Θεματική Ενότητα 2

2.1 Βιοτεχνολογία

2.2.Γενετικά τροποποιημένα

τρόφιμα

Σύλια Λουκαΐδου

2019 – 2020

Βιοτεχνολογία Βιοτεχνολογία είναι η τεχνολογία που

χρησιμοποιεί βιοχημικές ή βιολογικές

διεργασίες.

Αυτές γίνονται με τη βοήθεια ζωντανών

οργανισμών, κυττάρων ή συστατικών που

προέρχονται από διάφορους

οργανισμούς.

Κλάδοι-εφαρμογές βιοτεχνολογίας

Τρόφιμα: με εφαρμογές στην:

➢ Τυροποίηση

➢ Παραγωγή κρασιού και σαμπάνιας

➢ Παραγωγή μπύρας

➢ Παραγωγή ενζύμων

➢ Παραγωγή χυμών εσπεριδοειδών

➢ Παραγωγή αμινοξέων.

Κλάδοι-εφαρμογές βιοτεχνολογίας Υγεία: με εφαρμογές στην παραγωγή:

➢ Νέων εμβολίων

➢ Ινσουλίνης

➢ Μονοκλωνικών αντισωμάτων

➢ Αντιβιοτικών, βιταμινών και ορμονών.

Περιβάλλον: με εφαρμογές π.χ. στην:

➢ Αξιοποίηση γεωργοβιομηχανικών αποβλήτων για τη μείωση της περιβαλλοντικής μόλυνσης

➢ Παραγωγή αλκοόλης ως καύσιμης ύλης (ζύμωση από ζυμομύκητες).

➢ Παραγωγή βιολιπασμάτων από την επεξεργασία αποβλήτων

Τι παρατηρείτε στην εικόνα;

2.2. Γενετικά τροποποιημένοι ή

μεταλλαγμένοι οργανισμοί

Η σύγχρονη βιοτεχνολογία έχει τη δυνατότητα να κάνει επεμβάσεις στο γενετικό υλικό των οργανισμών και να παράγει οργανισμούς με όλες τις επιθυμητές ιδιότητες.

Γενετικά τροποποιημένοι ή

μεταλλαγμένοι οργανισμοί

Με τη βοήθεια της τεχνολογίας μπορεί να γίνει μεταφορά ενός συγκεκριμένου γονιδίου από το DNA ενός οργανισμού στο DNA ενός άλλου οργανισμού και έτσι ο δεύτερος οργανισμός να αποκτήσει τη συγκεκριμένη επιθυμητή ιδιότητα που περιέχει το γονίδιο που μεταφέρθηκε.

Γενετικά τροποποιημένοι ή

μεταλλαγμένοι οργανισμοί

Με τον τρόπο αυτό μπορούν να

προκύψουν φυτικά και ζωικά τρόφιμα με

τις ιδιότητες που επιθυμούν οι

καταναλωτές.

Τα τρόφιμα αυτά ονομάζονται γενετικά

τροποποιημένα ή μεταλλαγμένα.

Οι γενετικά τροποποιημένοι ή μεταλλαγμένοι οργανισμοί (ΓΤΟ)

είναι ζωντανοί οργανισμοί, φυτικοί ή ζωικοί, οι οποίοι έχουν

υποστεί τροποποίηση των αρχικών γενετικών τους

χαρακτηριστικών με προσθήκη, αφαίρεση ή αντικατάσταση

τουλάχιστον ενός γονιδίου. Δημιουργείται έτσι ένας νέος

γενετικά τροποποιημένος οργανισμός με καινούργιες ιδιότητες,

χωρίς αυτές να γίνονται πάντοτε αντιληπτές από την εξωτερική

του εμφάνιση.

Πηγή: Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος,

Υπηρεσία Περιβάλλοντος

https://www.youtube.com/watch?v=OpCxge7jCE4

https://www.youtube.com/watch?v=M

04nS29VcYU

Παρακολουθήστε τα δύο σύντομα βίντεο και καταγράψτε τις

εντυπώσεις σας…

Ποια τα πλεονεκτήματα των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων;

Ποια τα μειονεκτήματα των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων;

Παραδείγματα ορισμένων γενετικά

τροποποιημένων τροφίμων

Παραδείγματα ορισμένων γενετικά τροποποιημένων τροφίμων είναι

➢ οι ντομάτες, οι οποίες αργούν να αλλοιωθούν και να

χαλάσουν,

➢ το χοιρινό με χαμηλότερη περιεκτικότητα σε λίπος από

το συνηθισμένο και συντομότερο χρόνο εκτροφής,

➢ οι κόκκοι καφέ με χαμηλή περιεκτικότητα σε καφεΐνη,

➢ κοτόπουλα ανθεκτικά σε αρρώστιες,

➢ αγελάδες που παράγουν αυξημένη ποσότητα

γάλακτος κ.ά.

Γενετικά τροποποιημένες

ντομάτες

Καλλιέργεια ΓΤΟ

Τα κυριότερα φυτά είναι κυρίως

➢ καλαμπόκι,

➢ σόγια,

➢ βαμβάκι,

➢ ελαιοκράμβη (κανόλα),

➢ πατάτα,

➢ ροδάκινα,

➢ ντομάτα,

➢ κολοκύθα.

Πλεονεκτήματα των γενετικά

τροποποιημένων τροφίμων:

Αποφεύγεται η χρήση εντομοκτόνων τα οποία είναι βλαβερά για τον άνθρωπο. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί, αν προστεθεί στο DNA των φυτών γονίδιο μίας τοξίνης που προκαλεί το θάνατο στα έντομα.

Αναπτύσσονται καλλιέργειες ανθεκτικές σε ζιζανιοκτόνα οι οποίες δεν κινδυνεύουν να καταστραφούν με τη χρήση τους.

Δημιουργούνται φυτά ανθεκτικά σε ασθένειες. Αναπτύσσονται φυτά ανθεκτικά σε δυσμενείς

κλιματολογικές συνθήκες (ξηρό κλίμα, πλημμύρες, παγετούς).

Πλεονεκτήματα των γενετικά

τροποποιημένων τροφίμων:

Αυξάνεται η γεωργική παραγωγή και το ποσοστό επιβίωσης των ζώων.

Μειώνεται το κόστος παραγωγής

Παράγονται περισσότερα τρόφιμα για να καλυφθούν οι αυξανόμενες ανάγκες του πληθυσμού της γης. Αντιμετώπιση του προβλήματος της πείνας και του υποσιτισμού που μαστίζει σήμερα ένα πολύ μεγάλο αριθμό χωρών παγκοσμίως.

Βελτιώνεται η ποιότητα και η γεύση των τροφίμων και εμπλουτίζονται με θρεπτικά συστατικά.

Μειονεκτήματα των γενετικά

τροποποιημένων τροφίμων:

Επιπτώσεις στο περιβάλλον:

Πιθανότητα ανάπτυξης νέων ζιζανίων που θα είναι

δύσκολο να ελεγχθούν.

Πιθανή ανάπτυξη εντόμων ανθεκτικών σε εντομοκτόνα.

Εξαφάνιση ορισμένων φυσικών ποικιλιών αφού οι

τροποποιημένες ποικιλίες είναι πιο ανθεκτικές ή πιο

αποτελεσματικές και θα καλλιεργούνται αποκλειστικά.

Πιθανότητα πρόκλησης βλάβης σε ωφέλιμους

οργανισμούς (π.χ. ωφέλιμα έντομα).

Απώλεια του πλούτου της βιολογικής διαφοροποίησης

στο φυτικό και ζωικό βασίλειο

Μειονεκτήματα των γενετικά

τροποποιημένων τροφίμων:

Επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου:

Ανάπτυξη αντίστασης σε θεραπευτικά για τονάνθρωπο αντιβιοτικά, λόγω της χρήσης γονιδίωναντίστασης σε αντιβιοτικά κατά τη διαδικασία τηςγενετικής τροποποίησης.

Αύξηση των αλλεργικών αντιδράσεων σε τρόφιμα.

Πιθανή δημιουργία ουσιών στα τρόφιμα που ητοξικότητά τους είναι άγνωστη στον άνθρωπο.

Τα τρόφιμα μπορεί να γίνουν πιο ευπαθή σεμολύνσεις από μικροοργανισμούς.

Μειονεκτήματα των γενετικά

τροποποιημένων τροφίμωνΟικονομικές επιπτώσεις

Η παραγωγή γενετικά τροποποιημένων τροφίμων κρύβει

εξαιρετικά μεγάλους κινδύνους για την παγκόσμια

οικονομία διότι στοχεύει στην αποκλειστική εξάρτηση της

παγκόσμιας αγοράς σπόρων από πολυεθνικές εταιρείες.

Ορισμένοι από τους «νέους» σπόρους που παράγονται

από συγκεκριμένα εργαστήρια στερούνται της ικανότητας

να φυτρώνουν όταν τους σπείρει εκ νέου ο παραγωγός.

Αυτό έχει σαν συνέπεια οι παραγωγοί να είναι

υποχρεωμένοι κάθε χρόνο να αγοράζουν αποκλειστικά

από την πολυεθνική αυτή εταιρία σπόρους.

Οικονομικές επιπτώσεις

Οι παραγωγοί θα είναι επίσης υποχρεωμένοι να

αγοράζουν και τα ανάλογα φυτοφάρμακα της ίδιας

εταιρίας διότι μόνο σε αυτά είναι ανθεκτικές οι

αναπτυσσόμενες καλλιέργειες. Αυτό δίνει το κύρος στις

συγκεκριμένες πολυεθνικές εταιρίες να ελέγχουν κάποια

στιγμή την παγκόσμια παραγωγή τροφίμων και έτσι να

ασκούν ανεπίτρεπτους εκβιασμούς σε ολόκληρους

λαούς ή κυβερνήσεις

Ποια τα ηθικά διλλήματα προκύπτουν τόσο στην εφαρμογή ΓΤΤ όσο και στην κατανάλωσή τους;

Ηθικά προβλήματα

Επέμβαση στους γενετικούς μηχανισμούς

της φύσης

Προστασία υγείας και ασφάλειας

Δικαιώματα καταναλωτή

Προστασία περιβάλλοντος

Ανάπτυξη γεωργίας

Παγκόσμια οικονομία

Ηθική τεχνολογίας

Φύλλο εργασίας 1, άσκηση 3,

σελίδα 54

Ευρωπαϊκή Αρχή για την

Ασφάλεια Τροφίμων

Αξιολογεί τον κίνδυνο των τροφίμων για την

Υγεία των ανθρώπων

Υγεία των ζώων και

Προστασία Περιβάλλοντος

Αποφασίζει για έγκριση ή απόρριψη ενός προϊόντος

Μπορεί να παρέμβει σε περίπτωση που ένα προϊόν με εγκεκριμένο ΓΤΟ προκαλέσει αρνητικές επιπτώσεις στον άνθρωπο και στο περιβάλλον

Σήμανση για ΓΤΤ

Σήμανση για ΓΤΤ

Η ευρωπαϊκή νομοθεσία για τη σήμανση

και την ιχνηλασιμότητα των γενετικά

τροποποιημένων τροφίμων και

ζωοτροφών, διασφαλίζει το δικαίωμα

επιλογής των πολιτών σε ό,τι αφορά στη

χρήση ή όχι γενετικά τροποποιημένων

οργανισμών σε τρόφιμα.

Η σήμανση των τροφίμων που περιέχουν,

αποτελούνται ή παράγονται από Γ.Τ.Ο., όταν η γενετική

τροποποίηση υπερβαίνει το ποσοστό του 0,9%, είναι

υποχρεωτική. Καταγράφεται πάνω στην εμπορική

συσκευασία του προσυσκευασμένου τροφίμου ως

ακολούθως:

«Περιέχει ή προέρχεται από γενετικά τροποποιημένους

οργανισμούς.»

ή

«Αυτό το προϊόν παράγεται από γενετικά

τροποποιημένους οργανισμούς.»

Πηγή: Γενικό Χημείο του Κράτους. Εργαστήριο Ανίχνευσης Γενετικά

Τροποποιημένων Οργανισμών. Ανακτήθηκε από

https://www.moh.gov.cy/moh/sgl/sgl.nsf/index_gr/index_gr?opendocument

Σήμανση

Αυτό σημαίνει ότι αν κάποιο τυποποιημένο τρόφιμο περιέχει μεταλλαγμένα συστατικά, αυτό πρέπει να αναγράφεται στην ετικέτα του, και συγκεκριμένα στη λίστα των συστατικών.

Συγκεκριμένα, θα αναγράφεται «περιέχει ή προέρχεται από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς” ή “αυτό το προϊόν παράγεται από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς».

Τι θα βλέπαμε ενδεικτικά στην

ετικέτα μίας σοκολάτας;

Σοκολάτα γάλακτος, ζάχαρη, αλεύρι, φυτικά λιπαρά, κακαόμαζα , άμυλο αραβοσίτου, γαλακτωματοποιητής: λεκιθίνη σόγιας (παράγεται από γενετικά τροποποιημένη σόγια), κανέλα, πλήρες γάλα σε σκόνη, διογκωτικό: σόδα, αλάτι, βανιλλίνη.

Σοκολάτα γάλακτος, ζάχαρη, αλεύρι, σιρόπι καλαμποκιού (παράγεται από γενετικά τροποποιημένο αραβόσιτο), δεξτρίνη, γλάσοζαχαροπλαστικής

Κύπρος

Το Γενικό Χημείο της Κύπρου διαθέτει ειδικό

εργαστήριο για έλεγχο των τροφίμων για

ανίχνευση/ποσοτικοποίηση Γ.Τ.Ο. σε

τρόφιμα. Είναι μέλος του ευρωπαϊκού

δικτύου εργαστηρίων για Γ.Τ.Ο., στο οποίο

συμμετέχουν όλα τα επίσημα εργαστήρια

των χωρών μελών της Ευρωπαϊκής

Ένωσης.

Τι κάνουμε ως καταναλωτές;

Πριν αγοράσεις κάποιο προϊόν διάβασε

προσεκτικά τις ετικέτες με τα ψιλά

γράμματα

Ενημέρωσε τον ιδιοκτήτη καταστήματος

ή/και το Χημείο του κράτους

Διεκδίκησε τα δικαιώματά σου!

Τι να επιλέγουμε να τρώμε ως καταναλωτές;

• Φύλλο εργασίας 1. άσκηση 1, 2• Σχολιάστε την πιο πάνω φωτογραφία.