Μαρία Φραγγεδάκη - ekdd.gr...

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Πολιτιστική Διαχείριση στο Χώρο των Μουσείων

και η Συμβολή των Δήμων

Η Περίπτωση της «Τεχνόπολις» του Δήμου Αθηναίων

Μαρία Φραγγεδάκη

Επιβλέπων: Δρ Ιωάννης Ιωαννίδης

Γ’ Εκπαιδευτική Σειρά

ΑΘΗΝΑ 2010

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΩΝ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ «ΤΕΧΝΟΠΟΛΙΣ» ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ

2

ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΦΡΑΓΓΕΔΑΚΗ ΜΑΡΙΑ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ ................................ ................................ ........................ 6

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ................................ ................................ ................................ .............................. 7

ABSTRACT ................................ ................................ ................................ .............................. 8

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ................................ ................................ ................................ ............................... 9

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ :ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΣΑΦΗΝΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ

ΥΠΟΒΑΘΡΟ ................................ ................................ ................................ ........................... 12

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: ΌΨΕΙΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ................................ ................................ ... 12

1.1 Εννοιολογικό Περιεχόμενο του Πολιτισμού και της Κουλτούρας ....................... 12

1.2 Πολιτιστικά Αγαθά ................................ ................................ ................................ ... 15

1.3 Πολιτιστική Πολιτική ................................ ................................ .............................. 17

1.3.1 Γενικά ................................ ................................ ................................ ..................... 17

1.3.2 Κρατικοί Φορείς Πολιτιστικής Πολιτικής ................................ ......................... 19

1.3.3 Πολιτιστική Πολιτική και Φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης ............................. 21

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ................................ ........... 24

2.1 Μουσείο: Εννοιοδοτήσεις και Νομοθετικό Πλαίσιο Διαχείρισης ........................ 24

2.2. Η Διαχείριση στο Εσωτερικό Περιβάλλον των Μουσείων ................................ .. 28

2.3. Η Οικονομική Συνιστώσα της Διαχείρισης ................................ .......................... 32

2.4. Σύγχρονες Τάσεις Διαχείρισης - Μάρκετινγκ μουσείων ................................ ...... 34

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ............................. 37

3.1. Ο Ρόλος της Πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης στην Πολιτιστική Ανάπτυξη ....... 37

3.2 Τα Μουσεία ως Μοχλός Τοπικής Ανάπτυξης ................................ ........................ 39

3.3 Μια Νέα Προσέγγιση: «Το Μουσείο Αστικής Συλλογικότητας» ........................ 42

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΤΗΣ «ΤΕΧΝΟΠΟΛΙΣ» ΤΟΥ

ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ. ................................ ................................ ................................ .......... 44

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: Ο ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ..................... 44

4.1. Οι Πολιτιστικές Δράσεις του Δήμου ................................ ................................ ...... 44

4.2. Ο Πολιτιστικός Οργανισμός του Δήμου Αθηναίων ................................ .............. 45


3


4.3. Τα μουσεία του Δήμου Αθηναίων ................................ ................................ .......... 46

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ «ΤΕΧΝΟΠΟΛΙΣ» ................................ ................. 48

5.1. Ιστορική Αναδρομή ................................ ................................ ................................ . 48

5.2 Θεσμικό Πλαίσιο Λειτουργίας ................................ ................................ ................ 50

5.3 Αποστολή και στόχοι της «Τεχνόπολις» ................................ ................................ . 52

5. 4 Οργανωτική διάρθρωση ................................ ................................ ......................... 54

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ «ΤΕΧΝΟΠΟΛΙΣ» ................................ ......... 57

6.1 Οι Χώροι και η Επιλογή των Εκδηλώσεων ................................ ........................... 57

6.1.1 Παρουσίαση των Χώρων ................................ ................................ ...................... 57

6.1.2 Παρουσίαση των Εκδηλώσεων ................................ ................................ ............ 64

6.1.3. Κριτήρια Επιλογής των Εκδηλώσεων ................................ ................................ 68

6.2 Στρατηγική Επικοινωνίας – Μάρκετινγκ ................................ .............................. 71

6.3 Οικονομική Διαχείριση ................................ ................................ ............................ 73

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 : ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ................................ ................................ .......................... 75

7.1 Αξιολόγηση Υπάρχουσας Κατάστασης ( SWOT Analysis) ................................ .. 75

7. 1.1 Εισαγωγικά ................................ ................................ ................................ ........... 75

7.1.2 Δυνατά και Αδύνατα Σημεία ................................ ................................ ................ 77

7.1.3. Ευκαιρίες και Απειλές ................................ ................................ .......................... 81

7.2. Διατύπωση Συμπερασμάτων. ................................ ................................ ................. 83

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ................................ ................................ ................................ .................... 88

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΚΑΤΟΨΗ ΤΗΣ «ΤΕΧΝΟΠΟΛΙΣ» ................................ ....................... 93

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΗΣ «ΤΕΧΝΟΠΟΛΙΣ»

................................ ................................ ................................ ................................ .................. 94


4


ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙΚΟΝΩΝ

Εικόνα 1. Η "Σφαίρα της Χιλιετίας" ................................ ................................ ........................ 49

Εικόνα 2. Η Αυλή ................................ ................................ ................................ ..................... 57

Εικόνα 3. Αίθουσα “Γιάννης Ρίτσος” - Αμφιθέατρο 9.84 ................................ ....................... 58

Εικόνα 4. Αίθουσα "Άγγελος Σικελιανός" ................................ ................................ ............... 59

Εικόνα 5. Αίθουσα "Τάκης Παπατσώνης" ................................ ................................ ............... 60

Εικόνα 6. Αίθουσα "Κωνσταντίνος Καβάφης" ................................ ................................ ........ 60

Εικόνα 7. Αίθουσα "Κωστής Παλαμάς" ................................ ................................ .................. 61

Εικόνα 8. Αίθουσα "Νίκος Γκάτσος" ................................ ................................ ....................... 62

Εικόνα 9. Σιδηρουργείο ................................ ................................ ................................ ............ 62

Εικόνα 10. "Τεχνοπωλήσεις" ................................ ................................ ................................ ... 63

Εικόνα 11. "Gaz a l'eau" ................................ ................................ ................................ ........... 63

Εικόνα 12. Η Αφίσα της Έκθεσης "Bodies” ................................ ................................ ............ 65

Εικόνα 13. Η Αφίσα του Διεθνούς Φεστιβάλ Κόμικς ................................ .............................. 66

Εικόνα 14. Η Αφίσα του Ευρωπαϊκού Φεστιβάλ Τζαζ ................................ ............................ 67

Εικόνα 15. Η Aφίσα του Athens Video Art Festival................................ ................................ 68

ΠΙΝΑΚΑΣ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

Διάγραμμα 1 Οργανωσιακή Δομή "Τεχνόπολις" ................................ ................................ ..... 55

Διάγραμμα 2 Κατανομή Προσωπικού "Τεχνόπολις" ................................ ............................... 56

Διάγραμμα 3: Κατανομή Εσόδων ................................ ................................ ............................ 73

Διάγραμμα 4: Κατανομή Εξόδων ................................ ................................ ............................. 74


5


Διάγραμμα 5: Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης «Τεχνόπολις» ................................ ......... 76


6


ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ

ΑΕ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΔΕΦΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΦΩΤΑΕΡΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

ΕΣΥΕ ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΚΔΚ ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΗΜΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ

ΚΕΔΚΕ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΔΗΜΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΜΜΕ ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ

Τ.Α. ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ

ΟΝΑ ΟΡΓΑΝΣΜΟΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΗΣ

ΟΤΑ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

ΠΟΔΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ


7


Περίληψη

Η άσκηση μιας πολιτικής στον τομέα του πολιτισμού πρέπει να συμπεριλαμβάνει απαραίτητα

την προστασία και ενίσχυση πολιτιστικών οργανώσεων όπως τα μουσεία. Τα τελευταία

αποτελούν στις μέρες μας όχι μόνο χώρους διατήρησης και έκθεσης πολιτιστικών αγαθών,

αλλά και χώρους παραγωγής πολιτισμού που συμβάλλουν στην πολιτιστική και όχι μόνο

ανάπτυξη της κοινωνίας. Αποτελεί λοιπόν αίτημα των τοπικών κοινωνιών η δημιουργία και

λειτουργία μουσείων στους κόλπους τους, αρμοδιότητα που ανήκει πλέον στην Τοπική

Αυτοδιοίκηση.

Στα πλαίσια αυτά πολλοί είναι οι Δήμοι που επιλέγουν να ιδρύσουν και να λειτουργήσουν

τοπικά μουσεία, ενισχύοντας έτσι την ποιότητα ζωής των δημοτών και συμβάλλοντας στην

κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική ανάπτυξη. Στο πρίσμα αυτό εξετάζεται η περίπτωση

του Δήμου Αθηναίου στην αρμοδιότητα του οποίου ανήκουν τοπικά μουσεία, τα οποία τα

διαχειρίζεται μέσω του «Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Αθηναίων», καθώς και το

βιομηχανικό μουσείο και πολιτιστικό χώρο διοργάνωσης εκδηλώσεων «Τεχνόπολις», τον

οποίο διαχειρίζεται μέσα από την «Τεχνόπολις Ανώνυμη Εταιρεία Προστασίας και Ανάδειξης

Βιομηχανικού – Αρχαιολογικού Πάρκου – Γκάζι»», η περίπτωση της οποίας μελετάται στην

παρούσα εργασία.

Πιο συγκεκριμένα διερευνώνται και αναλύονται:

Η συμβολή του Δήμου Αθηναίων στην διαχείριση των πολιτιστικών πόρων της

«Τεχνόπολις», ούτως ώστε να υλοποιούνται καλύτερα οι διάφορες λειτουργίες της.

Η συμβολή της «Τεχνόπολις» στην πολιτιστική, οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη

της τοπικής κοινωνίας και στην βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της.

Λέξεις Κλειδιά

Πολιτιστική Διαχείριση, Μουσεία, Τοπική Ανάπτυξη, Δήμοι, «Τεχνόπολις» Δήμου

Αθηναίων, Αναπτυξιακή λειτουργία


8


Abstract

A cultural policy definitely involves the protection and support of cultural organizations such

as museums. Museums are not simply places to home and exhibit items of cultural interest,

but cultural centers that play an important developmental role in a city. The operation of

museums is therefore a modern demand of local societies, the responsibility for which often

lies with Local Governments.

In this perspective, several municipalities choose to open and manage local museums, thus

boosting the quality of life in their premises and contributing to social, cultural and financial

development. This paper focuses on the case of the Municipality of Athens, which has

authority over local municipal museums and manages them through its Cultural Organization-

“City of Athens Cultural Organization”. Our special focus is on “Technopolis”, an industrial

museum as well as a multipurpose cultural space that organizes cultural and technological

exhibitions and events, which is run by the municipal Company “Technopolis - Municipal

Enterprise for the Protection and Promotion of the Athens Gazi Industrial Archaeological

Park” Ltd.

The study and analysis focuses more specifically on the following:

How the municipality of Athens contributes to the management of “Technopolis”

and its resources

How “Technopolis” contributes to the cultural, economic and social development

of local society and the improvement of its citizens’ quality of life.

Key words

Cultural management, Museums, Local Development, Municipalities, “Technopolis” Athens,

Municipal Museum, Developmental function


9


Εισαγωγή

Στις σύγχρονες κοινωνίες οι άνθρωποι αναπτύσσουν στον ελεύθερο χρόνο τους μια σειρά από

ποικίλες ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Οι πολιτιστικοί πόροι δύνανται να αποτελέσουν πηγή

αυτών των δραστηριοτήτων, δεδομένου του ανεκτίμητου εκπαιδευτικού και ψυχαγωγικού

τους χαρακτήρα. Αρχαιολογικοί χώροι, μουσεία, θέατρα, αίθουσες κινηματογράφου, και

άλλοι χώροι προβολής και παραγωγής Πολιτισμού στέκονται ανταγωνιστές στην προσπάθεια

τους να προσελκύσουν και να διατηρήσουν το κοινό τους. Για το λόγο αυτό εφαρμόζουν

στρατηγικές διαχείρισης των λειτουργιών τους και τεχνικές επικοινωνίας ώστε να επιτύχουν

αυτόν τον στόχο.

Πέρα όμως από την εκπαιδευτική τους αξία η οποία αποτελεί μοχλό της πολιτιστικής

ανάπτυξης του τόπου, χώροι όπως τα μουσεία δύνανται να συμβάλλουν αποφασιστικά στην

οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής τους. Για μια πόλη λοιπόν η ίδρυση και

λειτουργία ενός μουσείου συμβάλλει τα μέγιστα τόσο στην βελτίωση της ποιότητας ζωής όσο

και στην οικονομική της μεγέθυνση και ανάπτυξη. Επομένως οι Δήμοι που στοχεύουν στην

περαιτέρω ανάπτυξη του χώρου της ευθύνης τους κρίνουν σκόπιμη την ίδρυση και διαχείριση

τέτοιων πολιτιστικών οργανισμών.

Στο πλαίσιο αυτό η παρούσα μελέτη εξετάζει την συμβολή του Δήμου Αθηναίων στην

διαχείριση των πολιτιστικών του οργανισμών και συγκεκριμένα των μουσείων μέσα από τη

μελέτη περίπτωσης της «Τεχνόπολις». Σκοπός της μελέτης είναι η πολιτιστική διαχείριση

αυτού του μοναδικού βιομηχανικού μουσείου μέσω της σύστασης Ανώνυμης Εταιρείας του

Δήμου Αθηναίων. Ως ειδικότεροι στόχοι εξετάζονται η προσέλκυση των επισκεπτών, η

στρατηγική επικοινωνίας, καθώς και η διαχείριση του πολιτιστικού προϊόντος από την

«Τεχνόπολις» του Δήμου Αθηναίων και η συνεισφορά της στην πολιτιστική, οικονομική και

κοινωνική ανάπτυξη της πόλης.

Η μεθοδολογική προσέγγιση της παρούσας προσπάθειας περιλαμβάνει την μελέτη της

σχετικής βιβλιογραφίας καθώς και διαδικτυακή έρευνα για την υποστήριξη του πρώτου

μέρους της. Το δεύτερο μέρος, αυτό της μελέτης περίπτωσης, περιλαμβάνει, εκτός από το

σχετικό θεωρητικό υπόβαθρο, την διατύπωση της υπόθεσης εργασίας. Αυτή αφορά στην

αποτελεσματική συμβολή του Δήμου Αθηναίων μέσω της σύστασης Ανώνυμης Εταιρείας,


10


στην διαχείριση της «Τεχνόπολις» καθώς και στην συμβολή της τελευταίας στην πολιτιστική,

οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη του Δήμου. Τα στοιχεία που παραθέτονται για την

τεκμηρίωση της υπόθεσης εργασίας, προέρχονται από την διενέργεια προσωπικής

συνέντευξης με πρόσωπα - κλειδιά της «Τεχνόπολις Α.Ε.» που θεωρείται ότι μπορούν να

προσφέρουν μια συγκροτημένη άποψη για την υφιστάμενη κατάσταση και τις προοπτικές του

πολιτιστικού αυτού οργανισμού. Επιπλέον, στοιχεία συλλέχθηκαν από την πραγματοποίηση

επιτόπιας παρατήρησης με σκοπό να γίνει αντιληπτή η καθημερινή λειτουργία του

οργανισμού και να επισημανθούν τυχόν ελλείψεις και αδυναμίες που σχετίζονται με αυτήν. Η

παρουσίαση των συμπερασμάτων γίνεται με τη βοήθεια του εργαλείου της SWOT analysis.

Τέλος, διατυπώνονται προτάσεις για την περαιτέρω πολιτιστική και αναπτυξιακή συμβολή

της «Τεχνόπολις» στην πόλη της Αθήνας.

Πιο συγκεκριμένα, η παρούσα εργασία διαρθρώνεται σε εφτά (7) κεφάλαια:

Το πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται στις εννοιολογικές προσεγγίσεις για τον πολιτισμό

και τα πολιτιστικά αγαθά, ενώ περιγράφει συνοπτικά την πολιτιστική πολιτική σε

εθνικό επίπεδο.

Το δεύτερο κεφάλαιο αναφέρεται στην διαχείριση πολιτιστικών οργανισμών και

συγκεκριμένα των μουσείων. Ειδικότερα, το κεφάλαιο αυτό άπτεται ζητημάτων που

αφορούν σε θέματα μάνατζμεντ, μάρκετινγκ και οικονομικής διαχείρισης των

οργανισμών αυτών.

Το τρίτο κεφάλαιο αφορά στην αναπτυξιακή διάσταση των μουσείων ειδικά για τις

τοπικές κοινωνίες και ο ρόλος που διαδραματίζει η πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση σε

αυτήν.

Στο τέταρτο κεφάλαιο περιγράφεται ο πολιτιστικός τομέας του Δήμου Αθηναίων ενώ

γίνεται παρουσίαση των μουσείων που ανήκουν σε αυτόν.

Το πέμπτο κεφάλαιο αποτελεί μια παρουσίαση της «Τεχνόπολις του Δήμου

Αθηναίων», τόσο στην ιστορική της εξέλιξη, όσο και στο σύγχρονο καθεστώς

λειτουργίας της.

Στο έκτο κεφάλαιο περιγράφονται αναλυτικά ζητήματα που άπτονται στην λειτουργία

της «Τεχνόπολις», όπως η διαχείριση των χώρων της και των εκδηλώσεων που


11


λαμβάνουν χώρα σε αυτήν, όσο και στην επικοινωνιακή πολιτική που ασκεί για την

προσέλκυση κοινού καθώς και στην διαχείριση των οικονομικών πόρων της.

Στο έβδομο κεφάλαιο γίνεται η ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης του οργανισμού

μέσω του εργαλείο της SWOT analysis. Τα στοιχεία προέκυψαν τόσο από την εφαρμογή

πρωτογενούς έρευνας με τη μέθοδο των προσωπικών συνεντεύξεων με τους υπεύθυνους

του οργανισμού, όσο και από την επιτόπια παρατήρηση καθώς και την σχετική

διαδικτυακή έρευνα. Επιπλέον, διατυπώνονται συμπεράσματα για την

αποτελεσματικότητα της λειτουργίας της, καθώς και προτάσεις για την ενίσχυση της

πολιτιστικής και αναπτυξιακής προσφοράς της στην τοπική κοινωνία.

Ευχαριστίες εκφράζονται στον επιβλέποντα Δρα Ιωάννη Ιωαννίδη, χωρίς την καθοριστική

συμβολή και καθοδήγηση του οποίου δεν θα ήταν δυνατή η ολοκλήρωση της παρούσας

εργασίας. Επιπλέον, ευχαριστίες εκφράζονται στα στελέχη της «Τεχνόπολις Α.Ε.», ιδιαιτέρως

στην κα Αλεξανδροπούλου, υπεύθυνη του Γραφείου Τύπου, για την πολύτιμη συνεργασία

τους και πρόθυμη συμβολή τους στην συλλογή του απαραίτητου υλικού για την τεκμηρίωση

του παρόντος έργου.


12


ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ :ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΣΑΦΗΝΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ

ΥΠΟΒΑΘΡΟ

Κεφάλαιο Πρώτο: Όψεις του Πολιτισμού

1.1 Εννοιολογικό Περιεχόμενο του Πολιτισμού και της Κουλτούρας

Καθώς η έννοια του πολιτισμού δεν έχει έναν κοινά αποδεκτό ορισμό η επιστημονική

κοινότητα του έχει κατά καιρούς προσδώσει διάφορες ερμηνείες. Γεγονός όμως, είναι ότι ο

πολιτισμός αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της ύπαρξης του ανθρώπου γιατί τείνει να

συμπεριλάβει στους κόλπους του ολόκληρο το παρελθόν, αλλά και το παρόν του

ανθρώπινου βίου στον πλανήτη μας, καθώς και ένας από τους σημαντικότερους, αν όχι ο

σημαντικότερος, παράγοντας εξέλιξης αλλά και ανάπτυξης των σύγχρονων κοινωνιών. Για

τον λόγο αυτό πολιτισμός και κοινωνική οργάνωση είναι δυο έννοιες αλληλένδετες

(Τάτσης,1999: 17).

Ο πολιτισμός προέρχεται ετυμολογικά από την λέξη πόλις, ενώ στην Αγγλική γλώσσα

αποδίδεται ως “civilization” και ως “culture” από το οποίο προκύπτει και η έννοια της

κουλτούρας η οποία κατά τον 16ο αιώνα άρχισε να χρησιμοποιείται ως συνώνυμη του

πολιτισμού.

Σύμφωνα με τον Williams η έννοια της κουλτούρας χρησιμοποιείται για να εκφράσει:

Την διανοητική και αισθητική εξέλιξη του ατόμου, ή μιας ομάδας, ή της κοινωνίας ως

σύνολο.

Ένα ευρύ φάσμα διανοητικών δραστηριοτήτων και των προϊόντων τους

(κινηματογράφος, θέατρο κλπ)

Έναν ολόκληρο τρόπο ζωής και τις διάφορες δραστηριότητες, απόψεις και έθιμα ενός

λαού, μιας ομάδας ή μιας κοινωνίας (Smith, 2006).

Κατά τον κλασσικό ορισμό του Tylor «κουλτούρα ή πολιτισμός είναι το σύνθετο σύνολο που

περιλαμβάνει τη γνώση, την πίστη, την τέχνη, το νόμο, τα ήθη και τα έθιμα και άλλες

δεξιότητες που απέκτησε ο άνθρωπος ως μέλος μιας κοινωνικής ομάδας» (Tylor, 1958:8).


13


Οι Kroeber και Kluckholm προέβησαν σε διαχωρισμό των ορισμών της κουλτούρας στις εξής

κατηγορίες:

Τους περιγραφικούς ορισμούς, δηλαδή εκείνους που τείνουν να βλέπουν την

κουλτούρα ως το σύνολο της κοινωνικής ζωής και συνάμα αναφέρονται στα διάφορα

πεδία που την απαρτίζουν.

Τους ιστορικούς ορισμούς, οι οποίοι αντιμετωπίζουν την κουλτούρα ως μια

κληρονομιά που περνά από γενιά σε γενιά.

Τους κανονιστικού περιεχομένου ορισμούς που την αντιλαμβάνονται ως τρόπο ζωής

που συμβάλλει στην διαμόρφωση μοντέλων συγκεκριμένης συμπεριφοράς και

δράσης.

Τους ψυχολογικούς ορισμούς, οι οποίοι τονίζουν τον ρόλο της κουλτούρας ως

μηχανισμός επίλυσης των προβλημάτων που επιτρέπει στον λαό να επικοινωνεί, να

μαθαίνει και να ικανοποιεί τις υλικές και συναισθηματικές του ανάγκες.

Τους δομικούς ορισμούς που αναφέρονται στην οργανωμένη σχέση των

απομονώσιμων πλευρών της κουλτούρας και τονίζουν το γεγονός ότι η ίδια αποτελεί

ένα είδος αφαίρεσης, πολύ διαφορετικής από μια συγκεκριμένη συμπεριφορ ά.

Και τέλος, τους γενετικούς ορισμούς, οι οποίοι εστιάζουν στους όρους δημιουργίας

και συνέχισης μιας κουλτούρας από την άποψη του τρόπου που κάτι υπάρχει ή

συνεχίζει να υπάρχει (Smith, 2006).

Σύμφωνα όμως, με τον ορισμό που οι Kroeber και Kluckholm δίνουν, «η κουλτούρα

συγκροτείται από σαφή και λανθάνοντα συμπεριφορικά πρότυπα, τα οποία αποκτώνται και

μεταβιβάζονται με σύμβολα, συνιστώντας ένα ξεχωριστό επίτευγμα των ανθρώπινων

ομάδων» (Τάτσης,1999:24).

Κατά τον ορισμό της UNESCO όπως αυτός υιοθετήθηκε παγκοσμίως στην 43η Διεθνή

Συνδιάσκεψη της UNESCO για την Παιδεία και τον Πολιτισμό στις 14 – 9 Σεπτεμβρίου 1992

στη Γενεύη «Πολιτισμός είναι ολόκληρο το πλέγμα των πνευματικών, υλικών, διανοητικών

και συναισθηματικών χαρακτηριστικών που διακρίνουν μια κοινωνία ή μια κοινωνική ομάδα

και αποτελούν τα στοιχεία της πολιτισμικής ταυτότητάς της. Σ’ αυτά περιλαμβάνονται τρόποι


14


ζωής, παραδόσεις, αντιλήψεις, τέχνες και γράμματα, καθώς και τα θεμελιώδη Δικαιώματα

του Ανθρώπου. Περιλαμβάνει τόσο τον επίσημο, όσο και τον λαϊκό πολιτισμό και δεν

περιορίζεται στην υπάρχουσα πολιτισμική κληρονομιά, αλλά εμπλουτίζεται συνεχώς από τη

Μνήμη και τη Δημιουργικότητα. Δεν είναι εσωστρεφής αλλά γονιμοποιείται από τις έξωθεν

πολιτισμικές αλληλεπιδράσεις. Ακόμα ο πολιτισμός συνδέεται με μια δυναμική σχέση με την

Παιδεία, μέσω της «ελευθερίας της έκφρασης», της ελευθερίας της συμμετοχής και της

ελεύθερης διακίνησης προσώπων, επιστημονικών γνώσεων και πολιτισμικών

δημιουργημάτων»(www.unesco.org, τελευταία επίσκεψη 25/04/2010)


15


1.2 Πολιτιστικά Αγαθά

Η πολιτιστική κληρονομιά περιλαμβάνει τα αγαθά εκείνα τα οποία αποτελούν τα

αποκτήματα της δράσης του ανθρώπου στο πέρασμα των χρόνων, δηλαδή τα πολιτιστικά

αγαθά. Σύμφωνα με το πρώτο άρθρο του Ν.3028/20021 ως πολιτιστικά αγαθά «νοούνται οι

μαρτυρίες της ύπαρξης και της ατομικής και συλλογικής δραστηριότητας του ανθρώπου» .

Σύμφωνα με τον Ν. 1114/81 τα πολιτιστικά αγαθά εξειδικεύονται στα εξής:

Τα κινητά και ακίνητα τα οποία έχουν μεγάλο πολιτιστικό ενδιαφέρον για την

πολιτιστική κληρονομιά των λαών, όπως τα μνημεία αρχιτεκτονικής, της τέχνης ή της

ιστορίας, εκκλησιαστικά ή κοσμικά, οι αρχαιολογικές τοποθεσίες, τα οικοδομικά

σύνολα που παρουσιάζουν ενδιαφέρον ιστορικό ή καλλιτεχνικό, τα έργα τέχνης, τα

χειρόγραφα, βιβλία και άλλα αντικείμενα καλλιτεχνικού, ιστορικού ή αρχαιολογικού

ενδιαφέροντος, όπως επίσης η επιστημονική συλλογή βιβλίων, αρχείων ή πιστών

αντιγράφων αγαθών

Τα οικοδομήματα των οποίων κύριος και πραγματικός σκοπός είναι η διαφύλαξη ή η

έκθεση των κινητών πολιτιστικών αγαθών που αναφέρονται παραπάνω, όπως τα

μουσεία, οι μεγάλες βιβλιοθήκες, οι χώροι φυλάξεως των αρχείων, όπως επίσης και τα

καταφύγια τα οποία προορίζονται να προστατεύουν σε περίπτωση ένοπλης σύρραξης

τα ανωτέρω κινητά πολιτιστικά αγαθά.

