ασκήσεις α β γ κλίση ουσιαστικων

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ-ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

ΜΑΝΟΛΗΣ ΜΑΥΡΑΚΑΚΗΣ-ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ www. filologikos-istotopos.gr

1

Α΄ ΚΛΙΣΗ

ὁ θεατὴς Δοτική ενικού ὁ οἰηµατίας Αιτιατική ενικού ὁ ἰδιώτης Κλητική ενικού ὁ νικητὴς Κλητική πληθυντικού ὁ κοχλίας Ονοµαστική πληθυντικού τῇ δρακαίνῃ Κλητική πληθυντικού τῶν σφαιρῶν Κλητική ενικού ταῖς ἀληθείαις Ονοµαστική πληθυντικού (ὦ) τεχνῖτα Δοτική ενικού/πληθυντικού ὁ πρεσβύτης [ῡ] Κλητική ενικού/πληθυντικού ὁ δεσπότης1 κλητική ενικού ἡ µούσα Δοτική ενικού ἡ σκαπάνη Γενική ενικού ἡ ἅµιλλα Δοτική ενικού/πληθυντικού ἡ ἀλήθεια Ονοµαστική πληθυντικού ἡ κλίνη Δοτική ενικού ἡ µυῖα Γενική ενικού τῶν γυµνητῶν Δοτική ενικού/πληθυντικού τοὺς δύτας Ονοµαστική πληθυντικού τὸν προδότην Ονοµαστική πληθυντικού τῷ πατριώτῃ Κλητική ενικού/πληθυντικού τάς ἀµίλλας Κλητική ενικού/πληθυντικού τῶν δαφνῶν Γενική ενικού τὴν µέλισσαν Δοτική/αιτιατική πληθυντικού ὁ Ἑρµῆς Γενική ενικού/πληθυντικού ἡ µνᾶ Αιτιατική ενικού/πληθυντικού ἡ γῆ2 Κλητική ενικού

Παρατηρήσεις 1. Το α στην κατάληξη -ας είναι µακρόχρονο. 2. Η γενική πληθυντικού τονίζεται στη λήγουσα και παίρνει περισπωµένη.

(Εξαιρέσεις: οἱ ἐτήσιαι, ὁ χρήστης (ως ουσιαστικό/ως επίθετο τονίζεται στη λήγουσα και παίρνει περισπωµένη)

3. Ίδιος πληθυντικός αρσενικών και θηλυκών. 4. Το α στην αιτιατική-κλητική ενικού είναι µακρό ή βραχύ ανάλογα µε το τι είναι στην ονοµαστική.

5. Όλα τα αρσενικά σε –ης σχηµατίζουν κλητική ενικού σε -ᾰ, εκτός από τα σε –δης και τα κύρια ονόµατα (όχι τα εθνικά)

6. ὁ δεσπότης→ὦ δέσποτα 7. Στα θηλυκά:

Ø αν πριν από την κατάληξη –α υπάρχει φωνήεν ή ρ, το α: -ονοµάζεται καθαρό

-είναι κανονικά µακρό (Εξαίρεση: α) στα προπαροξύτονα β) στα γαῖα, γραῖα,

1 Κλητική ενικού: ὦ δέσποτα 2 Μόνο ενικός



2

µαῖα, µυῖα, µοῖρα, πεῖρα, πρῷρα, σπεῖρα, σφαῖρα, σφῦρα)

-φυλάγεται σε όλες τις πτώσεις.

Ø αν πριν από την κατάληξη –α υπάρχει σύµφωνο εκτός του ρ, το α: -ονοµάζεται µη καθαρό

-είναι πάντοτε βραχύ

-στη γενική και δοτική ενικού τρέπεται σε η. (Εξαίρεση: Ἀνδροµέδα, Γέλα, Λήδα, Φιλοµήλα)

8. Γενικά τα ουσιαστικά της πρώτης κλίσης έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας βραχύ. Εξαίρεση: έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας µακρό. Ø Τα εθνικά σε –ατης. Ø Τα σε –ιτης και ο πρεσβύτης. Ø Τα ουσιαστικά: σφῦρα, µᾶζα, αἰσχύνη, δίνη, κλίνη, νίκη, ὕλη, ῥύµη, λύπη.

Β΄ ΚΛΙΣΗ

ἡ ἄµπελος Ονοµαστική πληθυντικού τὸ δῶρον Δοτική πληθυντικού ὁ τρόπος Κλητική πληθυντικού τὸ δένδρον Κλητική ενικού/πληθυντικού ὁ κίνδυνος Γενική ενικού/πληθυντικού ὁ λόγος Ονοµαστική πληθυντικού ὁ βίος Αιτιατική ενικού ὁ θησαυρός Αιτιατική ενικού/πληθυντικού Δοτική ενικού τὸ φυτόν Ονοµαστική/κλητική

πληθυντικού

ὁ στρατηγός Ονοµαστική/κλητική πληθυντικού

ἡ νόσος Κλητική ενικού ἡ κάµηλος Αιτιατική ενικού/κλητική

πληθυντ.

