ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ Ι

Γ’ ΕΞΑΜΗΝΟΥ

Webpage: www.dap-papei.gr Facebook: https://www.facebook.com/dap.papei

Twitter: https://twitter.com/dap_papei E-mail: dap.papei@yahoo.gr

Δ.Α.Π. – Ν.Δ.Φ.Κ. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ΠΡΩΤΗ ΚΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΗ

3 Φάσεις Ανάπτυξης του Δημοσίου Χρέους

1η φάση: Μεσαίωνας, κρίθηκε αναγκαίο κατά τις διπλωματικές σχέσεις. Το

πρόσωπο και η λειτουργία του διπλωμάτη είναι απαραβίαστο.

2η φάση: 18ος αιώνας, ήταν αναγκαία η δυνατότητα της ελεύθερης διακίνησης

δουλεμπορίου. Σε αυτό βοήθησε η αρχή της ελευθερίας των θαλασσών.

Αργότερα όταν χρειάστηκε να κατακτηθούν νέα εδάφη από ισχυρά κράτη,

ανακαλύφθηκαν νέες έννοιες δικαίου.

3η φάση: Το Διεθνές Δίκαιο αρχίζει να αποκτά τη σύγχρονη μορφή του, μετά

από τον Α΄ Παγκόσμιο. Έχουμε την οργάνωση της Διεθνούς Κοινότητας, όπου τα

εθνικά κράτη οργανώνονται στο πλαίσιο της Κοινότητας των Εθνών.

Υποκείμενα του Δημόσιου Διεθνούς Δικαίου

Βασικό υποκείμενο του Δημόσιου Διεθνούς Δικαίου είναι το Κράτος, που

συνήθως είναι και ο αποδέκτης του Δικαίου. Αποδέκτης Δικαίου είναι επίσης και

το άτομο, σε περιπτώσεις όπου ανάμεσα σε συμφωνίες κρατών οφελείται το

άτομο (π.χ. ελεύθερη διακίνηση προσώπων, ανθρώπινα δικαιώματα).

Δεύτερο υποκείμενο είναι το άτομο και τρίτο υποκείμενο είναι οι διεθνείς

οργανισμοί ως προϊόντα της βούλησης των κρατών. Οι διεθνείς οργανισμοί

απαρτίζονται μόνο από κράτη. Στόχος τους είναι κυρίως να προασπίσουν τα

κοινά συμφέροντα των κρατών που συμμετέχουν σε αυτούς. Υπάρχει και ένα

οργανωτικό μέρος στους διεθνείς οργανισμούς που καθορίζει την οργάνωσή

τους.

Μηχανισμοί προστασίας: Είναι τα ευρωπαϊκά και διεθνή δικαστήρια,

δικαιοδοτικά όργανα που δίνουν την δυνατότητα στο άτομο να ζητήσει την

αποκατάσταση του θιγέντος δικαιώματός του.

Ποια είναι τα συστατικά στοιχεία του Κράτους;

Α) Ο λαός

β) Το έδαφος

γ) Η εξουσία

Βασικό χαρακτηριστικό του Κράτους είναι η έννοια της κυριαρχίας.

Παλαιότερα σήμαινε την εξουσία του ηγεμόνα πάνω στους υπηκόους του χωρίς

κανείς να μπορεί να επέμβει. Σήμερα η έννοια «κυριαρχία» έχει να κάνει με την

διατήρηση της ταυτότητας του κράτους, τη μοναδικότητά του στη διαδικασία

ενσωμάτωσής του στη διεθνή κοινότητα. Η έννοια της κυριαρχίας έχει δύο

ερμηνείες: θετική και αρνητική.

α) Θετική: εκφράζεται με την έννοια της ανεξαρτησίας δηλαδή την αναγνώριση

που δείχνουν τα κράτη στην ανεξαρτησία κάθε κράτους.

β) Αρνητική:εκφράζεται με ευθύ λόγο η άρνηση άσκησης εξουσίας από κάποιον

φορέα που δεν εντάσσεται στο εσωτερικό της χώρας.

→ Το κράτος δεν υπάγεται σε άλλον φορέα εκτός από τον εαυτό του.

→ Κάθε κράτος αρνείται να δεχτεί την αρμοδιότητα οποιουδήποτε άλλου

κράτους.

Τι ονομάζουμε «κυριαρχία»;

Θα μπορούσαμε να δώσουμε δύο ερμηνείες στην έννοια «κυριαρχία»

α) Είναι ο τρόπος που ένα κράτος αποκτά έδαφος.

β) Είναι η εδαφική κυριαρχία και ακεραιότητα.

Εξειδίκευση της έννοιας «κυριαρχία»

o Κάθε κράτος έχει δικαίωμα στην εδαφική ακεραιότητα.

o Η δυνατότητα που έχει κάθε κράτος, όταν έχει συμμετάσχει σε

συμβατικό πλαίσιο σχέσεων, να μπορεί να απομπλέκεται από συμβατικές

υποχρεώσεις.

Ποιες είναι οι πηγές του Δημόσιου Διεθνούς Δικαίου;

Α) Κύριες πηγές (π.χ. διεθνές έθιμο, διεθνείς συμβάσεις)

Β) Επικουρικές πηγές – η νομολογία του Διεθνούς Δικαστηρίου και των άλλων

διοικητικών/δικαιοδοτικών οργάνων που ασχολούνται με την επίλυση διεθνών

ζητημάτων και ολοκληρώνονται με τα γραπτά διαφόρων διεθνολόγων (π.χ.

αποφάσεις δικαστηρίων, γενικές αρχές)

Το μεγαλύτερο μέρος του Διεθνούς Δικαίου παράγεται από τη βούληση των

κρατών και αφορά τις διεθνείς συνθήκες. Η πορεία, την οποία ακολουθεί μία

διεθνής συνθήκη είναι η εξής:

1. Διαπραγμάτευση

2. Υιοθέτηση

3. Επίσημη υπογραφή

4. Μεταφορά στα διεθνή Κοινοβούλια

5. Επικύρωση

Διεθνής Κοινότητα

Περιλαμβάνει όλους τους πρωταγωνιστές των διεθνών σχέσεων. Απαρτίζεται

από 196 κράτη μέλη που έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:

α) έχουν καθορισμένη εδαφική επικράτεια

β) είναι άνισα (ισχυρά-φτωχά)

γ) έχουν διαφορετικούς προσανατολισμούς

δ) έχουν την δυνατότητα να χωρίζονται σε ομάδες

Πρέπει να τονίσουμε ότι υπάρχει πάντα αντίφαση σε αυτά που επιδιώκει ένα

κράτος μεμονωμένα και στις δράσεις κρατών που επιδιώκουν να

εξυπηρετήσουν συλλογικά συμφέροντα.

Το Διεθνές Δίκαιο ικανοποιεί την έννοια της Δικαιοσύνης σε μία

πραγματικότητα και έρχεται να συμβάλλει στην οργάνωση του κόσμου.

Σχέσεις Διεθνούς – Εσωτερικού Δικαίου

Οι πρώτες κινήσεις για την κωδικοποίηση των κανόνων του Δ.Δ.Δ. έγιναν το

1897 και το 1907 με τη σύμβαση της Χάγης. Τότε έγινε η συγχώνευση των

κανόνων του διεθνούς δικαίου στο εσωτερικό των κρατών. Μέχρι τότε το

εσωτερικό δίκαιο των κρατών ήταν το Σύνταγμα και η υπόλοιπη νομοθεσία με

τους νόμους και τα διατάγματα.

Σήμερα, το Σύνταγμα κάθε κράτους αναφέρει και ορίζει ότι το διεθνές δίκαιο

υπερτερεί του εσωτερικού.

Δύο είναι οι σχολές που ασχολήθηκαν με τη σχέση Διεθνούς – Εσωτερικού

Δικαίου. Αυτές είναι η σχολή Μονισμού και η σχολή Δυαδισμού.

→ Σχολή Μονισμού

Οι Μονιστές υποστηρίζουν ότι τα δύο συστήματα πρέπει να διαχωριστούν και

να εκφράζεται ξεχωριστά το διεθνές από το εσωτερικό δίκαιο στην περίπτωση

σύγκρουσης. Από τη στιγμή όμως που δεν υπάρχει σύγκρουση, δεν σημαίνει ότι

το διεθνές δίκαιο ισχύει και εφαρμόζεται απευθείας στο εσωτερικό ενός

κράτους. Χρειάζεται κανόνας δικαίου, εσωτερικού δικαίου που να συμβιβάζει τις

δύο πλευρές.

Ο Μονισμός δίνει ενότητα στην έννομη τάξη. Το σύνολο του δικαίου

αντιμετωπίζεται ενιαία. Φτιάχνει ιεραρχικά επάλληλες κατηγορίες κανόνων.

Υπάρχει ιεράρχηση κανόνων δικαίου άρα δεν μπορεί να υπάρξει σύγκρουση

μεταξύ τους. Στην κορυφή υπάρχουν οι γενικοί κανόνες διεθνούς δικαίου ως

υπέρτατοι κανόνες και ακολουθούν οι εξειδικευμένοι – κατώτεροι που είναι

συνήθως εσωτερικού δικαίου και έτσι δεν υπάρχουν περιθώρια σύγκρουσης.

→ Σχολή Δυαδισμού

Η σχολή αυτή πρέσβευε ότι τα δύο συστήματα δικαίου είναι ισοδύναμα και μεταξύ

τους ανεξάρτητα, διότι διαφέρει η προέλευσή τους, η πηγή τους. Στην εσωτερική

έννομη τάξη έχουμε ένα συγκεντρωτικό σύστημα, στο οποίο υπάρχει το

Κοινοβούλιο, το οποίο παράγει νόμους. Στο διεθνές δίκαιο, τα κράτη είναι αυτά που

παράγουν δίκαιο.

Τι γίνεται σήμερα όσον αφορά τους κανόνες Δ.Δ. (διεθνούς

δικαίου) και Ε.Δ. (εσωτερικού δικαίου) ;

Για το διεθνές δίκαιο θεωρείται αυτονόητο ότι τα κράτη έχουν την υποχρέωση

να εκτελούν το διεθνές δίκαιο σε οποιαδήποτε μορφή και αν βρίσκεται. Από την

άποψη του εσωτερικού δικαίου, βασικό ρόλο παίζει το Σύνταγμα, όπου

ρυθμίζεται ή εφαρμόζεται.

Αρθ.2 παρ.2 του Συντάγματος

Ρυθμίζει την εφαρμοσιμότητα των κανόνων του διεθνούς δικαίου. Δίνει υπεροχή

στο διεθνές δίκαιο με το ότι επιβάλλει στην Ελλάδα να συμμορφώνεται με το

διεθνές δίκαιο και προκαθορίζει την πολιτική που θα ακολουθήσει η Ελλάδα.

Αρθ.28 παρ.1 του Συντάγματος

Αναφέρεται στην υπεροχή του διεθνούς δικαίου έναντι του εσωτερικού. Οι

γενικά παραδεδεγμένοι κανόνες διεθνούς δικαίου είναι:

α) το εθιμικό δίκαιο

β) οι γενικές αρχές

Αποτελούν τους θεμελιώδεις κανόνες της νομικής έννομης τάξης. Μερικές φορές

ονομάζονται και αναγκαστικοί κανόνες.

Παρατηρήσεις: Οι συμβατικοί κανόνες είναι αυτοί που επικυρώνονται από τη

Βουλή. Οι συμβάσεις που δεν επικυρώνονται από τη Βουλή είναι οι συμφωνίες

απλοποιημένης μορφής. Οι συμβατικοί κανόνες και συμφωνίες απλοποιημένης

μορφής υπερισχύουν κάθε άλλης αντίθετης διάταξης του νόμου. Σε καμία

περίπτωση, εσωτερικός νόμος δεν μπορεί να αλλάξει το διεθνές δίκαιο. Ούτε

μπορεί να θεωρηθεί πρόσχημα για να μην εκπληρώσει ένα κράτος τις

υποχρεώσεις του προς το διεθνές δίκαιο.

Πηγές Διεθνούς Δικαίου (SOS)

Το Αρθ.38 1 Καταστατικού Χάρτη Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης

(ΚΧΔΔΧ)* ορίζει ότι το Διεθνές Δικαστήριο, στο έργο του, που είναι να εκδικάζει

υποθέσεις μεταξύ κρατών. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο εφαρμόζει:

α) τις διεθνείς συνθήκες, οι οποίες είναι αποδεκτές από τα συγκεκριμένα

αντίδικα κράτη

β)το διεθνές έθιμο, το οποίο είναι απόδειξη γενικής πρακτικής των κρατών, η

οποία πρακτική γίνεται αποδεκτή ως κανόνα δικαίου

γ)τις γενικές αρχές δικαίου, αυτές οι οποίες αναγνωρίζονται από τα πολιτισμένα

έθνη και

δ) τις αποφάσεις των Δικαστηρίων και τις δικαστικές αποφάσεις/διδάγματα

Ο ΚΧΔΔΧ τέθηκε σε ισχύ από το 1945. Πρέπει να τονίσουμε ότι στις

γενικές αρχές δικαίου και στις αποφάσεις των Δικαστηρίων

αντιτάχθηκαν πολλά κράτη, κυρίως τα σοσιαλιστικά λόγω ιδεαλισμού.

Τις θεωρούσαν ως ένα είδος επιβολής στα δικά τους νομικά συστήματα.

Διεθνές Έθιμο

Πρόκειται για μία κύρια πηγή διεθνούς δικαίου. Η ομοιόμορφη συμπεριφορά

είναι το στοιχείο εθιμικού χαρακτήρα. Στην νομική αντίληψη, το έθιμο σημαίνει

ότι αυτός ο τρόπος συμπεριφοράς είναι υποχρεωτικός. Βαθμιαία, το έθιμο

έδωσε τη θέση του στο δίκαιο. Κατόπιν, το έθιμο εξαφανίστηκε στο εσωτερικό

δίκαιο.

Στο διεθνές δίκαιο όμως το έθιμο κατέχει περίοπτη θέση. Το διεθνές έθιμο ήταν

το πρώτο μοντέλο που διαμόρφωσε την οργανωμένη συμπεριφορά μεταξύ των

κρατών. Είναι μία πρακτική που έγινε ομοιόμορφη επαναληπτικά από μία

πλειοψηφία κρατών που θεωρείται υποχρεωτική και παράγει έννομες

συνέπειες.

Το διεθνές έθιμο είναι αέναο, δεν ανήκει στο παρελθόν. Η μία συνθήκη μετά την

άλλη οδηγεί στο έθιμο, το οποίο με τη σειρά του μετακωδικοποιείται σε

συνθήκη/σύμβαση. Κάθε συνθήκη ρυθμίζει ένα αντικείμενο. Αν αυτό

επαναλαμβάνεται σε μία σειρά από άλλες συνθήκες, τότε μπορεί να καταλήξει σε

έθιμο.

Το έθιμο θεωρείται ότι ισχύει για όλα τα κράτη και είναι όργανο διαμόρφωσης

του διεθνούς δικαίου.

→ Πως διαμορφώνεται το διεθνές έθιμο;

Απαιτούνται 2 στοιχεία για την διαμόρφωση του διεθνούς εθίμου. Ένα αντικείμενο

και ένα υποκειμενικό.

Το αντικειμενικό στοιχείο είναι η πρακτική (θετική ή αρνητική) η οποία

ακολουθείται από την πλειψηφία των κρατών, η οποία πλειοψηφία κρίνεται σε

σχέση με το αντικείμενο που ρυθμίζει η πρακτική. Αυτό που είναι απαραίτητο στην

πρακτική είναι α) επανάληψη, β) ομοιομορφία και γ) χρονική διάρκεια.

Το υποκειμενικό στοιχείο είναι η νομική συνείδηση, η οποία συνείδηση

ανταποκρίνεται σε αυτό που ένα κράτος νιώθει ότι αποτελεί υποχρέωσή του.

→ Με ποιο τρόπο το έθιμο γίνεται εσωτερικό δίκαιο;

Σύμφωνα με το Αρθ.28 παρ.1 του Συντάγματος, το εθιμικό δίκαιο ενσωματώνεται

στο εσωτερικό δίκαιο. Με την ενσωμάτωση αυτή, το έθιμο αποτελεί ένα γενικώς

παραδεδεγμένο κανόνα εσωτερικού δικαίου, σύμφωνα με τον οποίο κάθε κράτος

οφείλει να συμμορφώνεται. Το Αρθρ.100 του Συντάγματος, δίνει αρμοδιότητα στο

Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο να αναλαμβάνει υποθέσεις παραλέιψεων αυτών από τα

κράτη.

→ Κατάργηση του εθίμου

Μπορεί να επιτευχθεί με ένα νέο έθιμο ή με μία μεταγενέστερη

συμφωνία/σύμβαση πολλών κρατών → «lex posteriori derogat priori»

→ Πώς μπορεί να διαμορφλωνεται έθιμο μέσα από τα όργανα του Ο.Η.Ε.;

Τα όργανα του Ο.Η.Ε. δεν είναι κράτη, γι’ αυτό μόνο δεν μμπορούν να συμβάλλουν

στην διαμόρφωση του εθίμου, παρά μόνο εμμέσως, μόνο στο βαθμό που τα όργανα

αυτά συμβάλλουν στην πραγμάτωση των σκοπών των ιδρυτικών συνθηκών του

Ο.Η.Ε.

π.χ. η αυτοδι΄θεση είναι από εκείνους τους στόχους που αναφέρονται στην ιδρυτική

αυνθήκη των Ηνωμένων Εθνών.

Έτσι λοιπόν, η Γενική Συνέλευση κάθε χρόνο παίρνει αποφάσεις σχετικά με την

αυτοδιάθεση δηλ.διαμορφώνει το έθιμο εμμέσως. Επίσης, τα όρανα τψν Η.Ε.

μπορούν να προβούν στν διαπίστωση, ύπαρξη εθίμου με το να εκδίδουν αποφάσεις

ή διακυρήξεις.

π.χ. η απόφαση 2650/1970. Στην απόφαση αυτή, η Γενική Συνέλευση αναφέρεται

στο δικαίωμα της αυτοδιάθεσης έτσι ώστε αυτή να θεωρηθεί καθιερωμένη. Με

αυτό τον τρόπο, η αυτοδιάθεση απόκτησε νομική ισχύ.

Διεθνής Συνθήκη

1. Είναι μία από τις δύο πηγές από τις οποίες αντλούμε υφιστάμενο διεθνές

δίκαιο.

2. Είναι ένα έγγραφο, με το οποίο τα κράτη αποτυπώνουν τις βουλήσεις

τους και επιδιώκουν να επιτύχουν ένα σκοπό.

3. Είναι μία διεθνείς συμφωνία σε γραπτή μορφή που διέπεται από το

διεθνές δίκαιο.

Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες συμφωνίες που δεν δεσμεύονται από το διεθνές δίκαιο

αλλά παράγουν τα ίδια αποτελέσματα και θεωρούνται διεθνές δίκαιο αλλά

παράγουν έννομα αποτελέσματα. Η διεθνής συνθήκη συνάπτεται μεταξύ των

κρατών, αν και σήμερα δεν παίζει ρόλο αν είναι κράτος, αρκεί να είναι υποκείμενο

του διεθνούς δικαίου και να έχει την ικανότητα να συνάπτει διεθνείς συμφωνίες.

Ο βασικός στόχος των διεθνών συνθηκών είναι η παραγωγή ή η δέσμευση έννομων

αποτελεσμάτων, σύμφωνα με τα οποία ρυθμίζεται η έκταση των δικαιωμάτων και

των υποχρεώσεων που καθένας αναλαμβάνει.

Ο χαρακτήρας της διεθνούς συνθήκης είναι υποχρεωτικός. Για να θεωρηθεί μία

συνθήκη υποχρεωτική πρέπει:

α) να είναι γραπτή και

β) να το λέει η ίδια η συνθήκη, η οποία θα είναι διατυπωμένη με καθαρότητα.

→ Τύποι διεθνών συνθηκών

Κατά καιρούς έχουν γίνει διακρίσεις μεταξύ συνθηκών από διάφορες οπτικές. Οι

συνθήκες να διακριθούν με βάση τον αριθμό των συμβαλλόμενων μερών σε

διμερείς και πολυμερείς. Στις διμερείς. Το αντικείμενο είναι περιορισμένο και

αφορά μόνο τα κράτη που είναι μέλη ενώ στις πολυμερείς το αντικείμενο μπορεί να

είναι είτε ευρύ είτε στενό. Υπάρχουν συνθήκες που συνάπτονται μόνο μεταξύ

κρατών ή μεταξύ κρατών – διεθνών οργανισμών.

Άλλη διάκριση είναι αυτή ανάμεσα στις ανοιχτές (π.χ. ο Χάρτης των Ηνωμένων

Εθνών) και τις κλειστές συνθήκες (Benelux). Υπάρχουν συνθήκες απλοποιημένης

μορφής και άλλες που θεωρούνται επίσημες. Οι επίσημες συνθήκες από την στιγμή

που υπογράφονται, πρέπει να περάσουν από τα εθνικά κοινοβούλια για να τεθούν

σε ισχύ. Τα κοινοβούλια κυρώνουν την συνθήκη και ο Πρόεδρος την επικυρώνει.

Αυτή είναι και οι διαφορά τους με τις συνθήκες απλοποιημένης μορφής.

Υπάρχει και μία τελευταία διάκριση που κάποτε είχε σημαντική απήχηση στην

επιστήμη, ενώ σήμερα τείνει να παραμερισθεί. Είναι η διάκριση μεταξύ συνθηκών –

συμβολαίων.

→ Στάδια σύναψης των διεθνών συνθηκών

Σύναψη ή συναρμολόγηση διεθνούς συνθήκης σημαίνει μία σειρά από διαδικασίες

που απολήγουν σε μία ενέργεια, με την οποία τα κράτη αναλαμβάνουν δεσμεύσεις

από τη συνθήκη. Η σύναψη περιλαμβάνει την διαπραγμάτευση, την επεξεργασία

και την διατύπωση του κειμένου της συνθήκης.

Η διαπραγμάτευση θεωρείται ως ένα κρίσιμο στάδιο γιατί παράγει έννομα

αποτελέσματα. Μέσω της διαπραγμάτευσης με τα άλλα κράτη, μπορούμε να

εκφράσουμε την βούλησή μας προβάλλοντας θέσεις, κάνοντας προτάσεις και

αντιπροτάσεις.

Ικανότητα σύναψης διεθνών συνθηκών έχουν τα κράτη, σύμφωνα με τον

Καταστατικό Χάρτη των Η.Ε., βάσει ορισμένων στοιχείων ανεξαρτησίας και

κυριαρχίας. Τα κράτη που τηρούν αυτά τα κριτήρια έχουν αυτοδικαίως ικανότητα

σύναψης διεθνών συνθηκών, σύμφωνα με τον χάρτη του Ο.Η.Ε. Αυτή η ικανότητα,

ωστόσο, περιορίζεται από το διεθνές δίκαιο, το οποίο καθορίζει τα όρια.

Αν κάποια συνθήκη, από άποψη μελών, είναι μεγάλη, δεν είναι απαραίτητο να

συμφωνήσουν όλα τα μέλη, αλλά η πλειοψηφία αυτών. Όσοι δεν συναινούν,

αποχωρούν και δεν δεσμεύονται από την συνθήκη. Αν όμως πρόκειται για διμερή

συνθήκη, τότε απαιτείται η συναίνεση και των δύο μελών.

Η υπογραφή της συνθήκης, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως την πρώτη φάση προς

την διεθνή δέσμευση. Συνίσταται στην αναγνώριση της αυθεντικότητας του

κειμένου και στην υπόσχεση ότι το κράτος θα εξετάσει εντός ευλόγου χρόνου, την

δυνατότητα επικυρώσεως της συνθήκης. Η υπογραφή μπορεί να λάβει χώρα, ad

refendum, δηλαδή να είναι προσωρινή με την επιφύλαξη περαιτέρω

επιβεβαιώσεως της από την κυβέρνηση του ενδιαφερόμενου κράτους.

Η επικύρωση αποτελεί μία πράξη θεμελιώδους σημασίας για την συμβατική

δέσμευση μεταξύ των κρατών. Αποτελεί την εκδήλωση της θετικής βουλήσεως του

αρμόδιου κρατικού οργάνου για να δεσμευθεί το κράτος διεθνώς.

Υπάρχουν τρία συστήματα επικυρώσεως μιας συνθήκης:

α) η επικύρωση αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα της εκτελεστικής εξουσίας

β) αποκλειστική αρμοδιότητα της νομοθετικής εξουσίας και

γ) η αρμοδιότητα είναι μικτή, δηλ. υπεύθυνη είναι τόσο η εκτελεστική όσο και η

νομοθετική εξουσία. Το σύστημα ακολουθείται από την χώρα μας.

Τέλος, το κείμενο της συνθήκης αναφέρει συνήθως τον χρόνο ενάρξεως ισχύος της.

Υπάρχουν συνθήκες, οι οποίες ισχύουν από την στιγμή της υπογραφής τους και

άλλες που ισχύουν μετά από ένα χρονικό διάστημα μετά την επικύρωση της

συνθήκης.

→ Εφαρμογή των συνθηκών

Σημαίνει:

α) την έναρξη της ισχύος των συνθηκών

β) την τήρηση των συνθηκών μέσω της υποχρεώσεως των κρατών – μελών να

τηρούν την εκάστοτε συνθήκη και

γ) το γεγονός ότι η συνθήκη αυτή ισχύει τοπικά και χρονικά

Έναρξη συνθήκης έχουμε όταν το ορίζει το κείμενο της συνθήκης. Μία συνθήκη

ποτέ δεν έχει αναδρομική ισχύ, εκτός αν το ορίσουν τα μέρη που τη συνάπτουν.

Από την στιγμή που τεθεί σε ισχύ μία συνθήκη, αμέσως γεννιέται η υποχρέωση της

τήρησής της.

Σε αυτό μας βοηθούν δύο αρχές:

α) “pacta sunt servanta”= οι συνθήκες πρέπει να τηρούνται

β) “bona filedi”= αρχή της καλής πίστης

Αυτές οι δύο αρχές είναι το θεμέλιο της τροχιάς που διαγράφει η συνθήκη κατά την

τήρησή της. Όταν ένα κράτος παραβιάζει τις διατάξεις της συνθήκης, δίνεται η

δυνατότητα στο άλλο κράτος να επικαλεστεί διεθνή ευθύνη, δηλ. οφείλει να

ενημερώσει για την παράβαση και να επισημάνει πως θίχτηκε το άλλο κράτος.

Πρέπει να τονίσουμε ότι η δέσμευση για την τήρηση μίας συνθήκης είναι απόλυτη

και πλήρης. Άλλωστε, αυτό επισημαίνεται και από το Αρθ.26 της Σύμβασης της

Βιέννης, σύμφωνα με το οποίο «κάθε ισχύουσα συνθήκη είναι δεσμευτική για τα

μέρη και πρέπει να εφαρμόζεται με καλή πίστη και δεν μπορεί κανένα κράτος να

επικαλείται αντίθετη διάταξη εσωτερικού δικαίου για την μη εφαρμογή της

συνθήκης.»

→ Σύγκρουση συνθηκών στον χρόνο

Υπάρχει περίπτωση οι συνθήκες να έρθουν σε σύγκρουση μεταξύ τους, όταν για

παράδειγμα μία μεταγενέστερη συνθήκη ρυθμίζει ένα ζήτημα με διαφορετικό

τρόπο από ότι τον όριζε η προγενέστερη συνθήκη. Στην περίπτωση μάλιστα που και

στις δύο συνθήκες οι συμμετέχοντες είναι οι ίδιοι, γεννιέται ζήτημα διεθνούς

δικαίου.

Παρακάτω ακολουθούν ορισμένες περιπτώσεις τέτοιων συγκρούσεων μεταξύ

συνθηκών στον χρόνο:

Όταν τα μέρη μίας προγενέστερης συνθήκης, συναρμολογήσουν μία νέα

συνθήκη, με το ίδιο αντικείμενο, τότε θεωρείται ότι ισχύει η μεταγενέστερη

συνθήκη – με άλλα λόγια « η μεταγενέστερη συνθήκη καταργεί πάντα την

προγενέστερη εφ’ όσον λαμβάνουν μέρος οι ίδιες χώρες.» “lex prosteriori

derogate priori”

Όταν μια μεταγενέστερη συνθήκη είναι ειδικότερη της προγενέστερης,

γεννάται ζήτημα διεθνούς δικαίου. “lex specialis derogat generalis”

Όταν κάποια κράτη έχουν συναρμολογήσει μία συνθήκη που θεωρείται

προγενέστερη, σε σύγκρουση με μία καινούργια που θεωρείται

μεταγενέστερη, στην οποία δεν λαμβάνουν μέρος τα ίδια κράτη ή

συμμετέχουν ορισμένα από αυτά, πάλι υπάρχει σύγκρουση των συνθηκών

στο χρόνο

Τέλος, μία μεταγενέστερη συνθήκη, συναρμολογημένη από διαφορετικά

κράτη, ορίζει το ίδιο ζήτημα με διαφορετικό τρόπο, γεννάται ζήτημα

διεθνούς δικαίου.

→ Ακύρωση συνθηκών

Μία συνθήκη μπορεί να θεωρηθεί άκυρη όταν:

Η προγενέστερη συνθήκη απαγορεύει/περιορίζει την δημιουργία νέας

συνθήκης με το ίδιο θέμα

Η προγενέστερη συνθήκη είναι καταστατικού χαρακτήρα (π.χ. Καταστατικός

Χάρτης Ο.Η.Ε., συνθήκη Ε.Ε.) ή εάν αυτή συγκρούεται με κανόνα

αναγκαστικού χαρακτήρα

Υπάρχει μία πολυμερής συνθήκη (προγενέστερη) η οποία επιδιώκει να

δημιουργήσει μόνιμους κανόνες τότε η μεταγενέστερη θεωρείται άκυρη

Η εφαρμογή μεταγενέστερης συνθήκης ενέχει μία παραβίαση οικουμενικού

χαρακτήρα

→ Η ερμηνεία των συνθηκών

Είναι η εθιμική πρακτική των κρατών/η διανοητική διεργασία που αποσκοπεί στην

κατανόηση της συνθήκης, τον καθορισμό της έννοιάς της και την χάραξη των ορίων

εφαρμογής της. Η ερμηνεία, είναι κατά βάση, πράξη μονομερής και αυθεντικός

ερμηνευτής θεωρείται ο ιστορικός νομοθέτης.

Στο εσωτερικό δίκαιο, η ερμηνεία των συνθηκών γίνεται από το Σύνταγμα και τα

όργανα που αυτό διαθέτει. Αρμόδιος για την ερμηνεία των κανόνων είναι ο Υπ.

Εξωτερικών (αυθεντικός ερμηνευτής) και τα δικαστήρια (εκτός αντίθετων οδηγιών).

Στο διεθνές δίκαιο, αρμόδια για την ερμηνεία συνθηκών είναι τα κράτη – δια του

Υπ. Εξωτερικών – καθώς επίσης και τα όργανα που προβλέπονται από την ίδια την

συνθήκη.

Π.χ. → στη Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε. κάθε φορά που υπάρχει διαφορά ως προς

το τι εννοεί μία διάταξη, καταφεύγουν στο Δικαστήριο της Χάγης και ζητούν γνώμη,

έτσι ώστε να επιλυθεί η διαφορά.

Στην Ελλάδα, όλα τα δικαστήρια ερμηνεύουν τους κανόνες των διεθνών συνθηκών,

πλην των κυβερνητικών πράξεων. (act of state)

ΠΡΟΣΟΧΗ!!! Μελετήστε τις μεθόδους ερμηνείας των συνθηκών.

→ Λήξη ή αναστολή ισχύος των συνθηκών

Η λήξη μίας συνθήκης πραγματοποιείται με την εκτέλεση των συμβατικών

δεσμεύσεων. Μπορεί επίσης, να επέλθει:

α) με την κοινή βούληση των συμβαλλόμενων μερών – κατάργηση

β) με την εκδήλωση της βουλήσεως ενός των συμβαλλόμενων – καταγγελία

γ) με την επέλευση εξωτερικών γεγονότων (πόλεμος, διαδοχή κρατών, αδυναμία

εκτελέσεως ή μεταβολή των περιστάσεων)

Η αναστολή ισχύος των συνθηκών, σύμφωνα με το Αρθ.57 Συμβάσεως της Βιέννης

1969 περί Συνθηκών, είναι δυνατή κάτω από προϋποθέσεις. Η αναστολή

πραγματοποιείται, είτε κατά πρόβλεψη της ίδιας συνθήκης, είτε υπό τους όρους

στους οποίους συμφωνούν μεταγενέστερα όλα τα συμβαλλόμενα κράτη.

→ Ακυρότητα των συνθηκών

Πολύ σημαντικό ρόλο στην ακυρότητα των συνθηκών παίζει το στοιχείο της

κυριαρχίας και το βουλητικό στοιχείο. Σε κάθε συνθήκη πρέπει να πρυτανεύει η

καθαρή συναίνεση* κάθε κράτους.

*Καθαρή συναίνεση: έχουμε, όταν κατά τη διάρκεια της συναρμολόγησης μιας

συνθήκης, δεν έχει εμφιλοχωρήσει κάποιο νομικό ελάττωμα, όπως η πλάνη, απάτη,

ο εξαναγκασμός.

Ωστόσο σημαντική θεωρείται, η εκ μέρους της διεθνούς κοινότητας, διατήρηση

κάποιων μελημάτων, να διατηρηθεί δηλαδή το επίπεδο των θεμελιωδών αξιών και

των συμφερόντων της διεθνούς κοινότητας να ληφθεί υπόψιν η ιδιωτική βούληση

του κάθε συμβαλλόμενου κράτους. Σε περίπτωση που τα ανωτέρω δεν τηρούνται,

οδηγούμαστε στην ανάγκη της ακυρότητας των συνθηκών.

Τι προβλέπει η Σύμβαση της Βιέννης για την εγκυρότητα μίας συνθήκης;

Σύμφωνα με το Αρθ.42 της Σύμβασης της Βιέννης, η εγκυρότητα μίας συνθήκης ή η

συναίνεση ενός κράτους να δεσμεύεται από μία συνθήκη, μπορεί να προσβληθεί

μόνο μέσα από την εφαρμογή της παρούσας σύμβασης. Δεν μπορεί ένα κράτος,

δηλαδή, να προβάλλει οποιονδήποτε λόγο. Επικαλείται την ακυρότητα και στην

περίπτωση που οι λόγοι ακυρότητας γίνουν δεκτοί από τα υπόλοιπα κράτη, η

διαδικασία θα διεξαχθεί σύμφωνα με τον τρόπο που ορίζει η Σύμβαση.

→ Λόγοι ακυρώσεως των συνθηκών (SOS)

I. Παραβίαση κανόνων εσωτερικού δικαίου

II. Παραβίαση/υπέρβαση εξουσίας

III. Πλάνη (Αρθ.48 της Σύμβασης της Βιέννης)

IV. Απάτη (Αρθ.49)

V. Δωροδοκία αντιπροσώπου (Αρθ.50)

VI. Απειλή χρήσεως βίας/χρήση βίας (Αρθ.51/52)

VII. Παραβίαση του γενικού κανόνα διεθνούς δικαίου (Αρθ.53)