Τα κέντρα στα οποία περιέχεται σημαντικός αριθμός των ανωτέρω πολιτιστικών

αγαθών και τα οποία ονομάζονται ως «κέντρα περιέχοντα μνημεία» (Μπιτσάνη,

2004).

Τα πολιτιστικά αγαθά, όμως, μπορούν να οριστούν πιο γενικά και ως τα παράγωγα της

ανθρώπινης πολιτιστικής δημιουργίας και δραστηριότητας, τα οποία έχουν μεγάλη σημασία

για την πολιτιστική ζωή (Χριστοφιλόπουλος, 2002). Τα πολιτιστικά αγαθά διακρίνονται σε

υλικά και άυλα. Στα υλικά αγαθά συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων όλα τα αρχαιολογικά

ευρήματα, οι ιστορικοί τόποι, τα έργα τέχνης και τα γραπτά μνημεία. Στα άυλα ανήκουν

1 ΦΕΚ Α’ 159/28.6.2002 «Για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς»


16


εκτός των άλλων οι παραδόσεις, τα έθιμα, η γλώσσα, η μουσική και ο χορός (Κόνσολα,

1982).

Τα πολιτιστικά αγαθά χαίρουν προστασίας τόσο από την διεθνή, όσο και από την ελληνική

νομοθεσία. Για τον λόγο αυτό έχουν συναφθεί διεθνείς συμβάσεις για την προστασία των

πολιτιστικών αγαθών και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς, αρκετές από τις οποίες

έχουν ενσωματωθεί και στην ελληνική έννομη τάξη. Αυτό πηγάζει τόσο από την σημασία

που έχουν τα αγαθά αυτά για την διατήρηση της εθνικής μνήμης και ταυτότητας κάθε έθνους,

όσο και την ιδιότητα τους ως δημιούργημα και κτήμα της πανανθρώπινης κοινότητας.

Μια από τις σημαντικότερες διεθνείς συμβάσεις για την διεθνή προστασία των πολιτιστικών

αγαθών είναι η Σύμβαση των Παρισίων (1970), η οποία κυρώθηκε στη χώρα μας με τον

Ν.1103/1980. Σύμφωνα με τη σύμβαση αυτή πρέπει να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα

μέτρα για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών από την παράνομη εισαγωγή εξαγωγή και

μεταβίβαση της κυριότητας τους.

Εκτός από αυτή, εξίσου σημαντική είναι και η Σύμβαση των Παρισίων (1970), η οποία

κυρώθηκε στην χώρα μας με τον Ν. 1126/1981. Η σύμβαση αυτή στοχεύει στην προστασία

της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς που έχει εξαιρετική παγκόσμια αξία. Με τη

Σύμβαση αυτή η UNESCO συνδέει την πολιτιστική κληρονομιά με το φυσικό περιβάλλον,

αξιολογώντας και θέτοντας στο ίδιο ιεραρχικό επίπεδο τα μνημεία της φύσης με τα μνημεία

του ανθρώπινου πολιτισμού.


17


1.3 Πολιτιστική Πολιτική

1.3.1 Γενικά

Η σημασία της προστασίας, της διατήρησης και της ανάδειξης της πολιτιστικής

φυσιογνωμίας του κάθε κράτους αποτελεί προϋπόθεση για μια ισόρροπη και ολοκληρωμένη

ανάπτυξη. Για τον λόγο αυτό, το πολιτιστικό προϊόν χρήζει αξιοποίησης λόγω της σημασίας

του ως εργαλείο οικονομικής συνοχής. Ως εκ τούτου, το κράτος πρέπει να διασφαλίζει το

περιβάλλον μέσα στο οποίο μπορεί να αναπτυχθεί η πολιτιστική δημιουργία, τόσο θεσμικά

όσο και παρέχοντας τις απαραίτητες υποδομές, αλλά και να παρέχει τα ανάλογα κίνητρα για

τη διαφύλαξη, προώθηση και δημιουργία του πολιτιστικού προϊόντος.

Το πολιτιστικό προϊόν παράγεται από μια πληθώρα δράσεων οι οποίες ονομάζονται

πολιτιστικές, και οι οποίες αποτελούν ένα βασικό κομμάτι της καθημερινότητας των

ανθρώπων στις σύγχρονες κοινωνίες. Το κράτος διαμορφώνει το πλαίσιο εκείνο μέσα στο

οποίο οι πολιτιστικές δράσεις βρίσκουν όχι μόνο νομιμοποίηση αλλά και το απαραίτητο

έρεισμα για την υλοποίηση τους. Για το λόγο αυτό κάθε σύγχρονο κράτος αναπτύσσει

συγκεκριμένη πολιτιστική πολιτική, η οποία στοχεύει τόσο στην προστασία της πολιτιστικής

κληρονομιάς, όσο και στην προβολή του πολιτιστικού προϊόντος και στον σχεδιασμό και

υλοποίηση πολιτιστικών δραστηριοτήτων.

Η πολιτιστική πολιτική λοιπόν μπορεί να οριστεί ως « ένα σύστημα σκοπών, μέσων και

φορέων που συνδυάζονται σε ένα πρόγραμμα για να επιτευχθεί η ενίσχυση και η διάδοση του

πολιτιστικού φαινομένου μιας κοινότητας για μια δεδομένη χρονική περίοδο» (Κόνσολα,

2006: 28).

Ο ορισμός αυτός περιλαμβάνει πέντε βασικούς προσδιοριστικούς παράγοντες που

διαμορφώνουν το περιεχόμενο κάθε προγράμματος πολιτιστικής πολιτικής: τους σκοπούς που

εξυπηρετεί, τους φορείς που την κατευθύνουν, τα μέσα υλοποίησης του, τις δράσεις που το

εξειδικεύουν, τον γεωγραφικό χώρο στον οποίο λαμβάνει χώρα, καθώς και την χρονική

περίοδο στην οποία εκτείνεται.

Πιο συγκεκριμένα, ένα πρόγραμμα πολιτιστικής πολιτικής εξυπηρετεί κυρίως την

διατήρηση της εθνικής πολιτιστικής κληρονομιάς αλλά και άλλους σκοπούς, όπως την

συμβολή του πολιτισμού στην βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών καθώς και της

οικονομικής ανάπτυξης της χώρα μέσω την δημιουργίας πρόσθετων θέσεων εργασίας αλλά


18


και της προσέλκυσης τουριστών. Οι φορείς του προγράμματος δύναται να είναι τόσο

κρατικοί, σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο, όσο και ιδιωτικοί. Οι δράσεις στις οποίες

εξειδικεύεται ένα πρόγραμμα πολιτιστικής πολιτικής περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα.

Ενδεικτικά αναφέρονται: η προστασία των αρχαιολογικών χώρων, η δημιουργία χώρων

πολιτισμικής έκφρασης και δημιουργίας, οι εκδηλώσεις για την προβολή και προώθηση

πολιτιστικών δράσεων καθώς οικονομική ενίσχυση των φορέων πολιτιστικής δημιουργίας.

Τα προγράμματα μπορούν να αναπτύσσονται τόσο σε επίπεδο χώρας όσο και σε

περιφερειακό αλλά και τοπικό επίπεδο. Τα μέσα υλοποίησης τους δεν εξαντλούνται μόνο

στους οικονομικούς πόρους, αλλά συμπεριλαμβάνουν και τους ανθρώπινους, δηλαδή τους

ανθρώπους εκείνους που κατέχουν την απαραίτητη εξειδικευμένη γνώση για τον σχεδιασμό,

προγραμματισμό και υλοποίηση των πολιτιστικών δράσεων, με άλλα λόγια το ανθρώπινο

δυναμικό, το οποίο ασχολείται σε επαγγελματικό επίπεδο με τον πολιτιστικό τομέα. Τέλος, ο

χρονικός ορίζοντας ενός τέτοιου προγράμματος μπορεί να είναι μακροχρόνιος ή μέσο-

βραχυχρόνιος.


19


1.3.2 Κρατικοί Φορείς Πολιτιστικής Πολιτικής

Το Υπουργείο Πολιτισμού είναι ο κρατικός φορέας που είναι υπεύθυνος για την προστασία,

την διάσωση, την ανάδειξη και την προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς καθώς επίσης, και

την προώθηση και ανάπτυξη των τεχνών στην Ελλάδα. (www.culture.gr, τελευταία επίσκεψη

20/04/2010)

Η διάρθρωση και των οργανωτικών μονάδων του Υπουργείου Πολιτισμού περιλαμβάνει την

κεντρική υπηρεσία, τις περιφερειακές υπηρεσίες και τις ειδικές περιφερειακές υπηρεσίες.

Οι μονάδες τις κεντρικής υπηρεσίας είναι οργανωμένες σε παράλληλες βαθμίδες και

αποτελούνται από:

Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Γενική Διεύθυνση Αναστήλωσης Μουσείων και Τεχνικών Έργων

Γενική Διεύθυνση Σύγχρονου Πολιτισμού

Γενική Διεύθυνση Διοικητικής Υποστήριξης

Άλλες Υπηρεσίες

Σε ανάλογο διαχωρισμό στηρίζεται και η δομή των περιφερειακών υπηρεσιών, οι οποίες είναι

οι εξής:

Εφορείες Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (σύνολο 39)

Εφορείες Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (σύνολο 28)

Εφορείες Νεωτέρων Μνημείων (σύνολο 2)

Υπηρεσίες Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων (σύνολο 12)

Υπηρεσία Τεχνικών Έργων (σύνολο 1)


20


Τέλος, στις Ειδικές Περιφερειακές Υπηρεσίες περιλαμβάνονται το Αρχαιολογικό Μουσείο

Ηρακλείου, το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, το Μουσείο Ασιατικής Τέχνης, το

Νομισματικό Μουσείο, το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, το Μουσείο Βυζαντινού

Πολιτισμού Θεσσαλονίκης, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών και το Επιγραφικό

Μουσείο.


21


1.3.3 Πολιτιστική Πολιτική και Φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Σημαντικές ωστόσο αρμοδιότητες άσκησης πολιτιστικής πολιτικής κατέχουν και οι

Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, πρώτου βαθμού2. Στην προσπάθεια τους αυτή οι

ΟΤΑ ενθαρρύνονται τόσο από το νομοθετικό πλαίσιο, ιδίως μετά τη διεύρυνση των

αρμοδιοτήτων τους στον νέο Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων3 όσο και από την ίδια τη φύση

τους, όντας δηλαδή οι εκφραστές των αιτημάτων της τοπικής κοινωνίας. Πιο συγκεκριμένα,

στο άρθρο 75 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων4 κατοχυρώνεται η αρμοδιότητα των ΟΤΑ

να δημιουργούν πολιτιστικά και πνευματικά κέντρα, μουσεία, πινακοθήκες,

κινηματογράφους και θέατρα, φιλαρμονικές και σχολές διδασκαλίας μουσικής, σχολές χορού,

ζωγραφικής και γλυπτικής. Επιπλέον, ενθαρρύνεται η μελέτη και εφαρμογή πολιτιστικών

προγραμμάτων. Ακόμη, αποτελεί αρμοδιότητα των ΟΤΑ, μεταξύ άλλων, η προστασία των

μουσείων, καθώς και των αρχαιολογικών χώρων και των εγκαταστάσεων τους.

Όλες οι παραπάνω δράσεις μπορούν να χρηματοδοτούνται και να υποστηρίζονται με τη

σύναψη προγραμματικών συμβάσεων. Μάλιστα στο άρθρο 225 παρ. 5 του ΚΔΚ προβλέπεται

ότι, εφόσον τα προβλεπόμενα στην προγραμματική σύμβαση έργα, προγράμματα και

υπηρεσίες είναι πολιτιστικού χαρακτήρα - όπως η ανάδειξη, προστασία και συντήρηση

μνημείων, οι παρεμβάσεις σε διατηρητέα ή παραδοσιακά κτίρια και οικισμούς, η διάσωση

και διάδοση στοιχείων του πολιτισμού, η ανέγερση και λειτουργία χώρων πολιτισμικών

λειτουργιών, η υποστήριξη δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων που αφορούν την επιστήμη, τα

γράμματα και τις τέχνες - συμμετέχει, ως συμβαλλόμενος, το Υπουργείο Πολιτισμού. Η

προγραμματική σύμβαση καλείται «προγραμματική σύμβαση πολιτισμικής ανάπτυξης» και

το δυνάμενο να επιβληθεί, κατά τις σχετικές διατάξεις, τέλος ανταποδοτικού χαρακτήρα, για

2 Σύμφωνα με το Σύνταγμα, γενική αρμοδιότητα των Δήμων και Κοινοτήτων, οι οποίες συνιστούν τον πρώτο

βαθμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων (άρθρο 102 παρ.1).

3 Ο πολιτισμός είναι ένας από τους εφτά (7) τομείς αρμοδιοτήτων των ΟΤΑ πρώτου βαθμού, οι οποίες, με τον

νέο Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, συστηματοποιούνται και ενισχύονται.

4 Ν. 3463/2006 (ΦΕΚ Α’ 114/8.6.2006) «Κύρωση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων»


22


τη χρηματοδότηση έργων, εργασιών, προγραμμάτων και υπηρεσιών της προγραμματικής

σύμβασης, καλείται «Πολιτιστικό Τέλος».

Η διαμόρφωση και δρομολόγηση δράσεων παιδείας και πολιτισμού μπορεί επίσης σύμφωνα

με το άρθρο 252 παρ. 2 να αποτελεί αντικείμενο δραστηριότητας των κοινωφελών

δημοτικών επιχειρήσεων, έτσι ώστε, με την περαιτέρω «αποκέντρωση» της αρμοδιότητας

αυτής, να επιτυγχάνεται αποτελεσματικότερη και ουσιαστικότερη επικέντρωση στην

πολιτιστική ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών και να αναδεικνύονται και να αξιοποιούνται οι

πολιτιστικές ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής .

Η νομιμοποίηση αυτή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να ασκεί πολιτιστική πολιτικ ή αποτελεί

απόρροια μιας ευρύτερης τάσης έχει διαμορφωθεί διεθνώς να διασυνδέεται πλέον η ανάπτυξη

των πόλεων με τον πολιτισμό. Στα πλαίσια αυτά σύμφωνα με τη διακήρυξη που εξέδωσαν οι

εκπρόσωποι των Δήμων και των Κοινοτήτων της Ελλάδας (ΚΕΔΚΕ) στο τέλος του

συνεδρίου που έγινε στη Ζάκυνθο τον Απρίλιο του 2002, με θέμα «Πόλη και Πολιτισμός»

αναγνωρίζεται ότι «ο Πολιτισμός αποτελεί μια διάσταση που θα πρέπει να διαπερνά

συνολικά τις στρατηγικές ανάπτυξης, θέτοντας στο κέντρο ενδιαφέροντος τον άνθρωπο και

τη βελτίωση της καθημερινής ζωής στην πόλη… η Τ.Α … θα πρέπει να επισπεύσει τη

συζήτηση με όλους τους αρμόδιους φορείς, για την αισθητική και τη λειτουργικότητα των

πόλεων… θα πρέπει … να αναβαθμίσει την ποιότητα του έργου της στους τομείς της

πολιτιστικής Παιδείας και της καλλιτεχνικής δημιουργίας… θα πρέπει να επιδιωχθεί η

ευρύτερη δυνατή συμμετοχή του καλλιτεχνικού δυναμικού της χώρας στο σχεδιασμό και την

υλοποίηση των πολιτιστικών παρεμβάσεων της Τ.Α. …οι τοπικές αρχές οφείλουν να είναι

ευέλικτες και δεκτικές νέων ιδεών, ενθαρρύνοντας τη δημιουργικότητα, την ελεύθερη

έκφραση και τον πειραματισμό, που αποτελεί προϋπόθεση του πολιτιστικού πλουραλισμού…

η Τ.Α. οφείλει να λειτουργεί ως καταλύτης, ενθαρρύνοντας συνολικά την πολιτιστική

ανάπτυξη στο τοπικό επίπεδο, συνεργαζόμενη ή ενισχύοντας και άλλους πρωταγωνιστές της

πολιτιστικής δράσης.» (www.kedke.gr, τελευταία επίσκεψη 19/04/2010)

Επιπλέον, σύμφωνα και με την γενική τάση που υπάρχει στον ευρωπαϊκό χώρο μετά και την

κατοχύρωση του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας (1985), προωθείται η αρχή της

εγγύτητας που συνεπάγεται την δυνατότητα των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης να

αναλαμβάνουν πρωτοβουλία για κάθε θέμα που ανήκει στην αρμοδιότητα τους. Έτσι, καθώς,

οι τοπικές αρχές βρίσκονται πιο κοντά στον πολίτη και στην καθημερινότητά του και


23


γνωρίζουν τις ανάγκες του, μπορούν να συνεκτιμήσουν τις τοπικές ιδιομορφίες και να

συμβάλλουν αποτελεσματικά στην διαμόρφωση τοπικών πολιτιστικών πρωτοβουλιών, με

μακροχρόνιο ορίζοντα, με στόχο την ανάδειξη του τοπικού πολιτιστικού προϊόντος και τη

γενικότερη πολιτιστική άνθηση του τόπου. (Κλάδος, 1994)


24


Κεφάλαιο Δεύτερο: Πολιτιστική Διαχείριση Μουσείων

2.1 Μουσείο: Εννοιοδοτήσεις και Νομοθετικό Πλαίσιο Διαχείρισης

Η λέξη μουσείο προέρχεται ετυμολογικά από τις μούσες καθώς στην αρχαιότητα το μουσείον

ήταν το τέμενος των Μουσών. Η χρήση του όρου με τη σημερινή του έννοια καθιερώνεται

κατά τον 19ο αιώνα όπου το μουσείο αρχίζει να θεωρείται ο κατεξοχήν κατάλληλος χώρος

για τη φύλαξη τοπικών αρχαιοτήτων και άλλων αντικειμένων με ενδιαφέρον, ο απώτερος

σκοπός του οποίου είναι η διδαχή και η αναψυχή του κοινού .

Το μουσείο ορίζεται στο τρίτο άρθρο του Καταστατικού του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων

ως «ένα ίδρυμα μόνιμο, χωρίς κερδοσκοπικό χαρακτήρα, στην υπηρεσία της κοινωνίας και

της εξέλιξης της, ανοικτό στο κοινό, το οποίο ερευνά, αποκτά, συντηρεί, γνωστοποιεί κι

κυρίως εκθέτει τις υλικές μαρτυρίες του ανθρώπου και του περιβάλλοντος του με σκοπό τη

μελέτη, την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία» (www.icom.org, τελευταία επίσκεψη

28/04/2010)).

Σύμφωνα με έναν άλλο ορισμό, αυτόν που δίνει η Ένωση Μουσείων του Ηνωμένου

Βασιλείου το μουσείο είναι το ίδρυμα το οποίο «συλλέγει, τεκμηριώνει, συντηρεί, εκθέτει και

ερμηνεύει υλικά τεκμήρια και σχετικές πληροφορίες για το κοινό όφελος» (Pears, 2002:2).

Θεμελιώδη ρόλο για την λειτουργία του μουσείου διαδραματίζουν οι συλλογές που φιλοξενεί

Αυτές διαφοροποιούν τα μουσεία μεταξύ τους και προσδίδουν στο καθένα ξεχωριστό

χαρακτήρα με αποτέλεσμα κανένα μουσείο να μην διαθέτει την ίδια συλλογή, το ίδιο δηλαδή

περιεχόμενο, με κάποιο άλλο. Με άλλα λόγια, κάθε μουσείο είναι μια μοναδική οντότητα και

κανένα μουσείο δεν είναι ίδιο με κάποιο άλλο (McLean, 1997).

Τα μουσεία που λειτουργούν στην Ευρώπη ανέρχονται σε 13.500, περισσότερα δηλαδή από

αυτά που υπάρχουν σε όλες τις υπόλοιπες ηπείρους μαζί, τα οποία και υπολογίζονται σε

12.000 (Pears, 2002). Στην Γηραιά ήπειρο δεν φιλοξενούνται όμως μόνο τα περισσότερα

μουσεία, αλλά και τα μεγαλύτερα. Σε αυτά συγκαταλέγονται το Λούβρο στο Παρίσι, τα

μουσεία του Βατικανού, το Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο, το Museo del Prado στη

Μαδρίτη, το Γερμανικό Μουσείο στο Μόναχο, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Λονδίνο

και, προσφάτως, το Μουσείο της Ακρόπολης στην Αθήνα.


25


Το πρώτο μουσείο που χτίστηκε στην Ελλάδα ήταν το μουσείο της Ακρόπολης σε σχέδια του

Παναγιώτη Κάλκου (1864-1874). Το 1989 ιδρύθηκε το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Το

πρώτο μουσείο που ιδρύθηκε εκτός της πόλης των Αθηνών ήταν το αρχαιολογικό Μουσείο

Σπάρτης (1874 – 1876), ενώ το 1887 λειτούργησε το αρχαιολογικό μουσείο της Ολυμπίας, το

οποίο ονομάστηκε «Σύγγρειον».

Στις αρχές του 20ου αιώνα άρχισαν να ιδρύονται και άλλα μουσεία, πλην των αρχαιολογικών.

Έτσι το 1914 ιδρύθηκε το βυζαντινό Μουσείο, ενώ δεκαέξι χρόνια αργότερα το Μουσείο

Μπενάκη. Μετά τη δεκαετία του 1960 επεκτάθηκαν πολλά αρχαιολογικά μουσεία, ενώ μετά

την δεκαετία του 1970 άνθηση γνώρισαν τα λαογραφικά μουσεία σε πολλά σημεία της

Ελλάδας. Τις επόμενες δεκαετίες ιδρύθηκαν πλήθος ιστορικών, ναυτικών και βυζαντινών

μουσείων σε διάφορες ελληνικές πόλεις (Θεσσαλονίκη, Γιάννενα, Καστοριά, Ζάκυνθος,

Πειραιάς, Χανιά και άλλες, ενώ προς το τέλος του 20ου αιώνα γενικευμένη ήταν η τάση για

ίδρυση μουσείων έργων νεότερης τέχνης, όπως η Εθνική Πινακοθήκη.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται έντονα το φαινόμενο να ιδρύονται μουσεία από ιδιωτικούς

φορείς, όπως για παράδειγμα από τράπεζες (εθνική Τράπεζα, ΕΤΒΑ). Επιπλέον

παρατηρείται το φαινόμενα να αυξάνεται η εξωστρέφεια των μουσείων τα οποία

αλληλεπιδρούν πλέον με το κοινό τους διοργανώνοντας εκπαιδευτικά προγράμματα,

περιοδικές εκθέσεις, ειδικές εκδηλώσεις που διευρύνουν τη συμμετοχή του κοινού. Επιπλέον,

τα μουσεία εξοικειώνονται με την τεχνολογία, κάνοντας χρήση των νέων τεχνολογιών της

πληροφορικής και των επικοινωνιών γεγονός που συμβάλλει περαιτέρω στον εκσυγχρονισμό

τους και στην προσαρμογή τους στις εξελίξεις τις εποχής (Γκαζή, 1999).

Στην Ελλάδα υπάρχει σαφές νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία της πολιτιστικής

κληρονομιάς καθώς «η προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του

Κράτους και δικαίωμα του καθενός» (Το Σύνταγμα της Ελλάδας 1975/1986/2001, Άρθρο 24,

παρ1). Αυτό σημαίνει ότι η απόλαυση τον πολιτιστικών αγαθών αποτελεί ατομικό δικαίωμα

το οποίο το Κράτος είναι υποχρεωμένο να διαφυλάττει. Ο συντακτικός νομοθέτης έλαβε

επίσης ιδιαίτερη μέριμνα για την προστασία των μνημείων, των παραδοσιακών περιοχών και

των παραδοσιακών στοιχείων. (Το Σύνταγμα της Ελλάδας 1975/1986/2001, Άρθρο 24, παρ

5).Στο κείμενο του Συντάγματος δεν γίνεται κάποια αναφορά στην έννοια του Μουσείου και


26


στην ιδιαίτερη προστασία του, παρ’ όλα αυτά είναι ευνόητο ότι προστατεύεται και αυτό

καθώς αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο του πολιτιστικού περιβάλλοντος.

Τις διατάξεις του Συντάγματος εξειδικεύει ο Ν. 3028/2002 ο οποίος αναφέρεται στην

προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς. Σε αυτόν γίνεται

αναφορά στο μουσείο και ιδίως στις προϋποθέσεις που πρέπει να πληροί ένας οργανισμός για

να χαρακτηριστεί ως μουσείο. Έτσι, σύμφωνα με το Άρθρο 45 παρ 1 ως μουσείο νοείται ως

«η υπηρεσία ή ο οργανισμός μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με ή χωρίς ίδια νομική

προσωπικότητα που αποκτά, δέχεται, φυλάσσει, συντηρεί, καταγράφει, τεκμηριώνει, ερευνά,

ερμηνεύει και κυρίως εκθέτει και προβάλλει στο κοινό συλλογές αρχαιολογικών,

καλλιτεχνικών, εθνολογικών ή άλλων υλικών μαρτυριών του ανθρώπου και του

περιβάλλοντος τους με σκοπό τη μελέτη, την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία. Ως μουσεία

μπορούν να θεωρηθούν επίσης υπηρεσίες ή οργανισμοί που έχουν παρεμφερείς σκοπούς και

λειτουργίες, όπως τα μουσεία ανοικτού χώρου». Επιπλέον στο Άρθρο αυτό ορίζεται ρητά ως

προϋπόθεση ίδρυσης και λειτουργίας μουσείο από το Δημόσιο την έκδοση απόφασης από τον

Υπουργό Πολιτισμού, ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου, εφόσον πληρούνται οι

προϋποθέσεις που ορίζονται παραπάνω.

Το Άρθρο αυτό ρυθμίζει και άλλα ζητήματα που αφορούν στην λειτουργία των μουσείων.

Έτσι προβλέπει ρητά την ύπαρξη συγκεκριμένου ωραρίου για την πρόσβαση του κοινού στα

μουσεία (Άρθρο 45 παρ. 5) καθώς και την ύπαρξη εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας τους

(Άρθρο 45 παρ 6). Επιπλέον ο νομοθέτης κάνει επιτρεπτό τον δανεισμό και τη προσωρινή

εξαγωγή αντικειμένων των συλλογών των μουσείων υπό όρους και προϋποθέσεις (παρ 12)

ενώ προβλέπει και τη δυνατότητα οικονομικής ενίσχυσης των αναγνωρισμένων μουσείων

από το Υπουργείο Πολιτισμού. Σε περίπτωση που ένα μουσείο παύσει να πληροί τις

προϋποθέσεις έκδοσης της απόφασης αναγνώρισης του μουσείου τότε, σύμφωνα με την

παράγραφο 13 του ίδιου Άρθρου ο Υπουργός Πολιτισμού μπορεί να την ανακαλέσει.

Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 6 του Ν.2557/19975, η μουσειακή πολιτική σχεδιάζεται και

εφαρμόζεται από το Υπουργείο Πολιτισμού. Προβλέπεται παρακάτω και η συγκρότηση

Γνωμοδοτικού Συμβουλίου Μουσειακής Πολιτικής που απαρτίζεται από δεκαπέντε μέλη.

5 ΦΕΚ 271/Α/24.12.1997 «Θεσμοί, μέτρα και δράσεις πολιτιστικής ανάπτυξης».


