάνει τις εικόνες να θαυματουργούν

bull Όταν προσκυνούμε τις άγιες εικόνες η τιμή δεν απευθύνεται στο υλικό (ξύλο και

χρώματα) αλλά όπως έγραψε ο Μέγας Βασίλειος laquoπρός τό πρωτότυπο

διαβαίνειraquo Σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη η ύλη αγιάζεται μετέχοντας στην άκτιστη χάρη του Θεού

bull Οι υπερασπιστές της ορθόδοξης πίστης κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας ήταν

ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης

γ) Η εικόνα στην ορθόδοξη παράδοση

bull Δύο σχολές εικονογραφικής τέχνης Μακεδονική (Θεσσαλονίκη-

Εμμανουήλ Πανσέληνος-ρεαλιστική κίνηση και έντονα χρώματα) και

Κρητική (Κρήτη-Θεοφάνης-αυστηρές ασκητικές μορφές και σκούρα

χρώματα)

bull Μεγαλύτερες συλλογές εικόνων Άγιο Όρος Σινά (όπου και η παλαιότερη

σωζόμενη εικόνα του 6ου

αιώνα)

bull Φώτης Κόντογλου αναβίωση της βυζαντινής τέχνης κατά τον 20ο αιώνα

Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΦΟΡΜΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ

(ΜΑΘΗΜΑ 19)

α) Η γιορτή των Αγίων Πάντων

bull Με την Κυριακή των Αγίων Πάντων κλείνει ο κύκλος των κινητών γιορτών που

αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου

bull Πρόκειται για την περίοδο του Τριωδίου (μέχρι το Μ Σάββατο) και την περίοδο

του Πεντηκοσταρίου (από την Κυριακή του Πάσχα ως την Κυριακή των

ΑγΠάντων)

bull Ο εορτασμός αυτός των Αγίων Πάντων γίνεται μια Κυριακή μετά την Πεντηκοστή για να τονιστεί ότι το Άγιο Πνεύμα φωτίζει και καθοδηγεί τους

ανθρώπους προς την αγιότητα

bull Η γιορτή των Αγίων Πάντων δίνει την ευκαιρία να τιμηθούν όλοι οι άγιοι και

εκείνοι που έμμειναν αφανείς αλλά και οι γνωστοί

bull Αρχικά η γιορτή περιοριζόταν μόνο στους μάρτυρες (4ος

αι) αλλά αργότερα

επεκτάθηκε στην τιμή όλων των αγίων Έτσι τιμούμε το Χριστό τον Πρόδρομο

την Παναγία τους οσίους τους ασκητές τους αγίους Πατέρες κα

β) Το μήνυμα της γιορτής των αγίων για τον πιστό

Η κοινή γιορτή των Αγίων μας υπενθυμίζει ότι όλοι αγωνίστηκαν για τον ίδιο

σκοπό την ένωσή τους με το Θεό

Επίσης οι Άγιοι μας προσκαλούν και εμάς σε αυτό τον αγώνα της ομοίωσης με

το Θεό Αυτό το νόημα έχει και ο ιδιαίτερος σύνδεσμος του καθένα μας με τον

άγιο του οποίου φέρουμε το όνομα

Οι άγιοι μεταφέρουν τη χάρη του Θεού σε εμάς Γι΄αυτό και εμείς ζητάμε την

ευχή τους και τη μεσιτεία τους

γ) Άγιος ο αληθινός άνθρωπος

Ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από το Θεό εξ΄αιτίας της εγωιστικής του

στάσης Θέλησε να γίνει Θεός χωρίς το Θεό

Αποτέλεσμα ήταν η αποκοπή του από το Θεό από τον συνάνθρωπο και από

τη φύση

Η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο αμαυρώθηκε (λερώθηκε μουτζουρώθηκε)

Όταν όμως ο άνθρωπος στραφεί προς το Θεό με πραγματική αγάπη και

ταπείνωση τότε αγωνίζεται και πετυχαίνει με τη χάρη του Θεού την ομοίωση με το Θεό την αγιότητα δηλαδή

Στα πρόσωπα των αγίων μας βλέπουμε τον αληθινό άνθρωπο εκείνον που

έπλασε ο θεός με προοπτική την θέωση

Ο άγιος δεν αγαπά μόνο το Θεό αλλά τον κάθε συνάνθρωπο χωρίς διάκριση

και όλη τη δημιουργία-φύση

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 21)

α) Ιστορία του Βαπτίσματος

bull Η ένταξή μας στο χώρο της Εκκλησίας γίνεται με το Βάπτισμα

bull Το σύστησε ο ίδιος ο Χριστός με την εντολή που έδωσε στους μαθητές του να

βαπτίζουν τους ανθρώπους στο όνομα της Αγίας Τριάδας

bull Ο ίδιος ο Χριστός βαπτίστηκε και η Βάπτισή Του έγινε τύπος του δικού μας

Βαπτίσματος

bull Στους πρώτους τέσσερις χριστιανικούς αιώνες οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι

Η κατήχησή τους διαρκούσε τρία χρόνια και τη νύχτα του Πάσχα βαπτίζονταν

ομαδικά Χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το στάδιο της κατήχησής

τους ακροώμενοι κατηχούμενοι και φωτιζόμενοι

bull Από τον 5ο αι και μετά επικράτησε ο νηπιοβαπτισμός και η κατήχηση του

παιδιού ανατέθηκε στον ανάδοχο και στους γονείς

β) Η τελετή του Βαπτίσματος

Πριν το Βάπτισμα ο ιερέας ο ανάδοχος και το νήπιο στέκονται στον πρόναο Εκεί

ο ιερέας σταυρώνει το παιδί στο όνομα της Αγίας Τριάδος εκφωνεί το όνομα και

διαβάζει ορισμένες ευχές

Έπειτα με στραμμένο το νήπιο προς τη δύση γίνεται η απόταξη-αποκήρυξη του

σατανά Ακολουθεί στροφή προς την ανατολή και γίνεται η σύνταξη με το

Χριστό η οποία επισφραγίζεται με την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

(του laquoΠιστεύωraquo)

Ακολουθούν διάφορες ευχές οι οποίες υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο

του αναδόχου ο οποίος ομολογεί την πίστη της Εκκλησίας για λογαριασμό του

νηπίου και φυσικά ζει καθημερινά τη ζωή της

Μετά ακολουθεί το κυρίως μυστήριο του Βαπτίσματος Πρώτα αγιάζεται το λάδι

με το οποίο αλείφεται το παιδί και έπειτα βυθίζεται στο αγιασμένο νερό της

κολυμπήθρας τρεις φορές Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση σημαίνει τη

συμμετοχή του βαπτιζόμενου στην τριήμερη ταφή και την Ανάσταση του

Χριστού Έπειτα χρίεται με Άγιο Μύρο και ντύνεται στα λευκά Ανήκει πια στο

Χριστό και την Εκκλησία

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν το καθένα ξεχωριστή σημασία το νερό

δηλώνει ότι ο πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία και αναγεννάται σε μια νέα

ζωή Το λάδι δηλώνει την πάλη εναντίον του κακού και της αμαρτίας Το

σταυροειδές κόψιμο των τριχών του κεφαλιού συμβολίζει ότι ο βαπτιζόμενος

ανήκει πια στο Χριστό όπως οι δούλοι την αρχαία εποχή στον κύριό τους

γ) Η θεολογία του Βαπτίσματος

Με τη Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας

Κατά την περιφορά γύρω από την κολυμπήθρα ψάλλεται ο στίχος laquoόσοι εις

Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθεraquo Αυτό σημαίνει πως αυτός που

βαπτίστηκε απαλλάχτηκε από την προπατορική αμαρτία και αν είναι μεγάλος

και από τις δικές του αμαρτίες

Γι΄ αυτό το Βάπτισμα λέγεται και laquoλουτρό παλιγγενεσίαςraquo δηλαδή αναγέννησης-

νέας δημιουργίας

Ξαναγεννιόμαστε δηλαδή μέσα σε έναν καινούριο κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η

συγχώρηση ο θάνατος της αμαρτίας και η πορεία προς τη Βασιλεία του Θεού

δ) Το μυστήριο του Χρίσματος

Στην Π Διαθήκη χρίονταν με έλαιο οι Βασιλείς οι προφήτες οι ιερείς πριν

αναλάβουν το έργο τους Ήταν σημάδι κλήσης και αφιέρωσης στο Θεό

Ο Κύριος είναι ο Μεσσίας (=χρισμένος) γιατί ως άνθρωπος χρίστηκε από το

Άγιο Πνεύμα κατά τη Βάπτισή του

Οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια

των βαπτιζομένων και τους μετέδιδαν έτσι το Άγιο Πνεύμα

Κατά τη Βάπτιση ο ιερέας χρίει με άγιο Μύρο το νεοφώτιστο σταυρώνοντας

όλα τα σημεία του σώματός του και λέγοντας laquoσφραγίς δωρεάς Πνεύματος

Αγίου Αμήνraquo Με αυτό δηλώνει τη δωρεά των χαρισμάτων του Αγίου

Πνεύματος

Με το Χρίσμα γινόμαστε κοινωνοί και μέτοχοι της ζωής του Χριστού

Έτσι ο καθένας μας γίνεται βασιλιάς που κυριαρχεί στα πάθη του ιερέας που

προσφέρει στο θεό πνευματικές θυσίες και προφήτης που διδάσκει τους

ανθρώπους

Επειδή αξιωθήκαμε να χριστούμε ονομαστήκαμε χριστιανοί

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ η ουσία της Εκκλησίας

(ΜΑΘΗΜΑ 15)

α) Η εξάπλωση της Εκκλησίας

bull Μετά την Πεντηκοστή δημιουργείται η νέα πραγματικότητα η Εκκλησία

bull Οι βαπτισμένοι πιστοί των Ιεροσολύμων έχουν ως κέντρο της ζωής τους τη

λατρεία και την προσευχή

bull Ζουν με πνεύμα αδελφοσύνης και αγάπης και τελούν καθημερινά τη Θ

Ευχαριστία

bull Τα επόμενα χρόνια οι Απόστολοι βγαίνουν από τα όρια του Ισραήλ και η

Εκκλησία σιγά ndash σιγά επεκτείνεται σ΄ όλο το γνωστό τότε κόσμο

bull Οι αντιδράσεις και οι διωγμοί δεν έλειψαν Έτσι τους τρεις πρώτους

χριστιανικούς αιώνες έχουμε laquoνέφηraquo μαρτύρων οι οποίοι έδωσαν το αίμα

τους για το Χριστό

bull Επίσης έχουμε τους Αποστολικούς Πατέρες οι οποίοι ξεκαθάρισαν τη

διδασκαλία της Εκκλησίας και τους Απολογητές που υπερασπίστηκαν την

πίστη όταν αυτή επικρίθηκε

β) Η σύναξη της Θ Ευχαριστίας και η Εκκλησία

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1Είμαστε ένα σώμα το Σώμα του Χριστού όπως λέει ο απ Παύλος

2Αφού είμαστε ενωμένοι με το Χριστό είμαστε ενωμένοι και μεταξύ μας Αυτό

φαίνεται όταν κοινωνούμε από το ίδιο ποτήριο τον έναν Άρτο το Χριστό δηλαδή Αυτό

όμως προϋποθέτει τη μεταξύ μας ειρήνη και αγάπη για τα οποία η Εκκλησία

προσεύχεται σε κάθε θ Λειτουργία Επίσης προσεύχεται όχι μόνο για τους παρόντες

στη Λειτουργία αλλά και για αυτούς που απουσιάζουν και ακόμα και για τους εχθρούς

3Η λειτουργία δεν είναι έργο μόνο των ιερέων αλλά ολοκλήρου του λαού (λείτος =λαός+ έργον)Δεν παρακολουθούμε αλλά συμμετέχουμε με τα laquoΚύριε ελέησονraquo με

την απαγγελία του laquoΠιστεύωraquo κα

4Μέσα στη Θ Λειτουργία ο χρόνος καταργείται Ζούμε ένα διαρκές παρόν

συmicroπορευόmicroενοι microε το Χριστό και προγευόmicroαστε τη Βασιλεία του Θεού

5 Με όλα αυτά ζούmicroε την πίστη microας παίρνουmicroε τη χάρη του Θεού και είmicroαστε ενωmicroένοι microαζί του

Γ Το έργο της Εκκλησίας

bull Έτσι λοιπόν η Εκκλησία μας αγιάζει (μας δίνει το Άγιο Πνεύμα στη ζωή μας) μας

διδάσκει (ακούμε το λόγο του Θεού ο οποίος ερμηνεύεται με το κήρυγμα) και

μας ποιμαίνει (μας καθοδηγεί με τους πνευματικούς ποιμένες= ιερείς οι οποίοι

φροντίζουν για τις πνευματικές αλλά και για τις υλικές ανάγκες των ενοριτών

τους)

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 16)

α) Οι γιορτές της Παναγίας

bull Οι ορθόδοξοι χριστιανοί τιμούν ιδιαίτερα τη Θεοτόκο Στο πρόσωπό της τιμάται ο

άνθρωπος η γυναίκα η μητέρα

bull Οι Θεομητορικές γιορτές είναι

1 Το Γενέθλιο της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου)7ος

αι Γεννήθηκε από γονείς

προχωρημένης τον Ιωακείμ και την Άννα

2 Τα Εισόδια της Παναγίας (21 Νοεμβρίου) 6ος

αι Η Παναγία μας οδηγήθηκε

σε ηλικία τριών χρόνων από τους γονείς της στο ναό του Ηρώδη όπου και

παρέμεινε ως τα 14 χρόνια της

3 Σύναξη της Θεοτόκου (26 Δεκεμβρίου)Τιμητική γιορτή προς το πρόσωπο

που γέννησε το Χριστό

4 Ο Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου) 4ος

αι (αρχαιότερη)Υπολογίστηκε να

γιορτάζεται 9 μήνες πριν τα Χριστούγεννα

5 Η Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) 5ος

αι Αυτοκράτορας Μαρκιανός

ο οποίος έχτισε ναό στη Γεσθημανή

bull Μόνο ο Ευαγγελισμός αναφέρεται στην Κ Διαθήκη Πληροφορίες για τις

υπόλοιπες γιορτές έχουν διασωθεί μέσα από την Παράδοση της Εκκλησίας

β) Οι ακολουθίες προς τιμήν της Θεοτόκου

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1 Ο Ακάθιστος Ύμνος Είναι το υμνολογικό κείμενο που χρησιμοποιείται

πολύ συχνά στην λατρεία της Εκκλησίας μας Διαβάζεται στα μοναστήρια

καθημερινά Τη Μ Σαρακοστή κάθε Παρασκευή ψάλλεται σε κάθε ορθόδοξο

ναό Ποιητής είναι μάλλον ο Ρωμανός ο Μελωδός 6ος

αι Επεξεργάζεται το θέμα

της Σάρκωσης του Κυρίου τονίζοντας ιδιαίτερα τον Ευαγγελισμό

2 Ο Μικρός και ο Μεγάλος Παρακλητικός κανόνας Ψάλλονται εναλλάξ

τις 13 πρώτες μέρες του Αυγούστου Τονίζουν ιδιαίτερα τη θέση της Παναγίας

μας ως μεσίτρια μεταξύ θεού και ανθρώπων και εκφράζουν ευλάβεια για το

γεγονός της Κοίμησης

3 Επίσης υπάρχουν πάρα πολλοί ύμνοι στις ακολουθίες της Εκκλησίας που

ονομάζονται Θεοτοκία όπως και διάφορες ευχές που απευθύνονται

αποκλειστικά στην Παναγία ζητώντας τη βοήθειά της για διάφορα ζητήματα

γ) Η θέση της Θεοτόκου στο σχέδιο της θείας Οικονομίας

bull Με την Παναγία μας έχουμε τη φανέρωση του laquoμυστηρίου που υπήρχε

πριν από αιώνεςraquo Η Σάρκωση ο Θάνατος και η Ανάσταση του Υιού και

Λόγου του Θεού που μας έφερε τη Σωτηρία

bull Ο Θεός για να σαρκωθεί ζήτησε την ανθρώπινη συνεργασία Η Θεοτόκος

είπε το μεγάλο laquoναιraquo γι΄ αυτό θεωρείται γέφυρα μεταξύ Θεού και

ανθρώπων και μεσίτρια

bull Ονομάζεται Θεοτόκος γιατί γέννησε τον αληθινό Θεό και όχι κάποιον απλό

άνθρωπο όπως υποστήριξαν κάποιοι αιρετικοί

bull Ονομάζεται Αειπάρθενος γιατί παρέμεινε παρθένος και κατά τη σύλληψη

του Χριστού και κατά τη γέννησή του και μετά τη γέννηση

bull Ονομάζεται Παναγία γιατί έλαβε το χάρισμα της πλήρους αγιότητας την

ώρα του Ευαγγελισμού Δεν γεννήθηκε απαλλαγμένη από το προπατορικό

αμάρτημα όπως υποστηρίζουν οι Ρωμαιοκαθολικοί

bull Σύμφωνα με την ορθόδοξη Παράδοση ο θάνατός της συνέβη πραγματικά

και μετά το σώμα της laquoμετέστηraquo στον ουρανό διότι τότε έγινε άφθαρτο Σε

αντίθεση με την αντίληψη των Ρωμαιοκαθολικών ότι αναλήφθηκε με το

σώμα της στον ουρανό

δ) Η ευσέβεια του ελληνικού λαού προς τη Θεοτόκο

bull Ο ελληνικός λαός σέβεται ιδιαίτερα την Παναγία μας ώστε της αποδίδει

περισσότερες από επτακόσιες επωνυμίες

bull Σε όλες τις δοκιμασίες που υπέστη το έθνος μας η παναγία ήταν πάντοτε

παρούσα καταφύγιο και ελπίδα των πιστών (28 Οκτωβρίου Κοίμηση-

βύθιση της Έλλης κα)

bull Υπάρχουν επίσης και πολλές λαϊκές παραδόσεις συνδεδεμένες με την

Παναγία που σχετίζονται με τα γεγονότα της κύησης και του τοκετού

ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 18)

