ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΟΥΜΕΡΙΟΥΣ ΣΤΟΝ ΜΕΓΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ 
3000 -323π.Χ.
Η Εμφνιση του Ανθρπου, Σουμριοι & Βαβυλνιοι  3,5 εκατ.-1750 π.Χ.
Η Εξλιξη του Ανθρπου (3,5 εκατ.-3100)
Η Ανθρπινη Φυλ (3,5 εκατ.-300.000)
Η Παλαιολιθικ Εποχ (300.000-7000)
Η  Νεολιθικ Εποχ (7000-3100)
Η Εμφνιση του Πολιτισμο στην Σουμερα (3100-2800)
Η Αρχαα Σουμερικ Περοδος (2800-2300)
Η Ακκαδικ Περοδος (2300-2200)
Η  Νεο-Σουμερικ Περοδος (2200-2000)
Επιστμη, Λογοτεχνα & Θρησκεα 
Το  Νο Βασλειο (1550-1070)
 
Οι "Λαο  της Θλασσας" και  οι  Φιλισταοι  
Οι  Αραμαοι  
Οι  Κριτς (1200-1020)
Το Βασλειο του Ισραλ (922-722/1)
Εξορα, Επιστροφ και  Καταστροφ (587-70)
Ιουδασμς: Η Θρησκεα των Ισραηλιτν& η Παλαι Διαθκη 
Συμπρασμα 
Οι  Κασστες στην Βαβυλνα (1570-1159)
Οι  Ασσριοι (1950-612)
Η Ασσυριακ Αυτοκρατορα (744-627)
Ο Πολιτισμς των Ασσυρων 
Τα Κρτη των Φρυγν, του Ουραρτο και  των Λυδν 
Μδοι  και  Πρσες (843-330)
Καμβσης Β' (530-522)
Δαρεος Α' (521-486)
Διοκηση του Περσικο Κρτους 
Ζωροαστρισμς: Η Περσικ Θρησκεα 
Γενικ Βιβλιογραφα 
Εμφνιση του Ανθρπου& Λθινη Εποχ 
300.000-3000 π.Χ.
Η Εμφνιση του Ανθρπου & η Λθινη Εποχ στην Ελλδα (300.000-3000)
Πριμη Χαλκοκρατα (3000-2000)
Πρωτοελλαδικ Φση (3000-1900)
Πρωτοκυκλαδικ Φση (3000-2000)
Ο Κυκλαδικς Πολιτισμς (1600-1100)
Ο Μυκηνακς Πολιτισμς (1600-1100)
Πριμη Μυκηνακ Εποχ (1600-1450)
Η Γραμμικ Β Γραφ 
Τα Αρχακ Κρτη 
Τα Πρτα Ελληνικ Κρτη (1100-800)
Κοινωνικοπολιτικς Εξελξεις & Κρτη (800-700)
Οικονομα, Κοινωνα & Πλεις (700-500)
 
Σπρτη 
Αθνα 
Σμος 
Ελληνικ Μυθολογα & Θρησκεα 
Η Γεωμετρικ Τχνη (1050-700)
500-454 π.Χ.
Η Ιωνικ Εξγερση (499-494)
Η Εκστρατεα των Δτη & Αρταφρνη (490)
Ανμεσα σε δο  νκες (490-480)
Η Εκστρατεα του Ξρξη (480-479)
Η Αρχ της Αθηνακς Ηγεμονας & ο Κμων (479-462)
Η Αθνα (479-462)
Η Σπρτη (479-462)
Πολεμικς Επιχειρσεις (460-445)
Το Αθηνακ Πολτευμα 
Αρχακ Τχνη & Αρχιτεκτονικ (700-480)
Η Αθηνακ Ηγεμονα & ο Πελοποννησιακς Πλεμος  454-404 π.Χ.
