Νυχτερινοί σηματοδότες, αρχιτεκτονήματα μιας άλλης εποχής που με τη λάμψη τους, έδιναν φως στα μαύρα πέπλα της θάλασσας.Ξάγρυπνοι φρουροί και προστάτες των απανταχού ναυτικών που διασχίζουν τα πελάγη.

ΦΑΡΟΙ / ΗΛΙΑΔΗ ΒΑΓΕΝΑ ΖΩΗ 1

ΑΝΑΦΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Τεχνολογική ενότητα που ανήκει το αντικείμενο. Παραδίδεται. Τι είναι (Ορισμός). Παραδίδεται. Ιστορική εξέλιξη του αντικειμένου και το αντίστοιχο

φωτογραφικό υλικό. Παραδίδεται. Γενική περιγραφή Παραδίδεται. Ταυτότητα Φάρων Παραδίδεται. Είδη Φάρων Παραδίδεται. Κοινωνικό έργο – Χρησιμότητα Παραδίδεται. Βιβλιογραφία - Πηγές Παραδίδεται.

Τεχνικό κατασκευαστικό σχέδιο (ανάπτυγμα αντικειμένου) Θα παραδοθεί.

Κατάλογος εργαλείων και υλικών που θα χρειαστώ. Θα παραδοθεί.

Κοστολόγηση. Θα παραδοθεί.

Ακριβής περιγραφή της κατασκευής του αντικειμένου. Θα παραδοθεί.

ΦΑΡΟΙ / ΗΛΙΑΔΗ ΒΑΓΕΝΑ ΖΩΗ 2

Φάρος (lighthouse) ονομάζεται ειδικής και τυποποιημένης κατασκευής κτίσμα που οικοδομείται σε διάφορα σημεία των ηπειρωτικών ή νησιωτικών ακτών ή και επί βραχονησίδων στο επάνω μέρος του οποίου φέρεται ειδικός μηχανισμός που φωτοβολεί, (εκπέμπει), συνήθως περιοδικό φως, χαρακτηριζόμενο εκ του σκοπού του ως ιδιαίτερο βοηθητικό μέσο στην ασφαλή ναυσιπλοΐα.Με το όνομα Φάρος χαρακτηρίζεται τόσο το κτίσμα όσο και η μηχανή φωτοβολίας που είναι εγκατεστημένη σ’ αυτό.

ΙστορίαΥπάρχουν πολλά ευρήματα και αναφορές για την ύπαρξη φάρων κατά την αρχαιότητα. Σημαντικότεροι Φάροι στην αρχαιότητα ήταν ο Κολοσσός της Ρόδου και ο Φάρος της Αλεξάνδρειας. Πριν από το φάρο της Αλεξάνδρειας ονομάζονταν πυρσοί. Στη συνέχεια , όμως όλοι απέκτησαν την ονομασία φάρος. Σήμερα αναμφίβολα, σημαντικός φάρος θεωρείται το Άγαλμα της Ελευθερίας στη Νέα Υόρκη στις ΗΠΑ, έστω κι αν ουσιαστικά δεν φωτοδοτεί.

Ο Κολοσσός της ΡόδουΚατά την αρχαία μυθολογία, το νησί της Ρόδου ήταν το νησί του θεού 'Ηλιου. Όταν ο ελληνικός στόλος προσπάθησε να εισβάλει στο νησί, το 304 π.Χ., οι κάτοικοι του νησιού προέβαλαν τέτοια ισχυρή αντίσταση που ο Έλληνας στρατηγός αναγκάστηκε να παραδοθεί και να αιχμαλωτιστεί ο στόλος του. Ο λαός της Ρόδου οικοδόμησε, με το αντίτιμο των όπλων και των πλοίων που πήραν από τον ελληνικό στρατό, ένα τεράστιο άγαλμα του Ήλιου ως ευγνωμοσύνη προς το θεό που τους προστάτευσε. Κανένας σήμερα δεν ξέρει πού ακριβώς ήταν στημένο το άγαλμα και πώς ακριβώς ήταν. Πολλοί πιστεύουν ότι ήταν τοποθετημένο στη Λίνδο, το μεγαλύτερο λιμάνι της Ρόδου, με τα πόδια ανοικτά πάνω από το λιμάνι ώστε τα πλοία να περνούσαν κάτω από τα πόδια του. Ωστόσο, είναι πιθανό το άγαλμα να είχε οικοδομηθεί μέσα στην πόλη και να κοίταζε πάνω από το λιμάνι. Κατασκευάστηκε από τον Χάρη, ένα μαθητή του περίφημου Έλληνα γλύπτη Λύσιππου. Σύμφωνα με τα όσα γνωρίζουμε, για την κατασκευή του χρειάστηκαν 12,7 τόνοι μπρούντζου και 7,6 τόνοι σιδήρου.

ΦΑΡΟΙ / ΗΛΙΑΔΗ ΒΑΓΕΝΑ ΖΩΗ 3

Το τεράστιο άγαλμα είχε ένα τραγικό τέλος. Ύστερα από 66 χρόνια μετά την ολοκλήρωσή του, ένας βίαιος σεισμός σώριασε σε συντρίμμια το άγαλμα μέσα στη θάλασσα.

Ο φάρος της ΑλεξάνδρειαςΚατά τον τρίτο π.Χ. αιώνα κατασκευάστηκε ένας φάρος, προκειμένου να καθοδηγεί τα πλοία με ασφάλεια στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας. Κατά τη διάρκεια της νύχτας αντανακλούσε τη λάμψη μιας μεγάλης φωτιάς, ενώ την ημέρα ύψωνε στον ουρανό μια μεγάλη στήλη καπνού. Αυτός ήταν ο πρώτος φάρος στον κόσμο και παρέμεινε στη θέση του για 1500 χρόνια.Το οικοδόμημα χτίστηκε πάνω σε ένα νησάκι μπροστά από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, που λεγόταν φάρος. Χρειάστηκαν μάλλον 20 χρόνια ώσπου να χτιστεί και ολοκληρώθηκε γύρω στο 280 π.Χ., επί βασιλείας του Πτολεμαίου του Β΄ .Το κτίριο του φάρου ήταν έργο του αρχιτέκτονα Σωκράτη.

Τον φάρο τον αποτελούσαν τρεις μαρμάρινοι πύργοι, χτισμένοι επάνω σε ένα θεμέλιο από πέτρινους ογκόλιθους. Ο πρώτος πύργος ήταν τετράπλευρος και περιείχε διαμερίσματα για τους εργάτες και τους στρατιώτες. Από επάνω υπήρχε ένας δεύτερος οκταγωνικός ,με σπειροειδές κεκλιμένο επίπεδο που οδηγούσε στον τελευταίο πύργο.Ο τελευταίος πύργος είχε σχήμα κυλίνδρου και στο εσωτερικό του έκαιγε η φωτιά που οδηγούσε τα πλοία με ασφάλεια στο λιμάνι. Από πάνω του υπήρχε το άγαλμα του Διός Σωτήρας. Το συνολικό ύψος του φάρου ήταν 117 μέτρα και τα πλοία μπορούσαν να τον διακρίνουν από 50 χιλιόμετρα μακριά.Κατά τον 12ο αιώνα μ.Χ το λιμάνι της Αλεξάνδρειας γέμισε από λάσπη και τα πλοία έπαψαν να το χρησιμοποιούν έτσι ο φάρος έπεσε σε αχρηστία. Κατά το 14ο αιώνα ένας σεισμός κατέστρεψε τον φάρο.

ΦΑΡΟΙ / ΗΛΙΑΔΗ ΒΑΓΕΝΑ ΖΩΗ 4

Είναι χαρακτηριστικό ότι σε περιόδους ανακατατάξεων και συγκρούσεων οι θάλασσες παρέμεναν σκοτεινές. Αντίθετα, σε περιόδους σταθερότητας, τότε που το εμπόριο και η θαλάσσια συγκοινωνία διεξάγονταν ελεύθερα, οι φάροι όχι μόνο λειτουργούσαν αλλά και αυξάνονταν. Κατά μια έννοια λοιπόν οι φάροι είναι δείκτες πολιτισμού, ειρήνης και ευημερίας.

Σημαντική είναι η αύξηση των φάρων στα περάσματα του Αιγαίου από την Επανάσταση του 1821 και μέχρι το 1935. Χαρακτηριστικό είναι το ευφυολόγημα του θεμελιωτή του δικτύου των φάρων Ε. Λυκούδη, ο οποίος χαριτολογώντας σημείωνε ότι το Αιγαίο έμοιαζε με τεράστιο πολυέλαιο.Οι μεγαλύτερες καταστροφές στο Eλληνικό Φαρικό δίκτυο προκλήθηκαν κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και συγκεκριμένα κατά την αποχώρηση των Γερμανικών στρατευμάτων από την Ελλάδα.Το 1940 υπήρχαν 206 πέτρινοι φάροι ενώ μετά το τέλος του πολέμου απέμειναν σε λειτουργία μόνον οι 19. Η πρώτη προσπάθεια ανασυγκρότησης του δικτύου άρχισε το 1945 και συνεχίστηκε έως τα μέσα της δεκαετίας του ΄50. Περίπου 80 φάροι ανακατασκευάστηκαν. Οι υπόλοιποι αφέθηκαν στην τύχη τους. Σήμερα τα κτίσματα αυτά υπάγονται στην Υπηρεσία Φάρων του Πολεμικού Ναυτικού, η οποία στεγάζεται από το 1957 στο Παλατάκι, στον Πειραιά.

Οι φωτοσημαντήρες επισκίασαν την χρησιμότητα των φάρων. Πολύ φθηνότεροι, ευκολότεροι στην τοποθέτηση και την συντήρηση αναπτύχθηκαν σε ευρεία κλίμακα, σε όλους τους σημαντικούς θαλάσσιους διαύλους και σήμερα ανέρχονται σε 1.188 .Οι εξελίξεις στο χώρο των τηλεπικοινωνιών και περισσότερο στις δορυφορικές επικοινωνίες, ήρθαν σαν χαριστική βολή. Έως το 1980 η Υπηρεσία Φάρων απασχολούσε 320 φαροφύλακες οι οποίοι συντηρούσαν το δίκτυο και προλάμβαναν τις φθορές στα χτίσματα. Σταδιακά ο αριθμός των φαροφυλάκων τους μειώθηκε και σήμερα δεν ξεπερνούν τους 70. Το 2001 έπαψαν να φωτίζουν στο Αιγαίο οι τελευταίοι  φάροι που λειτουργούσαν με αέριο ασετιλίνης και μαζί με αυτούς αποσύρθηκαν οι "παλαιοί φαροφύλακες".

Γενική περιγραφήΣήμερα στην επικράτεια του κράτους συναντάμε φάρους που χτίστηκαν με πρωτοβουλία των Άγγλων (Επτάνησα) και των Γάλλων (Ανατολικό Αιγαίο,

ΦΑΡΟΙ / ΗΛΙΑΔΗ ΒΑΓΕΝΑ ΖΩΗ 5

Δωδεκάνησα και αλλού) και τέλος, φάρους που κατασκευάστηκαν από το ελληνικό κράτος με την τεχνική και επιστημονική συνεργασία Γάλλων ειδικών. Πρόκειται για κτήρια πετρόκτιστα, στέρεα κατασκευασμένα με προσεγμένα υλικά εξαιρετικό σχεδιασμό και εργονομική αυτονομία, τα οποία βρίσκονται τις περισσότερες φορές σε ιδιαίτερης σημασίας για την ναυσιπλοΐα σημεία, δυσπρόσιτα και εκτεθειμένα στο καιρό.Ο φάρος αποτελεί ένα λειτουργικό σύνολο, ένα σύνθετο «εργαλείο», που αποτελείται από τους χώρους διαβίωσης των φαροφυλάκων, τους χώρους αποθήκευσης χρήσιμων εφοδίων, τον πύργο, τον κλωβό με το φωτιστικό μηχάνημα στην κορυφή του πύργου. Στο σύνολο αυτό εντάσσονται και οι ίδιοι οι φαροφύλακες, ενώ είναι σημαντικοί και οι δρόμοι και οι τρόποι πρόσβασης στο φάρο.

Οι φάροι διαφέρουν κτηριακά ως προς το ύψος και το μέγεθος. Ο πύργος ως προς το σχήμα του, είναι συνήθως κυλινδρικός, τετράγωνος, πεντάγωνος ή εξάγωνος και το ύψος του κυμαίνεται από τα 7 έως τα 30 μ. Εσωτερικά του πύργου υπάρχει η σκάλα που οδηγεί στη κορυφή, στο κλωβό του φωτιστικού μηχανήματος.Ο κλωβός με τη γυάλινη κυκλική επιφάνεια βρίσκεται στην κορυφή του πύργου. Το φωτιστικό μηχάνημα αποτελείται από τη φωτιστική πηγή (φλόγα ασετιλίνης, φιτίλι πετρελαίου, λάμπες, προβολείς), το σύστημα κατόπτρων και το μηχάνημα περιστροφής.Για το άναμμα των φάρων χρησιμοποιήθηκαν από το παρελθόν μέχρι σήμερα, ξύλα, πετρέλαιο, ασετιλίνη, ηλεκτρισμός, ηλιακή ενέργεια, τελευταία μάλιστα να λειτουργούν και φάροι με ατομική ενέργεια όπως εκείνος της εισόδου του K. Chesapeak των ΗΠΑ.

Ταυτότητα ΦάρωνΚάθε φάρος φέρει ιδιαίτερο όνομα (συνήθως της περιοχής εγκατάστασης), και γεωγραφικό στίγμα. Η ισχύς των Φάρων αποτελεί μια ένδειξη της λαμπρότητάς τους, δηλαδή της φωτιστικής τους ικανότητας που εκφράζεται σε "κηρία" και αποτελεί στοιχείο της ταυτότητάς τους.

ΦΑΡΟΙ / ΗΛΙΑΔΗ ΒΑΓΕΝΑ ΖΩΗ 6

Ιδιαίτερα στοιχεία εκάστου, είναι επίσης το ύψος του και η περιοδικότητα διαδοχής φωτοβολίας και σκότους. Το τελευταίο αυτό γνώρισμα καλείται χαρακτηριστικό φάρου. Η περίπτωση ύπαρξης δύο φάρων με ίδιο χαρακτηριστικό στην ίδια γεωγραφική περιοχή πρέπει να θεωρείται αποκλεισμένη. Ο απαιτούμενος χρόνος για μια πλήρη επανάληψη του χαρακτηριστικού του φάρου ονομάζεται περίοδος φάρου. Στους ναυτικούς χάρτες οι φάροι συμβολίζονται με κόκκινο μικρό κύκλο ή με αστερίσκο συνοδευόμενο με κόκκινο λοβό στη γεωγραφική του θέση.

Είδη ΦάρωνΑνάλογα του "χαρακτηριστικού" τους οι Φάροι διακρίνονται σεΣταθερού φωτός (Fixed/F): Είναι οι Φάροι με συνεχές φως και σταθερής έντασης. Αναλάμποντες (Flashing/Fl): Εκείνοι με περιοδικό ζωηρό φως διάρκειας μικρότερης του σκότους. Διαλείποντες (Occulting/Occ): Παρουσιάζουν περιοδικό σταθερό φως διάρκειας μεγαλύτερης ή ίσης του σκότους. Εκλάμποντες (Quick Flashing/Qk.Fl): ή τάχιστα αναλάμποντες, κοινώς "σπίθες". Ο αριθμός των αναλαμπών τους υπερβαίνει τις 60/λεπτό. Με δέσμη αναλαμπών (Group Flashing/Gr.Fl.): Εκείνοι που εκπέμπουν περιοδικά ομάδα 2 ή περισσοτέρων αναλαμπών. Με δέσμη διαλείψεων(Gr.Occ.): Εκπέμπουν περιοδικά ομάδα 2 ή περισοτέρων διαλείψεων. Με δέσμη εκλάμψεων (Interrupted quick Flashing/I.Qk.Fl.): οι τάχιστα αναλάμποντες επί 4 sec και που διακόπτουν επί 4 sec.Συνδυασμοί των παραπάνω χαρακτηριστικών είναι οι Φάροι:Σταθεροί μετ΄ αναλαμπών (Fixed flashing/F.Fl) Σταθεροί με δέσμη αναλαμπών (Fixed group flashing/F.Gr.Fl.).Επίσης ανάλογα του χρώματος φωτός που εκπέμπουν οι Φάροι διακρίνονται σε: λευκούς (White/W), ερυθρούς (Red/R) και πράσινους (Green/G) και εναλλάσσοντες όταν κάποιοι εναλλάσσουν το χρώμα τους (Alternating/Alt). Τέλος υφίστανται και οι Φάροι που εκπέμπουν με βραχείες αναλαμπές μακράς διάρκειας καλούμενοι ως βραχειών και μακρών αναλαμπών (Short-long Flashing/S-L Fl).

Κοινωνικό έργο - ΧρησιμότηταΤο μεγάλο κοινωνικό έργο του ελληνικού φαρικού δικτύου που θα μπορούσε να συνοψισθεί στα εξής : Συντελεί αποφασιστικά στην ασφάλεια της ναυσιπλοΐας προφυλάσσοντας ανθρώπινες ζωές και πλωτά μέσα, κατευθύνοντας τα πλοία σε σωστές πορείες και με ασφαλή προσέγγιση στα λιμάνια. Για κάθε ναυτικό, «φάρος» σημαίνει ελπίδα, αισιοδοξία και ασφάλεια της ρότας του. Συντελεί στην αποφυγή οποιασδήποτε καταστροφής εξ' ατυχήματος ή ρύπανσης του θαλασσίου οικοσυστήματος, που ως γνωστόν έχουν ολέθριες συνέπειες στις παράκτιες περιοχές, τον τουρισμό, την αλιεία και την εν γένει οικονομική δραστηριότητα των περιοχών.Οι φαροφύλακες και τα φαρόπλοια ως εκ της αποστολής τους και στο μέτρο των δυνατοτήτων τους, περισυνέλεξαν ναυαγούς ή ρυμούλκησαν ακυβέρνητα σκάφη ενημερώνοντας και συνδράμοντας τις αρμόδιες αρχές.Τέλος η σημασία της παρουσίας του φαροφύλακα σε παραμεθόριες περιοχές ήταν και παραμένει εξαιρετικά σημαντική. Η καθημερινή έπαρση της σημαίας και ο έλεγχος του χώρου που επιτηρεί, αποτελούν εθνική υπηρεσία υψίστης σημασίας.

ΦΑΡΟΙ / ΗΛΙΑΔΗ ΒΑΓΕΝΑ ΖΩΗ 7

Εναλλακτικές χρήσεις φάρων•  Τουριστική εκμετάλλευση •  Φιλοξενία •  Εκπαιδευτικούς σκοπούς •  Επιστημονικές έρευνες (θαλασσίων ερευνών) •  Κέντρα κατάδυσης •  Μετεωρολογία (εγκατάσταση μετεωρολογικών σταθμών) •  Επιτήρηση θαλάσσιας κίνησης (συστήματα Vessel Traffic Management Systems) •  Εθνικά ναυτικά μουσεία και πολιτιστικά κέντρα.

Παρ’ όλα αυτά ένα από τα σημαντικότερα σύγχρονα μνημεία που δίνουν το στίγμα της Ελλάδας και την περίοπτη θέση που κατείχε ανέκαθεν η χώρα μας στην παγκόσμια ναυτική ιστορία αργοσβήνει, παραδομένο στη φθορά του χρόνου και την εγκατάλειψη.Το Ελληνικό Φαρικό δίκτυο αριθμεί σήμερα 120 παραδοσιακούς φάρους μέσης ηλικίας περίπου 2 αιώνων. Μόνον οι 20 βρίσκονται σε καλή κατάσταση ενώ μέτρια χαρακτηρίζεται η κατάσταση άλλων 30. Στους υπόλοιπους τα σημάδια φθοράς είναι ορατά και δια γυμνού οφθαλμού. Το 1998 η Υπηρεσία Φάρων του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού (ΓΕΝ) , στην οποία ανήκει η ευθύνη για την διαχείριση του δικτύου, εκπόνησε ένα συνολικό πρόγραμμα συντήρησης και αποκατάστασης όλων των κτισμάτων και προώθησε το σχέδιο αυτό προς ένταξη στο Β΄ Κοινοτικό πλαίσιο στήριξης.Το Υπουργείο Πολιτισμού και οι Εφορείες Νεωτέρων Μνημείων ανέλαβαν να αξιολογήσουν έναν προς έναν όλους τους φάρους. Στο διάστημα αυτό επισκέφθηκαν 20, τους οποίους και έκριναν ως νεώτερα μνημεία τα οποία πρέπει να διατηρηθούν. Ωστόσο το σχέδιο δεν χρηματοδοτήθηκε και η αποκατάσταση έμεινε στα χαρτιά.

ΦΑΡΟΣΜια λέξη σύμβολο και μια γνήσια πηγή έμπνευσης.

ΦΑΡΟΙ / ΗΛΙΑΔΗ ΒΑΓΕΝΑ ΖΩΗ 8

Στέκονται εκεί στο βάθος του ορίζοντα όπως τα όνειρά μας. Μια δέσμη φωτός που εκπέμπεται σταθερά, περιοδικά στο δυσδιάκριτο τη νύχτα όριο ανάμεσα στη γη και τη θάλασσα. Μια φωτεινή ακτίνα που μετριέται σε ναυτικά μίλια, αλλά έχει αξία μη μετρήσιμη. Μια λάμψη που διαχέεται από μέσα προς τα έξω όπως ακτινοβολεί η ψυχή στα πρόσωπα των ανθρώπων…

Πηγές – Βιβλιογραφία Θησαυροί της Ελλάδας Φάροι – Συλλογικό έργο – Εκδ. ΔΟΛΕλληνικοί Πέτρινοι Φάροι – Γ. Παπαγεωργίου – Εκδ. Άμμοςwww. faroi .com www.hellenicnavy.grhttp://www2.egeonet.gr/aigaio (Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού Πολιτιστική Πύλη του Αρχιπελάγους του Αιγαίου) http://el.wikipedia.org/

ΦΑΡΟΙ / ΗΛΙΑΔΗ ΒΑΓΕΝΑ ΖΩΗ 9