Κείμενο 1 : Αναλφαβητισμός: Ένα κληρονομικό πρόβλημα

Σύμφωνα με μελέτη του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, το 32% των Ελλήνων υποεκπαιδευμένων, βλέποντας ένα λογαριασμό της ΔΕΗ, δεν μπορεί να καταλάβει ποια είναι η ημερομηνία πληρωμής του...

Ο αναλφαβητισμός είναι ένα φαινόμενο που αναπαράγεται. Κληρονομείται τις περισσότερες φορές, από γενιά σε γενιά, καθώς η εκπαίδευση των παιδιών συνδέεται άμεσα με το μορφωτικό επίπεδο των γονέων. Το φύλο, η οικονομική κατάσταση και ο τόπος διαμονής αφήνουν το αποτύπωμά τους στις περιπτώσεις ανάπτυξης του αναλφαβητισμού.

Σύμφωνα με στοιχεία της Ουνέσκο, το μεγαλύτερο κύμα αναλφαβητισμού πλήττει τη νότια και δυτική Ασία, την Αφρική και τα αραβικά κράτη. Μάλιστα, η Μπουργκίνα Φάσο θεωρείται η χώρα με το χαμηλότερο ποσοστό αλφαβητισμού στον κόσμο, μόλις με 12,8%. Ακολουθούν ο Νίγηρας με 14,4% και το Μαλί με 19%.

Η 8η Σεπτεμβρίου γιορτάζεται από το 1966 ως η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη του Αναλφαβητισμού.

Ο αναλφαβητισμός διακρίνεται σε απόλυτο, γενικό ή οργανικό και σε λειτουργικό. Στην πρώτη περίπτωση, έχουμε ολοκληρωτική άγνοια γραφής και ανάγνωσης. Από την άλλη, ο λειτουργικός αναλφαβητισμός αναφέρεται σε μια απουσία κοινωνικών γνώσεων. Το άτομο αδυνατεί να διαχειριστεί τον εαυτό του μέσα στην κοινωνία που ζει. Ο όρος «υποεκπαίδευση» συγγενεύει ερμηνευτικά με τον λειτουργικό αναλφαβητισμό.

Στη χώρα μας, σχεδόν ένας στους δύο χαρακτηρίζεται ως υποεκπαιδευμένος. Αυτό αποδεικνύει και έρευνα που έχει πραγματοποιήσει το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου. Το ποσοστό των ερωτώμενων που δεν έχει ολοκληρώσει εννέα έτη εκπαίδευσης φτάνει το 44,8%, ενώ όσοι δεν παρακολούθησαν το Δημοτικό ή δεν ολοκλήρωσαν τη φοίτηση σε αυτό, είναι το 26,7% του συνόλου.

Πρώτες το νήμα του αναλφαβητισμού κόβουν οι γυναίκες, καθώς αποτελούν το 73,5% των απόλυτα αναλφάβητων, ενώ στους άντρες το ποσοστό φτάνει το 26,5%. Αυτό ενισχύεται από την παρουσία κοινωνικών ανισοτήτων, ακόμα και στον 21ο αιώνα. Οι ρίζες του αναλφαβητισμού, επίσης, επεκτείνονται στη φτώχεια και τις βιοποριστικές ανάγκες, στο χάσμα μεταξύ των επαρχιών και των αστικών κέντρων, στην παθολογία του σχολείου και της παροχής παιδείας και σε κάποιες περιπτώσεις σε πολεμικές εχθροπραξίες. Οι πιο ευάλωτες ομάδες ανθρώπων απέναντι στο πρόβλημα του αναλφαβητισμού είναι οι μειονότητες, όπως οι αθίγγανοι, και οι μετανάστες.

Τα μεγαλύτερα ποσοστά του φαινομένου συγκεντρώνονται σε αγροτικές ή ημιαστικές περιοχές. Έτσι, η Κεντρική Μακεδονία με ποσοστό 58,9% «χτυπάει» πρωτιά και ακολουθεί η Πελοπόννησος με 57,4%, η Ήπειρος με 56,8% και η Δυτική Ελλάδα με 56,1%. Στην Αθήνα, τα ποσοστά πέφτουν στο 29,9% και στην Θεσσαλονίκη στο 32,1%.