Η Αθηνακ Ηγεμονα και  ο Περικλς (454-431)
 
Η Μεγλη Ελλδα 
Των "Ηπειρωτν  θνη"
Ατια και  Αφορμς του Πολμου 
Τα Ατια 
Οι  Αφορμς 
 Νκες, ττες & η Ειρνη του  Νικα (424-421)
Πρσκαιρη Ειρνη & Εκστρατεα στην Σικελα (421-413)
Συμμαχα Αθηναων-Σπαρτιατν (421)
Η Εκστρατεα στην Σικελα (415-413)
Η Κατλυση της Αθηνακς Ηγεμονας (413-404)
Αποστασες & Συμμαχα Σπαρτιατν-Περσν (412)
Μεταβολ Αθηνακο Πολιτεματος (411)
Συμπρασμα 
Η Αθνα (404-400)
Η Ανταλκδειος  Βασλειος Ειρνη (388-386)
Το Τλος της Σπαρτιατικς Ηγεμονας (386-379)
Η Θβα και  η Β` Αθηνακ Συμμαχα (379-371)
Η Απελευθρωση της Θβας (379-378)
Η  δρυση της Β` Αθηνακς Συμμαχας (378/7-376)
Η νοδος Αθνας και  Θβας (376-371)
Η Μχη στα Λεκτρα (371)
Η Θηβακ Ηγεμονα (371-362)
Εναντον του Αλεξνδρου των Φερν (364-362)
Η Μχη της Μαντινεας (362)
Η Ειρνη του 362
 
Η Ελληνικ Θρησκεα και  οι  Θρησκευτικς Τελετς 
Το Αρχαο Ελληνικ Θατρο 
Η Αρχαα Ελληνικ Μουσικ 
Οι  Αρχαοι   λληνες Ιστορικο  
Ελληνικ Κλασικ Αρχιτεκτονικ 
Ελληνικ Κλασικ Γλυπτικ 
Ελληνικ Κλασικ Πολεοδομα 
Ελληνικ Κλασικ Ζωγραφικ 
Ελληνικ Κλασικ Αγγειογραφα 
Οι  Σοφιστς 
Ο Πλτων 
Ο Αριστοτλης 
Οι  λληνες υπ τον Φλιππο Β' της Μακεδονας  362-336 π.Χ.
Η νοδος των Μακεδνων (399-355 π.Χ.)
Οι  Αθηναοι (362-355 π.Χ.) και  Η  Να Πολιτικ του Ευβολου (355-346 π.Χ.)
Ο Φλιππος στην Θεσσαλα & η Αρχ του Γ' Ιερο Πολμου (355-349 π.Χ.)
Ο Ολυνθιακς Πλεμος (349-348 π.Χ.)
Αθηνακ Απογοτευση και  Ειρνη (348-346 π.Χ.)
Το Τλος του Γ' Ιερο Πολμου (346 π.Χ.)
Σχδια για μια Εκστρατεα στην Περσα (352-344 π.Χ.)
Αθηναοι & Φλιππος: Περηφνια και  Προκατληψη (344-338 π.Χ.)
Η Μεγλη  ττα: Χαιρνεια (338 π.Χ.)
Η Ειρνη του Δημδη (338/7 π.Χ.)
 
 νας Απρσμενος Φνος (336 π.Χ.)
Το Κρτος & ο Στρατς των Μακεδνων επ  Φιλππου Β'
Τα  πλα των Αρχαων Ελλνων 
Επιθετικ  πλα 
Αμυντικ  πλα 
Πολεμικ Τακτικ 
Πολεμικ Πλοα 
336-323 π.Χ.
Ο  Νος "Ηγεμν" της Συμμαχας (336 π.Χ.)
Η Υποταγ Θρακν, Τρυβαλλν και  Ιλλυριν (335 π.Χ.)
Η Καταστροφ της Θβας (335 π.Χ.)
Η Προετοιμασα της Εκστρατεας στην Ασα 
Η Μχη στον Γρανικ (334 π.Χ.)
Η Απελευθρωση των Πλεων της Μικρς Ασας 
Ο Γρδιος Δεσμς 
Η Πολιορκα και  η Πτση της Τρου (332 π.Χ.)
Ο Αλξανδρος στην  αση της Σουα 
Πορεα προς την Μεσοποταμα 
Απ την Βαβυλνα στα Σοσα 
Στα Ανκτορα της Περσεπλεως 
Ο "Ηγεμν" γνεται "Μγας Βασιλες"
Κυνηγντας τον Βσσο (330-328 π.Χ.)
Οι  Ιπτμενοι  Στρατιτες στην Σογδιαν Πτρα 
Οι  Εκκαθαρσεις: Φιλτας, Κλετος, Καλλισθνης (330-327 π.Χ.)