α) Η αναστήλωση των εικόνων

bull Εικονομαχία ο πόλεμος που ξέσπασε εναντίον των εικόνων επί Ισαύρων (8ος

-9ος

)

bull Τελικά επικράτησε η πίστη της Εκκλησίας στην 7η οικουμενική σύνοδο που

συγκάλεσε η Ειρήνη η Αθηναία (787 μΧ)

bull Επί Λέοντα 5ου

του Αρμενίου η εικονομαχία επανήλθε αλλά το 843 η Θεοδώρα

αναστήλωσε οριστικά τις εικόνες

bull Την αναστήλωση των εικόνων γιορτάζει η Εκκλησία μας την Κυριακή της

Ορθοδοξίας (Α΄ Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής Κυριακή μετά την Καθαρά

Δευτέρα) Στους ναούς λιτανεύονται οι εικόνες και διαβάζεται απόσπασμα από

το laquoΣυνοδικό της Ορθοδοξίαςraquo

bull Τα αίτια της εικονομαχίας ήταν

1 Πολιτικά

2 Κοινωνικά

3 Θρησκευτικά-πνευματικά (κυρίως)

bull Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός ως Θεός δεν εικονίζεται

διότι η θεότητα είναι αθέατη και συνεπώς απερίγραπτη Άρα οι εικόνες είναι

είδωλα

β) Η βαθύτερη έννοια της εικόνας

bull Στην εικόνα του Χριστού η Ορθόδοξη Εκκλησία εικονίζει το Σαρκωμένο Λόγο

(δηλ τις δύο φύσεις όπως ενώθηκαν στο πρόσωπο του Χριστού) Αυτό δείχνουν

και τα ονόματα που υπάρχουν στην εικόνα (Ιησούς Χριστός laquoὁ Ὤνraquo)

bull Η Παναγία απεικονίζεται επειδή είναι η μητέρα του (φορέας της χάριτος του

Αγίου Πνεύματος) και οι άγιοι απεικονίζονται γιατί είναι φίλοι Του (φορείς της

χάριτος του Αγίου Πνεύματος)

bull Οι εικόνες δεν είναι φωτογραφίες Τα πρόσωπα φανερώνουν την αγιότητα του

εικονιζόμενου προσώπου

bull Η θεία χάρη κάνει τις εικόνες να θαυματουργούν

bull Όταν προσκυνούμε τις άγιες εικόνες η τιμή δεν απευθύνεται στο υλικό (ξύλο και

χρώματα) αλλά όπως έγραψε ο Μέγας Βασίλειος laquoπρός τό πρωτότυπο

διαβαίνειraquo Σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη η ύλη αγιάζεται μετέχοντας στην άκτιστη χάρη του Θεού

bull Οι υπερασπιστές της ορθόδοξης πίστης κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας ήταν

ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης

γ) Η εικόνα στην ορθόδοξη παράδοση

bull Δύο σχολές εικονογραφικής τέχνης Μακεδονική (Θεσσαλονίκη-

Εμμανουήλ Πανσέληνος-ρεαλιστική κίνηση και έντονα χρώματα) και

Κρητική (Κρήτη-Θεοφάνης-αυστηρές ασκητικές μορφές και σκούρα

χρώματα)

bull Μεγαλύτερες συλλογές εικόνων Άγιο Όρος Σινά (όπου και η παλαιότερη

σωζόμενη εικόνα του 6ου

αιώνα)

bull Φώτης Κόντογλου αναβίωση της βυζαντινής τέχνης κατά τον 20ο αιώνα

Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΦΟΡΜΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ

(ΜΑΘΗΜΑ 19)

α) Η γιορτή των Αγίων Πάντων

bull Με την Κυριακή των Αγίων Πάντων κλείνει ο κύκλος των κινητών γιορτών που

αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου

bull Πρόκειται για την περίοδο του Τριωδίου (μέχρι το Μ Σάββατο) και την περίοδο

του Πεντηκοσταρίου (από την Κυριακή του Πάσχα ως την Κυριακή των

ΑγΠάντων)

bull Ο εορτασμός αυτός των Αγίων Πάντων γίνεται μια Κυριακή μετά την Πεντηκοστή για να τονιστεί ότι το Άγιο Πνεύμα φωτίζει και καθοδηγεί τους

ανθρώπους προς την αγιότητα

bull Η γιορτή των Αγίων Πάντων δίνει την ευκαιρία να τιμηθούν όλοι οι άγιοι και

εκείνοι που έμμειναν αφανείς αλλά και οι γνωστοί

bull Αρχικά η γιορτή περιοριζόταν μόνο στους μάρτυρες (4ος

αι) αλλά αργότερα

επεκτάθηκε στην τιμή όλων των αγίων Έτσι τιμούμε το Χριστό τον Πρόδρομο

την Παναγία τους οσίους τους ασκητές τους αγίους Πατέρες κα

β) Το μήνυμα της γιορτής των αγίων για τον πιστό

Η κοινή γιορτή των Αγίων μας υπενθυμίζει ότι όλοι αγωνίστηκαν για τον ίδιο

σκοπό την ένωσή τους με το Θεό

Επίσης οι Άγιοι μας προσκαλούν και εμάς σε αυτό τον αγώνα της ομοίωσης με

το Θεό Αυτό το νόημα έχει και ο ιδιαίτερος σύνδεσμος του καθένα μας με τον

άγιο του οποίου φέρουμε το όνομα

Οι άγιοι μεταφέρουν τη χάρη του Θεού σε εμάς Γι΄αυτό και εμείς ζητάμε την

ευχή τους και τη μεσιτεία τους

γ) Άγιος ο αληθινός άνθρωπος

Ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από το Θεό εξ΄αιτίας της εγωιστικής του

στάσης Θέλησε να γίνει Θεός χωρίς το Θεό

Αποτέλεσμα ήταν η αποκοπή του από το Θεό από τον συνάνθρωπο και από

τη φύση

Η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο αμαυρώθηκε (λερώθηκε μουτζουρώθηκε)

Όταν όμως ο άνθρωπος στραφεί προς το Θεό με πραγματική αγάπη και

ταπείνωση τότε αγωνίζεται και πετυχαίνει με τη χάρη του Θεού την ομοίωση με το Θεό την αγιότητα δηλαδή

Στα πρόσωπα των αγίων μας βλέπουμε τον αληθινό άνθρωπο εκείνον που

έπλασε ο θεός με προοπτική την θέωση

Ο άγιος δεν αγαπά μόνο το Θεό αλλά τον κάθε συνάνθρωπο χωρίς διάκριση

και όλη τη δημιουργία-φύση

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 21)

α) Ιστορία του Βαπτίσματος

bull Η ένταξή μας στο χώρο της Εκκλησίας γίνεται με το Βάπτισμα

bull Το σύστησε ο ίδιος ο Χριστός με την εντολή που έδωσε στους μαθητές του να

βαπτίζουν τους ανθρώπους στο όνομα της Αγίας Τριάδας

bull Ο ίδιος ο Χριστός βαπτίστηκε και η Βάπτισή Του έγινε τύπος του δικού μας

Βαπτίσματος

bull Στους πρώτους τέσσερις χριστιανικούς αιώνες οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι

Η κατήχησή τους διαρκούσε τρία χρόνια και τη νύχτα του Πάσχα βαπτίζονταν

ομαδικά Χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το στάδιο της κατήχησής

τους ακροώμενοι κατηχούμενοι και φωτιζόμενοι

bull Από τον 5ο αι και μετά επικράτησε ο νηπιοβαπτισμός και η κατήχηση του

παιδιού ανατέθηκε στον ανάδοχο και στους γονείς

β) Η τελετή του Βαπτίσματος

Πριν το Βάπτισμα ο ιερέας ο ανάδοχος και το νήπιο στέκονται στον πρόναο Εκεί

ο ιερέας σταυρώνει το παιδί στο όνομα της Αγίας Τριάδος εκφωνεί το όνομα και

διαβάζει ορισμένες ευχές

Έπειτα με στραμμένο το νήπιο προς τη δύση γίνεται η απόταξη-αποκήρυξη του

σατανά Ακολουθεί στροφή προς την ανατολή και γίνεται η σύνταξη με το

Χριστό η οποία επισφραγίζεται με την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

(του laquoΠιστεύωraquo)

Ακολουθούν διάφορες ευχές οι οποίες υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο

του αναδόχου ο οποίος ομολογεί την πίστη της Εκκλησίας για λογαριασμό του

νηπίου και φυσικά ζει καθημερινά τη ζωή της

Μετά ακολουθεί το κυρίως μυστήριο του Βαπτίσματος Πρώτα αγιάζεται το λάδι

με το οποίο αλείφεται το παιδί και έπειτα βυθίζεται στο αγιασμένο νερό της

κολυμπήθρας τρεις φορές Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση σημαίνει τη

συμμετοχή του βαπτιζόμενου στην τριήμερη ταφή και την Ανάσταση του

Χριστού Έπειτα χρίεται με Άγιο Μύρο και ντύνεται στα λευκά Ανήκει πια στο

Χριστό και την Εκκλησία

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν το καθένα ξεχωριστή σημασία το νερό

δηλώνει ότι ο πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία και αναγεννάται σε μια νέα

ζωή Το λάδι δηλώνει την πάλη εναντίον του κακού και της αμαρτίας Το

σταυροειδές κόψιμο των τριχών του κεφαλιού συμβολίζει ότι ο βαπτιζόμενος

ανήκει πια στο Χριστό όπως οι δούλοι την αρχαία εποχή στον κύριό τους

γ) Η θεολογία του Βαπτίσματος

Με τη Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας

Κατά την περιφορά γύρω από την κολυμπήθρα ψάλλεται ο στίχος laquoόσοι εις

Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθεraquo Αυτό σημαίνει πως αυτός που

βαπτίστηκε απαλλάχτηκε από την προπατορική αμαρτία και αν είναι μεγάλος

και από τις δικές του αμαρτίες

Γι΄ αυτό το Βάπτισμα λέγεται και laquoλουτρό παλιγγενεσίαςraquo δηλαδή αναγέννησης-

νέας δημιουργίας

Ξαναγεννιόμαστε δηλαδή μέσα σε έναν καινούριο κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η

συγχώρηση ο θάνατος της αμαρτίας και η πορεία προς τη Βασιλεία του Θεού

δ) Το μυστήριο του Χρίσματος

Στην Π Διαθήκη χρίονταν με έλαιο οι Βασιλείς οι προφήτες οι ιερείς πριν

αναλάβουν το έργο τους Ήταν σημάδι κλήσης και αφιέρωσης στο Θεό

Ο Κύριος είναι ο Μεσσίας (=χρισμένος) γιατί ως άνθρωπος χρίστηκε από το

Άγιο Πνεύμα κατά τη Βάπτισή του

Οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια

των βαπτιζομένων και τους μετέδιδαν έτσι το Άγιο Πνεύμα

Κατά τη Βάπτιση ο ιερέας χρίει με άγιο Μύρο το νεοφώτιστο σταυρώνοντας

όλα τα σημεία του σώματός του και λέγοντας laquoσφραγίς δωρεάς Πνεύματος

Αγίου Αμήνraquo Με αυτό δηλώνει τη δωρεά των χαρισμάτων του Αγίου

Πνεύματος

Με το Χρίσμα γινόμαστε κοινωνοί και μέτοχοι της ζωής του Χριστού

Έτσι ο καθένας μας γίνεται βασιλιάς που κυριαρχεί στα πάθη του ιερέας που

προσφέρει στο θεό πνευματικές θυσίες και προφήτης που διδάσκει τους

ανθρώπους

Επειδή αξιωθήκαμε να χριστούμε ονομαστήκαμε χριστιανοί

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑ 16)

α) Οι γιορτές της Παναγίας

bull Οι ορθόδοξοι χριστιανοί τιμούν ιδιαίτερα τη Θεοτόκο Στο πρόσωπό της τιμάται ο

άνθρωπος η γυναίκα η μητέρα

bull Οι Θεομητορικές γιορτές είναι

1 Το Γενέθλιο της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου)7ος

αι Γεννήθηκε από γονείς

προχωρημένης τον Ιωακείμ και την Άννα

2 Τα Εισόδια της Παναγίας (21 Νοεμβρίου) 6ος

αι Η Παναγία μας οδηγήθηκε

σε ηλικία τριών χρόνων από τους γονείς της στο ναό του Ηρώδη όπου και

παρέμεινε ως τα 14 χρόνια της

3 Σύναξη της Θεοτόκου (26 Δεκεμβρίου)Τιμητική γιορτή προς το πρόσωπο

που γέννησε το Χριστό

4 Ο Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου) 4ος

αι (αρχαιότερη)Υπολογίστηκε να

γιορτάζεται 9 μήνες πριν τα Χριστούγεννα

5 Η Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) 5ος

αι Αυτοκράτορας Μαρκιανός

ο οποίος έχτισε ναό στη Γεσθημανή

bull Μόνο ο Ευαγγελισμός αναφέρεται στην Κ Διαθήκη Πληροφορίες για τις

υπόλοιπες γιορτές έχουν διασωθεί μέσα από την Παράδοση της Εκκλησίας

β) Οι ακολουθίες προς τιμήν της Θεοτόκου

Όταν τελείται η Θ Λειτουργία συνειδητοποιούμε ότι

1 Ο Ακάθιστος Ύμνος Είναι το υμνολογικό κείμενο που χρησιμοποιείται

πολύ συχνά στην λατρεία της Εκκλησίας μας Διαβάζεται στα μοναστήρια

καθημερινά Τη Μ Σαρακοστή κάθε Παρασκευή ψάλλεται σε κάθε ορθόδοξο

ναό Ποιητής είναι μάλλον ο Ρωμανός ο Μελωδός 6ος

αι Επεξεργάζεται το θέμα

της Σάρκωσης του Κυρίου τονίζοντας ιδιαίτερα τον Ευαγγελισμό

2 Ο Μικρός και ο Μεγάλος Παρακλητικός κανόνας Ψάλλονται εναλλάξ

τις 13 πρώτες μέρες του Αυγούστου Τονίζουν ιδιαίτερα τη θέση της Παναγίας

μας ως μεσίτρια μεταξύ θεού και ανθρώπων και εκφράζουν ευλάβεια για το

γεγονός της Κοίμησης

3 Επίσης υπάρχουν πάρα πολλοί ύμνοι στις ακολουθίες της Εκκλησίας που

ονομάζονται Θεοτοκία όπως και διάφορες ευχές που απευθύνονται

αποκλειστικά στην Παναγία ζητώντας τη βοήθειά της για διάφορα ζητήματα

γ) Η θέση της Θεοτόκου στο σχέδιο της θείας Οικονομίας

bull Με την Παναγία μας έχουμε τη φανέρωση του laquoμυστηρίου που υπήρχε

πριν από αιώνεςraquo Η Σάρκωση ο Θάνατος και η Ανάσταση του Υιού και

Λόγου του Θεού που μας έφερε τη Σωτηρία

bull Ο Θεός για να σαρκωθεί ζήτησε την ανθρώπινη συνεργασία Η Θεοτόκος

είπε το μεγάλο laquoναιraquo γι΄ αυτό θεωρείται γέφυρα μεταξύ Θεού και

ανθρώπων και μεσίτρια

bull Ονομάζεται Θεοτόκος γιατί γέννησε τον αληθινό Θεό και όχι κάποιον απλό

άνθρωπο όπως υποστήριξαν κάποιοι αιρετικοί

bull Ονομάζεται Αειπάρθενος γιατί παρέμεινε παρθένος και κατά τη σύλληψη

του Χριστού και κατά τη γέννησή του και μετά τη γέννηση

bull Ονομάζεται Παναγία γιατί έλαβε το χάρισμα της πλήρους αγιότητας την

ώρα του Ευαγγελισμού Δεν γεννήθηκε απαλλαγμένη από το προπατορικό

αμάρτημα όπως υποστηρίζουν οι Ρωμαιοκαθολικοί

bull Σύμφωνα με την ορθόδοξη Παράδοση ο θάνατός της συνέβη πραγματικά

και μετά το σώμα της laquoμετέστηraquo στον ουρανό διότι τότε έγινε άφθαρτο Σε

αντίθεση με την αντίληψη των Ρωμαιοκαθολικών ότι αναλήφθηκε με το

σώμα της στον ουρανό

δ) Η ευσέβεια του ελληνικού λαού προς τη Θεοτόκο

bull Ο ελληνικός λαός σέβεται ιδιαίτερα την Παναγία μας ώστε της αποδίδει

περισσότερες από επτακόσιες επωνυμίες

bull Σε όλες τις δοκιμασίες που υπέστη το έθνος μας η παναγία ήταν πάντοτε

παρούσα καταφύγιο και ελπίδα των πιστών (28 Οκτωβρίου Κοίμηση-

βύθιση της Έλλης κα)

bull Υπάρχουν επίσης και πολλές λαϊκές παραδόσεις συνδεδεμένες με την

Παναγία που σχετίζονται με τα γεγονότα της κύησης και του τοκετού

ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 18)

α) Η αναστήλωση των εικόνων

bull Εικονομαχία ο πόλεμος που ξέσπασε εναντίον των εικόνων επί Ισαύρων (8ος

-9ος

)

bull Τελικά επικράτησε η πίστη της Εκκλησίας στην 7η οικουμενική σύνοδο που

συγκάλεσε η Ειρήνη η Αθηναία (787 μΧ)

bull Επί Λέοντα 5ου

του Αρμενίου η εικονομαχία επανήλθε αλλά το 843 η Θεοδώρα

αναστήλωσε οριστικά τις εικόνες

bull Την αναστήλωση των εικόνων γιορτάζει η Εκκλησία μας την Κυριακή της

Ορθοδοξίας (Α΄ Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής Κυριακή μετά την Καθαρά

Δευτέρα) Στους ναούς λιτανεύονται οι εικόνες και διαβάζεται απόσπασμα από

το laquoΣυνοδικό της Ορθοδοξίαςraquo

bull Τα αίτια της εικονομαχίας ήταν

1 Πολιτικά

2 Κοινωνικά

3 Θρησκευτικά-πνευματικά (κυρίως)

bull Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός ως Θεός δεν εικονίζεται