Επίσης, παρατηρείται ότι το φαινόμενο έχει πιο έντονη παρουσία σε συγκεκριμένους εργασιακούς τομείς. Γεωργοί, κτηνοτρόφοι, αλιείς, ανειδίκευτοι εργάτες και τεχνίτες - χειριστές μηχανημάτων παραμένουν υποεκπαιδευμένοι. Ενδιαφέρον, ωστόσο, προκαλεί το γεγονός πως ένα 34,5% των ιδιοκτητών και διευθυντών καταστημάτων και επιχειρήσεων ανήκουν σε αυτή την κατηγορία.

Καθοριστικό, ωστόσο, ρόλο για την αναπαραγωγή του φαινομένου διαδραματίζει το οικογενειακό περιβάλλον. Το 86% των ερωτώμενων που δεν έχουν ολοκληρώσει την 9χρονη εκπαίδευση, είχαν έναν πατέρα, ο οποίος παρομοίως δεν πήγε στο σχολείο.

Οι συνέπειες του αναλφαβητισμού δεν πρέπει να υποτιμώνται. Η υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου, που προάγει το φαινόμενο του αναλφαβητισμού, δεν συνάδει με την πρόοδο και την εξέλιξη του ανθρώπου. Ο αναλφάβητος συχνά απομονώνεται ή νιώθει εσωστρεφής και αποκλεισμένος από κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα και πλημμυρίζεται από συναισθήματα «κατωτερότητας». Επιπλέον, περιορίζεται το φάσμα εργασιών, στο οποίο μπορεί να ανταποκριθεί και δεν είναι λίγες οι φορές που το άτομο εξαρτάται από άλλους. Ο αναλφαβητισμός δεν είναι παρά τροχοπέδη στην ανάπτυξη κάθε τομέα.

Από την έρευνα προκύπτει επιπλέον ότι οι υποεκπαιδευμένοι έχουν πιο αναπτυγμένο το αίσθημα της εθνικότητας και της θρησκείας από τον υπόλοιπο πληθυσμό. Το 37,5% από τους λειτουργικά αναλφάβητους βλέπει την παρουσία των αλλοδαπών ενοχλητική. Επίσης, αξιολογούν την θρησκεία ως τη μέγιστη αξία, με το συντριπτικό ποσοστό του 95,7% σε σχέση με τις υπόλοιπες αξίες.

Την προτίμησή τους δείχνουν με υπεροχή και στην τηλεόραση (92,6%), σε σχέση με τους υπολοίπους. Αντιθέτως, δύο στους τρεις δε διαβάζει ποτέ βιβλία.

Πολύ σημαντική είναι η διαπίστωση πως το 70% σχεδόν των υποεκπαιδευμένων αντιμετωπίζει δυσκολίες στην αυτοεξυπηρέτησή του σε μία τουλάχιστον από ορισμένες απλές καθημερινές δραστηριότητες, όπως κατανόηση οδηγιών χρήσης φαρμάκων, σύνταξη επιστολής και χρήση τηλεφωνικού καταλόγου. Ακόμα, το 46,2% αντιμετωπίζει προβλήματα στην αυτοεξυπηρέτησή του σε σχέση με μία τουλάχιστον από τις εξής Δημόσιες Υπηρεσίες: εφορίες, ασφαλιστικά ταμεία, νοσοκομεία, δήμοι -Ο.Τ.Ε., Δ.Ε.Η., αστυνομία.

Για την καταπολέμηση του προβλήματος, χρειάζεται η ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση τόσο των κρατικών φορέων όσο και η εξατομικευμένη συνεισφορά. Η απαγόρευση της παιδικής εργασίας θα είναι σωτήρια όπως και η οικονομική ενίσχυση των ασθενέστερων τάξεων και λαών αλλά και η ενίσχυση ακριτικών και αγροτικών περιοχών. Είναι γεγονός πως η πιο διαδεδομένη αιτία εγκατάλειψης του σχολείου είναι η οικονομική ανέχεια.

Ωστόσο, ενθαρρυντικό στοιχείο για την χώρα μας είναι το γεγονός ότι τα μεγαλύτερα ποσοστά αναλφαβητισμού σημειώνονται σε ανθρώπους μεγάλης ηλικίας. Συγκεκριμένα, το 80,7% των λειτουργικά αναλφάβητων είναι από 65 ετών και πάνω, ενώ τα ποσοστά μειώνονται όσο πηγαίνουμε σε πιο νεαρές ηλικίες, όπως 15 με 24 ετών, όπου το ποσοστό φτάνει το 10,6%.

