Μακριδάκη Χρυσούλα

ΕΘΙΜΑ ΚΑΘΑΡΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ

Σε όλη την Ελλάδα οι κάτοικοι υποδέχονται τη Σαρακοστή με τα δικά της ξεχωριστά έθιμα.

Στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας, ήταν μια χάρτινη ζωγραφιά στην οποία απεικονίζεται μια γυναίκα με σταυρωμένα χέρια, λόγω προσευχής, χωρίς στόμα, λόγω νηστείας και με επτά πόδια που αναπαριστούσαν τις επτά εβδομάδες της Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο της έκοβαν και από ένα πόδι, γνωρίζοντας έτσι πόσες εβδομάδες νηστείας απέμεναν μέχρι το Πάσχα. Το τελευταίο πόδι που έκοβαν το δίπλωναν και το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο. Όποιος το έβρισκε ήταν... γουρλής

Το έθιμο της κυρά Σαρακοστής

Σε όλη σχεδόν την Ελλάδα –και σε διάφορες παραλλαγές– το χορευτικό δρώμενο, το λεγόμενο

Γαϊτανάκι, έθιμο που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, ξεσηκώνει μικρούς

και μεγάλους.

Γαϊτανάκι

Οι κάτοικοι φτιάχνουν έναν ξύλινο σκελετό καμήλας , τον οποίον σκεπάζουν με πολύχρωμα κιλίμια. Πάνω της κάθεται ο βασιλιάς Καρνάβαλος. Η «καμήλα» αρχίζει να περπατάει συνοδευόμενη από δύο καμηλιέρηδες, οι οποίο μάλιστα σύμφωνα με το έθιμο τσακώνονται μεταξύ τους με αποτέλεσμα ο ένας να σκοτωθεί.

Πρόκειται για μια αναπαράσταση της ζωής και του θανάτου

ΘΡΑΚΗ

Ο Αλευροπόλεμος στο Γαλαξίδι, είναι ένα έθιμο που διατηρείται από το 1801. Εκείνα τα χρόνια, παρόλο που το Γαλαξίδι τελούσε υπό την τουρκική κατοχή, όλοι οι κάτοικοι περίμεναν τις Αποκριές για να διασκεδάσουν και να χορέψουν σε κύκλους. Ένας κύκλος για τις γυναίκες, ένας για τους άντρες. Φορούσαν μάσκες ή απλώς έβαφαν τα πρόσωπά τους με κάρβουνο. Στη συνέχεια προστέθηκε το αλεύρι, το λουλάκι, το βερνίκι των παπουτσιών και η ώχρα.

ΓΑΛΑΞΙΔΙ

Βλάχικος Γάμος στη Θήβα. Είναι ένα έθιμο που φθάνει στις μέρες μας περίπου από το 1830, μετά την απελευθέρωση των ορεινών περιοχών. Οι Βλάχοι, δηλαδή οι τσοπάνηδες από τη Μακεδονία, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Ρούμελη, εγκατέλειψαν τότε την άγονη γη τους και βρήκαν γόνιμο έδαφος νοτιότερα. Το θέαμα είναι έξοχο, η γαμήλια πομπή πολύχρωμη, η μουσική που τη συνοδεύει (πίπιζες, νταούλια κ.ά.) εξαιρετικά ζωντανή.

ΘΗΒΑ

Του Κουτρούλη ο Γάμος.

Καρναβαλίστικος γάμος, που κρατάει από τον 14ο αιώνα. Στις μέρες μας, το ζευγάρι των νεονύμφων είναι δύο άντρες, που μαζί με τους συγγενείς πηγαίνουν στην πλατεία, όπου γίνεται ο γάμος με παπά και με κουμπάρο. Διαβάζεται το προικοσύμφωνο και ακολουθεί τρικούβερτο γλέντι.

ΜΕΘΩΝΗ

Μπουρανί είναι μία χορτόσουπα δίχως λάδι, γύρω από την προετοιμασία της οποίας στήνεται ολόκληρο το σκηνικό του παιχνιδιού με φαλλικά σύμβολα και τολμηρά πειράγματα από τους μπουρανίδες.

Μπουρανί στον Τύρναβο

Στην Κάρπαθο λειτουργεί το Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων. Κάποιοι κάνουν άσχημες χειρονομίες σε κάποιους άλλους και συλλαμβάνονται από τους Τζαφιέδες (χωροφύλακες) για να οδηγηθούν στο Δικαστήριο, που το αποτελούν οι σεβάσμιοι του νησιού. Τα αυτοσχέδια αστεία και τα γέλια ακολουθεί τρικούβερτο γλέντι.