διότι η θεότητα είναι αθέατη και συνεπώς απερίγραπτη Άρα οι εικόνες είναι

είδωλα

β) Η βαθύτερη έννοια της εικόνας

bull Στην εικόνα του Χριστού η Ορθόδοξη Εκκλησία εικονίζει το Σαρκωμένο Λόγο

(δηλ τις δύο φύσεις όπως ενώθηκαν στο πρόσωπο του Χριστού) Αυτό δείχνουν

και τα ονόματα που υπάρχουν στην εικόνα (Ιησούς Χριστός laquoὁ Ὤνraquo)

bull Η Παναγία απεικονίζεται επειδή είναι η μητέρα του (φορέας της χάριτος του

Αγίου Πνεύματος) και οι άγιοι απεικονίζονται γιατί είναι φίλοι Του (φορείς της

χάριτος του Αγίου Πνεύματος)

bull Οι εικόνες δεν είναι φωτογραφίες Τα πρόσωπα φανερώνουν την αγιότητα του

εικονιζόμενου προσώπου

bull Η θεία χάρη κάνει τις εικόνες να θαυματουργούν

bull Όταν προσκυνούμε τις άγιες εικόνες η τιμή δεν απευθύνεται στο υλικό (ξύλο και

χρώματα) αλλά όπως έγραψε ο Μέγας Βασίλειος laquoπρός τό πρωτότυπο

διαβαίνειraquo Σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη η ύλη αγιάζεται μετέχοντας στην άκτιστη χάρη του Θεού

bull Οι υπερασπιστές της ορθόδοξης πίστης κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας ήταν

ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης

γ) Η εικόνα στην ορθόδοξη παράδοση

bull Δύο σχολές εικονογραφικής τέχνης Μακεδονική (Θεσσαλονίκη-

Εμμανουήλ Πανσέληνος-ρεαλιστική κίνηση και έντονα χρώματα) και

Κρητική (Κρήτη-Θεοφάνης-αυστηρές ασκητικές μορφές και σκούρα

χρώματα)

bull Μεγαλύτερες συλλογές εικόνων Άγιο Όρος Σινά (όπου και η παλαιότερη

σωζόμενη εικόνα του 6ου

αιώνα)

bull Φώτης Κόντογλου αναβίωση της βυζαντινής τέχνης κατά τον 20ο αιώνα

Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΦΟΡΜΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ

(ΜΑΘΗΜΑ 19)

α) Η γιορτή των Αγίων Πάντων

bull Με την Κυριακή των Αγίων Πάντων κλείνει ο κύκλος των κινητών γιορτών που

αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου

bull Πρόκειται για την περίοδο του Τριωδίου (μέχρι το Μ Σάββατο) και την περίοδο

του Πεντηκοσταρίου (από την Κυριακή του Πάσχα ως την Κυριακή των

ΑγΠάντων)

bull Ο εορτασμός αυτός των Αγίων Πάντων γίνεται μια Κυριακή μετά την Πεντηκοστή για να τονιστεί ότι το Άγιο Πνεύμα φωτίζει και καθοδηγεί τους

ανθρώπους προς την αγιότητα

bull Η γιορτή των Αγίων Πάντων δίνει την ευκαιρία να τιμηθούν όλοι οι άγιοι και

εκείνοι που έμμειναν αφανείς αλλά και οι γνωστοί

bull Αρχικά η γιορτή περιοριζόταν μόνο στους μάρτυρες (4ος

αι) αλλά αργότερα

επεκτάθηκε στην τιμή όλων των αγίων Έτσι τιμούμε το Χριστό τον Πρόδρομο

την Παναγία τους οσίους τους ασκητές τους αγίους Πατέρες κα

β) Το μήνυμα της γιορτής των αγίων για τον πιστό

Η κοινή γιορτή των Αγίων μας υπενθυμίζει ότι όλοι αγωνίστηκαν για τον ίδιο

σκοπό την ένωσή τους με το Θεό

Επίσης οι Άγιοι μας προσκαλούν και εμάς σε αυτό τον αγώνα της ομοίωσης με

το Θεό Αυτό το νόημα έχει και ο ιδιαίτερος σύνδεσμος του καθένα μας με τον

άγιο του οποίου φέρουμε το όνομα

Οι άγιοι μεταφέρουν τη χάρη του Θεού σε εμάς Γι΄αυτό και εμείς ζητάμε την

ευχή τους και τη μεσιτεία τους

γ) Άγιος ο αληθινός άνθρωπος

Ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από το Θεό εξ΄αιτίας της εγωιστικής του

στάσης Θέλησε να γίνει Θεός χωρίς το Θεό

Αποτέλεσμα ήταν η αποκοπή του από το Θεό από τον συνάνθρωπο και από

τη φύση

Η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο αμαυρώθηκε (λερώθηκε μουτζουρώθηκε)

Όταν όμως ο άνθρωπος στραφεί προς το Θεό με πραγματική αγάπη και

ταπείνωση τότε αγωνίζεται και πετυχαίνει με τη χάρη του Θεού την ομοίωση με το Θεό την αγιότητα δηλαδή

Στα πρόσωπα των αγίων μας βλέπουμε τον αληθινό άνθρωπο εκείνον που

έπλασε ο θεός με προοπτική την θέωση

Ο άγιος δεν αγαπά μόνο το Θεό αλλά τον κάθε συνάνθρωπο χωρίς διάκριση

και όλη τη δημιουργία-φύση

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 21)

α) Ιστορία του Βαπτίσματος

bull Η ένταξή μας στο χώρο της Εκκλησίας γίνεται με το Βάπτισμα

bull Το σύστησε ο ίδιος ο Χριστός με την εντολή που έδωσε στους μαθητές του να

βαπτίζουν τους ανθρώπους στο όνομα της Αγίας Τριάδας

bull Ο ίδιος ο Χριστός βαπτίστηκε και η Βάπτισή Του έγινε τύπος του δικού μας

Βαπτίσματος

bull Στους πρώτους τέσσερις χριστιανικούς αιώνες οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι

Η κατήχησή τους διαρκούσε τρία χρόνια και τη νύχτα του Πάσχα βαπτίζονταν

ομαδικά Χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το στάδιο της κατήχησής

τους ακροώμενοι κατηχούμενοι και φωτιζόμενοι

bull Από τον 5ο αι και μετά επικράτησε ο νηπιοβαπτισμός και η κατήχηση του

παιδιού ανατέθηκε στον ανάδοχο και στους γονείς

β) Η τελετή του Βαπτίσματος

Πριν το Βάπτισμα ο ιερέας ο ανάδοχος και το νήπιο στέκονται στον πρόναο Εκεί

ο ιερέας σταυρώνει το παιδί στο όνομα της Αγίας Τριάδος εκφωνεί το όνομα και

διαβάζει ορισμένες ευχές

Έπειτα με στραμμένο το νήπιο προς τη δύση γίνεται η απόταξη-αποκήρυξη του

σατανά Ακολουθεί στροφή προς την ανατολή και γίνεται η σύνταξη με το

Χριστό η οποία επισφραγίζεται με την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

(του laquoΠιστεύωraquo)

Ακολουθούν διάφορες ευχές οι οποίες υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο

του αναδόχου ο οποίος ομολογεί την πίστη της Εκκλησίας για λογαριασμό του

νηπίου και φυσικά ζει καθημερινά τη ζωή της

Μετά ακολουθεί το κυρίως μυστήριο του Βαπτίσματος Πρώτα αγιάζεται το λάδι

με το οποίο αλείφεται το παιδί και έπειτα βυθίζεται στο αγιασμένο νερό της

κολυμπήθρας τρεις φορές Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση σημαίνει τη

συμμετοχή του βαπτιζόμενου στην τριήμερη ταφή και την Ανάσταση του

Χριστού Έπειτα χρίεται με Άγιο Μύρο και ντύνεται στα λευκά Ανήκει πια στο

Χριστό και την Εκκλησία

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν το καθένα ξεχωριστή σημασία το νερό

δηλώνει ότι ο πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία και αναγεννάται σε μια νέα

ζωή Το λάδι δηλώνει την πάλη εναντίον του κακού και της αμαρτίας Το

σταυροειδές κόψιμο των τριχών του κεφαλιού συμβολίζει ότι ο βαπτιζόμενος

ανήκει πια στο Χριστό όπως οι δούλοι την αρχαία εποχή στον κύριό τους

γ) Η θεολογία του Βαπτίσματος

Με τη Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας

Κατά την περιφορά γύρω από την κολυμπήθρα ψάλλεται ο στίχος laquoόσοι εις

Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθεraquo Αυτό σημαίνει πως αυτός που

βαπτίστηκε απαλλάχτηκε από την προπατορική αμαρτία και αν είναι μεγάλος

και από τις δικές του αμαρτίες

Γι΄ αυτό το Βάπτισμα λέγεται και laquoλουτρό παλιγγενεσίαςraquo δηλαδή αναγέννησης-

νέας δημιουργίας

Ξαναγεννιόμαστε δηλαδή μέσα σε έναν καινούριο κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η

συγχώρηση ο θάνατος της αμαρτίας και η πορεία προς τη Βασιλεία του Θεού

δ) Το μυστήριο του Χρίσματος

Στην Π Διαθήκη χρίονταν με έλαιο οι Βασιλείς οι προφήτες οι ιερείς πριν

αναλάβουν το έργο τους Ήταν σημάδι κλήσης και αφιέρωσης στο Θεό

Ο Κύριος είναι ο Μεσσίας (=χρισμένος) γιατί ως άνθρωπος χρίστηκε από το

Άγιο Πνεύμα κατά τη Βάπτισή του

Οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια

των βαπτιζομένων και τους μετέδιδαν έτσι το Άγιο Πνεύμα

Κατά τη Βάπτιση ο ιερέας χρίει με άγιο Μύρο το νεοφώτιστο σταυρώνοντας

όλα τα σημεία του σώματός του και λέγοντας laquoσφραγίς δωρεάς Πνεύματος

Αγίου Αμήνraquo Με αυτό δηλώνει τη δωρεά των χαρισμάτων του Αγίου

Πνεύματος

Με το Χρίσμα γινόμαστε κοινωνοί και μέτοχοι της ζωής του Χριστού

Έτσι ο καθένας μας γίνεται βασιλιάς που κυριαρχεί στα πάθη του ιερέας που

προσφέρει στο θεό πνευματικές θυσίες και προφήτης που διδάσκει τους

ανθρώπους

Επειδή αξιωθήκαμε να χριστούμε ονομαστήκαμε χριστιανοί

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

3 Επίσης υπάρχουν πάρα πολλοί ύμνοι στις ακολουθίες της Εκκλησίας που

ονομάζονται Θεοτοκία όπως και διάφορες ευχές που απευθύνονται

αποκλειστικά στην Παναγία ζητώντας τη βοήθειά της για διάφορα ζητήματα

γ) Η θέση της Θεοτόκου στο σχέδιο της θείας Οικονομίας

bull Με την Παναγία μας έχουμε τη φανέρωση του laquoμυστηρίου που υπήρχε

πριν από αιώνεςraquo Η Σάρκωση ο Θάνατος και η Ανάσταση του Υιού και

Λόγου του Θεού που μας έφερε τη Σωτηρία

bull Ο Θεός για να σαρκωθεί ζήτησε την ανθρώπινη συνεργασία Η Θεοτόκος

είπε το μεγάλο laquoναιraquo γι΄ αυτό θεωρείται γέφυρα μεταξύ Θεού και

ανθρώπων και μεσίτρια

bull Ονομάζεται Θεοτόκος γιατί γέννησε τον αληθινό Θεό και όχι κάποιον απλό

άνθρωπο όπως υποστήριξαν κάποιοι αιρετικοί

bull Ονομάζεται Αειπάρθενος γιατί παρέμεινε παρθένος και κατά τη σύλληψη

του Χριστού και κατά τη γέννησή του και μετά τη γέννηση

bull Ονομάζεται Παναγία γιατί έλαβε το χάρισμα της πλήρους αγιότητας την

ώρα του Ευαγγελισμού Δεν γεννήθηκε απαλλαγμένη από το προπατορικό

αμάρτημα όπως υποστηρίζουν οι Ρωμαιοκαθολικοί

bull Σύμφωνα με την ορθόδοξη Παράδοση ο θάνατός της συνέβη πραγματικά

και μετά το σώμα της laquoμετέστηraquo στον ουρανό διότι τότε έγινε άφθαρτο Σε

αντίθεση με την αντίληψη των Ρωμαιοκαθολικών ότι αναλήφθηκε με το

σώμα της στον ουρανό

δ) Η ευσέβεια του ελληνικού λαού προς τη Θεοτόκο

bull Ο ελληνικός λαός σέβεται ιδιαίτερα την Παναγία μας ώστε της αποδίδει

περισσότερες από επτακόσιες επωνυμίες

bull Σε όλες τις δοκιμασίες που υπέστη το έθνος μας η παναγία ήταν πάντοτε

παρούσα καταφύγιο και ελπίδα των πιστών (28 Οκτωβρίου Κοίμηση-

βύθιση της Έλλης κα)

bull Υπάρχουν επίσης και πολλές λαϊκές παραδόσεις συνδεδεμένες με την

Παναγία που σχετίζονται με τα γεγονότα της κύησης και του τοκετού

ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 18)

α) Η αναστήλωση των εικόνων

bull Εικονομαχία ο πόλεμος που ξέσπασε εναντίον των εικόνων επί Ισαύρων (8ος

-9ος

)

bull Τελικά επικράτησε η πίστη της Εκκλησίας στην 7η οικουμενική σύνοδο που

συγκάλεσε η Ειρήνη η Αθηναία (787 μΧ)

bull Επί Λέοντα 5ου

του Αρμενίου η εικονομαχία επανήλθε αλλά το 843 η Θεοδώρα

αναστήλωσε οριστικά τις εικόνες

bull Την αναστήλωση των εικόνων γιορτάζει η Εκκλησία μας την Κυριακή της

Ορθοδοξίας (Α΄ Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής Κυριακή μετά την Καθαρά

Δευτέρα) Στους ναούς λιτανεύονται οι εικόνες και διαβάζεται απόσπασμα από

το laquoΣυνοδικό της Ορθοδοξίαςraquo

bull Τα αίτια της εικονομαχίας ήταν

1 Πολιτικά

2 Κοινωνικά

3 Θρησκευτικά-πνευματικά (κυρίως)

bull Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός ως Θεός δεν εικονίζεται

διότι η θεότητα είναι αθέατη και συνεπώς απερίγραπτη Άρα οι εικόνες είναι

είδωλα

β) Η βαθύτερη έννοια της εικόνας

bull Στην εικόνα του Χριστού η Ορθόδοξη Εκκλησία εικονίζει το Σαρκωμένο Λόγο

(δηλ τις δύο φύσεις όπως ενώθηκαν στο πρόσωπο του Χριστού) Αυτό δείχνουν

και τα ονόματα που υπάρχουν στην εικόνα (Ιησούς Χριστός laquoὁ Ὤνraquo)

bull Η Παναγία απεικονίζεται επειδή είναι η μητέρα του (φορέας της χάριτος του

Αγίου Πνεύματος) και οι άγιοι απεικονίζονται γιατί είναι φίλοι Του (φορείς της

χάριτος του Αγίου Πνεύματος)

bull Οι εικόνες δεν είναι φωτογραφίες Τα πρόσωπα φανερώνουν την αγιότητα του

εικονιζόμενου προσώπου

bull Η θεία χάρη κάνει τις εικόνες να θαυματουργούν

bull Όταν προσκυνούμε τις άγιες εικόνες η τιμή δεν απευθύνεται στο υλικό (ξύλο και

χρώματα) αλλά όπως έγραψε ο Μέγας Βασίλειος laquoπρός τό πρωτότυπο

διαβαίνειraquo Σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη η ύλη αγιάζεται μετέχοντας στην άκτιστη χάρη του Θεού

bull Οι υπερασπιστές της ορθόδοξης πίστης κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας ήταν

ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης

γ) Η εικόνα στην ορθόδοξη παράδοση

bull Δύο σχολές εικονογραφικής τέχνης Μακεδονική (Θεσσαλονίκη-

Εμμανουήλ Πανσέληνος-ρεαλιστική κίνηση και έντονα χρώματα) και

Κρητική (Κρήτη-Θεοφάνης-αυστηρές ασκητικές μορφές και σκούρα

χρώματα)

bull Μεγαλύτερες συλλογές εικόνων Άγιο Όρος Σινά (όπου και η παλαιότερη

σωζόμενη εικόνα του 6ου

αιώνα)

bull Φώτης Κόντογλου αναβίωση της βυζαντινής τέχνης κατά τον 20ο αιώνα

Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΦΟΡΜΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ

(ΜΑΘΗΜΑ 19)

α) Η γιορτή των Αγίων Πάντων

bull Με την Κυριακή των Αγίων Πάντων κλείνει ο κύκλος των κινητών γιορτών που

αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου

bull Πρόκειται για την περίοδο του Τριωδίου (μέχρι το Μ Σάββατο) και την περίοδο

του Πεντηκοσταρίου (από την Κυριακή του Πάσχα ως την Κυριακή των

ΑγΠάντων)

bull Ο εορτασμός αυτός των Αγίων Πάντων γίνεται μια Κυριακή μετά την Πεντηκοστή για να τονιστεί ότι το Άγιο Πνεύμα φωτίζει και καθοδηγεί τους

ανθρώπους προς την αγιότητα

bull Η γιορτή των Αγίων Πάντων δίνει την ευκαιρία να τιμηθούν όλοι οι άγιοι και

εκείνοι που έμμειναν αφανείς αλλά και οι γνωστοί

bull Αρχικά η γιορτή περιοριζόταν μόνο στους μάρτυρες (4ος

αι) αλλά αργότερα

επεκτάθηκε στην τιμή όλων των αγίων Έτσι τιμούμε το Χριστό τον Πρόδρομο

την Παναγία τους οσίους τους ασκητές τους αγίους Πατέρες κα

β) Το μήνυμα της γιορτής των αγίων για τον πιστό

Η κοινή γιορτή των Αγίων μας υπενθυμίζει ότι όλοι αγωνίστηκαν για τον ίδιο

σκοπό την ένωσή τους με το Θεό

Επίσης οι Άγιοι μας προσκαλούν και εμάς σε αυτό τον αγώνα της ομοίωσης με

το Θεό Αυτό το νόημα έχει και ο ιδιαίτερος σύνδεσμος του καθένα μας με τον

άγιο του οποίου φέρουμε το όνομα

Οι άγιοι μεταφέρουν τη χάρη του Θεού σε εμάς Γι΄αυτό και εμείς ζητάμε την

ευχή τους και τη μεσιτεία τους

γ) Άγιος ο αληθινός άνθρωπος

Ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από το Θεό εξ΄αιτίας της εγωιστικής του