Σκαρφαλνοντας στην ορνο Πτρα (327 π.Χ.)
 ττα του Πρου στον Υδσπη (326 π.Χ.)
Απ τον  φαση μχρι  το Δλτα του Ινδο (326-325 π.Χ.)
Επιστροφ στην Βαβυλνα (325-323 π.Χ.)
Το Πρασμα στην Αιωνιτητα (323 π.Χ.)
H Αρχαα Ελλδα  υπ το Πρσμα της Ιστορας 
Γενικ Βιβλιογραφα 
3. Η Συνθκη Ειρνης Μεταξ Αιγυπτων & Χετταων (1270 π.Χ.)
4. Η Συνθκη του Σουππιλουλιομα με τον Αζρα (ΙΔ' αινας π.Χ.)
5. Η Δισπαση του Ενωμνου Βασιλεου των Ισραηλιτν (922 π.Χ.)
6. Εκστρατεες των Ασσυρων Βασιλων (Θ'-Ζ' αινας π.Χ.)
7. Ο  Ναβουχοδονσορ Πολιορκε  την Ιερουσαλμ (587 π.Χ.)
8. Ο Βασιλις Κρος Καταλαμβνει  την Βαβυλνα (539 π.Χ.)
9. Επιγραφ του Βασιλι Δαρεου (513 π.Χ.)
10. Ξρξης ο Μγας Βασιλες (Ε' αινας π.Χ.)
11. Πινακδες Γραμμικς Β Γραφς (1200 π.Χ.)
12. Ο Πρτος Πλρης Γραπτς Ελληνικς  Νμος και  η Πλις (Ζ' αινας)
13. Οι  Μεταρρυθμσεις του Σλωνος (594/3 π.Χ.)
14. Η Μχη του Μαραθνα (490 π.Χ)
15. Το Ψφισμα του Θεμιστοκλ (480 π.Χ.)
16. Η  ττα των Περσν στην Σαλαμνα (480 π.Χ.)
17. Η Ασπδα απ την Τανγρα (457 π.Χ.)
18. Σγκριση Συμμαχικο Φρου 442, 432 & 425 π.Χ.
19. Η Ειρνη του  Νικα (421 π.Χ.)
20. Η Συμμαχα Αθηναων-Σπαρτιατν (421 π.Χ.)
21. Ψφισμα για τους Ελευθερωτς απ τους Τρικοντα Τυρννους (401/0 π.Χ.)
22. Συμμαχα Βοιωτν και  Αθηναων (395 π.Χ.)
23. Συμμαχα Αθηναων και  Χων (384 π.Χ.)
24. Καταστατικς Χρτης της Β’ Αθηνακς Συμμαχας (378/7 π.Χ.)
25. Η Μχη της Μαντινεας: Η Επθεση (362 π.Χ.)
26. Οι  Μακεδνες χουν καταλβει  την Αμφπολη (375/6 π.Χ.)
27. Συμμαχα Φιλππου Β' και  Χαλκιδων (356 π.Χ.)
28. Οι  Αθηναοι  Προσπαθον  να Ηγεμονεσουν (357/6 π.Χ.)
29. Επιστολ Φιλππου Β' προς Αθηναους (340 π.Χ.)
30. Ειρνη Φιλππου Β' με τους λλους  λληνες (338 π.Χ.)
31. Ο Αλξανδρος και  οι  Πολτες της Πρινης (334 π.Χ.)
 
5. Βασιλες των Χετταων 
7. Ηγεμνες της Βαβυλνας 
8. Βασιλες της Ασσυρας 
10. Μδοι  Ηγεμνες 
11. Πρσες Βασιλες 
13. Χρονολογικς Πνακας Ελληνικς Χαλκοκρατας 
14. Διλεκτοι  Ελληνικς Γλσσας 
20. Το Αθηνακ Πολτευμα (τλος Ε’ αινα π.Χ.)
21. Ο Πελοποννησιακς Πλεμος (περοδος 433-421 π.Χ.)
22. Μακεδνες Βασιλες 
25. Χρονολογικς Πνακας 404-362 π.Χ.
