Σάββατο 30 & Κυριακή 31 Ιανουαρίου 2016Agrenda46 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Σάββατο 30 & Κυριακή 31 Ιανουαρίου 2016 Agrenda 47ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ: ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΑΓΟ

Αν η επανάσταση που έφερε στον τρό-πο διαχείρισης των καλλιεργειών µε τα χηµικά λιπάσµατα ο Νοµπελίστας Norman Borlaug συνέβαλε στην αύξη-ση των αποδόσεων και κάλυψε τις δι-ατροφικές ανάγκες του πλανήτη για έ-ναν αιώνα, σήµερα τι έχουµε να περι-µένουµε;

Καλύτερα να αφήσω στο πλάι την κρυ-στάλλινη σφαίρα µου µε τις προβλέψεις. Η πραγµατική ζωή ξέρει πάντα καλύτερα από εµάς. Ποιος άραγε φανταζότανε λί-γες δεκάδες χρόνια πίσω ότι σήµερα θα εί-χαµε καλλιέργειες σε απόλυτα ελεγχόµε-νο περιβάλλον, κάθετα περιστρεφόµενα θερµοκήπια, remote sensing agriculture, precision agriculture, GPS, gadgets αγρο-τών, κάθετες φάρµες κ.λπ.; Ποιος ξέρει, µπορεί να έρθει µια τεχνολογία που να τοποθετείς π.χ. το λίπασµα σε ένα σηµείο του χωραφιού και αυτό να απλώνεται σε όλη την έκταση και να απελευθερώνει τα θρεπτικά στοιχεία και να πετύχουµε µε-γάλη µείωση κοστολογίων προς όφελος όλων… όλα είναι πιθανά.

H πανίσχυρη βιοµηχανία παγκοσµίως που ασχολείται µε το σύνολο της διατρο-φικής αλυσίδας, θα αποτελέσει εργαστή-ριο σύλληψης και υλοποίησης σηµαντι-κών ιδεών. Επειδή όµως διεξάγεται ένας κοσµικός χορός γύρω από την παγκόσµια γεωργία, καλά θα ήταν να ακολουθήσου-µε τη φυσική ροή του. Πιστεύω στον κανό-να «more with less» και θεωρώ ότι η γνώ-ση θα κατευθυνθεί προς τα εκεί. Η θρέψη των φυτών δεν αφορά µόνο τα 17 γνωστά και απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία για την ανάπτυξη των φυτών. Είναι ένα σύνολο ε-πιστηµών όπως Εδαφολογία, Φυσιολογία, Χηµεία και άλλες που συντάσσονται στην υπηρεσία αυτού που αποκαλούµε επιστή-µη της θρέψης των φυτών. Στο εξής έχου-µε να διαχειριστούµε αύξηση παγκόσµιου

πληθυσµού και υποσιτισµό, έλλειψη υδά-τινων πόρων, υποβάθµιση γονιµότητας ε-δαφών. Η απάντηση θα δοθεί µε το «πά-ντρεµα» ανάµεσα στη βελτίωση ποικιλιών, στις ριζικές αλλαγές στις καλλιεργητικές συνήθειες, την ορθολογική χρήση νερού και θρεπτικών στοιχείων, τη συµβολαιακή γεωργία µέσω τραπεζών ή µε συµβάσεις µεταξύ αγροτών– επενδυτών και την αύ-ξηση αποδόσεων. Όλα αυτά θα αποτελέ-σουν τα passwords της επόµενης 20ετίας.

Είναι η διαφοροποίηση της τεχνολογί-ας που θα φέρει τη διαφορά στις απο-δόσεις ή µήπως είναι αρκετή η έντα-ξη νέων διαθέσιµων εκτάσεων στο σύ-στηµα της παραγωγής;

Σύµφωνα µε τον Οργανισµό Ηνωµένων Εθνών ο παγκόσµιος πληθυσµός αναµέ-νεται από τα 6,7 δισεκατοµµύρια να ανέλ-θει το 2050 στα 9,2 δις. Πρώτη προτεραιό-τητα του Οργανισµού, όπως αυτή αποτυ-πώθηκε στο γνωστό Millennium Project το 2002, είναι η αύξηση της γεωργικής παραγωγής ώστε να µπορέσουν να κα-λυφτούν οι διατροφικές ανάγκες του όλο και αυξανόµενου πληθυσµού του πλανή-τη. Ως φιλοσοφία ασπάζοµαι το «και» ό-χι το «ή». Πιστεύω ότι η κινητοποίηση και προς τις δύο κατευθύνσεις θα φέρει «ακτι-νοβολία», θα αντανακλάσει, θα επιδράσει προς όλες τις κατευθύνεις και θα κάνει τη διαφορά. Όλο το παιχνίδι για τη γεωργία του µέλλοντος είναι οι αποδόσεις και από τις υπάρχουσες εκτάσεις η διαφοροποίη-ση της τεχνολογίας είναι ο κύριος άξονας ενδιαφέροντος και υπεραξίας.