τὸ ζῷον Ονοµαστική/κλητική πληθυντικού

ἡ ψῆφος Ονοµαστική/κλητική πληθυντικού

ὁ δοῦλος Δοτική ενικού/πληθυντικού ἡ νῆσος Γενική ενικού/πληθυντικού τὸ τέκνον Κλητική ενικού ὁ θεός3 Κλητική ενικού ὁ ἀδελφός4 Κλητική ενικού

Παρατηρήσεις

3 ὦ θεός 4 ὦ ἄδελφε



3

1. Από τα δευτερόκλιτα ονόµατα έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας µακρό: Ø Τα υπερδισύλλαβα σε –ινος Ø Σε –ος: ἆθλος, Κῦρος, µῦθος, σῖτος, θρῦλος, ὁ Χῖος (ενώ ἡ Χίος) κ.α. Ø Σε –ον: ἆθλον, σκῦλον, φῦλον.

2. Η κατάληξη –α των ουδετέρων όλων των πτωτικών είναι βραχύχρονη. 3. Αρσενικά και θηλυκά έχουν τις ίδιες καταλήξεις. Διαφέρουν µόνο ως προς το άρθρο.

4. Τα συνηρηµένα : ü τονίζονται όπου και όπως η ονοµαστική ενικού ü όσα τονίζονται στη λήγουσα περισπώνται ü τα βαρύτονα οξύνονται ü κανονικά δεν έχουν κλητική

Γ΄ ΚΛΙΣΗ

Γενικές Παρατηρήσεις 1. Τα δίχρονα (α, υ, ι) στη λήγουσα είναι βραχέα. 2. Τα µονοσύλλαβα στη γενική-δοτική ενικού-πληθυντικού τονίζονται στη λήγουσα

(Εξαίρεση: τὸ οὖς, ὁ παῖς, ὁ θώς, ὁ Τρώς, τὸ φῶς.→στη γενική πληθυντικού τονίζονται στην παραλήγουσα)

ΦΩΝΗΕΝΤΟΛΗΚΤΑ τὸν ἁλιέα Γενική ενικού/πληθυντικού τὴν ἰσχύν Δοτική ενικού/πληθυντικού ὁ ἰχθύς Αιτιατική ενικού/πληθυντικού ὁ ἥρως Ονοµαστική/κλητική


ὁ πέλεκυς Αιτιατική ενικού/πληθυντικού ὁ νοµεύς Γενική ενικού ὁ σκυτεύς Δοτική ενικού ἡ πόλις Κλητική ενικού τὸ ἄστυ Κλητική πληθυντικού ἡ ἠχώ5 Γενική/Αιτιατική ενικού ἡ τέρψις Κλητική ενικού/πληθυντικού ὁ µάντις Γενική ενικού ἡ ὕβρις Γενική πληθυντικού ἡ φύσις Δοτική ενικού ὁ ἱππεύς Αιτιατική ενικού/πληθυντικού ἡ φειδώ Δοτική ενικού ὁ ἱερεύς Ονοµαστική πληθυντικού ἡ κτῆσις Δοτική πληθυντικού

Γενικές Παρατηρήσεις 1. Στα µονόθεµα:

ü Οι µονοσύλλαβοι τύποι και η αιτιατική πληθυντικού παίρνουν περισπωµένη. ü Η κλητική ενικού περισπάται, όταν τονίζεται.

2. Στα διπλόθεµα: ü Η γενικού ενικού-πληθυντικού τονίζονται στην προπαραλήγουσα. ü Τα ἠχώ-αἰδώς έχουν όµοιο τονισµό σε ονοµαστική-αιτιατική και δοτική-

5 Γενική, δοτική, κλητική περισπωµένη



4

κλητική. Δεν έχουν πληθυντικό κανονικά. Όταν τον σχηµατίζουν, κλίνονται κατά τη β΄ κλίση.

3. Έχουν δίχρονο παραλήγουσας βραχύ (Εξαίρεση: δρᾶσις, θλῖψις, πρᾶξις, ῥῖψις, ῥῦσις κ.α.)

