ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ -...

5ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

5 ος ΤΟΜΟΣΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣΠΡΩΤΟΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Εκδότες

ΗΛΙΑΣ ΜΑΝΙΑΤΕΑΣΙΩΑΝΝΗΣ ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΣ

Σχεδιασmicroός Συντονισmicroός Δρ ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣ

Σύmicroβουλος Έκδοσης Δρ ΣΩΤΗΡΗΣ ΡΙΖΑΣ

Διευθυντής Ερευνών ΚΕΙΝΕ Ακαδηmicroίας Αθηνών

Υπεύθυνος ηλεκτρονικής έκδοσηςΓΙΩΡΓΟΣ ΤΟΤΣΚΑΣ

Υπεύθυνος εικονογραφικού υλικούΑΡΤΕΜΗΣ ΨΑΡΟΜΗΛΙΓΚΟΣ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣΠΡΩΤΟΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

ΕΠΟΠΤΗΣ ΑΛΕΞΙΟΣ ΣΑΒΒΙΔΗΣ

Καθηγητής Βυζαντινής και Μεσαιωνικής Ιστορίας Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου

ΣυγγραφείςΒΑΚΑΛΟΥΔΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ Δρ Βυζαντινής Ιστορίας Πανεπιστηmicroίου Θεσσαλονίκης - Φιλόλογος Καθηγήτρια- Σύmicroβουλος Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστήmicroιου ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΥΣ ΑΝΘΟΥΛΛΗΣ Δρ Βυζαντινής Ιστορίας Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου ΚΟΡΔΩΣΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ Καθηγητής Βυζαντινής Ιστορίας Πανεπιστηmicroίου ΙωαννίνωνΛΑΜΠΑΚΗΣ σΤΕΛΙΟΣ Κύριος Ερευνητής Βυζαντινής Ιστορίας Ινστιτούτου Βυζαντινών Ερευνών Εθνικού Ιδρύmicroατος ΕρευνώνΛΕΟΝΤΣΙΝΗ ΜΑΡΙΑ Δόκιmicroη Ερευνήτρια Βυζαντινής Ιστορίας Ινστιτούτου Βυζαντινών Ερευνών Εθνικού Ιδρύmicroατος ΕρευνώνΜΠΑΪΡΑΚΤΑΡΗΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ Δρ Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπουδών Πανεπιστηmicroίου ΑιγαίουΜωυσείδου Γιασmicroίνα Δρ Βυζαντινής Ιστορίας ΤΡΩΙΑΝΟΣ ΣΠΥΡΟΣ Οmicroότιmicroος Καθηγητής Βυζαντινού Δικαίου Νοmicroικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου ΑθηνώνΦΙΛΙΠΠΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Δρ Βυζαντινής Ιστορίας Πανεπιστηmicroίου Θεσσαλονίκης

Γλωσσική Επιmicroέλεια - ΔιόρθωσηΜΑΡΙΑΝΝΑ ΓΙΑΓΙΑ ΑΛΕΚΑ ΣΦΥΡΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΤΣΙΩΚΟΥ

Εικονογραφική ΤεκmicroηρίωσηΟΛΓΑ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ ΖΩΓΡΑΦΙΑ ΜΠΙΔΙΚΟΥΔΗ ΕΙΡΗΝΗ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ ΒΙΚΥ ΤΣΑΜΗ

Δηmicroιουργικό ΑτελιέΗΡΩ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ ΡΕΒΕΚΚΑ ΚΑΛΙΜΤΖΑΚΗ ΟΛΓΑ ΚΟΝΤΟΝΗ

ΝΙΚΗ ΞΕΝΙΚΑΚΗ ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΧΡΟΝΗ

Γραφικά ηλεκτρονικής έκδοσηςΜΑΡΙΑ ΚΑΣΤΡΙΝΑΚΗ

Προγραmicromicroατισmicroός - ΥλοποίησηΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΙΛΙΤΣΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ ΒΕΡΟΝΙΚΑ ΤΡΟΥΠΟΣΚΙΑΔΗ

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΩΝ ΕΚΔΟΤΩΝ

Μια φράση microε microεγάλη βαρύτητα αναφέρει πως laquoένας λαός που δεν γνωρίζει την ιστορία του είναι καταδικασmicroένος να αφανιστείraquo Στις αρχές του 21ου αιώνα οι Έλληνες ένας λαός microε ιστορία χιλιετιών και παρουσία σε όλα τα microήκη και τα πλάτη της Γης αλλά συνδεδεmicroένοι άρρηκτα microε τις ρίζες τους στην Ελλάδα και στην Κύπρο είναι από τα πιο προοδευmicroένα έθνη του κόσmicroου και ασφαλώς έχουν αποδείξει ότι αγαπούν και microελετούν την ιστορία τουςΟι Εκδόσεις Δοmicroή microε microια παρουσία δεκαετιών στον εκδοτικό χώρο έχουν συmicroβάλει στη διατήρηση και στην ανάδειξη του ελλαδικού πολιτιστικού και ιστορικού πλούτου Η ανανεωmicroένη έκδοση της Εγκυκλοπαίδειας Δοmicroή αγκαλιάστηκε από microια νέα γενιά αναγνωστών που εξακολουθεί να δείχνει την εmicroπιστοσύνη της σε έναν εκπαιδευτικό τίτλο κύρους Και τώρα microε όλο τον σεβασmicroό προς το αναγνωστικό microας κοινό προσφέρουmicroε άλλο ένα ανεκτίmicroητο έργο γνώσης την laquoΙστορία των ΕλλήνωνraquoΗ 16τοmicroη laquoΙστορία των Ελλήνωνraquo προσφέρει microια συνολική εικόνα της ιστορικής πορείας του ελληνικού έθνους από τους προϊστορικούς χρόνους έως σήmicroερα την αυγή του 21ου αιώναΤο έργο αυτό είναι προϊόν συλλογικής προσπάθειας συντεταγmicroένο από δεκάδες ειδικούς επιστήmicroονες και ιστορικούς Ενσωmicroατώνει τις πιο σύγχρονες ιστοριογραφικές τάσεις αλλά είναι γραmicromicroένο σε απλή και εύληπτη γλώσσα Ταυτόχρονα συνταιριάζει αρmicroονικά σε ένα λειτουργικό σύνολο κείmicroενο και εικόνα σε microια προσπάθεια να απευθυνθεί σε ένα όσο το δυνατόν ευρύτερο κοινό τόσο στον αναγνώστη που αγαπά την ιστορία όσο και στον ειδικό επιστήmicroονα και στον εκπαιδευτικό που αναζητά έναν τίτλο αναφοράς αλλά προπάντων στον microαθητή και στον φοιτητή που καλείται να γνωρίσει την ιστορία του από microια πηγή έγκυρη και αξιόπιστηΠιστεύουmicroε ότι ανταποκριθήκαmicroε στις απαιτήσεις αυτού του microεγάλου εγχειρήmicroατος και σας ευχόmicroαστε καλή ανάγνωση

Οι εκδότεςΗλίας Μανιατέας - Ιωάννης Τεγόπουλος

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Ο 5ος τόmicroος της laquoΙστορίας των Ελλήνωνraquo που αποτελεί τον πρώτο από τους τρεις τόmicroους που αφιερώνονται στη βυζαντινή εποχή καλύπτει την περίοδο 324-642 microΧ συmicroπεριλαmicroβάνοντας όλα τα βασικά χαρακτηριστικά που διαmicroόρφωσαν την ονοmicroαζόmicroενη πρωτοβυζαντινή (ή πρώιmicroη βυζαντινή) περίοδο την αναγνώριση και θεmicroελίωση του Χριστιανισmicroού και την παγίωση της Ορθοδοξίας την microεταφορά της έδρας του ύστερου ρωmicroαϊκού κράτους από τη Δύση στην Ανατολή (Ρώmicroη-laquoΝέα Ρώmicroηraquo Κωνσταντινούπολη) και τον χωρισmicroό του ύστερου ρωmicroαϊκού κράτους σε ανατολικό και δυτικό τους πολυmicroέτωπους αγώνες του πρώιmicroου Βυζαντίου σε όλα τα microέτωπά του ενάντια σε ποικιλώνυmicroους αντιπάλους τα πρόσκαιρα κέρδη του laquoιουστινιάνειου αιώναraquo στη Δύση και τις απώλειες του Ηράκλειου στην Ανατολή Το εισαγωγικό κεφάλαιο παρέχει επισκόπηση της προ του 324 περιόδου ενώ τα κεφάλαια 2ο-9ο παρέχουν microια αναλυτική εικόνα της εδώ εξεταζόmicroενης εποχής Στη συνέχεια τα κεφάλαια 10ο-16ο συmicroπληρώνουν την εικόνα microε θεmicroατολογική εξέταση διαφόρων πτυχών της πρωτοβυζαντινής ιστορίας όπως τις σχέσεις του Βυζαντίου microε τη Δύση το Βορρά (βαλκανικό κόσmicroο) και την Ανατολή την πρωτοβυζαντινή Κύπρο τους πολιτικούς-κοινωνικούς-οικονοmicroικούς θεσmicroούς τον πνευmicroατικό βίο και πολιτισmicroό και τους δικαιϊκούς του θεσmicroούς Εκτός από την παρεχόmicroενη επιλογή βιβλιογραφίας από κάθε συγγραφέα στο τέλος κάθε κεφαλαίου παρατίθεται στο τέλος (όπως και στους επόmicroενους δύο βυζαντινούς τόmicroους) συνολική βιβλιογραφία ελληνογλώσσων αυτοτελών εκδόσεων που συmicroπεριλαmicroβάνει και microεταφράσεις ξενόγλωσσων έργων

Αλέξιος Σαββίδης

Α ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΑ 1-6

A dictionary of Christian biography literature sects and doctrines being a con-tinuation of laquoThe dictionary of the Bibleraquo έκδ W Smith amp H Wace London 1877-87HG Beck Η βυζαντινή Χιλιετία εκδ ΜΙΕΤ Αθήνα 1990P Brown Η κοινωνία και το Άγιο στην ύστερη Αρχαιότητα εκδ Άρτος Ζωής Αθήνα 2000 G Dagron Η γέννηση microιας πρωτεύουσας η Κωνσταντινούπολη και οι θεσmicroοί της από το 330 ως το 451 εκδ ΜΙΕΤ Αθήνα 2000Ch Delvoye Βυζαντινή Τέχνη τόmicro Ι-ΙΙ εκδ Παπαδήmicroα Αθήνα 19791983 Encyclopedia of religion and ethics έκδ J Hastings microε τη βοήθεια των J A Selbie amp L H Gray Edinburgh New York [1980- ]G Florovsky Χριστιανισmicroός και πολιτισmicroός εκδ Πουρναράς Θεσσαλονίκη 20002P Grierson Byzantine Coins London 1982A Guillou Ο βυζαντινός πολιτισmicroός εκδ Ελληνικά Γράmicromicroατα Αθήνα 1998P Lemerle Ο πρώτος βυζαντινός ουmicroανισmicroός εκδ ΜΙΕΤ Αθήνα 1981C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της Νέας Ρώmicroης εκδ ΜΙΕΤ Αθήνα 1998 D Obolensky Η βυζαντινή κοινοπολιτεία η Ανατολική Ευρώπη 500-1453 εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1991G Ostrogorsky Ιστορία του βυζαντινού κράτους τόmicro Α΄ εκδ Βασιλόπουλος Αθήνα 1978 S Runciman Βυζαντινός πολιτισmicroός εκδ Γαλαξίας Αθήνα 1969

T Talbot-Rice Ο δηmicroόσιος και ιδιωτικός βίος των Βυζαντινών εκδ Παπαδήmicroα Αθήνα 1997R Tomlinson From Mycenae to Constantinople London New York 1992Π Αθανασιάδη Ιουλιανός microια βιογραφία εκδ ΜΙΕΤ Αθήνα 2001ΑΔ Βακαλούδη Αντισύλληψη και αmicroβλώσεις από την Αρχαιότητα στο Βυζάντιο εκδ Ηρόδοτος Θεσσαλονίκη 2003ΑΔ Βακαλούδη Η εξέλιξη της microαγείας από την Αρχαιότητα έως τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες εκδ Κέδρος Αθήνα 2001ΑΔ Βακαλούδη Η microαγεία ως κοινωνικό φαινόmicroενο στο πρώιmicroο Βυζάντιο 4ος ndash 7ος microΧ αι εκδ Ενάλιος Αθήνα 2001ΑΔ Βακαλούδη Καλλιστεία και γάmicroος στο Βυζάντιο Θεσσαλονίκη 1998ΑΔ Βακαλούδη Μυστικισmicroός θαυmicroατοποιία και ιατρική της Θεουργίας - Οι συνεχιστές του Πυθαγόρα και του Πλάτωνα στη χριστιανική εποχή - Θαυmicroατουρ-γοί ιερείς ή microάγοι εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 2000Ε Γλύκατζη-Ahrweiler Η πολιτική ιδεολογία της βυζαντινής αυτοκρατορίας (6η ανατ) εκδ Ζαχαρόπουλος Αθήνα 2000Θ Δετοράκης Εισαγωγή στη σπουδή των αγιολογικών κειmicroένων Ρέθυmicroνο 1992Εγκυκλοπαιδικό Προσωπογραφικό Λεξικό Βυζαντινής Ιστορίας και Πολιτισmicroού (επιmicroέλ ΑΓΚ Σαββίδης) τόmicroοι 1-4 εκδ Μέτρον-Ιωλκός Αθήνα 1996-2002ΔΑ Ζακυθηνός Βυζαντινή Ιστορία 324-1071 2η έκδ Αθήνα 1977Ιστορία του Ελληνικού Έθνους τόmicro Ζ΄ Βυζαντινός Ελληνισmicroός ndash πρωτοβυζα-ντινοί χρόνοι ΕΕΕκδοτική Αθηνών Αθήνα 1978ΙΕ Καραγιαννόπουλος Η πολιτική θεωρία των Βυζαντινών εκδ Βάνιας Θεσ-σαλονίκη 1992ΙΕ Καραγιαννόπουλος Ιστορία βυζαντινού κράτους τόmicro Α΄ Ιστορία πρωίmicroου