26. Το Αρχαο Αττικ Ημερολγιο 
27. Τα  ργα του Πλτωνα και  η Θεματολογα τους 
28. Τα  ργα του Αριστοτλη 
29. Τα  ργα του Ιπποκρτη  
30. Η νοδος του Φιλππου Β' στον Θρνο της Μακεδονας 
31. Χρονολογικς Πνακας 359-336 π.Χ.
32. Ο Στρατς του Αλεξνδρου (νοιξη 334 π.Χ.)
 
 
Ευχαριστες 
Το βιβλο αυτ οφελει  πρα πολλ σε ανθρπους που ποτ δεν φαντσθηκαν οι  
διοι  τι  κποτε θα συνβαλαν στην συγγραφ του. Εκενοι  που με συντρφευσαν, κυ-
ριολεκτικ   νοερ, στην μακροχρνια πανεπιστημιακ μου εκπαδευση και  ακαδημακ 
διδασκαλα αλλ και  καθ’ λη την διρκεια συγγραφς του βιβλου, αξζει   να αναφερ-
θον ονομαστικ.
Κατ’ αρχς ευχαριστ τους πρτους μου δασκλους κυρους Στ. Βαγεν, Ε. Ιεσ-
σα , Δρ. Α. Κορακδη και  Α. Κροκκιο. Επσης ευχαριστ θερμ τους Καθηγητς και  
Καθηγτριες Dr. L. S. Kaplan, Dr. C.V. Graves, Dr. H. Schwartz, Dr. G. E. Wilson, Dr. J.
R. Carpenter, Dr. K. R. Calkins, Dr. T. S. Korllos, Dr. H. N. Whitney, Μαρα Στλου, Δρ.
 Ν. Βντσολο, Δρ. Ε. Σαπορτη, Δρ. Ε. Καραγιννη, και   ιδιαιτρως  τους Dr. V. S.
Papacosma, Dr N. Power, Dr. W. McGrew και  Δρ. Ε. Στρντζαλη. Θα θελα ακμη  να 
εκφρσω την ευγνωμοσνη μου προς τον εκλιπντα Μ. Ανδρνικο, ανασκαφα της Βερ-
γνας, και   τις ευχαριστες μου στους Σπ. Ιακωβδη, ανασκαφα  των Μυκηνν, Δ. Πα-
 ντερμαλ, ανασκαφα στο Αρχαο Δον, Χρ.  Ντομα, ανασκαφα της Θρας, καθς και  
στις Αρχαιολγους Ι. Καρτσου (Διευθ. Μουσεου Ηρακλεου), Α. Μουστκα και  Δρ  Ν.
Μαριντου (κρη  του Καθηγητ  και   πρτου ανασκαφα  της Θρας Σπ. Μαριντου).
Οφελω επσης  να ευχαριστσω και  τους δο συναδλφους Καθηγητς που διβασαν το 
μεγαλτερο μρος μια πρτης μορφς του βιβλου και  καναν τις παρατηρσεις τους. Ως 
εναι  φυσικ, λα τα λθη που σως  να  υπρχουν στο ργο βαρνουν αποκλειστικ και  
μνο τον συγγραφα.
 Η   Αρχαα  Ελλδα και οι  Ανατολικο   Λαο  δεν θα εχε γραφε  αν δεν εχε εμπνευ-
σθε  απ τα εξς βιβλα και  το ργο των  Ιστορικν: The Rise of the West  του William
McNeil,  Ancient Iraq  του George Roux,  A History of Greece, των J. B. Bury & R.
Meiggs, Griechische Geschichte του Herman Bengtson, A History of Greece του N. G. L.
Hammond, A History of the Ancient World  του Chester G. Starr και   Apologie pour l’ His-
toire ou Métier d’ Historien του Marc Bloch.
