Εθελοντική πρωτοβουλία για την

Αποκατάσταση του Φάρου 8022

Ακρωτήρι Καστρί, Γαυρίου Άνδρου

Ομάδα ‘Φάρος 8022’ – Μάρτιος 2016

w w w . f a r o s 8 0 2 2 . b l o g s p o t . g r Phot

o: T

rip In

Vie

w

O Φάρος 8022

Βρίσκεται στο λόφο Καστρί, του λιμανιού του Γαυρίου της Άνδρου και ορίζει την απόληξη του κόλπου του Γαυρίου και λαμβάνει μέρος στο καλοσώρισμα στο νησί.

Κατασκευάστηκε το 1874 από την Γαλλική Εταιρεία Φάρων και ο φανός του ήταν διοπτρικός και εξέπεμπε ερυθρό σταθερό, με φωτοβολία 5 μίλια και εστιακό ύψος τα 96 μέτρα.

Αποτελεί έναν από τους 3 διώροφους, στους 144 πέτρινους, φάρους του ελληνικού φαρικού δικτύου, ενώ είναι ο μοναδικός με την σκάλα εξωτερικά του οβελού-πύργου.

Ο πύργος του υψώνεται στα 8 μέτρα και η εξωτερική σκάλα ανόδου προς το φανό αναρριχάται περιστρεφόμενη γύρω από αυτόν με ιδαίτερη αρχιτεκτονική πλαστικότητα, αποτελούμενη από ολόσωμες λαξευτές μαρμάρινες βαθμίδες.

Το κτίσμα του είναι ορθογωνικής κάτοψης με εμβαδό εσωτερικού χώρου 11 τ.μ. και η λιθοδομή του αποτελεί στο σύνολό της και τον φέροντα οργανισμό του κτίσματος, με ακμές επιμελημένες από λαξευτούς γωνιόλιθους ορθογωνικής διατομής.

Το συνοδευτικό κτίσμα που κατασκευάστηκε μεταγενέστερα στα βορειοδυτικά του φάρου οργανώνει την εξωτερική αυλή, προστατεύοντάς την από τους βόρειους ανέμους.

Η λειτουργία του Φάρου, από το 1953, έχει αντικατασταθεί από αυτόματο φανάρι τοποθετημένο σε χωροδικτυωματικό πύργο και έκτοτε το κτίσμα παραμένει ανενεργό και ερειπωμένο.

Η κατάσταση του κτίσματος είναι επισφαλής καθώς στέκει ως ασκεπές ερείπιο. Τόσο το πέρασμα του χρόνου όσο και η έκθεση του στα καιρικά φαινόμενα αυξάνουν με ταχείς ρυθμούς τις φθορές του, λόγω της έλλειψης συντήρησης με άμεσο τον κίνδυνο μερικής ή ολικής κατάρευσης.

Έχει χαρακτηρισθεί μνημείο από την Εφορεία Νεοτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού, κατόπιν αίτησης για διενέργεια αυτοψίας της ομάδας Μελέτης ‘‘Φαρος 8022’’, ΦΕΚ 341/Α.Α.Π./27-09-2013.

Φωτογραφία: Μαριάννα Κατσίκη

Φω

τογρ

αφ

ία: Μ

αριά

ννα

Κατσ

ίκη

Φω

τογρ

αφ

ία: Ε

παμε

ινώ

νδας

Μα

ρμα

ράς

Φωτογραφία: Νίκος Μπένος-Πάλμερ (1995)

Η Πρωτοβουλία

Το φθινόπωρο του 2012 μία ομάδα φοιτητών και νέων μηχανικών κινητοποιήθηκε εθελοντικά με στόχο την εκπόνηση Μελέτης για την αποκατάσταση του Φάρου 8022 Γαυρίου Άνδρου.

Κατευθυντήριοι άξονες της εθελοντικής, αυτής, πρωτοβουλίας υπήρξαν :

• Σε πρώτο επίπεδο: η ιστορική, η πολιτισμική, η αρχιτεκτονική και τεχνολογική αξία του κτίσματος.

Ο ίδιος ο Φάρος τεκμηριώνει και μαρτυρεί την ιστορία και την καθημερινότητα μιας άλλης εποχής, του ίδιου του τόπου από τον οποίο σήμερα βρίσκεται αποκομμένος.

Ταυτόχρονα, ως μέρος του ευρύτερου φαρικού δικτύου, ως σημείο οργάνωσης της ελληνικής ναυσιπλοϊας και των εμπορικών σχέσεων, αποτελούσε μια κατοικία που έφερε τα ήθη και τα έθιμα του νησιού.

• Σε δεύτερο επίπεδο: η Αποκατάσταση του Φάρου, προβάλλεται ως επιτακτική ανάγκη εξαιτίας της στρατηγικής θέσης του και του ρόλου του ως τοπόσημο και ως πόλου διεύρυνσης της επισκεψιμότητας τόσο για τον οικισμό του Γαυρίου αλλά και στο σύνολο του νησιού.

Οι παραπάνω λόγοι συνθέτουν και καθιστούν αναγκαία την εφαρμογή της Μελέτης Αποκατάστασης του Κτίσματος του Φάρου, ενταγμένης σε ένα πλαίσιο οργάνωσης του περιβάλλοντος χώρου, ενισχύοντας την ενεργοποίηση του ακρωτηρίου με τον οικισμό του Γαυρίου μέσω της άμεσης σύνδεσής του με αυτό. Η Ομάδα Μελέτης σχεδόν 4 χρόνια μετά τη σύστασή της, πιστεύει στη συνέργεια και στη δύναμη των πολιτών και των φορέων και προσδοκά στην εφαρμογή της Μελέτης η οποία δύναται να αναπλάσει την «Πύλη της Άνδρου».

Χρονικό Εργασιών

Από τον Οκτώβριο του 2012 έως σήμερα…

2012

• Επαφές με την Υπηρεσία Φάρων του Πολεμικού Ναυτικού στην οποία υπάγεται το ελληνικό φαρικό δίκτυο

• Δημιουργία του ιστότοπου: faros8022.blogspot.gr στον οποίο παρουσιάζονται αναλυτικά οι δράσεις της ομάδας και οι αρθρογραφήσεις του Τύπου για την πρωτοβουλία

2013

• Αίτηση για διενέργεια αυτοψίας από την Εφορεία Νεοτέρων Μνημείων & χαρακτηρισμός του φαρικού κτίσματος ως Νεότερο ‘Μνημείο’ (ΦΕΚ.: 341/Α.Α.Π./27-09-2013), προστατευόμενο από σχετικές διατάξεις

• Αποτύπωση & Τεκμηρίωση της υφιστάμενης κατάστασης του κτίσματος & του περιβάλλοντος χώρου

• Σύνταξη της Μελέτης Αποκατάστασης του Φάρου 8022

• Διοργάνωση εκδήλωσης για την παρουσίαση της κίνησης στην τοπική κοινωνία (Μάιος 2013, Γαύριο Άνδρου)

• Συμμετοχή με παρουσίαση και εκθεσιακή πινακίδα στο παγκόσμιο σεμινάριο ‘Lighthouse Heritage Seminar’ (Ιούνιος 2013, Πειραιάς)

• Συμμετοχή σε εκδήλωση για την προστασία και ανάδειξη της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Άνδρου (Αύγουστος 2013, Μπατσί Άνδρου)

Ώρες εργασίας

Σχολική εκδρομή

2013

• Συνέντευξη με τον Ανδριώτη φαροφύλακα ε.α. Μιλτιάδη Κάρλο σε ηλικία 102 ετών (Σεπτέμβριος 2013, Αθήνα)

2014

• Έγκριση της μελέτης για την Αποκατάσταση του Φάρου Γαυρίου Άνδρου (ΑΕΦ.: 8022) από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του Υπ.Πολιτισμού (Ιούνιος 2014)

• Αρθρογραφήσεις στον τύπο για τη σημασία του Φάρου στην τοπική κοινωνία - Φάρος-κοινωνός της ομαδικότητας και της δύναμης των πολιτών

2015

• Παραλαβή του φακέλου της μελέτης με τις σχετικές εγκρίσεις από τις συναρμόδιες υπηρεσίες (Ιούνιος 2015)

• Διοργάνωση της Έκθεσης και της Ημερίδας ‘Πέτρινοι Φάροι, από το χθες στο σήμερα’ με τη συμμετοχή του Εργαστηρίου Δομικών Υλικών του Α.Π.Θ. και της Υπηρεσίας Φάρων του Π.Ν. υπό την αιγίδα του Δήμου Άνδρου (Αύγουστος 2015, Γαύριο Άνδρου)

• Διοργάνωση επισκέψεων στους φάρους της Άνδρου, ‘‘ 1st Open Lighthouse Project, Andros 2015´´: Φάρος Γριάς (17.08.15) - Φάρος Φάσσας (20.08.15) - Φάρος Γαυρίου 8022 (25.08.15), όπου πλήθος κόσμου είχε τη δυνατότητα να ξεναγηθεί εντός και εκτός των κτιρίων

Τα παλαιά οπτικά του φάρου της Γριάς

Στον φάρο στη Φάσσα

Στον φάρο Τουρλίτη

Κατά τη διάρκεια της Ημερίδας

Ξενάγηση στον φάρο του Γαυρίου Εγκαίνια έκθεσης

Στον φάρο της Γριάς Παιδικό πρόγραμμα έκθεσης

Η Μελέτη

Υφιστάμενη κατάσταση –Παθολογία κτίσματος

• Μερική και επιφανειακή αποσάθρωση κονιαμάτων της λιθοδομής & επιφανειακή αποδιοργάνωση της λιθοδομής.

• Αποκόλληση λιθοσωμάτων σε τμήμα της θεμελίωσης

• Μερική αποδιοργάνωση των λιθοσωμάτων του πύργου

• Ολική κατάρρευση οροφής και μεσοπατώματος

• Απουσία κουφωμάτων και εσωτερικής κλίμακας

Επεμβάσεις για την αποκατάσταση του κτίσματος

• Καθαρισμός και απομάκρυνση χαλαρών και σαθρών κονιαμάτων

• Αφαίρεση χαλαρών λιθοσωμάτων της τοιχοποιίας και αντικατάστασή τους με υγιή

• Νέα βαθιά αρμολογήματα σε όλη την έκταση της τοιχοποιίας, όπου αυτό κρίνεται

απαραίτητο

• Εισπίεση ενεμάτων συμβατής σύστασης στη λιθοδομή

• Δημιουργία αποστραγγιστικής τάφρου περιμετρικά του κτιρίου

• Καθαίρεση των υπό κατάρρευση εναπομείναντων τμημάτων της οροφής και

κατασκευή νέας πλάκας οροφής

• Κατασκευή νέων ξύλινων δαπέδων και κουφωμάτων όμοιας μορφής με τα αρχικά και

νέας ξύλινης εσωτερικής κλίμακας

• Αποκατάσταση του βοηθητικού κτίσματος του φάρου (παράσπιτο)

• Επίστρωση με λίθινες πλάκες στα δυτικά του κτίσματος και δημιουργία μικρού

αύλιου - καθιστικού χώρου

• Απομάκρυνση μεταλλικών ικριωμάτων και τοποθέτηση φανού στον πέτρινο πύργο

Οι προτεινόμενες επεμβάσεις τεκμηριώνονται με βάση την ανάδειξη και διατήρηση της αρχικής μορφολογικής, τεχνολογικής, αρχιτεκτονικής αλλά και ιστορικής αξίας του μνημείου. Διατηρούνται τα υπάρχοντα φέροντα στοιχεία αλλά και τα μορφολογικά χαρακτηριστικά, ενώ εξυγιαίνονται και ενισχύονται με όσο το δυνατόν πιο ήπιες-αναστρέψιμες παρεμβάσεις.

Στόχοι

• Αποκατάσταση του διατηρητέου μνημείου

• Λειτουργική ενεργοποίηση του κτίσματος ως ‘Μουσείο Φάρων και Φαροφυλάκων της Άνδρου’

• Δημιουργία ενός τοπόσημου για το λιμάνι του Γαυρίου και για το νησί

• Ένταξη της διαδρομής προσέγγισής στο δίκτυο των υπαρχόντων μονοπατιών της περιοχής ή ακόμα ως αυτοτελής προορισμός στα πλαίσια καθημερινού περιπάτου

• Υπαίθριες διαμορφώσεις σε μια πορεία ανάβασης στο λόφο που θα περιλαμβάνουν σημεία στάσης και θέασης προς την ευρύτερη περιοχή

Σκοπός της αποκατάστασης είναι να καταστεί το μνημείο ανοιχτό, επισκέψιμο και λειτουργικό για τις ανάγκες του Γαυρίου και του νησιού

Η ολοκληρωμένη ανάπτυξη του εγχειρήματος μπορεί γίνει σε 4 έργα:

• Αποκατάσταση Φάρου και άμεσου περιβάλλοντος χώρου

• Ήπιες διαμορφώσεις πρόσβασης και σημείων στάσης σε χαρακτηριστικά σημεία του λόφου

• Διαμόρφωση πρόσβασης, ανάμεσα σε τεχνητό και φυσικό, από το λιμάνι ως τον φάρο μήκους 2,4 χλμ

• Δημιουργία μικρού αμφιθεάτρου για υπαίθριες εκδηλώσεις υπό τις αναλαμπές του φάρου – νεανική σκηνή του Φεστιβάλ Άνδρου

Σε πολύ κοντινή απόσταση από το κτίσμα υπάρχει μια πολύ μικρή υψικάμινος, από την οποία έβγαινε ο ασβέστης για την κατασκευή του και λίγο πιο δίπλα ένα παλιό μικρό αλώνι.

Στη νοτιοδυτική πλευρά του λόφου το ανάγλυφο δημιουργεί μια αγκαλιά για στάση που μπορεί κανείς να κοιτά τη δύση του ηλίου τα απογεύματα.

Δημιουργία ενός ήπιου αμφιθεάτρου, με πεζούλες, περιορισμένης χωρητικότητας, που θα μπορεί να φιλοξενήσει μικρές εκδηλώσεις στη βάση του λόφου με φόντο το Γαύριο.

Η βλάστηση του ίδιου του λόφου και όλης της διαδρομής αποτελεί μια μικρογραφία της αυτοφυούς βλάστησης όλου του νησιού. Φασκόμηλο, κάππαρη, κρόκος, αμάραντος, θυμάρι

ΑΜΦΙΘΕΑΤΟ

ΚΑΜΙΝΑΚΙ

ΑΛΩΝΙ

ΦΑΡΟΣ

ΚΕΡΚΙΔΕΣ

Ιδιώτες «ανάδοχοι» θα φωτίζουν... φάρους

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 20/8/2014 Του Γιώργου Λιάλου

Οι φάροι είναι σύμβολα σταθερότητας και ασφάλειας, προέκταση των τοπίων μας, μέρος της ναυτικής μας ιστορίας. Με την έννοια αυτή, μια μεγάλη εταιρεία ή ένας σημαντικός οργανισμός θα μπορούσε κάλλιστα να συνδέσει την παρουσία του με ένα από τα εξαιρετικά αυτά κτίρια, προσφέροντας σε ανταπόδοση πολύτιμη οικονομική στήριξη για τη διατήρησή του. Κάπως έτσι ξεκινά η ιδέα της «αναδοχής» φάρων, η οποία προβλέφθηκε για πρώτη φορά στη χώρα μας με πρόσφατο νομοσχέδιο.

[…]

Η πολιτεία, λοιπόν, αποφάσισε να αναζητήσει βοήθεια στον ιδιωτικό τομέα. Ο νόμος 4278/12 (φάροι, στρατολογία και άλλες διατάξεις) θεσμοθέτησε για πρώτη φορά τη δυνατότητα σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα να ανακηρυχθούν «ανάδοχοι φάρου». Ο «νονός» αναλαμβάνει «υποχρέωση εκτέλεσης εργασιών ή κάλυψης δαπανών εγκατάστασης, συντήρησης, επισκευής ή ανάδειξης ενός ή περισσότερων φάρων για ορισμένο χρονικό διάστημα». Ως αντάλλαγμα, η πολιτεία δίνει στον ανάδοχο «δικαιώματα σχετικά με την επικοινωνιακή τους προβολή και τη χρήση του φάρου, υπό την προϋπόθεση σεβασμού της ιστορικής, αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής τους αξίας». Επιπλέον, προβλέπεται η δυνατότητα παραμονής στον φάρο των αναδόχων.

Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι η διαμονή σε φάρους για λόγους αναψυχής επιτρέπεται και σήμερα: από τις αρχές Μαΐου εκάστου έτους έως και περί τα τέλη Σεπτεμβρίου 22 φάροι (από τη Σαντορίνη και την Κρήτη έως τη Χαλκιδική) χρησιμοποιούνται ως οικήματα για παραθεριστές του προσωπικού του Πολεμικού Ναυτικού. Η διαδικασία της αναδοχής φάρου θα οριστεί με κοινή απόφαση των υπουργείων Εθνικής Άμυνας και Πολιτισμού, έπειτα από πρόταση της Υπηρεσίας Φάρων και εισήγηση του Ανώτατου Ναυτικού Συμβουλίου του Πολεμικού Ναυτικού.

Τι θα πρέπει να περιμένουμε; Τα όρια στην εκμετάλλευση των φάρων από τους αναδόχους που θα τους αναπαλαιώσουν ή θα τους συντηρούν θα τεθούν από την πολιτεία. Υπάρχουν πολλές δυνατότητες: για παράδειγμα, η εικόνα του φάρου κάλλιστα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στις επικοινωνιακές καμπάνιες των αναδόχων οργανισμών και να «ντύσει» διαφημίσεις, χωρίς αυτό να προσβάλει κανέναν. Σε κάθε περίπτωση, ως νέος θεσμός, απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή στην εφαρμογή προκειμένου να μη δούμε... φάρους στα χρώματα εταιρειών κινητής τηλεφωνίας.

[...]

Πάντως το «πείραμα» της αναστήλωσης φάρων με έξοδα ιδιωτών έχει πρόσφατα δοκιμαστεί: Το Ιδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη ολοκλήρωσε το 2013 την αποκατάσταση τριών φάρων, του Ταινάρου, του Μαλέα αλλά και της Ντάνας Πόρου. Εκτός από αυτούς, την εξαετία 2008-2014 αποκαταστάθηκαν ακόμα 11 με χρηματοδότηση της Υπηρεσίας Φάρων και 4 φάροι με δημόσια χρηματοδότηση, μέσω δήμων και νομαρχιών. Επίσης, ακόμη δύο αποκαταστάθηκαν μέσω του ΕΣΠΑ, ενώ υπάρχουν έντεκα προτάσεις για ένταξη στο ΣΕΣ 2014-2020.

Οι πέτρινοι προστάτες των θαλασσινών εκπέμπουν SOS

ΕΘΝΟΣ, 1/8/2015 Της Μαρίας Ριτζαλέου

Στέκει στην... πόρτα της Άνδρου και υποδέχεται ντόπιους και τουρίστες. Βαθιά πληγωμένος, κουρασμένος από τη θάλασσα και την αλμύρα που τον τσακίζουν εδώ και 140 χρόνια, ένα βήμα πριν καταρρεύσει και μετατραπεί σε σωρό από πέτρες.

Παρέα του το μοβ φασκόμηλο, η κάππαρη με τα καταπράσινα φύλλα της, ο κρόκος και ο αμάραντος. Είναι ο φάρος του Γαυρίου, ένας από τους 144 πέτρινους φάρους που υπάρχουν στις ελληνικές θάλασσες, 86 από τους οποίους -ανάμεσά τους και αυτός- σε πολύ κακή κατάσταση. Ο φάρος του Γαυρίου (ΑΕΦ 8022) είναι ο μοναδικός σε όλη τη χώρα που έχει εξωτερική σκάλα ανόδου (σε όλες τις άλλες περιπτώσεις η σκάλα είναι εσωτερικά του πύργου) και ένας από τους τρεις με διώροφο οίκημα. Κατασκευάστηκε το 1874 από τη Γαλλική Εταιρεία Φάρων στην άκρη του ακρωτηρίου Καστρί στο αγκυροβόλι του Γαυρίου και στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου παρέμεινε σβηστός για να επαναλειτουργήσει το 1945 με πηγή ενέργειας το πετρέλαιο. Από το 1984 μετατράπηκε σε ηλιακό φάρο και έτσι λειτουργεί έως σήμερα, με σοβαρά ωστόσο στατικά προβλήματα για το κτίριο. Η διάσωση, η αποκατάσταση και η ανάδειξη των πέτρινων φάρων αποτελεί το θέμα ημερίδας που θα γίνει στην Ανδρο στις 19 Αυγούστου στο πλαίσιο της έκθεσης «Πέτρινοι Φάροι: από το χθες στο σήμερα», η οποία θα φιλοξενηθεί στο νησί όλο τον μήνα.

Την έκθεση και την ημερίδα διοργανώνουν το Εργαστήριο Δομικών Υλικών της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ σε συνεργασία με τον Δήμο Ανδρου και την Ομάδα «Φάρος 8022», μια παρέα νέων αρχιτεκτόνων που συστάθηκε για την προστασία και τη σωτηρία του φάρου του Γαυρίου, γι΄αυτό άλλωστε και έχει ως όνομα τον ειδικό κωδικό του.

Αναζητείται χορηγός Τα μέλη της Ομάδας «Φάρος 8022» έχουν εκπονήσει τη μελέτη για την αποκατάσταση του φάρου, την οποία και προσφέρουν δωρεάν, όπως και την επίβλεψη του έργου, και αναζητούν χορηγό για να προχωρήσουν στη διάσωσή του. «Το σημαντικό αυτό μνημείο ύψους 8 μέτρων μπορεί να αναδειχθεί σε χώρο αναψυχής, ψυχαγωγίας σε ένα κέντρο πολιτισμού με ήπια ανάπτυξη στον περιβάλλοντα χώρο», λέει στο «Εθνος» ο Ανδριώτης αρχιτέκτονας, μέλος της Ομάδας, Ανδρέας Χαλάς. Η πρότασή τους περιλαμβάνει την ανακατασκευή του πέτρινου κτιρίου στην αρχική του μορφή -σήμερα είναι ένα ασκεπές ερείπιο-, τη διαμόρφωση του μονοπατιού που οδηγεί στον φάρο -άλλη μια καινοτομία είναι ότι στον φάρο του Γαυρίου φτάνει κανείς με τα πόδια μέσα από ένα μονοπάτι μήκους 2 χλμ.-, αλλά και του περιβάλλοντος χώρου. Σε κοντινή απόσταση υπάρχει μια πολύ μικρή υψικάμινος, από την οποία έβγαινε ο ασβέστης για την κατασκευή του, Ως ένα έργο δεύτερης ταχύτητας, προβλέπεται η δημιουργία ενός ήπιου αμφιθεάτρου, με πεζούλες, περιορισμένης χωρητικότητας, που θα μπορεί να φιλοξενήσει μικρές μπάντες. Διασώζονται συνολικά 1.544 Ξεχωριστά μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος «EC-PHAROS-Συντήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξη πέτρινων φάρων», το οποίο υλοποίησε το Εργαστήριο Δομικών Υλικών της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ, αναδείχθηκαν οι πέτρινοι φάροι και ο ρόλος που έπαιξαν διαχρονικά στη ναυσιπλοΐα, μαζί αναδείχθηκαν και τα προβλήματα που παρουσιάζουν σήμερα και η δυνατότητα αξιοποίησής τους ως μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς.

«Οι φάροι είναι σηματοδότες της πλωτής πολιτείας. Κουβαλούν πολλά μηνύματα και μεταφέρουν άλλα τόσα, στέλνοντας φως στον σκοτεινό κόσμο της θάλασσας», μας αναφέρει η διευθύντρια του Εργαστηρίου, καθηγήτρια του ΑΠΘ, Ιωάννα Παπαγιάννη. Σήμερα στις ελληνικές θάλασσες υπάρχουν 1.544 φάροι και σηματοδότες. Από αυτούς οι 144 είναι πέτρινοι φάροι, κτίσματα ιδιαίτερα, μοναδικής αρχιτεκτονικής, λιτά στην εμφάνιση, πολύ λειτουργικά όμως και αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής ναυσιπλοΐας. «Πρέπει με κάθε τρόπο να κρατήσουμε τους πέτρινους φάρους ως μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς και να τους αναδείξουμε. Μπορούν να γίνουν χώροι επισκέψιμοι να μαθαίνουν οι νεότεροι τη σπουδαιότητά τους, αλλά και τον τρόπο ζωής των φαροφυλάκων, γιατί σε λίγα χρόνια τα παιδιά δεν θα γνωρίζουν καν τι είναι ο φαροφύλακας», συμπληρώνει η κ. Παπαγιάννη. Οι φάροι ανήκουν στη δικαιοδοσία του Πολεμικού Ναυτικού και στην Υπηρεσία Φάρων που εδρεύει στον Πειραιά. Διέπονται από τους κανονισμούς που αφορούν τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις, αλλά και ιδιαίτερες δεσμεύσεις για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας. Έτσι οποιαδήποτε επίσκεψη πρέπει να έχει την άδεια της Υπηρεσίας Φάρων, ενώ η είσοδος στο εσωτερικό τους γίνεται πάντα με την παρουσία φαροφύλακα ή εκπροσώπου του Πολεμικού Ναυτικού.

ΑΝΔΡΟΣ -Τέσσερις φάροι κρύβουν από μια δική τους ιστορία Η Άνδρος έχει τέσσερις πέτρινους φάρους, με τον καθένα να κουβαλά τη δική του ιστορία. Εκτός από αυτόν του Γαυρίου, ενδιαφέρον έχει και ο Τουρλίτης. Κατασκευάστηκε το 1887, βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το ενετικό κάστρο στη Χώρα και είναι ο μοναδικός χτισμένος πάνω σε βράχο, μέσα στη θάλασσα. Πρωτολειτούργησε το 1897, το 1943 καταστράφηκε από τους Γερμανούς, το 1950 μετατράπηκε σε αυτόματο φάρο ασετιλίνης, ενώ το 1994, με δωρεά της οικογένειας Αλέκου και Μαριέτας Γουλανδρή -στη μνήμη της κόρης τους Βιολάντας-, ανακατασκευάστηκε στην αρχική του μορφή και από τότε λειτουργεί πάλι ως αυτόματος ασετιλίνης. Στη βορειοδυτική ακτή της Άνδρου βρίσκεται ο φάρος της Φάσσας, που πήρε το όνομά του πιθανόν από τις φάσσες που φωλιάζουν στα βράχια του. Άναψε για πρώτη φορά το 1859 και λειτουργούσε με πετρέλαιο, ενώ ανακαινίστηκε το 1931 και από το 1993 μετατράπηκε σε αυτόματο ηλεκτρικό. Ο φάρος της Γριάς είναι ένας κυκλικός πύργος, ύψους 11,5 μέτρων, με οικία για φαροφύλακες. Βρίσκεται στη νοτιοανατολική άκρη του κόλπου Βιτάλη, σε απόσταση 200 μέτρα από την ακτή και σε εστιακό ύψος 86 μέτρα. Λειτουργεί από το 1914 αρχικά με πετρέλαιο και από το 1984 ως ηλεκτρικός. Φαροφύλακες -Οι ερημίτες των θαλασσών Στο βιβλίο του «Φαροφύλακες», που εκδόθηκε το 1940, ο Λεωνίδας Πετρομανιάτης αποκαλεί τους φαροφύλακες ως «ερημίτες των θαλασσών». Περιγράφει τη μοναξιά τους, με θέα την απεραντοσύνη της θάλασσας και συντροφιά τα γλαροπούλια. Σήμερα υπάρχουν περίπου 60 φαροφύλακες και όλοι υπηρετούν στο Πολεμικό Ναυτικό. Οι περισσότεροι έχουν την ευθύνη για την εύρυθμη λειτουργία του φάρου, στον οποίο περνούν κάποιες ώρες, ενώ ελάχιστοι μένουν στο οίκημα του φάρου. «Η ζωή των φαροφυλάκων από το 1887 μέχρι σήμερα» αποτελεί το αντικείμενο μιας πολύ ενδιαφέρουσας έρευνας που εκπόνησαν οι αρχιτέκτονες Ελίνα Χριστοδουλάκη και Νίκος Δάβαρης και θα την παρουσιάσουν στις 19 Αυγούστου στην ημερίδα της Άνδρου. Σε αυτήν θα δώσουν στοιχεία για τις ώρες εργασίας και ξεκούρασης των φαροφυλάκων, τις ασχολίες τους και τη φροντίδα του φάρου. Όπως προέκυψε, με τον νόμο 1833/1920 επιτρέπονταν η πρόσληψη και γυναικών και από το 1920 έως το 1935 υπηρέτησαν 50 γυναίκες ως προσωρινοί φαροφύλακες. Ήταν κυρίως σύζυγοι ή κόρες φαροφυλάκων και κάλυπταν κενές θέσεις λόγω άδειας (αναρρωτικής) ή ατυχήματος.

* Περισσότερα άρθρα στην ενότητα ‘’είπαν για εμάς’’ του site: www.faros8022.blogspot.gr

Η ομάδα Μελέτης ‘‘Φάρος 8022’’ αποτελείται από τους:

Ομάδα Εργασίας: Νίκος Δάβαρης , Αρχιτέκτων Μηχανικός, ΕΜΠ

Φωτεινή Μιλτιάδου , Αρχιτέκτων Μηχανικός, ΕΜΠ Σοφία-Αθηνά Μπαρτζώκα , Αρχιτέκτων Μηχανικός, ΕΜΠ

Ιωάννα Ντίνα , Αρχιτέκτων Μηχανικός, ΕΜΠ Δημήτρης Ρόιδος , Μηχανικός Παραγωγής και Διοίκησης, ΔΠΘ

Ελίνα Χριστοδουλάκη, Αρχιτέκτων Μηχανικός, ΕΜΠ

Συνεργάτες & Υπογράφοντες Μηχανικοί: Ανδρέας Χαλάς, Αρχιτέκτων Μηχανικός, ΔΠΘ

Νίκος Ρώσσης, Πολιτικός Μηχανικός, ΕΜΠ Χρήστος Γιαννέλος, Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ, MSc Συντήρηση&Αποκατάσταση

Ιστορικών Κτηρίων&Συνόλων ΕΜΠ Σοφία Καρανάσιου, Αγρον. & Τοπογράφος Μηχανικός, Ε.Μ.Π,

Msc GIS-Γεωπληροφορική Ε.Μ.Π.

Στοιχεία επικοινωνίας: Σοφία-Αθηνά Μπαρτζώκα, τηλ.: 6947794628, e-mail: sophiathina@hotmail.com Ανδρέας Χαλάς, τηλ.: 6973401568, e-mail: and.nx7@gmail.com

w w w . f a r o s 8 0 2 2 . b l o g s p o t . g r Φ

ωτο

γρα

φία

: Μα

ριά

ννα

Κα

τσίκ

η