βυζαντινής περιόδου (324-565) (ανατ Β΄) εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1988 ΙΕ Καραγιαννόπουλος Πηγαί της βυζαντινής ιστορίας εκδ Πουρναράς Αθήνα 19875ΙΕ Καραγιαννόπουλος Το βυζαντινό κράτος 4η έκδ εκδ Βάνιας Θεσσαλο-νίκη 1996 Φ Κουκουλές Βυζαντινών βίος και πολιτισmicroός τόmicro 1-6 Αθήναι 1948-1955Ν Λάσκαρης Monuments funeacuteraires paleacuteochreacutetiens (et byzantins) de la Gregravece εκδ Βασιλόπουλος Αθήνα 2001Κ Νικολάου Η θέση της γυναίκας στη βυζαντινή κοινωνία (2η ανατ) Ίδρυmicroα Γουλανδρή-Χορν Αθήνα 2000Ο θησαυρός της Ορθοδοξίας 2000 χρόνια ιστορία-microνήmicroη-τέχνη (συλλογικό έργο) Αθήνα 2000Παγκόσmicroιος Ιστορία Τέχνης Παλαιοχριστιανικός και Βυζαντινός κόσmicroος Αθήνα 1967ΑΓΚ Σαββίδης Ιστορία του Βυζαντίου microε αποσπάσmicroατα από τις πηγές τόmicro Α΄ 284-717 microΧ 3η έκδ εκδ Πατάκης Αθήνα 2001 ΑΓΚ Σαββίδης Ούννοι Βυζάντιο και Ευρώπη Ο κόσmicroος των πρώιmicroων Τούρκων 2η έκδ Ίδρυmicroα Γουλανδρή-Χορν Αθήνα 2004Ν Σβορώνος Η βυζαντινή επαρχία Αθήνα 1991 Δ Σοφιανός Ταξίδια στις βυζαντινές θάλασσες Αθήνα 1998Ν Χατζητάκη Βυζαντινά ψηφιδωτά Αθήνα 1995Αι Χριστοφιλοπούλου Βυζαντινή ιστορία τόmicro Α΄ 324-610 2η έκδ εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1992 και τόmicro Β΄1 610-867 2η έκδ εκδ Βάνιας Θεσ-σαλονίκη 1993


Αδ Αδαmicroαντίου Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας Αθήναι 1923Κ Αmicroάντος Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους τ I 395 ndash 867 microΧ εκδ ΟΕΔΒ Αθήναι 1963H Ahrweiler Lrsquo Empire byzantin Formation evolution decadence Les Grands Empires Recueils de la Societe Jean Bodin Bruxelles 1973JB Bury A History of the Later Roman Empire from the Death of Theodosius I to the Death Justinian τ I ndash II London 1923The Cambridge Medieval History IV The byzantine Empire τ I ndash II Cam-pridge 1966 ndash 1967Δ Ζακυθηνός Το Βυζάντιον microεταξύ Ανατολής και Δύσεως Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών 28 (1958)_ Βυζάντιον Κράτος και Κοινωνία Ιστορική επισκόπησις εκδ Ίκαρος Αθήναι 1951AHM Jones The Later Roman Empire 284 ndash 602 A social economic and administrative Survey τ I ndash III Oxford 1964Ι Καραγιαννόπουλος Η βυζαντινή ιστορία από τας πηγάς Θεσσαλονίκη 1974_ Πηγή της βυζαντινής ιστορίας 5η έκδ εκδ Πουρναράς Θεσσαλονίκη 1987_ Ιστορία βυζαντινού κράτους τόmicro Ι-ΙΙ (324-565 565-1081) εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1981Γ Κορδάτος Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας τόmicro Ι-ΙΙ Αθήνα 1959Φ Κουκουλές Βυζαντινών βίος και πολιτισmicroός τ I ndash VI Αθήναι 1948-57Στ Κυριακίδης Βυζαντιναί Μελέται Οι Σλάβοι εν Πελοποννήσω Θεσσαλονίκη 1947G Ostrogorsky Ιστορία βυζαντινού κράτους τόmicroος Α΄ εκδ Βασιλόπουλος

Αθήνα 1978Κ Παπαρρηγόπουλος Ιστορία του Ελληνικού Έθνους 6η έκδ τ Α-ΣΤ Αθήναι 1932S Runciman Ο βυζαντινός πολιτισmicroός εκδ Γαλαξίας Αθήνα 1969Α Σαββίδης Ιστορία του Βυζαντίου τ Α΄ 284-717 3η έκδ εκδ Πατάκης Αθήνα 2001E Stein Histoire du Bas Empire τ I ndash II Bruxelles 1959Β Στεφανίδης Εκκλησιαστική Ιστορία Αθήναι 1970Α Στράτος Το Βυζάντιον στον 7ο αιώνα τόmicroοι Ι-ΙΙ εκδ Εστία Αθήνα 1965-66Ν Τωmicroαδάκης Σύλλαβος Βυζαντινών microελετών και κειmicroένων Αθήνα 1961A Vasiliev Ιστορία βυζαντινής αυτοκρατορίας εκδ Μπεργαδή Αθήνα 1954 (ανατύπ 1973)Αι Χριστοφιλοπούλου Βυζαντινή Ιστορία Α 324-610 2η έκδ εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1992Ειδικά για τον ιουστινιάνειο αιώνα βλέπεJW Barker Justinian and the Later Roman Empire Madison 1966R Browning Justinian and Theodora London 1971Ch Diehl Justinian et la civilisation byzantine au Vie siecle τ I ndash II Paris 1901GW Downey Constantinople in the Age of Justinian Oklaxoma 1960J Evans Η εποχή του Ιουστινιανού εκδ Οδυσσέας Αθήνα 1996K Groh Geschichte des ostromischen Kaisers Justin II nebst den Quellen Leipzig 1889C Head Justinian II of Byzantium Madison 1971WG Holmes The Age of Justinian and Theodora A History of the Sixth Century

London 1912Τ Λουγγής Ιουστινιανός Πέτρος Σαβάτιος Κοινωνία πολιτική και ιδεολογία τον 6ο microΧ αιώνα εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 2005B Rubin Das Zeitalter Justinians τ I Berlin 1960 και τ ΙΙ (1995)PN Ure Justinian and his Age Harmondsworth 1951

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10

K Chrestou Byzanz und die Langobarden 500-680 εκδ Βασιλόπουλος Αθήνα 1991A Gasquet Η βυζαντινή αυτοκρατορία και η φραγκική microοναρχία Αθήνα 1908H-W Goetz J Jarnut W Pohl S Kaschke (εκδ) Regna et Gentes Leiden-Boston 2003J Herrin The formation of Crhistendom Princeton-N Jersey 1987Α Καρπόζηλος Βυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι τόmicro Α΄ (4ος-7ος αι) εκδ Κανάκη Αθήνα 1997TC Lounghis Les ambassades byzantines en Occident depuis la fondation des eacutetats barbares jusqursquo aux Croisades (407-1096) Αθήνα 1980ΤΚ Λουγγής Δοκίmicroιο για την κοινωνική εξέλιξη στη διάρκεια των λεγοmicroένων laquoΣκοτεινών Αιώνωνraquo (602-867) Αθήνα 1985ΤΚ Λουγγής Η βυζαντινή κυριαρχία στην Ιταλία Από το θάνατο του Μ Θεοδο-σίου ως την άλωση του Μπάρι 395-1071 microΧ εκδ Εστίας Αθήνα 1989T Λουγγής Iουστινιανός Πέτρος Σαββάτιος Κοινωνία Πολιτική και Ιδεολογία τον 6ο microX αιώνα εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 2005L Magi La Sede Romana nella corrispondenza degli imperatori e patriarchi bizantini (VI-VII Sec) Louvain 1972

M McCormick Eternal Victory Triumphal Rulership in Late Antiquity Byzantium and Early Medieval West Παρίσι-Καίmicroπριτζ 1986J Richards The Popes and the Papacy in the Early Middle Ages 476-752 Λον-δίνο 1979Αι Χριστοφιλοπούλου Βυζαντινή Ιστορία τόmicro Α΄ (324-610) 2η έκδ εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1992

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11

Σπ Βρυώνης Ιστορία των Βαλκανικών λαών Αθήνα χχ [εκδ Γρηγόρη]Δ Zακυθηνός Bυζαντινή Iστορία (324-1071) 2η έκδ Αθήνα 1977Θεώνη Μπαζαίου-Barabas - Κατερίνα Νικολάου Ελληνικός χώρος και πρώιmicroοι Σλάβοι Βούλγαροι Σέρβοι (6ος-15ος αι) Αναλυτική Βιβλιογραφία (1945-1991) Αθήνα 1992 [Εκδ ΕΙΕ ]Μαρία Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου Οι Βαλκανικοί Λαοί κατά τους Μέσους χρό-νους Ιωάννινα 1985 [Εκδ Παν Ιωαννίνων]Μαρία Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου Σλαβικές εγκαταστάσεις στη Μεσαιωνική Ελλάδα Αθήνα 1993 [Εκδ Ίδρυmicroα Γουλανδρή Xόρν]Μαρία Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου Πηγές της Βαλκανικής Ιστορίας 6ος-10ος αιώνας Θεσσαλονίκη 1995 [Εκδ Βάνιας]Μαρία Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου Βυζάντιο και Σλάβοι Ελλάδα και Βαλκάνια (6ος - 20ός αιώνας) Θεσσαλονίκη 2001 [Εκδ Βάνιας]D Obolensky Η βυζαντινή κοινοπολιτεία Η ανατολική Ευρώπη 500-1453 τόmicroοι Ι-ΙΙ εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1991Α Σαββίδης Ούννοι Βυζάντιο και Ευρώπη Ο κόσmicroος των πρώιmicroων Τούρκων Αθήνα 2000 [Εκδ Ίδρυmicroα Γουλανδρή Xόρν ]

Ε Χρυσός Το Βυζάντιον και Οι Γότθοι Θεσσαλονίκη 1972

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12

H Ahrweiler Γενική Εισαγωγή Ελληνισmicroός και Βυζάντιο ΙΕΕ Ζ΄ (1978)Μ Ανάστος Πνευmicroατικός βίος και πολιτισmicroός ΙΕΕ Ζ΄ (1978)Α Βακαλούδη Η microαγεία ως κοινωνικό φαινόmicroενο στο πρώιmicroο Βυζάντιο 4ος-7ος αι εκδ Ενάλιος Αθήνα 2001L Boulnois The Silk road microετάφρ στα αγγλικά D Chamberlin London 1996G Bowersock Ο Ελληνισmicroός στην ύστερη αρχαιότητα microετάφρ Μ Γιόση εκδ ΜΙΕΤ Αθήνα 1966 P Brown Ο κόσmicroος της ύστερης αρχαιότητας (150-750 microΧ) microετάφρ Ε Στα-microπόγλη εκδ Αλεξάνδρεια Αθήνα 1998 I Frank ndash D Brownstone The silk road A history N York ndash Oxford 1986B Hendrickx laquoΒυζάντιο-αφρικανικά Το Βυζάντιο στην Αφρική και η βυζα-ντινή επίδραση στα αφρικανικά κράτηraquo στους Α Σαββίδη ndash B Hendrickx Εισαγωγή στη βυζαντινή ιστορία 284-1461 εκδ Α ΣταmicroούληςΗρόδοτος Θεσσαλονίκη 2003B Hendricks ldquoAfricano-byzantina notes on methodology and sources for Black Africardquo Εκκλησιαστικός Φάρος 81 (Αλεξάνδρεια ndash Johannesburg)F Hirth China and the Roman Orient Leipzig-Muumlnich Shanghai-Hongkong 1885M Kordosses China and the Greek world I Hellenistic-Roman-Early Byzantine period Thessalonica 1992Μ Κορδώσης Πρεσβείες microεταξύ Fu-lin (Βυζάντιο) και Κίνας κατά τη διάρ-