4. Η κλητική ενικού είναι ακατάληκτη (Εξαίρεση: ἥρως, Τρώς, θώς)

ΣΥΜΦΩΝΟΛΗΚΤΑ Ι. Αφωνόληκτα

ὁ κόραξ Δοτική ενικού/πληθυντικού ὁ Θρᾷξ Γενική ενικού/πληθυντικού ἡ κλίµαξ Αιτιατική ενικού/πληθυντικού ἡ λάρναξ Κλητική ενικού/ πληθυντικού ἡ σάρξ Δοτική πληθυντικού ὁ φοῖνιξ Κλητική ενικού ἡ σάλπιγξ Αιτιατική/κλητική ενικού ὁ Φρύξ [ῠ] Δοτική πληθυντικού ἡ διῶρυξ(χ+ς) Κλητική ενικού/ πληθυντικού ὁ Κέκροψ Αιτιατική ενικού/ πληθυντικού ὁ Πέλοψ Αιτιατική ενικού/πληθυντικού ἡ ἐσθής Κλητική ενικού/ πληθυντικού ἡ δεξιότης Δοτική πληθυντικού ἡ ταχύτης Αιτιατική/κλητική ενικού ὁ γέλως Ονοµαστική πληθυντικού ὁ ἔρως Αιτιατική/κλητική ενικού ἥ Ἑλλάς Αιτιατική/κλητική ενικού ἡ ἔρις Αιτιατική/κλητική ενικού ἡ βαθµίς [ῐ] Γενική ενικού ἡ τυραννίς Κλητική ενικού τὰς χάριτας Αιτιατική ενικού τὸν κώνωπα Γενική πληθυντικού (ὦ) ἐλέφαντες Ονοµαστική/γενική


αἱ τρίχες Αιτιατική πληθυντικού (ὦ) ἔριδες Δοτική ενικού οἱ θεράποντες Δοτική ενικού ἡ κνηµίς Αιτιατική ενικού τὸ τρῖµµα Δοτική/αιτιατική πληθυντικού τῶν αὐλάκων Γενική ενικού τὸ µεῖγµα Αιτιατική πληθυντικού

Παρατηρήσεις 1. Τα βαρύτονα σε –ις (-ιτος, -ιδος, -ιθος) και το ουσιαστικό ἡ Πάρνης-ηθος σχηµατίζουν: Ø αιτιατική ενικού σε –ν Ø κλητική ενικού όµοια µε το θέµα χωρίς το χαρακτήρα

2. Σχηµατίζουν την κλητική ενικού όµοια µε το θέµα χωρίς το χαρακτήρα: Ø Τα βαρύτονα σε –ας (-αντος) Ø Τα βαρύτονα σε –ων (-οντος)



5

Ø ἡ τυραννίς Ø ὁ, ἡ παῖς

3. Τα αφωνόληκτα τριτόκλιτα ουσιαστικά έχουν τα δίχρονα (λήγουσα και παραλήγουσα) βραχέα. Εξαιρέσεις: Ø Λήγουσα µακρά: ὁ βλάξ, ὁ γύψ, ἡ ἁψίς, ἡ βαλβίς, ἡ κηλίς, ἡ νησίς, ἡ

σφραγίς, ἡ ψηφίς, ἡ κρηπίς, ἡ κνηµίς Ø Παραλήγουσα µακρά: Ἆγις, πῖδαξ, ἶρις, κλῖµαξ, ᾆσµα, δρᾶµα, θῦµα,

κρᾶµα, κῦµα, µῖγµα, νᾶµα, πρᾶγµα, χρῖσµα, τρῖµµα κ.α. ΙΙ. ΗΜΙΦΩΝΟΛΗΚΤΑ

(ὦ) σωτῆρες Γενική/δοτική ενικού οἱ µῆνες Δοτική/αιτιατική πληθυντικού τὸ γῆρας Γενική ενικού τοῦ κρέως Γενική/δοτική πληθυντικού τὰ ἤθη Δοτική/αιτιατική ενικού τῷ σπινθῆρι Γενική/κλητική ενικού (ὦ) ἠγεµόνες Γενική/κλητική ενικού ὁ λιµήν κλητική ενικού/πληθυντικού ὁ ῥήτωρ Γενική/δοτική ενικού ὁ δαίµων Γενική/αιτιατική ενικού ὁ ἡγεµών Γενική/δοτική ενικού ὁ Ἀριστογείτων Κλητική ενικού ὁ πατήρ Αιτιατική ενικού ὁ ἀνήρ Δοτική ενικού ἡ θυγάτηρ Δοτική/αιτιατική πληθυντικού ὁ ἀστήρ Κλητική ενικού ἡ ἀκτίς Κλητική ενικού ἡ χιών Ονοµαστική πληθυντικού ὁ ποιµήν Αιτιατική ενικού ὁ ἡγεµών Κλητική ενικού ὁ χειµών Κλητική ενικού/πληθυντικού ὁ λιµήν Γενική/αιτιατική ενικού ὁ δαίµων Δοτική/αιτιατική ενικού ὁ γείτων Γενική/αιτιατική ενικού ὁ κανών Δοτική/αιτιατική πληθυντικού ὁ αὐχήν Δοτική πληθυντικού ὁ ἀγών Γενική/δοτική ενικού τοῦ βραχίονος Κλητική ενικού τό ἔθνος Κλητική ενικού/πληθυντικού ὁ κρατήρ Κλητική ενικού ὁ Ἡρακλῆς Κλητική ενικού τῶν αὐτοκρατόρων Γενική ενικού τό θέρος Αιτιατική πληθυντικού ἡ µήτηρ Ονοµαστική/αιτιατική