στάσης Θέλησε να γίνει Θεός χωρίς το Θεό

Αποτέλεσμα ήταν η αποκοπή του από το Θεό από τον συνάνθρωπο και από

τη φύση

Η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο αμαυρώθηκε (λερώθηκε μουτζουρώθηκε)

Όταν όμως ο άνθρωπος στραφεί προς το Θεό με πραγματική αγάπη και

ταπείνωση τότε αγωνίζεται και πετυχαίνει με τη χάρη του Θεού την ομοίωση με το Θεό την αγιότητα δηλαδή

Στα πρόσωπα των αγίων μας βλέπουμε τον αληθινό άνθρωπο εκείνον που

έπλασε ο θεός με προοπτική την θέωση

Ο άγιος δεν αγαπά μόνο το Θεό αλλά τον κάθε συνάνθρωπο χωρίς διάκριση

και όλη τη δημιουργία-φύση

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 21)

α) Ιστορία του Βαπτίσματος

bull Η ένταξή μας στο χώρο της Εκκλησίας γίνεται με το Βάπτισμα

bull Το σύστησε ο ίδιος ο Χριστός με την εντολή που έδωσε στους μαθητές του να

βαπτίζουν τους ανθρώπους στο όνομα της Αγίας Τριάδας

bull Ο ίδιος ο Χριστός βαπτίστηκε και η Βάπτισή Του έγινε τύπος του δικού μας

Βαπτίσματος

bull Στους πρώτους τέσσερις χριστιανικούς αιώνες οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι

Η κατήχησή τους διαρκούσε τρία χρόνια και τη νύχτα του Πάσχα βαπτίζονταν

ομαδικά Χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το στάδιο της κατήχησής

τους ακροώμενοι κατηχούμενοι και φωτιζόμενοι

bull Από τον 5ο αι και μετά επικράτησε ο νηπιοβαπτισμός και η κατήχηση του

παιδιού ανατέθηκε στον ανάδοχο και στους γονείς

β) Η τελετή του Βαπτίσματος

Πριν το Βάπτισμα ο ιερέας ο ανάδοχος και το νήπιο στέκονται στον πρόναο Εκεί

ο ιερέας σταυρώνει το παιδί στο όνομα της Αγίας Τριάδος εκφωνεί το όνομα και

διαβάζει ορισμένες ευχές

Έπειτα με στραμμένο το νήπιο προς τη δύση γίνεται η απόταξη-αποκήρυξη του

σατανά Ακολουθεί στροφή προς την ανατολή και γίνεται η σύνταξη με το

Χριστό η οποία επισφραγίζεται με την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

(του laquoΠιστεύωraquo)

Ακολουθούν διάφορες ευχές οι οποίες υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο

του αναδόχου ο οποίος ομολογεί την πίστη της Εκκλησίας για λογαριασμό του

νηπίου και φυσικά ζει καθημερινά τη ζωή της

Μετά ακολουθεί το κυρίως μυστήριο του Βαπτίσματος Πρώτα αγιάζεται το λάδι

με το οποίο αλείφεται το παιδί και έπειτα βυθίζεται στο αγιασμένο νερό της

κολυμπήθρας τρεις φορές Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση σημαίνει τη

συμμετοχή του βαπτιζόμενου στην τριήμερη ταφή και την Ανάσταση του

Χριστού Έπειτα χρίεται με Άγιο Μύρο και ντύνεται στα λευκά Ανήκει πια στο

Χριστό και την Εκκλησία

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν το καθένα ξεχωριστή σημασία το νερό

δηλώνει ότι ο πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία και αναγεννάται σε μια νέα

ζωή Το λάδι δηλώνει την πάλη εναντίον του κακού και της αμαρτίας Το

σταυροειδές κόψιμο των τριχών του κεφαλιού συμβολίζει ότι ο βαπτιζόμενος

ανήκει πια στο Χριστό όπως οι δούλοι την αρχαία εποχή στον κύριό τους

γ) Η θεολογία του Βαπτίσματος

Με τη Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας

Κατά την περιφορά γύρω από την κολυμπήθρα ψάλλεται ο στίχος laquoόσοι εις

Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθεraquo Αυτό σημαίνει πως αυτός που

βαπτίστηκε απαλλάχτηκε από την προπατορική αμαρτία και αν είναι μεγάλος

και από τις δικές του αμαρτίες

Γι΄ αυτό το Βάπτισμα λέγεται και laquoλουτρό παλιγγενεσίαςraquo δηλαδή αναγέννησης-

νέας δημιουργίας

Ξαναγεννιόμαστε δηλαδή μέσα σε έναν καινούριο κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η

συγχώρηση ο θάνατος της αμαρτίας και η πορεία προς τη Βασιλεία του Θεού

δ) Το μυστήριο του Χρίσματος

Στην Π Διαθήκη χρίονταν με έλαιο οι Βασιλείς οι προφήτες οι ιερείς πριν

αναλάβουν το έργο τους Ήταν σημάδι κλήσης και αφιέρωσης στο Θεό

Ο Κύριος είναι ο Μεσσίας (=χρισμένος) γιατί ως άνθρωπος χρίστηκε από το

Άγιο Πνεύμα κατά τη Βάπτισή του

Οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια

των βαπτιζομένων και τους μετέδιδαν έτσι το Άγιο Πνεύμα

Κατά τη Βάπτιση ο ιερέας χρίει με άγιο Μύρο το νεοφώτιστο σταυρώνοντας

όλα τα σημεία του σώματός του και λέγοντας laquoσφραγίς δωρεάς Πνεύματος

Αγίου Αμήνraquo Με αυτό δηλώνει τη δωρεά των χαρισμάτων του Αγίου

Πνεύματος

Με το Χρίσμα γινόμαστε κοινωνοί και μέτοχοι της ζωής του Χριστού

Έτσι ο καθένας μας γίνεται βασιλιάς που κυριαρχεί στα πάθη του ιερέας που

προσφέρει στο θεό πνευματικές θυσίες και προφήτης που διδάσκει τους

ανθρώπους

Επειδή αξιωθήκαμε να χριστούμε ονομαστήκαμε χριστιανοί

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 18)

α) Η αναστήλωση των εικόνων

bull Εικονομαχία ο πόλεμος που ξέσπασε εναντίον των εικόνων επί Ισαύρων (8ος

-9ος

)

bull Τελικά επικράτησε η πίστη της Εκκλησίας στην 7η οικουμενική σύνοδο που

συγκάλεσε η Ειρήνη η Αθηναία (787 μΧ)

bull Επί Λέοντα 5ου

του Αρμενίου η εικονομαχία επανήλθε αλλά το 843 η Θεοδώρα

αναστήλωσε οριστικά τις εικόνες

bull Την αναστήλωση των εικόνων γιορτάζει η Εκκλησία μας την Κυριακή της

Ορθοδοξίας (Α΄ Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής Κυριακή μετά την Καθαρά

Δευτέρα) Στους ναούς λιτανεύονται οι εικόνες και διαβάζεται απόσπασμα από

το laquoΣυνοδικό της Ορθοδοξίαςraquo

bull Τα αίτια της εικονομαχίας ήταν

1 Πολιτικά

2 Κοινωνικά

3 Θρησκευτικά-πνευματικά (κυρίως)

bull Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός ως Θεός δεν εικονίζεται

διότι η θεότητα είναι αθέατη και συνεπώς απερίγραπτη Άρα οι εικόνες είναι

είδωλα

β) Η βαθύτερη έννοια της εικόνας

bull Στην εικόνα του Χριστού η Ορθόδοξη Εκκλησία εικονίζει το Σαρκωμένο Λόγο

(δηλ τις δύο φύσεις όπως ενώθηκαν στο πρόσωπο του Χριστού) Αυτό δείχνουν

και τα ονόματα που υπάρχουν στην εικόνα (Ιησούς Χριστός laquoὁ Ὤνraquo)

bull Η Παναγία απεικονίζεται επειδή είναι η μητέρα του (φορέας της χάριτος του

Αγίου Πνεύματος) και οι άγιοι απεικονίζονται γιατί είναι φίλοι Του (φορείς της

χάριτος του Αγίου Πνεύματος)

bull Οι εικόνες δεν είναι φωτογραφίες Τα πρόσωπα φανερώνουν την αγιότητα του

εικονιζόμενου προσώπου

bull Η θεία χάρη κάνει τις εικόνες να θαυματουργούν

bull Όταν προσκυνούμε τις άγιες εικόνες η τιμή δεν απευθύνεται στο υλικό (ξύλο και

χρώματα) αλλά όπως έγραψε ο Μέγας Βασίλειος laquoπρός τό πρωτότυπο

διαβαίνειraquo Σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη η ύλη αγιάζεται μετέχοντας στην άκτιστη χάρη του Θεού

bull Οι υπερασπιστές της ορθόδοξης πίστης κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας ήταν

ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης

γ) Η εικόνα στην ορθόδοξη παράδοση

bull Δύο σχολές εικονογραφικής τέχνης Μακεδονική (Θεσσαλονίκη-

Εμμανουήλ Πανσέληνος-ρεαλιστική κίνηση και έντονα χρώματα) και

Κρητική (Κρήτη-Θεοφάνης-αυστηρές ασκητικές μορφές και σκούρα

χρώματα)

bull Μεγαλύτερες συλλογές εικόνων Άγιο Όρος Σινά (όπου και η παλαιότερη

σωζόμενη εικόνα του 6ου

αιώνα)

bull Φώτης Κόντογλου αναβίωση της βυζαντινής τέχνης κατά τον 20ο αιώνα

Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΦΟΡΜΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ

(ΜΑΘΗΜΑ 19)

α) Η γιορτή των Αγίων Πάντων

bull Με την Κυριακή των Αγίων Πάντων κλείνει ο κύκλος των κινητών γιορτών που

αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου

bull Πρόκειται για την περίοδο του Τριωδίου (μέχρι το Μ Σάββατο) και την περίοδο

του Πεντηκοσταρίου (από την Κυριακή του Πάσχα ως την Κυριακή των

ΑγΠάντων)

bull Ο εορτασμός αυτός των Αγίων Πάντων γίνεται μια Κυριακή μετά την Πεντηκοστή για να τονιστεί ότι το Άγιο Πνεύμα φωτίζει και καθοδηγεί τους

ανθρώπους προς την αγιότητα

bull Η γιορτή των Αγίων Πάντων δίνει την ευκαιρία να τιμηθούν όλοι οι άγιοι και

εκείνοι που έμμειναν αφανείς αλλά και οι γνωστοί

bull Αρχικά η γιορτή περιοριζόταν μόνο στους μάρτυρες (4ος

αι) αλλά αργότερα

επεκτάθηκε στην τιμή όλων των αγίων Έτσι τιμούμε το Χριστό τον Πρόδρομο

την Παναγία τους οσίους τους ασκητές τους αγίους Πατέρες κα

β) Το μήνυμα της γιορτής των αγίων για τον πιστό

Η κοινή γιορτή των Αγίων μας υπενθυμίζει ότι όλοι αγωνίστηκαν για τον ίδιο

σκοπό την ένωσή τους με το Θεό

Επίσης οι Άγιοι μας προσκαλούν και εμάς σε αυτό τον αγώνα της ομοίωσης με

το Θεό Αυτό το νόημα έχει και ο ιδιαίτερος σύνδεσμος του καθένα μας με τον

άγιο του οποίου φέρουμε το όνομα

Οι άγιοι μεταφέρουν τη χάρη του Θεού σε εμάς Γι΄αυτό και εμείς ζητάμε την

ευχή τους και τη μεσιτεία τους

γ) Άγιος ο αληθινός άνθρωπος

Ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από το Θεό εξ΄αιτίας της εγωιστικής του

στάσης Θέλησε να γίνει Θεός χωρίς το Θεό

Αποτέλεσμα ήταν η αποκοπή του από το Θεό από τον συνάνθρωπο και από

τη φύση

Η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο αμαυρώθηκε (λερώθηκε μουτζουρώθηκε)

Όταν όμως ο άνθρωπος στραφεί προς το Θεό με πραγματική αγάπη και

ταπείνωση τότε αγωνίζεται και πετυχαίνει με τη χάρη του Θεού την ομοίωση με το Θεό την αγιότητα δηλαδή

Στα πρόσωπα των αγίων μας βλέπουμε τον αληθινό άνθρωπο εκείνον που

έπλασε ο θεός με προοπτική την θέωση

Ο άγιος δεν αγαπά μόνο το Θεό αλλά τον κάθε συνάνθρωπο χωρίς διάκριση

και όλη τη δημιουργία-φύση

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 21)

α) Ιστορία του Βαπτίσματος

bull Η ένταξή μας στο χώρο της Εκκλησίας γίνεται με το Βάπτισμα

bull Το σύστησε ο ίδιος ο Χριστός με την εντολή που έδωσε στους μαθητές του να

βαπτίζουν τους ανθρώπους στο όνομα της Αγίας Τριάδας

bull Ο ίδιος ο Χριστός βαπτίστηκε και η Βάπτισή Του έγινε τύπος του δικού μας

Βαπτίσματος

bull Στους πρώτους τέσσερις χριστιανικούς αιώνες οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι

Η κατήχησή τους διαρκούσε τρία χρόνια και τη νύχτα του Πάσχα βαπτίζονταν

ομαδικά Χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το στάδιο της κατήχησής

τους ακροώμενοι κατηχούμενοι και φωτιζόμενοι

bull Από τον 5ο αι και μετά επικράτησε ο νηπιοβαπτισμός και η κατήχηση του

παιδιού ανατέθηκε στον ανάδοχο και στους γονείς

β) Η τελετή του Βαπτίσματος

Πριν το Βάπτισμα ο ιερέας ο ανάδοχος και το νήπιο στέκονται στον πρόναο Εκεί

ο ιερέας σταυρώνει το παιδί στο όνομα της Αγίας Τριάδος εκφωνεί το όνομα και

διαβάζει ορισμένες ευχές

Έπειτα με στραμμένο το νήπιο προς τη δύση γίνεται η απόταξη-αποκήρυξη του

σατανά Ακολουθεί στροφή προς την ανατολή και γίνεται η σύνταξη με το

Χριστό η οποία επισφραγίζεται με την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

(του laquoΠιστεύωraquo)

Ακολουθούν διάφορες ευχές οι οποίες υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο

του αναδόχου ο οποίος ομολογεί την πίστη της Εκκλησίας για λογαριασμό του

νηπίου και φυσικά ζει καθημερινά τη ζωή της

Μετά ακολουθεί το κυρίως μυστήριο του Βαπτίσματος Πρώτα αγιάζεται το λάδι

με το οποίο αλείφεται το παιδί και έπειτα βυθίζεται στο αγιασμένο νερό της

κολυμπήθρας τρεις φορές Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση σημαίνει τη

συμμετοχή του βαπτιζόμενου στην τριήμερη ταφή και την Ανάσταση του

Χριστού Έπειτα χρίεται με Άγιο Μύρο και ντύνεται στα λευκά Ανήκει πια στο

Χριστό και την Εκκλησία

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν το καθένα ξεχωριστή σημασία το νερό

δηλώνει ότι ο πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία και αναγεννάται σε μια νέα

ζωή Το λάδι δηλώνει την πάλη εναντίον του κακού και της αμαρτίας Το

σταυροειδές κόψιμο των τριχών του κεφαλιού συμβολίζει ότι ο βαπτιζόμενος

ανήκει πια στο Χριστό όπως οι δούλοι την αρχαία εποχή στον κύριό τους

γ) Η θεολογία του Βαπτίσματος

Με τη Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας

Κατά την περιφορά γύρω από την κολυμπήθρα ψάλλεται ο στίχος laquoόσοι εις

Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθεraquo Αυτό σημαίνει πως αυτός που

βαπτίστηκε απαλλάχτηκε από την προπατορική αμαρτία και αν είναι μεγάλος

και από τις δικές του αμαρτίες

Γι΄ αυτό το Βάπτισμα λέγεται και laquoλουτρό παλιγγενεσίαςraquo δηλαδή αναγέννησης-

νέας δημιουργίας

Ξαναγεννιόμαστε δηλαδή μέσα σε έναν καινούριο κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η

συγχώρηση ο θάνατος της αμαρτίας και η πορεία προς τη Βασιλεία του Θεού

δ) Το μυστήριο του Χρίσματος

Στην Π Διαθήκη χρίονταν με έλαιο οι Βασιλείς οι προφήτες οι ιερείς πριν

αναλάβουν το έργο τους Ήταν σημάδι κλήσης και αφιέρωσης στο Θεό

Ο Κύριος είναι ο Μεσσίας (=χρισμένος) γιατί ως άνθρωπος χρίστηκε από το

Άγιο Πνεύμα κατά τη Βάπτισή του

Οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια

των βαπτιζομένων και τους μετέδιδαν έτσι το Άγιο Πνεύμα

Κατά τη Βάπτιση ο ιερέας χρίει με άγιο Μύρο το νεοφώτιστο σταυρώνοντας

όλα τα σημεία του σώματός του και λέγοντας laquoσφραγίς δωρεάς Πνεύματος

Αγίου Αμήνraquo Με αυτό δηλώνει τη δωρεά των χαρισμάτων του Αγίου

Πνεύματος

Με το Χρίσμα γινόμαστε κοινωνοί και μέτοχοι της ζωής του Χριστού

Έτσι ο καθένας μας γίνεται βασιλιάς που κυριαρχεί στα πάθη του ιερέας που

προσφέρει στο θεό πνευματικές θυσίες και προφήτης που διδάσκει τους

ανθρώπους

Επειδή αξιωθήκαμε να χριστούμε ονομαστήκαμε χριστιανοί

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

γ) Η εικόνα στην ορθόδοξη παράδοση

bull Δύο σχολές εικονογραφικής τέχνης Μακεδονική (Θεσσαλονίκη-

Εμμανουήλ Πανσέληνος-ρεαλιστική κίνηση και έντονα χρώματα) και

Κρητική (Κρήτη-Θεοφάνης-αυστηρές ασκητικές μορφές και σκούρα

χρώματα)

bull Μεγαλύτερες συλλογές εικόνων Άγιο Όρος Σινά (όπου και η παλαιότερη

σωζόμενη εικόνα του 6ου

αιώνα)

bull Φώτης Κόντογλου αναβίωση της βυζαντινής τέχνης κατά τον 20ο αιώνα

Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΦΟΡΜΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ

(ΜΑΘΗΜΑ 19)