Θα ταν παρλειψ μου εν δεν ανφερα την σημαντικ βοθεια που προσφ-
ρουν οι  συνδελφοι  επιστμονες απ λον τον κσμο που συμμετχουν στο Διαδκτυο 
(Internet) και  εκφρζουν τις απψεις τους στις ηλεκτρονικς συζητσεις (mailing lists),
που πληροφορον για ,τι   νο συμβανει  στον κλδο της Ιστορας και  τους παρεμφερες 
τομες  που κνουν τον μγα κπο  να καταγρψουν σε ηλεκτρονικ μορφ (WWW, ftp,
gopher sites) κεμενα, πηγς, εικνες, χρτες κλπ. Απ το 1995 χρησιμοποησα κατ κ-
ρον το Διαδκτυο ετε για  να δοκιμσω ιδες μου, ζητντας την γνμη συναδλφων, ετε 
για  να αντλσω πληροφορες και  πηγς που δεν εναι  προσιτς αλλο, ετε για  να διεξα-
γγω  βιβλιογραφικ  ρευνα  στις  μεγαλτερες  βιβλιοθκες  του  κσμου. Η  τεχνολογα 
δνει  φτερ στον σημεριν Ιστορικ και  μπορε   να κνει  το ργο του, πολ εκολα, σο 
το δυνατν πιο πλρες. Η συγγραφ της Ιστορας μου συμπληρθηκε, κατ να μρος,
βιβλιογραφικ με την συνδρομ της κυρας Μ. Στεργου, Επτιμης Διευθντριας και  Κο-
σμτορος της Βιβλιοθκης του Deree College και  συνεπς οφελω  να ευχαριστσω την 
δια και  λο  το  υπλοιπο προσωπικ  για  την απραντη προθυμα  τους  να προσφρουν 
κθε δυνατ βοθεια.
Κθε μρος αυτο  του βιβλου  δοκιμσθηκε πρτα στην αθουσα διδασκαλας 
και  μετ μεταφρθηκε στο  χαρτ . Ευχαριστ λοιπν λους  τους φοιτητς μου διτι  οι  
ερωτσεις, οι  παρατηρσεις, οι  εργασες τους (papers) με βαλαν πολλς φορς σε σκ-
ψεις, μου δειξαν  νους δρμους προβληματισμο και  με ανγκασαν  να ξανασκεφθ τι  
πρεπε  να περιλβω ως σημαντικ στην Ιστορα μου και  πς  να το διατυπσω. Η Ιστο-
 
  Η  τελικ πραγματοποηση  του βιβλου οφελεται  και  στους δικος μου ανθρ-
πους, που πστεψαν σε μνα και  με  υποστριξαν σε διφορες φσεις της ακαδημακς 
ζως μου αλλ και  κατ την διρκεια της συγγραφς του ργου. Ευχαριστ ιδιαιτρως 
τους γονες μου Χρυσνθη και   Ιωννη Λοζο, τον αδελφ μου Κωνσταντνο Λοζο, τα 
πεθερικ μου Βασιλικ και  Γιργο Καζκο, την κουνιδα μου Μαρη Καζκου και  την 
σζυγ μου Δμητρα, που αναγκσθηκαν  να ζσουν παρα με την Ιστορα μου.  Η   Αρ-
 χαα  Ελλδα και οι  Ανατολικο   Λαο (3000-323 π . Χ .) ρχισε  να σχεδιζεται  ταν γενν-
θηκε ο γιος μου  αν, τον  Νομβριο του 1992, και  ρχισε  να γρφεται  πριν εκενος κλεσει  
τους ξι  μνες. Το ργο αυτ του ανκει  ως παρακαταθκη για το δικ του μλλον.
Δημτρης Ι. Λοζος 
ΠΡΟΟΙΜΙΟ 
 Η   Αρχαα  Ελλδα  και  οι  Ανατολικο   Λαο  (3000-323 π . Χ .) σχεδισθηκε  για  να 
χρησιμοποιηθε  ως γενικ εγχειρδιο στην διδασκαλα και  στην μελτη της Αρχαας Ελ -
ληνικς Ιστορας. Στο βιβλο αυτ εξετζουμε συνοπτικ την ανθρπινη, και  ιδως Ελ -
ληνικ, Προστορα, διηγομαστε την ιστορα των Ανατολικν Λαν και  αφηγομαστε 
τα κυριτερα ιστορικ γεγοντα απ την δρυση των Αρχακν Ελληνικν Κρατν μχρι  
τον θνατο του Αλεξνδρου Γ' της Μακεδονας. Προσπαθομε ακμη  να αναλσουμε,
τηρουμνων των αναλογιν και  της εκτσεως του ργου, τα σημαντικτερα ιστορικ ζη-
τματα σε κθε περοδο.  Η   Αρχαα  Ελλδα και οι  Ανατολικο   Λαο  (3000-323 π . Χ .) ε-
μπνεσθηκε απ την διδασκαλα μαθημτων για την Ιστορα του Δυτικο Πολιτισμο σε 
Αμερικανικ Πανεπιστμιο και   υπαγορεθηκε απ  το  γεγονς τι  δεν χει  γραφε  απ 
 λληνα Ιστορικ παρμοιο εγχειρδιο, που  να βασζεται  στην σγχρονη διεθν ιστορικ 
φιλολογα. Φιλοδοξα μας εναι  το βιβλο αυτ  να αποτελσει  σημεο αναφορς στην δι -
δασκαλα της Αρχαας Ελληνικς Ιστορας αλλ και  εφαλτριο για την περαιτρω μελτη 
των ιστορικν θεμτων που πραγματεεται , απ  νετερους  λληνες Ιστορικος. Ασφα-
λς, δεν θεωρομε την παροσα σνθεση παρ μια δοκιμ στην συγγραφ μιας Ιστορας 
της Αρχαας Ελλδας και  των Ανατολικν Λαν.