Πηγές: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, ΟΥΝΕΣΚΟ πηγή: εφημ. Καθημερινή, 8/9/2008

Κείμενο 2: Τεχνολογικός ή ψηφιακός αναλφαβητισμός

Ο τεχνολογικός ή ψηφιακός αναλφαβητισμός συνδέεται με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας και τις αυξημένες απαιτήσεις για επαγγελματικές γνώσεις και τεχνικά εφόδια. Οι οργανικά και λειτουργικά αναλφάβητοι απειλούνται με πλήρη περιθωριοποίηση (OECD, 1977, 1983· ΕΟΚ 1985, 1987), καθώς δεν έχουν εύκολη πρόσβαση στη γνώση και δεν μπορούν να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις. Η ελλιπής υποδομή για κατάρτιση και διά βίου εκπαίδευση, μαζί με την έλλειψη επαγγελματικού προσανατολισμού επιτείνουν την αδυναμία απόκτησης δεξιοτήτων από τους εργαζόμενους για διατήρηση της εργασίας, εξέλιξη στη σταδιοδρομία ή επανένταξη τους στην αγορά εργασίας σε περίπτωση απόλυσης ή μετακίνησης σε άλλο παραγωγικό κλάδο.

Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία έρευνας της ΕΣΥΕ (2002) σε άτομα 16-74 ετών για τη χρήση τεχνολογιών όπου διαπιστώνεται ότι συσκευή τηλεόρασης, που δεν απαιτεί δύσκολο χειρισμό, διαθέτει το 98% των νοικοκυριών, αλλά Η/Υ διαθέτει ποσοστό μόνο το 25%, ενώ κινητό τηλέφωνο ποσοστό 68%. Από τους χρήστες Η/Υ ποσοστό 36% είναι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ποσοστό 49% μέσης, και ποσοστό 15% χαμηλότερων βαθμίδων της εκπαίδευσης, ενώ ποσοστό 65% των χρηστών Η/Υ είναι εργαζόμενοι. Από συγκριτική έρευνα της Eurostat (2006) αποδεικνύεται ότι δύο στους τρεις Έλληνες δεν γνωρίζουν τίποτα για πληροφορική, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στη Γερμανία είναι 1% και στη Δανία 0%. Είναι ενδεχόμενο να συμβαδίζει ο τεχνολογικός με τον οργανικό και το λειτουργικό αναλφαβητισμό. Με τους ρυθμούς ανάπτυξης της τεχνολογίας προβλέπεται συνεχής επιδείνωση του αναλφαβητισμού αυτής της μορφής. Από έρευνα πάντως του Ερευνητικού Παν/κού Ινστιτούτου Εφαρμοσμένης Επικοινωνίας διαπιστώθηκε ο σκεπτικισμός των

εκπαιδευτικών για τις αρνητικές συνέπειες της χρήσης των τεχνολογιών πληροφορικής (ΚΕΕ, 2002, σ. 450).

https://anthologio.wordpress.com/2012/09/08/om/

Κείμενο 3: Έρευνες για τα αίτια του αναλφαβητισμού

Σε ειδική έρευνα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (Σ. Παλαιοκρασάς, κ.ά., 1996) καταγράφονται οι παράγοντες που φαίνεται να επηρεάζουν τη μαθητική διαρροή στην Περιφέρεια Αττικής και είναι συνοπτικά οι ακόλουθοι:

• Το χαμηλό κοινωνικο-οικονομικό και εκπαιδευτικό επίπεδο της οικογένειας προέλευσης των μαθητών.

• Η αδιαφορία των γονέων για τη χρησιμότητα και τη συνέχιση των σπουδών των μαθητών που εγκαταλείπουν την υποχρεωτική εκπαίδευση.

• Η ένταση ορισμένων οικογενειακών προβλημάτων που αποσπούν τους ανήλικους μαθητές από τις υποχρεώσεις τους στο σχολείο ή τους αναγκάζουν να εργαστούν για να καλύψουν οικονομικές ανάγκες των ίδιων ή των οικογενειών προέλευσης.