27


Είναι εύκολα αντιληπτό ότι ο νομοθέτης θέτει ένα μάλλον αυστηρό πλαίσιο για την

λειτουργία των μουσείων με σκοπό τόσο την προστασία τους, όσο και την εξασφάλιση του

κοινωνικού και παιδευτικού τους ρόλου.

Στη χώρα μας τα κύρια κεντρικά όργανα διοίκησης των μουσείων είναι κυρίως τα ακόλουθα

αρμόδια Υπουργεία, τα οποία είναι επιφορτισμένα με τη διοίκηση και διαχείριση των

μουσείων ανάλογα με το είδος και τις παρεχόμενες υπηρεσίες τους:

Το Υπουργείο Παιδείας που είναι αρμόδιο για τα ιστορικά αρχεία, τις βιβλιοθήκες και

τα πανεπιστημιακά μουσεία

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος που είναι αρμόδιο σε θέματα που αφορούν την

προστασία της νεότερης ακίνητης πολιτιστικής κληρονομιάς

Το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας που είναι αρμόδιο για το Πολεμικό Μουσείο

Το Υπουργείο Εσωτερικών που είναι αρμόδιο για τα μουσεία που ανήκουν στους

Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Και το Υπουργείο Πολιτισμού που είναι αρμόδιο για τα αρχαιολογικά μουσεία και

αρκετά άλλα.

Ωστόσο, όπως αναφέρεται παρακάτω (ενότητα 2.3), διαπιστώνεται μια τάση επέκτασης των

αρμοδιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού στα μουσεία κάθε κατηγορίας, σύμφωνα με τον

Ν. 3028/2002 για την εφαρμογή του νέου συστήματος πιστοποίησης των μουσείων εν γένει,

κρατικών ή μη κρατικών. Συγκεκριμένα, είναι αρμόδιο για 184 κρατικά μουσεία και 105 μη

κρατικά.


28


2.2. Η Διαχείριση στο Εσωτερικό Περιβάλλον των Μουσείων

Οι πολιτιστικές οργανώσεις για να λειτουργήσουν αποτελεσματικά στο σύγχρονο

ανταγωνιστικό περιβάλλον πρέπει να διέπονται από κανόνες και τεχνικές για την λειτουργία

τους. Με άλλα λόγια, πρέπει να διοικούνται από μια ομάδα ανθρώπων, ούτως ώστε να

εκπληρώσουν τους στόχους τους. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται πολιτιστική διαχείριση.

H διαχείριση των πολιτιστικών πόρων παρουσιάζει δυσχέρειες οι οποίες πηγάζουν από το

γεγονός ότι ο πολιτισμός και η διαχείριση είναι δύο έννοιες αλληλοσυγκρουόμενες. «Με τον

πολιτισμό συνδέουμε δημιουργική ελευθερία, ατομικότητα και δημιουργικό χάος ενώ στην

αναφορά του όρου διαχείριση σκεφτόμαστε αποτελεσματικότητα, παραγωγικότητα και

οικονομική επιτυχία» (Μπιτσάνη, 2004: 91)

Η διαχείριση ωστόσο του πολιτισμού μπορεί να γίνει κατανοητή ως μια διαδικασία, η οποία

στοχεύει στην επιτυχημένη δημιουργία και υλοποίηση ενός πολιτιστικού προγράμματος,

εξασφαλίζοντας τα μέσα και τους πόρους που απαιτούνται για την ικανοποίηση των στόχων

του. Στόχος ενός πολιτιστικού προγράμματος είναι πρωτίστως η παραγωγή Πολιτισμού,

επομένως η διαχείριση πολιτιστικών οργανώσεων παρουσιάζει ιδιαιτερότητες σε σύγκριση με

τη διαχείριση άλλου είδους οργανώσεων, όπως για παράδειγμα των ιδιωτικών επιχειρήσεων,

καθώς εδώ ζητούμενο της διαχείρισης δεν είναι η δημιουργία κέρδους αλλά η δημιουργία

Πολιτισμού.

Στην βιβλιογραφία απαντάται συχνά αντί για τον όρο διαχείριση ο αγγλικός όρος

«management» καθώς και ο μεταγραμματισμός σε «μάνατζμεντ». Το μάνατζμεντ έχει

ευρύτερο περιεχόμενο από την διαχείριση, εντούτοις οι δυο αυτοί όροι χρησιμοποιούνται

συχνά ως συνώνυμοι.

Το μάνατζμεντ λοιπόν μπορεί να οριστεί ως η διαδικασία του προγραμματισμού, της

οργάνωσης, της διοίκησης ή διεύθυνση των ανθρώπων και του ελέγχου που ασκούνται σε μια

οργάνωση προκειμένου να επιτευχθούν αποτελεσματικά οι στόχοι της (Μπουραντάς, 2001).

Η λειτουργία του προγραμματισμού περιλαμβάνει τον προσδιορισμό της κατάστασης και

της θέσης της οργάνωσης στο μέλλον της πορείας που θα ακολουθηθεί και των μέσων που θα

χρειαστούν για να επιτευχθεί η επιθυμητή κατάσταση. Δηλαδή, ο προγραμματισμός

συνίσταται στον προσδιορισμό των στόχων, της στρατηγικής, των τακτικών, των ενεργειών


29


και των μέσων που θα χρησιμοποιηθούν για την υλοποίηση των στόχων σε συγκεκριμένο

χρονικό διάστημα.

Η οργάνωση είναι η λειτουργία με βάση την οποία το συνολικό έργο που προσδιορίζεται

στον προγραμματισμό διαιρείται σε επιμέρους εργασίες ή καθήκοντα (καταμερισμός

εργασίας, θέσεις εργασίας). Αυτά ανατίθενται σε συγκεκριμένα άτομα (στελέχωση) και στη

συνέχεια διαμορφώνονται οι σχέσεις μεταξύ αυτών (τμήματα, ιεραρχικά επίπεδα κ.λπ.) όπως

και μεταξύ των πόρων της κοινωνικής οργάνωσης ώστε να υπάρξει εκείνο το πλαίσιο μέσα

στο οποίο οι ενέργειες και οι πόροι, συντονισμένα, θα κατευθύνονται αποτελεσματικά προς

την υλοποίηση των στόχων.

Η διεύθυνση είναι η λειτουργία μέσω της οποίας επηρεάζεται η συμπεριφορά του

ανθρώπινου παράγοντα (ηγεσία, εμψύχωση, ενθάρρυνση, υποκίνηση, καθοδήγηση κ.λπ.)

έτσι, ώστε κάθε άτομο ξεχωριστά ή σε μια ομάδα να έχει τη διάθεση και την ικανότητα να

συμβάλλει αποτελεσματικά στην υλοποίηση των στόχων της οργάνωσης.

Η επιβίωση ενός οργανισμού εξαρτάται από την ικανότητα του να μαθαίνει γρηγορότερα από

τους ανταγωνιστές του, να εξελίσσεται και να προσαρμόζεται στις απαιτήσεις των πελατών

του και στις διάφορες αλλαγές, - οικονομικές, τεχνολογικές - που παρατηρούνται στο

περιβάλλον (Μπουραντάς, 2001). Για να γίνει αυτό, απαιτείται συστηματική και μακροχρόνια

προσπάθεια ούτως ώστε οι εργαζόμενοι να είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι και να υλοποιούν

με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τους στόχους της επιχείρησης.

Τέλος, ο έλεγχος είναι ο καθορισμός των προτύπων με βάση τα οποία θα μετρηθούν τα

αποτελέσματα, η μέτρηση των αποτελεσμάτων, η σύγκρισή τους με τους στόχους, ο

εντοπισμός και η μέτρηση των αποκλίσεων μεταξύ στόχων και αποτελεσμάτων, η διάγνωση

και ανάλυση των αιτιών των τυχόν αποκλίσεων και ο καθορισμός διορθωτικών ενεργειών για

την εξάλειψη των αιτιών των αποκλίσεων.

Οι αρχές και οι τεχνικές του μάνατζμεντ είναι δυνατόν να εφαρμοστούν και στις πολιτιστικές

οργανώσεις, καθώς τους επιτρέπουν να ορίσουν στόχους και να τους επιτύχουν καλύτερα.

Έτσι, κρίνεται απαραίτητο οι πολιτιστικοί οργανισμοί να προβούν σε προγραμματισμό των

στόχων και των ενεργειών για την υλοποίηση τους, σε οργάνωση του έργου σε επιμέρους

εργασίες και καθήκοντα, με την απαραίτητη στελέχωση των θέσεων από εξειδικευμένο

προσωπικό, εξεύρεση ικανών διευθυντικών στελεχών με ικανότητες διοίκησης καθώς και να


30


εφαρμόσουν τεχνικές αξιολόγησης και ελέγχου της όλης διαδικασίας με σκοπό την συνεχή

βελτίωση της λειτουργίας τους.

Στα πλαίσια αυτά τα μουσεία ως πολιτιστικές οργανώσεις που επιδιώκουν να λειτουργήσουν

αποτελεσματικά ορίζουν την αποστολή τους και θέτουν στόχους. Η αποστολή τους,

ανεξάρτητα από τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του καθενός, είναι κυρίως η φύλαξη των συλλογών

που φιλοξενούν και η έκθεση τους στο κοινό, καθώς και ο παιδευτικός ρόλος που

διαδραματίζουν συνολικά για την κοινωνία. (Kotler & Kotler, 1998:29) Οι στόχοι από την

άλλη, είναι πιο εξειδικευμένοι και μπορεί να διαφέρουν από μουσείο σε μουσείο. Για κάποιο

μπορεί να είναι η μεγιστοποίηση των επισκεπτών και η αύξηση των εσόδων του, ενώ για

κάποιο άλλο η αύξηση του αριθμού των εκθεμάτων του και η επέκταση των κτιριακών του

εγκαταστάσεων.

Πρωταρχικός παράγοντας για την επιβίωση ενός μουσείου είναι το κοινό καθώς τα

αντικείμενα που εκθέτει απευθύνονται σε αυτό. Άλλωστε εάν ένα μουσείο δεν είναι ανοιχτό

προς το κοινό, δεν έχει λόγο ύπαρξης. (McLean, 1997). Έτσι, η αύξηση του κοινού είναι

συνήθως ένας από τους βασικότερους στόχους των μουσείων. Για να επιτύχουν τον στόχο της

προσέλκυσης επισκεπτών καθώς και τους άλλους επιμέρους στόχους τους, τα μουσεία

εφαρμόζουν τεχνικές διαχείρισης.

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω η διαχείριση στη σύγχρονη βιβλιογραφία ταυτίζεται με την

έννοια του «management», δηλαδή με τη διαδικασία η οποία αποτελείται από τις επιμέρους

διαδικασίες του προγραμματισμού, της οργάνωσης , τη διεύθυνσης και του ελέγχου και που

έχει σαν στόχο την εκπλήρωση των προκαθορισμένων στόχων μιας οργάνωσης στα πλαίσια

των δεδομένων πόρων της, οικονομικών και ανθρωπίνων.

Για την υλοποίηση λοιπόν των στόχων τους τα μουσεία πρέπει να αναπτύξουν τεχνικές

διοίκησης και διαχειριστικές πρακτικές. Το ανθρώπινο δυναμικό του κάθε μουσείου παίζει

πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτό. (Ambrose & Paine, 1993) Το προσωπικό του μουσείου

αποτελείται τόσο από τα διοικητικά στελέχη (διευθυντής, διοικητικούς υπαλλήλους,

επιμελητές), αλλά και από τα επιτελικά στελέχη (φύλακες, τεχνικοί, αναστηλωτές) (Ορφανίδη

& Λυριτζής, 2006).

Η διεύθυνση του μουσείου είναι εκείνη που αποφασίζει για τον προγραμματισμό των

δράσεων για την υλοποίηση των στόχων του. Για το λόγο αυτό οι διευθυντές των μουσείων,


31


εκτός από τις απαραίτητες ακαδημαϊκές γνώσεις θα πρέπει να διαθέτουν και γνώσεις

μάνατζμεντ, αλλά και ηγετικές ικανότητες, να διαθέτουν δηλαδή τα απαραίτητα προσόντα για

να διαχειριστούν το μουσείο από την πλευρά της διοίκησης, των οικονομικών και

ανθρώπινων πόρων. Εξίσου σημαντικό είναι όμως να διαθέτουν και την απαραίτητη γνώση

του αντικειμένου του μουσείου, ούτως ώστε να θέτουν τις κατάλληλες επιστημονικές,

πολιτιστικές, κοινωνικές και εκπαιδευτικές κατευθύνσεις. (Tobelem, 2008).

Οι υπεύθυνοι, λοιπόν, της διαχείρισης του μουσείου καλούνται να διαμορφώσουν τους

στόχους του και να σχεδιάσουν τη στρατηγική υλοποίησης τους. Για το λόγο αυτό θα πρέπει

να έχουν σαφή και ξεκάθαρη εικόνα για τα δυνατά και αδύνατα σημεία του οργανισμού

καθώς και για τις ευκαιρίες αλλά και απειλές που παρουσιάζει το εξωτερικό περιβάλλον του.

Επιπλέον, θα πρέπει να επιλέξουν ανάμεσα στους διαφορετικούς τρόπους υλοποίησης των

στόχων εκείνον που κρίνουν πιο αποτελεσματικό, προβαίνοντας σε εκτίμηση όλων των

εναλλακτικών λύσεων. Επίσης, θα πρέπει να φροντίσουν για την εξασφάλιση των

απαραίτητων χρηματοδοτικών μέσων, να διαμορφώσουν την τιμολογιακή πολιτική, καθώς

και να προβούν και σε εξεύρεση πρακτικών προσέλκυσης επισκεπτών, ούτως ώστε να

επιτευχθεί η οικονομική βιωσιμότητα του μουσείου (Kotler et al, 2008)

Εξίσου σημαντική είναι, όμως, και η συμμετοχή των υπαλλήλων του μουσείου στην

υλοποίηση της στρατηγικής υλοποίησης των στόχων του. Και εδώ ο ρόλος της διεύθυνσης

είναι καθοριστικός καθώς παίζει τον ρόλο του καθοδηγητή και παρακινητή των εργαζομένων.

Η διεύθυνση θα πρέπει να παρέχει λοιπόν, την απαραίτητη υποστήριξη καθώς και να

εφαρμόζει συστήματα επιβράβευσης της παραγωγικότητας των υπαλλήλων, ούτως ώστε οι

τελευταίοι να έχουν περισσότερα κίνητρα για να εργάζονται αποδοτικά. (Kotler & Kotler,

1998).


32


2.3. Η Οικονομική Συνιστώσα της Διαχείρισης

Στη σύγχρονη εποχή και δεδομένης της δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας τα μουσεία

καλούνται να προσελκύσουν πόρους, ώστε να καλύπτουν τα έξοδα τους και να παρέχουν

αποτελεσματικά τις υπηρεσίες τους στο κοινό. Τα έξοδα που έχουν τα μουσεία αφορούν

κυρίως στο λειτουργικό τους κόστος. Είναι, δηλαδή, κυρίως τα έξοδα των εγκαταστάσεων

τους και οι δαπάνες του προσωπικού. Επιπλέον, σε αυτά συγκαταλέγονται και οι δαπάνες για

την προβολή και την διαφήμιση του μουσείου.

Επειδή τα μουσεία δεν είναι δυνατόν να λειτουργήσουν σε βάθος χρόνου με ελλείμματα, θα

πρέπει τα έσοδα να υπερτερούν των εξόδων τους, να έχουν δηλαδή οικονομικό πλεόνασμα.

Οι πηγές εσόδων των μουσείων είναι κυρίως οι εξής: οι εισπράξεις , οι ιδιωτικές δωρεές και

χορηγίες, οι επιχορηγήσεις από τον κρατικό προϋπολογισμό καθώς και το εισόδημα από την

επένδυση των περιουσιακών στοιχείων τους.

Τα έσοδα από τις εισπράξεις προέρχονται κυρίως από τις εισπράξεις των εισιτηρίων , τα

έσοδα από τις εισπράξεις των καταστημάτων λιανικής πώλησης του μουσείου, τα έσοδα από

τους χώρους εστίασης καθώς και από τις συνδρομές των μελών τους. Η σημαντικότερη πηγή

όμως είναι τα έσοδα από τα εισιτήρια (Frey &Meier, 2003).

Το μέγεθος των εσόδων από τα εισιτήρια εξαρτάται από την τιμολογιακή πολιτική που

ακολουθεί κάθε μουσείο. Υπάρχουν ,όμως, μουσεία τα οποία έχουν ελεύθερη είσοδο, καθώς

θεωρούν ότι ύπαρξη εισιτηρίου είναι αποτρεπτικός παράγοντας της προσέλκυσης

επισκεπτών (Lord & Lord, 1997). Επίσης συνηθίζεται μουσεία που έχουν εισιτήριο να

εφαρμόζουν πολιτική διαφορισμού τιμής, δηλαδή να χρεώνουν δύο ή περισσότερες

διαφορετικές τιμές για το εισιτήριο (για παράδειγμα έχουν μειωμένο εισιτήριο για κάποιες

ομάδες πληθυσμού, όπως οι φοιτητές, οι μαθητές και οι πολύτεκνοι, ή για κάποιες ώρες την

ημέρα) ούτως ώστε να προσελκύσουν περισσότερους επισκέπτες.

Σημαντική επίσης πηγή εσόδων είναι οι επιχορηγήσεις από το Κράτος και την Τοπική

Αυτοδιοίκηση. Στην Ελλάδα τα κρατικά μουσεία επιχορηγούνται από το Υπουργείο

Πολιτισμού καθώς θεωρείται ότι η επιχορήγηση στα μουσεία είναι επένδυση που θα επιφέρει

πολλαπλά οφέλη στην κοινωνία και την οικονομία (Κόνσολα, 1990).


33


Καθοριστικής σημασίας όμως ρόλο στην εξασφάλιση της βιωσιμότητας των μουσείων,

δύναται να επιτελέσει η δυνατότητα εξεύρεσης χορηγών στα πλαίσια του Νόμου 3525/20076

που ρυθμίζει την πολιτιστική χορηγία. Σύμφωνα με αυτόν ως Πολιτιστική Χορηγία «νοείται

η χρηματική ή άλλης μορφής οικονομική παροχή σε είδος, σε άυλα αγαθά ή υπηρεσίες από

φυσικά ή νομικά πρόσωπα, ημεδαπά ή αλλοδαπά, για την ενίσχυση συγκεκριμένων

πολιτιστικών δραστηριοτήτων ή σκοπών του αποδέκτη της χορηγίας με αντιστάθμισμα την

προβολή του κοινωνικού προσώπου και της ευποιίας του χορηγού .»

Μέσω της χορηγίας λοιπόν το μουσείο μπορεί να εξασφαλίσει τους απαραίτητους πόρους για

την λειτουργία του, παρέχοντας ανταλλάγματα στον χορηγό, όπως παράδειγμα την εμφάνιση

του ονόματος του στα φυλλάδια, τις διαφημιστικές αφίσες ,στα εισιτήρια και το πρόγραμμα

του μουσείου, ή ακόμα και στην ιστοσελίδα του. Επιπλέον, το μουσείο μπορεί να αποκομίσει

και άλλα οφέλη πλην των οικονομικών, όπως για παράδειγμα τη σύνδεση του ονόματος του

με το κύρος του χορηγού και την εξασφάλιση μέσω αυτού μελλοντικών συνεργασιών και

χορηγών.

Η εξεύρεση χορηγών πρέπει να θεωρηθεί μια σημαντική λύση στην μείωση εσόδων που

αντιμετωπίζουν τα τελευταία χρόνια τα μουσεία της χώρας μας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της

Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος το 2009 παρατηρήθηκε μείωση στους

επισκέπτες των μουσείων κατά 23% σε σχέση με το 2007 (ΕΣΥΕ, 2009, Θέρμου 2009). Το

γεγονός αυτό αποτελεί πρόκληση για τα μουσεία καθώς θα πρέπει όχι μόνο να στραφούν σε

πρόσθετες πηγές χρηματοδότησης, αλλά να γίνονται πιο ελκυστικά και πιο «ανοιχτά» στην

κοινωνία. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει να εκμεταλλευτούν τις δυνατότητες των νέων

τεχνολογιών στην λειτουργία τους, να αναλάβουν καινοτόμες δράσεις, όπως την διοργάνωση

εκδηλώσεων αλλά και να ενσωματώσουν εμπορικές δραστηριότητες όπως την δημιουργία

καταστημάτων λιανικής πώλησης καθώς και καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος (

αναψυκτήρια, εστιατόρια κλπ) (Kolb, 2000). Οι πρωτοβουλίες αυτές θα λειτουργήσουν ως

ανάχωμα στις αλλαγές που επιφέρει το εξωτερικό περιβάλλον δεδομένης της δυσμενούς

οικονομικής συγκυρίας, και θα δώσουν ώθηση στην προσπάθεια των μουσείων να

διατηρήσουν ή ακόμα και να αυξήσουν το κοινό και τα έσοδα τους.

6 ΦΕΚ Α’ 16/26.1.2007 «Πολιτιστική χορηγία»


34


2.4. Σύγχρονες Τάσεις Διαχείρισης - Μάρκετινγκ μουσείων

Η προσέλκυση επισκεπτών αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες

βιωσιμότητας των μουσείων. Οι άνθρωποι που επιλέγουν να επισκεφτούν ένα μουσείο το

κάνουν στον ελεύθερο χρόνο τους, επιλέγοντας τόσο ανάμεσα σε άλλες ψυχαγωγικές

δραστηριότητες, (κινηματογράφος, θέατρο, μουσική) και κοινωνικές δραστηριότητες

(εμπορικά κέντρα, κοινωνικά δείπνα), όπως ανάμεσα και στα υπόλοιπα μουσεία (Kotler &

Kotler, 2008). Για τον λόγο αυτό, κάθε μουσείο θα πρέπει να γνωρίζει σ ε ποιους απευθύνεται,

ποιο είναι δηλαδή το κοινό στο οποίο στοχεύει και να εφαρμόσει στρατηγικές προσέλκυσης

και διεύρυνσης του (Σκαλτσά 1999).

Οι επισκέπτες των μουσείων σήμερα δαπανούν σημαντικές ποσότητες χρημάτων για

εισιτήρια και πρόσθετες υπηρεσίες, όπως καφέ, εστιατόρια και πωλητήρια, ασκώντας με

αυτόν τον τρόπο ισχυρή επίδραση στις τοπικές οικονομίες και ιδιαίτερα σε περιοχές με

υψηλή τουριστική κίνηση. Δεν αποτελεί, επομένως, έκπληξη ότι, ολοένα και περισσότερα

μουσεία ανταγωνίζονται, ώστε να προσελκύσουν περισσότερους επισκέπτες, οι οποίοι θα

τους επιφέρουν περισσότερα έσοδα.

Με άλλα λόγια, τα μουσεία στο σύγχρονο ανταγωνιστικό περιβάλλον θα πρέπει να

αποκτήσουν πελατοκεντρικό χαρακτήρα, ούτως ώστε να επιτύχουν την οικονομική τους

επιβίωση, δεδομένης της στενότητας των χρηματοδοτικών μέσων που παρέχει σε αυτά το

κράτος (Hopper - Greenhill, 1994). Για τον λόγο αυτό τα μουσεία θα πρέπει να αξιοποιήσουν

όλα εκείνα τα στοιχεία που διαθέτουν και τα διαφοροποιούν από τις υπόλοιπες ψυχαγωγικές

δραστηριότητες. Έτσι, θα αποκτήσουν την εμπιστοσύνη του κοινού το οποίο θα επιλέγει να

επισκεφτεί ένα μουσείο εξαιτίας της μοναδικής εμπειρίας που θα του παρέχει (Flalk &

Dierking, 1998).

Για την επίτευξη του ανωτέρου στόχου απαραίτητη είναι η υιοθέτηση και εφαρμογή των

αρχών του μάρκετινγκ. Ως μάρκετινγκ ορίζεται η διαδικασία εκείνη μέσω της οποίας η

οργάνωση σχετίζεται δημιουργικά, παραγωγικά και κερδοφόρα με την αγορά, με σκοπό τη

δημιουργία και ικανοποίηση των πελατών στα πλαίσια των στόχων της οργάνωσης.

(Kotler,1994)

Πιο συγκεκριμένα, το μουσειακό μάρκετινγκ συνδέεται στενά με την ανάπτυξη του κοινού η

οποία στοχεύει στην δημιουργία επισκεπτών, χτίζοντας παράλληλα μια στενή σχέση του


35


μουσείου με τους τακτικούς επισκέπτες του. Το μάρκετινγκ λοιπόν, αποτελεί μια

δραστηριότητα της επικοινωνιακής πολιτικής του μουσείου (Lord &Lord, 1997). Τα βασικά

χαρακτηριστικά του μάρκετινγκ των μουσείων είναι τέσσερα: η ανταλλαγή, η αξία του

πελάτη – επισκέπτη, η πίστη και η εμπιστοσύνη στο μουσείο και στην ξεχωριστή εμπειρία

που αυτό μπορεί να προσφέρει έναντι των ανταγωνιστών του και το στρατηγικό μάρκετινγκ

(Kotler &Kotler , 1998)

Η ανταλλαγή είναι η λειτουργία κατά την οποία το μουσείο και οι επισκέπτες αποκτούν

εκείνο που επιθυμούν, ανταλλάσσοντας προϊόντα, υπηρεσίες και αξία. Οι επισκέπτες

επιθυμούν να ικανοποιήσουν ανάγκες και ενδιαφέροντα, όπως η μάθηση, η διασκέδαση και η

κοινωνικοποίηση. Τα μουσεία προσφέρουν εμπειρίες, εκθέσεις και άλλες υπηρεσίες. Η αξία

για τους καταναλωτές είναι ο μέσος όρος μεταξύ ωφελειών και εξόδων, όπου έξοδα, εκτός

από το εισιτήριο, μπορεί να είναι το κόστος σε χρόνο καθώς και τα έξοδα σε υπηρεσίες του

μουσείου, όπως η εστίαση. Σκοπός του μάρκετινγκ είναι να προσφέρει τη μέγιστη δυνατή

αξία σε σχέση με τα έξοδα, στους επισκέπτες του μουσείου.

Το μουσείο, αντιμετωπίζοντας έναν ισχυρό ανταγωνισμό από άλλα μουσεία και υπηρεσίες

ψυχαγωγίας και διασκέδασης θα πρέπει να κερδίσει την προσοχή των επισκεπτών του,

δημιουργώντας ένα ξεχωριστό όνομα που θα το διαφοροποιεί από τους ανταγωνιστές του

(Μπούνια, 2005) Πρέπει να κάνει γνωστά λοιπόν τα οφέλη και τα χαρακτηριστικά του που

δεν υπάρχουν αλλού και που το διαφοροποιούν από τον ανταγωνισμό, πάνω στα οποία θα

βασιστεί η επικοινωνιακή πολιτική του.

Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων το μουσείο πρέπει να εφαρμόσει ένα σχέδιο

στρατηγικού μάρκετινγκ. Αυτό θα περιλαμβάνει τόσο την ανάλυση του εξωτερικού

περιβάλλοντος, δηλαδή των ευκαιριών και κινδύνων καθώς και την ανάλυση του τοπίου των

ανταγωνιστών, όσο και την ανάλυση του εσωτερικού περιβάλλοντος, δηλαδή των δυνατών

και αδυνάτων σημείων του. Επιπλέον, θα καταγράφει την αποστολή και τους στόχους και θα

διαμορφώνει την στρατηγική για την υλοποίηση τους (Hooper – Greenhill, 1994). Η

στρατηγική θα διαμορφώνεται ανάλογα με το κοινό στο οποίο στοχεύει το μουσείο καθώς και

την εταιρική εικόνα που θέλει να δημιουργήσει. Για τον λόγο αυτό είναι απαραίτητη μια

έρευνα κοινού για την ανίχνευση των στάσεων και προτιμήσεων του. (Lord &Lord, 1997,

Κουρή, 2008)


36


Προκειμένου να επιτύχει τους στόχους του, το μουσείο θα πρέπει να εφαρμόσει εργαλεία

δράσης, όπως την διαμόρφωση προϊόντων, υπηρεσιών και εμπειριών ποιότητας. Σε αυτά

περιλαμβάνονται ακόμα η διαφήμιση, η προώθηση και η επικοινωνία. Έτσι για παράδειγμα

το μουσείο μπορεί να κάνει εντυπωσιακά εγκαίνια, να διοργανώσει περιοδικές εκθέσεις με

μεγάλη εμπορική επιτυχία, να δημιουργήσει ηλεκτρονικό χώρο στο διαδίκτυο, να διαφημιστεί

στα τοπικά ΜΜΕ, να μοιράσει φυλλάδια και έντυπα στο κοινό καθώς και να κάνει

διαφορισμό τιμής εισιτηρίων ανάλογα με τα χαρακτηριστικά των επισκεπτών του. (Kotler et

al, 2008)

Η υλοποίηση του σχεδίου στρατηγικού μάρκετινγκ γίνεται από τους εργαζόμενους του

μουσείου, οι οποίοι θα πρέπει να έχουν τόσο τις απαραίτητες εξειδικευμένες γνώσεις αλλά

και να είναι φιλικοί με τους επισκέπτες, καθώς αντιπροσωπεύουν την εικόνα του μουσείου

προς τα έξω. (Kotler, 2000, Σκαλτσά, 1999 ). Σημαντική επίσης είναι η αξιολόγηση και ο

έλεγχος του σχεδίου βάσει των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από την εφαρμογή του ώστε

να μπορούν να γίνουν οι απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις ούτως ώστε να επιτευχθούν οι

στόχοι του μουσείου. Τέλος, η υλοποίηση του σχεδίου στρατηγικού μάρκετινγκ εξαρτάται

άμεσα από τους πόρους που διαθέτει το μουσείο. Με άλλα λόγια, το σχέδιο αυτό προϋποθέτει

ένα κόστος το οποίο το μουσείο θα πρέπει να λάβει υπόψη του, συνυπολογίζοντας τα έσοδα

από τα εισιτήρια και τις άλλες πηγές χρηματοδότησης του.

Εφαρμόζοντας λοιπόν τα μουσεία την διαδικασία του μάρκετινγκ αφενός αποκτούν μια

σαφέστερη εικόνα για τους επισκέπτες τους και τις ανάγκες τους και αφετέρου εφαρμόζουν

στρατηγικές για την ικανοποίηση τους. Έτσι η εκπλήρωση των στόχων του μουσείου

μετουσιώνεται σε μια δυναμική διαδικασία η οποία έχει ως πρωταρχικό κριτήριο την

εξυπηρέτηση του επισκέπτη – πελάτη.


37


Κεφάλαιο Τρίτο: Μουσείο και Τοπική Πολιτιστική Ανάπτυξη

3.1. Ο Ρόλος της Πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης στην Πολιτιστική Ανάπτυξη

Στα σύγχρονα παγκοσμιοποιημένα κράτη βασική προϋπόθεση ανάπτυξηw τους θεωρείται η

διατήρηση και η προβολή της ιδιαίτερης πολιτιστικής φυσιογνωμίας τους, καθώς το

πολιτιστικό προϊόν εκλαμβάνεται όχι μόνο ως εργαλείο οικονομικής συνοχής και μείωσης

του κοινωνικού αποκλεισμού, αλλά και ως δημιουργός προστιθέμενης αξίας και

απασχόλησης. (Γασπαρινάτος & Ιωαννίδης, 2009)

Στα πλαίσια αυτά μπορούν οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης να διαδραματίσουν ένα

πολύ σημαντικό ρόλο στην παραγωγή πολιτιστικών αγαθών στις τοπικές κοινωνίες καθώς «ο

δομημένος χώρος που συνδέεται με την έννοια της τοπικής αυτοδιοίκησης εκλαμβάνεται ως

θεμελιώδες στοιχείο της πολιτισμένης ανθρώπινης ύπαρξης.» (Αθανασόπουλος,1994:21). Ως

εκ τούτου οι φορείς της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης μπορούν να λειτουργήσουν ως φορείς

πολιτιστικής ανάπτυξης.

Η πολιτιστική ανάπτυξη μπορεί να οριστεί ως η «διαδικασία ποιοτικής αναβάθμισης των

κατοίκων μιας συγκεκριμένης περιοχής, η οποία βασίζεται τόσο στη συμμετοχή των πολιτών

κατοίκων, όσο και στο υπάρχον πολιτιστικό φαινόμενο της περιοχής» (Μπιτσάνη, 2004) .

Καθώς, λοιπόν, ο πολιτισμός αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα των τοπικών κοινωνιών, η

διατήρηση και ανάδειξη των πολιτιστικών πόρων δύναται να συμβάλλει αποτελεσματικά

στην βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Ο καθορισμών των προτεραιοτήτων και η

υλοποίηση των δράσεων που θα συμβάλλουν σε αυτήν την κατεύθυνση εναπόκειται στην

κρίση των τοπικών αρχόντων. Αυτό σημαίνει ότι οι προσπάθειες που καταβάλλονται για την

πολιτιστική ανάπτυξη μιας πόλης είναι συνάρτηση της θέσης που κατέχει η πολιτιστική

πολιτική στην κλίμακα προτεραιοτήτων των πολιτικών του εκάστοτε Δήμου.

Στην χώρα μας, μετά τη μεταπολίτευση η πλειοψηφία των προσπαθειών ίδρυσης και

ενίσχυσης των πολιτιστικών οργανισμών ανήκουν στην κεντρική διοίκηση και

δευτερευόντως στην τοπική αυτοδιοίκηση. Εντούτοις παρατηρείται μια τάση αύξησης της

προσφοράς πολιτιστικών υπηρεσιών από τους ΟΤΑ , όπως η ίδρυση πολιτιστικών κέντρων,

δημοτικών ωδείων, φιλαρμονικών, πινακοθηκών, κινηματογράφων, κ.α. (Κόνσολα, 2006).

Εξάλλου χωρίς την ύπαρξη τέτοιων υποδομών δεν μπορούμε να μιλάμε για πολιτιστική

ανάπτυξη (Μπιτσάνη, 2004).


38


Όμως, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση από την Τοπική Αυτοδιοίκηση ενός προγράμματος

πολιτιστικής ανάπτυξης δεν είναι μια απλή ούτε και εύκολη υπόθεση. Απεναντίας,

προϋποθέτει, τόσο την καταγραφή και αξιολόγηση των επιμέρους πολιτιστικών τοπικών

ιδιαιτεροτήτων και αναγκών, όσο και τον σεβασμό στις ειδικότερες ιδιομορφίες τις τοπικής

κοινωνίας. Επίσης, πρέπει να συνυπολογίζει το ανάλογο οικονομικό κόστος καθώς και την

αναγκαιότητα σε εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό το οποίο να είναι σε θέσει να φέρει σε

πέρας αποτελεσματικά το πρόγραμμα (Μπιτσάνη, 2004).

Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη τις αδυναμίες και τις δυσχέρειες που αντιμετωπίζει η Τοπική

Αυτοδιοίκηση στον ελλαδικό χώρο, η ανωτέρω προσπάθεια φαντάζει ακόμα πιο δύσκολη.

Έτσι για τον αποτελεσματικό σχεδιασμό και επιτυχημένη υλοποίηση του προγράμματος

πολιτιστικής ανάπτυξης η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα πρέπει να υπερκεράσει τα προβλήματα

που σχετίζονται με την στενότητα των χρηματοδοτικών μέσων που έχει στη διάθεση της, τις

αδυναμίες στελέχωσης από καταρτισμένο και έμπειρο στελεχιακό δυναμικό, τις ανεπαρκείς

τεχνικές υποδομές καθώς και τα φαινόμενα κακοδιοίκησης και διαφθοράς που συναντώνται

στους κόλπους της και που δεν συνάδουν με την έννοια του πολιτισμού.

Εάν ξεπεραστούν λοιπόν τα ανωτέρω προβλήματα τότε η άσκηση της πολιτιστικής πολιτικής

από τους Δήμους θα αποκτήσει ουσιαστικό περιεχόμενο και θα αποτελέσει σημαντικό φορέα

ανάπτυξης της περιοχή τους. Αξιοποιώντας λοιπόν όλες τις δυνατότητες που παρέχει ο νέος

ΚΔΚ για την υλοποίηση πολιτιστικών προγραμμάτων οι Δήμοι μπορούν να μετατραπούν σε

θεματοφύλακες των τοπικών πολιτιστικών αγαθών και σε διαχειριστές των ωφελειών

(συμπεριλαμβανομένων και των οικονομικών) που μπορούν να προκύψουν από την

προστασία και ανάδειξη τους.

Στα πλαίσια αυτά δικαιολογείται, λοιπόν, η εκχώρηση πολιτιστικών αρμοδιοτήτων από την

κεντρική διοίκηση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, καθώς αναγνωρίζεται ότι «οι πολιτιστικές

δραστηριότητες αποτελούν αρμοδιότητα των τοπικών κοινωνιών και όχι της κεντρικής

διοίκησης» (Κόνσολα 1990:72).


39


3.2 Τα Μουσεία ως Μοχλός Τοπικής Ανάπτυξης

Στις μέρες μας, η αναζήτηση ενός μοντέλου αξιοποίησης της τοπικής πολιτιστικής

κληρονομιάς αποτελεί πρωταρχικό μέλημα των τοπικών κοινωνιών. Ταυτόχρονα, οι μέχρι

σήμερα πρακτικές διαχείρισης της τοπικής κληρονομιάς έχουν δείξει ότι συμβάλλουν στην

αξιόλογη οικονομική, τουριστική και πολιτιστ ική ανάπτυξη στις πόλεις όπου εφαρμόστηκαν.

Στα πλαίσια αυτά κρίνεται σκόπιμη η δημιουργία και διαχείριση από τους Δήμους

πολιτιστικών οργανισμών. Οι οργανισμοί αυτοί δύνανται να αναδείξουν την πολιτιστική

ταυτότητα της περιοχής, να προκαλέσουν το ενδιαφέρον των κατοίκων για την πολιτιστική

κληρονομιά του τόπου τους καθώς και να αποτελέσουν πυρήνας προσέλκυσης επισκεπτών,

γεγονός που θα συμβάλλει στην ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής του Δήμου. Είναι,

άλλωστε, επαρκώς τεκμηριωμένο, ότι οι πολιτιστικές μονάδες - και ειδικότερα τα μουσεία,

συνιστούν δραστήριους και ενεργητικούς κοινωνικούς σχηματισμούς, που στόχο έχουν την

παραγωγή και προώθηση των πολιτιστικών αγαθών, καθώς ο πολιτισμός θα πρέπει να

αντιμετωπίζεται ως κλάδος της οικονομικής δραστηριότητας που προσφέρει ευκαιρίες

απασχόλησης, βελτιώνει την παραγωγικότητα του εργατικού δυναμικού και δημιουργεί

εξωτερικές οικονομίες (Κόνσολα, 2006).

Σε αυτό το πλαίσιο, εντάσσεται και η δημιουργία μουσείων από τις Δημοτικές Αρχές. Τα

μουσεία αυτά δεν ορίζονται τόσο από το είδος των αντικειμένων τους, π.χ. αρχαιολογικά,

λαογραφικά κ.λπ., όσο από την περιοχή γεωγραφικής και κοινωνικό-πολιτισμικής τους

ταυτότητας, λειτουργώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο ως μοχλός επικοινωνίας και εξέλιξης και

συνοχής του κοινωνικού συνόλου που εκφράζουν. Όπως σε κάθε μουσείο έτσι και σε ένα

δημοτικό μουσείο, μπορούν όλες οι κοινωνικές ομάδες των περιοχών που καλύπτει,

ανεξαρτήτου προέλευσης, καταγωγής, οικονομικού επιπέδου, ηλικίας, μόρφωσης ή άλλου

χαρακτηριστικού να συνδιαλέγονται με αυτό, όντας έτσι το μουσείο σε συνέργεια με την

τοπική κοινωνία.

Με άλλα λόγια, κάθε μουσείο ανεξαρτήτου ταυτότητας οφείλει να συνδέεται, να επικοινωνεί

και να ανατροφοδοτείται από το κοινωνικό σύνολο, μέσα στο οποίο βρίσκεται. Αυτό

αποτελεί επιτακτικότερη ανάγκη στην περίπτωση ενός τοπικού – δημοτικού μουσείου, το

οποίο οφείλει να «λειτουργεί ως χώρος συνάντησης, διαλόγου και επικοινωνίας διαφόρων και


40


διαφορετικών κοινωνικών και πολιτισμικών κόσμων» (Νάκου, 2001: 126). Το μουσείο

καλείται να βελτιώσει τις συνθήκες ζωής μέσα από την επικοινωνία των μελών της

κοινωνίας, την εκπαίδευση, τη γνώση και την αγάπη για το μέρος στο οποίο ζουν ,

βελτιώνοντας έτσι την ποιότητα ζωής συνολικά στην τοπική κοινότητα.

Επιπλέον, η ανέγερση ενός μουσείου ειδικά όταν πρόκειται για ένα εντυπωσιακό οικοδόμημα

μπορεί να αποτελέσει για την πόλη ένα «Πολιτιστικό Έμβλημα» και να λειτουργήσει ως

σημείο έλξης επισκεπτών και ως εκ τούτου πόλος έλξης για τον πολιτιστικό τουρισμό

(Κόνσολα, 2006: 112).

Σύμφωνα με τον ορισμό που δίνει η Επιτροπή Καναδικού Τουρισμού (CTC) μπορούμε να

χαρακτηρίσουμε ένα είδος τουρισμού ως πολιτιστικό «όταν η συμμετοχή σε πολιτιστικές και

εκπαιδευτικές εμπειρίες ή εμπειρίες που αναφέρονται στην πολιτιστική κληρονομιά

αποτελούν ένα σημαντικό παράγοντα του ταξιδιού». (www.canada.travel/ τελευταία

επίσκεψη 03/05/2010)

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (WTO) θεωρεί πως πολιτιστικός τουρισμός είναι

«το ταξίδι που γίνεται με κίνητρο βασικά πολιτιστικό – περιλαμβάνοντας εκπαιδευτικές

περιηγήσεις, θεατρικές παραστάσεις, φεστιβάλ, προσκυνήματα, επισκέψεις σε

αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία, καθώς και τη μελέτη του φυσικού

περιβάλλοντος, του λαϊκού πολιτισμού και της τέχνης.»(www.unwto.org, τελευταία επίσκεψη

03/05/2010)

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού εκτιμά ότι ο πολιτιστικός τουρισμός αναπτύσσεται με

ρυθμό 15% τον χρόνο και ότι το 37% όλων των διεθνών ταξιδιών περιλαμβάνει ένα

πολιτιστικό στοιχείο. Από την άλλη, ο μαζικός τουρισμός αναπτύσσεται με ρυθμό μόνο 8%

τον χρόνο.

Η ύπαρξη ενός τοπικού μουσείου το οποίο όχι μόνο προβάλλει την πολιτιστική κληρονομιά

του τόπου αλλά παρέχει στον επισκέπτη την δυνατότητα να συμμετάσχει σε διάφορες

πολιτιστικές και ψυχαγωγικές εκδηλώσεις, όπως περιοδικές εκθέσεις, εκπαιδευτικά

προγράμματα και προβολές οπτικοακουστικού υλικού πολιτιστικού περιεχομένου, αποτελεί

παράγοντα αύξησης του πολιτιστικού τουρισμού με άμεση συνέπεια την ενίσχυση της

αναπτυξιακής προοπτικής της τοπικής κοινωνίας.


41


Επιπλέον, η δημιουργία ενός τοπικού μουσείου δύναται να συμβάλλει στην βελτίωση της

εικόνας της ευρύτερης περιοχής με αποτέλεσμα την αύξηση της αξίας της γης και των

ακινήτων στην περιοχή. Εξάλλου η πολιτιστική κληρονομιά συχνά λειτουργεί ως εργαλείο

για την γενικότερη αστική ανάπλαση και επίλυσης συγκεκριμένων προβλημάτων σε

περιοχές που έχει αποδειχτεί ότι δεν επιδέχονται την εφαρμογή άλλων λύσεων. (Μπούνια,

2005).

Αυτό περαιτέρω θα οδηγήσει στην προσέλκυση επενδύσεων στην ευρύτερη περιοχή και στην

ανάπτυξη τοπικών επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα την προσφορά νέων επαγγελματικών

ευκαιριών και νέων θέσεων απασχόλησης. Η άμεση συνέπεια θα είναι η μείωση της ανεργίας

στην πόλη και η επίλυση των οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων που σχετίζονται με

αυτήν. Επιπλέον η δημιουργία Καταστημάτων Υγειονομικού Ενδιαφέροντος στην περιοχή

γύρω από το Μουσείο θα αποτελέσει νέο πόλο έλξης επισκεπτών στην περιοχή με συνέπεια

την αύξηση και του κοινού του ίδιου του μουσείου.

Τέλος, εκμεταλλευόμενο το Μουσείο τυχόν συνεργασίες και συνέργειες με ευρωπαϊκούς και

διεθνείς πολιτιστικούς θεσμούς, όπως τις ανταλλαγές συλλογών και την από κοινού

διοργάνωση εκθέσεων και εκδηλώσεων διαπολιτισμικού χαρακτήρα θα συμβάλλει στην

διεθνή προβολή της πόλης και στην περαιτέρω προσέλκυση επισκεπτών (Σκαλτσά, 1999).

Συμπερασματικά, η δημιουργία ενός τοπικού μουσείου από τον Δήμο του οποίου η

διαχείριση θα υπάγεται στην αρμοδιότητα του, σύμφωνα με τις διατάξεις του νέου ΚΔΚ δεν

είναι μόνο απαραίτητη για την διατήρηση της πολιτιστικής μνήμης και ταυτότητας της πόλης

και την ψυχαγωγία και εκπαίδευση των κατοίκων. Μέσα από τις λειτουργίες που επιτελεί ως

πολιτιστικός οργανισμός θα αποτελέσει αναμφισβήτητα έναν μοχλό ανάπτυξης

συμβάλλοντας όχι μόνο στην οικονομική ευρωστία του Δήμου αλλά στην εν γένει βελτίωση

της ποιότητας ζωής και στην κοινωνική συνοχή.


42


3.3 Μια Νέα Προσέγγιση: «Το Μουσείο Αστικής Συλλογικότητας»

Η δημιουργία λοιπόν ενός τοπικού μουσεία από έναν Δήμο δύναται να λειτουργήσει ως

μοχλός τοπικής ανάπτυξης. Λαμβάνοντας υπόψη και τις νέες συνθήκες ζωής στις σύγχρονες

πόλεις, οι οποίες λειτουργούν πλέον ως παγκοσμιοποιημένες κοινωνίες, τα τοπικά μουσεία

αποκτούν μια νέα ταυτότητα. Οι πόλεις που επιδιώκουν να αποτελέσουν φορείς πολιτιστικής

ανάπτυξης μπορούν να δημιουργήσουν μουσεία τα οποία θα αποτελούν ως σημείο αναφοράς

της μοναδικότητας τους.

Υπό αυτό το πρίσμα η Gail Dexter Lord προτείνει ένα νέο μοντέλο διαχείρισης των μουσείων

που θα συμβάλλει σε αυτήν την κατεύθυνση: «το μοντέλο αστικής συλλογικότητας»7 (

Lord, 2008)

Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο διοίκησης τα μουσεία αποκτούν τα εξής χαρακτηριστικά:

Έχουν ανεξάρτητη διοίκηση που δεν ανήκει στο κράτος, αλλά διοικούνται από

ανεξάρτητα διοικητικά συμβούλια.

Οι πηγές χρηματοδότησης τους περιλαμβάνουν, εκτός των κρατικών κονδυλιών, τα

έσοδα από τα εισιτήρια καθώς και έσοδα από δωρεές και χορηγίες.

Η διαχείριση των οικονομικών τους υπόκειται σε έλεγχο, ούτως ώστε να υπάρχει η

απαραίτητη διαφάνεια.

Είναι ανοιχτά προς την κοινωνία και συνδιαλέγονται με αυτήν. Χαρακτηρίζονται

δηλαδή από εξωστρέφεια, η οποία τους δίνει την ικανότητα να προσαρμόζονται πιο

άμεσα στις αλλαγές του εξωτερικού περιβάλλοντος.

Με άλλα λόγια, τα μουσεία αυτά δεν υπάγονται στην σφαίρα επιρροής του κράτους αλλά

είναι ανεξάρτητοι οργανισμοί της κοινωνίας των πολιτών. Η μεταστροφή αυτή στην

διαχείριση των μουσείων κρίθηκε απαραίτητη λόγων των συνεχών μειώσεων των κρατικών

κονδυλίων προς αυτά εξαιτίας κυρίως της αύξησης του αριθμού τους αλλά και των δαπανών

τους. (Lord, 2008)

7 Η συγγραφέας χρησιμοποιεί τον όρο “civil society model”που αποδίδεται στην ελληνική ως «μοντέλο αστικής

συλλογικότητας».


43


Το μοντέλο αυτό δύναται λοιπόν να λειτουργήσει ως λύση στο πρόβλημα βιωσιμότητας που

αντιμετωπίζουν πολλά μουσεία στις μέρες μας. Αποτελεί δηλαδή μια σημαντική ευκαιρία για

αυτά να ξεφύγουν από τον κρατικό έλεγχο και υποστήριξη και να λειτουργήσουν πιο

ανεξάρτητα αναζητώντας νέες πηγές χρηματοδότησης. Επιπλέον, αποκτούν μεγαλύτερη

ελευθερία κινήσεων όσον αφορά στις λειτουργίες που επιτελούν. Παύουν δηλαδή να

λειτουργούν μόνο ως χώροι συλλογής και έκθεσης πολιτιστικών αγαθών αλλά ενσωματώνουν

και άλλες δράσεις, όπως την φιλοξενία εκδηλώσεων, την παροχή εκπαιδευτικών

προγραμμάτων στο κοινό καθώς και εμπορικές δραστηριότητες.

Επιπλέον, αυτό το μοντέλο διαχείρισης παρέχει την δυνατότητα στην κοινωνία να έχει

πρόσβαση στη λήψη αποφάσεων του μουσείου δημιουργώντας έτσι ένα κλίμα εμπιστοσύνης

και συνεργασίας μεταξύ μουσείου και κοινότητας. Ως εκ τούτου το μουσείο μπορεί να

αφουγκράζεται και να ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας με

αποτέλεσμα αποτελεί μια ενδιαφέρουσα πρόταση ψυχαγωγίας για τους κατοίκους,

λαμβανομένου υπόψη και του έντονου ανταγωνισμού που υφίστανται τα μουσεία από άλλα

μέσα ψυχαγωγίας ( τηλεόραση, διαδίκτυο, θέατρο, κινηματογράφος κλπ.)

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση ως ο αρμόδιος φορέας για την πολιτιστική ανάπτυξη της πόλης

μπορεί να συμβάλλει στην δημιουργία τέτοιου είδους μουσείων. Εξάλλου μέσα από τις

ρυθμίσεις του νέου Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, και συγκεκριμένα του άρθρου 265, οι

Δήμοι μπορούν να συστήσουν Ανώνυμες Εταιρείες οι οποίες διοικούνται από ανεξάρτητο

διοικητικό συμβούλιο. Ένα τοπικό λοιπόν μουσείο μπορεί να λάβει την νομική μορφή της

ανώνυμης εταιρείας και να λειτουργήσει με βάση το μοντέλο της «αστικής συλλογικότητας»

που εξετάσαμε παραπάνω.


44


ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΤΗΣ «ΤΕΧΝΟΠΟΛΙΣ» ΤΟΥ

ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ.

Κεφάλαιο Τέταρτο: Ο Πολιτιστικός Τομέας του Δήμου Αθηναίων

4.1. Οι Πολιτιστικές Δράσεις του Δήμου

Η Αθήνα αποτελεί την κοιτίδα του σύγχρονου Δυτικού πολιτισμού. Η σημασία των

αρχαιολογικών της χώρων και ευρημάτων για την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά είναι

ανεκτίμητη. Στα πλαίσια αυτά ο Δήμος Αθηναίων δε θα μπορούσε παρά να διαδραματίσει

έναν σημαντικό ρόλο στην παραγωγή πολιτιστικών δραστηριοτήτων, αναγνωρίζοντας την

σημασία του πολιτισμού ως μοχλό ανάπτυξης των σύγχρονων κοινωνιών. Επιπλέον,

ενθαρρύνει την πολιτιστική δράση επιδιώκοντας την ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των

κατοίκων στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου τους.

Στόχος των πολιτιστικών δράσεων του Δήμου Αθηναίων είναι η παροχή υψηλής ποιότητας

ψυχαγωγίας στους κατοίκους, σε επίπεδο γειτονιάς. Κύριος φορέας πολιτισμού του Δήμου

Αθηναίων είναι ο Πολιτισμικός Οργανισμός (ΠΟΔΑ). Άλλοι δημοτικοί φορείς με

πολιτιστική δράση είναι τα Μουσικά Σύνολα (Εργαστήρι Ελληνικής Μουσικής, Μικτή

Δημοτική Χορωδία Αθηνών, Συμφωνική Ορχήστρα, (Big Band) και ο Οργανισμός Νεολαίας

και Άθλησης (ΟΝΑ).

Επιπλέον, ο Δήμος Αθηναίων διαθέτει μια πληθώρα χώρων πολιτισμικής διατήρησης και

δημιουργίας όπως μουσεία, βιβλιοθήκες, πινακοθήκες, πολιτιστικά και πνευματικά κέντρα,

καθώς επίσης και τη "Τεχνόπολις". Οι χώροι αυτοί αποτελούν εδώ και χρόνια σημεία

αναφοράς στον πολιτιστικό χάρτη της πρωτεύουσας, κεντρίζοντας και συμβάλλοντας στην

καλλιέργεια του ενδιαφέροντος για κάθε είδους τέχνη και τον πολιτισμό

συλλήβδην(www.cityofathens.gr τελευταία επίσκεψη 15/05/2010).


45


4.2. Ο Πολιτιστικός Οργανισμός του Δήμου Αθηναίων

Ο Πολιτισμικός Οργανισμός του Δήμου Αθηναίων αποτελεί τον επίσημο φορέα άσκησης της

πολιτιστικής πολιτικής του Δήμου Αθηναίων. Υπό την εποπτεία του βρίσκονται μουσεία και

πολιτιστικά κέντρα, βιβλιοθήκες, πινακοθήκες και η φιλαρμονική του Δήμου Αθηναίων. Το

δίκτυο των οργανισμών, οι οποίοι λειτουργούν στα πλαίσια του Πολιτισμικού Οργανισμ ού

του Δήμου Αθηναίων, αντιπροσωπεύει το μεγάλο εύρος του πεδίου του πολιτισμού και το

μέγεθος του ρόλου που καλείται να διαδραματίσει σε αυτό ο Πολιτιστικός Οργανισμός.