Το Αναγνωστικ Κοιν& η Φιλοσοφα του  ργου 
Η αφγησ μας απευθνεται   στους φοιτητς, στον μελετητ  και   ερευνητ  της 
Ιστορας και  των συναφν Ανθρωπιστικν Επιστημν που χρειζεται  να γενικ εγχει -
ρδιο, αλλ και  στο ευρ κοιν που ενδιαφρεται  για την Αρχαα Ελληνικ Ιστορα. Α-
κριβς επειδ σκοπς της παροσης συγγραφς δεν  υπρξε η απολτως αναλυτικ και  
σε βθος εξταση των διαφρων απψεων των Ιστορικν  των προβλημτων που  υφ -
στανται  στην ανλυση των Ιστορικν Πηγν, ακολουθθηκε η μση οδς, δηλαδ η πα-
ρθεση της επικρατστερης γνμης. Ο αναγνστης θα βρει , ευελπιστ, μια ισορροπημ-
 νη ιστορικ αφγηση, η οποα ακολουθε  την πιο διαδεδομνη ποψη ταν πρκειται  για 
σημεα που οι  Ιστορικο  διαφωνον   υπρχει  δισταση πληροφοριν στις πηγς. Στα 
σημαντικτερα  απ αυτ  τα σημεα, παρατθενται  στις σημεισεις κθε  κεφαλαου οι  
διαφορετικς απψεις  τα προβλματα.
Παρ’ λο τον κατ βσει  αφηγηματικ χαρακτρα του ργου, μια ττοια συγγρα-
φ δεν πρεπε  να εναι  μια ξερ, αποσπασματικ παρθεση γεγοντων αλλ φειλε  να 
περιχει  και  την φιλοσοφα μου για την Ιστορα. Θεωρ την Ιστορα ως μια συνχεια και  
 
 2
βαση απ τον ναν κκλο στον λλον  απ την μια ιστορικ εποχ στην επμενη. Επο-
μνως, η παροσα Ιστορα αποτελεται απ συνχειες και  ασυνχειες πολιτικν, οικονο-
μικν και  πολιτισμικν κκλων  εξελξεων, που συνθως εναι  επλληλοι . Οι  Αρχαοι  
Ανατολικο  Λαο  και  η Αρχαα Ελλδα αποτελον οπωσδποτε τους δο μεγλους κ-
κλους που εξετζονται  σ’ αυτ το βιβλο εν κθε κεφλαιο,  υποκεφλαιο και   υποεν-
τητα θεωρονται  ως νας  νος μικρτερος κκλος της Ιστορας. Φυσικ, οι  κκλοι  αυτο  
δεν εναι   τελεως ανεξρτητοι  αλλ λειτουργον ως συγκοινωνοντα δοχεα και  χουν 
επιλεγε  εκ  προθσεως για  να δεξουν τις συνχειες και  τις ασυνχειες του Ιστορικο γ -
γνεσθαι .