• Η ένταξη των μαθητών αυτών στην αγορά εργασίας σε βοηθητικές κυρίως εργασίες με δυσμενείς όρους και ανθυγιεινές συνθήκες απασχόλησης. • Η κατάσταση στην αγορά εργασίας της περιοχής τους και οι επαγγελματικές δραστηριότητες γονέων ή συγγενών των μαθητών ασκούν επίσης επιρροή στις επιλογές και το ενδιαφέρον τους για το σχολείο.

• Οι μαθησιακές δυσκολίες, οι χαμηλές σχολικές επιδόσεις, η έλλειψη ενδιαφέροντος των μαθητών για το σχολείο ή η αρνητική στάση τους για τους εκπαιδευτικούς μπορούν να θεωρηθούν ως οι σημαντικότεροι δευτερογενείς παράγοντες που απωθούν το μαθητή από το σχολείο στις υποχρεωτικές βαθμίδες.

• Οι προαναφερόμενοι παράγοντες εμφανίζονται συνήθως από το Δημοτικό και εκφράζονται με διακοπή της φοίτησης στο Γυμνάσιο όπου αυξάνονται οι σχολικές απαιτήσεις. Επομένως, η απόφαση του μαθητή να διακόψει δεν έχει στιγμιαίο, αλλά ούτε και εύκολα αναστρέψιμο χαρακτήρα.

Ανάλογα είναι και τα συμπεράσματα έρευνας που πραγματοποιήθηκε σε Εσπερινά Γυμνάσια και καταγράφει τα πραγματικά αίτια της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου και της βιοποριστικής εργασίας των ανηλίκων. Οι μαθησιακές δυσκολίες,

οι χαμηλές σχολικές επιδόσεις, η δύσκολη πρόσβαση στα Γυμνάσια, η έλλειψη επαγγελματικού προσανατολισμού, οι βιοποριστικές ανάγκες, τα οικογενειακά προβλήματα, η άγνοια της γλώσσας, η συναίνεση γονέων και καθηγητών για πρόωρη εγκατάλειψη απωθούν το μαθητή από το σχολείο (Ν. Φακιολάς, 2002, σ. 169). Από στοιχεία της έρευνας αυτής, επιπλέον, προκύπτει ότι είναι εμφανής η έλλειψη επαγγελματικού προσανατολισμού, ότι υπάρχουν προβλήματα με τη συμπεριφορά ορισμένων εκπαιδευτικών απέναντι στα παιδιά, ότι είναι δύσκολη η πρόσβαση στα σχολεία, ιδιαίτερα για τους μαθητές που οι οικογένειες τους μετακινούνται συχνά.

Οι έρευνες της Μ. Δρεττάκη (1993), των Χρ. Κατσίκα και Γ. Καββαδία (1994) καταλήγουν σε ανάλογα συμπεράσματα. Όλοι οι δείκτες σχολικής αποτυχίας και τα ελλείμματα στην εκπαίδευση συνδέονται άμεσα με τον αναλφαβητισμό. Τα υψηλά ποσοστά απόρριψης των μαθητών, η δύσκολη πρόσβαση στα σχολεία, η ανεπαρκής υλικοτεχνική υποδομή τους και η χαμηλή χρηματοδότηση της εκπαίδευσης, παραπέμπουν σε κινδύνους αναλφαβητισμού και κοινωνικού αποκλεισμού (Μ. Κασσωτάκης, Ν. Φακιολάς, 1998, σ. 38).

https://anthologio.wordpress.com/2012/09/08/om/

Κείμενο 4: Μια πρόταση για την αντιμετώπιση του αναλφαβητισμού

Η αντιμετώπιση του αναλφαβητισμού μπορεί να είναι αποτελεσματική, αν περιλαμβάνει μέτρα ολιστικού χαρακτήρα και ενοποιημένων στρατηγικών. Ο Hegel έγραφε χαρακτηριστικά ότι η αλήθεια είναι το όλον και οι συστημικές θεωρίες παραπέμπουν σε πολυεπίπεδες παρεμβάσεις. Η υποχρεωτική εκπαίδευση είναι από μόνη της ανεπαρκές μέτρο για να εξαλείψει το πρόβλημα του αναλφαβητισμού (Μ. Παπαδόπουλος, 1990β, σσ. 72, 77). Ανάλογα με τα αίτια των διαφόρων μορφών και επιπέδων του αναλφαβητισμού πρέπει να αναπτυχθούν και ολοκληρωμένες πολιτικές περιορισμού ή ριζικής εξάλειψης του. Όπως σημειώνει η Μ. Ηλιου (1984, σ. 30), η εξάλειψη του αναλφαβητισμού απαιτεί συνολικές παρεμβάσεις στην παιδεία, την κοινωνική πολιτική, την εργασία, την οικονομική ανάπτυξη και αποκέντρωση, την αύξηση και την κατανομή του εισοδήματος, την αναγνώριση των δικαιωμάτων των γυναικών, των μειονοτήτων και των κοινωνικά αποκλεισμένων.

Εφόσον τα γενεσιουργά αίτια του αναλφαβητισμού υπερβαίνουν το άτομο, την οικογένεια και το σχολείο και απορρέουν από την κοινωνικοοικονομική και πολιτιστική στέρηση των νέων, η άσκηση κοινωνικής πολιτικής πρέπει να στοχεύει στη μείωση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων, την ανύψωση του πολιτιστικού επιπέδου των λαϊκών στρωμάτων και την άμβλυνση κάθε είδους κοινωνικών διακρίσεων (Μ. Κασσωτάκης, Ν. Φακιολάς, 1998, σ. 49). Η εξάλειψη του αναλφαβητισμού προϋποθέτει αρχικά την εξομάλυνση της οικονομικής ανισότητας, την αντιμετώπιση της φτώχειας, των κοινωνικών διακρίσεων και του κοινωνικού

αποκλεισμού. Σε δυσμενείς συνθήκες ζωής ο αναλφαβητισμός εκκολάπτεται και ριζώνει ως ενδημική ασθένεια. Το κράτος πρέπει να συμβάλει στην εφαρμογή των νόμων για την εκπαίδευση και εργασία των ανηλίκων, στην οικονομική ενίσχυση άπορων μαθητών, στην καθιέρωση της αξιοκρατίας, στη δημιουργία θέσεων εργασίας, στον περιορισμό της γραφειοκρατίας, στην ενίσχυση της κοινωνικής πρόνοιας και φροντίδας για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και τις μειονότητες, στην ενίσχυση των γραμμάτων και των τεχνών, στην ανάδειξη των υγιών πολιτιστικών στοιχείων και αρχών, στη βελτίωση της ποιότητας ζωής όλων των πολιτών.

https://anthologio.wordpress.com/2012/09/08/om/

Κείμενο 4: Ο Αναλφαβητισμός στην Ελλάδα της κρίσης, αιτίες και συνέπειες

Σκοπός αυτού του άρθρου είναι να περιγράψουμε την έννοια του αναλφαβητισμού, τις αιτίες και τις συνέπειες σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση, που μαστίζει τη χώρα τα τελευταία χρόνια. Ακόμα θα γίνει αναφορά στην εμπειρία μου στο κέντρο ημερήσιας υποδοχής αστέγων καθώς καθημερινά ερχόμαστε σε επαφή με άτομα, που η ηλικία τους ποικίλλει και δεν έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική 9ετή φοίτηση στο σχολείο λόγω οικονομικών και κοινωνικών υποχρεώσεων.

Σε αυτό το σημείο είναι σκόπιμο να αναφερθούμε στον όρο του αναλφαβητισμού έτσι ώστε η έννοια να είναι απόλυτα κατανοητή. Έτσι λοιπόν αναλφαβητισμός θεωρείται η άγνοια των στοιχειωδών γραμμάτων καθώς και η αδυναμία ανάγνωσης και γραφής. Ο όρος του αναλφαβητισμού μπορεί να χωριστεί σε δυο κατηγορίες: α) οργανικά αναλφάβητος όπου θεωρείται το άτομο που δε διδάχθηκε γραφή και ανάγνωση ποτέ και συνεπώς δεν πήγε σχολείο και β) λειτουργικά αναλφάβητος όπου θεωρείται το άτομο, που ενώ έχει φοιτήσει στο σχολείο, δεν καλλιέργησε τις γνώσεις του και δεν μπόρεσε να τις εξελίξει.

Τα αίτια για την εμφάνιση και την εξάπλωση του αναλφαβητισμού ποικίλλουν: Αρχικά εξαιτίας της ανάγκης για την κάλυψη των βιοτικών αναγκών πολλά παιδιά εγκαταλείπουν το σχολείο με σκοπό να βρουν προσωρινή εργασία. Επιπλέον λόγω χαμηλού βιοτικού επιπέδου υπάρχει αδυναμία ίδρυσης σχολείων σε μικρές περιοχές της Ελλάδας με αποτέλεσμα τα παιδιά να χρειάζονται να μετακινούνται σε γειτονικές περιοχές για να φοιτήσουν στο σχολείο κάτι που είναι ιδιαίτερα δύσκολο από οικονομικής άποψης. Πολλές φορές το φαινόμενο του αναλφαβητισμού συνδέεται στενά με τη φτώχεια και την κοινωνική περιθωριοποίηση αφού είναι σύνηθες οι γονείς, που ενδεχομένως είναι αναλφάβητοι σε Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης μεγάλα ποσοστά να μένουν αναλφάβητα και τα παιδιά τους. Είναι σημαντικό να τονίσουμε και την αδιαφορία του κράτους για την επαρχία και τις δυσπρόσιτες περιοχές, αφού δεν

κατασκευάζουν σχολεία και τα παιδιά αναγκάζονται να μετακινούνται και έμμεσα με αυτό τον τρόπο να εγκαταλείπουν το σχολικό περιβάλλον.

Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι το ποσοστό της σχολικής διαρροής στη χώρα μας παραμένει σε υψηλά επίπεδα , καθώς λόγω της οικονομικής κρίσης που μαστίζει τη χώρα κάθε ελληνική οικογένεια υπόκειται σε δυσβάσταχτες περικοπές για την πληρωμή των φόρων και των υποχρεώσεων τους. Έτσι αυτό συνεπάγεται αδυναμία πληρωμής των απαραίτητων αγαθών διαβίωσης, εκπαιδευτικού υλικού και φροντιστηρίων. Αποκαρδιωτικά είναι και τα στατιστικά στοιχεία όπου ένας στους πέντε ενήλικες είναι αναλφάβητος εκ των οποίων τα 2/3 είναι γυναίκες. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας και τα παιδιά αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις σπουδές τους προκειμένου να αναζητήσουν εργασία και τα κορίτσια να μάθουν να φροντίζουν το σπίτι.

Μια από τις βασικότερες συνέπειες του αναλφαβητισμού είναι η αδυναμία εύρεσης εργασίας καθώς είναι περιορισμένοι οι τομείς απασχόλησης και οι εργοδότες για την κάλυψη μιας θέσης ζητούν προσόντα που τα άτομα που δεν έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση δεν μπορούν να ανταποκριθούν. Επιπλέον το βιοτικό επίπεδο υποβαθμίζεται καθώς ο τρόπος διαβίωσης γίνεται πρωτόγονος και τα άτομα που δεν έχουν φοιτήσει στο σχολικό περιβάλλον βυθίζονται στο σκοτάδι της αμάθειας, διακατέχονται από ανασφάλειες και φόβους ενώ παράλληλα μαθαίνουν να μην ενεργούν αυτόβουλα. Ακόμα παρεμποδίζονται από τη συμμετοχή στα κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα αφού δεν μπορούν να ενημερωθούν και δεν έχουν σαφή αντίληψη των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.

Συμπερασματικά θα λέγαμε λοιπόν πως ο αναλφαβητισμός είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο και γίνονται προσπάθειες προκειμένου να σταματήσει η σχολική διαρροή και τα άτομα να ολοκληρώνουν την υποχρεωτική εκπαίδευση. Πιο συγκεκριμένα έχουν ιδρυθεί εσπερινά σχολεία όπου φοιτούν ενήλικες για την περαίωση των σπουδών τους ενώ παράλληλα η Γενική Γραμματεία Εκπαίδευσης Ενηλίκων μαζί με το Ινστιτούτο Διαρκούς Εκπαίδευσης σχεδιάζουν και υλοποιούν προγράμματα, που αφορούν τη δια βίου εκπαίδευση.

Ιωάννα Σίδερη Κοινωνική λειτουργός στο Κέντρο Ημερήσιας Υποδοχής Αστέγων Χαλκίδας