Αποστολή του δεν είναι μόνο να διαφυλάξει την πολιτιστική κληρονομιά προστατεύοντας

σημαντικές συλλογές και μνήμες, αλλά και να προβάλλει και να υποστηρίξει την

καλλιτεχνική δημιουργία του παρόντος και να διαμορφώσει στρατηγική πολιτισμού για το

μέλλον.

Επιπλέον, ο Πολιτιστικός Οργανισμός του Δήμου Αθηναίων βρίσκεται σε συνδιαλλαγή με

την τοπική κοινωνία καθώς διατηρεί αμφίδρομη σχέση τόσο με τους δημότες της Αθήνας και

τους μόνιμους κατοίκους της καθώς και τους μετανάστες που διαμένουν σε αυτήν ,όσο και με

τους επισκέπτες της πόλης.

Από το 2007 ο Πολιτισμικός Οργανισμός του Δήμου Αθηναίων έθεσε ως στόχο να

ευαισθητοποιήσει και να ενεργοποιήσει πολιτιστικά το σύνολο των κατοίκων της Αθήνας,

προσφέροντας στην πόλη ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα πολιτισμού. Για να επιτευχθεί αυτό,

ο Πολιτισμικός Οργανισμός του Δήμου Αθηναίων κινείται στις εξής κατευθύνσεις:

Ποιοτική ψυχαγωγία για όλους τους κατοίκους της πόλης με εκδηλώσεις υψηλού

επιπέδου.

Έμφαση στην καλλιέργεια και την εκπαίδευση των παιδιών και των νέων της

Αθήνας με δράσεις που αφορούν στις τέχνες, στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση

και στις νέες τεχνολογίες.

Εδραίωση της Αθήνας στον πολιτιστικό παγκόσμιο χάρτη με αναβάθμιση του ρόλου

της διεθνώς.

Ο Πολιτισμικός Οργανισμός του Δήμου Αθηναίων λειτουργεί ως «πολιτιστική ομπρέλα»,

ενισχύοντας τις πρωτοβουλίες και τις κινήσεις που γίνονται στην Αθήνα από πρόσωπα και

φορείς. (www.cityofathens.gr τελευταία επίσκεψη 15/05/2010)


46


4.3. Τα μουσεία του Δήμου Αθηναίων

Ο Πολιτιστικός Οργανισμός του Δήμου Αθηναίων εποπτεύει τα μουσεία "Δωδεκανησιακό

Σπίτι", "Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης", "Λουκίας Γεωργαντή", "Ελευθέριος Βενιζέλος" και

το Μουσείο - Θέατρο Σκιών "Χαρίδημος" τα οποία ανήκουν στον Δήμο Αθηναίων.

(www.cityofathens.gr τελευταία επίσκεψη 15/05/2010 )

Πιο συγκεκριμένα, στο Μουσείο «Ελευθέριος Βενιζέλος» στεγάζεται η μόνιμη έκθεση για

τον σπουδαίο Έλληνα πολιτικό Ελευθέριο Βενιζέλο. Ακόμα εκεί βρίσκεται μια συλλογή

προσωπικών του συγγραμμάτων, καθώς επίσης και έγγραφο υλικό για τον ίδιο και την εποχή

του.

Στο Μουσείο – Θέατρο Σκιών «Χαρίδημος» παρουσιάζονται 900 περίπου εκθέματα, έργα

των Χρήστου, Γιώργου και Σωτήρη Χαρίδημου. Στο Μουσείο παρουσιάζονται και εργαλεία

κατασκευής φιγούρας που χρησιμοποιούσαν οι Χαρίδημοι καθώς και χρηστικά αντικείμενα

της τέχνης του καραγκιοζοπαίχτη. Επιπλέον, στο μουσείο υπάρχει η μόνιμη εγκατάσταση

"Θεάτρου Σκιών", όπου γίνονται παραστάσεις υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση των Σωτήρη

Χαρίδημου και Χρήστου Σ. Χαρίτου.

Το Μουσείο «Δωδεκανησιακό Σπίτι» αποτελεί μια δωρεά του Βασίλη και της Ειρήνης

Μοσκόβη στο Δήμο Αθηναίων και βρίσκεται σε διώροφο ακίνητο στα Σεπόλια. Στο Μουσείο

υπάρχει πλούσιο λαογραφικό υλικό δωδεκανησιακής τέχνης και παράδοσης όπως

χρυσοκέντητες ενδυμασίες, ξυλόγλυπτα εσωτερικά σπιτιών, κεντήματα, χαλκώματα, υφαντά,

πιάτα, λεπτουργήματα αργυροχοΐας, εικόνες, οικιακά σκεύη. Επίσης περιλαμβάνει σημαντική

συλλογή εικαστικών έργων νεοελληνικής τέχνης, έργα ξένων καλλιτεχνών, μια αξιόλογη

βιβλιοθήκη, καθώς και την προσωπική συγγραφική δουλειά του δωρητή.

Το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης στεγάζεται στο σπίτι της μεγάλης λαογράφου

Αγγελικής Χατζημιχάλη. Διαθέτει λαογραφική βιβλιοθήκη η οποία περιέχει βιβλία και

περιοδικά σχετικά με την εθνογραφία, τη λαϊκή τέχνη, παράδοση και λογοτεχνία, κυρίως του

ελληνικού χώρου και των Βαλκανίων. Στους χώρους του μουσείου, εκτός από τη μόνιμη

συλλογή, γίνονται περιοδικές εκθέσεις λαογραφικού περιεχομένο υ.

Το Μουσείο Γλυπτών και Ομοιωμάτων Λουκίας Γεωργαντή, ανήκει στην περιουσία του

Δήμου, μετά από δωρεά σε αυτόν το 2000. Στεγάζει καλλιτεχνικό υλικό που περιλαμβάνει

έργα της Λουκίας Γεωργαντή, καθώς και των γονέων της Ελένης και Νικολάου Γεωργαντή.


47


Πιο συγκεκριμένα πρόκειται για ζωγραφικά και έργα σε χαλκό της Ελένης Γεωργαντή,

γύψινα γλυπτά προπλάσματα, γλυπτικές συνθέσεις και έργα σε μάρμαρο και χαλκό του

Νικολάου Γεωργαντή, καθώς και γύψινα γλυπτά προπλάσματα, ζωγραφικά έργα και σχέδια,

μακέτες και συνθέσεις της Λουκίας Γεωργαντή.


48


Κεφάλαιο Πέμπτο: Παρουσίαση της «Τεχνόπολις»

5.1. Ιστορική Αναδρομή

Η «Τεχνόπολις» του Δήμου Αθηναίων στεγάζεται στο κτίριο του παλιού Εργοστάσιου

Φωταερίου συνολικής έκτασης 30 περίπου στρεμμάτων, γνωστό ως Γκάζι, δίπλα στον

Κεραμεικό και κοντά στην Ακρόπολη. Το Γκάζι ιδρύεται ως το Αθηναϊκό Εργοστάσιο

Παραγωγής Φωταερίου το 1857 με βασιλικό διάταγμα του Βασιλιά Όθωνα. Η κατασκευή και

η λειτουργία του εργοστασίου ακολουθεί τέσσερις φάσεις:

Πρώτη φάση (1862 – 1987): Δημιουργούνται οι πρώτες κτιριακές εγκαταστάσεις και

τοποθετούνται τα πρώτα μηχανήματα, όπως κλίβανοι απόσταξης (φούρνοι),

αεροφυλάκια για την αποθήκευση, καμινάδα, αίθουσα καθαρισμού, υδατοδεξαμενές

και αποθήκες ενώ εντός των εγκαταστάσεων τοποθετείται και η κατοικία του

διευθυντή.

Δεύτερη Φάση (1887 – 1920): Διευρύνονται οι ανάγκες χρήσης του φωταερίου

καθώς εκτός από την χρήση για τον δημοτικό φωτισμό των δρόμων, στους χρήστες

του προστίθενται τα νοικοκυριά καθώς και οι βιομηχανίες. Επιπλέον, ενόψει των

Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 οι εγκαταστάσεις του εργοστασίου επεκτείνονται.

Έτσι αναγείρεται νέα καμινάδα, νέοι φούρνοι, δυο αεροφυλάκια καθώς και κτίρια για

την εξυπηρέτηση των εργαζομένων του εργοστασίου, όπως αποδυτήρια και λουτρά.

Με αυτές τις προσθήκες, ο χώρος αποκτά την μορφή την οποία διατηρεί μέχρι

σήμερα.

Τρίτη Φάση (1920 – 1952): Με σκοπό την βελτίωση της ποιότητας του φωταερίου

που παράγει το εργοστάσιο εισάγεται η γερμανική τεχνογνωσία και τεχνολογία ενώ

προστίθεται και νέα μονάδα παραγωγής καθώς και τρίτη καμινάδα, ενώ εγκαθίσταται

πρωτοποριακή τεχνολογία παραγωγής υδατοαερίου. Το Εργοστάσιο περιέρχεται το

1938 στον Δήμο Αθηναίων ως Δημοτική Επιχείριση Φωταερίου Αθηνών και από τότε

αποτελεί ακίνητη περιουσία του.

Τέταρτη Φάση (1952 – 1984): Η τελευταία αυτή φάση αποτελεί μια περίοδο όπου το

εργοστάσιο υπολειτουργεί καθώς η μορφή ενέργειας που παράγει θεωρείται πλέον

παρωχημένη. Αυτό οδηγεί στην διακοπή της διαδικασίας παραγωγής φωταερίου από


49


κάρβουνο το 1983 και το δίκτυο ενώνεται με τα Ελληνικά Διυλιστήρια Ασπροπύργου,

όπου καθιερώνεται η παραγωγή με την τεχνολογία της νάφθας.

Το 1984 η λειτουργία του εργοστασίου σταμάτησε καθώς θεωρήθηκε ότι ήταν πολύ

ρυπογόνο για να βρίσκεται σε κατοικημένη περιοχή και κοντά σε αρχαιολογικούς χώρους

(Ακρόπολη, Κεραμεικός), γεγονός που προκαλούσε και ισχυρές αντιδράσεις από τους

κατοίκους.

Το 1988 ο Δήμος Αθηναίων ξεκίνησε την διαδικασία ανάπλασης του εργοστασίου. Η

αρχιτεκτονική του κτιρίου διατηρήθηκε, αποτελώντας στο εξής ένα μουσείο βιομηχανικής

αρχαιολογίας και αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορικής ταυτότητας της πόλης. Έτσι, στις

εγκαταστάσεις του ξεκίνησε τη λειτουργία της το 1999 η «Τεχνόπολις», αφιερωμένη στη

μνήμη του συνθέτη Μάνου Χατζιδάκι. Σύμβολο της αποτελεί το πρωτότυπο γλυπτό "Η

Σφαίρα της Χιλιετίας", έργο του Νίκου- Γιώργου Παπουτσίδη, που απεικονίζει την υδρόγειο

σφαίρα να περιβάλλεται από κλάδους ελιάς και συμβολίζει την ευχή και την ελπίδα να

κυριαρχήσει η ειρήνη και η ανθρωπιά σε ολόκληρο τον κόσμο . Σήμερα η «Τεχνόπολις»

αποτελεί ένα ιδιαίτερο Βιομηχανικό Μουσείο με αρχιτεκτονική και ιστορική αξία. Επιπλέον

αποτελεί ένα χώρο παραγωγής και προβολής πολιτιστικών δράσεων αφού στις εγκαταστάσεις

της φιλοξενεί μια πληθώρα εκδηλώσεων εικαστικού και καλλιτεχνικού χαρακτήρα που την

καθιστούν έναν από τους σημαντικότερους πολιτιστικούς φορείς του Δήμου Αθηναίων.

Εικόνα 1. Η "Σφαίρα της Χιλιετίας"


50


5.2 Θεσμικό Πλαίσιο Λειτουργίας

Η «Τεχνόπολις» αποτελούσε μέχρι τον Δεκέμβριο του 2009 αμιγή δημοτική επιχείρηση με

την επωνυμία « Τεχνόπολις – Δημοτική Επιχείρηση Προστασίας και Ανάδειξης

Βιομηχανικού – Αρχαιολογικού Πάρκου Αθηνών – Γκάζι».

Από τότε έχει μετατραπεί σε Ανώνυμη Εταιρεία με τη επωνυμία «Τεχνόπολις Ανώνυμη

Εταιρεία Προστασίας και Ανάδειξης Βιομηχανικού – Αρχαιολογικού Πάρκου – Γκάζι» και

τον διακριτικό τίτλο «Τεχνόπολις Δήμου Αθηναίων Α.Ε». Όσον αφορά την σύσταση και την

λειτουργία της η Ανώνυμη εταιρεία διέπεται από τα άρθρα 265 και 266 του ΚΔΚ (Ν.

3463/2006).

Σύμφωνα με το άρθρο 265 παρ1 «Οι Δήμοι μπορούν να συστήσουν ανώνυμη εταιρεία η

οποία λειτουργεί σύμφωνα με τις διατάξεις της εμπορικής και φορολογικής νομοθεσίας. Ο

Δήμος διατηρεί πάντα κοινές μη προνομιούχες μετοχές που αντιπροσωπεύουν αθροιστικά την

πλειοψηφία του μετοχικού κεφαλαίου. Κατά το υπόλοιπο μπορούν να συμμετέχουν το

Δημόσιο και φυσικά ή νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου. Αν η επιχείρηση λυθεί

οι ΟΤΑ που συμμετέχουν σε αυτή έχουν δικαίωμα προτίμησης για την αγορά τις

εκποιούμενης περιουσίας.» Επιπλέον, όπως αναφέρεται στην παρ. 9 « η εταιρεία της

παραγράφου 1 δεν επιχορηγείται άμεσα ή έμμεσα από ΟΤΑ»

Σύμφωνα με το άρθρο 266 παρ 1 «οι Οι Δήμοι μπορούν να συστήσουν ανώνυμη εταιρεία για

την αξιοποίηση της δημοτικής ακίνητης περιουσίας ή για την εκμετάλλευση των

κοινοχρήστων χώρων οι οποίοι και εισφέρουν στο σύνολο του εταιρικού κεφαλαίου.»

Επιπλέον σύμφωνα με την παράγραφο 2 του ίδιου άρθρου «το 1/3 των μελών του διοικητικού

Συμβουλίου είναι αιρετοί εκπρόσωποι του Δήμου, το δε σύνολο των μελών ορίζεται από το

Δημοτικό Συμβούλιο.»

Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψη το νομικό πλαίσιο λειτουργία της "Τεχνόπολις" γίνεται

αντιληπτό ότι η διαχείριση του πολιτιστικού αυτού χώρου και μουσείου που αποτελεί

ακίνητη περιουσία του Δήμου Αθηναίων γίνεται μέσα από την ίδρυση Ανώνυμης Εταιρείας η

οποία και διοικείται από δικό της διοικητικό συμβούλιο μέρος των μελών του οποίου

αποτελούν αιρετοί εκπρόσωποι του Δήμου. Αυτό το μοντέλο διαχείρισης προσιδιάζει στο


51


«μοντέλο αστική λειτουργικότητας»8 (Lord, 2008), το οποίο εξετάσαμε παραπάνω. Έτσι, η

«Τεχνόπολις» ως μουσείο και ταυτόχρονα ως ξεχωριστός χώρος διεξαγωγής εκδηλώσεων

αποτελεί έναν μοναδικό πολιτιστικό οργανισμό που δεν χρηματοδοτείται από το Κράτος ή

την Τοπική Αυτοδιοίκηση αλλά διαχειρίζεται μόνος του την περιουσία του, ούτως ώστε να

είναι ένας βιώσιμος οργανισμός χρηματοδοτούμενος από άλλες πηγές, χωρίς να επιβαρύνει

τον κρατικό προϋπολογισμό ή τον Δήμο Αθηναίων. Παράλληλα, αφουγκράζεται τις ανάγκες

της τοπικής κοινωνίας και συνδιαλέγεται μαζί της αποτελώντας έναν εξωστρεφή πολιτιστικό

οργανισμό.

8 Για την πλήρη περιγραφή του όρου «μοντέλο αστικής συλλογικότητας» βλ. Κεφ 3.4. της παρούσας μελέτης.


52


5.3 Αποστολή και στόχοι της «Τεχνόπολις»

Αποστολή της «Τεχνόπολις Α.Ε.» είναι να συμβάλλει στην τοπική ανάπτυξη και στην

ανάδειξη της ευρύτερης περιοχής. Μέσα δηλαδή από την ίδρυση της ο Δήμος Αθηναίων

στοχεύει στην εκμετάλλευση αυτού του χώρου που αποτελεί ταυτόχρονα βιομηχανικό

μουσείο και χώρος διεξαγωγής πολιτιστικών εκδηλώσεων, με σκοπό να αποτελέσει μοχλό

ανάπτυξης της τοπικής κοινωνίας και μέσο βελτίωσης της ποιότητας ζωής των κατοίκων της.

Για να το επιτύχει αυτό, η «Τεχνόπολις του Δήμου Αθηναίων ΑΕ» έχει θέσει τους εξής

στόχους:

Παροχή υπηρεσιών για την εκμετάλλευση της ακίνητης περιουσίας καθώς και την

τεχνογνωσία για την μελέτη, διαχείριση και υλοποίηση προγραμμάτων και δράσεων

ανάπτυξης σε συνεργασία με τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκηση καθώς και του

δημοσίου τομέα αλλά και με ιδιωτικούς φορείς .

Συνεχή ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και συμβολή με την αρωγή τόσο φορέων όσο

και πολιτών στην διαμόρφωση αναπτυξιακών στρατηγικών καθώς και την υλοποίηση

καινοτόμων αναπτυξιακών δράσεων.

Ανάπτυξη κάθε μορφής πνευματικής και εν γένει πολιτιστικής δραστηριότητας καθώς

και διάσωση και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς καθώς και των νεώτερων

πολιτιστικών ρευμάτων

Διάθεση των χώρων για την φιλοξενία και διοργάνωση πλήθους εκδηλώσεων κάθε

μορφής (εικαστικές, μουσικές, θεατρικές, κλπ)

Παρουσίαση όλων των νέων καλλιτεχνικών τάσεων, όπως για παράδειγμα εκθέσεις

εικαστικής τέχνης, γλυπτικής, φωτογραφίας, Video – Art, Τεχνολογίας, Συνέδρια,

Ημερίδες, Διεθνή Φεστιβάλ, Συναυλίες, Θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις,

forum για την απασχόληση και την επιχειρηματικότητα, εκπαιδευτικά προγράμματα,

παρουσιάσεις προϊόντων κλπ.

Αναβάθμιση της ιστορικής περιοχής της πόλης των Αθηνών καθώς και δημιουργία

ενός ακόμη πολιτιστικού πόλου έλξης επισκεπτών.


53


Συμβολή στην προστασία και ανάδειξη του πολιτισμού καθώς και στον σεβασμό της

εθνικής πολυμορφίας και της κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς.

Ανάδειξη του χώρου σε σημείο αναφοράς στην ελληνική και διεθνή πολιτιστική

σκηνή ώστε να προβληθεί ο σύγχρονος ελληνικός πολιτισμός .

Εκμετάλλευση και αξιοποίηση της κινητής και ακίνητης περιουσίας της πρώην

Δημοτικής Επιχείρησης Φωταερίου Αθηνών (ΔΕΦΑ), ούτως ώστε να επιτευχθεί η

τεχνολογική και πολιτιστική ανάπτυξη του Δήμου.

Πραγματοποίηση εσόδων από αυτήν την εκμετάλλευση με στόχο την προστασία και

ανάδειξη του Αρχαιολογικού και Βιομηχανικού Πάρκου Αθηνών.

Άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας για την καλύτερη αξιοποίηση της κινητής

και ακίνητης περιουσίας της όπως για παράδειγμα η ίδρυση καταστημάτων

υγειονομικού ενδιαφέροντος, η ίδρυση νέων εταιρειών κάθε μορφής καθώς και η

συνεργασία με φορείς του εσωτερικού αλλά και του εξωτερικού οι οποίοι επιδιώκουν

τους ίδιους η παρεμφερείς σκοπούς.

Δημιουργία εσόδων από την παροχή τεχνογνωσίας που αφορούν όλους τους

παραπάνω σκοπούς σε φορείς της τοπικής Αυτοδιοίκησης, Δημόσιο ή Ιδιωτικό τομέα

σε τοπικό, εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, με στόχο την προβολή του

Βιομηχανικού και Αρχαιολογικού Πάρκου Αθηνών και κατ' επέκταση την συμβολή

στην τεχνολογική και πολιτιστική ανάπτυξη του Δήμου της Αθήνας.


54


5. 4 Οργανωτική διάρθρωση

Η Τεχνόπολις ΑΕ όπως και κάθε άλλη Ανώνυμη Εταιρεία αποτελεί ένα νομικό πρόσωπο

κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Για την ίδρυση της είναι απαραίτητη η ύπαρξη κεφαλαίου από

τους μετόχους της εταιρείας. Οι μέτοχοι έχουν δικαίωμα να αποφασίζουν για ζητήματα που

αφορούν στην διοίκηση του οργανισμού μέσα από την συμμετοχή τους στην Γενική

Συνέλευση, η οποία είναι το ανώτατο όργανο διοίκησης της εταιρείας και αποφασίζει για

ζητήματα, όπως τη παράταση της διάρκειας ή τη συγχώνευση της εταιρείας, την εκλογή

ελεγκτών, την διάθεση των ετησίων κερδών καθώς και την έγκριση των ετήσιων οικονομικών

καταστάσεων.

Η «Τεχνόπολις Α.Ε» διοικείται από 15μελές Διοικητικό Συμβούλιο το οποίο αποτελείται

από τον Πρόεδρο, τον Αντιπρόεδρο και 13 μέλη και έχει τετραετή θητεία. Τα μέλη του

Διοικητικού Συμβουλίου ορίζονται από το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων,

σύμφωνα με άρθρο 265 του Ν 3463/2006. Στην αρμοδιότητα του Διοικητικού Συμβουλίου

υπάγεται η διάθεση και διαχείριση της περιουσίας της Εταιρείας καθώς και η εκπροσώπηση

της. Επιπλέον είναι αρμόδιο να λαμβάνει τις αποφάσεις για την υλοποίηση των στόχων της

«Τεχνόπολις». Ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου είναι προϊστάμενος όλου του

προσωπικού και των υπηρεσιών και ασκεί γενική εποπτεία και έλεγχο της λειτουργίας του

Νομικού Προσώπου.

Η εσωτερική οργάνωση της «Τεχνόπολις», όπως απεικονίζεται στο διάγραμμα 5.1,

περιλαμβάνει μια Γενική Διεύθυνση η οποία οργανώνεται σε επάλληλές βαθμίδες στην

Διεύθυνση Οικονομικών και Διοικητικών Υπηρεσιών, στο Γραφείο Τύπου και στο Γραφείο

του Προέδρου. Η Διεύθυνση Οικονομικών και Διοικητικών Υπηρεσιών αποτελείται από

το Τμήμα Οικονομικού, το οποίο είναι αρμόδιο για τον οικονομικό προγραμματισμό των

εκδηλώσεων, το Τμήμα, Εκδηλώσεων, το οποίο είναι αρμόδιο για την επιλογή, τον

σχεδιασμό την οργάνωση και την υλοποίηση κάθε είδους εκδήλωσης που λαμβάνει χώρα

στην «Τεχνόπολις» καθώς και το Τμήμα Εικαστικών, το οποίο είναι αρμόδιο για την

διαχείριση των χώρων και του μουσειακού υλικού της.

Το Γραφείο Τύπου είναι αρμόδιο για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή της επικοινωνιακής

πολιτικής του οργανισμού καθώς και της στρατηγικής μάρκετινγκ. Τέλος, το Γραφείο

Προέδρου υπάγεται απευθείας στον Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου και του παρέχει

υπηρεσίες προσωπικής γραμματειακής υποστήριξης.


55


Στην «Τεχνόπολις» απασχολείται προσωπικό είκοσι (20) ατόμων, οι δεκατρείς (13) εκ των

οποίων με σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου, οι εφτά (7) με σύμβαση έργου, ενώ έχουν

αποσπαστεί σε αυτήν και πέντε (5) άτομα από τον Πολιτιστικό Οργανισμό του Δήμου

Αθηναίων για την κάλυψη των ελλείψεων σε τεχνικό προσωπικό και προσωπικού

συντήρησης. Το ανθρώπινο δυναμικό κατανέμεται όπως απεικονίζεται στο Διάγραμμα 2 ως

εξής: Η Διεύθυνση Οικονομικών και Διοικητικών Υπηρεσιών αποτελείται από δεκαπέντε

(15) άτομα εκ τον οποίων τέσσερα(4) εργάζονται στο Τμήμα Οικονομικού, τέσσερα (4) στο

Τμήμα Εικαστικών και εφτά (7) στο Τμήμα Εκδηλώσεων. Στο Γραφείο Τύπου εργάζεται

προσωπικό δύο (2) ατόμων, ενώ στο Γραφείο Προέδρου τρείς (3) υπάλληλοι.

Γενική Διεύθυνση

«Τεχνόπολις»

Γραφείο Τύπου

Γραφείο Προέδρου Διεύθυνση Οικονομικών

και Διοικητικών

Υπηρεσιών

Τμήμα Οικονομικού

Τμήμα Εκδηλώσεων

Τμήμα Εικαστικών

Διάγραμμα 1 Οργανωσιακή Δομή "Τεχνόπολις"


56


Κατανομή Προσωπικού "Τεχνόπολις"

10%

15%

20%35%

20%

Τμήμα οικονομικού Τμήμα Εκδηλώσεων Τμήμα Εικαστικών

Γραφείο Προέδρου Γραφείο Τύπου

Διάγραμμα 2 Κατανομή Προσωπικού "Τεχνόπολις"

Η Οργανωτική Διάρθρωση της «Τεχνόπολις» εμφανίζει ανεπάρκειες που αφορούν κυρίως

στην διάρθρωση των τμημάτων της. Η ύπαρξη μιας μόνο Διεύθυνσης αρμόδια για τις

οικονομικές και διοικητικές υπηρεσίες προσδίδει συγκεντρωτικό χαρακτήρα στην

οργάνωση και καθιστά χρονοβόρα την λήψη αποφάσεων. Επιπλέον, υπάρχει ανάγκη

εκσυγχρονισμού του Εσωτερικού Οργανισμού της προς την κατεύθυνση της δημιουργίας

αυτοτελούς Διεύθυνσης Εκδηλώσεων. Η τροποποίηση αυτή πρέπει να συνοδεύεται και από

πρόσληψη επιπλέον προσωπικού δεδομένου του μικρού αριθμού εξειδικευμένου τεχνικού

προσωπικού του Τμήματος Εκδηλώσεων το οποίο εργάζεται υπό συνθήκες μεγάλου φόρτου

εργασίας. Παρά την συνδρομή του αποσπασμένου από τον ΠΟΔΑ προσωπικού, αρκετές

εκθέσεις και εκδηλώσεις με μεγάλο πολιτιστικό ενδιαφέρον δεν διοργανώνονται τελικά λόγω

αυτών των ελλείψεων. Επομένως, είναι αναγκαία η τροποποίηση του εσωτερικού οργανισμού

καθώς θα συμβάλλει στην αποτελεσματικότερη λειτουργία και στην διεύρυνση του

πολιτιστικού έργου της «Τεχνόπολις».