Η μελτη και  η συγγραφ της Ιστορας δεν εναι  καθλου εκολη  υπθεση. Αντι -
θτως, εναι  να απ τα πιο δσκολα επιστημονικ και  φιλολογικ εγχειρματα και  εξ 
αιτας αυτο του γεγοντος πολ λγα ργα Γενικς  Ιστορας εναι  αξιλογα σε παγκ-
σμιο  εππεδο. Ο  Ιστορικς πρπει   να συνδυσει   την λογοτεχνικ  γλαφυρτητα με  την 
επιστημονικ ρευνα τσι  στε  να περιγρψει  με σαφνεια τα  ιστορικ γεγοντα αλλ 
και   να τα αναλσει  με επιστημονικ τρπο, βασιζμενος στις πηγς και  στην ερμηνεα 
τους, και  μακρι απ εθνικς, πολιτικς, θρησκευτικς και  κοινωνικς ιδες και  προκατα-
λψεις.
Πρπει  λοιπν  να θυμται  ο αναγνστης τι , κτω απ κθε πρταση που διαβ-
ζει  στην παροσα Ιστορα,  υπρχουν μελτες και  ρευνες πληθρας Ιστορικν, Αρχαιο-
λγων και  λλων επιστημνων που συνθως διαφωνον σε ουσιδη  επουσιδη ζητ-
ματα. Η παροσα συγγραφ ακροβατε  πνω στο  τεντωμνο σχοιν   των διαφορετικν 
απψεων των Ιστορικν  των αλληλοσυγκρουμενων πληροφοριν απ τις πηγς, προ-
σπαθντας  να ακολουθσει  εκενη την ποψη που φανεται  στον συγγραφα η πιο πει -
στικ. Δεν πρπει  λοιπν  να εκλαμβνονται  οι  απψεις και  οι  επιλογς μου ως τελικς 
και  μοναδικ αληθινς αλλ ως προσωπικς. λλωστε, δεν πιστεω τι   υπρχει  αντικει -
μενικ Ιστορα αλλ γλαφυρ και  επιστημονικ Ιστορα, ο συνδυασμς των οποων κνει  
την συγγραφ  να αντχει  στον χρνο.
Η μελτη και  η συγγραφ της Ιστορας μπορον, κατ την γνμη μου,  να συνο-
ψισθον στο σχμα μιας πυραμδας χωρισμνης σε ξι  παρλληλες ζνες απ την βση 
μχρι  την κορυφ. Στην πρτη ζνη, στην βση της πυραμδας, κατατσσονται  οι  ειδι -
κς μελτες πνω σε συγκεκριμνα ζητματα, πως π.χ . "Η χρυσ μσκα απ τις Μυκ-
 νες". Τα συμπερσματα ττοιων μελετν γνονται  συνθως γνωστ μνο σε περιορισμ-
 νο αριθμ ειδικν επιστημνων. Το διο συμβανει  και  με την δετερη ζνη, που μπο-
ρομε  να τοποθετσουμε ευρτερες μελτες αλλ πλι  απευθυνμενες σε ειδικος. Συ-
 νθως περιλαμβνουν τα συμπερσματα πολλν μελετν της πρτης ζνης, πως π.χ .
"Η Ακρπολη των Μυκηνν". Στην τρτη ζνη κατατσσονται  συνψεις γνωστικν α-
 ντικειμνων που απευθνονται  σε ειδικος αλλ και  σε συγκεκριμνο μορφωμνο κοιν,
πως  π.χ . "Ο  Μυκηνακς  Πολιτισμς", και   συνοψζουν  συμπερσματα  απ  λες  τις 
προηγομενες ζνες. Στην τταρτη και  πμπτη ζνη κατατσσονται  συγγραφς γενικο 
χαρακτρα που απευθνονται  λιγτερο σε ειδικος και  περισστερο στο ευρτερο μορ-
φωμνο κοιν  στους φοιτητς, πως π.χ . "Ιστορα της Ελληνικς Χαλκοκρατας, 3000-
1100 π.Χ." και  "Ιστορα  του Προκλασικο Ελληνισμο, 2000-500 π.Χ.". Στην κορυφ 
της πυραμδας, στην τελευταα ζνη, βρσκονται  ργα γενικο περιεχομνου που συνο-
ψζουν τα συμπερσματα των μελετν απ λες τις προηγομενες ζνες. Σε αυτν την 
τελευταα κατηγορα κατατσσεται  και  η παροσα Ιστορα.
ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ& ΣΥΓ&Gamm