κεια του microεσαίωνα και η ιστορικογεωγραφική πραγmicroατικότητα laquoΔωδώνηraquo 22 (1994)Μ Κορδώσης Ιστορικογεωγραφικά πρωτοβυζαντινών και εν γένει παλαιοχρι-στιανικών χρόνων Αθήνα 1996Δ Λέτσιος Βυζάντιο και Ερυθρά θάλασσα Σχέσεις microε τη Νουβία Αιθιοπία και Ν Αραβία ως την αραβική κατάκτηση εκδ Βασιλόπουλος Αθήνα 1988S Moffet A history of Christianity in Asia τ Ι Beginning to 1500 2η έκδ N York 1998Σ Πατούρα laquoΤο Βυζάντιο και ο εκχριστιανισmicroός των λαών του Καυκάσου και της Κριmicroαίας 6ος αιraquo Σύmicromicroεικτα ΚΒΕΕΙΕ 8 (1989)N Pigulewskaja Byzanz auf den Wegen nach Indien Berlin-Amsterdam 1969M Rashke New studies in Roman commerce with the East Aufstieg und Niedergung der roumlmischen Welt Geschichte und Kultur in Roms in Spiegel der neuren Forschung 9 2 (1978)Α Σαββίδης laquoΤζάννοι ο πολεmicroικός λαός του Καυκάσου ως τον εκχριστιανι-σmicroό από το Βυζάντιο κατά τον 6ο αι microΧraquo Στρατιωτική Ιστορία 35 (Ιούλιος 1999)I Shahid Byzantium and the Arabs in the 5th century Washington 1989I Shahid Byzantium and the Arabs in the 6th century τόmicro Ι-ΙΙ Washington 1995Κ Συνέλλη Οι διπλωmicroατικές σχέσεις Βυζαντίου και Περσίας ως τον ΣΤ΄ αιώνα εκδ Βασιλόπουλος Αθήνα 1986H Uhlig Ο δρόmicroος του microεταξιού Αρχαίοι πολιτισmicroοί ανάmicroεσα στην Κίνα και τη Ρώmicroη microετάφρ Ι Λεmicroπέση-Μουζακίτη Αθήνα 1999E (de la) Vaissiere Histoire des marchands Sogdiens (Bibliothegraveque de lrsquo Ins-

tit des Hautes Eacutetudes Chinoises τ XXXII) Paris 2002 R Waterfield Christians in Persia London 1973M Wheeler Rome beyond the imperial frontiers London 1955 (Pelikan Books)Zhang Xu-shan Η Κίνα και το Βυζάντιο Σχέσεις-εmicroπόριο-αmicroοιβαίες γνώσεις από τις αρχές του 6ου ως τα microέσα του 7ου αι Αθήνα 1998 (ανατύπ από τα laquoΙστορικογεωγραφικάraquo 6 (1996-97))

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13

Α Δηmicroοσθένους Η βυζαντινή Κύπρος (965-1191) Υλικός και πνευmicroατικός πολιτισmicroός εκδ Ηρόδοτος Θεσσαλονίκη 2002Α Δηmicroοσθένους laquoΤο έθνος των Κυπρίωνraquo Ιδεολογικές τάσεις στη βυζαντινή Κύπρο 965-1191microΧ Επετηρίδα Κέντρου Επιστηmicroονικών Ερευνών Κύπρου 27 |2001| Β Εγγλεζάκης Είκοσι microελέται διά την Εκκλησίαν Κύπρου εκδ ΜΙΕΤ Αθήνα 1996 P Gounarides The economy of Cyprus Cyprus an ordinary province The development of the Cypriot economy έκδ V Karageorghis-D Michaelides Nicosia 1996Ν Γκιολές Η χριστιανική τέχνη στην Κύπρο Λευκωσία 2003 G Hill A history of Cyprus v1-4 Cambridge 1948-52C Mango Chypre carrefour du monde byzantin XV e Congres International drsquoEtudes Byzantines Rapports et co rapports V5 Αθήνα 1976 AHS Megaw Byzantine architecture and decoration in Cyprus Metropolitan or provincial Dumbarton Oaks Papers 28 1974

Medieval Cyprus εκδ Ν Sevcenco-C Moss New Jersey 1999Βασιλική Νεράντζη-Βαρmicroάζη Μεσαιωνική ιστορία της Κύπρου microέσα από τις βυζαντινές πηγές εκ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1995Βασιλική Νεράντζη-Βαρmicroάζη Σύνταγmicroα βυζαντινών πηγών κυπριακής ιστορίας 4ος ndash 15ος αι Λευκωσία 1996Ν Οικονοmicroάκης Η Κύπρος και οι Άραβες (622-965 microΧ) Λευκωσία 1984T Papacostas Byzantine Cyprus the testimony of its churches Oxford 1999A Παπαγεωργίου Η Κύπρος κατά τους βυζαντινούς χρόνους Κύπρος ιστο-ρία προβλήmicroατα και αγώνες του λαού της έκδ Γ Τενεκίδης - Γ Κρανιδιώτης Αθήνα 1981Πρακτικά Συmicroποσίου Κυπριακής Ιστορίας (Κέντρο Επιστηmicroονικών Ερευνών Κύπρου ndash Πανεπιστήmicroιο Ιωαννίνων) Ιωάννινα 1984The sweet land of Cyprus έκδ AAM Bryer- G S Georgallides Nicosia 1993

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14

Ε Γλύκατζη-Αρβελέρ Η πολιτική ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας εκδ Αργώ Αθήνα 1977N Baynes ndash H Moss (επιmicro) Βυζάντιο Εισαγωγή στο βυζαντινό πολιτισmicroό εκδ Παπαδήmicroα 2η έκδ Αθήνα 1983 (ανατύπ 2001)L Breacutehier Les institutions de lrsquoEmpire byzantin Paris 1949Α Γκουτζιουκώστας Ο θεσmicroός του κοιαίστωρος του ιερού παλατιού Η γένεση οι αρmicroοδιότητές του και η εξέλιξή του εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 2001G Dagron Η γέννηση microιας πρωτεύουσας Η Κωνσταντινούπολη και οι θεσmicroοί της από το 330 ως το 454 microτφρ Μαρίνα Λουκάκη εκδ ΜΙΕΤ Αθήνα 2000

W Ensslin laquoΔιακυβέρνηση και διοίκηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίαςraquo Ιστορία Βυζαντινής Αυτοκρατορίας του Καίmicroπριτζ microτφρ Ντ Σαούλ τ΄micro Β΄ εκδ Μέλισσα Αθήνα 1979R Guilland Etudes byzantines Paris 1959A Guillou La Civilisation byzantine Paris 1959A Cameron Circus Factions Blues and Greens at Rome and Byzantium Oxford 1976AHM Jones The Greek City from Alexander to Justinian Oxford 1966Ι Καραγιαννόπουλος Η πολιτική θεωρία των Βυζαντινών εκδ Βάνιας Θεσ-σαλονίκη 1988Ι Καραγιαννόπουλος Η εξέλιξη των αγροτικών σχέσεων στο Βυζάντιο Κέντρο σπουδών Νοτιοανατολικής Ευρώπης Αθήνα 1995Ι Καραγιαννόπουλος Το βυζαντινό κράτος 4η έκδ εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1996J Koder Ο κηπουρός και η καθηmicroερινή κουζίνα στο Βυζάντιο εκδ Ιδρύmicroατος Γουλανδρή-Χορν Αθήνα 1992Φ Κουκουλές Βυζαντινών Βίος και Πολιτισmicroός 6 τόmicroοι Αθήνα 1947-57P Lemerle Ο πρώτος βυζαντινός ουmicroανισmicroός εκδ ΜΙΕΤ Αθήνα 1981C Mango Βυζάντιο η Αυτοκρατορία της Νέας Ρώmicroης εκδ ΜΙΕΤ Αθήνα 1990Α Σαββίδης ndash B Hendrickx Εισαγωγή στη βυζαντινή ιστορία (284-1461) εκδ Α Σταmicroούλη Ηρόδοτος Θεσσαλονίκη 2003A Savvides ldquoObservations on mines and quarries in the Byzantine Empirerdquo Εκκλησιαστικός Φάρος 812 (Αλεξάνδρεια ndash Johannesburg 2000)Ν Σβορώνος laquoΟικονοmicroία ndash κοινωνίαraquo ΙΕΕ Ζ΄ (1978)T Talbot Rice Ο δηmicroόσιος και ιδιωτικός βίος των Βυζαντινών εκδ Παπαδήmicroα

Αθήνα 1988Σ Τρωιάνος Οι πηγές του βυζαντινού δικαίου 2η έκδ εκδ Σάκκουλα Αθήνα-Κοmicroοτηνή 1999Αι Χριστοφιλοπούλου Η σύγκλητος εις το βυζαντινόν κράτος Επετηρίς του Αρχείου της Ιστορίας του Ελληνικού Δικαίου 2 (1949)Αι Χριστοφιλοπούλου Εκλογή αναγόρευση και στέψις του Βυζαντινού αυτο-κράτορος Ακαδηmicroία Αθηνών 1956 (φωτοανατύπ 2003)Αι Χριστοφιλοπούλου laquoΤο Βυζαντινό πολίτευmicroαraquo ΙΕΕ Ζ΄ (1978)Αι Χριστοφιλοπούλου Το πολίτευmicroα και οι θεσmicroοί της Βυζαντινής Αυτοκρατο-ρίας 324-1204 Αθήνα 2004

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15

Αγνή Βασιλικοπούλου-Ιωαννίδου Εισαγωγή στη Βυζαντινή Λογοτεχνία Αθήνα 1984Μ Ανάστος Πνευmicroατικός βίος και πολιτισmicroός Θεολογία ΙΕΕ Ζ΄ (1978)HG Beck Kirche und theologische Literatur im Byzantinischen Reich Muumlnchen 1959 (ανατύπ 1977)Γ Γαλάβαρης Πρωτοβυζαντινή τέχνη ΙΕΕ Ζ΄ (1978)Θ Δετοράκης Βυζαντινή Φιλολογία Τα πρόσωπα και τα κείmicroενα τόmicro Α΄-Β΄ Ηράκλειο 1995 2004H Hunger Βυζαντινή Λογοτεχνία Η λόγια κοσmicroική γραmicromicroατεία των Βυζαντινών τόmicro Α΄-Γ΄ εκδ ΜΙΕΤ 1991-1994Α Καρπόζηλος Βυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι τόmicro Α΄ (4ος-7ος αι) τόmicro Β΄ (8ος-10ος αι) εκδ Κανάκη Αθήνα 1997 2002K Krumbacher Ιστορία της Βυζαντινής Λογοτεχνίας τόmicro Α΄-Γ΄ ανατύπ εκδ

Γρηγοριάδης Αθήνα 1974C Mango The Art of the Byzantine Empire 312-1453 New Jersey 1972Κ Μητσάκης Βυζαντινή Υmicroνογραφία Θεσσαλονίκη 1971ΑΓΚ Σαββίδης ndash ΛΑ Δεριζιώτης Ιστορία του Βυζαντίου microε αποσπάσmicroατα από τις πηγές τόmicroος Α΄ 284-717 microΧ 3η έκδ εκδ Πατάκης Αθήνα 2001 (ανατύπ 2002)ΝΒ Τωmicroαδάκης Κλεις της Βυζαντινής Φιλολογίας ήτοι εισαγωγή εις την βυζα-ντινήν φιλολογίαν τόmicro Α΄ Αθήνα 1961 (ανατύπ Πουρναράς Θεσσαλονίκη 1993)ΝΒ Τωmicroαδάκης Η βυζαντινή υmicroνογραφία και ποίησις Αθήνα 1965 (ανατύπ Πουρναράς Θεσσαλονίκης 1993)NG Wilson Οι Λόγιοι στο Βυζάντιο εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1996)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16

B Biondi Il diritto romano cristiano I-III Μιλάνο 1952-54M Kaser Das roumlmische Privatrecht II Die nachklassischen Entwicklungen Μόναχο 1975T Honoreacute Tribonian Λονδίνο 1978M Meier Das andere Zeitalter Justinians [Hypommemata 147] Goumlttingen 2003Παύλος Μενεβίσογλου (Μητρ Σουηδίας) Ιστορική εισαγωγή εις τους κανόνας της Ορθοδόξου Εκκλησίας Στοκχόλmicroη 1990E Muumlhlenberg (επιmicro) Die konstantinische Wende Guumltersloh 1998Γ Νάκος Ιστορία ελληνικού και ρωmicroαϊκού δικαίου Θεσσαλονίκη 1991PE Pieler laquoΝοmicroική φιλολογίαraquo στον H Hunger Βυζαντινή λογοτεχνία τ Γ΄

εκδ ΜΙΕΤ Αθήνα 1994G Thuumlr και PE Pieler Gerichtsbarkeit Reallexikon fuumlr Antike und Christentum 10 (1977) 360-492Σπ Τρωιάνος Οι πηγές του βυζαντινού δικαίου 2η έκδ εκδ Αντ Σάκκουλας Αθήνα-Κοmicroοτηνή 1999Σπ Τριωάνος και Ι Βελισσαροπούλου-Καράκωστα Ιστορία Δικαίου 3η έκδ εκδ Αντ Σάκκουλας Αθήνα-Κοmicroοτηνή 2002Αικ Χριστοφιλοπούλου Το πολίτευmicroα και οι θεσmicroοί της βυζαντινής αυτοκρατο-ρίας 324-1204 Αθήνα 2004N Van der Wal και JHA Lokin Historiae iuris graeco-romani delineatio Les sources du droit byzantin de 300 agrave 1453 Groningen 1985J Vogt Constantin der Grosse und sein Jahrhundert Μόναχο 1960 Β ΓΕΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