57


Κεφάλαιο 6: Πολιτιστική Διαχείριση της «Τεχνόπολις»

6.1 Οι Χώροι και η Επιλογή των Εκδηλώσεων

6.1.1 Παρουσίαση των Χώρων

Το κτίριο του παλιού Εργοστασίου Φωταερίου έχει διαμορφωθεί κατάλληλα ώστε να

φιλοξενεί το πλούσιο πολιτιστικό πρόγραμμα της «Τεχνόπολις», αποτελώντας ταυτόχρονα

ένα μοναδικό Βιομηχανικό Μουσείο που παρουσιάζει, εκθέτει και διαχειρίζεται ένα από τα

σημαντικότερα κομμάτια της βιομηχανικής ιστορίας της πόλης. Αναλυτικά αποτελείται από

τους εξής χώρους:

Αυλή

Στο εργοστάσιο φωταερίου η διαδικασία της παραγωγής ξεκινούσε από την αυλή. Σήμερα η

αυλή του παλαιού εργοστασίου, εκεί όπου ο γαιάνθρακας συγκεντρωνόταν από τις αποθήκες

της Αθήνας και του Πειραιά και ζυγιζόταν, έχει διαμορφωθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να

φιλοξενεί συναυλίες και φεστιβάλ, θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις, παιδικές

εκδηλώσεις, κινηματογραφικές προβολές καθώς και εκθέσεις σύγχρονης τέχνης. Έχει έκταση

3.500 τ.μ., ενώ διαθέτει μόνιμη σκηνή – εξέδρα.

Εικόνα 2. Η Αυλή


58


Κτίριο Δ1 - Αίθουσα «Ανδρέας Εμπειρίκος»

Ο χώρος όπου φυλάσσονταν τα ανταλλακτικά των επιβλητικών μηχανημάτων και πολλά

εργαλεία, μοναδικά στο είδος τους, φιλοξενεί από τον Οκτώβριο του 2008 τις διοικητικές

υπηρεσίες της «Τεχνόπολις».

Κτίριο Δ2 - Αίθουσα «Γιάννης Ρίτσος» - Αμφιθέατρο 9.84

Στο πρώτο αεριοφυλάκιο λειτουργεί ο Δημοτικός Ραδιοφωνικός Σταθμός «Αθήνα 9.84», που

με την ίδρυσή του, το Μάιο του 1987, καθιέρωσε την ελεύθερη ραδιοφωνία στη χώρα μας.

Το αμφιθέατρό του είναι κατάλληλο για θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες, ομιλίες,

σεμινάρια, παρουσιάσεις βιβλίων κ.ά. Στον ίδιο χώρο φιλοξενεί ται και το «Μουσείο

Ραδιοφωνίας» με σπάνια εκθέματα από την ιστορία της τεχνολογίας του ήχου, στα εκατό

περίπου χρόνια ζωής της με ελεύθερη είσοδο.

Παράλληλα, λειτουργεί σε 24ωρη βάση και ο Ραδιοφωνικός Σταθμός "Athens International

Radio 104,4 FM" για τους ξένους επισκέπτες και κατοίκους της πόλης, παρουσιάζοντας

ειδήσεις και εκπομπές στα Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ισπανικά, Ιταλικά, Ρωσικά,

Αλβανικά κ.ά. Ο ραδιοφωνικός σταθμός έχει αποκλειστική συνεργασία στην Ελλάδα με το

BBC (αγγλόφωνο), το RFI (γαλλόφωνο) και τη Deutsche Welle (γερμανόφωνο).

Εικόνα 3. Αίθουσα “Γιάννης Ρίτσος” - Αμφιθέατρο 9.84


59


Κτίριο Δ4 - Αίθουσα «Άγγελος Σικελιανός»

Σε αυτές τις σιδερένιες εγκαταστάσεις του εργοστασίου, τα λεγόμενα γκαζόμετρα, γινόταν η

μέτρηση και η αποθήκευση του παραγόμενου φωταερίου πριν διανεμηθεί για χρήση. Το

δεύτερο αεριοφυλάκιο έχει διαμορφωθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να φιλοξενεί στο ισόγειο του

και τον πρώτο όροφο εκθέσεις, εικαστικού κυρίως ενδιαφέροντος, συνεντεύξεις Τύπου αλλά

και άλλες εκδηλώσεις. Στο δεύτερο όροφο της αίθουσας αυτής θα στεγαστεί σύντομα το

μουσείο «Μαρία Κάλλας», με εκθέματα που αφορούν στην ζωή της .

Εικόνα 4. Αίθουσα "Άγγελος Σικελιανός"

Κτίριο Δ6 - Αίθουσα «Τάκης Παπατσώνης» - Φούρνοι

Η αίθουσα με τους "φούρνους", ίσως ο πιο χαρακτηριστικός χώρος στην "Τεχνόπολις",

διατηρεί ακόμη και σήμερα την αισθητική του παλαιού εργοστασίου. Εκεί μεταφερόταν ο

γαιάνθρακας από την αυλή και με την καύση του γινόταν ο διαχωρισμός του αερίου από τα

υποπροϊόντα του (κωκ, κατράμι, σκουριά, πίσσα). Σήμερα, ο χώρος προσφέρεται για

πολυμορφικές εικαστικές εκθέσεις (video-art, ζωγραφικής, φωτογραφίας, γλυπτικής,

χαρακτικής) καθώς και για εναλλακτικές θεατρικές και μουσικές παραστάσεις.


60


Εικόνα 5. Αίθουσα "Τάκης Παπατσώνης"

Κτίριο Δ7 - Αίθουσα «Κωνσταντίνος Καβάφης»

Στην αίθουσα αυτή βρίσκονταν οι γερμανικού φούρνοι για την καύση του γαιάνθρακα.

Σήμερα εκεί παραμένουν το βαγονέτο και η σιδηροτροχιά. Στον σύγχρονο αυτό βιομηχανικό

χώρο φιλοξενούνται εικαστικές εκθέσεις (video-art, ζωγραφικής, φωτογραφίας, γλυπτικής,

χαρακτικής), παιδικές εκδηλώσεις καθώς και μουσικές παραστάσεις.

Εικόνα 6. Αίθουσα "Κωνσταντίνος Καβάφης"

Κτίριο Δ9 – Αποθήκη

Ο χώρος που κάποτε αποτελούσε την αποθήκη του εργοστασίου σήμερα έχει μετατραπεί σε

μια αίθουσα κατάλληλη για θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις μικρού μεγέθους και άλλες

εκδηλώσεις.


61


Κτίριο Δ10 - Αίθουσα «Κωστής Παλαμάς».

Ο χώρος αυτός αποτελούσε το λεγόμενο «καθαρτήριο», όπου το αέριο, έχοντας περάσει από

τη διαδικασία της ψύξης διοχετευόταν με σωλήνες στα «πιεστήρια» για να υποβληθεί στο

τελευταίο στάδιο καθαρισμού του. Η πολυδύναμη αυτή αίθουσα, που λειτουργεί σε δύο

επίπεδα, αποτελεί τον ιδανικό χώρο για την ανάδειξη εικαστικών εκθέσεων (video-art,

ζωγραφικής, φωτογραφίας, γλυπτικής, χαρακτικής) και τη φιλοξενία σεμιναρίων, συναυλιών

μουσικής δωματίου, συνεδρίων, καθώς και συνεντεύξεων τύπου.

Εικόνα 7. Αίθουσα "Κωστής Παλαμάς"

Κτίριο Δ12 - Αίθουσα «Νίκος Γκάτσος»

Αυτή είναι η μεγαλύτερη αίθουσα της «Τεχνόπολις», που αποτελούσε το μηχανουργείο και

το ξυλουργείο του εργοστασίου. Σήμερα έχει διαμορφωθεί κατάλληλα σε χώρο πολλαπλής

χρήσης για τη φιλοξενία εκθέσεων, συνεδρίων και συναυλιών.


62


Εικόνα 8. Αίθουσα "Νίκος Γκάτσος"

Κτίριο Δ13 – «Σιδηρουργείο»

Ο χώρος που χρησίμευε ως σιδηρουργείο (καμίνι) του συγκροτήματος είναι σήμερα μια

αίθουσα κατάλληλη για εκθέσεις μικρού μεγέθους και άλλες εκδηλώσεις.

Εικόνα 9. Σιδηρουργείο

Κτίριο Δ16 – «Τεχνοπωλήσεις»

Το κτίριο όπου γινόταν η παραγωγή του υδαταερίου και είχε κτιστεί σύμφωνα με τα πρότυπα

της γερμανικής τεχνολογίας κατά την δεκαετία του '50. Σήμερα έχει αναπλαστεί διατηρώντας

όλα τα αρχικά του στοιχεία ενώ στο το ισόγειο του λειτουργεί κατάστημα πώλησης

αναμνηστικών δώρων, μικρών έργων τέχνης, εκδόσεων της "Τεχνόπολις", περιοδικών,

αφισών, καρτ-ποστάλ κλπ.


63


Εικόνα 10. "Τεχνοπωλήσεις"

Κτίριο Α1 - "Gaz a l'eau"

Ο χώρος όπου σήμερα στεγάζεται το "Καφέ-ζυθεστιατόριο" της "Τεχνόπολις" αποτελούσε

τον φούρνο παραγωγής υδαταερίου από την ανάμειξη του κωκ με άκαυτο κάρβουνο, το

λεγόμενο "γκαζαλό" (Gaz a l'eau), μέχρι την δεκαετία του '50.

Εικόνα 11. "Gaz a l'eau"

Κτίριο Α8

Το κτίριο αυτό στέγαζε τα γραφεία της διοίκησης του εργοστασίου. Σήμερα εξακολουθεί να

χρησιμοποιείται ως χώρος γραφείων για τις ανάγκ ες της «Τεχνόπολις».


64


6.1.2 Παρουσίαση των Εκδηλώσεων

Οι εκδηλώσεις που έχουν φιλοξενηθεί στις εγκαταστάσεις της «Τεχνόπολις» από το 1999

είναι πολλές και ποικίλες. Σε αυτές περιλαμβάνονται εκθέσεις εικαστικής τέχνης, Γλυπτικής,

Φωτογραφίας, Video – Art, Τεχνολογίας, Συνέδρια, Ημερίδες, Διεθνή Φεστιβάλ, Συναυλίες,

Θεατρικές και Χορευτικές παραστάσεις, forum για την απασχόληση και την

επιχειρηματικότητα, εκπαιδευτικά προγράμματα και παρουσιάσεις προϊόντων.

Μερικές από τις πιο αξιόλογες εκδηλώσεις που έχουν παρουσιαστεί στην Τεχνόπολις, από το

1999 που ξεκίνησε τη λειτουργία της μέχρι και σήμερα , είναι οι εξής:

Η Έκθεση “Bodies”

Η έκθεση αυτή αποτελείται από 200 περίπου όργανα και εκθέματα ανθρώπινων σωμάτων τα

οποία έχουν διατηρηθεί αναλλοίωτα στο χρόνο μέσω ειδικής διαδικασίας. Απευθύνεται σε

όλες τις ηλικίες, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα σε όλους να γνωρίσουν την ομορφιά και την

πολυπλοκότητα των ανθρώπινων σωμάτων. Η έκθεση αυτή έχει παρουσιαστεί με μεγάλη

επιτυχία σε πολλές πόλεις του πλανήτη, όπως τη Νέα Υόρκη και το Λονδίνο, έχοντας

προσελκύσει πάνω από 11 εκατομμύρια επισκέπτες. Στην Αθήνα παρουσιάστηκε στην

«Τεχνόπολις» στην αίθουσα «Νίκος Γκάτσος» το διάστημα από 7 Φεβρουαρίου έως 10

Μαΐου 2009. Η έκθεση αποτέλεσε τόσο αντικείμενο θαυμασμού, όσο και αντιδράσεων,

καθώς μερίδα της κοινής γνώμης ήταν επιφυλακτική για το περιεχόμενο της έκθεσης. Παρά

της αντιδράσεις όμως η υποδοχή του κοινού ήταν θερμή αποτελώντας μια ξεχωριστή

εμπειρία για τους επισκέπτες της.

Η διοργάνωση εκθέσεων ξεχωριστού επιστημονικού χαρακτήρα προσφέρει μια μοναδική

εκπαιδευτική εμπειρία για τους κατοίκους και επισκέπτες. Προάγει την Γνώση και ενισχύει

το ενδιαφέρον του κοινού για την Επιστήμη, η οποία αποτελεί μοχλό της Ανάπτυξης


65


Εικόνα 12. Η Αφίσα της Έκθεσης "Bodies”

Διεθνές Φεστιβάλ Κόμικς

Τα τελευταία χρόνια το Διεθνές φεστιβάλ Κόμικς διοργανώνεται στην «Τεχνόπολις» του

Δήμου Αθηναίων. Η πιο πρόσφατη διοργάνωση ήταν το 13ο Φεστιβάλ Κόμικς και

πραγματοποιήθηκε το διάστημα από 20 έως 25 Ιανουαρίου 2009. Το πρόγραμμα του

φεστιβάλ περιελάμβανε μια μεγάλη έκθεση 40 Ελλήνων δημιουργών κόμικς μα θέμα τον

αριθμό «13». Επίσης περιελάμβανε και δημιουργίες Ρώσων και Ουκρανών συμμετεχόντων

καθώς και νέων δημιουργών κόμικς από το Λίβανο. Τις εκθέσεις συμπλήρωναν καθημερινές

συναυλίες από ελληνικά συγκροτήματα, κουκλοθέατρο και θέατρο δρόμου καθώς και

βιβλιοπωλείο με όλα τα σύγχρονα κόμικς. Η είσοδος για το κοινό ήταν ελεύθερη και το

φεστιβάλ σημείωσε όπως κάθε φορά μεγάλη επιτυχία.

Η διοργάνωση τέτοιου είδους φεστιβάλ συμβάλλει στην ενημέρωση και εξοικείωση των

κατοίκων και επισκεπτών με τις νέες μορφές καλλιτεχνική δημιουργίας και εικαστικής

έκφρασης. Διευρύνει τούς καλλιτεχνικούς ορίζοντες των κατοίκων και ιδιαιτέρως των νέων

και συμβάλλει στην προώθηση της ενασχόλησης τους με την Τέχνη και τον Πολιτισμό.


66


Εικόνα 13. Η Αφίσα του Διεθνούς Φεστιβάλ Κόμικς

Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Τζαζ

Η διοργάνωση του Ευρωπαϊκού Φεστιβάλ Τζαζ αποτελεί έναν θεσμό που φέτος έκλεισε την

δέκατη παρουσία του στο χώρο της «Τεχνόπολις». Το φεστιβάλ ξεκίνησε το 2001 με τη

συμμετοχή λίγων χωρών, όμως γνώρισε τόσο μεγάλη επιτυχία και ανταπόκριση από τον

κόσμο που οδήγησε στην αύξηση των συμμετοχών και τη διεύρυνση του προγράμματος. Όλα

τα είδη της τζαζ εκπροσωπούνται στο Φεστιβάλ και τα ονόματα που παίρνουν μέρος σε αυτό

συγκαταλέγονται στα σημαντικότερα του χώρου. Συνιστά μια από τις πιο σημαντικές

εκφάνσεις καλλιτεχνικής συνεργασίας των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και

φέτος συμμετείχαν σε αυτό 12 χώρες – μέλη. Για τη διοργάνωση του Φεστιβάλ συμβάλλουν

σημαντικά οι ξένες πρεσβείες στην Αθήνα και τα μορφωτικά ινστιτούτα των ξένων χωρών .

Το 10ο Φεστιβάλ Τζαζ πραγματοποιήθηκε το διάστημα από 21 έως 30 Μαΐου 2010 και

συμμετείχαν σε αυτό το δεκαήμερο πολιτιστικό γεγονός περισσότερο από 45000 επισκέπτες,

Το πρόγραμμα περιελάμβανε τρεις συναυλίες ανά ημέρα από Έλληνες και ξένους

καλλιτέχνες και συγκροτήματα της τζαζ μουσικής. Όπως κάθε χρόνο, την πρώτη ημέρα η

«Big Band» του Δήμου Αθηναίων άνοιξε την αυλαία του Φεστιβάλ με ένα ξεχωριστό

πρόγραμμα. Η είσοδος για το κοινό για όλες τις ημέρες, πλην της τελευταίας, ήταν ελεύθερη.

Η φιλοξενία αυτού του φεστιβάλ αποτελεί θεσμό για την «Τεχνόπολις» και μέσον της

πανευρωπαϊκής προβολής της πόλης. Επιπλέον, φέρνει σε επαφή το κοινό και τους κατοίκους

με ένα ιδιαίτερο είδος της Μουσικής και συμβάλλει στην εξοικείωση αλλά και ενασχόληση


67


τους με αυτό το είδος Τέχνης, γεγονός που αποφέρει οφέλη για την πολιτιστική ανάπτυξη της

πόλης.

Εικόνα 14. Η Αφίσα του Ευρωπαϊκού Φεστιβάλ Τζαζ

Athens Video Art Festival

Μια από τις σημαντικότερες διοργανώσεις που πραγματοποιούνται από την «Τεχνόπολις»

είναι το Athens Video Art Festival. Το 2010 ήταν η έκτη χρονιά διοργάνωσης του. Πρόκειται

για το μεγαλύτερο φεστιβάλ ψηφιακών τεχνών και νέων μέσων της Ελλάδας που προβάλλει

έργα από όλο το φάσμα της ψηφιακής δημιουργίας, ενώ περιλαμβάνει και ακαδημαϊκά

αφιερώματα αλλά και μια σειρά από μεγάλα νεανικά μουσικά συναυλιακά δρώμενα.

Αποτελεί λοιπόν το φεστιβάλ αυτό έναν πολυδιάστατο και πολυσυλλεκτικό θεσμό που έχει

γνωρίσει μεγάλη απήχηση ειδικά στην νεολαία.

Το 6ο Athens video Art Festival πραγματοποιήθηκε το διάστημα από 7 – 9 Μαΐου 2010 στις

αίθουσες «Άγγελος Σικελιανός», «Κωστής Παλαμάς», «Τάκης Παπατσώνης»,

«Κωνσταντίνος Καβάφης» , «Σιδηρουργείο» καθώς και στην Αυλή.

Κεντρική θεματική ενότητα της διοργάνωσης ήταν η σχέση του ανθρώπου με τη φύση , με

δημιουργίες που δείχνουν σεβασμό στα περιβαλλοντικά προβλήματα της εποχής, που

πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής

Αλλαγής, με στόχο την ευαισθητοποίηση των πολιτών και ειδικά των νέων για τα

περιβαλλοντικά προβλήματα.

Η διοργάνωση τέτοιου είδους φεστιβάλ συμβάλλει στην ενημέρωση και εξοικείωση των

κατοίκων με τις Νέες Τεχνολογίες πυροδοτώντας το ενδιαφέρον τους για ενασχόληση με τον

τεχνολογικό τομέα, ο οποίος αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους αναπτυξιακούς τομε ίς.


68


Εικόνα 15. Η Αφίσα του Athens Video Art Festival

Εκτός από αυτές τις εκδηλώσεις πλήθος άλλων έχουν λάβει χώρα στις αίθουσες και την αυλή

της Τεχνόπολις, όπως το Διεθνές Αντικαπνιστικό Φεστιβάλ Νέων, η Ελληνική Εβδομάδα

μόδας, η Παγκόσμια Εβδομάδα Επιχειρηματικότητας καθώς και φιλανθρωπικές εκδηλώσεις,

χριστουγεννιάτικα παζάρια, αποκριάτικα δρώμενα, γαστρονομικά φεστιβάλ, αφιερώματα σε

έλληνες ποιητές, συναυλίες ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών και πολλές ακόμα .

Το μεγάλο εύρος αλλά και ο αριθμός των εκδηλώσεων που έχουν διοργανωθεί από αυτόν τον

πολιτιστικό οργανισμό σε συνδυασμό με την πολλαπλή εκπαιδευτική και καλλιτεχνική τους

αξία αποτελεί ένα πολιτιστικό έργο με αναμφισβήτητη αναπτυξιακή προσφορά. Εκτός του

ότι συμβάλλει στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, θέτει τις βάσεις για μια

ολοκληρωμένη τοπική ανάπτυξη που δεν λαμβάνει υπόψη μόνο τις οικονομικές συνιστώσες

αλλά και τις πολιτιστικές και κοινωνικές. Από την άλλη όμως αποτελεί και έναν οικονομικό

πόρο που αποφέρει έσοδα στην πόλη, μέσω της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας αλλά και

τις προσέλκυσης πλήθους ξένων επισκεπτών στις εκδηλώσεις του καθιστώντας έτσι την

«Τεχνόπολις» έναν από τους σημαντικότερους πολιτιστικούς φορείς του Δήμου που

διαδραματίζει έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας.

6.1.3. Κριτήρια Επιλογής των Εκδηλώσεων

Οι φορείς που κατά τη διάρκεια του έτους επιλέγουν να πραγματοποιήσουν κάποια εκδήλωση

στον χώρο του βιομηχανικού μουσείου είναι εκατοντάδες. Παρόλο που το κτίριο

περιλαμβάνει εφτά (7) αίθουσες, κατάλληλα διαμορφωμένες ώστε να μπορούν να


69


πραγματοποιηθούν εκδηλώσεις καθώς και μια μεγάλη αυλή, εντούτοις εφαρμόζονται από

τους υπεύθυνους του οργανισμού κριτήρια για την επιλογή των εκδηλώσεων που θα

φιλοξενήσουν. Η αρμοδιότητα αυτή ανήκει στο Τμήμα Εκδηλώσεων της Διεύθυνση

Οικονομικών και Διοικητικών Υπηρεσιών.

Το πρωταρχικό κριτήριο για τις εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται είναι να συμβάλλουν

στην υλοποίηση των στόχων της Τεχνόπολις, και ειδικά στην ανάπτυξη κάθε μορφής

πνευματικής και εν γένει πολιτιστικής δραστηριότητας καθώς και στη διάσωση και προβολή

τόσο της πολιτιστικής κληρονομιάς, όσο και των νεώτερων πολιτιστικών ρευμάτων. Με άλλα

λόγια, οι εκδηλώσεις θα πρέπει να συνάδουν με τον χαρακτήρα της Τεχνόπολις ως χώρου

προβολής και παραγωγής πολιτισμού και να συμβάλλουν στην πολιτιστική ανάπτυξη της

τοπικής κοινωνίας.

Επιπλέον οι εκδηλώσεις πρέπει να διοργανώνονται με κριτήριο την ανάδειξη του

βιομηχανικού μουσείου και την προστασία του. Για τον λόγο αυτό δεν επιλέγονται

εκδηλώσεις οι οποίες ενδέχεται να βλάψουν τον ιστορικό χαρακτήρα του χώρου και της

ευρύτερης περιοχής.

Επιπλέον, με στόχο την προβολή του ελληνικού πολιτισμού και γενικότερα της χώρας

διεθνώς, επιλέγονται διοργανώσεις διεθνούς εμβέλειας και ενδιαφέροντος. Οι εκδηλώσεις

αυτές προσελκύουν εκτός από τους μόνιμους κατοίκους και πλήθος επισκεπτών από άλλες

χώρες. Εκτός όμως από την προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς, η προσέλκυση ξένων

επισκεπτών συμβάλει στην ενίσχυση του πολιτιστικού τουρισμού και στην δημιουργία

εσόδων για την τοπική κοινωνία.

Βασικό ακόμη κριτήριο για την διοργάνωση μιας εκδήλωσης από την Τεχνόπολις αποτελεί η

κοστολόγηση της. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ένας από τους βασικούς στόχους της είναι η

πραγματοποίηση εσόδων, δεν επιλέγονται εκθέσεις οι οποίες έχουν υπέρμετρο κόστος και

πιθανότητα μη κάλυψης του από τα προβλεπόμενα έσοδα. Από την άλλη, σε αρκετές

εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στον χώρο εφαρμόζεται η τιμολογιακή πολιτική της

ελεύθερης εισόδου. Ωστόσο, το κόστος τους είναι μικρό καθώς στηρίζεται στην αφιλοκερδή

συμμετοχή των καλλιτεχνών και επιπλέον καλύπτεται από την οικονομική συνεισφορά των

χορηγών.


70


Η προσέλκυση χορηγών των εκδηλώσεων καθώς και χορηγών επικοινωνίας αποτελεί ένα

ακόμα σημαντικό κριτήριο για την πραγματοποίηση μιας εκδήλωσης. Η συνεισφορά του

θεσμού της χορηγίας είναι κεφαλαιώδους σημασίας στις πολιτιστικές διοργανώσεις καθώς

μέσω αυτού καλύπτεται ένα σημαντικό μέρος του κόστους τους. Επιπλέον και η προβολή των

εκδηλώσεων στο κοινό μέσω των ΜΜΕ αποτελεί εξίσου καθοριστικό παράγοντα για την

κάλυψη του κόστους καθώς μέσω αυτών προσελκύεται το κοινό από το οποίο θα προκύψουν

τα έσοδα από τα εισιτήρια. Επομένως αν για μια εκδήλωση το ενδιαφέρον των χορηγών είναι

μειωμένο, τότε η εκδήλωση αυτή δεν έχει πολλές πιθανότητες να υλοποιηθεί.


71


6.2 Στρατηγική Επικοινωνίας – Μάρκετινγκ

Το βιομηχανικό μουσείο «Τεχνόπολις» του Δήμου Αθηναίων αποτελεί έναν μοναδικό χώρο

προβολής και παραγωγής πολιτισμού και ένα ξεχωριστό προορισμό ψυχαγωγίας των

κατοίκων. Για να μπορέσει όμως, όπως κάθε μουσείο να επιβιώσει δεδομένου του ισχυρού

ανταγωνισμού που υπάρχει μεταξύ μουσείων και άλλων ψυχαγωγικών προορισμών, θα

πρέπει να εφαρμόσει συγκεκριμένη στρατηγική επικοινωνίας με το κοινό καθώς και τακτικές

προσέλκυσης του.

Αρμόδιο για την επικοινωνιακή πολιτική της Τεχνόπολις καθώς και για την υλοποίηση του

σχεδίου μάρκετινγκ του οργανισμού είναι το Γραφείο Τύπου. Αυτό ενημερώνει το κοινό με

Δελτία Τύπου για της εκδηλώσεις της «Τεχνόπολις» καθώς και οργανώνοντας συνεντεύξεις

Τύπου. Επιπλέον παρακολουθεί τον Ημερήσιο Τύπο και απαντά εγγράφως, όπου αυτό

κρίνεται αναγκαίο. Ακόμη, διοργανώνει την διαφημιστική εκστρατεία επικοινωνώντας με τις

διαφημιστικές εταιρείες για την υλοποίηση διαφημιστικών φυλλαδίων, εντύπων και

αφισών. Επιπλέον, επικοινωνεί με τον έντυπο Τύπο καθώς και με το ραδιόφωνο για την

διαφημιστική καταχώρηση των εκδηλώσεων της «Τεχνόπολις» σε αυτά.

Επιπροσθέτως, φροντίζει για την γενικότερη παροχή πληροφοριών στο κοινό για θέματα που

αφορούν στο πολιτιστικό πρόγραμμα του οργανισμού. Συν τοις άλλοις, το γραφείο τύπου

φροντίζει για την εξασφάλιση χορηγών επικοινωνίας για τις εκδηλώσεις. Έτσι, διάφορα

έντυπα όπως εφημερίδες και περιοδικά προβάλλουν τις εκδηλώσεις της «Τεχνόπολις» με

αντιστάθμισμα την προβολή τους ως χορηγών επικοινωνίας, στα διαφημιστικά φυλλάδια, στις

αφίσες, στον χώρο διεξαγωγής των εκδηλώσεων καθώς και στο εισιτήριο των εκδηλώσεων.

