Α΄ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝΠεριλαμβάνει: Αρσενικά σε - ας και σε - ης

Θηλυκά σε - α και σε - η

ΚλίσηΑρσενικά

Ενικός αριθμόςονομ. ὁ ταμίας Ἀτρείδης μαθητής ναύτης στρατιώτη

ςγεν. τοῦ ταμίου Ἀτρείδου μαθητοῦ ναύτου στρατιώτο

υδοτ. τῷ ταμίᾳ Ἀτρείδῃ μαθητῇ ναύτῃ στρατιώτῃαιτ. τὸν ταμίαν Ἀτρείδην μαθητήν ναύτην στρατιώτη

νκλητ. (ὦ) ταμία Ἀτρείδη μαθητά ναῦτα στρατιῶτα

Πληθυντικός αριθμόςονομ. οἱ ταμίαι Ἀτρεῖδαι μαθηταί ναῦται στρατιῶτα

ιγεν. τῶν

ταμιῶνἈτρειδῶν μαθητῶν ναυτῶν στρατιωτῶ

νδοτ. τοῖς

ταμίαιςἈτρείδαις μαθηταῖς ναύταις στρατιώτα

ιςαιτ. τοὺς

ταμίαςἈτρείδας μαθητάς ναύτας στρατιώτα

ςκλητ. (ὦ) ταμίαι Ἀτρεῖδαι μαθηταί ναῦται στρατιῶτα

ι

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣΑρσενικά και θηλυκά1. Το -α στην κατάληξη -ας είναι πάντα μακρόχρονο π.χ. τούς

στρατιώτας, ὁ Αἰνείας.2. Η δίφθογγος αι, όταν βρίσκεται στο τέλος κλιτής λέξης (πλην ευκτικής

ρήματος), είναι βραχεία, π.χ. οἱ ποιηταί (αλλά τοῖς ποιηταῖς), αἱ κῶμαι (αλλά ταῖς κώμαις).

3. Η γενική του πληθυντικού των ουσιαστικών α’ κλίσης τονίζεται στη λήγουσα και παίρνει περισπωμένη, π.χ τῶν ποιητῶν, τῶν τραπεζῶν.

4. Η γενική και δοτική των ουσιαστικών α’ κλίσης, όταν τονίζονται στη λήγουσα, περισπώνται και στους δύο αριθμούς, π.χ. τοῦ ἀθλητοῦ, τῷ ἀθλητῇ, τῶν ἀθλητῶν, τοῖς ἀθληταῖς / τῆς ψυχῆς, τῇ ψυχῇ, τῶν ψυχῶν, ταῖς ψυχαῖς

5. Τα οξύτονα και παροξύτονα ουσιαστικά α’ κλίσης διατηρούν τον τόνο τους στην ίδια συλλαβή σε όλες τις πτώσεις (στη γενική βέβαια πληθυντικού όλα τονίζονται στη λήγουσα).

6. Αρσενικά και θηλυκά έχουν στον πληθυντικό τις ίδιες καταλήξεις.

Αρσενικά7. Η γενική ενικού των αρσενικών σε –ας και –ης έχει κατάληξη –ου, π.χ. ὁ

λοχίας, τοῦ λοχίου / ὁ τεχνίτης, τοῦ τεχνίτου / ὁ θεατής, τοῦ θεατοῦ.8. Προσοχή στην κλητική ενικού των αρσενικών σε -ης.

Τα περισσότερα σχηματίζουν κλητική σε -α βραχύ. [Πιο συγκεκριμένα, σχηματίζουν την κλητική ενικού σε -α και όχι σε η:

1. τα εθνικά, π.χ. ὦ Πέρσα και 2. όσα λήγουν σε -της, -άρχης, -μέτρης, -πώλης, -τρίβης, -ώνης, π.χ ὦ στρατιῶτα, γυμνασιάρχα, βιβλιοπῶλα, παιδοτρίβα. τελῶνα.]