(Αναγράφονται microόνο αυτοτελή έργα Δεν περιλαmicroβάνονται τοπικές ιστορίες πόλεων νησιών [πλην των κυριοτέρων πχ Κωνσταντινούπολης Θεσσαλο-νίκης Αλεξάνδρειας Αθηνών Κρήτης Ρόδου κλπ] και microονογραφίες microε πολύ εξειδικευmicroένα θέmicroατα ή για microεmicroονωmicroένες κοσmicroικές ή εκκλησιαστικές προσω-πικότητες πλην αυτοκρατόρων ndashεπίσης δεν συmicroπεριλαmicroβάνονται εξειδικευ-microένα έργα για γειτονικούς του Βυζαντίου λαούς και πολιτισmicroούς παρά microόνον αν συνδέονται microε το Βυζάντιο [τα περί Βυζαντίου-Αράβων Βυζαντινών-Σλά-βων και Σλαβικού Ζητήmicroατος στον 6ο τόmicroο] καθώς και για θέmicroατα βυζαντινής αρχιτεκτονικής και τέχνης Τέλος τα περί βυζαντινής θεmicroατικής διοίκησης και υγρού πυρός βιβλιογραφούνται επίσης στον 6ο τόmicroο)Άννα Αβραmicroέα Η βυζαντινή Θεσσαλία microέχρι του 1204 Αθήνα Βιβλιοθήκη

Σοφίας Σαριπόλου 1974Α Αδαmicroαντίου Ιστορία Βυζαντινής Αυτοκρατορίας 2η έκδ Αθήνα 1920Πολύmicroνια Αθανασιάδη Ιουλιανός microία βιογραφία microετ Δ Κυρίτσης Αθήνα ΜΙΕΤ 2001Κ Αλεξανδρής Η θαλασσία δύναmicroις εις την ιστορίαν της Βυζαντινής Αυτοκρα-τορίας Αθήνα 1956Κ΄Αmicroαντος Εισαγωγή εις την βυζαντινήν ιστορίαν 2η έκδ Αθήνα΄Ικαρος 1950Κ΄Αmicroαντος Ιστορία βυζαντινού κράτους τόmicroος Ι 395-867 3η έκδ Αθήνα ΟΕΔΒ 1963K΄Αmicroαντος Σύντοmicroος ιστορία Κύπρου Αθήνα 1956Μ΄Ανγκολντ (MAngold) Βυζάντιο η γέφυρα από την αρχαιότητα στο microεσαί-ωνα microετ Μαρία Παππά Αθήνα Νέα Σύνορα-Λιβάνης 2003Α Ανδρεάδης Ιστορία ελληνικής δηmicroόσιας οικονοmicroίας τόmicroος ΙΙ ανατύπ Αθήνα Παπαδήmicroας 1992 (=Η δηmicroοσία οικονοmicroία των Βυζαντινών Αθήνα 1918)Ελένη Αντωνιάδη-Μπιmicroπίκου Το Βυζάντιο και ο ασιατικός τρόπος παραγωγής Αθήνα Σύγχρονη Εποχή 1989Αναστασία Βακαλούδη Η microαγεία ως κοινωνικό φαινόmicroενο στο πρώιmicroο Βυζάντιο 4ος-7ος αι Αθήνα Ενάλιος 2001Χ Βαλασιάδης (επιmicro) Οδηγός βυζαντινών νοmicroισmicroάτων 491-1453 Αθήνα Γεωργιάδης 1995Κ Βαρζός Βυζαντιναί αυτοκρατόρισσαι Αθήνα 1965Α Βασίλιεφ (AVasiliev) Ιστορία Βυζαντινής Αυτοκρατορίας microετ ΔΣαβράmicroης Αθήνα Μπεργαδής 1954 (ανατύπ 1973 2000)Αγνή Βασιλικοπούλου-Ιωαννίδου Η βυζαντινή ιστοριογραφία 324-1204 Αθήνα 1984

Αγνή Βασιλικοπούλου-Ιωαννίδου Εισαγωγή στη βυζαντινή λογοτεχνία Αθήνα Καρδαmicroίτσα 1984Φωτεινή Βλαχοπούλου Ο Μέγας Κωνσταντίνος και η διαmicroόρφωση του βυζαντι-νού κράτους Αθήνα Σπάνια Βιβλία-Σπανός 1986Σ Βρυώνης Βυζαντινή Κύπρος Λευκωσία 1990Βυζαντινή Μακεδονία 324-1430 Θεσσαλονίκη Εταιρεία Μακεδονικών Σπου-δών 1995 (συλλογικό έργο)Βυζαντινή Μικρά Ασία 6ος-12ος αι Αθήνα Εθνικό΄Ιδρυmicroα Ερευνών 1998 (συλ-λογικό έργο)Βυζαντινό κράτος και κοινωνία Σύγχρονες κατευθύνσεις της έρευνας Αθήνα Ηρόδοτος Εθνικό΄Ιδρυmicroα Ερευνών 2003 (συλλογικό έργο)Θ Γεωργιάδης (επιmicro) Πόντος ιστορία-λαογραφία-πολιτισmicroός τόmicroος Ι Θεσσα-λονίκη Μαλλιάρης-Παιδεία 1991 (συλλογικό έργο)Κ Γιαννακόπουλος Μεσαιωνικός δυτικός πολιτισmicroός και οι κόσmicroοι του Βυζα-ντίου και του Ισλάmicro microετ ΠΧρήστου Θεσσαλονίκη Κυροmicroάνος 1993Σ Γιάτσης Το θέαmicroα του ιπποδρόmicroου και οι σωmicroατικές ασκήσεις στο Βυζάντιο Πανmicroιο Θεσσαλονίκης 1988Σ Γιάτσης Ιστορία της άθλησης και των αγώνων στον ελληνικό κόσmicroο κατά τους ελληνορωmicroαϊκούς τους βυζαντινούς και τους νεότερους χρόνους Θεσσαλονίκη 1999Λίντα Γκάρλαντ (Lynda Garland) Βυζαντινές αυτοκράτειρες Γυναίκες και εξου-σία στο Βυζάντιο 527-1204 microετ Νάνσυ Κουβαράκου Αθήνα΄Ελλην΄Ιων 2000Α Γκασκουέ (AGasquet) Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία και η φραγκική microοναρχία ελλην microετ Αθήνα 1908Α Γκιγιού (AGuillou) Ο βυζαντινός πολιτισmicroός microετ Π Οντορίκο-Σmicroαράγδα

Τσοχανταρίδου Αθήνα Ελληνικά Γράmicromicroατα 1996Α Γκουτζιουκώστας Ο θεσmicroός του κοιαίστορα του ιερού παλατίου Θεσσαλο-νίκη Βάνιας 2001Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ Η πολιτική ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας microετ Τούλα Δρακοπούλου Αθήνα Αργώ 1977 (ανατύπ 1988)Φ Γρηγορόβιος (F Gregorovius) Ιστορία της πόλεως των Αθηνών κατά τους microέσους αιώνας από του Ιουστινιανού microέχρι της υπό των Τούρκων αλώσεως microετ-προσθήκες ΣΛάmicroπρος τόmicroοι Ι-ΙΙΙ ανατύπ Αθήνα Γρηγοριάδης 1977 και νέα microετ Μεσαιωνική ιστορία Αθηνών microετ ΆΤσάρας τόmicroος Ι Αθήνα Κριτική 1990 (περίοδος Ιουστινιανός-τέλη 12ου αι)Θ Δετοράκης Ιστορία Κρήτης Αθήνα 1986Θ Δετοράκης Βυζαντινή φιλολογία πρόσωπα και κείmicroενα τόmicroος Ι 150-527 Ηράκλειο Κρήτης 1995Θ Δετοράκης Βυζαντινή θρησκευτική ποίηση και υmicroνογραφία 2η έκδ Ρέθυ-microνο Κρήτης 1997Μ Δήmicroιτσας Ιστορία Αλεξανδρείας ανατύπ Αθήνα Δηmicroιουργία 1995Τζ Έβανς (JEvans) Η εποχή του Ιουστινιανού microετ ΒΚουρής Αθήνα Οδυσ-σέας 1996Βενέδικτος Εγγλεζάκης 20 microελέται δια την Εκκλησίαν της Κύπρου 4ος-20ός αι Αθήνα ΜΙΕΤ΄Ιδρυmicroα Λεβέντη 1996Ε Ελευθεριάδης (αρχιmicro) Ο αυτοκράτωρ Λέων Α΄ο Θραξ ο και lsquoΜακέλληςrsquo (457-474) ndash Η βασιλεία αυτού και η εκκλησιαστική αυτού πολιτική Πανmicroιο Θεσσα-λονίκης 1999Τρ Ευαγγελίδης Ιστορία ποντιακής Τραπεζούντας 756 πΧ-1897 επιmicro Κ Φωτιάδης Θεσσαλονίκη Αφοί Κυριακίδη 1994Δ Ζακυθηνός Βυζάντιον κράτος και κοινωνία Ιστορική επισκόπησις Αθήνα

Ίκαρος 1951Δ Ζακυθηνός Η βυζαντινή Ελλάς 392-1204 Αθήνα 1965Δ Ζακυθηνός Βυζαντινή ιστορία 324-1071 2η έκδ Αθήνα 1977 (ανατύπ Ιωάννινα-Αθήνα εκδ Δωδώνη 1989)Γ Θεοχαρίδης Ιστορία Μακεδονίας κατά τους microέσους χρόνους 285-1354 Θεσ-σαλονίκη Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών 1980Θράκη Αθήνα Γενική Γραmicromicroατεία Περιφερείας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης 1994 (συλλογικό έργο)Θράκη Ιστορικές και γεωγραφικές προσεγγίσεις Αθήνα Εθνικό΄Ιδρυmicroα Ερευ-νών 2000 (συλλογικό έργο)Ιστορία Ελληνικού Έθνους (Εκδοτικής Αθηνών) τόmicroος Ζ΄ 324-642 Αθήνα 1978 (συλλογικό έργο)Ν Καλοmicroενόπουλος Η στρατιωτική οργάνωσις της ελληνικής αυτοκρατορίας του Βυζαντίου Αθήνα 1937Έϊβεριλ Κάmicroερον (Averil Cameron) Η ύστερη Ρωmicroαϊκή Αυτοκρατορία 284-430 microετ Ιωάννα Κράλλη Αθήνα Καρδαmicroίτσα 2000Ι Καραγιαννόπουλος Ιστορία βυζαντινού κράτους τόmicroος Ι 324-565 Θεσσα-λονίκη Σάκκουλας 1978 (ανατύπ Βάνιας 1991) και τόmicroος ΙΙ 565-1081 2η έκδ Θεσσαλονίκη Σάκκουλας 1981 (ανατύπ Βάνιας 1991)Ι Καραγιαννόπουλος Πηγαί βυζαντινής ιστορίας 5η έκδ Θεσσαλονίκη Πουρ-ναράς 1987Ι Καραγιαννόπουλος Η πολιτική θεωρία των Βυζαντινών ανατύπ Θεσσαλο-νίκη Βάνιας 1988Ι Καραγιανννόπουλος Το βυζαντινό διοικητικό σύστηmicroα στα Βαλκάνια 4ος-9ος αι Αθήνα Επιτροπή Σπουδών Ν-Α Ευρώπης 1994Ι Καραγιαννόπουλος Το βυζαντινό κράτος 4η έκδ Θεσσαλονίκη Βάνιας

1996Γ Καρδαράς Ακmicroή και παρακmicroή Ρωmicroαϊκής Αυτοκρατορίας Αθήνα Περισκόπιο 2002 (εκλαϊκευτικό περίοδος ως το 476 microΧ)Π Καρολίδης Ο αυτοκράτωρ Ηράκλειος Αθήνα 1904Α Καρπόζηλος Βυζαντινοί ιστορικοί και χρονογράφοι τόmicroος Ι 4ος-7ος αι Αθήνα Κανάκης 1997Γ Κόλιας Εκκλησία και αυτοκράτωρ εις το Βυζάντιον Αθήνα Βιβλιοθήκη Απο-στολικής Διακονίας Ελλάδος 1959Γ Κόντερ (J Koder) Το Βυζάντιο ως χώρος Εισαγωγή στην ιστορική γεωγραφία της Ανατολικής Μεσογείου στη βυζαντινή εποχή microετ Δ Σταθακόπουλος Θεσ-σαλονίκη Βάνιας 2004 Γ Κονιδάρης Εκκλησιαστική ιστορία Ελλάδος 49 50-1966 microΧ τόmicroος Ι Αθήνα 1960Δέσποινα Κοντοστεργίου Οι Οικουmicroενικαί Σύνοδοι 2η έκδ Θεσσαλονίκη Πουρναράς 1997Ι Κορδάτος Ιστορία Βυζαντινής Αυτοκρατορίας τόmicroος Ι 300-1204 Αθήνα 1959 (ανατύπ 20ός αι χχ)Ι Κορδάτος Ακmicroή και παρακmicroή του Βυζαντίου 3η έκδ Αθήνα Μπουκουmicroάνης 1974Μ Κορδώσης Ιστορικογεωγραφικά πρωτοβυζαντινών και εν γένει παλαιοχριστι-ανικών χρόνων Αθήνα Καραβίας 1996Μ Κορδώσης Το Βυζάντιο και ο δρόmicroος προς την Ανατολή Πρωτοβυζαντινή περίοδος 324-610 Αθήνα Καραβίας 2002Φ Κουκουλές Βυζαντινών βίος και πολιτισmicroός τόmicroοι Ι-VI Aθήνα 1948-1957 (ανατύπ Παπαζήσης χχ)Β Κουκουσάς Ο ρόλος του αυτοκράτορος στη συνοδική πράξη της Εκκλησίας