Σημαντικό κομμάτι της στρατηγικής επικοινωνίας της «Τεχνόπολις» είναι η προβολή των

δραστηριοτήτων της στο διαδίκτυο. Το περιεχόμενο των εκδηλώσεων που οργανώνονται σε

αυτήν παρουσιάζεται μέσα από την ιστοσελίδα του Δήμου Αθηναίων. Κρίνεται όμως

απαραίτητη η κατασκευή ιστοσελίδας που θα αφορά αποκλειστικά στην «Τεχνόπολις» και θα

δίνει τη δυνατότητα διαδραστικής επικοινωνίας με το κοινό της. Για τον λόγο αυτό είναι υπό

κατασκευή ο δικτυακό τόπος του οργανισμού.

Μια από τις σημαντικότερες στρατηγικές μάρκετινγκ που έχει υιοθετήσει η «Τεχνόπολις»

είναι η πολιτική ελεύθερης εισόδου για ορισμένες αίθουσες και εκδηλώσεις της. Η

στρατηγική αυτή στοχεύει στην προσέλκυση μεγαλύτερου αριθμού επισκεπτών, οι οποίοι θα


72


έρθουν έτσι σε επαφή με τον πολιτιστικό και καλλιτεχνικό πλούτο που προσφέρει και θα

αποτελέσουν μελλοντικά το κοινό και άλλων εκδηλώσεων. Το κόστος των εκδηλώσεων

καλύπτεται από τις χορηγίες ούτως ώστε να μην δημιουργούνται ελλείμματα στον οργανισμό.

Για μια ολοκληρωμένη όμως στρατηγική επικοινωνίας και μάρκετινγκ, είναι απαραίτητη η

διεξαγωγή έρευνας κοινού, πρακτική η οποία δεν εφαρμόζεται από τον οργανισμό. Αυτό έχει

ως αποτέλεσμα να μην είναι δυνατός ο προσδιορισμός των χαρακτηριστικών του κοινού που

επισκέπτεται το μουσείο ώστε να εφαρμοστούν στη συνέχεια πρακτικές προσέλκυσης

στοχευμένου κοινού (target group). Επιπλέον, μέσα από την διεξαγωγή τέτοιας έρευνας θα

εξαχθούν συμπεράσματα για την αξιολόγηση των εκδηλώσεων από το κοινό (Οικονόμου

2003, Merriman,1999)), κάτι που μέχρι σήμερα μετράται με μόνο κριτήριο των αριθμό των

επισκεπτών. Θα είναι δυνατή δηλαδή η αποτύπωση των παρατηρήσεων και προτάσεων των

επισκεπτών των εκδηλώσεων της «Τεχνόπολις», γεγονός που θα συμβάλει στην αποτίμηση

και βελτίωση του καλλιτεχνικού και πολιτιστικού έργου της.


73


6.3 Οικονομική Διαχείριση

Η «Τεχνόπολις» αποτελεί μια Ανώνυμη Εταιρεία με κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Για να

λειτουργήσει λοιπόν αποτελεσματικά και να εκπληρώσει τους στόχους της θα πρέπει να

διαχειρίζεται αποδοτικά τα έσοδα της, ούτως ώστε να καλύπτεται το κόστος λειτουργίας της

και να επιτυγχάνεται η βιωσιμότητα της, αλλά και να δημιουργείται και κέρδος με στόχο την

περαιτέρω ανάπτυξη της.

Όπως απεικονίζεται στο Διάγραμμα 2, τα έσοδα της Τεχνόπολις Α.Ε. σύμφωνα με τα

στοιχεία που παραθέτονται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης του Δήμου

Αθηναίων (2007 – 2010) προέρχονται από τρεις πηγές. Η βασικότερη πηγή εσόδων αφορά

στην εκμετάλλευση των χώρων της και φτάνει το 70% του συνόλου των εσόδων. Η

εκμετάλλευση των χώρων γίνεται μέσα από την υλοποίηση εκδηλώσεων πολιτιστικού και

καλλιτεχνικού περιεχομένου, διεξαγωγή συνεδρίων και ημερίδων, παρουσίαση προϊόντων,

φιλοξενία θεατρικών και μουσικοχορευτικών παραστάσεων. Επιπλέον, η αισθητική του

χώρου αποτελεί πόλο έλξης των επισκεπτών του καφεστιατορίου που βρίσκεται στο

περιβάλλοντα χώρο. Η επιχείρηση αυτή αποτελεί μια σημαντική πηγή εσόδων για την

«Τεχνόπολις» και συμβάλλει στην επίτευξη της οικονομικής βιωσιμότητας της.

Μια ακόμα σημαντική πηγή εσόδων προέρχεται από έκτακτες πηγές όπως για παράδειγμα

από χορηγίες και δωρεές και αγγίζει το 20% του συνόλου. Τέλος το εναπομείναν 10% των

εσόδων προέρχεται από το χρηματικό υπόλοιπο.

Κατανομή Εσόδων

70%

10%

20%

Εκμετάλλευση χώρων Έκτακτες Πηγές Χρηματικό Υπόλοιπο

Διάγραμμα 3: Κατανομή Εσόδων


74


Τα έξοδα του οργανισμού, σύμφωνα με τα στοιχεία του Επιχειρησιακού Προγράμματος

Ανάπτυξης του Δήμου Αθηναίων (2007 – 2010) κατανέμονται σε πέντε κατηγορίες, όπως

απεικονίζεται στο Διάγραμμα 3. Η βασικότερη κατηγορία εξόδων αφορά στις αποδοχές του

προσωπικού της και ανέρχεται στο 28% του συνόλου. Σχεδόν ισόποσες είναι και οι δαπάνες

των παρελθόντων οικονομικών ετών που ανέρχονται σε 27% του συνόλου. Το κόστος

διεξαγωγής όλων τον εκδηλώσεων που διοργανώνει η «Τεχνόπολις» αποτελεί το 17% του

συνόλου των εξόδων, ενώ ένα ποσοστό 10% αφορά στα λειτουργικά έξοδα και ένα 18% σε

άλλα έξοδα.

Κατανομή Εξόδων

28%

17% 27%

18%

10%

Αποδοχές προσωπικού Δαπάνες Παρ. Οικ. Ετών Κόστος εκδηλώσεωνΛειτουργικά έξοδα Άλλα έξοδα

Διάγραμμα 4: Κατανομή Εξόδων

Η «Τεχνόπολις ΑΕ» αποτελεί έναν βιώσιμο πολιτιστικό οργανισμό καθώς διαχειρίζεται έναν

από τους δημοφιλέστερους πολιτιστικούς και ψυχαγωγικούς προορισμούς των Αθηναίων. Οι

ξεχωριστού χαρακτήρα εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται σε αυτόν αποτελούν μια

μοναδική πρόταση ψυχαγωγίας και αναψυχής στην πόλη τα Αθήνας με αποτέλεσμα η

πλειοψηφία των εκδηλώσεων να προσελκύει μεγάλο αριθμό επισκεπτών και να επιφέρει και

τα ανάλογα έσοδα, τα οποία σύμφωνα με τους εκπροσώπους της «επαρκούν για την κάλυψη

των εξόδων της ενώ το πλεόνασμα διατίθεται στην υλοποίηση των αναπτυξιακών της

στόχων».


75


Κεφάλαιο 7 : Συμπεράσματα

7.1 Αξιολόγηση Υπάρχουσας Κατάστασης ( SWOT Analysis)

7. 1.1 Εισαγωγικά

Στόχος της παρουσίασης της μελέτης περίπτωσης της «Τεχνόπολις» είναι να διερευνηθεί

κατά πόσο ο Δήμος Αθηναίων διαχειρίζεται αποτελεσματικά αυτόν τον πολιτιστικό του πόρο

καθώς και πως ο πολιτιστικός αυτός οργανισμός συμβάλλει στην ανάπτυξη του Δήμου.

Για την εξαγωγή λοιπόν των συμπερασμάτων για το κατά πόσο είναι αποτελεσματική η

διαχείριση της «Τεχνόπολις» μέσα από την δημιουργία της Ανώνυμης Εταιρείας καθώς και

για το κατά πόσο η τελευταία υλοποιεί τους στόχους της συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη

του Δήμου Αθηναίων, κρίνεται απαραίτητη η αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης του

εσωτερικού της και εξωτερικού της περιβάλλοντος. Για την παρουσίαση της υπάρχουσας

κατάστασης είναι απαραίτητη η χρήση του εργαλείου της SWOT Ανάλυσης9 η οποία

απεικονίζει τα δυνατά και αδύνατα σημεία ενός οργανισμού καθώς και τις ευκαιρίες και

απειλές του εξωτερικού του περιβάλλοντος. Τα στοιχεία αυτά προέκυψαν:

Από πρωτογενή έρευνα μέσω της εφαρμογής προσωπικής συνέντευξης με πρόσωπα

κλειδιά του οργανισμού που είναι σε θέση να προσφέρουν μια συγκροτημένη εικόνα

και άποψη για τη υπάρχουσα κατάσταση στον οργανισμό και για την αναπτυξιακή

συμβολή του στην τοπική κοινωνία

Από την επιτόπια παρατήρηση καθώς και την διενέργεια διαδικτυακής έρευνας.

Η ανάλυση SWOT για την «Τεχνόπολις» παρουσιάζεται στο Διάγραμμα 4 που ακολουθεί.

9 Η ονομασία SWOT προέρχεται από τα αρχικά των λέξεων Strengths, Weaknesses, Opportunities και Threats

(Δυνατά Σημεία, Αδυναμίες, Ευκαιρίες και Απειλές) και συναντάται συνηθέστερα με το αγγλικό αρκτικόλεξο

και στη μη αγγλόφωνη βιβλιογραφία.


76


ΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ

Πολυθεματικότητα Εκδηλώσεων

Διεθνής Εμβέλεια Εκδηλώσεων

Μοναδικότητα Χώρου

Συμβολή στην Διαφύλαξη της

Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Νομική Μορφή του Οργανισμού

Ικανοποιητικό Επίπεδο Οικονομικών

Πόρων

Πολιτιστική, Οικονομική και

Κοινωνική Αναπτυξιακή Προσφορά

Στρατηγική Μάρκετινγκ

Συνεργασία με άλλους Φορείς & ΠΟΔΑ

ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ

Αδυναμία Ταυτόχρονης Διοργάνωσης

Μεγάλων Εκθέσεων

Απουσία Προβολής Τοπικού Πολιτιστικού

Στοιχείου

Προβλήματα Συντηρήσεων Κτιρίων

Μη Ύπαρξη Ξεναγήσεων στον Χώρο

Έλλειψη Κλειστής Κινηματογραφικής

Αίθουσας

Μη καθιέρωση Ποσοτικών Στόχων

Μη ύπαρξη Διαδικτυακής σελίδας

Οργανωτικές Αδυναμίες

Έλλειψη Άδειας Εξωτερικού Χώρου

Απουσία Έρευνας Κοινού

ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ

Αξιοποίηση Τοπικών Πολιτιστικών

Δυνάμεων

Αναβάθμιση Ευρύτερης Περιοχής

Συνεργασία με άλλα Μουσεία

Αύξηση Ξένων Επισκεπτών

Ευαισθητοποίηση Δημοτικής Αρχής

ΑΠΕΙΛΕΣ

Μη Ευνοϊκή Οικονομική Συγκυρία

Έντονος Ανταγωνισμός

Αντιδράσεις Κατοίκων και Συλλόγων

Διάγραμμα 5: Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης «Τεχνόπολις»


77


7.1.2 Δυνατά και Αδύνατα Σημεία

Τα δυνατά σημεία που παρουσιάζει το εσωτερικό περιβάλλον της «Τεχνόπολις» είναι τα

εξής:

Πολυθεματικότητα Εκδηλώσεων:

Η «Τεχνόπολις» έχει φιλοξενήσει στις εγκαταστάσεις της από το 1999 που ξεκίνησε την

λειτουργία της εκατοντάδες πολιτιστικές, ψυχαγωγικές και άλλες εκδηλώσεις με περιεχόμενο

εκπαιδευτικό, περιβαλλοντικό και τεχνολογικό. Αποτελεί έτσι μια μοναδική πρόταση

ψυχαγωγίας για τους κατοίκους καθώς διαφοροποιείται από τον ανταγωνισμό παράγοντας και

προσφέροντας στο κοινό ένα μοναδικό πολιτιστικό προϊόν που το χαρακτηρίζει η

πολυθεματικότητα, η δυναμικότητα και η εξωστρέφεια.

Διεθνής Εμβέλεια Εκδηλώσεων:

Στην Τεχνόπολις φιλοξενούνται μείζονα πολιτιστικά γεγονότα με διεθνή εμβέλεια, όπως το

Ευρωπαϊκό φεστιβάλ Τζαζ και το Διεθνές Φεστιβάλ Κόμικς που παρουσιάστηκαν στην

παρούσα μελέτη. Η συνεργασία με φορείς ξένων κρατών για την διοργάνωση αυτών των

εκδηλώσεων καθώς και η προσέλκυση ξένων επισκεπτών συμβάλλει στην διεθνή προβολή

αναγνώριση του πολιτιστικού έργου της.

Συμβολή στην Διαφύλαξη της Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Το Αθηναϊκό Εργοστάσιο Φωταερίου αποτελεί ένα κομμάτι της νεώτερης ιστορίας της

πόλης. Η προστασία του και μετατροπή του σε πολυχώρο Πολιτισμού συμβάλλει στην

διαφύλαξη και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης.

Μοναδικότητα Χώρου:

Το Βιομηχανικό Μουσείο που βρίσκεται στις εγκαταστάσεις του παλιού Αθηναϊκού

Εργοστασίου Φωταερίου αποπνέει μια γοητεία μιας άλλης εποχής που το καθιστά έναν

μοναδικό προορισμό ψυχαγωγίας και αναψυχής για τους Αθηναίους αλλά και πόλο έλξης

ξένων επισκεπτών.

Νομικό Καθεστώς:

Η «Τεχνόπολις» αποτελεί μια Ανώνυμη Εταιρεία η οποία συστάθηκε σύμφωνα με τα άρθρα

265 και 266 του ΚΔΚ. Έχει δική της περιουσία την οποία και διαχειρίζεται μόνη της,


78


απολαμβάνοντας παράλληλα οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια. Έτσι η νομική της

μορφή νομιμοποιεί την απόκτηση εσόδων, τα οποία επενδύονται στην αναβάθμιση των

υπηρεσιών της. Αποτελεί δηλαδή έναν οργανισμό «αστικής συλλογικότητας»10, το

πολιτιστικό έργο του οποίου δεν εξαρτάται από τη κρατική χρηματοδότηση και δεν υπόκειται

σε κρατικό έλεγχο αλλά είναι συνάρτηση των πολιτιστικών απαιτήσεων και αναγκών της

κοινωνίας. Επιπλέον, δεν επιβαρύνει το προϋπολογισμό του Δήμου αλλά αντιθέτως

δημιουργεί έσοδα σε αυτόν μέσω της αναπτυξιακής συμβολής της.

Επίπεδο Οικονομικών Πόρων:

Η «Τεχνόπολις ΑΕ» ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα τόσο μέσω της διοργάνωσης

πλήθους εκδηλώσεων που λαμβάνουν χώρα σε αυτήν, όσο και μέσω του καταστήματος

λιανικής πώλησης και του αναψυκτηρίου που διαθέτει. Τα έσοδα της υπερκαλύπτουν τα

έξοδα με αποτέλεσμα να αποτελεί έναν βιώσιμο οργανισμό που υλοποιεί αποτελεσματικά

τους στόχους του.

Αναπτυξιακή Προσφορά:

Η «Τεχνόπολις» αποτελεί έναν πολιτιστικό οργανισμό που προσφέρει στους κατοίκους της

Αθήνας ένα πλούσιο πολιτιστικό, εκπαιδευτικό και ψυχαγωγικό έργο. Επομένως συμβάλλει

στην πολιτιστική αναζωογόνηση της πόλης και συνεισφέρει στην αναβάθμιση της ποιότητας

ζωής των κατοίκων της καθώς και στην επίτευξη της κοινωνικής συνοχής. Επιπλέον αποτελεί

έναν πόλο έλξης ξένων επισκεπτών συμβάλλοντας στην αύξηση της τουριστικής κίνησης

στην πόλη και στην οικονομική της ανάπτυξη.

Αποτελεσματική Στρατηγική Μάρκετινγκ:

Λόγω του έντονου ανταγωνισμού που υπάρχει ανάμεσα στις βιομηχανίες του ελεύθερου

χρόνου, η «Τεχνόπολις» αναπτύσσει συγκεκριμένη στρατηγική επικοινωνίας και μάρκετινγκ

με σκοπό να προσελκύσει και να διατηρήσει το κοινό της. Η στρατηγική αυτή κρίνεται

επιτυχημένη καθώς οι εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται γνωρίζουν την μεγάλη συμμετοχή

του κοινού.

10 Για την πλήρη περιγραφή του όρου «μοντέλο αστικής συλλογικότητας» βλ. Κεφ 3.4. της παρούσας μελέτης


79


Συνεργασία με τον Πολιτιστικό Οργανισμό του Δήμο Αθηναίων:

Η «Τεχνόπολις» συνεργάζεται με τον ΠΟΔΑ ούτως ώστε να αφυπνίσουν από κοινού και να

ευαισθητοποιήσουν πολιτιστικά τους κατοίκους της πρωτεύουσας, μέσω της από κοινού

διοργάνωσης εκδηλώσεων πολιτιστικού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα.

Συνεργασία με Άλλους Φορείς:

Η «Τεχνόπολις» συνεργάζεται με πλήθος άλλων φορέων για τον σχεδιασμό και υλοποίηση

των εκδηλώσεων της όπως Υπουργεία, Δημόσιοι Οργανισμοί, Πρεσβείες, Μορφωτικά

Ινστιτούτα, Επιμελητήρια, Φιλανθρωπικά Ιδρύματα, Επιχειρήσεις και Διαφημιστικές

Εταιρείες, αποτελώντας ένα κοινωνικά εξωστρεφή οργανισμό που προσαρμόζεται στις

απαιτήσεις και αλλαγές του εξωτερικού της περιβάλλοντος.

Από την άλλη, το εσωτερικό περιβάλλον του οργανισμού εμφανίζει ορισμένες αδυναμίες, οι

οποίες αφορούν σε:

Αδυναμία Ταυτόχρονης Διοργάνωσης Μεγάλων Εκθέσεων

Αρκετές μεγάλες εκθέσεις και μείζονα πολιτιστικά γεγονότα δεν είναι δυνατόν να

πραγματοποιηθούν ταυτόχρονα στο Μουσείο λόγω μη επαρκούς στελέχωσης του Τμήματος

Εκδηλώσεων με τεχνικό προσωπικό και προσωπικό συντήρησης.

Μη ύπαρξη Ξεναγήσεων στο Χώρο:

Η «Τεχνόπολις» του Δήμου Αθηναίων είναι ένα Βιομηχανικό Μουσείο. Το κτίριο στο οποίο

στεγάζεται αποτελεί έκθεμα αυτό καθ’ αυτό και ιστορική μαρτυρία της πόλης. Εντούτοις, δεν

πραγματοποιούνται οργανωμένες ξεναγήσεις στον χώρο, ώστε κάτοικοι και επισκέπτες να

έρθουν σε επαφή με την ιστορική διαδρομή του και να κατανοήσουν την σημασία του για την

πολιτιστική ταυτότητα της πόλης.

Απουσία Προβολής Τοπικού Πολιτιστικού Στοιχείου

Παρά το δίκτυο συνεργασιών που έχει αναπτύξει η «Τεχνόπολις» με πλήθος δημοσίων και

ιδιωτικών οργανισμών εντούτοις απουσιάζει η συνέργεια με τις τοπικές πολιτιστικές

οργανώσεις με σκοπό την προβολή και αξιοποίηση του τοπικού πολιτιστικού στοιχείου. Με

άλλα λόγια δεν πραγματοποιούνται εκδηλώσεις προβολής και ανάδειξης της πολιτιστικής


80


δημιουργίας σε τοπικό επίπεδο κάτι που θα ωθούσε στην ενημέρωση των κατοίκων για το

έργο των τοπικών πολιτιστικών δυνάμεων.

Προβλήματα Συντηρήσεων Κτιρίων:

Κατά καιρούς έχουν εμφανιστεί τεχνικά προβλήματα σε κάποιες από τις εκδηλώσεις. Αυτά

πηγάζουν τόσο από την έλλειψη τεχνικού εξοπλισμού σε αίθουσες (όπως ηχητικές

εγκαταστάσεις και εξαερισμός), όσο και από προβλήματα συντήρησης των χώρων εξαιτίας

της έλλειψης προσωπικού συντήρησης.

Απουσία Κλειστού Κινηματογραφικού Χώρου

Παρά την ύπαρξη αρκετών αιθουσών διαμορφωμένων κατάλληλα ώστε να φιλοξενούν

καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, όπως θεατρικές παραστάσεις, εικαστικές εκθέσεις και μουσικές

εκδηλώσεις, αλλά και εξωτερικού χώρου στον οποίο υπάρχουν υποδομές για την προβολή

κινηματογραφικού υλικού, δεν υπάρχει κλειστός χώρος διοργάνωσης κινηματογραφικών

προβολών τους χειμερινούς μήνες.

Οργανωτικές Αδυναμίες:

Οι αδυναμίες αυτές πηγάζουν κυρίως από την απουσία κανονισμού προσωπικού και

καθορισμού αρμοδιοτήτων με αποτέλεσμα να υπάρχουν αδυναμίες συντονισμού μεταξύ των

υπαλλήλων και των τμημάτων. Ακόμη, οφείλονται και στην έλλειψη τεχνικού προσωπικού

που καλύπτεται με τη διαδικασία των αποσπάσεων από άλλους φορείς του Δήμου.

Μη Καθιέρωση Ποσοτικών Στόχων:

Οι στόχοι του οργανισμού δεν έχουν ποσοτικό περιεχόμενο αλλά μόνο ποιοτικό. Δεν έχει

τεθεί για παράδειγμα ένας ελάχιστος επιθυμητός αριθμός επισκεπτών ανά έτος ή ένα

ελάχιστο ύψος επιθυμητών εσόδων ανά έτος. Αυτό αποτελεί αδυναμία, δεδομένου ότι η

θέσπιση ποσοτικών στόχων αποτελεί κίνητρο για μια οργάνωση να λειτουργήσει

αποτελεσματικά, ενώ επιτρέπει και την εφαρμογή δεικτών μέτρησης αποδοτικότητας και

αποτελεσματικότητας της λειτουργίας της.

Μη Ύπαρξη Διαδικτυακής Σελίδας:


81


Η «Τεχνόπολις» δεν διαθέτει ηλεκτρονική σελίδα στο Διαδίκτυο ούτως ώστε να παρέχει μια

πλήρη και ολοκληρωμένη εικόνα για τους χώρους και τις εκδηλώσεις που φιλοξενεί αλλά και

να επικοινωνεί αμφίδρομα με το κοινό της.

Έλλειψη Άδειας Λειτουργίας:

Η «Τεχνόπολις ΑΕ» δεν διαθέτει άδεια λειτουργίας για την διοργάνωση εκδηλώσεων στην

αυλή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να υπάρχουν αντιδράσεις από άλλους φορείς που

δραστηριοποιούνται στην περιοχή λόγω κυρίως ανταγωνιστικών συμφερόντων.

Απουσία Έρευνας Κοινού:

Από το 1999 που ξεκίνησε η λειτουργία της «Τεχνόπολις» του Δήμου Αθηναίων δεν έχει

διεξαχθεί κάποια έρευνα κοινού ούτως ώστε να διαπιστωθούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά

του και να αποτυπωθούν οι απόψεις του για τις εκθέσεις και τις εκδηλώσεις που

επισκέπτεται. Αυτό δημιουργεί αδυναμία αποτίμησης των πολιτιστικών δραστηριοτήτων της

και εφαρμογής βελτιωτικών ενεργειών.

7.1.3. Ευκαιρίες και Απειλές

Οι ευκαιρίες που παρουσιάζει το εξωτερικό περιβάλλον της «Τεχνόπολις» αφορούν σε:

Αξιοποίηση Τοπικών Πολιτιστικών Δυνάμεων:

Στην πόλη δραστηριοποιείται πλήθος πολιτιστικών δυνάμεων όπως θεατρικά εργαστήρια,

κινηματογραφικές λέσχες, εικαστικοί σύλλογοι, μουσικά σύνολα, χορευτικές ομάδες κ.α. Η

συνέργεια με αυτές τις δυνάμεις για την υλοποίηση εκδηλώσεων με τοπικό πολιτιστικό

χαρακτήρα θα ενδυναμώσει το τοπικό πολιτιστικό στίγμα της «Τεχνόπολις» και θα

συμβάλλει στην ανάδειξη του τοπικού πολιτιστικού πλεονεκτήματος της περιοχής.

Αναβάθμιση της Ευρύτερης Περιοχής:

Η αναβάθμιση της ιστορικής περιοχής του Κεραμικού μέσα από έργα ανάπλασης όπως

πεζοδρομήσεις, διαμόρφωση χώρων πρασίνου και πλατείων αλλά και η δημιουργία

υποδομών όπως ο σταθμός του Μετρό δύναται να επιδράσει θετικά στην προσέλκυση

επισκεπτών και στην αύξηση του κοινού του πολιτιστικού αυτού οργανισμού .

Συνεργασία με άλλους Πολιτιστικούς Οργανισμούς:


82


Η συνεργασία με άλλους φορείς πολιτισμού, όπως μουσεία, αίθουσες τέχνης, πολιτιστικά

κέντρα της περιοχής μέσω μπορεί να επιφέρει θετικά οφέλη για την βιωσιμότητα της

επιχείρησης στο πλαίσιο του περιβάλλοντος ισχυρού ανταγωνισμού.

Αύξηση Ξένων Επισκεπτών:

Η αύξηση του αριθμού των τουριστών στην πόλη της Αθήνας θα έχει πολλαπλασιαστικά

οφέλη καθώς μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των επισκεπτών της «Τεχνόπολις» και σε

αύξηση των εσόδων της.

Ευαισθητοποίηση της Δημοτικής Αρχής:

Η ενημέρωση και πληροφόρηση των αρχών του δήμου για τα προβλήματα και τις ελλείψεις

που αντιμετωπίζει η «Τεχνόπολις» μπορεί να επιφέρει περαιτέρω συνεργασία του Δήμου με

τον οργανισμό με σκοπό την παροχή υλικοτεχνικής υποστήριξης.

Από την άλλη το εξωτερικό περιβάλλον της «Τεχνόπολις» ελλοχεύει κινδύνους για τη

μελλοντική πορεία της, όπως:

Δυσμενής Οικονομική Συγκυρία:

Οι συνθήκες οικονομικής ύφεσης επηρεάζουν οπωσδήποτε τις βιομηχανίες ελεύθερου

χρόνου. Λαμβανομένου υπόψη και του μεγάλου ανταγωνισμού μεταξύ αυτών των

βιομηχανιών η βιωσιμότητα ενός πολιτιστικού οργανισμού όπως η «Τεχνόπολις» τίθεται υπό

αμφισβήτηση.