α) Η γιορτή των Αγίων Πάντων

bull Με την Κυριακή των Αγίων Πάντων κλείνει ο κύκλος των κινητών γιορτών που

αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου

bull Πρόκειται για την περίοδο του Τριωδίου (μέχρι το Μ Σάββατο) και την περίοδο

του Πεντηκοσταρίου (από την Κυριακή του Πάσχα ως την Κυριακή των

ΑγΠάντων)

bull Ο εορτασμός αυτός των Αγίων Πάντων γίνεται μια Κυριακή μετά την Πεντηκοστή για να τονιστεί ότι το Άγιο Πνεύμα φωτίζει και καθοδηγεί τους

ανθρώπους προς την αγιότητα

bull Η γιορτή των Αγίων Πάντων δίνει την ευκαιρία να τιμηθούν όλοι οι άγιοι και

εκείνοι που έμμειναν αφανείς αλλά και οι γνωστοί

bull Αρχικά η γιορτή περιοριζόταν μόνο στους μάρτυρες (4ος

αι) αλλά αργότερα

επεκτάθηκε στην τιμή όλων των αγίων Έτσι τιμούμε το Χριστό τον Πρόδρομο

την Παναγία τους οσίους τους ασκητές τους αγίους Πατέρες κα

β) Το μήνυμα της γιορτής των αγίων για τον πιστό

Η κοινή γιορτή των Αγίων μας υπενθυμίζει ότι όλοι αγωνίστηκαν για τον ίδιο

σκοπό την ένωσή τους με το Θεό

Επίσης οι Άγιοι μας προσκαλούν και εμάς σε αυτό τον αγώνα της ομοίωσης με

το Θεό Αυτό το νόημα έχει και ο ιδιαίτερος σύνδεσμος του καθένα μας με τον

άγιο του οποίου φέρουμε το όνομα

Οι άγιοι μεταφέρουν τη χάρη του Θεού σε εμάς Γι΄αυτό και εμείς ζητάμε την

ευχή τους και τη μεσιτεία τους

γ) Άγιος ο αληθινός άνθρωπος

Ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από το Θεό εξ΄αιτίας της εγωιστικής του

στάσης Θέλησε να γίνει Θεός χωρίς το Θεό

Αποτέλεσμα ήταν η αποκοπή του από το Θεό από τον συνάνθρωπο και από

τη φύση

Η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο αμαυρώθηκε (λερώθηκε μουτζουρώθηκε)

Όταν όμως ο άνθρωπος στραφεί προς το Θεό με πραγματική αγάπη και

ταπείνωση τότε αγωνίζεται και πετυχαίνει με τη χάρη του Θεού την ομοίωση με το Θεό την αγιότητα δηλαδή

Στα πρόσωπα των αγίων μας βλέπουμε τον αληθινό άνθρωπο εκείνον που

έπλασε ο θεός με προοπτική την θέωση

Ο άγιος δεν αγαπά μόνο το Θεό αλλά τον κάθε συνάνθρωπο χωρίς διάκριση

και όλη τη δημιουργία-φύση

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 21)

α) Ιστορία του Βαπτίσματος

bull Η ένταξή μας στο χώρο της Εκκλησίας γίνεται με το Βάπτισμα

bull Το σύστησε ο ίδιος ο Χριστός με την εντολή που έδωσε στους μαθητές του να

βαπτίζουν τους ανθρώπους στο όνομα της Αγίας Τριάδας

bull Ο ίδιος ο Χριστός βαπτίστηκε και η Βάπτισή Του έγινε τύπος του δικού μας

Βαπτίσματος

bull Στους πρώτους τέσσερις χριστιανικούς αιώνες οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι

Η κατήχησή τους διαρκούσε τρία χρόνια και τη νύχτα του Πάσχα βαπτίζονταν

ομαδικά Χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το στάδιο της κατήχησής

τους ακροώμενοι κατηχούμενοι και φωτιζόμενοι

bull Από τον 5ο αι και μετά επικράτησε ο νηπιοβαπτισμός και η κατήχηση του

παιδιού ανατέθηκε στον ανάδοχο και στους γονείς

β) Η τελετή του Βαπτίσματος

Πριν το Βάπτισμα ο ιερέας ο ανάδοχος και το νήπιο στέκονται στον πρόναο Εκεί

ο ιερέας σταυρώνει το παιδί στο όνομα της Αγίας Τριάδος εκφωνεί το όνομα και

διαβάζει ορισμένες ευχές

Έπειτα με στραμμένο το νήπιο προς τη δύση γίνεται η απόταξη-αποκήρυξη του

σατανά Ακολουθεί στροφή προς την ανατολή και γίνεται η σύνταξη με το

Χριστό η οποία επισφραγίζεται με την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

(του laquoΠιστεύωraquo)

Ακολουθούν διάφορες ευχές οι οποίες υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο

του αναδόχου ο οποίος ομολογεί την πίστη της Εκκλησίας για λογαριασμό του

νηπίου και φυσικά ζει καθημερινά τη ζωή της

Μετά ακολουθεί το κυρίως μυστήριο του Βαπτίσματος Πρώτα αγιάζεται το λάδι

με το οποίο αλείφεται το παιδί και έπειτα βυθίζεται στο αγιασμένο νερό της

κολυμπήθρας τρεις φορές Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση σημαίνει τη

συμμετοχή του βαπτιζόμενου στην τριήμερη ταφή και την Ανάσταση του

Χριστού Έπειτα χρίεται με Άγιο Μύρο και ντύνεται στα λευκά Ανήκει πια στο

Χριστό και την Εκκλησία

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν το καθένα ξεχωριστή σημασία το νερό

δηλώνει ότι ο πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία και αναγεννάται σε μια νέα

ζωή Το λάδι δηλώνει την πάλη εναντίον του κακού και της αμαρτίας Το

σταυροειδές κόψιμο των τριχών του κεφαλιού συμβολίζει ότι ο βαπτιζόμενος

ανήκει πια στο Χριστό όπως οι δούλοι την αρχαία εποχή στον κύριό τους

γ) Η θεολογία του Βαπτίσματος

Με τη Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας

Κατά την περιφορά γύρω από την κολυμπήθρα ψάλλεται ο στίχος laquoόσοι εις

Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθεraquo Αυτό σημαίνει πως αυτός που

βαπτίστηκε απαλλάχτηκε από την προπατορική αμαρτία και αν είναι μεγάλος

και από τις δικές του αμαρτίες

Γι΄ αυτό το Βάπτισμα λέγεται και laquoλουτρό παλιγγενεσίαςraquo δηλαδή αναγέννησης-

νέας δημιουργίας

Ξαναγεννιόμαστε δηλαδή μέσα σε έναν καινούριο κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η

συγχώρηση ο θάνατος της αμαρτίας και η πορεία προς τη Βασιλεία του Θεού

δ) Το μυστήριο του Χρίσματος

Στην Π Διαθήκη χρίονταν με έλαιο οι Βασιλείς οι προφήτες οι ιερείς πριν

αναλάβουν το έργο τους Ήταν σημάδι κλήσης και αφιέρωσης στο Θεό

Ο Κύριος είναι ο Μεσσίας (=χρισμένος) γιατί ως άνθρωπος χρίστηκε από το

Άγιο Πνεύμα κατά τη Βάπτισή του

Οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια

των βαπτιζομένων και τους μετέδιδαν έτσι το Άγιο Πνεύμα

Κατά τη Βάπτιση ο ιερέας χρίει με άγιο Μύρο το νεοφώτιστο σταυρώνοντας

όλα τα σημεία του σώματός του και λέγοντας laquoσφραγίς δωρεάς Πνεύματος

Αγίου Αμήνraquo Με αυτό δηλώνει τη δωρεά των χαρισμάτων του Αγίου

Πνεύματος

Με το Χρίσμα γινόμαστε κοινωνοί και μέτοχοι της ζωής του Χριστού

Έτσι ο καθένας μας γίνεται βασιλιάς που κυριαρχεί στα πάθη του ιερέας που

προσφέρει στο θεό πνευματικές θυσίες και προφήτης που διδάσκει τους

ανθρώπους

Επειδή αξιωθήκαμε να χριστούμε ονομαστήκαμε χριστιανοί

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΦΟΡΜΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ

(ΜΑΘΗΜΑ 19)

α) Η γιορτή των Αγίων Πάντων

bull Με την Κυριακή των Αγίων Πάντων κλείνει ο κύκλος των κινητών γιορτών που

αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου

bull Πρόκειται για την περίοδο του Τριωδίου (μέχρι το Μ Σάββατο) και την περίοδο

του Πεντηκοσταρίου (από την Κυριακή του Πάσχα ως την Κυριακή των

ΑγΠάντων)

bull Ο εορτασμός αυτός των Αγίων Πάντων γίνεται μια Κυριακή μετά την Πεντηκοστή για να τονιστεί ότι το Άγιο Πνεύμα φωτίζει και καθοδηγεί τους

ανθρώπους προς την αγιότητα

bull Η γιορτή των Αγίων Πάντων δίνει την ευκαιρία να τιμηθούν όλοι οι άγιοι και

εκείνοι που έμμειναν αφανείς αλλά και οι γνωστοί

bull Αρχικά η γιορτή περιοριζόταν μόνο στους μάρτυρες (4ος

αι) αλλά αργότερα

επεκτάθηκε στην τιμή όλων των αγίων Έτσι τιμούμε το Χριστό τον Πρόδρομο

την Παναγία τους οσίους τους ασκητές τους αγίους Πατέρες κα

β) Το μήνυμα της γιορτής των αγίων για τον πιστό

Η κοινή γιορτή των Αγίων μας υπενθυμίζει ότι όλοι αγωνίστηκαν για τον ίδιο

σκοπό την ένωσή τους με το Θεό

Επίσης οι Άγιοι μας προσκαλούν και εμάς σε αυτό τον αγώνα της ομοίωσης με

το Θεό Αυτό το νόημα έχει και ο ιδιαίτερος σύνδεσμος του καθένα μας με τον

άγιο του οποίου φέρουμε το όνομα

Οι άγιοι μεταφέρουν τη χάρη του Θεού σε εμάς Γι΄αυτό και εμείς ζητάμε την

ευχή τους και τη μεσιτεία τους

γ) Άγιος ο αληθινός άνθρωπος

Ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από το Θεό εξ΄αιτίας της εγωιστικής του

στάσης Θέλησε να γίνει Θεός χωρίς το Θεό

Αποτέλεσμα ήταν η αποκοπή του από το Θεό από τον συνάνθρωπο και από

τη φύση

Η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο αμαυρώθηκε (λερώθηκε μουτζουρώθηκε)

Όταν όμως ο άνθρωπος στραφεί προς το Θεό με πραγματική αγάπη και

ταπείνωση τότε αγωνίζεται και πετυχαίνει με τη χάρη του Θεού την ομοίωση με το Θεό την αγιότητα δηλαδή

Στα πρόσωπα των αγίων μας βλέπουμε τον αληθινό άνθρωπο εκείνον που

έπλασε ο θεός με προοπτική την θέωση

Ο άγιος δεν αγαπά μόνο το Θεό αλλά τον κάθε συνάνθρωπο χωρίς διάκριση

και όλη τη δημιουργία-φύση

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 21)

α) Ιστορία του Βαπτίσματος

bull Η ένταξή μας στο χώρο της Εκκλησίας γίνεται με το Βάπτισμα

bull Το σύστησε ο ίδιος ο Χριστός με την εντολή που έδωσε στους μαθητές του να

βαπτίζουν τους ανθρώπους στο όνομα της Αγίας Τριάδας

bull Ο ίδιος ο Χριστός βαπτίστηκε και η Βάπτισή Του έγινε τύπος του δικού μας

Βαπτίσματος

bull Στους πρώτους τέσσερις χριστιανικούς αιώνες οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι

Η κατήχησή τους διαρκούσε τρία χρόνια και τη νύχτα του Πάσχα βαπτίζονταν

ομαδικά Χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το στάδιο της κατήχησής

τους ακροώμενοι κατηχούμενοι και φωτιζόμενοι

bull Από τον 5ο αι και μετά επικράτησε ο νηπιοβαπτισμός και η κατήχηση του

παιδιού ανατέθηκε στον ανάδοχο και στους γονείς

β) Η τελετή του Βαπτίσματος

Πριν το Βάπτισμα ο ιερέας ο ανάδοχος και το νήπιο στέκονται στον πρόναο Εκεί

ο ιερέας σταυρώνει το παιδί στο όνομα της Αγίας Τριάδος εκφωνεί το όνομα και

διαβάζει ορισμένες ευχές

Έπειτα με στραμμένο το νήπιο προς τη δύση γίνεται η απόταξη-αποκήρυξη του

σατανά Ακολουθεί στροφή προς την ανατολή και γίνεται η σύνταξη με το

Χριστό η οποία επισφραγίζεται με την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

(του laquoΠιστεύωraquo)

Ακολουθούν διάφορες ευχές οι οποίες υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο

του αναδόχου ο οποίος ομολογεί την πίστη της Εκκλησίας για λογαριασμό του

νηπίου και φυσικά ζει καθημερινά τη ζωή της

Μετά ακολουθεί το κυρίως μυστήριο του Βαπτίσματος Πρώτα αγιάζεται το λάδι

με το οποίο αλείφεται το παιδί και έπειτα βυθίζεται στο αγιασμένο νερό της

κολυμπήθρας τρεις φορές Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση σημαίνει τη

συμμετοχή του βαπτιζόμενου στην τριήμερη ταφή και την Ανάσταση του

Χριστού Έπειτα χρίεται με Άγιο Μύρο και ντύνεται στα λευκά Ανήκει πια στο

Χριστό και την Εκκλησία

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν το καθένα ξεχωριστή σημασία το νερό

δηλώνει ότι ο πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία και αναγεννάται σε μια νέα

ζωή Το λάδι δηλώνει την πάλη εναντίον του κακού και της αμαρτίας Το

σταυροειδές κόψιμο των τριχών του κεφαλιού συμβολίζει ότι ο βαπτιζόμενος

ανήκει πια στο Χριστό όπως οι δούλοι την αρχαία εποχή στον κύριό τους

γ) Η θεολογία του Βαπτίσματος

Με τη Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας

Κατά την περιφορά γύρω από την κολυμπήθρα ψάλλεται ο στίχος laquoόσοι εις

Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθεraquo Αυτό σημαίνει πως αυτός που

βαπτίστηκε απαλλάχτηκε από την προπατορική αμαρτία και αν είναι μεγάλος

και από τις δικές του αμαρτίες

Γι΄ αυτό το Βάπτισμα λέγεται και laquoλουτρό παλιγγενεσίαςraquo δηλαδή αναγέννησης-

νέας δημιουργίας

Ξαναγεννιόμαστε δηλαδή μέσα σε έναν καινούριο κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η

συγχώρηση ο θάνατος της αμαρτίας και η πορεία προς τη Βασιλεία του Θεού

δ) Το μυστήριο του Χρίσματος

Στην Π Διαθήκη χρίονταν με έλαιο οι Βασιλείς οι προφήτες οι ιερείς πριν

αναλάβουν το έργο τους Ήταν σημάδι κλήσης και αφιέρωσης στο Θεό

Ο Κύριος είναι ο Μεσσίας (=χρισμένος) γιατί ως άνθρωπος χρίστηκε από το

Άγιο Πνεύμα κατά τη Βάπτισή του

Οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια

των βαπτιζομένων και τους μετέδιδαν έτσι το Άγιο Πνεύμα

Κατά τη Βάπτιση ο ιερέας χρίει με άγιο Μύρο το νεοφώτιστο σταυρώνοντας

όλα τα σημεία του σώματός του και λέγοντας laquoσφραγίς δωρεάς Πνεύματος

Αγίου Αμήνraquo Με αυτό δηλώνει τη δωρεά των χαρισμάτων του Αγίου

Πνεύματος

Με το Χρίσμα γινόμαστε κοινωνοί και μέτοχοι της ζωής του Χριστού

Έτσι ο καθένας μας γίνεται βασιλιάς που κυριαρχεί στα πάθη του ιερέας που

προσφέρει στο θεό πνευματικές θυσίες και προφήτης που διδάσκει τους

ανθρώπους

Επειδή αξιωθήκαμε να χριστούμε ονομαστήκαμε χριστιανοί

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 21)

α) Ιστορία του Βαπτίσματος

bull Η ένταξή μας στο χώρο της Εκκλησίας γίνεται με το Βάπτισμα

bull Το σύστησε ο ίδιος ο Χριστός με την εντολή που έδωσε στους μαθητές του να

βαπτίζουν τους ανθρώπους στο όνομα της Αγίας Τριάδας

bull Ο ίδιος ο Χριστός βαπτίστηκε και η Βάπτισή Του έγινε τύπος του δικού μας

Βαπτίσματος

bull Στους πρώτους τέσσερις χριστιανικούς αιώνες οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι

Η κατήχησή τους διαρκούσε τρία χρόνια και τη νύχτα του Πάσχα βαπτίζονταν

ομαδικά Χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το στάδιο της κατήχησής

τους ακροώμενοι κατηχούμενοι και φωτιζόμενοι

bull Από τον 5ο αι και μετά επικράτησε ο νηπιοβαπτισμός και η κατήχηση του

παιδιού ανατέθηκε στον ανάδοχο και στους γονείς

β) Η τελετή του Βαπτίσματος

Πριν το Βάπτισμα ο ιερέας ο ανάδοχος και το νήπιο στέκονται στον πρόναο Εκεί

ο ιερέας σταυρώνει το παιδί στο όνομα της Αγίας Τριάδος εκφωνεί το όνομα και

διαβάζει ορισμένες ευχές

Έπειτα με στραμμένο το νήπιο προς τη δύση γίνεται η απόταξη-αποκήρυξη του

σατανά Ακολουθεί στροφή προς την ανατολή και γίνεται η σύνταξη με το

Χριστό η οποία επισφραγίζεται με την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

(του laquoΠιστεύωraquo)

Ακολουθούν διάφορες ευχές οι οποίες υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο

του αναδόχου ο οποίος ομολογεί την πίστη της Εκκλησίας για λογαριασμό του

νηπίου και φυσικά ζει καθημερινά τη ζωή της

Μετά ακολουθεί το κυρίως μυστήριο του Βαπτίσματος Πρώτα αγιάζεται το λάδι

με το οποίο αλείφεται το παιδί και έπειτα βυθίζεται στο αγιασμένο νερό της

κολυμπήθρας τρεις φορές Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση σημαίνει τη