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

Οι ψαράδες καταδικάζουν το Γληγοράκη ψαρά, ο οποίος σύμφωνα με τον μύθο απαρνήθηκε την θάλασσα για να βρει την τύχη του στην στεριά, φτιάχνοντας ένα αχυρένιο ομοίωμα το οποίο και περιφέρουν σε όλο το χωριό πάνω σε ένα γάιδαρο. Στο τέλος ο Γληγοράκης ρίχνεται σε μια βάρκα στα ανοιχτά και φλέγεται.

ΒΟΝΙΤΣΑ

Στα χωριά Μέρωνα και Μελιδόνια του Ρεθύμνου αναβιώνουν έθιμα όπως

το κλέψιμο της νύφης, ο Καντής, το μουντζούρωμα,

τα οποία, σε συνδυασμό με το καλό κρασί και τους ήχους της

λύρας, αποτελούν μια μοναδική εμπειρία.

ΚΡΗΤΗ

Οι κάτοικοι ντύνονται Κορδελάτοι ή Λεβέντες. Οι Κορδελάτοι είναι φουστανελοφόροι και η δεύτερη ονομασία τους Λεβέντες αποδίδεται στους πειρατές. Από κοντά τους ακολουθούν και οι ληστές, οι Σπαραρατόροι, που αρπάζουν τις κοπέλες για να τις βάλουν με το ζόρι στο χορό και στο γλέντι, που κρατάει ως το πρωί.

ΝΑΞΟΣ

Με παραδοσιακές ενδυμασίες κατεβαίνουν στην πλατεία του νησιού, όπου χορεύουν και τραγουδούν τοπικούς σκοπούς. (Ο γέρος κι η κορέλα)

ΣΚΥΡΟΣ

Αναβιώνει το έθιμο του «Αγά», το οποίο έχει τις ρίζες του στην τουρκοκρατία και πρόκειται για μια παρωδία δίκης, στην οποία οι «κατηγορούμενοι» δικάζονται για παραπτώματα πάσης φύσεως – χρηματικά, ιδιοκτησιακά και ερωτικά.

ΧΙΟΣ

Ξεκινά η Σαρακοστή για την Ορθόδοξη εκκλησία, ενώ ταυτόχρονα σημαίνει το τέλος των Αποκριών.

Ονομάστηκε έτσι γιατί οι Χριστιανοί “καθαρίζονταν” πνευματικά και σωματικά.

Είναι μέρα νηστείας αλλά και μέρα αργίας για τους Χριστιανούς.

Η νηστεία διαρκεί για 40 μέρες, όσες ήταν και οι μέρες νηστείας του Χριστού στην έρημο.

Από τους λαογράφους θεωρείται ο επίλογος των βακχικών εορτών της Αποκριάς, οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα.

ΚΑΘΑΡΗ ΔΕΥΤΕΡΑ

Η καθιέρωση της λαγάνας, που θυμίζει τα «άζυμα» της Παλαιάς Διαθήκης, επιτείνει την έννοια της νηστείας εκείνης της ημέρας.

Το πιάτο της ημέρας περιλαμβάνει νηστίσιμα, ως αποτοξίνωση από το πλούσιο φαγοπότι της Αποκριάς.

Χαλβάς, ταραμάς, ελιές, πίκλες, θαλασσινά, φασολάδα, βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη.

Νηστίσιμα της Καθαρής Δευτέρας

Τα κύρια φαγητά που παρασκευάζουν οι νοικοκυρές της Κρήτης για τη Σαρακοστή του Πάσχα είναι τα άγρια χόρτα:

o καλίτσες (γλυκά πρώιμα άγρια ραδίκια)o ασκολύμπροι (ασκόλυμπρα άγρια-αγκάθινα χόρτα)o τζόχοι (ζοχοί), ψικοσιρίδες (πικρώδη άγρια χόρτα)o χοιρομουρίδες ( νοστιμότατα άγρια χόρτα)o σταμναγκάθι (αγκαθωτό ραδίκι)o ραπανίδες o και βεβαίως οι χοχλιοί (σαλιγκάρια βραστά, μπουμπουριστά κ.α.)o τα διάφορα γιαχνί, τα παπούλια (βραστά όσπρια), ο χυλός (με αλεσμένο

στάρι), οι βρουβόπιτες (πίτες με χόρτα ή γούλες), τα κουκιά (βραστά και πουρέ) κ.α.

Κρητικά φαγητά Σαρακοστής

Την ημέρα αυτή συνηθίζεται το πέταγμα του χαρταετού, όπως και σε

άλλα κράτη, είναι όμως έθιμο μεταγενέστερο και συμβολίζει την επιθυμία του ανθρώπου

να διώξει μακριά το κακό.

Χαρταετός

Ευχαριστώ !!!

ΤΕΛΟΣ