Μόνο τα ουσιαστικά σε -δης (π.χ. εὐπατρίδης) και το κύριο όνομα Αἰσχίνης διατηρούν την κατάληξη -η.

ΚλίσηΘηλυκά

Ενικός αριθμόςονομ. ἡ τιμή δίκη χώρα θάλασσα ἀλήθεια γλῶσσαγεν. τῆς τιμῆς δίκης χώρας θαλάσση

ςἀληθείας γλώσσης

δοτ. τῇ τιμῇ δίκῃ χώρᾳ θαλάσσῃ ἀληθείᾳ γλώσσῃαιτ. τὴν τιμήν δίκην χώραν θάλασσα

νἀλήθειαν γλῶσσαν

κλητ. (ὦ) τιμή δίκη χώρα θάλασσα ἀλήθεια γλῶσσα

Πληθυντικός αριθμόςονομ. αἱ τιμαί δίκαι χῶραι θάλασσαι ἀλήθειαι γλῶσσαιγεν. τῶν τιμῶν δικῶν χωρῶ

νθαλασσῶν

ἀληθειῶν γλωσσῶν

δοτ. ταῖς τιμαῖςδίκαις

χώραις

θαλάσσαις

ἀληθείαις

γλώσσαις

αιτ. τὰς τιμάς δίκας χώρας θαλάσσας

ἀληθείας γλώσσας

κλητ. (ὦ) τιμαί δίκαι χῶραι θάλασσαι ἀλήθειαι γλῶσσαι

9. Στα πρωτόκλιτα θηλυκά που λήγουν σε -α:α. Αν πριν από την κατάληξη -α υπάρχει σύμφωνο (εκτός του ρ), τότε αυτό το -α είναι βραχύχρονο και στη γενική και δοτική του ενικού τρέπεται σε -η.

π.χ ἡ μοῦσα, τῆς μούσης, τῇ μούσῃ ἡ θύελλα, τῆς θυέλλης, τῇ θυέλλῃβ. Αν πριν από την κατάληξη -α υπάρχει φωνήεν ή ρ, τότε αυτό είναι κανονικά μακρόχρονο* και το διατηρούν σ’ όλες τις πτώσεις του ενικού.

π.χ ἡ πολιτεία, τῆς πολιτείας, τῇ πολιτείᾳ ἡ ὥρα, τῆς ὥρας, τῇ ὥρᾳ

* Προσοχή: Το -α είναι βραχύχρονο στα προπαροξύτονα (π.χ. ἀλήθεια, εὐσέβεια,

μάχαιρα). Με άλλα λόγια, όταν ένα θηλυκό σε -α τονίζεται στην προπαραλήγουσα (προπαροξύτονο), έχει οπωσδήποτε βραχεία την κατάληξη -α, π.χ. ἡ γέφυρα, ἡ Φώκαια.

10. Το -α της κατάληξης στην αιτιατική και κλητική ενικού είναι μακρόχρονο ή βραχύχρονο, ανάλογα με το τι είναι στην ονομαστική. π.χ ἡ πολιτεία, τὴν πολιτείαν, ὦ πολιτεία ἡ πεῖνα, τὴν πεῖναν, ὦ πεῖνα

11. Τα προπαροξύτονα θηλυκά σε -α κατεβάζουν τον τόνο όπου η κατάληξη είναι -ας ή άλλη μακρόχρονη συλλαβή (-ᾳ, -ῃ, -ης, -αις),

π.χ. - ἡ γέφυρα, τῆς γεφύρας, τῇ γεφύρᾳ τὴν γέφυραν, ὦ γέφυρα

αἱ γέφυραι, τῶν γεφυρῶν, ταῖς γεφύραις, τὰς γεφύρας, ὦ γέφυραι - ἡ μέλισσα, τῆς μελίσσης, τῇ μελίσσῃ, ταῖς μελίσσαις, τὰς μελίσσας