τούς πυθµένας Γενική ενικού/πληθυντικού τὸ πέρας6 Δοτική ενικού/πληθυντικού

6Κατά το πέρας κλίνονται: κέρας, τέρας (ενικό & πληθυντικό)



6

ἡ θυγάτηρ Αιτιατική ενικού ὁ παιάν Δοτική ενικού/πληθυντικού ὁ κίων Γενική/δοτική ενικού τῷ σωλῆνι Ονοµαστική πληθυντικού τὸ κρέας7 Γενική ενικού πληθυντικού ὁ πατήρ Κλητική ενικού/πληθυντικού ἡ µήτηρ Γενική/Κλητική ενικού ὁ ἀνήρ Κλητική ενικού ἡ Δηµήτηρ Κλητική ενικού ἡ γαστήρ Κλητική ενικού ἡ αἰδώς8 Δοτική ενικού ἡ θυγάτηρ Κλητική ενικού/πληθυντικού

Παρατηρήσεις 1. Τα βαρύτονα διπλόθεµα σε –ων (-ονος) σχηµατίζουν κλητική ενικού όµοια µε το ασθενές θέµα (ο)

2. Τα βαρύτονα διπλόθεµα σε –ωρ (-ορος) σχηµατίζουν κλητική ενικού όµοια µε το ασθενές θέµα (ο)

3. Το ι και το α των ουσιαστικών σε –ις (- ινος) και –αν (-ανος) είναι µακρόχρονα. 4. Σχηµατίζουν την κλητική ενικού όµοια µε την ονοµαστική. Εξαίρεση:

Ø Τα βαρύτονα διπλόθεµα σε –ων (-ονος) Ø Τα βαρύτονα διπλόθεµα σε –ωρ (-ορος)

5. Τα κύρια ονόµατα Ἀγαµέµνων και Ἀριστογείτων ανεβάζουν τον τόνο στην κλητική ενικού: ὦ Ἀγάµεµνων, ὦ Ἀριστόγειτον.

6. Τα µονόθεµα από τα διπλόθεµα τα διακρίνουµε από την ορθογραφία της νεοελληνικής γλώσσας.

7. Τα σιγµόληκτα τριτόκλητα ουσιαστικά έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας βραχύ (Εξαίρεση: κῦρος, µῖσος, ψῦχος κ.α.)

ΙΙΙ. ΑΝΩΜΑΛΑ ὁ λύχνος9 Κλητική πληθυντικού ὁ σῖτος12 Αιτιατική ενικού/πληθυντικού ὁ δεσµός10 Κλητική ενικού/πληθυντικού ὁ σταθµός13 Αιτιατική πληθυντικού τὸ στάδιον13 Αιτιατική πληθυντικού ὁ ζυγός13 Αιτιατική ενικού/πληθυντικού ὁ νῶτος13 Αιτιατική ενικού/πληθυντικού ὁ πρεσβευτής Γενική πληθυντικού τὸ πῦρ Δοτική ενικού/πληθυντικού ἡ γυνή Κλητική ενικού ὁ υἱός Γενική/δοτική ενικού τὸ γόνυ Γενική/δοτική ενικού ὁ, ἡ κύων Δοτική/κλητική ενικού ὁ µάρτυς Γενική/δοτική πληθυντικού ἡ ναῦς Αιτιατική/κλητική πληθυντικού τὸ ὕδωρ Γενική ενικού

7Κατά το κρέας κλίνονται: γέρας, κέρας, γῆρας (µόνο στον ενικό), τέρας (µόνο στον πληθυντικό)8 Γενική, δοτική, αιτιατική περισπωµένη 9 Ετερογενές 10 Διπλογενές



7

τὸ οὖς Δοτική ενικού/πληθυντικού ἡ χείρ Αιτιατική ενικού/πληθυντικού ὁ Ἀπόλλων Κλητική ενικού ὁ Ποσειδῶν Κλητική ενικού τὸ δόρυ Ονοµαστική πληθυντικού ὁ Ζεύς Αιτιατική/κλητική ενικού

ασκήσεις α β γ κλίση ουσιαστικων

Education

Transcript of ασκήσεις α β γ κλίση ουσιαστικων