Έντονος Ανταγωνισμός:

Οι άνθρωποι σήμερα έχουν μια πληθώρα επιλογών για την διάθεση του ελεύθερου χρόνου

τους. Στα πλαίσια αυτά το κοινό της «Τεχνόπολις» ενδέχεται να στραφεί σε άλλους φορείς

ψυχαγωγίας με ελκυστικότερο πολιτιστικό προϊόν.

Αντιδράσεις των Περιοίκων:

Λόγω της έλλειψης άδειας εξωτερικού χώρου αλλά και της ηχορρύπανσης που προκαλείται

από τις εκδηλώσεις, κάτοικοι της περιοχής ενδέχεται να αντιδράσουν, τόσο μεμονωμένα, όσο

και συλλογικά, και να κινηθούν νομικά κατά του οργανισμού.


83


7.2. Διατύπωση Συμπερασμάτων.

Ολοκληρώνοντας την ανάλυση SWOT για την καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης στην

«Τεχνόπολις» του Δήμου Αθηναίων και την ανάδειξη των εσωτερικών και εξωτερικών

παραγόντων για την επίτευξη των στόχων του, κρίνεται απαραίτητη η καταγραφή των

κυριότερων συμπερασμάτων και εκτιμήσεων για την μελλοντική πορεία του πολιτιστικού

αυτού οργανισμού.

Όντας ένα κομμάτι της νεώτερης Ιστορίας της Αθήνας η «Τεχνόπολις» διατηρεί τον ιστορικό

της χαρακτήρα αποτελώντας ένα Βιομηχανικό Μουσείο το οποίο προβάλλει και αναδεικνύει

την πολιτιστική κληρονομιά της πόλης.

Επιπλέον, εφαρμόζει συγκεκριμένη πολιτιστική πολιτική, η οποία αφορά στην ανάπτυξη

κάθε μορφής πνευματικής και εν γένει πολιτιστικής δραστηριότητας καθώς και στη διάσωση

και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς και των νεώτερων πολιτιστικών ρευμάτων, μέσω

της διάθεσης των χώρων της για την φιλοξενία και διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων

κάθε μορφής, όπως Εικαστικές, Μουσικές, Χορευτικές, Θεατρικές, Γλυπτικής, Φωτογραφίας,

Video – Art, Τεχνολογίας και άλλες. Η πολιτική αυτή δεν είναι αποσπασματική, αντιθέτως

έχει μόνιμο χαρακτήρα ο οποίος αποτυπώνεται μέσω της επαναλαμβανόμενης κάθε χρόνο

διοργάνωσης μεγάλων φεστιβάλ τα οποία αποτελούν πλέον θεσμό στην πολιτιστική ατζέντα

της πόλης.

Προσφέρει, λοιπόν, ένα ξεχωριστό πολιτιστικό προϊόν στους κατοίκους, καθώς φιλοξενεί

εκδηλώσεις από όλο το φάσμα της καλλιτεχνικής δημιουργίας, ενισχύοντας την συμμετοχή

του πολιτιστικού στοιχείου στην καθημερινότητα των κατοίκων, βελτιώνοντας την ποιότητα

ζωής τους και συνεισφέροντας στην πολιτιστική, εκπαιδευτική και κοινωνική αναβάθμιση

της κοινωνίας.

Το εσωτερικό περιβάλλον του πολιτιστικού οργανισμού παρουσιάζει μια σειρά

πλεονεκτημάτων που συμβάλλουν στην εκπλήρωση της αποστολής του και την υλοποίηση

των στόχων του. Πιο συγκεκριμένα, η οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια που

εξασφαλίζει το νομικό του καθεστώς συμβάλλει στην ανεξαρτησία του από κρατικές

παρεμβάσεις και στην υλοποίηση του έργου του με γνώμονα τις πραγματικές απαιτήσεις της

κοινωνίας. Επιπλέον, μέσα από την επιτυχημένη διαχείριση των πολιτιστικών πόρων του και


84


την άσκηση εμπορικής δραστηριότητας παράγει έσοδα αποτελώντας έναν βιώσιμο

οργανισμό.

Διαθέτει ένα ευσυνείδητο ανθρώπινο δυναμικό, το οποίο αν και κρίνεται ανεπαρκές

αριθμητικά, εντούτοις εργάζεται αποδοτικά, καταβάλλοντας κάθε δυνατή προσπάθεια για την

υλοποίηση των στόχων της «Τεχνόπολις». Επιπλέον, εφαρμόζει μια επιτυχημένη στρατηγική

επικοινωνίας και μάρκετινγκ με αποτέλεσμα την ενημέρωση και προσέλκυση ικανοποιητικού

αριθμού επισκεπτών στις εκδηλώσεις.

Σε αυτό συμβάλλει το δίκτυο συνεργασιών που έχει αναπτύξει ο οργανισμός με διάφορους

δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, καθώς και με τον Πολιτιστικό Οργανισμό του Δήμου,

καθιστώντας τον έτσι έναν εξωστρεφή και ανοιχτό προς τις αλλαγές φορέα πολιτιστικής

δράσης.

Ωστόσο, εντοπίζεται απουσία προβολής του τοπικού πολιτιστικού στοιχείου καθώς δεν

υπάρχει οργανωμένο πλαίσιο συνεργασίας με φορείς παραγωγής πολιτιστικών δράσεων σε

τοπικό επίπεδο. Επιπλέον, απουσιάζει η οργανωμένη προβολή της ιστορικής διαδρομής του

Βιομηχανικού Μουσείου σε κατοίκους της πόλης και επισκέπτες, λόγω απουσίας

διοργάνωσης ξεναγήσεων στο χώρο του κτιρίου.

Επιπλέον, εντοπίζονται δυσχέρειες στην παραγωγή πολιτιστικού έργου, όπως τα τεχνικά

προβλήματα που εντοπίζονται στις αίθουσες και που έχουν κατά καιρούς εμφανιστεί σε

διάφορες εκδηλώσεις, η απουσία κλειστού κινηματογραφικού χώρου καθώς και η έλλειψη

άδειας λειτουργίας του εξωτερικού χώρου. Επιπροσθέτως, υφίσταται σημαντικό πρόβλημα με

αντιδράσεις των περιοίκων λόγων της έντασης της μουσικής κάποιων εκδηλώσεων καθώς

και λόγω της έλλειψης της άδειας λειτουργίας για των χώρο της αυλής.

Ακόμα, διαπιστώνεται μια σειρά μειονεκτημάτων που αφορούν κυρίως σε ζητήματα

διοικητικής λειτουργίας, τα οποία οδηγούν σε μείωση της αποδοτικότητας και σε απώλεια

χρόνου. όπως η απουσία κανόνων προσωπικού και η έλλειψη ανθρωπίνου δυναμικού.

Προκειμένου λοιπόν η «Τεχνόπολις» να λειτουργήσει αποτελεσματικότερα, θα πρέπει να

κινηθεί προς την κατεύθυνση της διατήρησης και αξιοποίησης των πλεονεκτημάτων της και

της ελαχιστοποίησης των μειονεκτημάτων της. Έτσι, θα εκπληρώσει αποτελεσματικότερα

τους στόχους της προσφέροντας πλούσιο πολιτιστικό και ψυχαγωγικό έργο, αναβαθμίζοντας

την ποιότητα ζωής των κατοίκων της πρωτεύουσας. Αυτό θα αποφέρει επιπλέον ορατά και


85


άμεσα οφέλη στον Δήμο, καθώς η «Τεχνόπολις» αποτελεί μια βιώσιμη Ανώνυμη Εταιρεία

αλλά και ένας ξεχωριστό βιομηχανικό μουσείο που προσελκύει πλήθος επισκεπτών

δημιουργώντας έτσι οικονομικό όφελος στην τοπική κοινωνία.

Για τον λόγο αυτό, κρίνεται απαραίτητη η επίλυση των αδυναμιών του πολιτιστικού αυτού

οργανισμού, μέσω της υλοποίησης συγκεκριμένων ενεργειών, διαδικασία στην οποία

μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά ο Δήμος Αθηναίων. Οι ενέργειες αυτές είναι οι εξής:

Ενσωμάτωση Τοπικού Πολιτιστικού Στοιχείου: Η υλοποίηση συνεργασιών με τις

τοπικές πολιτιστικές δυνάμεις και η προβολή του έργου τους στους κατοίκους θα

συμβάλλει στην ανάδειξη του τοπικού χρίσματος της πολιτιστική πολιτική της

«Τεχνόπολις» αλλά και στην ενίσχυση της τοπικής πολιτιστικής δημιουργίας. Για την

υλοποίηση όμως ενός ολοκληρωμένου δικτύου συνεργασιών με τους φορείς της

τοπικής πολιτιστικής δραστηριότητας, κρίνεται επιβεβλημένη η αρωγή του Δήμου,

ούτως ώστε να έρθουν σε επαφή οι φορείς αυτοί με την «Τεχνόπολις» και να

κατευθύνουν συντονισμένα και από κοινού τις ενέργειες τους προς την αναζήτηση και

εφαρμογή ενός μοντέλου διοργάνωσης τοπικών πολιτιστικών δράσεων στις

εγκαταστάσεις της.

Πρόσληψη προσωπικού: Αυτή τη στιγμή στον οργανισμό υπάρχει έλλειψη τεχνικού

προσωπικού και προσωπικού συντήρησης, η οποία καλύπτεται μερικώς με την

ύπαρξη αποσπασμένου προσωπικού.. Για το λόγο αυτό ο Δήμος θα πρέπει να προβεί

άμεσα στην πρόσληψη εξειδικευμένου προσωπικού μέσω ΑΣΕΠ, η οποία θα επιφέρει

επίλυση των προβλημάτων της «Τεχνόπολις» που οφείλονται στις ελλείψεις στο

ανθρώπινο δυναμικό της, όπως η αδυναμία ταυτόχρονης υλοποίησης μείζονων

πολιτιστικών γεγονότων, η εμφάνιση τεχνικών προβλημάτων στις αίθουσες και τα

προβλήματα συντήρησης του κτιρίου Επιπλέον, η πρόσληψη προσωπικού ξενάγησης

θα καταστήσει εφικτή την διενέργεια οργανωμένων προγραμμάτων ξενάγησης στο

Βιομηχανικό Μουσείο, ούτως ώστε κάτοικοι και επισκέπτες να έχουν την δυνατότητα

περιήγησης στους κτίριο του παλιού Αθηναϊκού Εργοστασίου Φωταερίου, το οποίο

αποτελεί μαρτυρία της νεώτερης ιστορίας της πόλης.

Συνεργασία με τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου: Η ύπαρξη τεχνικών ελλείψεων

(έλλειψη κλιματισμού χώρων, ηχητικά προβλήματα) επιφέρει σωρεία προβλημάτων

στην πραγματοποίηση των εκδηλώσεων. Επιπλέον, υπάρχει ανάγκη αναβάθμισης του


86


κλειστού κυκλώματος παρακολούθησης του χώρου για λόγους ασφαλείας Επίσης

είναι απαραίτητη η εγκατάσταση Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος για

την υποστήριξη των διοικητικών λειτουργιών του οργανισμού. Για τον λόγο αυτό

είναι απαραίτητη η συμβολή των τεχνικών υπηρεσιών του Δήμου στην επίλυση αυτών

των προβλημάτων.

Δημιουργία Δικτυακού Τόπου: Δεδομένης της ολοένα και αυξανόμενης συμμετοχής

του Διαδικτύου στην ενημέρωση και πληροφόρηση του κοινού κρίνεται απαραίτητη η

υλοποίηση της διαδικτυακής σελίδας της «Τεχνόπολις». Σε αυτήν θα προβάλλονται

αναλυτικά όλες οι εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα στο μουσείο και θα δίνεται η

δυνατότητα της αμφίδρομής επικοινωνίας με το κοινό του. Έτσι το πολιτιστικό έργο

της Τεχνόπολις θα ανταποκρίνεται καλύτερα στις απαιτήσεις της κοινωνίας. Παρόλο

που ο Δήμος Αθηναίων παρουσιάζει κατά καιρούς στην ιστοσελίδα του πληροφορίες

για τις εκδηλώσεις της «Τεχνόπολις», εντούτοις δύναται να συνεισφέρει περαιτέρω

μέσω της παροχής της τεχνογνωσίας του στην υλοποίηση της δικής της διαδικτυακής

σελίδας.

Απόκτηση Άδειας: Η έλλειψη άδειας λειτουργίας σε συνδυασμό με την

ηχορρύπανση που προκαλείται από τις εκδηλώσεις ενδέχεται να προκαλέσει πλήθος

αντιδράσεων από τους περίοικους. Για την επίλυση αυτού του προβλήματος ο Δήμος

Αθηναίων θα πρέπει να παρέμβει για την διαμόρφωση του χώρου και την λήψη των

κατάλληλων μέτρων ούτως ώστε να αποκτηθεί η απαιτούμενη άδεια και να αποτραπεί

η ηχορρύπανση από τις εκδηλώσεις στον εξωτερικό χώρο.

Συνεργασία με άλλα Μουσεία: Η «Τεχνόπολις» μπορεί να συνεργαστεί με το

«γειτονικό» Μουσείο Μπενάκη για τη την από κοινού διοργάνωση μεγάλων

εκθέσεων και άλλων μείζονων πολιτιστικών εκδηλώσεων καθώς και την ανταλλαγή

τεχνογνωσίας. Επιπλέον προτείνεται η συνεργασία με την Εθνική Πινακοθήκη και το

Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης για παρουσίαση ευρωπαϊκών ή επιμέρους συλλογών

τους, που δεν παρουσιάζονται στο κοινό λόγω έλλειψης χώρων.

Προβολή από τα Δημοτικά ΜΜΕ: Η σημασία της προβολής των πολιτιστικών

δραστηριοτήτων της Τεχνόπολις είναι πολύ σημαντική για την προσέλκυση του

κοινού. Μέσα από την προβολή της από τα ΜΜΕ επιτυγχάνεται η ενημέρωση των

κατοίκων αλλά και των επισκεπτών της πρωτεύουσας για το πλούσιο πολιτιστικό,


87


εκπαιδευτικό και ψυχαγωγικό έργο αυτού του οργανισμού. Ο δήμος Αθηναίων μπορεί

να συνεισφέρει στην επικοινωνιακή πολιτική του οργανισμού προβάλλοντας τις

δραστηριότητες του στα δημοτικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, συμβάλλοντας έτσι

στην προσέλκυση επισκεπτών.

Αναβάθμιση της Ευρύτερης Περιοχής: Η περιοχή του Κεραμικού στην οποία

βρίσκεται το παλιό εργοστάσιο Φωταερίου αποτελεί μια ιστορική περιοχή της

Αθήνας. Η αναβάθμιση της τα τελευταία χρόνια μέσα από έργα υποδομής (μετρό)

αλλά και η μετατροπής σε χώρο ψυχαγωγίας και αναψυχής μέσω της ίδρυσης

πολυάριθμων καταστημάτων διασκέδασης έχει οδηγήσει στη αύξηση του όγκου των

επισκεπτών. Η περαιτέρω συμβολή του Δήμου έγκειται στην ανάπλαση της περιοχής

με πεζοδρομήσεις, διαμορφώσεις χώρων πρασίνων και μείωση της κυκλοφορίας

στους γύρω κεντρικούς άξονες ούτως ώστε να βελτιωθεί το ευρύτερο περιβάλλον της

«Τεχνόπολις» αποτελώντας έτσι ελκυστικότερο προορισμό για τους Αθηναίους.

Ο Δήμος Αθηναίων μπορεί να συνεισφέρει, λοιπόν, πολλαπλά στην κατεύθυνση της

αποτελεσματικότερης λειτουργίας του Βιομηχανικού Μουσείου καθώς και στην καλύτερη

διαχείριση των πολιτιστικών δραστηριοτήτων του, μέσα από μια σειρά δράσεων που

κρίνονται απαραίτητες. Μέσω αυτών των ενεργειών θα βελτιωθεί το πολιτιστικό προϊόν της

«Τεχνόπολις», ενώ το όφελος θα είναι πολλαπλό, όχι μόνο για την ίδια, μέσω της

προσέλκυσης μεγαλύτερου αριθμού επισκεπτών εν μέσω ισχυρού ανταγωνισμού, αλλά και

για την τοπική κοινωνία, μέσω της ενίσχυσης της αναπτυξιακής προσφοράς της. Η

«Τεχνόπολις» αποτελεί έναν «ζωντανό» μουσείο, ένα κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς

που μέσω της πολιτιστικής πολιτικής που εφαρμόζει αναβαθμίζει την ποιότητα ζωής των

κατοίκων, ενισχύει την κοινωνική συνοχή και δημιουργεί οικονομικό όφελος μέσω της

προσέλκυσης επισκεπτών. Ταυτόχρονα, αποτελεί έναν ξεχωριστό ιστορικό χώρο, στον οποίον

παρελθόν και παρόν συνδέονται αρμονικά, παράγοντας Πολιτισμό. Για τον λόγο αυτό, η

σημασία της για την διατήρηση της πολιτιστικής φυσιογνωμίας αλλά και την ενίσχυση της

πολιτιστικής ανάπτυξη της πόλης είναι ανεκτίμητη και καθιστά επιβεβλημένη τη συμβολή

του Δήμου στην αποτελεσματικότερη διαχείριση της.


88


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΙΣ ΠΗΓΕΣ

Το Σύνταγμα της Ελλάδας 1975/1986/2001

Ν.2557/1997 (ΦΕΚ 271/Α’/24.12.1997) «Θεσμοί, μέτρα και δράσεις πολιτιστικής

ανάπτυξης»

Νόμος 3028/2002 ( ΦΕΚ Α’ 153/28.6.2002) «Για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν

γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς»

Νόμος 3463/2006 (ΦΕΚ Α’ 114/8-6-2006) « Κύρωση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων»

N.3525/2007 (ΦΕΚ A’ 16/26.1.2007) «Πολιτιστική Χορηγία»

ΒΙΒΛΙΑ

Ξενόγλωσσα

Ambrose Τ. & Paine C. (1993), Museum basics, ICOM in conjunction with Routledge

London and New York

Colbert F (2001), Marketing Culture and the Arts, Montreal HEL

Cuno James (2004), Whose muse? Art Museums and the Public Trust, Princeton: Princeton

University press and Harvard art Museums

Drucker P (1990), Managing the non – profit organization. Practices and principles. New

York: Harper Collins Publishers

Falk J. & Dierking Lynn (1998), Τhe museum experience, Whalesback books, Washington

D.C.

Frey, Bruno S. & Stephan Meier (2003), The Economics of Museums, in Ginsburgh and

Throsby (eds.), Handbook for Economics of Art and Culture. Zurich: Elsevier

Hopper – Greenhill Ε. (1994), Museums and their visitors, New York: Routledge


89


Kolb B. (2000), Marketing Cultural Organizations: New Strategies for Attracting Audience

to Classical Music, Dance, Museums, Theatre and Opera , Oak Tree Press

Kotler N. & Kotler P. (1998), Museum Strategy and Marketing, Josey – Bass

Kotler P. & Scheff J. (1997), Standing room only. Strategies for marketing in the performing

arts. Boston: Harvard School Press

Lord B. & Lord G.D. (1997), The Manual of Museum Management, Altamira Press

McLean F. (1997), Marketing the museum, New York Routletge

Tylor E. (1958), Primitive Culture, Smith, Closeister, Massachusetts (αρχική έκδοση)

Ελληνικά

Αθανασόπουλος Δ. (1990), Για μια πολιτική της κουλτούρας, Αθήνα: Εθνικό Κέντρο

Δημόσιας Διοίκησης

Βενιζέλος Ε. (1999), Διαχρονία και Συνέργεια. Μια πολιτική Πολιτισμού, Αθήνα:

Καστανιώτης

Γασπαρινάτος Κ. , Ιωαννίδης Ι. , Καλογήρου Α. (2009), Πολιτιστική Πολιτική και Τοπική –

Περιφερειακή Ανάπτυξη, Αθήνα: Εθνική Σχολή Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Eagleton T. (2003), H Έννοια της Κουλτούρας, Αθήνα: Πόλις

Κλάδος Γ. (1994), Πολιτισμός και τοπική Αυτοδιοίκηση, στο: Πολιτισμός και Τοπική

Δημοκρατία, Αθήνα: ΕΕΤΑΑ

Κόνσολα Ν. (1982), Διεθνής Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Αθήνα:

Παπαζήσης

Κόνσολα Ν. (1990), Πολιτιστική δραστηριότητα και κρατική πολιτική στην Ελλάδα, Αθήνα:

Παπαζήσης

Κόνσολα Ν. (2006), Πολιτιστική Ανάπτυξη και Πολιτιστική Πολιτική, Αθήνα: Παπαζήσης

Kotler P. (1994), Μάρκετινγκ Μάνατζμεντ Ανάλυση, σχεδιασμός, υλοποίηση, έλεγχος. Α’

Τόμος Αθήνα: ΕΜΙ Interbooks


90


Κουρή Μ. (2008), Πολιτιστικό Μάρκετινγκ. Εστιάζοντας στον άνθρωπο στο: Πολιτιστική

διαχείριση, από την ερμηνεία στη διοίκηση, Άρτα: ΤΕΙ Ηπείρου, Τμήμα Λαϊκής και

Παραδοσιακής Μουσικής

Μπιτσάνη Ευγενία (2004), Πολιτισμική Διαχείριση και Περιφερειακή Ανάπτυξη. Σχεδιασμός

Πολιτιστικής Πολιτικής και πολιτιστικού Προϊόντος, Αθήνα: Διόνικος

Μπούνια Αλεξάνδρα (2005), Τα Μουσεία ως Πολιτιστικές Βιομηχανίες: Θέματα και

προβληματισμοί – Μια προκαταρκτική συζήτηση στο: Βερνίκος Ν. , Δασκαλοπούλου Σ.,

Μπατιμαρούδης Φ., Μπουμπάρης Ν. , Παπαγεωργίου Δ. (2005), Πολιτιστικές βιομηχανίες,

Υπηρεσίες, Αγαθά, Αθήνα: Κριτική

Μπουραντάς Δ. (2001), Μάνατζμεντ: Θεωρητικό Υπόβαθρο, Σύγχρονες Πρακτικές , Αθήνα:

Μπένου

Νάκου Ειρήνη (2001), Μουσείο: Εμείς, τα Πράγματα και ο Πολιτισμός , Αθήνα: Νήσος

Οικονόμου Μ. (2003), Μουσείο: Αποθήκη ή Ζωντανός Οργανισμός; Μουσειολογικοί

προβληματισμοί και Ζητήματα, Αθήνα: Κριτική

Ορφανίδη Λ. & Λυριτζής Ι. (2006), Εισαγωγή στη μουσειολογία και στην Προληπτική

συντήρηση, Αθήνα: Ινστιτούτο του Βιβλίου – Ασημίνα Καρδαμίτσα

Πάντος Α. Πάντος (2001), Κωδικοποίηση της νομοθεσίας για την Πολιτιστική κληρονομιά

κατά θέματα. Αθήνα: Υπουργείο Πολιτισμού – διεύθυνση αρχείου Μνημείων και

Δημοσιευμάτων.

Pears Susan (2002), Μουσεία, αντικείμενα και συλλογές: Μια πολιτισμική μελέτη ,

Θεσσαλονίκη: Βάνιας

Σκαλτσά Μ. (1999), Για τη Μουσειολογία και τον Πολιτισμό, Θεσσαλονίκη: εκδ.

Εντευκτηρίου

Smith Philip (2006), Πολιτισμική Θεωρία, Αθήνα: Κριτική

Τάτσης Νικόλαος (1999), Κοινωνιολογία: κοινωνική οργάνωση και πολιτισμικές διεργασίες ,

Τόμος Β’, Αθήνα: Οδυσσέας

Williams R, (1994), Κουλτούρα και Ιστορία, Αθήνα: Γνώση


91


Χριστοφιλόπουλος Δ. (2002), Πολιτιστικό Περιβάλλον – χωρικός σχεδιασμός – και βιώσιμη

ανάπτυξη, Αθήνα: Σάκκουλας

ΑΡΘΡΑ

Γκαζή Α. (1999), «Από τις μούσες στο μουσείο: Η ιστορία ενός θεσμού δια μέσου των

αιώνων», Αρχαιολογία και Τέχνες 70, 39 – 46

Θέρμου Μ. (2009), «Εισιτήρια μουσείων σε ελεύθερη πτώση», στο www.tovima.gr

(τελευταία επίσκεψη 5/5/2010)

Καυταντζόγλου Ρ., Τουντασάκη Ε., Φρυδάκης Μ., (2005) «Ιστορία, δομή και λειτουργία

των εθνικών μουσείων της Αθήνας: Εθνικό Αρχαιολογικό, Βυζαντινό και Χριστιανικό,

Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης. Μια έρευνα κοινού », Τετράδια Μουσειολογίας 2, σελ. 71-73

Kotler N. & Kotler W & Kotler P. (2008) «Δημιουργώντας νέους επισκέπτες και

επιτυγχάνοντας την οικονομική βιωσιμότητα στην εποχή του μάρκετινγκ των μουσείων»,

Τετράδια Μουσειολογίας 5 , 21 – 32

Lord G.D. (2008) «Μοντέλα αστικής συλλογικότητας και οι επιπτώσεις τους στην

μουσειακή διοίκηση και ηγεσία», Τετράδια Μουσειολογίας 5, 4 – 9

Merriman Ν., (1999), «Ανοίγοντας τα μουσεία στο κοινό», Αρχαιολογία, 72, σ.43-46.

Σπίνου Π. (2007) «Παγκόσμια Ημέρα Μουσείων –Τρέχουν να προλάβουν», στο www.enet.gr


Tobelem Jean – Michel (2008), «Σκέψεις για τη διοίκηση των Μουσείων», Τετράδια

Μουσειολογίας 5, 10 -12

ΕΚΘΕΣΕΙΣ

Δήμος Αθηναίων (2008), Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης 2007 - 2010, Α’ Μέρος:

Στρατηγικό Σχέδιο


92


Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος (2009), Μηνιαίο Στατιστικό Δελτίο, Τόμος 54,

Τεύχος ΧΙΙ, Πειραιάς

ΔΙΚΤΥΑΚΟΙ ΤΟΠΟΙ

www.canada.travel/ «Επίσημη Ιστοσελίδα της Καναδικής Ένωσης Τουρισμού», τελευταία

επίσκεψη 03/05/2010)

www.cityofathens.gr «Επίσημη ιστοσελίδα του Δήμου Αθηναίων» (τελευταία επίσκεψη

15/05/2010)

www.culture.gr «Επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού» (τελευταία επίσκεψη

10/05/2010)

www.ec.europa.eu «Επίσημη ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής» (τελευταία επίσκεψη

1/5/2010)

www.icom.org «Επίσημη ιστοσελίδα του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM) »


www.kedke.gr «Επίσημη ιστοσελίδα της Κεντρικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων»,


www.unesco.org «Επίσημη Ιστοσελίδα της UNESCO» (τελευταία επίσκεψη 25/04/2010)

www.unwto.ogr «Ιστοσελίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού» (τελευταία επίσκεψη

03/05/2010)


93


Παράρτημα 1: Κάτοψη της «Τεχνόπολις»


94


Παράρτημα 2: Χάρτης της Ευρύτερης Περιοχής της «Τεχνόπολις»

Μαρία Φραγγεδάκη - ekdd.gr...

Documents

Transcript of Μαρία Φραγγεδάκη - ekdd.gr...