κατά τον 5ο αι microε βάση τις πηγές Θεσσαλονίκη ΑΣταmicroούλης Ηρόδοτος 2004Κ Κρουmicroπάχερ (KKrumbacher) Ιστορία βυζαντινής λογοτεχνίας microετ ΓΣωτη-ριάδης-πρόλ ΙΜ Χατζηφώτης τόmicroοι Ι-ΙΙΙ ανατύπ Αθήνα Γρηγοριάδης 1974ΒΔ Κωνσταντέλος Βυζαντινή φιλανθρωπία και κοινωνική πρόνοια Αθήνα Φως 1986Τ Λαmicroπράκης-ΦΠάγκαλος ΄Ελληνες και Τούρκοι τον 6ο αι Αθήνα 1934Σ Λάmicroπρος Ιστορία Ελλάδος από των αρχαιοτάτων χρόνων microέχρι της Αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως τόmicroος ΙΙΙ 146 πΧ-780 microΧ ανατύπ Αθήνα Δηmicroι-ουργία 1998Σ Λάmicroπρος Λεύκωmicroα Βυζαντινών αυτοκρατόρων Αθήνα 1930 (microεταθανάτια έκδ)Ι Λασκαράτος Κύλικες ζωής κατευνάστριαι Ιστορική και ιατρική προσέγγιση στις δηλητηριάσεις της βυζαντινής περιόδου Αθήνα 1994Π Λεmicroέρλ (PLemerle) Ο πρώτος βυζαντινός ουmicroανισmicroός microετ Μαρία Νυσταζο-πούλου-Πελεκίδου Αθήνα ΜΙΕΤ 1981 (ανατύπ 1985)Δ Λέτσιος Βυζάντιο και Ερυθρά Θάλασσα Σχέσεις microε τη Νουβία Αιθιοπία και Νότια Αραβία ως την αραβική κατάκτηση Αθήνα Βασιλόπουλος 1988Μ Λέφτσενκο (MLevtchenko) Ιστορία Βυζαντινής Αυτοκρατορίας microετ Ι Βιστάκης πρόλ ΙΚορδάτος Αθήνα Αναγνωστίδης 1956 (ανατύπ χχ)Σ Λιννέρ (SLinner) Ιστορία βυζαντινού πολιτισmicroού microετ Ζ Ψάλτης Αθήνα Γκοβόστης 1999Τ Λουγγής Δοκίmicroιο για την κοινωνική εξέλιξη στη διάρκεια των λεγόmicroενων laquoσκοτεινών αιώνωνraquo 602-867 Αθήνα 1985Τ Λουγγής Η βυζαντινή κυριαρχία στην Ιταλία 395-1071 Αθήνα Εστία 1989

Τ Λουγγής Η ιδεολογία της βυζαντινής ιστοριογραφίας Αθήνα Ηρόδοτος 1993Τ Λουγγής Επισκόπηση βυζαντινής ιστορίας 324-1204 2η έκδ Αθήνα Σύγ-χρονη Εποχή 1998T Λουγγής Iουστινιανός Πέτρος Σαββάτιος Kοινωνία Πολιτική και Iδεολογία τον 6ο microX αιώνα Θεσσαλονίκη Βάνιας 2005Κ Μανάφης Αι εν Κωνσταντινουπόλει βιβλιοθήκαι Αθήνα Βιβλιοθήκη Σοφίας Σαριπόλου 1972Σ Μάνγκο (CMango) Βυζάντιο η αυτοκρατορία της Νέας Ρώmicroης microετ ΔΤσου-γκαράκης Αθήνα ΜΙΕΤ 1988 (ανατύπ 1990) N Ματσούκας Ιστορία βυζαντινής φιλοσοφίας (microε παράρτηmicroα το σχολαστικι-σmicroό του δυτικού microεσαίωνα) Θεσσαλονίκη Βάνιας 1994Κωνσταντίνα Μέντζου-Μεϊmicroάρη Συmicroβολαί εις την microελέτην του οικονοmicroικού και κοινωνικού βίου της πρωίmicroου βυζαντινής περιόδου Η προσφορά των εκ της Μικράς Ασίας και Συρίας επιγραφών και αγιολογικών κειmicroένων Αθήνα Βιβλιο-θήκη Σοφίας Σαριπόλου 1975Οι microεταmicroορφώσεις της Πελοποννήσου 4ος-15ος αι Αθήνα Εθνικό Ίδρυmicroα Ερευ-νών 2000 (συλλογικό έργο)Κ Μητσάκης Βυζαντινή υmicroνογραφία τόmicroος Ι Aπό την εποχή της Καινής Διαθή-κης έως την Εικονοmicroαχίαν 2η έκδ Αθήνα 1986Τ Μίλλερ (TMiller) Η γέννησις του νοσοκοmicroείου στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία microετ Ν Κελέρmicroενος Αθήνα 1998Διονυσία Μισίου Η διαθήκη του Ηράκλειου Α΄ και η κρίση του 641 Συmicroβολή στο πρόβληmicroα της διαδοχής στο Βυζάντιο Πανmicroιο Θεσσαλονίκης 1985Ο microοναχισmicroός στην Πελοπόννησο 4ος-15ος αι Αθήνα Εθνικό΄Ιδρυmicroα Ερευνών

2004 (συλλογικό έργο)Ν Μπαίηνς (NBaynes)-Χ Μοςς (H Moss) (επιmicro) Βυζάντιο Εισαγωγή στο βυζαντινό πολιτισmicroό microετ ΔΣακκάς Αθήνα Παπαδήmicroας 1972 (ανατύπ 2001) (συλλογικό έργο)Δ Μπαλάνος Πατρολογία Οι εκκλησιαστικοί Πατέρες και συγγραφείς των οκτώ πρώτων αι Αθήνα 1930Χρ Μπαρτικιάν Το Βυζάντιον εις τας αρmicroενικάς πηγάς Θεσσαλονίκη Κέντρον Βυζαντινών Ερευνών ΑΠΘ 1981Χρ Μπαρτικιάν Ελληνισmicroός και Αρmicroενία Αθήνα΄Ιδρυmicroα Γουλανδρή-Χορν 1991Χ-Γκ Μπεκ (H-G Beck) Η βυζαντινή χιλιετία microετ Δ Κούρτοβικ Αθήνα ΜΙΕΤ 1990Χ-Γκ Μπεκ Βυζαντινόν ερωτικόν microετ Ι Δηmicroητρούκας Αθήνα Βασιλόπουλος 1999Χ-Γκ Μπεκ Ιστορία της Ορθόδοξης Εκκλησίας στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία microετ ΛΑναγνώστου τόmicroος Ι Αθήνα Βασιλόπουλος 2004 (περίοδος ως το Σχίσmicroα του 1054)Π Μπράουν (PBrown) Ο κόσmicroος της ύστερης αρχαιότητας 150-750 microετ Ελένη Σταmicroπόγλη Αθήνα εκδ Αλεξάνδρεια 1998Π Μπράουν Η κοινωνία και το άγιο στην ύστερη αρχαιότητα microετ Αλεξάνδρα Παπαθανασοπούλου Αθήνα΄Αρτος Ζωής 2000Ρ Μπράουνινγκ (RBrowning) Η ελληνική γλώσσα microεσαιωνική και νέα2η έκδ microετ Μαρία Κονοmicroή Αθήνα Παπαδήmicroας 1991Ρ Μπράουνινγκ Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία microετ ΝΚονοmicroής Αθήνα Παπαδή-microας 1992 (περίοδος 500-1453)Βασιλική Νεράντζη-Βαρmicroάζη Μεσαιωνική ιστορία της Κύπρου microέσα από τις

βυζαντινές πηγές Θεσσαλονίκη Βάνιας 1995Βασιλική Νεράντζη-Βαρmicroάζη Σύνταγmicroα βυζαντινών πηγών κυπριακής ιστορίας 4ος-15ος αι Λευκωσία Κέντρο Επιστηmicroονικών Ερευνών Κύπρου 1996Ντ Νίκολ (DNicol) Βιογραφικό λεξικό Βυζαντινής Αυτοκρατορίας microετ ΕΠιέρ-ρης Αθήνα Ελληνική Ευρωεκδοτική 1993Ν Νικολούδης Βυζαντινή Μικρά Ασία ακmicroή και παρακmicroή 330-1461 Αθήνα Ιωλκός 2005Ν Νικολούδης (επιmicro) Λεξικόν βυζαντινής Πελοποννήσου Αθήνα 1998 (συλ-λογικό έργο)Τζ Νόριτς (JNorwich) Βυζάντιο τόmicroος Ι Οι πρώτοι αιώνες microετ ΕΠιέρρης Αθήνα Intered 1996 (περίοδος 306-800)Tζ Νόριτς Σύντοmicroη ιστορία του Βυζαντίου microετ ΔΚωστελένος Αθήνα Γκο-βόστης 1999 Ζ Νταγκρόν (GDagron) Η γέννηση microιας πρωτεύουσας Η Κωνσταντινούπολη και οι θεσmicroοί της 330-451 microετ Μαρίνα Λουκάκη Αθήνα ΜΙΕΤ 2000Κ Ντηλ (ChDiehl) Βυζαντινές microορφές microετ Στέλλα Βουρδουmicroπά Αθήνα Μπεργαδής 1969 και νέα εκτύπωση Αθήνα Δελφοί χχ [1995] Νέα microετ Α Εmicromicroανουήλ τόmicroος Ι Πορτραίτα Βυζαντινών Αθήνα Ωκεανίδα 2003Δ Ξανάλατος Βυζαντινά microελετήmicroατα Συmicroβολή εις την ιστορίαν του βυζαντινού λαού Αθήνα 1940Ντ Οmicroπολένσκυ (DObolensky) Η Βυζαντινή Κοινοπολιτεία Η ανατολική Ευρώπη 500-1453 microετ Ι Τσεβρεmicroές τόmicroοι Ι-ΙΙ (microε συνεχή σελιδαρίθmicroιση) Θεσσαλονίκη Βάνιας 1991Κ Όmicroπουεγκ-Όκουεςς (KOrsquobweng-Okwess) Η εικόνα των Νεγροαφρικανών κατά τις βυζαντινές πηγές 6ος-10ος αι Πανmicroιο Αθηνών 1986Γκ Οστρογκόρσκυ (GOstrogorsky) Ιστορία βυζαντινού κράτους microετ ΙΠανα-

γόπουλος επιmicro ΕυΧρυσός τόmicroος Ι 324-711 Αθήνα Βασιλόπουλος 1978 (ανατύπ 1997)Ουέαρ (Κάλλιστος) (Ware) Η Ορθόδοξη Εκκλησία microετ Ι Ροηλίδης Αθήνα Ακρίτας 1996Ζινάιντα Ουνταλτσόβα-Γκ Λιτάβριν-Ι Μεντβέντιεφ (Zinaida Udaltsova-G Lit-avrin-I Medvedev) Βυζαντινή διπλωmicroατία microετ Παναγιώτα Ματέρη-ΔΠατέ-λης Αθήνα Ελληνικά Γράmicromicroατα 1995A Παπαθανασίου Οι laquoΝόmicroοι των Οmicroηριτώνraquo Ιεραποστολική προσέγγιση και ιστορικο-νοmicroική συmicroβολή Αθήνα 1994Κ Παπαρρηγόπουλος Ιστορία ελληνικού έθνους 6η έκδ επιmicro ΠΚαρολίδης τόmicroοι ΙΙ2-ΙΙΙ1 14 πΧ-717 microΧ Αθήνα 1932Χ Παπασωτηρίου Βυζαντινή υψηλή στρατηγική 6ος-11ος αι Αθήνα Ποιότητα 2000Χ Παπαχριστοδούλου Ιστορία Ρόδου 2η έκδ Αθήνα έκδ Δήmicroου Ρόδου-Στέ-γης Τεχνών amp Γραmicromicroάτων Δωδεκανήσου 1994Σοφία Πατούρα Οι αιχmicroάλωτοι ως παράγοντας επικοινωνίας και πληροφόρησης 4ος-10ος αι Αθήνα Εθνικό΄Ιδρυmicroα Ερευνών 1994Ι Πηλίδης Τίτλοι οφφίκια και αξιώmicroατα εν τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και τη Χριστιανική Ορθοδόξω Εκκλησία Αθήνα 1985Κ Πλακογιαννάκης Τιmicroητικοί τίτλοι και ενεργά αξιώmicroατα στο Βυζάντιο Εθιmicroο-τυπία-διοίκηση-στρατός Θεσσαλονίκη Ιανός Παιδεία 2001Κ Ράδος Το ναυτικόν του Βυζαντίου Αθήνα 1920Σ Ράνσιmicroαν (SRunciman) Βυζαντινός πολιτισmicroός microετ Δέσποινα Δετζώρτζη Αθήνα Γαλαξίας-Ερmicroείας 1978 (και ανατυπώσεις)Σ Ράνσιmicroαν Η βυζαντινή θεοκρατία microετ Ι Ροηλίδης Αθήνα Δόmicroος 1982 (ανατύπ 1991)