συμμετοχή του βαπτιζόμενου στην τριήμερη ταφή και την Ανάσταση του

Χριστού Έπειτα χρίεται με Άγιο Μύρο και ντύνεται στα λευκά Ανήκει πια στο

Χριστό και την Εκκλησία

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν το καθένα ξεχωριστή σημασία το νερό

δηλώνει ότι ο πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία και αναγεννάται σε μια νέα

ζωή Το λάδι δηλώνει την πάλη εναντίον του κακού και της αμαρτίας Το

σταυροειδές κόψιμο των τριχών του κεφαλιού συμβολίζει ότι ο βαπτιζόμενος

ανήκει πια στο Χριστό όπως οι δούλοι την αρχαία εποχή στον κύριό τους

γ) Η θεολογία του Βαπτίσματος

Με τη Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας

Κατά την περιφορά γύρω από την κολυμπήθρα ψάλλεται ο στίχος laquoόσοι εις

Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθεraquo Αυτό σημαίνει πως αυτός που

βαπτίστηκε απαλλάχτηκε από την προπατορική αμαρτία και αν είναι μεγάλος

και από τις δικές του αμαρτίες

Γι΄ αυτό το Βάπτισμα λέγεται και laquoλουτρό παλιγγενεσίαςraquo δηλαδή αναγέννησης-

νέας δημιουργίας

Ξαναγεννιόμαστε δηλαδή μέσα σε έναν καινούριο κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η

συγχώρηση ο θάνατος της αμαρτίας και η πορεία προς τη Βασιλεία του Θεού

δ) Το μυστήριο του Χρίσματος

Στην Π Διαθήκη χρίονταν με έλαιο οι Βασιλείς οι προφήτες οι ιερείς πριν

αναλάβουν το έργο τους Ήταν σημάδι κλήσης και αφιέρωσης στο Θεό

Ο Κύριος είναι ο Μεσσίας (=χρισμένος) γιατί ως άνθρωπος χρίστηκε από το

Άγιο Πνεύμα κατά τη Βάπτισή του

Οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια

των βαπτιζομένων και τους μετέδιδαν έτσι το Άγιο Πνεύμα

Κατά τη Βάπτιση ο ιερέας χρίει με άγιο Μύρο το νεοφώτιστο σταυρώνοντας

όλα τα σημεία του σώματός του και λέγοντας laquoσφραγίς δωρεάς Πνεύματος

Αγίου Αμήνraquo Με αυτό δηλώνει τη δωρεά των χαρισμάτων του Αγίου

Πνεύματος

Με το Χρίσμα γινόμαστε κοινωνοί και μέτοχοι της ζωής του Χριστού

Έτσι ο καθένας μας γίνεται βασιλιάς που κυριαρχεί στα πάθη του ιερέας που

προσφέρει στο θεό πνευματικές θυσίες και προφήτης που διδάσκει τους

ανθρώπους

Επειδή αξιωθήκαμε να χριστούμε ονομαστήκαμε χριστιανοί

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν το καθένα ξεχωριστή σημασία το νερό

δηλώνει ότι ο πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία και αναγεννάται σε μια νέα

ζωή Το λάδι δηλώνει την πάλη εναντίον του κακού και της αμαρτίας Το

σταυροειδές κόψιμο των τριχών του κεφαλιού συμβολίζει ότι ο βαπτιζόμενος

ανήκει πια στο Χριστό όπως οι δούλοι την αρχαία εποχή στον κύριό τους

γ) Η θεολογία του Βαπτίσματος

Με τη Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας

Κατά την περιφορά γύρω από την κολυμπήθρα ψάλλεται ο στίχος laquoόσοι εις

Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθεraquo Αυτό σημαίνει πως αυτός που

βαπτίστηκε απαλλάχτηκε από την προπατορική αμαρτία και αν είναι μεγάλος

και από τις δικές του αμαρτίες

Γι΄ αυτό το Βάπτισμα λέγεται και laquoλουτρό παλιγγενεσίαςraquo δηλαδή αναγέννησης-

νέας δημιουργίας

Ξαναγεννιόμαστε δηλαδή μέσα σε έναν καινούριο κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η

συγχώρηση ο θάνατος της αμαρτίας και η πορεία προς τη Βασιλεία του Θεού

δ) Το μυστήριο του Χρίσματος

Στην Π Διαθήκη χρίονταν με έλαιο οι Βασιλείς οι προφήτες οι ιερείς πριν

αναλάβουν το έργο τους Ήταν σημάδι κλήσης και αφιέρωσης στο Θεό

Ο Κύριος είναι ο Μεσσίας (=χρισμένος) γιατί ως άνθρωπος χρίστηκε από το

Άγιο Πνεύμα κατά τη Βάπτισή του

Οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια

των βαπτιζομένων και τους μετέδιδαν έτσι το Άγιο Πνεύμα

Κατά τη Βάπτιση ο ιερέας χρίει με άγιο Μύρο το νεοφώτιστο σταυρώνοντας

όλα τα σημεία του σώματός του και λέγοντας laquoσφραγίς δωρεάς Πνεύματος

Αγίου Αμήνraquo Με αυτό δηλώνει τη δωρεά των χαρισμάτων του Αγίου

Πνεύματος

Με το Χρίσμα γινόμαστε κοινωνοί και μέτοχοι της ζωής του Χριστού

Έτσι ο καθένας μας γίνεται βασιλιάς που κυριαρχεί στα πάθη του ιερέας που

προσφέρει στο θεό πνευματικές θυσίες και προφήτης που διδάσκει τους

ανθρώπους

Επειδή αξιωθήκαμε να χριστούμε ονομαστήκαμε χριστιανοί

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 22)

α) Η Θεία Ευχαριστία και ο Μυστικός Δείπνος

bull Η Θ Ευχαριστία είναι το κέντρο της χριστιανικής λατρείας Όλα τα μυστήρια και οι ακολουθίες

συνδέονται στενά και οργανικά με αυτήν

bull Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θ Ευχαριστία κατά το Μυστικό Δείπνο λίγο πριν το Πάθος Του

Κατά τη διαρκεια του εβραϊκού πασχαλινού δείπνου που έφαγε με τους μαθητές Του τους

παρέδωσε το μυστήριο της Θ Ευχαριστίας προσφέροντας το σώμα Του και το Αίμα Του

λέγοντάς τους να κάνουν το ίδιο μέχρι να έρθει και πάλι στη Δευτέρα Παρουσία

bull Η τέλεση της πρώτης Θ Ευχαριστίας σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή

μιας καινούριας

bull Ο Χριστός εγκαινιάζει το νέο και αληθινό Πάσχα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε Θ Λειτουργία η

Εκκλησία ζει την παρουσία του Χριστού καθώς εκείνος προσφέρει κάθε φορά το Σώμα και το

Αίμα Του και έτσι μένει πραγματικά και χειροπιαστά μαζί μας laquohellipμέχρι τη συντέλεια του

κόσμουraquo (Ματθ 28 20)

β) Η Θ Ευχαριστία κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή

Οι απόστολοι μαζί με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θ

Ευχαριστίας προσευχή-ψαλμωδία-διδασκαλία-τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία δηλαδή του

άρτου και του οίνου) και κοινωνία όλων των Πιστών

Κατά την αποστολική εποχή πριν την τέλεση της Θ Ευχαριστίας γινόταν το δείπνο της αγάπης ως

μίμηση του Μυστικού Δείπνου

Κατά το 2ο αι μΧ η Θ Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν

πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων Διαβαζόταν μια επιστολή των αποστόλων

ακολουθούσε ο ασπασμός της ειρήνης η ευλογία των πιστών και τα λόγια του Χριστού (laquoΛάβετε

φάγετεhellipraquo laquoΠίετε εξ΄αυτού πάντεςhellipraquo) Έπειτα γινόταν η επίκληση του Αγ Πνεύματος για να

μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού Η Θ Ευχαριστία τελείωνε με την

κοινωνία των πιστών

γ) Η σύνθεση των ευχών και η διαμόρφωση των πρώτων Λειτουργιών

Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές Το περιεχόμενο των ευχών

προερχόταν από την έμπνευση του λειτουργού

Αργότερα άρχισαν να κυκλοφορούν προφορικές τοπικές παραδόσεις οι οποίες από το τέλος

των διωγμών και μετά καταγράφηκαν και έτσι έχουμε τα πρώτα κείμενα ( Λειτουργία αγ

Ιακώβου αγ Μάρκου Κλήμεντος Ρώμης κ α)

Από τον 4ο αι η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις Οι Πατέρες και διδάσκαλοι που

αντιμετώπισαν τις αιρέσεις έγραψαν και ευχές για τη Θ Λειτουργία Έτσι έχουμε τις λειτουργίες

του Μ Βασιλείου αγ Γρηγορίου Θεολόγου αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου αγ Επιφανίου

Κύπρου κα

Τα κείμενα αυτά δέχθηκαν προσθήκες και αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι σήμερα

Η Λειτουργία του αγ Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά τη

διάρκεια του έτους

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 23)

α) Ο λόγος του Θεού στη Θ Λειτουργία

bull Η Θ Λειτουργία χωρίζεται σε δύο τμήματα τη laquoΛειτουργία των Κατηχουμένωνraquo όπου

μπορούσαν να παραμείνουν οι κατηχούμενοι και τη laquoΛειτουργία των Πιστώνraquo όπου

παρέμεναν μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι

bull Η Θ Λειτουργία ξεκινά με τη δοξολογία του Τριαδικού Θεού laquoΕυλογημένη η Βασιλεία του

Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματοςraquo Άμέσως μετά έχουμε διάφορα αιτήματα

των πιστών προς το Θεό για τους ίδιους και τη φύση

bull Ακολουθούν τα Αντίφωνα (= laquoταις πρεσβείαις της Θεοτόκου raquo laquoΣώσον ημάς Υιέ Θεού

raquo) το Απολυτίκιο της ημέρας και η Μικρή Είσοδος (= κατά την οποία μεταφέρεται το

Ευαγγέλιο στην Αγία Τράπεζα)

bull Ακολουθούν άλλα Απολυτίκια (= της ημέρας του αγίου του Ναού) τα αντίστοιχα

Κοντάκια και ο Τρισάγιος Ύμνος (= laquoΆγιος ο Θεός Άγιος ισχυρός Άγιος αθάνατος ελέησον

ημάςraquo)

bull Έπειτα έχουμε τα αναγνώσματα α) Το αποστολικό (= περικοπή από το βιβλίο laquoΠράξεις

Αποστόλωνraquo ή από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης) και β) το ευαγγελικό (= περικοπή

από ένα από τα τέσσερα ευαγγέλια που υπογραμμίζει γεγονότα της ζωής τα θαύματα ή

το κήρυγμα του Χριστού)

β) Οι προσευχές για τον άνθρωπο και τη φύση

Μέσα από τις laquoαιτήσειςraquo (= παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα προσευχόμαστε στο

Θεό για όλη τη δημιουργία Προσευχόμαστε για τις πόλεις όλου του κόσμου και τη δική

μας για την ευεργετική πνοή του ανέμου για την ειρήνη για την ευφορία της γης για

τους αρρώστους τους αιχμαλώτους και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε κάποιο κίνδυνο

ή ανάγκη

Παρακαλούμε το Θεό να μας δίνει υγεία ειρήνη σωτηρία συγχώρηση αμαρτιών εκείνα

που συμφέρουν την ψυχή μας μετάνοια ειρηνικό θάνατο και καλή απολογία την ώρα της

κρίσεως

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

Στις αιτήσεις αυτές διαπιστώνουμε το βαθύτατο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον

άνθρωπο τον κόσμο και κάθε τι που υπάρχει Οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η

laquoψυχήraquo του κόσμου

γ) Η Λειτουργία των Πιστών κορύφωση της Θ Λειτουργίας

Το δεύτερο μέρος της Θ Λειτουργίας αρχίζει με τη Μεγάλη Είσοδο (= μεταφορά του

Άρτου και του Οίνου από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα)

Απαραίτητη προϋπόθεση της συμμετοχής των πιστών στο δεύτερο μέρος της Θ

Λειτουργίας είναι να ζητήσουν και να πάρουν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο Αυτό

γίνεται πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως

Το Τμήμα που προηγείται λέγεται Αγία Αναφορά διότι τα Τίμια Δώρα προσφέρονται

προς το Θεό

Ακολουθεί η Ανάμνηση όλων όσων έκανε ο Χριστός από τη Δημιουργία μέχρι και το

Μυστικό Δείπνο

Ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια που είπε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο και

προσφέρει τον Άρτο και τον Οίνο στο Θεό (= laquoτα Σα εκ των Σων Σοι προσφέρομεν κατά

πάντα και δια πάνταraquo) για να τα αγιάσει και μαζί τους να αγιάσει και ολόκληρη την κτίση

Ακολουθεί προσευχή του ιερέα για να αποστείλλει ο Θεός το Άγιο Πνεύμα στα

προσφερόμενα Τίμια Δώρα (= το ψωμί και το κρασί) και να μετα βληθούν σε Σώμα και

Αίμα Χριστού

Μετά τον καθαγιασμό διαβάζονται τα δίπτυχα (= κατάλογοι με ονόματα ζωντανών αλλά

και κεκοιμημένων καθώς αυτή την ώρα είμαστε όλοι ενωμένοι μπροστά στο Χριστό)

Ο ιερέας προσκαλεί τους πιστούς να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με

φόβο πίστη και αγάπη και έτσι να ενωθούν μαζί Του

Η μεγάλη χαρά των πιστών για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη Θεία Κοινωνία

εκφράζεται με τον ύμνο που ακολουθεί laquoείδομεν το φως το αληθινό ελάβομεν πνεύμα

επουράνιοraquo

Επίλογος της Θ Ευχαριστίας είναι η έκφραση της ευγνωμοσύνης των πιστών προς το Θεό

για το μεγάλο δώρο που τους χάρισε

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (ΜΑΘΗΜΑ 24)

Κατά τη Βάπτισή μας απομακρυνθήκαμε από το Σατανά και συνταχθήκαμε με το Χριστό

αλλά το κακό παραμονεύει και προσπαθεί να επηρεάσει τη ζωή μας Έτσι κατά τη διάρκεια

της ζωής μας απομακρυνόμαστε από την αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας λόγῳ της αμαρτίας Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι αποτυχία δυστυχία και μοναξιά Η

Εκκλησία διαρκώς μας καλεί να οδηγηθούμε στη μετάνοια (= αλλαγή τρόπου σκέψης και

ζωής)

α) Έννοια σύσταση και ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας

bull Η μετάνοια είναι διάχυτη στην Παλαιά Διαθήκη όπου βλέπουμε μεμονωμένα πρόσωπα αλλά

και ολόκληρο τον Ισραήλ να αμαρτάνουν και έπειτα να μετανοούν και να επιστρέφουν στο

Θεό

bull Στην Καινή Διαθήκη ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος προετοιμάζει τους ανθρώπους να δεχτούν

το Χριστό καλώντας τους σε μετάνοια

bull Ο Χριστός αγαπούσε και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς Ίδρυσε το μυστήριο της μετάνοιας

εξομολόγησης δίνοντας τη δυνατότητα της άφεσης των αμαρτιών στους αποστόλους και

στους διαδόχους τους

bull Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το μυστήριο της μετανοίας γινόταν δημόσια Οι

μετανοούντες έπαιρναν τη συγχώρηση από τον Επίσκοπο και έτσι μπορούσαν να

κοινωνήσουν

β) Η βαθύτερη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας

Η μετάνοια δεν είναι απλή μεταμέλεια Είναι μία απόφαση αλλαγής τρόπου σκέψης και

συμπεριφοράς Έτσι ο μετανοημένος καταφεύγει στον ίδιο το Θεό και την επισφράγιση της

συγχώρησης τη δίνει το μυστήριο της εξομολόγησης

Ο πιστός καθώς προετοιμάζεται να προσέλθει στο μυστήριο έχει κάποιους δισταγμούς τους

οποίους μπορεί να ξεπεράσει σκεπτόμενος ότι

1 Τις αμαρτίες τις λέμε στο Θεό Αυτός μας συγχωρεί Ο ιερέας είναι μεσίτης και δίνει

την άφεση μέσῳ του Αγίου Πνεύματος το οποίο είναι παρόν

2 Η ντροπή παραμερίζεται όταν κατανοήσουμε ότι και ο ιερέας είναι και αυτός αμαρτωλός άνθρωπος όπως κι εμείς και ότι και αυτός εξομολογείται κατά τον ίδιο

τρόπο σε κάποιον άλλο ιερέα

3 Η μετάνοια μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας

4 Η χαρά που αποκομίζουμε όταν απαλλασσόμαστε από την αμαρτία και η χαρά που

γίνεται στον ουρανό και την Εκκλησία είναι μεγάλη

5 Αυτά που λέμε στο ιερέα ασφαλίζονται με το απόρρητο της εξομολόγησης

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος Για το λόγο αυτό πρέπει να προσέχουμε την αμαρτία ώστε

να μη γίνει τραύμα μέσα μας Το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τα τραύματα

και τις συνέπειές τους στη ζωή μας

Ο ιερέας εξομολόγος δεν κάνει έργο ψυχιάτρου ή ψυχολόγου Κάνει κάτι σημαντικότερο

είναι ο γιατρός των ψυχών από την πνευματική ασθένεια της αμαρτίας Γιrsquo αυτό πρέπει να

διαθέτει διορατικότητα αγάπη επιείκεια ώστε να μπορεί να αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή

Η εσωτερική ακαταστασία ndash αμαρτία έχει αντίκτυπο και στο σώμα Η σύγχρονη ιατρική το

επιβεβαιώνει μιλώντας για ψυχοσωματικές ασθένειες Ο Χριστός με τα θαύματά του δεν

έδινε μόνο σωματική υγεία αλλά και άφεση αμαρτιών

Με τη μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβρίσκει την επαφή του με το Θεό με το συνάνθρωπο με

τον εαυτό του και με το φυσικό περιβάλλον

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ 25)

α) Πτυχές του μυστηρίου

bull Η Εκκλησία ευλογεί και εντάσσει στο σώμα της την ένωση άνδρα και γυναίκας Η

ένωση αυτή γίνεται συζυγία κοινωνία ζωής και σωμάτων με στόχο την

τελειοποίησή τους και τη σωτηρία

bull Η απόκτηση παιδιών δεν είναι ο πρώτος και μοναδικός σκοπός του γάμου Τα

παιδιά αποτελούν καρπούς της αγάπης των συζύγων

bull Ο Θεός δημιούργησε και ευλόγησε το πρώτο ζευγάρι Η αρχική ενότητα του

ζευγαριού διασπάστηκε από την πτώση Ο Χριστός ευλογώντας το γάμο

μεταμορφώνει τα αποτελέσματα της πτώσης σε μια κοινωνία ενότητας

bull Η σημαντικότερη στιγμή του μυστηρίου είναι η laquoάρμοση των χειρώνraquo που

δηλώνει την αδιάσπαστη ένωση του ζευγαριού και την τιμή που ο Θεός δείχνει

στους δύο συζύγους

bull Ο απ Παύλος ονομάζει laquoμέγαraquo το μυστήριο του Γάμου και δίνει ως πρότυπο της

ένωσης των δύο ανθρώπων την ένωση του Χριστού με την Εκκλησία Έτσι ο άνδρας

αγαπά τη γυναίκα και η γυναίκα τον άνδρα με διάθεση θυσίας όπως έκανε ο

Χριστός που θυσιάστηκε για την Εκκλησία και όχι εξουσίας και επιβολής

β) Ο συμβολισμός των τελουμένων στο μυστήριο του Γάμου

1 Δαχτυλίδια σφραγίδα ένωσης καθαρότητας εμπιστοσύνης

2 Στεφάνια επιβράβευση για την εντιμότητα των νυμφευομένων μέχρι το

μυστήριο

3 Το κοινό ποτήριο θυμίζει την εποχή που ο Γάμος γίνοντας μέσα στη Θεία

Λειτουργία και οι νεόνυμφοι κοινωνούσαν Συμβολίζει την κοινή συμμετοχή

στις χαρές και στις λύπες

4 Ο χορός γύρω από το τραπέζι εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό

αίσθημα που συνοδεύει το μυστήριο

γ) Βαπτισμένος χριστιανός και πολιτικός γάμος

Ο πολιτικός γάμος ισχύει από το 1982 και στην Ελλάδα Είναι τελετή νομικού

χαρακτήρα Είναι ένα είδος συμβολαίου που πραγματοποιείται στο Δημαρχείο

Το μυστήριο του Γάμου ενώνει τους συζύγους ενώπιον του Θεού και τους

προσφέρει τη θεϊκή ευλογία Προβάλλει στη σχέση τους τη σχέση του Χριστού με

την Εκκλησία δίνοντας στη σχέση των δύο ανθρώπων που αγαπιούνται μία αιώνια

προοπτική

Έξω από τα πλαίσια του μυστηρίου ο Γάμος γίνεται ένα κοινωνικό γεγονός Ο

πολιτικός γάμος εκφράζει την επιλογή των συζύγων να αποξενωθούν από την

εκκλησιαστική παράδοση και γι΄ αυτό δημιουργούνται προβλήματα στη συμμετοχή

του ζευγαριού σε άλλα μυστήρια της Εκκλησίας

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΝΗΣ

(ΜΑΘΗΜΑ 26)

α) Η σύσταση του μυστηρίου και η αποστολική διαδοχή

bull Το συνέστησε ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων

bull Έδωσε στους αποστόλους την laquoεξουσίαraquo να τελούν τα μυστήρια

bull Οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία

bull Η Ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αδιάσπαστη συνέχεια χειροτονιών Αυτό

ονομάζεται laquoαποστολική διαδοχήraquo και είναι κριτήριο γνησιότητας

β) Η ειδική Ιεροσύνη έννοια και ευθύνες

Οι κληρικοί έχουν την ειδική Ιεροσύνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση τη διδαχή και τη λατρεία της Εκκλησίας Ο Χριστός

είναι ο μόνος Αρχιερέας και αυτός τελεί τα μυστήρια Οι ιερείς με τη χειροτονία τους

δανείζουν το σώμα τους στο Χριστό και Τον κάνουν ορατό στους πιστούς

Το μυστήριο της ιεροσύνης είναι το μόνο που εξακολουθεί να τελείται κατά τη διάρκεια

της θείας Λειτουργίας

Οι ιερείς καλούνται να γίνουν μιμητές του Χριστού και να θυσιάζονται για τους πιστούς

γ) Η συνύπαρξη εξουσίας και διακονίας

Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική Σκοπός της

είναι η διακονία του λαού Ακόμη και η πολιτική εξουσία στην ορθοδοξία νοείται ως

διακονία

Ο μεγαλύτερος τίτλος και τιμή του κληρικού είναι η προσφωνήσεις που του απευθύνει ο

λαός laquoπάτερraquo και laquoπαππούληraquo γιατί δηλώνουν την πνευματική σχέση μεταξύ τους

Για την πνευματική πρόοδο μέσα στην Εκκλησία είναι αναγκαία η συνευθύνη κληρικών

και λαϊκών ώστε όλοι μαζί να κατακτήσουμε τη Βασιλεία του Θεού

Το ράσο των ιερέων συνδέεται με παλιότερες εποχές Η Εκκλησία που είναι πάντα

φιλάνθρωπη και ευπροσάρμοστη μπορεί να απλοποιήσει την ενδυμασία των ιερέων αν

αυτό υπαγορεύεται από τις ανάγκες κάποιας εποχής

δ) Η Ιεροσύνη στις χριστιανικές ομολογίες

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο παπικός θεσμός έχει καταφέρει ώστε να

συνταυτιστεί η ιεροσύνη με την κοσμική εξουσία

Στις προτεσταντικές ομολογίες έχει χαθεί ο πνευματικός χαρακτήρας της Ιεροσύνης

και η αποστολική διαδοχή και οι κληρικοί θεωρούνται απλοί εντολοδόχοι της

κοινότητας

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ

(ΜΑΘΗΜΑ 30)

α) Προέλευση εξέλιξη και είδη των ύμνων

bull Οι ύμνοι είναι αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής λατρείας Οι πρώτοι πυρήνες των

ύμνων είναι το laquoΑμήνraquo το laquoΚύριε ελέησονraquo και το laquoΑλληλούϊαraquo

bull Με την πάροδο των αιώνων απλά και σύντομα τροπάρια ενσωματώθηκαν στη λατρεία

bull Ώθηση για τη δημιουργία ύμνων έδωσαν και οι αιρετικοί που προωθούσαν τις διδασκαλίες

τους με ευχάριστους και κατανοητούς από τους πιστούς ύμνους

bull Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις αιρετικές διδασκαλίες η Εκκλησία δημιούργησε

τροπάρια που υμνούν τον Τριαδικό Θεό τις δύο φύσεις του Χριστού τη Θεοτόκο τους

μάρτυρες κλπ

bull Αργότερα δημιουργήθηκαν ομάδες τροπαρίων (κοντάκια κανόνες) που τόνισαν τη

σημασία των γιορτών της Εκκλησίας

β) Οι σπουδαιότεροι υμνογράφοι

Ο Ρωμανός ο Μελωδός έχει τα πρωτεία στη σύνθεση κοντακίων

Στη σύνθεση κανόνων διακρίθηκαν ο άγ Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Οκτώηχος) ο άγ

Ανδρέας Κρήτης (Μεγάλος Κανόνας) ο άγ Κοσμάς ο Μελωδός κα οι οποίοι είχαν ως

κέντρο τους την μονή του αγ Σάββα στην Παλαιστίνη και λέγονταν Σαββαΐτες

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασαν με κέντρο τη μονή του Στουδίου οι Στουδίτες Θεόδωρος και Ιωσήφ ο Γερμανός Κωνπόλεως κα

γ) Οι ύμνοι στην υπηρεσία της θείας λατρείας

Οι ύμνοι με λίγες λέξεις εκφράζουν τις αλήθειες ndash δόγματα της πίστης μας Για

παράδειγμα μας μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει μία ουσία και τρία πρόσωπα ότι ο Χριστός

έχει δύο φύσεις ενωμένες σε ένα πρόσωπο

Οι ύμνοι δοξολογούν το Θεό την Παναγία μας και τους Αγίους

Μας μορφώνουν και μας διδάσκουν και μιλούν στην καρδιά μας την ώρα της κοινής

λατρείας και της ιδιωτικής μας προσευχής

δ) Επίδραση των ύμνων στη σύγχρονη λογοτεχνία

Η εκκλησιαστική υμνογραφία επηρέασε το έργο αρκετών λογοτεχνών όπως ο

Παπαδιαμάντης ο Μωραϊτίδης και ο Κόντογλου ποιητών όπως ο Σολωμός ο Παλαμάς ο

Βάρναλης ο Δροσίνης ο Βερίτης ο Μυριβήλης και οι νομπελίστες μας Σεφέρης και

Ελύτης (laquoἌξιον ἐστίraquo)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΜΑΘΗΜΑ 31)

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία

bull Η ορθόδοξη λατρεία προσφέρει το θείο Λόγο το Χριστό

bull Ο ελληνικός λόγος έγινε η γλώσσα του χριστιανισμού και της λατρείας του

bull Αρχικά ήταν η κοινή ελληνιστική και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των

λειτουργικών κειμένων

Ο Θεός μίλησε στη γλώσσα μας Στην Πεντηκοστή όλες οι φυλές της γης άκουσαν το

κήρυγμα των Αποστόλων στη γλώσσα τους Αυτό μιμήθηκε και η ιεραποστολή της

Εκκλησίας (πχ Κύριλλος και Μεθόδιος)

Ποτέ η ορθοδοξία δεν μίλησε για ιερές γλώσσες Το 16ο αι στο οικουμενικό

Πατριαρχείο το κήρυγμα άρχισε να γίνεται σε απλούστερη γλώσσα

Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα δεν είναι διαφορετική από τη γλώσσα της λατρείας

αλλά φυσική εξέλιξή της Αρκεί η σχολική παιδεία για την κατανόησή της

Τα κείμενα της λατρείας μας επαναλαμβάνονται και όταν η συμμετοχή μας στη

λατρεία είναι τακτική εξοικειωνόμαστε με αυτά

Μεγάλη σημασία στη λατρευτική αγωγή των πιστών έχει η ύπαρξη των

μεταφράσεων

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η ορθόδοξη Εκκλησία ανέπτυξε και τη μουσική τη laquoβυζαντινή εκκλησιαστική

μουσικήraquo η οποία αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μεταδόθηκε στους άλλους

ορθόδοξους λαούς

Είναι η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και είναι το ένδυμα του λόγου των

ύμνων Είναι ένα είδος βοήθειας προς τους πιστούς για να δεχτούν τη θεολογία των

ύμνων Χρησιμοποιεί μόνο την ανθρώπινη φωνή και απέκλεισε από την αρχή τα

μουσικά όργανα

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Στην αρχή ήταν απλούστερη Από τον 4οαι γίνεται πλουσιότερη σε μελωδίες

Διαθέτει ένα σύστημα οκτώ ήχων που καθιερώθηκε και τελειοποιήθηκε από τον άγιο

Ιωάννη το Δαμασκηνό Ως το 1000 μΧ ο μελωδός ήταν ο υμνογράφος Εξελίχθηκε σε 3

φάσεις 9ος

-12ος

αι (πολύπλοκη γραφή) 12ος

-15ος

αι (μέση) και 15ος

αι (νεότερη) Το

1814 καθιερώθηκε το σημερινό σύστημα μουσικής γραφής

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Η εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική

παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα στο δημοτικό τραγούδι

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

Πρόκειται για την ενιαία μουσική του Γένους μας και του πολιτισμού μας Γι᾿ αυτό

πολλοί συνθέτες από το 19ο αι ως σήμερα στρέφονται στην εκκλησιαστική μουσική και

στο δημοτικό τραγούδι

Κατά το 19ο αι υπήρξε τάση ευρωπαϊκής διασκευής της εκκλησιαστικής μουσικής

Παρόμοια ήταν η προσπάθεια του Ιω Σακελλαρίδη για την απλούστευση των

βυζαντινών ύμνων με χρήση στοιχείων ευρωπαϊκής μουσικής

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της

παράδοσής μας με μεγάλη επιτυχία

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (ΜΑΘΗΜΑ 32)

α) Επισημάνσεις των προβλημάτων

bull Η παράδοση των πρώτων αιώνων είναι σαφής οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού

συμμετέχουν ενεργά στη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς

bull Σήμερα όμως οι πιστοί προσέρχονται στο ναό ως θεατές Αυτά που τελεί ο ιερέας

αγνοούνται από τους λαϊκούς είτε γιατί δεν τα βλέπουν είτε γιατί δεν γνωρίζουν το

νόημά τους Αποτέλεσμα είναι να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές (ριτουαλισμός)

και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού

bull Επίσης οι πιστοί είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία και οι ευχές της λατρείας δεν

ακούγονται

β) Τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία

Μετά τον 5ο αι εμφανίστηκε η τάση υποβάθμισης των λαϊκών στη λατρεία επειδή ο

αριθμός των χριστιανών αυξήθηκε και η βεβαιότητα για την πίστη τους κλονίστηκε

Επίσης καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων και έτσι καταργήθηκε η κατάλληλη

προετοιμασία για το Βάπτισμα

Οι αιτίες για την απομόνωση των λαϊκών είναι η άγνοια της πίστεώς μας και η έλλειψη κατήχησης Οι περισσότεροι πιστοί δεν έχουν κατηχηθεί με αποτέλεσμα να

αισθάνονται ξένοι απέναντι στην πίστη και στη λατρεία

Οι λαϊκοί είναι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος και όχι προσκεκλημένοι των

κληρικών στη λατρεία όπως πολλές φορές αισθάνονται

Ο λαϊκός αποκτά την λαθεμένη εντύπωση ότι τα τελούμενα στη λατρεία δεν τον

αφορούν και ότι η λατρεία αποτελεί έργο και υποχρέωση αποκλειστικά και μόνο των

κληρικών

γ) Ο αγώνας για μία λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε την ανάγκη να αναβαθμιστεί η θέση των λαϊκών στη

λατρεία

Έργο των ποιμένων της Εκκλησίας (επισκόπων και ιερέων) αποτελεί η ενημέρωση των

λαϊκών σε θέματα λατρείας Το έργο αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους

κατήχηση όλων των ηλικιών έκδοση σχετικών βιβλίων ενημέρωσή τους πριν από την

τέλεση διαφόρων μυστηρίων (Βαπτίσεως Γάμου Θείας Ευχαριστίας κα) και

ακολουθιών (αγιασμός κηδείας κα)

Επίσης αναγκαία είναι η ενεργοποίηση των λαϊκών κατά την τέλεση της λατρείας

Παραδείγματος χάριν να προτρέπονται να απαγγέλουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεως και την Κυριακή Προσευχή ενώ θα μπορούσαν να ψάλλουν όλοι μαζί τα

γνωστότερα ψαλτικά μέρη της Θείας Λειτουργίας

Αναγκαία όμως είναι και η ύπαρξη επιθυμίας και επιδίωξης για γνωριμία με τη

λατρεία από τους ίδιους τους λαϊκούς καθώς μόνο με το προσωπικό τους ενδιαφέρον

μπορούν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα στη λατρεία

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 33)

α) Η ορθόδοξη άποψη για την Ιεροσύνη των γυναικών

bull Το θέμα της Ιεροσύνης των γυναικών διχάζει σήμερα το χριστιανικό κόσμο Η

αντιμετώπισή του βρίσκεται μέσα στην παράδοσή μας και την πράξη των αγίων μας

bull Η Αγία Γραφή και η πατερική παράδοση δέχονται την ισότητα και την ισοτιμία των δύο

φύλων Η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας με τον άνδρα Με το βάπτισμα

και το χρίσμα μετέχει και αυτή στη γενική ιεροσύνη του Χριστού Ανήκει στο λαό του

Θεού αφού πλάστηκε και αυτή laquoκατ᾿ εἰκόναraquo και laquoκαθ᾿ ὁμοίωσινraquo του Θεού

bull Στην Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα δέχθηκαν και οι παρούσες γυναίκες όχι όμως την

ειδική Ιεροσύνη ούτε η Παναγία μας ούτε και άλλες γυναίκες που ανέπτυξαν μεγάλη

ιεραποστολική δράση και προφήτευαν έγιναν ιερείς

bull Ωστόσο η Εκκλησία δεν δίστασε να χειροτονεί διακόνισσες που διακονούσαν τις

ανάγκες των γυναικών

β) Υφίσταται υποτίμηση της γυναίκας στη σύγχρονη λατρεία

Αυτή την εντύπωση δίνουν οι ευχές που διαβάζονται στη λεχώνα κατά τον

εκκλησιασμό του βρέφους σαράντα ημέρες μετά την γέννησή του Ζητείται από το Θεό

σωματική αποκατάσταση και συγχώρηση της μητέρας και όσων την άγγιξαν ενώ μόνο

τα αγόρια εισάγονται στο Άγιο Βήμα

Οφείλουμε να πούμε πως αυτά είναι παλαιές αντιλήψεις που πέρασαν στη χριστιανική

λατρεία Η Εκκλησία πάντοτε προβάλλει την ισότητα των δύο φύλων και το καθήκον

που έχουν άνδρες και γυναίκες να συμβάλλουν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας

Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας οι ευχές αναφέρονται στη ροπή όλων των

ανθρώπων στην αμαρτία Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ήδη νέες ευχές που μπορούν να

εισέλθουν στη λειτουργική χρήση

γ) Η ανάγκη για πλήρη ισοτιμία της γυναίκας με τους λαϊκούς άνδρες στη λατρεία

Η γυναίκα στην ιστορία της Εκκλησίας αναδεικνύεται ισαπόστολος και ιεραπόστολος

(αγία Φωτεινή αγία Θέκλα) διακόνισσα και προϊσταμένη στο έργο της φιλανθρωπίας

(αγία Ολυμπιάδα)

Και σήμερα υπάρχουν δυνατότητες μεγαλύτερης συμμετοχής της γυναίκας στη ζωή της

Εκκλησίας Μπορεί να γίνει αναγνώστρια ή να ψάλλει Μπορεί σύμφωνα με τις

ανάγκες της Εκκλησίας και όχι με κοσμικά κριτήρια να επανέλθει ο θεσμός των

διακονισσών Το έργο επίσης της φιλανθρωπίας είναι χώρος στον οποίο η γυναίκα

μπορεί να πρωτοστατεί

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ- ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ- ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 37)

α) Η αρχαιότερη μορφή του Πνευματισμού και του Εσωτερισμού

bull Πνευματισμός είναι η πίστη ότι υπάρχουν πνεύματα με τα οποία μπορούμε να

επικοινωνήσουμε κάτω από ορισμένες συνθήκες

bull Στις αρχαίες θρησκείες επικρατούσε η άποψη ότι τα πνεύματα των νεκρών μπορούν να

βλάψουν ή να βοηθήσουν τους ζωντανούς

bull Ο πνευματισμός συνδέθηκε με τον Εσωτερισμό (=η πίστη ότι στις θρησκείες υπάρχει μια

εσωτερική διάσταση που είναι αντιληπτή μόνο στους μυημένους)Έτσι έχουμε και την

ονομασία Αποκρυφισμός και Αποκρυφολογία

bull Ο νεότερος Πνευματισμός εμφανίζεται το 19ο αι στις ΗΠΑ και έχει επιστημονικό

περιτύλιγμα Ονομάζει τα πνευματιστικά φαινόμενα laquoψυχικάraquo ή laquoμεταψυχικάraquo και όλο το

κίνημα laquoψυχοφυσιολογίαraquo Στην Ελλάδα ιδρύεται η laquoΕταιρία Ψυχικών Ερευνώνraquo το 1923

β) Οι θεωρίες του Πνευματισμού και ο τρόπος επίτευξης των στόχων του

Βασικός άξονας του Πνευματισμού είναι η μετενσάρκωση(=η ψυχή εξαγνίζεται

γνωρίζοντας διαδοχικές γεννήσεις και θανάτους)

Η επικοινωνία με τα πνεύματα γίνεται με τη βοήθεια των laquoμέντιουμraquo Μέντιουμ

θεωρείται και ο Χριστός

Κυρίαρχο στοιχείο των τελετών είναι η επίκληση πνευμάτων νεκρών και η αυθυποβολή

() εκείνου που συμμετέχει Οι πνευματιστές στηρίζονται στο φόβο που προκαλεί η

αίσθηση ότι τα πνεύματα είναι ανώτερα

γ) Δεισιδαιμονία και προλήψεις

Δεισιδαιμονία (δείδω =φοβάμαι+δαίμων =πνεύμα) Η αρχαία έννοια της λέξης σχετίζεται

το σεβασμό προς τους θεούς Αργότερα ερμηνεύεται ως ο παράλογος φόβος προς το θείο

Οι πράξεις του δεισιδαίμονα είναι κατάλοιπο ειδωλολατρικών εθίμων και αντιλήψεων Σε

αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις

Στην ελληνική κοινωνία οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις σχετίζονται με φαινόμενα που

δεν εξηγούνται ορθολογικά Βασικό ρόλο έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά γούρια

κα)

δ) Η θέση της Εκκλησίας

Η αφοσίωση στα παραπάνω φαινόμενα συνεπάγεται την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό

Στον Πνευματισμό έχουμε την άρνηση της θεότητας του Χριστού

Η σωτηρία του ανθρώπου στην Ορθοδοξία δεν επιτυγχάνεται με τη μετενσάρκωση

αλλά με το δυναμικό γεγονός της μετάνοιας

Στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις ρυθμιστής της ζωής θεωρούνται άλλες

δυνάμεις και όχι ο Θεός και η ελευθερία του ανθρώπου Έτσι έχουμε το φαινόμενο

της μοιρολατρείας

Σκοπός του ορθόδοξου χριστιανού είναι η ένωσή του με το Χριστό

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

Η ΜΑΣΟΝΙΑ (ΜΑΘΗΜΑ 38)

α) Προέλευση της Μασονίας

bull Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που εμφανίζεται κατά το Μεσαίωνα στη Δ Ευρώπη

bull Η ονομασία της προέρχεται από το ότι μιμήθηκε laquoκλειστάraquo σωματεία οικοδόμων (masson=

τεχνίτης τέκτονας) Χρησιμοποίησε τη συνθηματική τους γλώσσα το λεξιλόγιο και διάφορα

μυστικά σύμβολα

bull Συνδέθηκε με τη φράγκικη φεουδαρχία (laquoφράνκ= ελεύθερος γνήσιος) γι΄ αυτό ονομάζεται και

laquoΕλευθεροτεκτονισμόςraquo και οι χώροι σύναξης laquoστοέςraquo

bull Πρώτη επίσημη αναγνώριση της Μασονίας έγινε το 1717 στην Αγγλία και εκεί αναπτύσσει

πολιτική δράση Έπειτα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ιδρύεται το

1811 και έχει στοές σε διάφορες πόλεις

β) Αρχές της Μασονίας

Η μασονία έχει ως προκάλυμμα την φιλανθρωπική δράση και προβάλλεται ως

φιλανθρωπικός προοδευτικός και φιλοσοφικός οργανισμός που σκοπό έχει την πνευματική

και ηθική βελτίωση των μελών του

Θεμελιώδης αρχή της είναι η πίστη σε έναν Θεό με το όνομα Μέγας Αρχιτέκτων του

Σύμπαντος (ΜΑΤΣ)

Τα μέλη των μεγάλων στοών πρέπει να απαρτίζονται μόνο από άνδρες και να μη διατηρούν

σχέσεις με μεικτές στοές οι οποίες έχουν γυναίκες

Υποστηρίζουν ότι ο τεκτονισμός δεν είναι θρησκεία ούτε πολιτικός οργανισμός και σέβεται

την θρησκεία και τις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες των μελών του

Η βαθύτερη αλήθεια των τεκτονικών αρχών αποκαλύπτεται αλληγορικά και μέσα από

διάφορα σύμβολα διαμέσου μιας μύησης η οποία εξελίσσεται σε ορισμένους τεκτονικούς

βαθμούς (33)

Τα αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών γίνονται δεκτά στη στοά και υπάρχει ειδική τελετή

υιοθεσίας laquoλυκιδέωςraquo με την οποία μπορούν να τεθούν υπό την προστασία της στοάς

Μετά το θάνατο των μελών των στοών τελείται επιμνημόσυνη μασονική τελετή

γ) θέση της Εκκλησίας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του μασόνου και του

χριστιανού καθώς ο τεκτονισμός είναι μία διαφορετική θρησκεία (πίστη στον

ΜΑΤΣ δικές τους τελετές και σύμβολα δικές αντιλήψεις για την ύπαρξη ψυχής)

Παρόμοια στάση τηρούν και οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες Η μασονική λατρεία μιμείται τα αρχαία ειδωλολατρικά μυστήρια και εφαρμόζει

αποκρυφιστικές πρακτικές

Η μύηση στερεί την ελευθερία των μασόνων τους δεσμεύει με όρκους κάτι που είναι

απαράδεκτο για την Εκκλησία η οποία διδάσκει την ελευθερία των επιλογών του

προσώπου Από τους όρκους που δίνουν οι μασόνοι δεν ελευθερώνονται ούτε όταν

θελήσουν να αποχωρίσουν από κάποια στοά αλλά παραμένουν δια βίου laquoἐν ὑπνώσειraquo

μέλη της

Με την εφαρμογή των αρχών της laquoτεκτονικής αλληλεγγύηςraquo καταργείται κάθε έννοια

αξιοκρατίας και ισότητας απέναντι στο νόμο και στην κοινωνία

Είναι αδύνατη η συνύπαρξη της ιδιότητας του χριστιανού και του μασόνου

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ndashΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ (ΜΑΘΗΜΑ 40)

α) laquoΕκκλησία της Σαϊεντολογίαςraquo

bull Ιδρυτής ο Λαφαγιέτ Ρον Χάρμπαρντ Στην Αμερική τη δεκαετία του ΄50

bull Ψευδοφιλοσοφική οργάνωση με στόχο την ψυχική υγεία και ευημερία

bull Στην Ελλάδα οι θεωρίες αυτές γίνονται γνωστές με την ίδρυση του Κέντρου Εφαρμοσμένης

Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ) το οποίο απαγορεύτηκε από την ελληνική δικαιοσύνη

bull Η δράση της Σαϊεντολογίας κρίθηκε επικίνδυνη από τη δικαιοσύνη αρκετών χωρών ως

αντιεπιστημονική αντικοινωνική και αντεθνική

β) laquoΕνωτική Εκκλησίαraquo

Ιδρυτής ο κορεάτης Σαν Μυούνκ Μουν Τη δεκαετία του 1950

Διδασκαλία Ο Χριστός απέτυχε στο έργο του Γιrsquo αυτό ήρθε ξανά ως Σαν Μυούνκ Μουν

και παντρεύτηκε την Χα Τζα Χαν Ο Μουν είναι ο Κύριος της Δευτέρας Παρουσίας και

αυτός και η σύζυγός του οι laquoαληθινοί γονείςraquo που όχι μόνο έχουν τα δικά τους παιδιά

αλλά έχουν υιοθετήσει όλη την ανθρωπότητα Ο Μουν επιδιώκει την ενότητα του κόσμου

διαβρώνοντας φορείς και θεσμούς διεθνώς

γ) Έλληνες Πεντηκοστιανοί

Στις αρχές του 20ου

αι εμφανίστηκαν στην Αμερική πολλές πεντηκοστιανές ομάδες

προτεσταντικής προέλευσης

Οι ομάδες αυτές με το πέρασμα του χρόνου διασπάστηκαν ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα

να προκύπτουν συνεχώς νέες Έτσι η διδασκαλία τους μεταβάλλεται και δεν είναι σταθερή από

ομάδα σε ομάδα

Ονομάζονται πεντηκοστιανές γιατί στις συνάξεις τους αφού διαβάσουν μια περικοπή από την

Αγία Γραφή ψέλνουν χορεύουν και όταν έρθουν σε έκσταση προφητεύουν Ισχυρίζονται πως το

Άγιο Πνεύμα τους καθοδηγεί να ερμηνεύουν σωστά την Αγία Γραφή Πως όμως το Άγιο Πνεύμα

αντί να τους ενώνει τους διασπά

Η κίνηση των Πεντηκοστιανών ήρθε στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄20 από Έλληνες μετανάστες

Τη δεκαετία του ΄80 το ενδιαφέρον τους για τη χώρα μας αναθερμαίνεται και σκοπός τους είναι η

ίδρυση laquoεκκλησιαστικώνraquo κοινοτήτων με έξοδα που αναλαμβάνουν οι laquoμητρικέςraquo ομάδες της

Αμερικής

δ) Μορμόνοι

Πρωτοεμφανίζεται στην Αμερική το 1830 Βάση της είναι η laquoΒίβλος του Μορμόνraquo που θεωρείται αποκάλυψη του αγγέλου Μορόνι

στον Ιωσήφ Σμιθ που είναι ο ιδρυτής

Η οργάνωση έχει αυστηρή ιεραρχία με στόχο την εγκαθίδρυση της πνευματικής

Ιερουσαλήμ την επιστροφή των χριστιανών στη αποστολική εποχή και την πνευματική

τους ανανέωση

Η λατρεία τους διακρίνεται σε μυστική και δημόσια και όλοι οι Μορμόνοι μετέχουν στην ιεροσύνη Στα 12 γίνονται διάκονοι στα 14 διδάσκαλοι στα 16 ιερείς και στα 18 μπαίνουν

στην Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ και πρέπει για 18 μήνες να ασχοληθούν με την

ιεραποστολή

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ (ΜΑΘΗΜΑ 41)

bull Πρωτοεμφανίζονται στις ΗΠΑ το 1874 ως ομάδα μελέτης της Αγίας Γραφής από τον

Κάρολο Ρώσσελ

bull Στηρίζονται στη Γραφική Μελέτη και οι πεποιθήσεις τους στηρίζονται στην Αγία Γραφή

(όπως εκείνοι την ερμηνεύουν) και όχι σε θεωρίες ή θρησκευτικά σύμβολα

bull Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται από το 1906 και το πρώτο γραφείο της εταιρίας ιδρύθηκε

το 1922

Ονομασία -Αποστολή

Για τους ΜτΙ το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά γι᾿ αυτό και ονομάζονται Μάρτυρες του

Ιεχωβά

Επιδιώκουν να αποκαταστήσουν όπως λένε την αγνή θρησκεία του Ιησού Χριστού

Ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία απομακρύνθηκε από την αρχική πίστη και πως

οι αληθινοί χριστιανοί όπως θέλουν να αυτοαποκαλούνται έμειναν στην αφάνεια Η

laquoαποκατάσταση και η αληθινή κατανόηση της αληθινής διδασκαλίας του Χριστούraquo

ξεκίνησε και συνεχίζεται από τους ίδιους τους ΜτΙ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση

Για τους ΜτΙ η Αγία Γραφή είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού αποτελείται από 66

βιβλία και είναι πιο αξιόπιστη από την Παράδοση

Το κείμενο της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιούν λέγεται Μετάφραση του Νέου Κόσμου και ολοκληρώθηκε το 1961 Υποστηρικτικό υλικό παρέχουν και τα δύο

περιοδικά τους Σκοπιά και Ξύπνα

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί ενώ οι βασικές τους δοξασίες και πρακτικές διαφέρουν

ριζικά από το Χριστιανισμό

Α΄ Οι διαφοροποιήσεις τους ως προς το περιεχόμενο της πίστης

1Ο Ιεχωβά αποκαλείται Πατέρας και είναι δημιουργός των πάντων Ο Ιησούς είναι ο

πρώτος από τους ουράνιους γιούς του Ιεχωβά το πρώτο δημιούργημά του Το Άγιο Πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Ιεχωβά

2 Ο Ιησούς έχει ενθρονιστεί στον ουρανό και βασιλεύει μαζί με 144000 laquoχρισμένουςraquo Ο

σατανάς ηττήθηκε και ρίχτηκε στη γη όπου και προκαλεί πολλά δεινά Μετά τον πόλεμο

του Θεού με το κακό αναμένουν την Ημέρα της Κρίσης που θα διαρκέσει 1000 χρόνια

Τότε ο σατανάς θα φυλακιστεί και στη γη θα γίνεται το θέλημα του Θεού Μετά τα 1000

χρόνια ο σατανάς θα νικηθεί τελειωτικά και η γη θα γίνει επίγειος παράδεισος

Β΄ Διαφοροποιήσεις ως προς τη λατρεία

1 Κάθε εβδομάδα προσεύχονται και μελετούν την Αγ Γραφή στις laquoΑίθουσες της Βασιλείαςraquo

και σε ιδιωτικές κατοικίες Επίσης συμμετέχουν σε Συνελεύσεις σε μεγάλους χώρους

όπου γίνονται ομαδικές βαπτίσεις

2 Μια φορά το χρόνο τελούν συμβολική laquoανάμνηση του θανάτου του Χριστούraquo (με άζυμο

ψωμί και κόκκινο κρασί) και μετέχουν μόνο οι laquoαναγεννημένοιraquo που βρίσκονται στη

ζωή

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο

3 Δεν αποδέχονται την προσκύνηση των εικόνων γιατί τα θεωρούν ειδωλολατρικά

Απορρίπτουν το σύμβολο του σταυρού γιατί υποστηρίζουν πως ο Χριστός πέθανε

πάνω σε πάσσαλο

4 Δεν αποδέχονται τις θρησκευτικές γιορτές γιατί όπως λένε δεν θεμελιώνονται στην Αγ

Γραφή

Γ΄ Διαφοροποιήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο

Τηρούν άψογη πολιτική ουδετερότητα και είναι νομοταγείς

Δεν επιδιώκουν πολιτικά αξιώματα

Δεν ενθαρρύνονται να συμμετέχουν αλλά δεν τους επιβάλλεται η αποχή από πολιτικές ή

συλλογικές διαδικασίες

Γιrsquo αυτούς ο χαιρετισμός στη σημαία ισοδυναμεί με λατρεία ειδώλου και αντιφάσκει στην

πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούν

Αρνούνται την ένοπλη συμμετοχή στο στρατό σε καιρό ειρήνης ή πολέμου

Δεν δέχονται την ιατρική πρακτική μετάγγισης αίματος

Η θέση της Εκκλησίας

Η πίστη της ορθόδοξης Εκκλησίας βασίζεται στην Αγία Γραφή (76 βιβλία) και στην

εκκλησιαστική Παράδοση ( οικουμενικές Σύνοδοι διδασκαλία των Πατέρων λατρεία)

Οι αυθαίρετες ερμηνείες της Αγ Γραφής ονομάστηκαν αιρέσεις ήδη από την

αποστολική εποχή

Κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία και η διδαχή όπως

παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο Η Καινή Διαθήκη είναι η καταγραφή της

Αποκάλυψης του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού

Βάση της ορθόδοξης πίστης είναι η θεότητα του Χριστού γι΄ αυτό λεγόμαστε χριστιανοί Οι

ΜτΙ δεν αποδέχονται τη θεότητα του Χριστού αλλά αντίθετα τον θεωρούν κτίσμα-

δημιούργημα επομένως δεν δικαιούνται τον χαρακτηρισμό χριστιανοί

Η ενανθρώπιση του Χριστού η επίγεια ζωή του η διδασκαλία και τα θαύματά του μας

φανέρωσαν τη Βασιλεία του Θεού Μετά την Πεντηκοστή η Εκκλησία ως σώμα Χριστού

πορεύεται προς τα έσχατα Στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα αναστηθούν οι

νεκροί θα ανακαινιστεί ο κόσμος και θα φανερωθεί πλήρως η Βασιλεία του θεού Το

πότε είναι άγνωστο γι΄ αυτό απαιτείται διαρκής προετοιμασία από τους πιστούς

Στη Θ Ευχαριστία καλούνται να κοινωνήσουν όλοι οι πιστοί χωρίς διακρίσεις το Σώμα και

το Αίμα του Χριστού

Η προσκύνηση των εικόνων δεν αποτελεί ειδωλολατρία και στηρίζεται στην ενανθρώπηση

του Χριστού

Το σχήμα του Σταυρού αποτελεί ομολογία πίστης στη Σταύρωση και την Ανάσταση του

Χριστού

Στα Μυστήρια της Εκκλησίας οι Ορθόδοξοι χριστιανοί γινόμαστε παιδιά του Θεού και

προγευόμαστε τη Βασιλεία Του

Τέλος η οικουμενικότητα του Χριστιανισμού δεν αρνείται τη φιλοπατρία γι΄ αυτό και

αποδίδουμε τιμές στη σημαία και λέμε τον εθνικό ύμνο