Ποιος είναι ο ρόλος που βλέπετε να δι-αδραµατίζει η ήπειρος της Αφρικής στην νέα κατάσταση πραγµάτων στον αγροτικό χώρο;

Όπως αναφέρθηκα σε ένα διεθνές άρ-θρο µου µερικούς µήνες πριν, δεν είναι κρυφό ότι τα 2/3 της αγροτικής γης που είναι στο «στόχαστρο των επενδυτών σή-

µερα βρίσκονται στη Μαύρη Ήπειρο και την τελευταία δεκαετία εµφανίστηκε µια σοβαρή επενδυτική τάση:

Πολυεθνικοί κολοσσοί επενδύουν στην αγροτοβιοµηχανία στην Αφρική δεί-χνοντας ξεκάθαρα το «µέλλον» της αγρο-τικής παραγωγής εκεί.

Γίνονται αγορές µεγάλων εκτάσεων και επενδύσεις σε τεράστιες µονοκαλλιέρ-γειες, ώστε να εξασφαλιστεί µεγάλης κλί-µακας αγροτοβιοµηχανία µε «πίεση» στα µικρά, ανεξάρτητα κτήµατα.

Υλοποιούνται επενδύσεις σε εκπαί-δευση µελών αγροτικών κοινοτήτων για αύξηση της αποδοτικότητας των καλλιερ-γειών αλλά και εξασφάλιση µελλοντικών εργατικών πόρων µε µεγαλύτερη αποδοτι-κότητα, όπως και αξιοποίηση των αποδοτι-κότερων καλλιεργητικών µεθόδων µέσω νέων τρόπων και δηµιουργία δικτύων α-γροτικών προϊόντων

Οι αναπτυσσόµενες χώρες της Αφρι-κής έχουν χαµηλό επίπεδο χρέους, µεγά-λο µέγεθος φθηνού εργατικού δυναµικού µε µικρότερη αποδοτικότητα βεβαίως, ση-µαντική προσέλκυση ξένων επενδύσεων και σηµαντική ανάπτυξη, γεγονός που τους δίνει τεράστιες δυνατότητες, αντιµε-τωπίζοντας στο επόµενο διάστηµα τις α-δυναµίες τους (φτώχεια, διαφθορά κοι-νωνικές ανισοτήτες).

Όµως η Αφρική απέχει µακράν από το να αποτελεί «παράδεισο» αγροτικών ε-πενδύσεων όπως αρέσκονται να την χα-ρακτηρίζουν οι λιγότερο µυηµένοι. Για να επιτύχει η ήπειρος να γίνει η γεωρ-γική ατµοµηχανή ανάπτυξης την επόµε-νη 20ετία, οι επενδυτές ξέρουν πολύ κα-λά ότι πρέπει να ξεφύγουν από την αντί-ληψη των κινηµατογραφικών ταινιών, σε σχέση µε τις ευκαιρίες για την ήπει-ρο και γνωρίζουν ότι θα συναντήσουν τελείως διαφορετικά χαρακτηριστικά και κουλτούρα. Θα πρέπει να αναλάβουν ευ-θύνες µεγαλύτερου ρίσκου και να έχουν ένα τελείως διαφορετικό χρονοδιάγραµ-

µα υλοποίησης, και -κυρίως- προσδοκία για return on investment σε σχέση µε τα µοντέλα γεωργικής ανάπτυξης π.χ. στην Ασία ή την Λ. Αµερική. Πρέπει να σχεδιά-σουν 10ετή τουλάχιστο προγραµµατισµό για τις αποσβέσεις λαµβάνοντας σοβαρά υπόψη τα αυξηµένα ρίσκα που θα έχουν.

Η είσοδος µεγάλων funds σε επενδύ-σεις που έχουν σχέση µε την αγροτι-κή γη σηµατοδοτεί κάτι παραπάνω απ’ αυτό που υπαγορεύουν οι διατροφι-κές ανάγκες στο µέλλον;

∆εν είναι µυστικό ότι τα επενδυτικά κε-φάλαια διαθέτουν τους πόρους και διαβλέ-πουν τις υπεραξίες. Αυτές οι οµάδες ξέρε-τε, δεν λειτουργούν σε αποµόνωση και, έ-τσι, ανατροφοδοτείται η ζήτηση για γη. Στο παιχνίδι αυτό έχουν µπει ακόµη και κυ-βερνήσεις κρατών επιδιώκοντας να απο-κτήσουν γεωργικές εκτάσεις σε άλλες χώ-ρες, προκειµένου να εξασφαλίσουν τρο-φή και ενεργειακό εφοδιασµό. Τέλος δεν πρέπει να ξεχνάµε και τις µεγάλες επιχει-ρήσεις που επιθυµούν να επεκτείνουν τη δραστηριότητά τους ή να καθετοποιηθούν, ενσωµατώνοντας την πρωτογενή παραγω-γή. Οι επενδύσεις στη γεωργία είναι ελ-κυστικές στους ιδιώτες γιατί:

Εµπεριέχουν πολύ καλές προοπτικές εισοδήµατος, επειδή σε µακροπρόθεσµη βάση η ανισορροπία προσφοράς-ζήτησης για γεωργικά προϊόντα αναµένεται να ο-δηγήσει σε ενίσχυση τιµών.

Η αξία της γεωργικής γης µπορεί να αυξηθεί ως αποτέλεσµα της σπανιότητας της και της ζήτησης για τρόφιµα.

Η δυνατότητα που παρέχεται για δι-αφοροποίηση του επενδυτικού χαρτοφυ-λακίου και η «προστασία» που παρέχει έ-ναντι του πληθωρισµού. Οι αποδόσεις α-πό γεωργική γη ως επί το πλείστον είναι ασυσχέτιστες µε τον πληθωρισµό στις α-νεπτυγµένες οικονοµίες και τυπικά υψη-λότερες από αυτόν.Τα funds ενδιαφέρο-νται να εξασφαλίσουν πρόσβαση σε τρό-

Αναπάντεχες δυνάμειςαποκτούν τον έλεγχο της παγκόσμιας γεωργίας

Παναγιώτης Χαμακιώτης Επικεφαλής της Compo Νοτιοανατολικής Ευρώπης και Αφρικής

«Ποιος ξέρει, µπορεί να έρθει µια τεχνολογία που να τοποθετεί π.χ. το λίπασµα σε ένα σηµείο του χωραφιού και αυτό να απλώνεται σε όλη την έκταση και να απελευθερώνει τα θρεπτικά του συστατικά. Η µείωση των κοστολογίων θα είναι µεγάλη και το όφελος ανυπολόγιστο». Κάπως έτσι προσεγγίζει τις τεχνολογικές εξελίξεις που θα επηρεάσουν διεθνώς την πορεία της αγροτικής παραγωγής, ο έµπειρος µάνατζερ Παναγιώτης Χαµακιώτης, επικεφαλής της Compo Νοτιοανατολικής Ευρώπης και Αφρικής, ξεδιπλώνοντας τις σκέψεις του στην Agrenda.

Τα passwords της επόµενης 20ετίας

Το «πάντρεµα» ανάµεσα στη βελτίωση ποικιλιών,

οι ριζικές αλλαγές στις καλλιεργητικές συνήθειες, η ορθολο-γική χρήση νερού και

θρεπτικών στοιχείων, η συµβολαιακή γεωργία µέσω τραπεζών ή µε συµβάσεις αγροτών-

επενδυτών, passwords της επόµενης 20ετίας

O Παναγιώτης Χαµακιώτης είναι ∆ιευθύνων Σύµβουλος της COMPO Expert Spain και Compo Hellas, Περιφερειακός ∆ιευθυντής σε νότια και ανατολική Ευρώπη, Τουρκία, Maghreb και δυτικές αφρικανικές χώρες της Compo Expert Group από το 2012. Έχει διατελέσει, επίσης, πρόεδρος της Compo Hellas AE, διευθύνων σύµβουλος της K & S, αντιπρόεδρος της Compo Hellas AE, γεν. διευθυντής της Agro / Elton Group, ∆ιευθυντής Πωλήσεων στη BASF, όπως επίσης και διευθυντής πωλήσεων Βορείου Ελλάδος της American Cyanamid και διευθυντής πωλήσεων εφοδίων στη Shell. Είναι γεωπόνος, απόφοιτος του ΑΠΘ.

BIOΓΡΑΦΙΚΟ

Σάββατο 30 & Κυριακή 31 Ιανουαρίου 2016Agrenda48 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗφιµα ή άλλα γεωργικά προϊόντα, στο νερό, στις εισροές για να εξασφαλίσουν αποδό-σεις για την εναλλακτική αυτή κατηγορία επενδύσεων. Φέρουν όµως και µια ευθύνη: Τον σεβασµό στα οικονοµικά-κοινωνικά δι-καιώµατα των τοπικών πληθυσµών και στη διατήρηση της περιβαλλοντικής αειφορίας, αλλιώς θα αποτύχουν. Η γεωργία µαζί µε την ενέργεια βρίσκεται στις πρώτες θέσεις των παγκόσµιων επενδύσεων. ∆εν θέλω λοιπόν να αποφύγω να πω ότι οι διατρο-φικές ανάγκες µελλοντικά µαζί µε την α-ναζήτηση κέρδους, θέλουµε δεν θέλουµε, είναι οι δύο όψεις του ιδίου νοµίσµατος.

Το λίπασµα παραµένει στην κατηγορία commodities ή µήπως τα «α λα καρτ» προϊόντα που παράγονται το µετατάσ-σουν σε specialties προϊόν;

Όλο και περισσότεροι ασπάζονται την άποψη ότι η σύγχρονη θρέψη είναι η φυ-τοπροστασία του µέλλοντος. Αυτό ακριβώς δείχνει τη δύναµη που έχει και µπορεί να αυξήσει ακόµα περισσότερο στο άµεσο µέλ-λον. Είναι τυχαίο που εταιρείες φυτοφαρ-µάκων παγκοσµίως επενδύουν στον ευρύ-τερο χώρο της θρέψης και όχι το αντίθετο; Φυσικά το εύρος και η απαραίτητη συµβολή των λιπασµάτων είναι όπως και στις άλλες εισροές: Υπάρχουν τα commodities (προϊό-ντα χωρίς διαφοροποίηση) και τα specialties προϊόντα (µε εµφανή διαφοροποίηση). Στη δεύτερη περίπτωση όµως τα προϊόντα πη-γαίνουν χέρι-χέρι µε τις specialties καλ-λιεργητικές εφαρµογές, specialties επι-στήµονες και αγρότες που το «πάνε παρα-πέρα» και φυσικά specialties χρήσεις και χρήστες - γνώστες. Η αποστολή της Compo είναι ακριβώς αυτό. Να γίνουµε στην πα-γκόσµια γεωργία οι ηγέτες της απαραίτη-της αυτής µεταστροφής και να λειτουργού-µε ως «µετατροπείς» των commodities σε specialties, ώστε να είµαστε η εταιρεία που δίνει «τα κλειδιά της γνώσης στους συνερ-γάτες της» για ποιοτικότερες και µεγαλύτε-ρες αποδόσεις.

Γενικά πάντως κινούµαστε στη λογική λιγότερο και ακριβότερο λίπασµα, δη-λαδή προσαρµοσµένο στις ακριβείς α-νάγκες του φυτού και µε µικρότερη ε-πιβάρυνση στο περιβάλλον. Τι σηµαίνει αυτό για τον ανταγωνισµό και τι οφεί-λει να ξέρει ο παραγωγός;

Σίγουρα η τάση παγκόσµια είναι να κι-νούµαστε στις ακριβείς ανάγκες του φυτού για µεγιστοποίηση της παραγωγής και βελ-τίωση της ποιότητας, µε σεβασµό στο πε-ριβάλλον και στον αγρότη, δίνοντάς του λύσεις που είναι ακριβές στη µονάδα συ-σκευασίας, αλλά πολύ πιο οικονοµικές α-νά στρέµµα ή ανά µονάδα παραγόµενου προϊόντος. Έχει παρέλθει πια η εποχή που ο αγρότης - επιχειρηµατίας εστιαζόταν στο δείκτη «τιµή σκευάσµατος/µονάδας προϊ-όντος» και έχει µετατοπιστεί σε αυτόν της «τιµής ανά στρέµµα» µε εστιασµό στην «τι-µή ανά απόδοση ποιοτικού προϊόντος. Η έ-ρευνα πάντως των εξελιγµένων εταιρειών (και σίγουρα πάντως η δική µας έρευνα) προσανατολίζεται ακριβώς στην κατεύθυν-ση αυτή σε σχέση µε τις µελλοντικές προ-ϊοντικές προσφορές τους και τη διαφορο-ποίηση που επιθυµούν. Ο κανόνας «περισ-σότερα µε λιγότερα» κερδίζει momentum διαρκώς σε αντίληψη και βαρύτητα απο-φάσεων. Οι παίκτες στην διανοµή γεωργι-κών εφοδίων το γνωρίζουν καλά και προ-σαρµόζονται γιατί κατά βάθος έχουν νιώ-

σει ότι αν δεν προσαρµοστούν σύντοµα δεν θα έχουν λόγο ύπαρξης. Άλλωστε δεν είναι καθόλου παράδοξο για έναν κλάδο κάποιος να «ζει» στο break-even point (α-πλά να επιβιώνει) και κάποιος άλλος αντα-γωνιστής του, να διαφοροποιείται παρέχο-ντας υπηρεσίες, να αναπτύσσεται σε γνώ-ση και προϊόντα, να επενδύει και να κερδί-ζει µακροχρόνια. Στον ίδιο κανόνα εντάσ-σεται και ο παραγωγός και οφείλει να επι-λέξει σε ποια από τις δύο καταστάσεις θέ-λει να βρίσκεται.

Καταγράφεται µια φθίνουσα πορεία των άµεσων ενισχύσεων των αγροτών και µια αντίστοιχη µεταφορά πόρων στον Β’ Πυλώνα, δηλαδή στη χρηµατο-δότηση διαρθρωτικών προγραµµάτων. Τι σηµαίνει αυτό για τις εξελίξεις σε ευ-ρωπαϊκή και παγκόσµια γεωργία;

Με απλά λόγια σηµαίνει ότι τα επιτυχη-µένα µοντέλα γεωργίας θα προσαρµοστούν ώστε να συναντήσουν το νέο τοπίο που ή-δη έχει διαγραφεί και τα µοντέλα που θα δυσκολευτούν να αφήσουν την παρελθο-ντολαγνεία θα συρρικνωθούν. Στην εποχή µας το γρήγορο ψάρι τρώει το αργό συνή-θως, όχι το µεγαλύτερο το µικρότερο. Ξέ-ρουµε, ότι στο µέλλον το ενδιαφέρον της Ε.Ε. θα στραφεί στην ανάπτυξη και απασχό-ληση µε γνώµονα την αειφορία. Βελτιώσεις θα υπάρξουν πιστεύω στην ενθάρρυνση και αποτελεσµατικότητα των οικολογικών µέτρων. Π.χ. Η Αµερική έχει εγκαταλείψει τις άµεσες ενισχύσεις, υπέρ του µοντέλου εξασφάλισης της αγροτικής παραγωγής, ενώ η παγκόσµια αγροτική ανταγωνιστι-κότητα επηρεάζεται από τις νοµισµατικές ισοτιµίες. Άρα θα επικρατήσουν η γνώση και η πληροφορία σε βάρος της καπατσο-σύνης και η δράση στην κατάλληλη στιγµή σε βάρος της µη δράσης ή της αναβολής, της παρακώλυσης και της προσκόλλησης σε παλιά επιχειρησιακά µοντέλα. Το σίγου-ρο είναι ότι γεωργία και εισροές θα είναι από τις πιο ισχυρές παγκόσµιες βιοµηχα-νίες της επόµενης 10ετίας και το ενδιαφέ-ρον τεράστιο, ενώ οι αγρότες θα αναγνω-ριστούν, επιτέλους, ως τοµέας που παρέχει σοβαρές υπηρεσίες.

Η ένταση του ανταγωνισµού και η µεί-ωση των περιθωρίων κέρδους στα προ-ϊόντα αροτραίων καλλιεργειών, µετα-φέρει δραστηριότητα σε νέα αγροτικά προϊόντα (π.χ. super foods), είναι κάτι που σας απασχολεί σαν όµιλο σε σχέση µε τις πωλήσεις;

Έχετε δίκαιο, η έξυπνη στρατηγική είναι αυτή που πηγαίνει εκεί που θα πάει η µπά-λα όχι εκεί που παίζεται τώρα. Αν και στον δικό µας οργανισµό τα τελευταία χρόνια εί-µαστε προσανατολισµένοι στη δηµιουργία και εξεύρεση νέων, καινοτόµων τεχνολο-γιών και συνεργειών µέσω αναπτυσσόµε-νων περιοχών, σίγουρα µας προβληµατί-ζει σοβαρά η αλλαγή του καλλιεργητικού χάρτη. Πιστεύω ότι η µείωση περιθωρίων κέρδους σε προϊόντα εκτατικών καλλιερ-γειών αντισταθµίζεται µε την προσπάθεια για εξεύρεση νέων τεχνολογιών και µεγά-λης αύξησης αποδόσεων.

Την ίδια στιγµή, τα µικρά περιθώρια κέρδους των αγροτικών εκµεταλλεύσε-ων οδηγούν σε συγκέντρωση δυνάµε-ων, εξέλιξη που βγάζει από το παιχνί-δι χώρες όπως η Ελλάδα µε άλυτα διαρ-θρωτικά προβλήµατα και µικρά µεγέθη

εκµεταλλεύσεων.Όχι απαραίτητα κατά τη γνώµη µου.Μην

ξεχνάµε πως ο πρωτογενής τοµέας της χώ-ρας µας συνεισφέρει περίπου το 5,1% του Α.Ε.Π, όπως όλοι καταλαβαίνουµε έχει ιδι-αίτερη αξία η επένδυση µε βλέµµα στο µέλ-λον και τις αλλαγές που έρχονται. Βεβαίως στην Ελλάδα θα έχουµε πρόβληµα αν και πάλι παραµείνουµε θεατές, άρα απαιτείται εµείς να βρούµε τη λύση. ∆εν θα πρέπει να εστιάζουµε τόσο πολύ σε αυτά που δίνου-µε όταν ασχολούµαστε µε την γεωργία αλ-λά σε αυτά που παίρνουµε πίσω και δεν εν-νοώ το οικονοµικό όφελος µόνο.

Μα πιστεύετε άραγε ότι µπορούµε ποτέ να έχουµε τις µεγάλες εκτάσεις της Αφρι-κής, της Β. Ευρώπης, της Ρουµανίας, της Ασίας, ώστε να εκµεταλλευτούµε τις οικο-νοµίες κλίµακας; Οι αγρότες µέσης έκτα-σης τις Γερµανίας σε πολλές περιπτώσεις ισούνται µε τα καταστήµατα γεωργικών ε-φοδίων στην Ελλάδα στο µέγεθος ετήσιας κατανάλωσης.

Πιστεύετε άραγε ότι µπορούµε να συνα-γωνιστούµε το marketing και το distribution network της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Αµε-ρικής και την επαγγελµατική σχέση που έ-χουν επιτύχει στα µεγάλα super markets ό-λα αυτά τα χρόνια µέσω της σταθερότητας και του όγκου των προµηθειών που παρέ-χουν; Νοµίζετε ότι µπορούµε να χαµηλώ-σουµε ποτέ το κόστος παραγωγής στα επί-πεδα που υπάρχει σήµερα σε Λ. Αµερική, Ασία, Τουρκία, Α. Ευρώπη κτλ.;

Εντάξει, αν το πιστεύουµε ας το προσπα-θήσουµε αλλά χρειάζεται µια «εθνική µετα-µόρφωση». Με απλά λόγια το σταµάτηµα της µετάθεσης ευθυνών από τον ένα κρίκο της ίδιας διαδικασίας στον άλλο γιατί µια α-λυσίδα είναι τόσο ισχυρή όσο ο πιο αδύνα-µος κρίκος της. Νοµίζω ότι όσο θα πλησιά-ζουµε τόσο οι άλλοι θα φεύγουν πιο µπρο-στά. Πιστεύω στη θεωρία «πολύ µεγάλος – πολύ µικρός» στην αξιακή αλυσίδα. Προ-τείνω αντί να προσπαθούµε να ανταγωνι-ζόµαστε στην κατηγορία των µεσαίων µε-ριδίων της διατροφικής αλυσίδας που πι-έζονται αφάνταστα από υψηλά ανελαστι-κά έξοδα, επενδύσεις που δεν έφεραν τα επιθυµητά , αργές αντιδράσεις σε αλλαγές αλλά και ισχυρό πόλεµο τιµών εφόσον υ-πάρχει κίνδυνος µείωσης µεριδίων αγο-ράς, να ονειρευτούµε να κυριαρχήσουµε στα «µικρά» µερίδια της παγκόσµιας δια-νοµής -που σήµερα δεν έχουµε- µε ένα ό-πλο που έχουµε όταν παράγουµε προϊόντα, µία πανίσχυρη αλλά ανεκµετάλλευτη δύ-ναµη: την ποιότητα των αγροτικών προϊό-ντων µας. Αυτό είναι το δυνατό σηµείο µας, το ξεκάθαρο σηµείο διαφοροποίησής µας, εδώ πρέπει να γίνει το εθνικό-αγροτικό re-branding ώστε να γίνουµε ο απόλυτος ευ-ρωπαϊκός προορισµός κορυφαίας ποιότη-τας γεωργίας.

Τι µπορεί να σηµαίνει αυτό για την Ελ-ληνική γεωργία; Για παράδειγµα, στις άλ-λες χώρες η εµπλοκή των καταστηµάτων γεωργικών εφοδίων στην καθετοποίηση των υπηρεσιών τους µε συµµετοχή στον διατροφικό κύκλο είναι σπάνια και αυτό συνήθως γίνεται από άλλους επιχειρηµα-τίες και εταιρείες, αλλά στην Ελλάδα υπάρ-χουν πολλοί εξωστρεφείς επιστήµονες που ασχολούνται µε τις γεωργικές εισροές που έχουν εµπλακεί ενεργά στην καθετοποίη-ση αυτή π.χ. µε εµπορία προϊόντων ακόµα και στον τελικό καταναλωτή, ή και µε συ-σκευασία προιόντων, ή µε δηµιουργία δι-κών τους αγροτικών brands. Ξέρετε τι µε-

Σάββατο 30 & Κυριακή 31 Ιανουαρίου 2016 Agrenda 49ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗγάλο πλεονέκτηµα και δύναµη είναι αυτό δηλαδή να εµπλέκονται οι καθ’ ύλη αρµό-διοι; Η παθογένεια του να υπερτιµούµε τις δυνάµεις µας σε πράγµατα που δεν κατέ-χουµε και να υποτιµούµε τις δυνάµεις µας σε πράγµατα που έχουµε την πολυτέλεια να τα έχουµε απλόχερα είναι το σηµείο που θα πρέπει να εστιάσουµε. Η σωστή δράση είναι εκείνη που πάει από το όλον στο µέ-ρος, στο εδώ και τώρα, πρέπει να ονειρεύ-εται το παντού και το πάντα, αλλά ένα επι-τυχηµένο σχέδιο, εκτός από το µεσο µακρο-πρόθεσµο όραµα, πρέπει να περιέχει και το που θα βρισκόµαστε το πολύ µετά από ένα χρόνο. Αυτό είναι το όραµα µου.

Με τα µάτια του ανθρώπου που κινείται και βλέπει τα πράγµατα παγκόσµια τι έ-χετε να παρατηρήσετε για την αγροτική ανάπτυξη στην Ελλάδα;

Το να είµαι τα τελευταία χρόνια εκτός Ελλάδας και να συνεργάζοµαι µε άλλες κουλτούρες, να παρατηρώ τάσεις και χα-ρακτηριστικά γεωργίας άλλων λαών, έχει αλλάξει την οπτική µου σε σχέση µε τις δι-εξόδους που µπορώ να δω και να προτεί-νω και να αναγνωρίζω καλύτερα τις αιτί-ες των όποιων διαθρωτικών αστοχιών της χώρας. Επίσης η γνώση συνεπικουρούµε-νη µε τις εµπειρίες που αποκτώ µε το να εί-µαι ∆ιευθύνων Σύµβουλος στην µεγαλύ-τερη οργάνωση της Compo παγκοσµίως, αυτής της Ιβηρικής χερσονήσου, το να εί-µαι µέλος σε ∆ιοικητικά Συµβούλια 4 δια-φορετικών χωρών, επικεφαλής του µεγα-λύτερου εργοστασίου µας των specialties που εξάγουµε σε όλον τον κόσµο, µέλος του global management team του Οργα-νισµού Compo καθώς και να συµµετέχω στο παγκόσµιο advisory board της εταιρεί-ας, µου επιτρέπει να παρατηρώ τα success stories άλλων χωρών. Πιστεύω ότι στην Ελ-λάδα σαφώς γίνονται πολύ καλά πράγµα-τα στον αγροτικό χώρο αλλά δυστυχώς εί-ναι προσωπικές και µοναχικές πρωτοβου-λίες και δεν υπάρχει ένα προσανατολισµέ-νο πλαίσιο που να βοηθάει, να βελτιώνει και να κατευθύνει τις προσπάθειες αυτές. Υπάρχει µια σκοτεινιά απουσίας οραµά-των και µια µαζική κουλτούρα -ως πραί-τορας της εκάστοτε εξουσίας - που φαλκι-δεύει τη µακροπρόθεσµη προοπτική και ο-δηγεί σε προσωπική «µοναξιά» και παρα-τεταµένη κούραση τους πραγµατικά ανοι-χτόµυαλους και πρωτοπόρους. Βέβαια ε-δώ ακριβώς βρίσκεται και η λύση, στην α-

ντίσταση, στη συγκέντρωση στον στόχο πέ-ρα από τις αντιξοότητες, στο να βλέπουµε πρόσθεση και πολλαπλασιασµό εκεί που οι άλλοι βλέπουν αφαίρεση και διαίρεση. Η φύση των προβληµάτων στην αγροτική ανάπτυξη στην Ελλάδα δεν θα αλλάξει, ε-µείς πρέπει να αλλάξουµε αλλά να δεσµευ-τούµε σήµερα για αυτό.

Βλέπουµε χρόνο µε το χρόνο παραδο-σιακές δυνάµεις του κλάδου των αγρο-τικών εφοδίων να περνούν σε χέρια ε-πενδυτικών funds είτε µε µακροπρόθε-σµο ή µε βραχυπρόθεσµο επενδυτικό ο-ρίζοντα. Πώς επηρεάζει αυτό την ανά-πτυξη του χώρου;

Ο Οργανισµός της Compo είναι ακρι-βώς ένα τέτοιο παράδειγµα. Πρόσφατα πέ-ρασε στα χέρια ενός µεγάλου, παγκόσµιου εναλλακτικού επενδυτικού fund µε ασιατι-κά και κυρίως κινεζικά κεφάλαια ενδιαφέ-ροντος. Θεωρώ ότι η κύρια επιρροή στους επενδυτές συνίσταται στην ταχύτητα της α-νάπτυξης, ενώ γνωρίζουν (ή οφείλουν να γνωρίζουν καλά) από την αρχή πλέον, ότι ο αγροτικός κλάδος δεν είναι επενδυτικός χώρος για εύκολα και γρήγορα κέρδη. Πα-ράλληλα δίνουν πολύ µεγαλύτερες ταχύτη-τες από τις συνηθισµένες, βάζουν «καύσι-µα» σε σχέδια ανάπτυξης στο χώρο και δεν φοβούνται να δοκιµάζουν. Άλλωστε, η γε-ωργία αποτελεί χώρο σαρωτικής επενδυτι-κής ώθησης και η φύση είτε των funds, εί-τε των στρατηγικών επενδυτών δεν επηρε-άζουν τις τιµές των αγροτικών προϊόντων αλλά αυτές θα επηρεαστούν από το παγκό-σµιο status της πληθυσµιακής αύξησης. Η ορθολογική ανάπτυξη έρχεται οµαλά όταν συνδυαστικά υπάρχει ένα fund µε στρατη-γική για την γεωργία.

Αισθάνεστε περισσότερο άνθρωπος των λιπασµάτων ή αντιµετωπίζετε τη δουλειά σας ως manager που απλά υ-πηρετεί τα λιπάσµατα;

Ξεκίνησα πριν 25 χρόνια στο χώρο του πολλαπλασιαστικού υλικού στην πρώτη ε-ταιρεία που εργάστηκα. Πολλά χρόνια µε-τά ήµουν στον τοµέα της φυτοπροστασίας. Τα τελευταία χρόνια είµαι στον χώρο της θρέψης. Θέλω και προσπαθώ να είµαι γε-φυροποιός αξιών στη διατροφική αλυσί-δα, να συνεχίσω να µεταφέρω εµπειρίες και γνώσεις, να υλοποιώ ιδέες και να ερ-γάζοµαι για τη βελτιστοποίηση των γεωρ-γικών εισροών, να συνεχίσω να µπορώ να

αλλάζω εκβάσεις. Αισθάνοµαι και δρω ως entrepreneur (επιχειρηµατίας µε µισθό). Το να ξεβολεύοµαι µε κινητοποιεί, µου αρέσει να συνθέτω αντιθέσεις, να σχεδιάζω και να υλοποιώ πέρα και πάνω από αυτά που οι άλλοι νοµίζουν αρχικά ότι θα γίνουν. Μου αρέσει να επικεντρώνοµαι στις λύσεις, όχι στα προβλήµατα. Γενικά, πιστεύω στις αξί-ες ανεξαρτήτως αποτελεσµάτων, ενώ οι δυ-σκολίες µε κινητοποιούν.

Αν και ζείτε στο εξωτερικό έχετε στε-νή επαφή µε την ελληνική αγορά, γνω-ρίζετε εις βάθος «πρόσωπα και πράγ-µατα» (άλλωστε παραµένετε Πρόε-δρος και ∆ιευθύνων Σύµβουλος στην Compo Hellas). Έτσι µια ερώτηση για την Compo Hellas και το όραµα της στην Ελλάδα;

Παρατηρώ ότι τα τελευταία χρόνια πολ-λοί προβάλλουν έντονα δράσεις, διαφηµί-ζουν ενέργειες και ασπάζονται στρατηγικές που εφαρµόσαµε εµείς πρώτοι και που δεν ήταν καν στην φιλοσοφία τους για πολλά χρόνια. Η Compo Hellas -η οποία παρεµπι-πτόντως αποτελεί µε µεγάλη επιτυχία την επιχειρησιακή πλατφόρµα για τις Βαλκανι-κές χώρες και την Κύπρο: Είναι η πρώτη πο-λυεθνική θρέψης που έφτιαξε εργοστάσιο συσκευασίας προϊόντων της στην Ελλά-δα, που έφερε διαφορετικές και σηµαντικές τεχνολογίες δια-φοροποίησης στους πελά-τες της.

Είναι η πρώτη εταιρεία που «πρόσφερε οµπρέλα όταν έβρεχε» και στήριξε χωρίς µεµψιµοιρίες και πισωγυρίσµατα από την αρχή της κρίσης µε πι-στώσεις τους συνεργάτες της και µάλιστα στον τοµέα που ξέρετε ότι τα περιθώρια κερδοφορίας είναι σηµαντικά µικρότερα από άλλους τοµείς. Εί-µαστε η πρώτη εταιρεία που ετοιµά-ζουµε να εφαρµόσουµε προγράµµα-τα επιβράβευσης loyalties 3 χρόνων σε επιλεγµένους πελάτες.

Πρώτοι εµείς πήραµε πολλές και ση-µαντικές πρωτοβουλίες διαφοροποίησης και υπεραξίας, απλώς θα αναφέρω το τε-λευταίο: πείτε µου, ποιά άλλη εταιρεία (ι-διαίτερα στον χώρο της θρέψης) οργανώ-νει εκδηλώσεις µε κορυφαίους οµιλητές και influencers για να ενηµερώσει και να

προβάλλει τις start – up εταιρείες, την επι-χειρηµατικότητα στην Ελληνική ύπαιθρο, για να προβάλλει και να στηρίξει τα success stories του αγροτικού χώρου και όχι µό-νον των συνεργατών της, να προβάλλει το concept e- αγρότης, και γενικά να εµ-φυσήσει θετική ενέργεια µε παραδείγµα-τα καινοτοµίας και εξωστρέφειας προς ό-λους τους συνεργάτες της;

Επόµενος στόχος λοιπόν είναι να µετα-φέρουµε το στίγµα όχι απλά της πολυεθνι-κής αλλά της εταιρείας διαφορετικής κουλ-τούρας και γνώσης στους συνεργάτες µας. Να τους εµφυσήσουµε το δικό µας οικοσύ-στηµα δουλειάς, να επηρεάσουµε η δυνα-τόν την διατροφική αλυσίδα µε την προώ-θηση και αναγνώριση της υπεροχής των µοναδικών τεχνολογιών µας ώστε να βοη-θήσουµε τα ‘παραδοσιακά’ κανάλια διανο-µής στην προώθηση των προιόντων µας, όχι απλώς να πουλάµε.

Ακόµα, για να σας δώσω και την είδη-ση, είµαστε στο τελευταίο στάδιο διαπραγ-µατεύσεων για υλοποίηση σηµαντικών ε-πενδύσεων στην Ελλάδα που θα αναβαθ-µίσουν τις υπηρεσίες µας και την ποιότη-τα των σχέσεων µας µε τους πελάτες, κάτι που για εµάς είναι η κύρια προτεραιότητα.

Όραµα Η σωστή δράση είναι εκείνη που πάει από το όλον στο µέρος,

στο εδώ και τώρα, και ονειρεύεται το παντού

και το πάντα. Ένα επιτυχηµένο σχέδιο, εκτός από το µεσο

µακροπρόθεσµο όραµα, πρέπει να περιέχει και το πού θα βρισκόµαστε το

πολύ µετά από ένα χρόνο

ΑναγνώρισηΓεωργία και εισροές θα είναι από τις πιο ισχυρές παγκόσµιες βιοµηχανίες

της επόµενης 10ετίας και το ενδιαφέρον

τεράστιο, ενώ οι αγρότες θα αναγνωριστούν,

επιτέλους, ως τοµέας που παρέχει σοβαρές

υπηρεσίες