Κ Ροτ (KRoth) Ιστορία του βυζαντινού πολιτισmicroού microετ ΝΣβορώνος Αθήνα 1914 (ανατύπ Μπάϋρον 19770Α Σαββίδης (συνεργΛΔεριζιώτης) Ιστορία του Βυζαντίου microε αποσπάσmicroατα από τις πηγές τόmicroος Ι 284-717 3 έκδ Αθήνα Πατάκης 2001 (ανατύπ 2002)Α Σαββίδης Οι Αλανοί του Καυκάσου και οι microεταναστεύσεις τους στη ύστερη αρχαιότητα και στο microεσαίωνα Αθήνα΄Ιδρυmicroα Γουλανδρή-Χορν 2003 Α Σαββίδης-Μπ Χέντριξ (BHendrickx) Εισαγωγή στη βυζαντινή ιστορία 284-1461 microετ Αθ Κονδύλης Θεσσαλονίκη ΑΣταmicroούλης Ηρόδοτος 2003 Α Σαββίδης Ούννοι Βυζάντιο και Ευρώπη Ο κόσmicroος των πρωίmicroων Τούρκων 2η έκδ Αθήνα΄Ιδρυmicroα Γουλανδρή-Χορν 2004Α Σαββίδης Βυζάντιο-microεσαιωνικός κόσmicroος-Ισλάmicro 3η έκδ Αθήνα Παπαζή-σης 2004Α Σαββίδης-Ν Νικολούδης Ο microεσαιωνικός κόσmicroος Βυζάντιο-Δύση-Ισλάmicro-σλα-βοβαλκανικός κόσmicroος τόmicroος Ι Αθήνα Ηρόδοτος 2005Α Σαββίδης (επιmicro) Εγκυκλοπαιδικό προσωπογραφικό λεξικό βυζαντινής ιστο-ρίας και πολιτισmicroού τόmicroοι Ι-ΙV Αθήνα Μέτρον-Ιωλκός 1996-2002 (συλλο-γικό έργο)Μ Σακελλαρίου (επιmicro) Μακεδονία 4000 χρόνια ελληνικής ιστορίας και πολι-τισmicroού Εκδοτική Αθηνών 1982 (συλλογικό έργο)Σ Σπέντζας Δηmicroοσιονοmicroική διερέυνησις βυζαντινού κράτους 2η έκδ Αθήνα Παπαζήσης 1984Β Στεφανίδης Εκκλησιαστική ιστορία 5η έκδ Αθήνα Αστήρ 1990Α Στράτος Το Βυζάντιον στον 7ο αι τόmicroοι Ι-ΙΙΙ Αθήνα Εστία 1965 1966 1969 (περίοδος 602-641)Α Στράτος Βυζαντινά microελετήmicroατα Αθήνα 1983

Κατερίνα Συνέλλη Οι διπλωmicroατικές σχέσεις Βυζαντίου και Περσίας έως τον 6ο αι Αθήνα Βασιλόπουλος 1986Β Τατάκης Η βυζαντινή φιλοσοφία microετ Εύα Καλπουρτζή επιmicro Λ Μπενάκης Αθήνα Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισmicroού και Γενικής Παιδείας Σχολή Μωραϊτη 1977Ο Ταφραλής (OTafrali) Η Θεσσαλονίκη από τις απαρχές έως το 14ο αι microετ Αγγελική Νικολοπούλου βιβλιογρ επιmicro Α Σαββίδης Αθήνα Τροχαλία 1994Α Τζόουνς (A Jones) Ο Κωνσταντίνος και ο εκχριστιανισmicroός της Ευρώπης Αθήνα 1982 Ταmicroάρα Τόλmicroποτ Ράις (Tamara Talbot Rice) Δηmicroόσιος και ιδιωτικός βίος των Βυζαντινών microετ ΦΒώρος Αθήνα Παπαδήmicroας 1972 (ανατύπ 2000)Α Τόυνmicroπη (A Toynbee) Οι ΄Ελληνες και οι κληρονοmicroιές τους microετ ΜΓιαννα-δάκης Αθήνα Καρδαmicroίτσα 1992Σ Τρωιάνος Η θέση του νοmicroικού δικαστή στη βυζαντινή κοινωνία Αθήνα΄ΙδρυmicroαΓουλανδρή-Χορν 1993Σ Τρωιάνος Οι πηγές του βυζαντινού δικαίου 2η έκδ Αθήνα-Κοmicroοτηνή Σάκ-κουλας 1999Σ Τρωιάνος Η ελληνική νοmicroική γλώσσα Γένεση και microορφολογική εξέλιξη της νοmicroικής ορολογίας στη ρωmicroαϊκή Ανατολή Αθήνα-Κοmicroοτηνή Σάκκουλας 2000Δ Τσάmicroης Εκκλησιαστική γραmicromicroατολογία Θεσσαλονίκη Πουρναράς 1985Π Τσεζαρέττι (PCesaretti) Θεοδώρα η άνοδος microιας αυτοκράτειρας microετ Λ Καρατζάς Αθήνα Ωκεανίδα 2003Δ Τσουγκαράκης Βυζαντινή Κρήτη Ηράκλειο Κρήτης Βικελαία Βιβλιοθήκη 1990Tusculum-Λεξικόν Ελλήνων και Λατίνων συγγραφέων της αρχαιότητας και του microεσαίωνα (των WBuchwald AHohlweg OPrinz) microετ Αθ Φούρλας τόmicroοι

Ι-ΙΙ Αθήνα Φούρλας 1993-2003 (οι ΄Ελληνες συγγραφείς στον 1ο και οι Λατίνοι στον 2ο τόmicroο)Ν Τωmicroαδάκης Σύλλαβος βυζαντινών microελετών και κειmicroένων τόmicroος Ι (ως το 1150) Αθήνα 1961N Tωmicroαδάκης Βυζαντινή υmicroνογραφία και ποίησις 3η έκδ Αθήνα 1965 (ανα-τύπ Θεσσαλονίκη Πουρναράς 1993)Ι-Φ Φαλλmicroεράυερ (J-PhFallmerayer) Ιστορία της Χερσονήσου του Μοριά κατά το microεσαίωνα τόmicroος I Αφανισmicroός των Ελλήνων της Πελοποννήσου και επα-νακατοίκηση του άδειου εδάφους από τα σλαβικά φύλα microετ Π Σοφτσόγλου Αθήνα Μεγάλη Πορεία 2002B Φειδάς Εκκλησιαστική ιστορία τόmicroος Ι 325-726 Αθήνα 1983Β Φειδάς Βυζάντιο Βίος-θεσmicroοί-κοινωνία-τέχνη Αθήνα 1985Τζ Φρήλυ (JFreely) Κωνσταντινούπολη από τον Χριστιανισmicroό στο Ισλάmicro microετ Έλλη ΄Εmicroκε Αθήνα Περίπλους 2001Κ Φύσκας Θεηγόροι οπλίται Οι Πατέρες και εκκλησιαστικοί συγγραφείς 324-750 Αθήνα 1975Τζ Χάκκετ (J Hackett) Ιστορία Ορθοδόξου Εκκλησίας Κύπρου τόmicroος Ι Αθήνα-Πειραιάς 1923Π Χαρανής Οι Αρmicroένιοι στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία microετ Ι Κασσεσιάν Αθήνα Αρmicroενικοί Ορίζοντες 1992 Γ Χαριζάνης Ο microοναχισmicroός στη Θράκη κατά τους βυζαντινούς αι Θεσσαλονίκη 2003Β Χατζηβασιλείου Ιστορία νήσου Κω Δήmicroος Κω 1990Ντ Χέσσελινγκ (DHesseling) Βυζάντιον και βυζαντινός πολιτισmicroός microετ Σ Σακελλαρόπουλος Αθήνα 1911 (επανέκδ ΓΠαπακωνσταντίνου χχ)Χ Χούνγκερ (H Hunger) Βυζαντινή λογοτεχνία Η λόγια κοσmicroική γραmicromicroα-

τεία των Βυζαντινών τόmicroοι Ι-ΙΙΙ microετ Λ Μπενάκης-ΙΑναστασίου-ΓΜακρής-ΤΚόλιας-Κατερίνα Συνέλλη-Ι Βάσσης-Ιωάννα Οικονόmicroου Αγοραστού-Ελευθε-ρία Παπαγιάννη-Σπ Τρωιάνος-Δ Γιάννου Αθήνα ΜΙΕΤ 1987 (2η έκδ 1991) 1992 και 1994Π Χρήστου Ελληνική Πατρολογία τόmicroοι Ι-V Περίοδος θεολογικής ακmicroής 4ος-5ος αι Θεσσαλονίκη 1985-1992Αικατερίνη Χριστοφιλοπούλου Η Σύγκλητος εις το βυζαντινόν κράτος Αθήνα 1949Αικ Χριστοφιλοπούλου Εκλογή αναγόρευσις και στέψις του Βυζαντινού αυτο-κράτορος Αθήνα Πραγmicroατείαι Ακαδηmicroίας Αθηνών 1956 (ανατύπ 2003)Αικ Χριστοφιλοπούλου Βυζαντινή ιστορία τόmicroος Ι 324-610 2η έκδ Θεσσα-λονίκη Βάνιας 1992 και τόmicroος ΙΙ1 610-867 2η έκδ Θεσσαλονίκη Βάνιας 1993Αικ Χριστοφιλοπούλου Το πολίτευmicroα και οι θεσmicroοί της Βυζαντινής Αυτοκρατο-ρίας 324-1204 Κράτος-διοίκηση-οικονοmicroία-κοινωνία Αθήνα 2004Χρύσανθος (Φιλιππίδης) Η Εκκλησία Τραπεζούντος ανατύπ Αθήνα Επιτροπή Ποντιακών Μελετών 1973Ευ Χρυσός Η εκκλησιαστική πολιτική του Ιουστινιανού κατά την έριν περί τα Τρία Κεφάλαια και την Ε΄ Οικουmicroενικήν Σύνοδον Θεσσαλονίκη 1969Ευ Χρυσός Το Βυζάντιον και οι Γότθοι 4ος αι Θεσσαλονίκη 1972Χρυσόστοmicroος (Παπαδόπουλος) Ιστορία Εκκλησίας Ιεροσολύmicroων Ιερουσαλήmicro 1910Χρυσόστοmicroος (Παπαδόπουλος) Ιστορία Εκκλησίας Αλεξανδρείας 62-1934 microΧ Αλεξάνδρεια 1935Χρυσόστοmicroος (Παπαδόπουλος) Ιστορία Εκκλησίας Αντιοχείας Αλεξάνδρεια 1951

ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1947 Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών (πτυχίο 1975) και παρακολούθησε microαθήmicroατα στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών (1975 ndash 1977) Αναγορεύθηκε διδάκτωρ του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών το 1978 Ειδικεύτηκε στην Παθολογία Εργάστηκε στην Πανεπιστηmicroιακή Κλινική του Νοσοκοmicroείου ο Ευαγγελισmicroός (1982) και στο Γενικό Νοσοκοmicroείο Αεροπορίας (1984) Το 1985 εκλέχτηκε λέκτορας στη Σχολή Επιστηmicroών Υγείας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών όπου δίδαξε αυτοδύναmicroα για microια τετραετία (1985 ndash 1989) Επίσης εργάστηκε ως γιατρός στον ΕΟΦ και διετέλεσε τακτικό microέλος της Επιτροπής Εθνικού Συνταγολογίου (1988) Παράλληλα microε τη διδασκαλία και τη άσκηση της ιατρικής (έως το 2000) ασχολείται από το ραδιόφωνο την τηλεόραση και τον Τύπο microε τη διαχρονική ιστορία της ελληνικής γλώσσαςΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΓιατί το λέmicroε έτσιraquo Πρώτο Πρόγραmicromicroα της Ελληνικής Ρα-διοφωνίας 1982-1988 laquoΚάθε microέρα και microια λέξηraquo laquoΑθήνα 984raquo 1988 ndash 1991 ΤΗΛΕΟ-ΠΤΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΙστορία microιας λέξηςraquo Τηλεόραση ΕΤ-2 1995 ndash 1997 laquoΟι λέξεις στη ζωή microαςraquo MEGA 1998 ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ Συντάκτης της Ελευθεροτυπίας από το 1990 σε θέmicroατα Γλώσσας και Ιστορίας Συντονιστής ndash Επιmicroελητής του laquoΕraquo ΙΣΤΟΡΙΚΑ Αρχι-συντάκτης του laquoΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑraquo Συντονιστής του laquoΕraquo Ιστορικά ndash Πρωτοπόροι ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ (Εκτός Ιατρικής) Στο Δηmicroοσιογραφικό Εργαστήρι (1994) Στην Σχολή Υποκριτικής του Κ Καζάκου (1996) (Μάθηmicroα Ελληνική γλώσσα και ιστορία) ΔΗΜΟΣΙΕΥ-ΣΕΙΣ Ιατρικό Ιστορικό (Εκδ laquoΗριδανόςraquo) Ευρύλοχος (Εκδ laquoΗριδανόςraquo) Τειρεσίας (Εκδ laquoΚέδροςraquo) Ετυmicroολογικό Αλφαβητάριο (Εκδ ΑΑ Λιβάνη) Ιστορία microιας Λέξης (διαχρονική ιστορία της ελληνικής γλώσσας) Τόmicroοι Αrsquo Βrsquo Γrsquo Δrsquo Εrsquo (Εκδ ΑΑ Λιβάνη)

ΑΛΕΞΙΟΣ ΓΚ ΣΑΒΒΙΔΗΣΟ Αλέξιος ΓΚ Σαββίδης (Aθήνα 1955) είναι καθηγητής Βυζαντινής και Μεσαιωνικής Ιστορίας στο Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου (Ρόδος) του οποίου είναι και αναπληρωτής προέδρου Σπούδασε Φιλολογία στο Πανεπιστήmicroιο Αθη-νών (πτυχιούχος 1978) και Βυζαντινή Ιστορία στα Πανεπιστήmicroια Λονδίνου (Κingrsquos College ndashMPhil 1980) και Θεσσαλονίκης (διδακτορικό 1986) Υπήρξε ερευνητής Βυζα-ντινής Ιστορίας στο Κέντρο (Ινστιτούτο) Βυζαντινών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύmicroατος

Ερευνών (Αθήνα 1985-2001) και έχει συmicromicroετάσχει microε επιστηmicroονικές ανακοινώσεις σε πολλά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό ενώ επίσης έχει διδάξει σε microεταπτυ-χιακά και προπτυχιακά προγράmicromicroατα στα Πανεπιστήmicroια Αθηνών (Παιδαγωγικό Τmicroήmicroα Δηmicroοτικής Εκπαίδευσης) Θράκης (Νοmicroική Σχολή Κοmicroοτηνής) και Rand Afrikaans του Johannesburg Νοτίου Αφρικής (Τmicroήmicroα Ελληνικών και Λατινικών Σπουδών ndashΤmicroήmicroα Ισλα-microικών Σπουδών) Είναι επιmicroελητής έκδοσης του επιστηmicroονικού περιοδικού Βυζαντινός Δόmicroος (Αθήνα 1987-98 Θεσσαλονίκη 1999-) και του Εγκυκλοπαιδικού προσωπογραφικού λεξικού βυζαντινής ιστορίας και πολιτισmicroού (Αθήνα 1996-) ενώ από το 2003 διευθύνει τη σειρά microονογραφιών laquoΘέmicroατα Ελληνικής και Παγκόσmicroιας Ιστορίας amp Πολιτισmicroούraquo των εκδόσεων Ιωλκός (Αθήνα) Κύριοι τοmicroείς ερευνών του είναι οι σχέσεις του Βυζαντίου microε τους τουρκόφωνους λαούς της Ανατολής και των Βαλκανίων (ιδιαίτερα Σελτζούκους-Οθωmicroανούς) η βυζαντινή προσωπογραφία ο ποντιακός Ελληνισmicroός και ο δυτικός καυ-κασιανός χώρος κατά το microεσαίωνα η microεσαιωνική ιστορία του Αιγαίου του Ιονίου και του ελλαδικού χώρου και η νοτιοανατολική Μεσόγειος την εποχή των Σταυροφοριών Eίναι microέλος πολλών επιστηmicroονικών εταιρειών (microεταξύ άλλων Ελληνικής Ιστορικής Εταιρείας Ελληνικής Επιτροπής Βυζαντινών Σπουδών Επιτροπής Ποντιακών Μελετών Society for the Study of the Crusades and the Latin East) έχει εκδόσει microονογραφίες και άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά επετηρίδες και σύmicromicroεικτους τόmicroους (ελληνικά-αγγλικά) και έχει συνεργαστεί microε εκτεταmicroένη ληmicromicroατογραφία σε διάφορα εγκυκλοπαιδικά έργα (ΜΓΕ laquoΥδρίαraquo Εγκυκλοπαίδεια Ποντιακού Ελληνισmicroού Encyclopaedia of Islam 2η και 3η έκδ Lexikon der Byzantinistik Encyclopaedia of the Crusades) Κύρια αυτοτελή δηmicroοσιεύmicroα-τα Byzantium in the Near East AD c 1192-1237 (1981) ndash Βυζαντινά στασιαστικά και αυτονοmicroιστικά κινήmicroατα στα Δωδεκάνησα και στη Μικρά Ασία 1189-c 1240 (1987) ndash Oι Τούρκοι και το Βυζάντιο τόmicroος Αrsquo (ανατύπ 2001) - Ιστορία του Βυζαντίου τόmicroοι Αrsquo (3η έκδ 2001) και Γrsquo (2004) ndash Ιntroducing Byzantine history (συνεργ B Hendrickx 2001) ndash Οι Αλανοί του Καυκάσου (2003) - Δοκίmicroια οθωmicroανικής ιστορίας (2η έκδ 2004) ndash Η ίδρυση της Μογγολικής Αυτοκρατορίας (2004) - Γεώργιος Μανιάκης (2004) ndash Οι Μεγάλοι Κοmicroνηνοί της Τραπεζούντας και του Πόντου 1204-1461 (2005)

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΒΑΚΑΛΟΥΔΗΗ Αναστασία Βακαλούδη γεννήθηκε και ζει στη Θεσσαλονίκη Έχει Μεταπτυχιακό Δί-

πλωmicroα (Master) και Διδακτορικό Δίπλωmicroα (PhD) στη Βυζαντινή Ιστορία από το Αρι-στοτέλειο Πανεπιστήmicroιο Θεσσαλονίκης έχει παρακολουθήσει κύκλο Μεταπτυχιακών Σπουδών Βυζαντινής Ιστορίας στο Ludwig-Maximilians-Universitaumlt του Μονάχου και έχει αποκτήσει Μεταπτυχιακή Εξειδίκευση Επιmicroορφωτών στη Διδακτική και Παιδαγωγι-κή Αξιοποίηση των Υπολογιστικών και Δικτυακών Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση από το Πανεπιστήmicroιο Αθηνών Είναι Φιλόλογος ασχολείται ως Επιmicroορφώτρια microε τη Διδακτική και Παιδαγωγική Αξιοποίηση των Υπολογιστικών και Δικτυακών Τεχνολογιών στη Δευτε-ροβάθmicroια Εκπαίδευση και διατελεί στέλεχος της Δευτεροβάθmicroιας Εκπαίδευσης Έχει λάβει microέρος σε πολλά σεmicroινάρια ελληνικά και διεθνή συνέδρια επιστηmicroονικά προγράmicromicroατα Έχει διδακτικό και ερευνητικό έργο σε διάφορα Ελληνικά Πανεπιστήmicroια και Επιmicroορφωτικά Εκπαιδευτικά Κέντρα Είναι Καθηγήτρια ndash Σύmicroβουλος του Ελληνι-κού Ανοικτού Πανεπιστηmicroίου microέλος της Ελληνικής Ιστορικής Εταιρείας και microέλος της Επιτροπής Επιmicroέλειας έκδοσης του επιστηmicroονικού περιοδικού laquoΒυζαντινός Δόmicroοςraquo Οι επιστηmicroονικές της δηmicroοσιεύσεις περιλαmicroβάνουν βιβλία όπως laquoΚαλλιστεία και Γάmicroος στο Βυζάντιοraquo (Εκδόσεις Κυριακίδη) Θεσσαλονίκη 1998 laquoΜυστικισmicroός Θαυmicroατοποιία και Ιατρική της Θεουργίαςraquo (Εκδόσεις Καρδαmicroίτσα) Αθήνα 2000 laquoΗ Εξέλιξη της Μα-γείας από την Αρχαιότητα έως τους Πρώτους Χριστιανικούς Αιώνεςraquo (Εκδόσεις Κέδρος) Αθήνα 2001 laquoΗ Μαγεία ως Κοινωνικό Φαινόmicroενο στο Πρώιmicroο Βυζάντιο 4ος ndash 7ος microΧ αιraquo (Εκδόσεις Ενάλιος) Αθήνα 2001 laquoΗ Γένεση του Θεϊκού Ανθρώπου στις Αρχαίες Θρησκείες Μελέτη πηγών από την Αρχαιότητα έως το Βυζάντιοraquo (Εκδόσεις Κέδρος) Αθήνα 2002 laquoΔιδάσκοντας και Μαθαίνοντας microε τις Νέες Τεχνολογίες ndash Θεωρία και Πρά-ξηraquo (Εκδόσεις Πατάκη) Αθήνα 2003 laquoΑντισύλληψη και Αmicroβλώσεις από την Αρχαιότητα στο Βυζάντιοraquo (Εκδόσεις Αντ Σταmicroούλη) Θεσσαλονίκη 2003 laquoΜαγεία και Μυστηριακές Θρησκείες από την Αρχαιότητα στο Βυζάντιοraquo (Εκδόσεις Έσοπτρον) Αθήνα 2003 laquoΠε-ριεχόmicroενο των Σηmicroειωmicroάτων των Χειρογράφων της Μονής Ξηροποτάmicroου Αγίου Όρουςraquo (Εκδόσεις Π Πουρναρά) Θεσσαλονίκη 2004 άρθρα που έχουν δηmicroοσιευτεί σε επιστη-microονικά και εκπαιδευτικά περιοδικά της Ελλάδος και του εξωτερικού και κεφάλαια σε βιβλία (Βλ Web site URL httpusersschgravakalou)

ΑΝΘΟΥΛΛΗΣ Α ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΥΣΓεννήθηκε στη Λευκωσία (Κύπρος) το 1976 και σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήmicroιο Αθηνών Πήρε microεταπτυχιακό δίπλωmicroα ειδί-κευσης (ΜΑ) στη βυζαντινή ιστορία από το ίδιο Πανεπιστήmicroιο και κατόπιν εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή στο Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου microε υποτροφία του Ιδρύmicroατος ΑΓ Λεβέντης Έχουν εκδοθεί τρία βιβλία του και έχουν δηmicroοσιευθεί πολλές microελέτες του σε έγκριτα επιστηmicroονικά περιοδικά Το πεδίο της έρευνάς του εστιάζεται χρονολογικά στη microέση βυζαντινή εποχή Έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα microε τη βυζαντινή Κύπρο ενώ microεγάλο microέρος του έργου του έχει επικεντρωθεί στην κοινωνία τις συλλογικές νοοτροπίες την καθηmicroερινότητα και τις διαπροσωπικές σχέσεις στο Βυζάντιο Ειδικεύεται επίσης στην αγιολογία και τη microελέτη της παιδείας στο βυζαντινό κράτος Εδώ και αρκετά χρόνια είναι ενεργό microέλος πολλών microεσαιωνολογικών και κυπρολογι-κών επιστηmicroονικών εταιρειών ενώ συmicromicroετέχει τακτικά σε συνέδρια και δίνει διαλέ-ξεις Τέλος έχει εργαστεί σε εκπαιδευτικά προγράmicromicroατα του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισmicroού της Κύπρου και είναι συνεργάτης του Πολιτισmicroικού Ιδρύmicroατος της Λαϊκής Τραπέζης ΜΙΧΑΗΛ ΚΟΡΔΩΣΗΣΚαθηγητής Βυζαντινής Ιστορίας στο τmicroήmicroα Ιστορίας ndash Αρχαιολογίας Πανεπιστηmicroίου Ιωαννίνων Γεννήθηκε το 1948 σπούδασε στα Ιωάννινα και το Kingrsquos College του Λον-δίνου Βυζαντινή Ιστορία και Ιστορική Γεωγραφία Διδάσκει στο Τmicroήmicroα Ιστορίας ndash Αρ-χαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Ιωαννίνων Βυζαντινή Ιστορία (και Ιστορική Γεωγραφία) Έχει δηmicroοσιεύσει άρθρα και microονογραφίες ιδιαίτερα Ιστορικής Γεωγραφίας και Ιστορίας της Γεωγραφίας για περιοχές της Ελλάδας (κυρίως Πελοποννήσου και Ηπείρου) στους microέσους χρόνους (Ιστορία και Τοπογραφία της περιοχής Κορίνθου στους microέσους χρό-νους Αθήνα 1981 ndash Η κατάκτηση της Ν Ελλάδας από τους Φράγκους Αθήνα 1986 ndash Southern Greece under the Franks (1204-62) Ιωάννινα 1987 - Τα Βυζαντινά Γιάννενα Αθήνα 2003 κλπ) καθώς και για περιοχές της Ανατολής microε βάση δυτικές και ανατο-λικές (ιδιαίτερα κινεζικές) πηγές Από τις εργασίες αυτές σηmicroαντικότερες είναι εκείνες που σχετίζονται microε το δρόmicroο του microεταξιού κυρίως microε τη δυτική του απόληξη καθώς και microε τις σχέσεις του ελληνικού κόσmicroου microε την Κεντρική Ασία και την Άπω Ανατολή από τις πληροφορίες που παρέχουν τα κινέζικα χρονικά ή Κινεζικές δυναστικές ιστορί-

ες (China and the Greek World Hellenistic ndash Roman ndash Early Byzantine Period Αθήνα 1991 ndash Πρεσβείες microεταξύ fu-lin (Βυζάντιο) και Κίνας κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα και η ιστορικογεωγραφική πραγmicroατικότητα laquoΔωδώνηraquo ΚΓ1 (1994) Ιωάννινα 1995 σ 111-260) Είναι εκδότης του περιοδικού laquoΙστορικογεωγραφικάraquo microέσα από τις σελίδες του οποίου βλέπουν το φως της δηmicroοσιότητας και εργασίες που έχουν ως αντικείmicroε-νο τις ινδοελληνικές ή σινοελληνικές σπουδές microε ιδιαίτερα τεύχη που επιγράφονται Graecoindica ndash Graecoserica

ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ K ΛΑΜΠΑΚΗΣ Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1955 και σπούδασε στην Φιλοσοφική Σχολή AθηνώνΤmicroή-microα Φιλολογίας (1973-1977) Yποστήριξε τη διδακτορική του διατριβή στη Φιλοσοφι-κή Σχολή Iωαννίνων (1982) Tα κύρια ενδιαφέροντά του περιστρέφονται γύρω από τη βυζαντινή και τη microεταβυζαντινή λογοτεχνία Eργάζεται στο Iνστιτούτο Bυζαντινών Eρευνών του Eθνικού Iδρύmicroατος Eρευνών Eχει γράψει τρία βιβλία και σειρά άρθρων σε επιστηmicroονικά περιοδικά του κλάδου του Tακτικός συνεργάτης του ενθέτου E-Iστορικά Δηmicroοσιεύmicroατα Α)Bιβλία 1) Oι καταβάσεις στον κάτω κόσmicroο στη βυζαντινή και στη microε-ταβυζαντινή λογοτεχνία Διδακτορική διατριβή Iωάννινα 1982 2) (σε συνεργασία microε τον Στ Kακλαmicroάνη ) Mα-νουήλ Γρηγορόπουλος νοτάριος Xάνδακα 1506-1532 Διαθήκες-απογραφές-εκτιmicroήσεις Hράκλειο 2003 3) Γεώργιος Παχυmicroέρης πρωτέκδικος και δικαιοφύλαξ Eισαγωγικό δοκί-microιο Aθήνα 2004 B) Kυριότερα Aρθρα 1) Yπερφυσικές δυνάmicroεις φυσικά φαινόmicroενα και δεισιδαιmicroονίες στην Iστορία του Γεωργίου Παχυmicroέρη Σύmicromicroεικτα 7 1987 77-100 2) Tο ποίηmicroα του Tζαmicroπλάκου Aρχές της Nεοελληνικής Λογοτεχνίας Πρακτικά Brsquo Διεθνούς Συνεδρίου Neograeca Medii Aevi τόmicro Brsquo Bενετία 1993 485-500 3) Ελπίζειν τα χείρω και έτι ξυmicroβαίνειν Η παραλλαγή της Θουκυδίδειας πρόγνωσης στο προοίmicroιο των Συγγραφικών Iστοριών του Γεωργίου Παχυmicroέρη Ενθύmicroησις Νικ Μ Παναγιωτάκη Ηράκλειο 2000 371-377 4) Some considerations on the historiographical work of Georgios Pachymeris Σύmicromicroεικτα 16 2003-2004 133-138

MΑΡΙΑ K ΛΕΟΝΤΣΙΝΗΓεννήθηκε στον Πειραιά το 1964 Σπούδασε Iστορία και Aρχαιολογία στο Πανεπιστήmicroιο Iωαννίνων (1986) Έχει microεταπτυχιακό δίπλωmicroα στη Bυζαντινή Iστορία (1988 DEA Πα-νεπιστήmicroιο Paris-I) και είναι Διδάκτωρ Bυζαντινής Iστορίας του Πανεπιστηmicroίου Aθηνών (2001) Eργάζεται στο Iνστιτούτο Bυζαντινών Eρευνών του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευ-νών Mελετά θέmicroατα που σχετίζονται microε τους θεσmicroούς τη γλωσσική παράδοση και τον πολιτισmicroό καθώς και τις αντιλήψεις αναφορικά microε τη γεωγραφία και την πρόσληψη του χώρου στο Bυζάντιο Έχει επιστηmicroονικές δηmicroοσιεύσεις συmicromicroετοχές σε διεθνή συνέ-δρια και άρθρα στη σειρά των laquoIστορικώνraquo της εφ Eλευθεροτυπία

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΜΠΑΪΡΑΚΤΑΡΗΣ Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1964 Είναι φιλόλογος και τα τελευταία 12 χρόνια εργάζεται ως καθηγητής ελληνικής φιλολογίας στη δευτεροβάθmicroια εκπαίδευση Από το 2004 εί-ναι αποσπασmicroένος στο Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστηmicroίου του Αιγαίου Εκπονεί στο ίδιο τmicroήmicroα διδακτορική διατριβή (από το 2002) σχετικά microε τον microεγάλο Πέρση ανθρωπιστή ποιητή και φιλόσοφο του 13ου αιώνα τον Τζελαλεντίν Ρούmicroι και τον γιο του που έζησαν στο Ικόνιο του Σελτζουκικού Σουλτανάτου της Μ Ασίας Έχει δώσει οmicroιλίες-διαλέξεις για την προσωπικότητα του Ρούmicroι και τη συmicroβολή του στην παγκόσmicroια ιστορία λογοτεχνία και φιλοσοφία καθώς και σεmicroιναριακά microαθήmicroατα στο Πανεπιστήmicroιο του Αιγαίου στα πλαίσια των σχετικών microαθηmicroάτων Eίναι microέλος της Ελληνικής Ιστορικής Εταιρείας και έχει συmicromicroετάσχει microε ανακοινώσεις του σε συνέδριά της Έχουν δηmicroοσιευτεί microελέτες και βιβλιοκριτικές του στα επιστηmicroονικά περιοδικά Βυζαντιακά Βυζαντινός Δόmicroος και Ιστορικά Θέmicroατα ενώ παράλληλα είναι συνεργάτης - ληmicromicroατογράφος του Εγκυκλοπαιδικού προσωπογραφικού λεξικού βυζαντινής ιστορίας και πολιτισmicroού

ΓΙΑΣΜΙΝΑ ΜΩΥΣΕΙΔΟΥΗ Γιασmicroίνα Μωυσείδου γεννήθηκε στην Αθήνα Είναι πτυχιούχος των Τmicroηmicroάτων Μεσαι-ωνικής-Νεοελληνικής Φιλολογίας (ΜΝΕΦ) και Ιστορίας του Πανεπιστηmicroίου Ιωαννίνων και διδάκτωρ του Τmicroήmicroατος Ιστορίας του ίδιου Πανεπιστηmicroίου [θέmicroα διδακτορικής

διατριβής laquoΤο Βυζάντιο και οι Βόρειοι γείτονές του τον 10ο αιώναraquo] Έχει διδάξει στα Πανεπιστήmicroια Κρήτης (1997-2000) Κύπρου (1997 1999) στο Τmicroήmicroα Ελληνικής Φιλο-λογίας του Δηmicroοκριτείου Πανεπιστηmicroίου Θράκης (2001-2004) στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήmicroιο (2001-2004) και στη Σχολή Ξεναγών Αθηνών (2004-2006) Από τον Νο-έmicroβριο του 2004 εκτελεί χρέη ιστορικού συmicroβούλου και είναι υπεύθυνη για το Γραφείο Επιστηmicroονικών Εκδόσεων στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών

ΣΠΥΡΟΣ Ν ΤΡΩΙΑΝΟΣΟ Σπύρος Ν Τρωιάνος οmicroότιmicroος καθηγητής του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών γεννήθη-κε στην Αθήνα (1933) και σπούδασε στη Νοmicroική Σχολή του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών (1951-1956) και στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστηmicroίου του Μονάχου (1960-1965) Διδακτική δραστηριότητα 1 Εκκλησιαστικό δίκαιο 2 Ιστορία του βυζαντινού και νε-ότερου δικαίου Ερευνητικό έργο Συνεργάτης της Βαυαρικής Ακαδηmicroίας Επιστηmicroών (1963-1965) Ερευνητής στο Κέντρο Ερεύνης Ιστορίας Δικαίου της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1966-1976) στέλεχος (από το 1976) ερευνητικού προγράmicromicroατος επανέκδοσης βυζα-ντινών νοmicroικών πηγών (Max-Planck-Institut Ιστορίας Δικαίου της ΦρανκφούρτηςΑκα-δήmicroία του Gottingen) Διοικητικό έργο Γενικός διευθυντής Θρησκευmicroάτων Υπουργείου Παιδείας (1978-1982) Πρόεδρος του Ιονίου Πανεπιστηmicroίου (1993-1998) Κοσmicroήτορας της Νοmicroικής Σχολής και microέλος της Συγκλήτου του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών (1994-2000) microέλος της διοικήσεως της Επιτροπής Ερευνών από το 1994 Διακρίσεις Επίτιmicroος διδά-κτωρ Πανεπιστηmicroίου Βιέννης (1999) Συγγραφέας microεγάλου αριθmicroού βιβλίων και microελε-τών 70 ξενόγλωσσα δηmicroοσιεύmicroατά του περιέχονται στο Historia et Ius I-II (Αθήνα Αντ Σάκκουλας 2004) Άλλα βασικά έργα Ο laquoΠοινάλιοςraquo του Εκογαδίου Συmicroβολή εις την ιστορίαν της εξελίξεως του ποινικού δικαίου από του Corpus iuris civilis microέχρι των Βασιλικών (Φρανκφούρτη Klostermann 1980) Οι πηγές του βυζαντινού δικαίου (Αθή-να Αντ Σάκκουλας 1999) Η ελληνική νοmicroική γλώσσα (Αθήνα Αντ Σάκκουλας 2000) Ιστορία Δικαίου (microε Ι Βελισσαροπούλου-Καράκωστα) (Αθήνα Αντ Σάκκουλας 2002)

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Α ΦΙΛΙΠΠΟΥ Γεννήθηκε το 1954 στην Αθήνα Σπούδασε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήmicroιο Θεσσαλο-νίκης Εξειδικεύθηκε στην έρευνα και microελέτη της Μεσαιωνικής Ιστορίας καθώς και της

Ιστορίας των αρχαίων και των σύγχρονων Ολυmicroπιακών Αγώνων Δίδαξε επί 20 χρόνια Ιστορία στους microεγαλύτερους φροντιστηριακούς οργανισmicroούς της Αθήνας Δηmicroοσίευσε πολλά εξειδικευmicroένα άρθρα για τη Μεσαιωνική και Ολυmicroπιακή Ιστορία σε επιστηmicroονικά περιοδικά Τον Δεκέmicroβριο του 2002 εξέδωσε το έργο laquoΗ Ιστορία των Σύγχρονων Ολυ-microπιακών Αγώνων (1896 ndash 2000) Η θεατή και η αθέατη πλευρά τουςraquo (Εκδόσεις Σαββά-λας) το οποίο χαρακτηρίσθηκε από τους ειδικούς ως το αρτιότερο και εγκυρότερο στο είδος του Το 2003 έγραψε τα 25 από τα 54 κεφάλαια και είχε τον τελικό επιστηmicroονικό έλεγχο στο σύνολο του 5τοmicroου έργου laquoΟλυmicroπιακά Ιστορικάraquo που εξέδωσε η laquoΕλευθε-ροτυπίαraquo το 2004 έγραψε 10 εξειδικευmicroένα άρθρα στην laquoΚαθηmicroερινήraquo και 44 ανάλογα άρθρα στην laquoΕλευθεροτυπίαraquo Συmicromicroετείχε ως βασικός οmicroιλητής σε πολλά διεθνή συνέ-δρια που διοργάνωσε η Παγκόσmicroια Εταιρεία Ιστορικών του Ολυmicroπισmicroού (ISOH)

ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣΠΡΩΤΟΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

ΕΠΟΠΤΗΣ ΑΛΕΞΙΟΣ ΣΑΒΒΙΔΗΣ

Καθηγητής Βυζαντινής και Μεσαιωνικής Ιστορίας Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου

ΣυγγραφείςΒΑΚΑΛΟΥΔΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ Δρ Βυζαντινής Ιστορίας Πανεπιστηmicroίου Θεσσαλονίκης - Φιλόλογος Καθηγήτρια- Σύmicroβουλος Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστήmicroιου ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΥΣ ΑΝΘΟΥΛΛΗΣ Δρ Βυζαντινής Ιστορίας Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου ΚΟΡΔΩΣΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ Καθηγητής Βυζαντινής Ιστορίας Πανεπιστηmicroίου ΙωαννίνωνΛΑΜΠΑΚΗΣ σΤΕΛΙΟΣ Κύριος Ερευνητής Βυζαντινής Ιστορίας Ινστιτούτου Βυζαντινών Ερευνών Εθνικού Ιδρύmicroατος ΕρευνώνΛΕΟΝΤΣΙΝΗ ΜΑΡΙΑ Δόκιmicroη Ερευνήτρια Βυζαντινής Ιστορίας Ινστιτούτου Βυζαντινών Ερευνών Εθνικού Ιδρύmicroατος ΕρευνώνΜΠΑΪΡΑΚΤΑΡΗΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ Δρ Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπουδών Πανεπιστηmicroίου ΑιγαίουΜωυσείδου Γιασmicroίνα Δρ Βυζαντινής Ιστορίας ΤΡΩΙΑΝΟΣ ΣΠΥΡΟΣ Οmicroότιmicroος Καθηγητής Βυζαντινού Δικαίου Νοmicroικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου ΑθηνώνΦΙΛΙΠΠΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Δρ Βυζαντινής Ιστορίας Πανεπιστηmicroίου Θεσσαλονίκης

Γλωσσική Επιmicroέλεια - ΔιόρθωσηΜΑΡΙΑΝΝΑ ΓΙΑΓΙΑ ΑΛΕΚΑ ΣΦΥΡΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΤΣΙΩΚΟΥ

Εικονογραφική ΤεκmicroηρίωσηΟΛΓΑ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ ΖΩΓΡΑΦΙΑ ΜΠΙΔΙΚΟΥΔΗ ΕΙΡΗΝΗ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ ΒΙΚΥ ΤΣΑΜΗ

Δηmicroιουργικό ΑτελιέΗΡΩ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ ΡΕΒΕΚΚΑ ΚΑΛΙΜΤΖΑΚΗ ΟΛΓΑ ΚΟΝΤΟΝΗ

ΝΙΚΗ ΞΕΝΙΚΑΚΗ ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΧΡΟΝΗ

Γραφικά ηλεκτρονικής έκδοσηςΜΑΡΙΑ ΚΑΣΤΡΙΝΑΚΗ

Προγραmicromicroατισmicroός - ΥλοποίησηΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΙΛΙΤΣΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ ΒΕΡΟΝΙΚΑ ΤΡΟΥΠΟΣΚΙΑΔΗ




ΠΡΟΛΟΓΟΣ












ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12




ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14




ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16





































ΠΡΟΛΟΓΟΣ












ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12




ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14




ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16











































ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12




ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14




ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16



































ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12




ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14




ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16



































ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12




ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14




ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16




































ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14




ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16



































ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14




ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16




































ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16



































ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16


































ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ -...

Documents

Transcript of ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ -...