Ι ΟΥΛ Ι Ο Σ , ΑΥ Γ ΟΥ Σ ΤΟ Σ , Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2 0 1 3 - Ι Λ ΛΥ Ρ Ι Α Σ 6 - 1 0 , 11 3 6 3 ΑΘ Η Ν Α - Τ Η Λ . : 2 1 0 8 8 . 3 1 . 7 6 6 , Φ Υ Λ Λ Ο 7 0 ο

ΠΛΗΡΩ ΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ

Ταχ. Γραφείο ΚΕΜΠΑΘ

Αριθµός Αδείας 3728 ΚΩ∆ΙΚΟΣ 014232

Στο µποστάνι του παππο-Θοδωρή στην Κέρβα κάτω απότον ίσκιο της κληµαταριάς δίπλα στο Πούσι• διακρίνονταιαπό τα αριστερά: ο Νίκος, ο µπάρµπα Λίας, ο παππο-Θο-δωρής, ο αλησµόνητος Βουλφ και η Κατίνα η σύζυγόςτου, αρχές της δεκαετίας του ’70.

Ο Βύρων Μέµµος, γνωστόςΦιλιαταίος καλλιτέχνης καιφίλος του χωριού µας, κατάτον ίδιο αυτοδίδακτος ζωγρά-φος-χαράκτης, εξέδωσε το βι-βλίο «το Φιλιάτι από το χθέςστο σήµερα» ,στο οποίο περι-λαµβάνει εκτενείς αναφορέςγια τη Σίδερη ,µε γνωστά απόπροηγούµενα ηµερολόγιακείµενα και φωτογραφίεςκαθώς και νέο κείµενο του∆ηµ.Στραβέλη και φωτογρα-φίες του συγγραφέα.Ο ίδιος αναφέρει: «Είναι µια πολύχρονη προσπάθεια µε θυ-

σίες οικονοµικές, µε διαβάσµατα, µε τρεχάµατα και ξενύχτιααυτοσυγκέντρωσης τέτοια που πίστευα ότι δεν θα το τελει-ώσω».Τον συγχαίρουµε για το κουράγιο, για το πάθος του ερασιτέ-χνη και την ευαισθησία του να διατεθούν τα έσοδα του βιβλίοστο γηροκοµείο Φιλιατών. Τον ευχαριστούµε και για την τι-µητική του αναφορά στο χωριό µας. Το βιβλίο θα το βρείτεστο βιβλιοπωλείο του χωριανού µας Βαγγέλη Τσάτσα στο Φι-λιάτι, που το διαθέτει βοηθώντας τον σκοπό του συγγραφέα.

Ευανθία Βαξιοβάνου

ΕΚ∆ΟΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

Φ Ω Τ Ο - Γ Ρ Α Φ Η Μ Α Τ Α

Στιγµιότυπο από Πασχαλινό τραπέζι στην αυλή του Σταύ-ρου Παπασταύρου, στα µέσα της δεκαετίας του ’90. ∆ια-κρίνονται ο αξέχαστος Γάκη Κολιούσης µε τον ΤάκηΣτραβέλη σε ζευγαρωτό χορό και ο Βαγγέλης Θεοδώρου,Γραµµατέας και Κώστας Αγγέλης κι ο αείµνηστος Αντώ-νης Στραβέλης να τους καµαρώνει.

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2014

Το θέµα του φετινού Ηµερολο-γίου είναι τα παραδοσιακά παι-χνίδια της περιοχής µας. Με µιαοµάδα παιδιών που βρέθηκανεκείνες τις µέρες στο χωριό, προ-σπαθήσαµε να αναβιώσουµε κά-ποια από τα παιχνίδια πουπαίζαµε, όταν το Σχολείο λει-τουργούσε,όταν ο Αϊ-Θανάσης, ηΛιοφάτα, η Κόντρα, η Χαλικαργιάγέµιζαν από παιδικές χαρούµε-νες φωνές! Στο κάλεσµα για τηναναβίωση των παιχνιδιών ταπαιδιά συµµετείχαν µε µεγάληχαρά και ικανοποίηση. Τα απο-γεύµατα πέρναγαν ευχάριστα µεπολύ παιχνίδι, αλλά και µε το µό-νιµο παράπονο στα χείλη τους“πότε νύχτωσε κιόλας”. Με µε-γάλη ανυποµονησία περίµεναντο επόµενο απόγευµα για τη συ-νέχιση των παιχνιδιών.Στο Ηµερολόγιο αυτό είναι κατα-γεγραµµένες και αποτυπωµένεςστιγµές από το παιχνίδι τους.Από τις σελίδες της εφηµερίδαςµας θέλω να πω ένα µεγάλο καιθερµό ευχαριστώ στα παιδιά γιατην προσφορά τους στη δηµι-ουργία του Ηµερολογίου.

ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗΜέλος του ∆Σ

της Αδελφότητας

Οξύνεται όλο και περισσότερο το πρόβληµα της αύξησηςτης παραβατικότητας και της εγκληµατικότητας στην παρα-µεθόριο περιοχή της Ηπείρου. Τα έρηµα από κατοίκουςχωριά, µε τους λίγους ηλικιωµένους κατοίκους, αποτελούνπρόσφορο έδαφος για τις κάθε ειδών συµµορίες που κυ-ρίως περνούν από τα αφύλακτα σύνορα και κάνουν στηνκυριολεξία πλιάτσικο. Το πρόβληµα επιτείνεται από την ελ-λιπή φύλαξη των συνόρων και της περιοχής γενικότεραλόγω της µετακίνησης µεγάλου µέρους των συνοριοφυλά-κων στη Θράκη και της ουσιαστικής απαξίωσης των δυνά-µεων τάξης και ασφάλειας, της εκτροπής τους από τονσκοπό της φύλαξης της τάξης, της περιουσίας των κατοί-κων. Η εντεινόµενη φτώχεια, η ανεργία, η οικονοµική εξα-θλίωση των πλατειών λαϊκών µαζών, η πλήρης ανατροπήτων κοινωνικών δοµών (όσων έστω και υποτυπωδώςυπήρχαν και λειτουργούσαν) που διαλύονται σε καθηµερινήβάση, ως αποτέλεσµα των ακολουθούµενων αντιλαϊκώνπολιτικών, αποτελούν το πρόσφορο έδαφος για την ανά-πτυξη της εγκληµατικότητας.Και στην Ήπειρο ένα λόγο παραπάνω. Βλέπουµε την ανερ-γία να µεγαλώνει, κλείνουν επιχειρήσεις και τα αστυνοµικάόργανα και αυτά τα ελάχιστα που υπάρχουν δεν έχουν τααπαραίτητα εφόδια. Προσπαθούν να λειτουργήσουν µε ληγ-µένα αλεξίσφαιρα γιλέκα, δεν έχουν διόπτρες, δε διαθέτουνθερµικές κάµερες, δεν έχουν καύσιµα για τα οχήµατα.Γίνεται αντιληπτό ότι µε τέτοια υποδοµή των ΑστυνοµικώνΤµηµάτων θα δούµε και περαιτέρω αύξηση της εγκληµατι-κότητας και δυστυχώς για την πολιτική ηγεσία του Υπουρ-γείου Προστασίας του Πολίτη, ταιριάζει αυτό που λέει ολαός µας «στου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα».Αυτή τη στιγµή στην Ήπειρο γίνεται διακίνηση τεράστιωνποσοτήτων ναρκωτικών και οι υπηρεσίες δεν έχουν εξο-πλισµό, δεν έχουν εκπαιδευµένους σκύλους.Ο µεγάλος όγκος των αστυνοµικών δυνάµεων είναι προ-σανατολισµένος στην αντιµετώπιση διαδηλώσεων και τωνκινητοποιήσεων του λαού ενάντια στην ακολουθούµενη πο-

λιτική εξαθλίωσης, «φυλάσσουν» µεγαλοδηµοσιογράφους,επιχειρηµατίες, αθλητικές συναντήσεις των ιδιωτικών ΠΑΕκαι ΚΑΕ.Μαζί µε τον Περιφερειάρχη και τον ∆ήµαρχο Πωγωνίου ζη-τήσαµε συνάντηση µε τον κ. ∆ένδια. Όταν επί τέλους έγινεη συνάντηση µε επιλογή του ο κ. υπουργός αρνήθηκε τηνπαρουσία της Συνοµοσπονδίας. Εµείς δε ζητούσαµε ναδούµε τον κ. Υπουργό για εθιµοτυπική συνάντηση, αλλά γιανα του θέσουµε τη µεγάλη αγωνία των απόδηµων Ηπειρω-τών για τις περιουσίες τους και την ασφάλεια των δικώντους. Από όσα µαθαίνουµε, έβαλε όρο για να επιστρέψουνοι συνοριοφύλακες και για να µπουν θερµικές κάµερες στηνπεριοχή να δεχθούν οι Ηπειρώτες τη δηµιουργία στην Κα-καβιά, κέντρου κράτησης των µεταναστών που δεν έχουνχαρτιά! Ένα κέντρο κράτησης (στρατόπεδο συγκέντρωσηςθα είναι) που θα απασχολήσει και άλλους για τη φύλαξητων έγκλειστων, που θα αποτελέσει κέντρο νέας εγκληµα-τικότητας κλπ. ∆ηλαδή το υπουργείο θα εκτελεί την υπο-χρέωση του υπό προϋποθέσεις; Αν θέλουν νααντιµετωπίσουν το πρόβληµα της λαθραίας εισόδου και πα-ραµονής στη χώρα ας καταργήσουν το ∆ΟΥΒΛΙΝΟ ΙΙ, πουµας αναγκάζει να κρατάµε µε το ζόρι όποιον µπει στη χώραεδώ!Αλλά εµείς µιλάµε για την ασφάλεια των χωριών µας. Ναοργανώσουν τις δυνάµεις των συνοριοφυλάκων για τοσκοπό που τους έχουν, την ασφάλεια της παραµεθορίου,να τους εξοπλίσουν, να βάλουν θερµικές κάµερες, να εντεί-νουν τη δράση ενάντια στους εµπόρους ναρκωτικών καιόπλων, να αντιµετωπίσουν τις οργανωµένες συµµορίες πουαπό άλλες χώρες της ΕΕ, έχοντας ανοιχτά τα σύνορα κά-νουν γιουρούσια και βεβαίως να µη στοιβάζουν ανθρώπουςσε κλουβιά, ως ζώα.Η ΠΣΕ ζητάει από όλες τις αδελφότητες, όλες τις Οµο-σπονδίες να ενώσουν τη φωνή τους, να απαιτήσουν απότους ∆ηµάρχους και την Περιφέρεια να διεκδικήσει από τηνπολιτεία άµεση λύση στο πρόβληµα.

Άµεσα µέτρα για την εγκληµατικότητα στην ΉπειροΟΞΥΤΑΤΟ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΜΕΘΟΡΙΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

∆ιέρρηξαν και τον Αϊ - Γιάννη! Έφτασε και στη Σίδερη το κύµα της εγκληµατικότητας, των διαρρήξεων και ληστειών.Άνοιξαν τον Αϊ - Γιάννη και πήραν τα λίγα που είχε το παγκάρι. Οξύτατο αναδεικνύεται το πρόβληµα της αύξησης τηςεγκληµατικότητας και της παραβατικότητας στην Ήπειρο και ιδιαίτερα στις παραµεθόριες επαρχίες των Φιλιατών, τουΠωγωνίου και της Κόνιτσας.Οι ξενιτεµένοι προβληµατίζονται σοβαρά, τα άδεια σπίτια είναι εύκολος στόχος για τις συµµορίες, οι γερόντοι βρί-σκονται στο έλεος των ληστών να τους πάρουν την πενιχρή σύνταξη, να τους τραυµατίσουν, να τους αφαιρέσουν ό τιέχουν και ακόµα να χάσουν και τη ζωή τους. Η Πανηπειρωτική Συνοµοσπονδία έχει γίνει δέκτης του άγχους πολλώναδελφοτήτων και έχει προχωρήσει σε πολλές παραστάσεις και ενέργειες. Γι’ αυτό και ζητήσαµε από τον πρόεδρο του∆Σ κ. Γιώργο Οικονόµου να µας ενηµερώσει. Ο κ. Οικονόµου ανταποκρίθηκε και µας έστειλε το παρακάτω κείµενο:

∆ΗΛΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΜΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕ∆ΡΟΥ ΤΗΣ ΠΣΕ Γ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

Στις 16 Φεβρουαρίου 2014, Κυριακή και ώρα 10 το πρωί,στη µεγάλη αίθουσα του Πνευµατικού Κέντρου Ηπειρω-τών (Κλεισθένους 15, 7ος όροφος) θα γίνει η Εκλογοα-πολογιστική Γενική Συνέλευση της Αδελφότητάς µας καιθα κοπεί η πίτα µας για τον νέο χρόνο.Στους δύσκολους καιρούς που περνάµε είναι ανάγκη ναενισχυθεί ο ρόλος της Αδελφότητάς µας µε τη συµµετοχήόλων των Αποδήµων συγχωριανών και κυρίως µε τη νέαγενιά. Χρειάζεται ακόµη να συµβάλουµε µε τον προβλη-µατισµό, τις απόψεις και τις προτάσεις µας στον διάλογογια τα θέµατα του χωριού και της περιοχής µας, καθώςκαι για τα θέµατα της Σιδερίτικης και Ηπειρωτικής πα-ροικίας.Σηµαντική προς αυτές τις κατευθύνσεις είναι και η εφη-µερίδα µας, Η ΣΙ∆ΕΡΗ ΜΑΣ, η οποία αναδεικνύει και προ-βάλλει τα θέµατα της γενέτειρας και συνδέει τουςαπανταχού Σιδερίτες µε αυτή, γι’αυτό και χρειάζεται νατη στηρίξουµε µε κάθε τρόπο.Ελάτε λοιπόν όλοι στη Γενική µας Συνέλευση να ακού-σουµε τις απόψεις του απερχόµενου ∆ιοικητικού Συµ-βουλίου, να πούµε τις δικές µας, να εκλέξουµε τους νέουςσυµβούλους για το επόµενο διάστηµα και στο τέλος, µετο κόψιµο της πίτας µας, να χαρούµε την αντάµωσή µαςµε πολύ κέφι, µε ένα ποτό, τραγούδι και χορό.

ΣΤΙΣ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014 ΑΝΤΑΜΩΝΟΥΜΕ,ΨΗΦΙΖΟΥΜΕ ΚΑΙ ΓΛΕΝΤΑΜΕ!

www.siderigr.com

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013:Σχέδιο 1 04/12/2013 14:46 Σ δ 1

2 ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆ΑΤΗΣ Α∆ΕΛΦΟΤΗΤΑΣ

ΤΩΝ ΣΙ∆ΕΡΙΤΩΝ

ΙΛΛΥΡΙΑΣ 6-10, 113 63 ΑΘΗΝΑΤΗΛ.: 210 88.31.766

ΤΙΜΗ ΕΤΗΣΙΑΣ ΣΥΝ∆ΡΟΜΗΣΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ 6 ΕΥΡΩ

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ 50MD - 30$

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗΤο ∆ιοικητικό Συµβούλιο

της Αδελφότητας

ΥΠΕΥΘΥΝΗΑΘΑΝΑΣΙΑ

ΤΣΙΟΥΛΗ-ΚΙΟΥΒΡΕΚΗ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣΤΑΚΗΣ ΣΤΡΑΒΕΛΗΣ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣΗΠΕΙΡΩΤΙΚΕΣ ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ “Πέτρα”

Οικονόµου 32, 106 83 ΑθήναΤηλ.: 210 82.33.830

ekdoseispetra@hotmail.com

Graph TechΚωνσταντίνος Κολιούσης

Ανδριτσαίνης 17, 11142 ΛαµπρινήΤηλ.: 210-2582619, 6942 268668Σχεδιασµός - Εκτύπωση ΕντύπωνΕπεξεργασία video - 3d animation

Σχεδιασµός ιστοσελίδων - φωτογραφία - ∆ίκτυαwebside: www.graphtech.gre-mail: info@graphtech.gr

ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΘ. ΜΑΚΡΗΧειρουργόςΟδοντίατρος

Χρ. Σµύρνης 117-119183 45 Μοσχάτο

Τηλ.: 210 4836204Κιν.: 6945 461476

ΟΠΤΙΚΑΦΑΚΟΙ ΕΠΑΦΗΣΦΥΣΤΙΚΛΗ

Κατάστηµα 1οΦανερωµένης 5

Τηλ.: 210 6540255Κατάστηµα 2οΜεσογείων 232

4η Στάση ΧολαργούΤηλ.: 210 6515651

ΥΠΕΡΤΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΟ

ΙΑΤΡΕΙΟΦΩΤΗΣ ΑΘ. ΜΑΚΡΗΣ

ΙΑΤΡΟΣ ΝΕΦΡΟΛΟΓΟΣ∆ΕΧΕΤΑΙ ΜΕ ΡΑΝΤΕΒΟΥ∆ΕΥΤ., ΤΡΙΤΗ, ΠΕΜΠΤΗ

ΑΠΟΓ.: 6.30 - 9.00ΧΡΥΣ. ΣΜΥΡΝΗΣ 117-119

183 45 ΜΟΣΧΑΤΟΤΗΛ.: 210 4821031ΚΙΝ.: 6946 284878

ΝΙΚΟΣ Λ. ΚΩΤΣΗΣΜΑΡΜΑΡΑ-ΓΡΑΝΙΤΕΣΜΝΗΜΕΙΑ - ΤΖΑΚΙΑ

∆ΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΑ - ΠΕΤΡΕΣΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ

2ο χλµ. Ν. ΣελεύκειαΣαγιάδα

Τηλ.: 26650 28724Κιν.: 6932 928259

ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΤΣΑΤΣΑΑσφαλιστικός Πράκτωρ

ΑΕΕΓΑ “Η ΕΘΝΙΚΗ” - ΕΤΑΙΡΙΑ ΤΟΥ ΟΜΙΛΟΥΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑ∆ΟΣ Α.Ε.

∆ΕΡΒΕΝΑΚΙΩΝ 77, ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΤΗΛ.: 210 6019020, ΤΗΛ.FAX: 210 6007649, ΚΙΝ.: 6977 212982

ΕΘΝΙΚΗΗ ΠΡΩΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ- ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΓΧΩΡΙΑΝΩΝ ΜΑΣ

ΣΥΝΤΟΠΙΤΗ! ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΣ ΠΟΤΕ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΣΟΥ!ΟΠΟΙΟΣ ΞΕΧΝΑ ΤΟΝ ΓΕΝΕΘΛΙΟ ΤΟΠΟ ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ

ΣΑΝ ΝΑ ΞΕΧΝΑ ΤΟΝ Ι∆ΙΟ ΤΟΥ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ!

ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ- Ο Τάσιος και η Μαρία Φίλιου, παιδιά του αλη-σµόνητου Σπύρου και της Καλλιόπης, απόκτησανπρόσφατα το πρώτο τους παιδί, ένα χαριτωµένοκοριτσάκι, στην κλινική του Πανεπιστηµιακού Νο-σοκοµείου Ιωαννίνων.- ο Αιµίλιος και η Νίκη Κώτση, το γένος Γιάννη καιφρόσως Τσιάτσιου και εγγονή του αξέχαστουΠρόδροµου και Νίκης Τσάτσα, απόκτησαν σταµέσα Ιουλίου το δεύτερό τους παιδί, ένα χαριτω-µένο κοριτσάκι.Ευχόµαστε τους ευτυχείς γονείς, γιαγιές και παπ-πούδες να ζήσουν οι νεογέννητες και σ’ άλλα ναχαρούνε.

ΒΑΠΤΙΣΕΙΣ- Ο Νίκος και η Άννα Κορίνου, παιδιά των Μα-νώλη και Φωτούλας καθώς και των Γιώργου καιτης Κούλας Τσάτσα κι εγγόνια του Τάκη και τηςΙουλίας Σωτηρίου στις 24 Αυγούστου βάπτισανστην Πάρο το δεύτερο αγόρι τους, στο οποίο ηνουνά του Ευγενία χάρισε το όνοµα Μανώλης,όµοιο µε του παππού του.- Στην Αθήνα βαπτίσθηκαν στα µέσα Ιουλίου ταδίδυµα αγόρια του Βασίλη και της Άλκηστης Βα-ξιοβάνου, εγγόνια του Τέλη και της Γιολάντας καιδισέγγονα του αξέχαστου Αντώνη και της ΜαρίαςΣτραβέλη. Τα νεοφώτιστα πήραν από το νουνότους το ένα το όνοµα Αριστοτέλης, όµοιο µ’ αυτότου παππού του, και τα’ άλλο Αλκιβιάδης- Ο Γιώργος και η Αιµιλία (Μίλη) Μπόκαρη, τογένος Αντώνη και Τίνας Μπούση κι εγγονή τωναείµνηστων Θωµά και Ουρανίας Παπαδοπούλου,βάπτισαν στις 8 Ιουνίου 2013 στην Αθήνα τηνκόρη τους, στην οποία η νουνά της Ειρήνη Βεσ-δρεβάνη, χάρισε το όνοµα Ελισάβετ.- Στις 18 Ιουλίου 2013 τελέσθηκε στα Γιάννενα,όπου διαµένουν, η βάπτιση της δευτερότοκηςκόρης του Μανώλη και της Μαρίας Γκατζιάνη, τογένος Γιάννη και Αλεξάνδρας Τσέτσου, στηνοποία ο νουνός της Αντώνης Μπαφατάκης χάρισετο όνοµα Αναστασία.- Στις 25 Αυγούστου 2013 στον ιερό ναό της Σί-δερης, στον Αϊ-Γιάννη, τελέσθηκε η βάπτιση τουγιου του Θολόη και της Φωτεινής Παπασταύρουκι εγγονού του Νικόλα και της Ευθυµίας, στονοποίο οι νουνοί του Γιώργος και Σοφία Ταφέκη,χάρισαν το όνοµα Νικόλαος, όµοιο µε του παπ-πού του. Μετά τη βάπτιση στην αυλή του Παπα-σταυρέικου οι γονείς και παππούδες παρέθεσανπλούσιο τραπέζι, στο οποίο παρακάθισαν όλοι οιπαρόντες στη βάπτιση κι επακολούθησε παρα-δοσιακό Σιδερίτικο γλέντι, που κράτησε ώς τις

πρωινές ώρες.Ευχόµαστε σ’ όλους τους ευτυχείς γονείς, γιαγιέςκαι παππούδες να ζήσουν τα νεοφώτιστα, αγόριακαι κορίτσια και ν’ αναδειχθούν στη ζωή καλοί καιπαραγωγικοί άνθρωποι.

ΓΑΜΟΙ- Στις 13 Ιουλίου 2013 τελέσθηκαν στα Χανιά τηςΚρήτης οι γάµοι της Λαµπρίνας Γεωργούλα,κόρης του αείµνηστου Χρήστου και της Ειρήνης,το γένος Σπύρου (Πίπη) και Μαργαρίτας Πάντου,µε τον εκλεκτό της καρδιάς της Γιάννη Χουδα-λάκη. Μετά τη στέψη ακολούθησε δεξίωση µεπαραδοσιακό γαµήλιο Σιδερίτικο και Κρητικόγλέντι στη κτήµα Βεβελί στον Καλαθά Χανίων µετην παρουσία αρκετών Σιδεριτών, συγγενών καιφίλων.- Στην Αθήνα, ∆ηµοτικό Κατάστηµα Καλλιθέας,στις 20 Ιουλίου 2013, παντρεύτηκαν µε πολιτικόγάµο ο Χάρης Καραγκιαούρης, γιος του ∆ηµήτρηκαι της Ειρήνης, το γένος Χαράλαµπου και Καλ-λιόπης Παπαχαραλάµπους, και η Κατερίνα Σπα-νού από το Άργος Πελοποννήσου. Μετά τηντελετή το ζευγάρι µε τους γονείς και τους πλησιέ-στερους συγγενείς παρακάθισαν σε κοινό τραπέζικαι χάρηκαν το ευτυχές γεγονός.Ευχόµαστε στα νιόπαντρα ζευγάρια βίον ανθό-σπαρτον.

ΘΑΝΑΤΟΙ- Στις 10 Αυγούστου 2013 αιφνίδια και ανεπάν-τεχα, ενώ κολυµπούσε στη θάλασσα, τερµάτισετον κύκλο της ζωής του ο Παναγιώτης Λαµπρίδης,σύζυγος της Έφης, κόρης των αείµνηστων Πρό-δροµου και Αλεξάνδρας του Γιωρ’ Φίλιου. Η κη-δεία του έγινε στην Αθήνα, όπου διέµενε στις 14ου µήνα στο νεκροταφείο του Κόκκινου Μύλου. Οεκλιπών υπήρξε ένας απ’ τους εξαίρετους γαµ-προύς του χωριού µας και θα µας µείνει αξέχα-στος.- Στη µακρινή Αµερική, όπου βρέθηκε ως µετανά-στης πριν από αρκετά χρόνια αναζητώντας µιακαλύτερη ζωή, ο Τάκης του Γρηγόρη και της Καλ-λιόπης Τάσου, άφησε την τελευταία του πνοή,κάπως πρόωρα κι ανεπάντεχα, στα µέσα Ιουλίου2013. Ο Τάκης µας υπήρξε ένα από τα πιο ήσυχακαι φρόνιµα παιδιά της Σίδερης κι αναδείχθηκεστην πορεία του στη ζωή σε εξαίρετο άνθρωποκαι επαγγελµατία, αλλά και στοργικό γονιό και οι-κογενειάρχη, λάτρη της Σίδερής µας, γι’ αυτό καιθα τον θυµόµαστε πάντα.Στους οικείους και των δυο αλησµόνητων νεκρών µαςαπευθύνουµε τα θερµά και ειλικρινή µας συλλυπητήρια.

ΟΙ ΕΠΙΤΥΧΟΝΤΕΣ ΣΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΕΙ – ΤΕΙ

Κατά τις φετινές πανελλήνιες εξετάσεις για την εισαγωγή σε ανώ-τερες και ανώτατες σχολές των Πανεπιστηµίων και ΤΕΙ τηςχώρας, µε έναν ή τους δυο γονείς και παππούδες Σιδερίτες, πέ-τυχαν οι πιο κάτω:

- Ο Γραµµένος Βασίλης, γιος του Τίτου και της Καλλιόπης(Πόπης) κι εγγονός του Γιώργου και της Ολυµπίας Τάσου, πέ-τυχε στην Ανωτάτη Σχολή Οικονοµικών Επιστηµών (ΑΣΟΕ) Αθη-νών.- Η Κουβεδάκη Χρυσάνθη κόρη της Αθηνάς Λάγγαρη του Χρή-στου πέτυχε στο Οικονοµικό Τµήµα του Πανεπιστηµίου Αθηνών.- Η Μανώλη Ευθυµία (Φαίη) κόρη του Μπάµπη και της Κικής κιεγγονή του Νικόλα και της Ευθυµίας Παπασταύρου πέτυχε στηνΙατρική Σχολή του Πανεπιστηµίου Πατρών.- Η Μουντουκαλάκη Ελένη, κόρη του Βασίλη και της Ειρήνης κιεγγονή του αλησµόνητου Νίκου και της Ανθούλας πέτυχε στο Χη-µικό Τµήµα του Πανεπιστηµίου Πατρών.- Ο Παπασταύρος Ιάσωνας γιος του Θανάση και της Στέλλας κιεγγονός του Φίλιου και της Γόνης, πέτυχε στη Σχολή Μαθηµατι-κών Σάµου του Πανεπιστηµίου Αιγαίου.- Ο Πετράκης ∆ηµήτρης, γιος του Κώστα και της Αλεξάνδρας κιεγγονός του Τάκη και της Αναστασίας Στραβέλη, πέτυχε στηΣχολή Πολιτικών Μηχανικών του Μετσόβιου Πολυτεχνείου.- Η Ρουσάκη Ευγενία κόρη της Όλγας Κολιούση και του Μανώληπέρασε στο Κιλκίς στη Σχολή Καλών Τεχνών.- Ο Στεργίου Κωνσταντίνος εγγονός του Άρη Βαξεβάνου από τηνκόρη του Σοφία, πέτυχε στο Τµήµα Φιλολογίας του Πανεπιστη-µίου Ιωαννίνων- Ο Τριανταφύλλου Κωνσταντίνος, γιος του Μηνά και της Σταυ-ρούλας κι εγγονός του Λάκη και της Ελένης Σιαφάκα πέτυχε στηΣχολή Μηχανικών Υπολογιστών του ΤΕΙ Άρτας.Τους συγχαίρουµε όλους µαζί και σφίγγουµε το χέρι του καθε-νός και της καθεµιάς για την επιτυχία τους αυτή. Στους δε ευτυ-χείς γονείς, παππούδες και γιαγιές ευχόµαστε να αξιωθούν νατους καµαρώσουν και επιστήµονες.

ΣΥΝ∆ΡΟΜΕΣ ΠΟΥ ΠΗΡΑΜΕΑυτό το τρίµηνο λάβαµε συνδροµές για την εφηµερίδα απότους πιο κάτω, τους οποίους και ευχαριστούµε θερµά:Βασίλης Νικ. Λάγγαρης, Ειρήνη Καραγκιαούρη-Παπαχαρα-λάµπους, Λάζαρος (Λάκης) Φίλιος, Μαρία Πετσίνη-Τσάτσα,Χρήστος Τσέρης, Ηλίας και Αλεξάνδρα Τσάτσα, Βγένω Μίγ-κου-Καίσαρη, Αγνή Στραβέλη-Φυστικά, Ειρήνη ΣταύρουΛάγγαρη. Σύνολο 250 ευρώ.

Οι άνθρωποι δεν προλαβαίνουν να σκεφτούν, δυστυ-χώς, να καταλάβουν τι σηµαίνει ζωή. Τρέχουν, τρέ-χουν κι όταν φτάνει το ηλιοβασίλεµα, αντί να κλαίνεγιατί πέρασε άλλη µια µέρα, και συνεπώς άλλο έναβήµα προς το θάνατο χαίρονται. Χαίρονται! Γιατί ηµέρα τους ήταν φορτωµένη µε οδύνη, µε άγχος, µε κυ-νηγητό, µε προβλήµατα.

Χρόνης Μίσιος, συγγραφέας

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013:Σχέδιο 1 04/12/2013 14:46 Σ δ 2

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013 3

Υποσιτισµός είναι η λήψη λιγότερης τροφής από την κανο-νική ποσότητα, µε αποτέλεσµα να µην τρέφεται καλά ο

οργανισµός και να µην αναπτύσσεται οµαλά το σώµα. Η κακήδιατροφή εκτιµάται κυρίως ποιοτικά και όχι τόσο µε ποσοτικάκριτήρια.

Ένας µέσος άνθρωπος χρειάζεται ένα µέσο όρο 2400 χιλιο-θερµίδες την ηµέρα ως ένα ελάχιστο όριο για να µπορέσει νααποδώσει σωµατικά και πνευµατικά. Βέβαια, αυτό ο µέσοςόρος ποικίλει ανάλογα µε το κλίµα, την ηλικία, το φύλο και τηνκαθηµερινή εργασία του ανθρώπου. Για έναν άνθρωπο πουκάνει ελαφριά εργασία χρειάζονται πολύ λιγότερες χιλιοθερµί-δες από έναν άλλον που κάνει µια σκληρή χειρωνακτική ερ-γασία.

Ένας άνδρας 25 ετών που ζυγίζει 65 κιλά, ζει σ’ ένα εύκρατοκλίµα και κάνει µέση εργασία χρειάζεται 3200 χιλιοθερµίδες,ενώ αντίστοιχα µία γυναίκα χρειάζεται 2300 χιλιοθερµίδες τηνηµέρα. Συγχρόνως ένας µέσος άνθρωπος χρειάζεται ένα ελά-χιστο όριο 53 gr πρωτεϊνών την ηµέρα, από τις οποίες τουλά-χιστον 20 gr πρέπει να είναι ζωικές. Είναι γνωστό ότι ηβιολογική αξία των φυτικών πρωτεϊνών είναι κατώτερη απόαυτή των ζωικών. Η κακή διατροφή παίζει σηµαντικό ρόλο στησωµατική και πνευµατική ανάπτυξη των παιδιών και οι αρνη-τικές επιπτώσεις της δύσκολα αντιµετωπίζονται.

Βρισκόµαστε, λοιπόν, µπροστά σε µια πραγµατικότητα, όπουο πληθυσµός της Γης αυξάνει συνεχώς και µε µεγάλη ταχύ-τητα (το έτος 2050 σύµφωνα µε τον FAO – Παγκόσµιο Οργα-νισµό Γεωργίας και Τροφίµων – ο πληθυσµός της Γης θαξεπεράσει τα 10 δις) ενώ η παγκόσµια παραγωγή σε αγαθάδιατροφής µε πολύ µικρότερη. Αυτό το φαινόµενο παρατηρεί-ται ειδικότερα στις πιο φτωχές και υποανάπτυκτες χώρες,πράγµα που οξύνει το πρόβληµα ακόµη περισσότερο.

Έτσι παρατηρείται το εξής φαινόµενο: ένας κάτοικος ανε-πτυγµένης χώρας να καταναλώνει 90 gr πρωτεϊνών τηνηµέρα, από τις οποίες τα 44 gr είναι ζωικές, και ένας κάτοικοςµιας υποανάπτυκτης χώρας να καταναλώνει κατά µέσο όρο58 gr πρωτεϊνών την ηµέρα από τις οποίες µόνο τα 9 gr είναιζωικές.

Όλα αυτά µας οδηγούν στο συµπέρασµα ότι µόνο το 1/5 τουπληθυσµού της Γης τρέφεται καλά, ενώ τα 4/5 υποσιτίζονται ήδιατρέφονται κακά. Η φτώχια και η έλλειψη τροφίµων, πουοδηγούν στην κακή διατροφή και στην πείνα έχουν πολυά-ριθµα αίτια:

- Τις περιβαλλοντικές καταστροφές: π.χ. ένα τσουνάµι, έναςκυκλώνας, µία πληµµύρα ή µια ξηρασία µπορεί να καταστρέ-ψουν ολόκληρες σοδιές.

- Τις ανθρώπινες ενέργειες: π.χ. µία πολεµική σύρραξη πουµπορεί να επηρεάσει τα καλλιεργήσιµα εδάφη όσο και τονπληθυσµό.

- Τις αλλαγές του κλίµατος: Η άνοδος της θερµοκρασίας στονπλανήτη µειώνει την παραγωγή των σιτηρών.

- Το διεθνές εµπόριο και η παγκοσµιοποίηση: σύµφωνα µε τιςεπιταγές της πολλές φτωχές χώρες αναγκάζονται αντί να καλ-λιεργήσουν τρόφιµα, να παράγουν προϊόντα, όπως κακάο καικαουτσούκ, τα οποία δεν τρώγονται για να εξυπηρετήσουν τιςδιεθνείς αγορές.

- Τις λαθεµένες πολιτικές αποφάσεις: πολλές φορές στο πα-ρελθόν λάθος γεωργικές πολιτικές έχουν οδηγήσει σε έλλειψητροφίµων. Ας µην ξεχνάµε το «προαιρετικό» ξερίζωµα των αµ-πελώνων στην Ελλάδα µε ντιρεκτίβα της ΕΟΚ κατά την είσοδόµας σε αυτή.

Όµως ο κυριότερος ρόλος της κακής διατροφής και πείναςστον πλανήτη είναι οι πολιτικές των αναπτυγµένων και «πολι-τισµένων» κρατών απέναντι στις φτωχές χώρες. Σύµφωνα µετην φιλόσοφο Μάρθα Νουσµπάουµ του Πανεπιστηµίου του Σι-κάγο η φτώχεια είναι πολιτική, γιατί όλα τα κράτη θα µπορού-σαν να πετύχουν ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης για τουςπολίτες τους, εάν τους το επέτρεπαν και οι ευκαιρίες κατανέ-µονταν εξίσου επαρκώς. Οι λίγες πολυεθνικές κρατούν σταχέρια τους την παραγωγή των τροφίµων στον πλανήτη. Γιαπαράδειγµα, η Αµερικάνικη Mansanto κατέχει το 91% των µε-

ταλλαγµένων σπόρων. Η Αµερικάνικη Κάργκιλ ελέγχει το 25%των δηµητριακών παγκοσµίως.

Κακές πολιτικές, εξαρτήσεις των φτωχών χωρών από τιςπλουσιότερες για δανεισµό, εκµετάλλευση των αγροτών, κακέςεπιλογές και εγκατάλειψη της αγροτικής παραγωγής έχουνολέθρια αποτελέσµατα.

Το πρόβληµα της πείνας και της κακής διατροφής δεν το βιώ-νουν µόνο οι κάτοικοι των τριτοκοσµικών χωρών. Στις ανα-πτυγµένες χώρες ανάλογο πρόβληµα υπάρχει στους άστεγους(σύνηθες φαινόµενο στην Αθήνα του 2013), στους µετανάστες-πρόσφυγες, στους ανέργους (η ανεργία ξεπέρασε το 30% τοτρέχον έτος στην Ελλάδα) και στους ηλικιωµένους. Ο αγώναςεναντίον της έλλειψης τροφών και της πείνας πρέπει να είναιπολυµέτωπος.

Παρατηρούµε ότι επί µέρους λύσεις του προβλήµατος όπωςη φιλανθρωπία (οικονοµική βοήθεια) και η τεχνολογία (φάρ-µακα) όταν συνδυάζονται υπό την σκέπη οργανισµών διε-θνούς κύρους και σχεδιάζονται υγιείς πολιτικές που βασίζονταιστη θέληση για βοήθεια και την συνεργασία ανάµεσα στακράτη και τους φορείς, τότε γεννιούνται ελπίδες ότι η έλλειψητροφής, η πείνα µπορεί να νικηθεί ή έστω να περιοριστεί.

Η αλλαγή των κοινωνικών δοµών προς το δικαιότερο και ηυιοθέτηση ανθρωπιστικών αξιών και στάσεων ζωής δεν είναικάτι που κάποιος αρµόδιος κρατικός λειτουργός θα φροντίσεινα µας επιβάλλει. Όλοι µας και ο καθένας ξεχωριστά θα πρέ-πει να επιλέξουµε: ή θα συνεχίσουµε να βασιζόµαστε στην εκ-µετάλλευση του πλανήτη και των συνανθρώπων µας και ναονειρευόµαστε την επ’ άπειρο αύξηση του παραγόµενου πλού-του ή θα επιδιώξουµε τη δικαιότερη κατανοµή του.

Όταν η οικονοµική επιτυχία, ο ατοµισµός και ο ανταγωνισµόςαντικατασταθούν από την αλληλεγγύη, τη συµµετοχική δηµο-κρατία και την προστασία του περιβάλλοντος , τότε τη θέσητου «σήµερα» και του «εγώ» θα πάρουν το «αύριο» και το«εµείς».

Σήµερα, σε µια εποχή τεχνολογικής ανάπτυξης και εντυπω-σιακών επιστηµονικών επιτευγµάτων, είναι ντροπή η πείνα.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΑΣΟΣ

ΚΑΚΗ ∆ΙΑΤΡΟΦΗ – ΥΠΟΣΙΤΙΣΜΟΣΟ ΕΦΙΑΛΤΗΣ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ

Α νάµεσα στα τρόφιµα, τα οποία τα µαζεύουν στην περίοδο της ωρίµανσήςτους και µετά από σχετική επεξεργασία τα καταναλώνουν την εποχή που

δεν υπάρχουν στη φυσική τους κατάσταση, είναι και τα µανούρια ή συκοµαΐδες,όπως τα λέµε εδώ στη Σίδερη.

Ο τρόπος της παρασκευής τους, κληρονοµηµένος από παλιές Σιδερίτισσεςνοικοκυρές, συνεχίζεται ο ίδιος µε ελάχιστες µικροβελτιώσεις ως τις µέρες µας.Θα σας τον περιγράψω εδώ όσο γίνεται πιο σύντοµα, όπως τον κατέγραψαπαρακολουθώντας το φτιάξιµό τους από τη µάνα µου, την Τάσενα του Στρα-βέλη.

Από τα µέσα Αυγούστου, που ωριµάζουν τα σύκα, ώς του Σταυρού, όπου ηπρόσβαση στις συκιές είναι σ’ όλους ελεύθερη, µαζεύουµε τα ώριµα σύκα, ταανοίγουµε και τα απλώνουµε µε προσοχή σε σανίδες ή ταψιά• στη συνέχεια τατοποθετούµε σε µέρος µε ολοήµερη ηλιοφάνεια για την προστασία τους από τιςµύγες, φροντίζοντας τη δεύτερη µέρα να τα γυρίσουµε ανάποδα και κάθεβράδυ να τα τοποθετούµε σε κλειστό χώρο για να τα προφυλάξουµε από ζου-λάπια και τη δροσιά της νύχτας.

Όταν στεγνώσουν τα µαζεύουµε σ’ ένα χαρτοκιβώτιο προσέχοντας για τηνκαλή διατήρησή τους έως ότου τελειώσει η συγκοµιδή και το στέγνωµα. Αυτάτα ξεραµένα και καλά διατηρηµένα σύκα θα τα κάνουµε µανούρια ως εξής:

Μετά από έλεγχο και αποµάκρυνση κάθε σκουπιδιού απ’ αυτά , τα βάζουµεσε µια λεκάνη και δίπλα σε µια µεγάλη κατσαρόλα ή καζανάκι βάζουµε νερόώς πάνω από τη µέση για να βράσει• µόλις αρχίσει να βράζει ρίχνουµε ανά-λογη ποσότητα σύκων και τα ζεµατάµε, αφήνοντάς τα µέσα για ένα πεντάλε-πτο. Μετά µε τρυπητή κουτάλα τα τοποθετούµε στο σουρωτήρι κι ότανστραγγίσουν καλά τα ρίχνουµε σε µια λεκάνη. Έτσι συνεχίζουµε το ζεµάτισµαόλων των σύκων.

Τα ζεµατισµένα και σουρωµένα σύκα, όταν κρυώσουν τα αλέθουµε προσε-κτικά µε µια µηχανή που κόβουµε τον κιµά. Παλαιότερα αυτή η εργασία γινό-ταν στο σκαφίδι που ζυµώνουµε το ψωµί, µε το λεπίδι του τσεκουριού ή τονµπαλντά.

Το χαµούρι που δηµιουργείται από τα αλεσµένα σύκα το µαζεύουµε στη λε-κάνη και αφού προσθέσουµε ανάλογη ποσότητα τριµµένων καρυδιών ή αµυ-γδάλων, τριµµένο γαρύφαλλο και κανέλα και τρίψουµε µε τον τρίφτη τη φλούδααπό ένα, δύο ή περισσότερα ώριµα νεράντζια ή πορτοκάλια , το ζυµώνουµε µετα χέρια κάµποση ώρα, υγραίνοντας τακτικά τα χέρια µας σε χλιαρό νερό, ώστενα γίνει µια οµοιόµορφη µάζα. Στη συνέχεια, παίρνοντας απ’ τη µάζα αυτή ίσηποσότητα κάθε φορά, πλάθουµε τα µανούρια σε ανάλογο µέγεθος και σχήµακαι τα τοποθετούµε σε µια σανίδα, την οποία επενδύσαµε µε λαδόχαρτο στη-ριγµένο µε πινέζες.

Μετά ρίχνουµε από πάνω τούλι για την προστασία τους από τα έντοµα και ταεκθέτουµε στη διάθεση του ήλιου για µερικές ηµέρες, αλλάζοντάς τους τακτικάτο µέρος που βλέπει ο ήλιος , ώσπου να στεγνώσουν. Όταν βεβαιωθούµε γιατο στέγνωµά τους πατώντας τα µε το δάχτυλο, τα βάζουµε στο ταψί ή λαµαρίνα,ανάλογα µε την ποσότητα και τα αφήνουµε ια 5 έως 10 λεπτά στο αποφούρι,δηλαδή σε σβησµένο φούρνο µετά από το ψήσιµο. Στη συνέχεια, αφού κρυώ-σουν, τα τυλίγουµε καλά µε λαδόχαρτο και τα τοποθετούµε σε ευάερο, στεγανόκαι χωρίς υγρασία µέρος του σπιτιού µας - παλαιότερα τα αραδιάζαµε στο ράφι– έτοιµα για φάγωµα στις διάρκεια του χειµώνα.

Έτσι γίνονταν κι εξακολουθούν ακόµη και σήµερα να γίνονται από κάποιουςπου επιµένουν να διατηρήσουν αυτόν τον φυσικό κι υγιεινό τρόπο διατροφής,τα µανούρια , µια φέτα από τα οποία, εκείνον τον δύσκολο πλην όµορφο καιρόήταν άριστο προσφάι των παιδιών τα χειµωνιάτικα πρωινά στο σχολείο ή όληςτης οικογένειας γύρω από το αναµµένο τζάκι τα ατέλειωτα βράδια του χειµώνακαι τώρα στις µέρες µας αποτελεί εξαιρετικό και περιζήτητο συνοδευτικό τουτσίπουρου.

Τάκης Στραβέλης

ΠΩΣ ΦΤΙΑΧΝΟΥΜΕΤΑ ΜΑΝΟΥΡΙΑ – ΣΥΚΟΜΑΪ∆ΕΣ

Μια ή δυο φορές το µήναΚείνον τον παλιό καιρό,

πιο πολύ τα Καλοκαίριαπου' ταν λίγο το νερό

του χωριού µας οι γυναίκεςπήγαιναν στον ποταµόµε τα ρούχα ζαλωµένες,να τα πλύνουν οι καηµένες.

Πήγαιναν στον Καλαµάγια να πλύνουν τα σκουτιάΚι από πίσω µε χαράόλα τα µικρά παιδιάέτρεχαν από κοντάσαν να ήταν Πασχαλιά.

Αν και ήταν λιγοστέςοι µεγάλες τους χαρές,των µανάδων οι φωνές,δυνατές και τσιριχτές,ήταν επιταχτικές,

αφού γνώριζαν κι αυτέςότι µέσα στις χαρέςκρύβονται κι αναποδιές.Γι αυτό κι έδιναν πολλές συµβουλέςκαι απειλές κάπως έτσι σαν κι αυτές:

Το ποτάµι είναι κακό,ύπουλο κι ορµητικό,έτσι κα ξεγελαστείς,µην ελπίζεις να σωθείς.Θα σε πάρει στο βυθό,πριν προλάβεις να σκεφθείς.

∆ίπλα µ' εδώ θα κολυµπάςκι όχι στα βαθιά νερά,στο µυαλό βάλτο καλά.

Τι είπες; Άκουσα καλά:Είπες ότι τα νεράείναι ήρεµα και δροσερά;

Σου το λέω να το ξέρειςτούτο για στερνή φορά

ότι φόβο πάντα να 'χειςαπ' τα ήσυχα νερά.

Λίγο έξω απ' τα νεράστην ψιλή την αµµουδιάσε δύο πέτρες καθισµένατα καζάνια τα µεγάλαστη σειρά ήταν βαλµένα.

Μ' αλισίβα για να βράσουντα χειράµια, τα κιλίµιακι όλα τ άλλα τα σκουτιάΚι ύστερα µε τη σειρά,

το κοπάνισµα ν' αρχίσει,δυνατά και ρυθµικά.

Κι όταν τέλειωναν κι αυτάτα κρεµούσαν στα σκοινιάγρήγορα για να στεγνώσουνκι απ' το βάρος να γλιτώσουνόταν Θα ανηφορίζουνστο χωριό για να γυρίσουν.

Έτσι πέρναγαν οι µέρεςκείνον τον παλιό καιρόµε κολύµπι µε τραγούδιµε τα χωρατά των γυναικών.

Πού και πού οι προσταγές τουςΜη, πρόσεξε, δεν ακούςΓρήγορα έλα κατά 'δωΤο µυαλό σου που το έχεις:θα σε παρασύρει το νερό.

Αχ τι χρόνια ήταν κι αυτάΤι απέραντη χαρά!Να βουτάς στου ΚαλαµάΤα κρυστάλλινα νερά.

Ποίηµα του Παναγιώτη Παπα-σταύρου από το βιβλίο «Οδοιπο-ρώντας στις όχθες του Καλαµά»

ΣΤΗ ΜΗΤΕΡΑ ΜΟΥ ΕΥΡΥ∆ΙΚΗ ΚΑΙΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣΕΚΕΙΝΟΥ ΤΟΥ ΚΑΙΡΟΥ

ΜΙΑ ΑΞΙΕΠΑΙΝΗΕΝΕΡΓΕΙΑ

Πρόσφατα, το ∆ιοικη-τικό Συµβούλιο τουΣωµατείου Συνταξιού-χων ΟΑΕΕ του ΝοµούΘεσπρωτίας , µέλοςτου οποίου είναι έναςαπό τους εξαίρετουςγαµβρούς της Σίδε-ρης, ο Τάκης Πετσί-νης, σύζυγος τηςΜαρίας Τσάτσα, προ-έβη στη δωρεάν προ-µήθεια υλικώνπρώτων βοηθειώναξίας πεντακοσίων(500) ευρώ στο Κέν-τρο Υγείας της Ηγου-µενίτσας.Η ενέργεια αυτή αξίζειεπαίνων κι αποτελείπαράδειγµα προς µί-µηση για άλλους Συλ-λόγους του τόπουµας.Στη φωτογραφία,µέλη του Συλλόγουκατά την παράδοσητων υλικών.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013:Σχέδιο 1 04/12/2013 14:46 Σ δ 3

Τρίτο µέρος. Συνέχεια του κεφαλαίου ΙΙ.Η εγκατάσταση του χωριού66663. Νέοι αγώνες

Είχαµε επιδροµή στο χωργιό µας, απ’ εδώ πέρασαν όλοιοι Αγάδες των γύρω µουσουλµανικών χωργιών για ναπάνε να κάψουν τα επανω¬χώργια, όπου πήραν οµή-ρους µαζί τους, τον Παπαζώη, Γεώργ. Φίλιον και ΣπύροΠαπασταύρο, τους οποίους όµως απέλυσαν µετά διή-µερον, τη µεσολαβήσει του τότε µπεκτσή του χωργιούΧαµήτ Μέτε και κάποιου Ασσάφ Μπέη από Παραµυθιά,φοιτητού τότε της Ιατρικής Σχολής στην Κων/πολιν καιφίλου του µακαρίτου Σπύρου Τσάτσα και γνωστού ειςόλους τους Σιδερίτες τότε της Πόλης.∆εν θα ιστορήσω τα της απελευθερώσεως των Ιωαννί-νων. Θα αρκεσθώ να εξιστορήσω την άφιξη τµήµατοςτου Ελληνικού Στρατού εις Μπρίνιες, όπου εστρατοπέ-δευσεν ο λόχος του Τροπογιώργου, ίνα καταλάβει τις Φι-λιάτες. Ήτο Μάρτιος του 1913, µεσοσαράκοστο. Όλο τοχωργιό, άντρες και γυναίκες και τα παιδιά κατέβηκανµέχρι την Μπότσικα για να προϋπαντήσουν τον Ελλη-νικό Στρατό. Ήταν απερίγραπτο το θέαµα του ενθου-σιασµού, γέλια, τραγούδια και κλάµατα µαζί, ησυγκίνηση µεγάλη. Οι γυναίκες κατεφίλουν τους στρα-τιώτας και τους ηύχοντο «Καλώς τα µάτια σας παιδιάµας6 Και στην Πόλη. Χριστός Ανέστη πέρα για πέρα».Και άρπαζαν οι γυναίκες τα όπλα των στρατιωτών καιεπυροβόλουν από χαρά. Ο λόχος, αφού διανυκτέρευσεστις Μπρίνιες, το πρωί της άλλης ηµέρες µπήκε εις Φι-λιάτες, όπου τους περίµεναν έξω στου Τάκα1. Μια Επι-τροπή από τον αείµνηστον παπα-Σωτήρη από Φοινίκη,Αρχιερατικόν Επίτροπον, τον Μουφτή Χότζα Μεµέτ καιλοιπούς Χριστιανούς και Οθωµανούς. ∆εν είναι δυνατόννα περιγραφεί εκείνη η χαρά και η συγκίνηση των κα-τοίκων εν γένει.Αυτά για την γενικήν κατάστασιν εκείνης της εποχής.Άνοιγε όµως και για το χωργιό µας καινούργιος δρόµος.Ο µεγάλος πόθος µας, το όραµα των πολλών γενεώνπροπατόρων µας απαιτούσε τώρα νέους αγώνες. Ήτοανοικτόν δια τους Σιδερίτας, το ζήτηµα επανακτήσεωςτων λειβαδιών Μπότσικας, Πλάκας, Μπρίνιες και Περι-βόλια εναντίον των αγάδων Νταλιαναίων, Σαλίκα, Μαλίκ

Μέρου και κατά της κυράς Φουάτ Πρόνιου από Παρα-µυθιά.∆ικαστικαί αρχαί ακόµη δεν είχον λειτουργήσει εις τα νέαελευθερωθέντα εδάφη, µόνον στρατιωτική κατοχή. Καιαν παρουσιάζετο κανείς εις τας Επιτροπάς ∆ιοικήσεωςή Στρατιωτικάς Αρχάς παραπονούµενος δια κτηµατικάςδιαφοράς, εννοούσαν να συστήσουν το πρώην καθε-στώς.Τοιουτοτρόπως, µία µερίς του χωργιού, Χρήστος Πάν-τος, Χρ. Φίλιος, Αντ. Στραβέλης και ελάχιστοι άλλοι,είχαν φέρει την γνώµην να µη ανακινήσωµεν ζήτηµα γιατην επανάκτηση της περιοχής. Η δε άλλη µερίς, αποτε-λουµένη από τον ∆ηµ. Βαξοβάνον, Κων/νο Κολιούση,Αγγ. Λάγγαρην, Γεώργ. Φίλιον και Ιωάν. Αλέξη, είχονφέρει γνώµην να δράσωµεν αµέσως και να τους διώ-ξωµε από τα λειβάδια. Ίσχυσε η γνώµη των δευτέρων,οι οποίοι είχον και τους νέους µε το µέρος των. Αµέσωςλοιπόν και αµ’ έπος και αµ’ έργον:Τα κοπάδια του Μαλίκ Μέρου, Ταχήρ Μούχου και άλλων,έβοσκαν εις την Μπότσικαν ανενόχλητα. Ήτο καιρόςκαλός, σχεδόν τέλη Μαΐου του 1913, µετά την απελευ-θέρωσιν. Τα στρατιωτικά αποσπάσµατα αφοπλισµούγυρνούσαν στα Τουρκοχώρια για να κατασχέσουν ό,τιοπλισµό κατείχαν οι Οθωµανοί. Εκείνοι λοιπόν που ήτανστη Μπότσικα µε τα πρόβατά τους, ήσαν οπλισµένοι µεόπλα Μαρτίνια και Μάουζερ, καθώς και πιστόλια. Αυτό,καθ’ οµολογίαν τότε του Χρήστου Σιολή, ο οποίος φύ-λαγε τη γιδούρα του χωργιού και είπε ότι από τη γράβατου Ντάφλου έβλεπε το πρωί κάτω στη Μπότσικα ότιαυτοί τα όπλα τα κρύβανε σε κάτι κουνουπιτσιές µεγά-λες, που ήταν απάνω από το σηµερινό καλύβι του Πάν-του. Έτσι λοιπόν, ο τότε αγροφύλαξ του χωργιούΝικόλαος Παπάς ειδοποίησε αµέσως το απόσπασµα,ότι εις το ως άνω µέρος υπάρχουν όπλα κρυµµένα απόΚαλυβακιώτες, οι οποίοι βόσκουν εκεί τα κοπάδια τους.Ευθύς µια διµοιρία στρατού µε επικεφαλής ανθυπασπι-στήν έφθασεν επί τόπου. Εν τω µεταξύ, έρχεται ο µακα-ρίτης Νικόλαος Παπάς στον Αϊ-Θανάση και µας λέγει

επιτιµητικά: «Κάθεστε εδώ και ρίχνετε µπούνες, µάθετελοιπόν ότι διάβηκε ο Ξενοφών (ο ανθυπασπιστής) µεασκέρι ολόκληρο κάτω στο ποτάµι, στη Μπότσικα.Πάρτε ρακί, ψωµί, τυρί, αυγά, σαλάτες, ό,τι έχοµε.» Καιαπευθυνόµενος σε εµένα, µου λέγει: «Πάρε και εσύ τησφήκα2, γιατί θα ρίχνουν αυτοί (οι στρατιώτες), να ρί-χνωµε και µεις κανένα. Εγώ µε το γκρα και συ µε τησφήκα, µο Τσίρη. Ω! ωχ! Ο µαύρος, θα τους κάνω ξίκισήµερα από εκεί6» (Θεός συγχώρησέ τον). Ξεκινούµεκαι εµείς, καµιά 25νταριά νέοι και νεαροί, αυτού και στηνποταµιά του Γκέγκα. Εκεί στάλιζαν τα πρόβατα. Το από-σπασµα είχε φθάσει από ώρα εκεί και τους εξέταζε αντυχόν έχουν όπλα. Αυτοί όµως µε όρκους στο Μουχα-µέτη, ότι µόνο σογιαίς3 έχουν απάνω τους. Άρχισε αµέ-σως ύστερα η έρευνα µέσα στις κουνουπιτσιές καιβρέθηκαν 2 όπλα µαρτίνια, 2 Μάουζερ, 1 καπακλή (κον-τόκανο όπλο) καθώς και 1 πιστόλι Καραντάγ. «Καλό κυ-νήγι ήταν αυτό», λέγει ο επικεφαλής αποσπασµατάρχης.– «Τώρα τι λες µωρέ», λέει στον τσοµπάνο του ΜπραήµΣάκου, ο αξιωµατικός. «Νούκου ντι Γκραικισε η βάρφιρ.Θούε µο Βαγγέλ», λέει του Βαγγέλη Βηλιώτη. «Ου γιαµτσιοµπάν τάνι έρδα κα Καλυβάκι, βαλαΐ, µπιλαΐ6» (=«∆εν ξέρω ελληνικά ο κακόµοιρος. Πες εσύ µο Βαγ-γέλη» «εγώ είµαι τσιοµπάνος, τώρα έρθα από Καλυβάκι,µα το Θεό6»). Τη µεσολαβήσει µας, ότι αυτός είναι βο-σκός και γέροντας, δεν έχει όπλο αυτός, ούτε ποτέ πεί-ραξε κανένα. Τον άφησε αυτόν και άρχισε τον Ταχήρ καιτον Κιάζο Μαλίκ. ∆έσιµο σε ένα πλάτανο στην άκρη τοποτάµι, µε το κεφάλι κάτω και να του πηγαίνει ο καπνόςστη µύτη. Μετά αυγά βραστά στη µασχάλη, ξύλο αλύ-πητο για να µαρτυρήσει τίνος άλλου είναι τα περίσσιαόπλα. Άρνηση-άρνηση, το αποτέλεσµα, καµιά µαρτυρία.Τους έδιωξαν όµως από εκείνο το µέρος µε τα πρόβατάτους, ως επικίνδυνους για την ασφάλεια των στρατευ-µάτων τα οποία περνούσαν τακτικά απ’ εκεί, απάνω-κάτω τη Σκάλα.

1. Περιοχή νότια της πόλης των Φιλιατών, όπου σήµερατο εργοστάσιο. Η πρόσβαση στο Φιλιάτι γινόταν απόεκεί. Η πρόσβαση από τις «κογγέλες» δεν συνηθιζόταν.2. σφήκα = εµπροσθογεµές µονόκανο ντουφέκι3. σογιαίς = σουγιάδες.

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 20134

Ιστορία του χωργιούΣίδερης – Αναµνήσεις

Η γαλακτοβιοµηχανία «∆ωδώνη» αποτελεί κλασικό θα έλεγεκανείς παράδειγµα για το τι µπορεί να επιτύχει µια κρατικοσυ-νεταιριστική επιχείρηση, αλλά ταυτόχρονα και σε πόσο στενάπλαίσια στην ουσία κινήθηκε, στραγγαλισµένη από τον συγκε-κριµένο κρατικό χαρακτήρα, που υποτίθεται είναι τέτοιος για ναδιασφαλιστεί το δηµόσιο συµφέρον, για να καλύψει τις ανάγκεςανακεφαλαιοποίησης της επιχείρησης και για να βοηθήσει στηναντιµετώπιση της πίεσης του καρτέλ γάλακτος.

Αντίθετα είδαµε να την αποδυναµώνει από τα δυναµικά χαρα-κτηριστικά της και στο τέλος να την ξεπουλάει για ένα κοµµάτιψωµί. Τέτοιο κράτος και δηµόσιο δεν το χρειαζόµαστε. Επιβε-βαιώνει και στην περίπτωση αυτή ότι, δε θέλει και δε µπορεί ναλειτουργήσει φιλολαϊκά. Υπάρχει και λειτουργεί, για να εξυπη-ρετήσει σε τελική ανάλυση, ευρύτερα επιχειρηµατικά συµφέ-ροντα.

Τονίζοντας µάλιστα το τελευταίο, δεν αναφερόµαστε µόνοστους επιχειρηµατίες που τους δόθηκε (στην ουσία) χάρισµα η«∆ωδώνη».

Όπως πολλές φορές έχουµε σηµειώσει, η παράδοση της«∆ωδώνη» σε επιχειρηµατικά χέρια, θα αλλάξει συνολικά σεόλη τη χώρα την τιµολογιακή πολιτική στο γάλα, θα πλήξει τηνποιότητα των προϊόντων πρώτης ανάγκης που καταλήγουν στιςλαϊκές οικογένειες ανεβάζοντας ταυτόχρονα το κόστος διατρο-φής τους.

Με δυο λόγια, η ιδιωτικοποίηση της «∆ωδώνη», αποτελείεφαλτήριο επίθεσης ενάντια στο εισόδηµα των εργαζοµένων µεαντανάκλαση σε όλη τη χώρα και κυρίως στην Ήπειρο και τηνοικονοµία της.

Η περίπτωση της «∆ωδώνη» διαχρονικά µας έδειξε καθαράκαι σε τι πορεία µπορεί να µπει µια συνεταιριστική οργάνωσηστα πλαίσια του κοινωνικοοικονοµικού συστήµατος που ζούµε.Η «∆ωδώνη» ως γνωστό, είναι δηµιούργηµα των συνεταιρι-σµένων γαλακτοπαραγωγών της Ηπείρου. Και όµως, τµήµατααυτών των συνεταιρισµένων παραγωγών, που λειτουργούσανµε τον παλιό παραφθαρµένο τρόπο, ήταν εκείνα που πριν λίγαχρόνια πούλησαν τη συµµετοχή τους στην Αγροτική Τράπεζα(δηλαδή στο υπόλογο και διεφθαρµένο κράτος τους), αφαιρών-τας έτσι και την πλειοψηφία από τους παραγωγούς, δίνοντας τηδυνατότητα της λήψης αποφάσεων µονοµερώς στην ΑΤΕ.

Βλέπουµε λοιπόν µια µακρόχρονη διαδικασία µε προδιαγε-γραµµένη πορεία που η κατάληξή της ήταν, το ξεπούληµα.

∆εν επιδιώκουµε να οικοδοµήσουµε ξανά τέτοιους συνεταιρι-σµούς. Οι συνεταιρισµοί που πρέπει να υποστηρίξουµε πρέπεινα είναι παραγωγικοί. Να έχουν πλήρη καθετοποίηση. Να κά-νουν πράξη την κοινότητα των συµφερόντων των πραγµατικώνπαραγωγών, των µικροµεσαίων ιδιοκτητών-καλλιεργητών τηςγης µε τους εργαζοµένους.

Οι µικροί και µεσαίοι κτηνοτρόφοι σήµερα συµπιέζονται κάτω

από το βάρος των αποφάσεων της ΚΑΠ της Ε.Ε., που επιδοτείτα προϊόντα των µεγάλων αγροτοκτηνοτροφικών συγκροτηµά-των της Ευρώπης, που τσακίζει την παραγωγή µας µε την επι-βολή των ποσοστώσεων, που ανεβάζει το κόστος µε τηναπαγόρευση στην ουσία της παραγωγής ποιοτικών και φθηνώνζωοτροφών από την πλούσια φυτική µας παραγωγή, που επι-βάλλει αντικειµενικά τη λειτουργία των µεσαζόντων µεγαλεµπό-ρων που αγοράζουν φθηνά από τους κτηνοτρόφους καιπουλούν ακριβά στους καταναλωτές και στα λαϊκά νοικοκυριάτων αστικών κέντρων, αφού δεν υπάρχει οργανωµένο δίκτυοκρατικών και συνεταιριστικών σφαγείων, τυποποιητηρίων, ψυ-γείων και αποθηκών. Σήµερα, µε τις εφαρµογές της πληροφο-ρικής, η οργάνωση τέτοιου δικτύου σε ένα κράτος που θέλει ναείναι φιλεργατικό και φιλολαϊκό και ταυτόχρονο ελεγχόµενο απότους ίδιους τους εργαζόµενους, τεχνικά είναι απλή υπόθεση.

Ένα τέτοιο σχήµα παραγωγικών συνεταιρισµών επιθυµούµε,που να συνδέεται µε τη βιοµηχανική παραγωγή ζωοτροφών, πουνα συνδέεται µε την τελική επεξεργασία των γαλακτοκοµικώνπροϊόντων και των προϊόντων κρέατος, που να συνδέεται µε έναµεγάλο δίκτυο διανοµής της παραγωγής που θα δίνει στους κα-ταναλωτές φθηνά προϊόντα σε εξαιρετική ποιότητα.

Από σήµερα όµως µπορούµε να δώσουµε απάντηση σταπροβλήµατα που δηµιουργήθηκαν µε την ιδιωτικοποίηση.

Άµεσα πρέπει να καταβληθούν στους εισκοµιστές γάλακτοςπαραγωγούς τα οφειλόµενα από την εταιρεία.

Μπορούµε και πρέπει να διεκδικήσουµε η «∆ωδώνη» να επα-νακτήσει τον συνεταιριστικό-δηµόσιο χαρακτήρα της. Από σή-µερα µπορούµε να κάνουµε τα πρώτα βήµατα προς τηνκατεύθυνση που περιγράψαµε. Η ολοκλήρωση όµως ενός σύγ-χρονου σχήµατος παραγωγικών - καθετοποιηµένων συνεταιρι-σµών απαιτεί µια άλλη οικονοµική και κοινωνική οργάνωση µεεπίκεντρο τον άνθρωπο και τις ανάγκες του.. Τη διεκδίκηση αυτήτην τοποθετούµε στο πλαίσιο ενός ευρύτερου αιτήµατος για τηναναδιοργάνωση της λειτουργίας των συνεταιρισµών, µε συνε-λεύσεις που θα συµµετέχουν όλοι, µε δηµοκρατική εκπροσώ-πηση και όχι στα χέρια παραγόντων και επιτήδειωνγραφειοκρατών και καιροσκόπων.

Βασικό µας κριτήριο είναι το κοινωνικό όφελος και όχι η ιδιω-τική κερδοφορία. Ένας δηµόσιος-συνεταιριστικός χαρακτήραςτης «∆ωδώνη», που θα συνοδεύεται και από τη θεσµική συµ-µετοχή των εργαζοµένων της, µπορεί να προσφέρει, µια σειράπλεονεκτήµατα:

• Ουσιαστική και σταθερή στήριξη του εισοδήµατος των γα-λακτοπαραγωγών, γεγονός που θα συµβάλει επί πλέον στηνοικονοµική στήριξη της τοπικής κοινωνίας της περιφέρειας Ηπεί-ρου. Γι αυτό και το σηµερινό θέµα είναι υπόθεση όλων µας. Τοεισόδηµα του κάθε κλάδου που πλήττεται επηρεάζει αυτόµατακαι όλες τις άλλες επαγγελµατικές οµάδες.

• Η «∆ωδώνη» µπορεί να προσφέρει υψηλής ποιότητας προ-ϊόντα σε προσιτή τιµή για τον καταναλωτή. Η υψηλή ποιότητακαι η προσιτή τιµή, είναι συνεταιριστικό παραγωγικό χαρακτη-ριστικό. Τα λειτουργικά έξοδα είναι χαµηλότερα, χωρίς goldenboys, µάνατζερ κ.λπ., ούτε θα χρειάζεται να συντηρεί το ιδιωτικόαεροσκάφος του επενδυτή. Μιλάµε βέβαια πάντα για συνεται-ρισµούς µε την µορφή που προαναφέραµε και όχι για επαγγελ-µατίες συνεταιριστές.

• Η «∆Ω∆ΩΝΗ» αυτή θα µπορεί να παρεµβάλει εµπόδια στηδιαµόρφωση καρτέλ και στην άσκηση κερδοσκοπίας στα γαλα-κτοκοµικά προϊόντα που είναι προϊόντα πρώτης ανάγκης.

Εµείς, ως Πανηπειρωτική Συνοµοσπονδία Ελλάδος, που εκ-προσωπούµε την Ηπειρωτική αποδηµία, είµαστε και θα είµαστεαλληλέγγυοι στον συντονισµένο αγώνα των κτηνοτρόφων, τωνεργαζοµένων και των συµπατριωτών µας, ενάντια στις πρακτι-κές των ιδιωτών κερδοσκόπων, στον αποχαρακτηρισµό των βο-σκοτόπων, στον αποχαρακτηρισµό του ελληνικού γάλακτος καιτην κατάργηση των δασµών εισαγωγής του από άλλες χώρες,την αντιµετώπιση των αγροτοκτηνοτρόφων ως επιχειρηµατιώνµε την υποχρεωτική τήρηση λογιστικών βιβλίων β΄ κατηγορίας,το φόρο επιτηδεύµατος που θα κληθούν να πληρώσουν, τηνενοικίαση από το ∆ηµόσιο Λιβαδιών µε πέντε ευρώ ανάστρέµµα και άλλων στοιχείων που οδηγούν στο συµπέρασµαότι οι µικροί παραγωγοί, δεν θα µπορέσουν να επιβιώσουν στηδυσβάσταχτη - συνολικά - αύξηση του κόστους παραγωγήςτους σε συνδυασµό µε τις µειωµένες τιµές για το προϊόν τους.

Για όλους αυτούς τους λόγους το ∆.Σ της Πανηπειρωτικήςκαλεί όλη την Ηπειρωτική αποδηµία στην Ελλάδα και το εξωτε-ρικό, τα µέλη του, Αδελφότητες, Συλλόγους, Ενώσεις, Οµο-σπονδίες να το κάνουν θέµα προβληµατισµού και δράσης τωνΣυµβουλίων τους, όλων των χωριανών τους, όλων των Ηπει-ρωτών, όπου και αν βρίσκονται.

Κριτήριο µας είναι το κοινωνικό όφελος και η ανάπτυξη υπέρτων πολλών. Είµαστε αντίθετοι µε κάθε πρόταση που αποµα-κρύνεται από την γνήσια συνεταιριστική ιδέα. Ούτε στην µορφήτης παραφθαρµένης συνεταιριστικότητας του παρελθόντος,ούτε στην ενσωµάτωση σε µορφές επιχειρηµατικής κερδοσκο-πίας του παρόντος.

Η «∆Ω∆ΩΝΗ» µπορεί να γίνει ξανά συνεταιριστική και δηµό-σια, κόντρα και ενάντια στους καιρούς!

Το ∆ιοικητικό Συµβούλιοτης Πανηπειρωτικής Συνοµοσπονδίας Ελλάδος

Πανηπειρωτική: Η γαλακτοβιοµηχανία ''∆ωδώνη'', είναι πολύ ακριβή για τους Ηπειρώτες, για να τη χαρίσουµε

www.siderigr.com

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013:Σχέδιο 1 04/12/2013 14:46 Σ δ 4