Μάνος ΧατζιδάκιςΟ Μάνος Χατζιδάκις  (23 Οκτωβρίου 1925 – 15 Ιουνίου 1994) υπήρξε κορυφαίος Έλληνας μουσικοσυνθέτης και ποιητής. Θεωρείται ο πρώτος που συνέδεσε με το έργο του τη λόγια μουσική με τη λαϊκή μουσική παράδοση. Πολλά από τα εκατοντάδες έργα του αναγνωρίζονται σήμερα ως κλασικά. Ο Μάνος Χατζιδάκις πέθανε από οξύ πνευμονικό οίδημα και ετάφη στην Παιανία.

Ο Μάνος Χατζιδάκις γεννήθηκε στην Ξάνθη και ήταν γιος του δικηγόρου Γεωργίου Χατζιδάκι και της Αλίκης Αρβανιτίδου. Η μουσική του εκπαίδευση ξεκινά σε ηλικία τεσσάρων ετών και περιλαμβάνει μαθήματα πιάνου από την πιανίστρια Αλτουνιάν. Παράλληλα εξασκείται στο βιολί και στο ακορντεόν.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ο Χατζιδάκις εγκαθίσταται οριστικά στην Αθήνα με τη μητέρα του το 1932 έπειτα από το χωρισμό των γονέων του. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1938, ο πατέρας του πεθαίνει και επιφέρει μεγάλες οικονομικές δυσχέρειες στην οικογένεια. Ο νεαρός Χατζιδάκις εργάζεται για βιοπορισμό ως φορτοεκφορτωτής, παγοπώλης, υπάλληλος σε φωτογραφείο και βοηθός νοσοκόμος.

Παράλληλα επεκτείνει τις μουσικές του γνώσεις

παρακολουθώντας ανώτερα θεωρητικά μαθήματα με τον

Μενέλαο Παλλάντιο την περίοδο 1940 - 1943, ενώ

ξεκινά και σπουδές Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, τις

οποίες όμως δεν θα ολοκληρώσει ποτέ.

Συνεργασία με άλλους καλλιτέχνες Νίκος Γκάτσος Γιώργος Σεφέρης Οδυσσέας Ελύτης  Άγγελος Σικελιανός Μίκης ΘεοδωράκηςΓιάννης Τσαρούχης

Τα πρώτα έργα

Η πρώτη εμφάνιση του Χατζιδάκι ως συνθέτη πραγματοποιείται σε ηλικία 19 ετών. Η συνεργασία του με το Θέατρο Τέχνης θα αποδειχθεί παραγωγική για 15 χρόνια. Το 1946, καταγράφεται η πρώτη του εργασία για τον κινηματογράφο.

Ο Χατζιδάκις ανακαλύπτει το ρεμπέτικο τραγούδι και γίνεται ο πρώτος που θα το μελετήσει σε βάθος και θα κατανοήσει την αξία του. Σε ηλικία 23 ετών, δίνει μια διάλεξη για το ρεμπέτικο τραγούδι.

Τα έργα του…. Το 1950 θα αποτελέσει

ιδρυτικό στέλεχος στο θέατρο τέχνης και καλλιτεχνικό διευθυντή, όπου παρουσιάζει τα τέσσερα μπαλέτα:

o "Μαρσύας“o "Έξι Λαϊκές Ζωγραφιές’’o "Το Καταραμένο Φίδι" o "Ερημιά

Την ίδια εποχή, o Χατζιδάκις συνθέτει της μουσική για τις

Χοηφόρους Ορέστεια Μήδεια ο Κύκλωπας οι Βάκχες οι Εκκλησιάζουσες η Λυσιστράτη Όρνιθες Ο Θάνατος του Διγενή

Το 1957 ξεκινά μία περίοδος έντονης δημιουργικής δράσης και συνθέτει ασταμάτητα για το θέατρο και τον κινηματογράφο, όπου το έργο του

γνωρίζει μεγάλη δημοφιλία.

Το 1960 ήταν μία χρονιά με διακρίσεις και βραβεία. Του απονεμήθηκε το

πρώτο βραβείο για το "Κυπαρισσάκι" και την "Τιμωρία" και απέσπασε το

βραβείο για το"Ποτάμι“. 

ΜΕΓΑΛΗ ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑ

Το 1961 κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού για το τραγούδι "Τα παιδιά του Πειραιά". Ο ίδιος λέει: <<Για μένα το Όσκαρ δεν αποτελεί στεφάνωμα μιας σταδιοδρομίας αλλά το αληθινό μου ξεκίνημα>>. "Τα παιδιά του

Πειραιά" έφεραν στην Ελλάδα το δεύτερο Όσκαρ,ο Χατζιδάκις είπε "Μπορεί ένα απλό τραγούδι να μου έφερε το Όσκαρ. Οι φιλοδοξίες μου όμως και οι υποχρεώσεις μου δεν σταματούν σε αυτό...", έλεγε.

Την ίδια χρονιά ο Μάνος Χατζιδάκις απέσπασε το Β' βραβείο για το "Κουρασμένο παλληκάρι". Επίσης συνέθεσε μουσική για τα θεατρικά έργα και για πολλές ταινίες όπως:Η ΜανταλέναΗ Αλίκη στο ναυτικόΤο κοροϊδάκι της δεσποινίδοςΡαντεβού στην Κέρκυρα

Το 1962 ο Χατζιδάκις χρηματοδοτεί το "Διαγωνισμό Σύνθεσης Μάνος Χατζιδάκις" στην Αθήνα. Το 1964 ιδρύει και διευθύνει την Πειραματική Ορχήστρα Αθηνών . Στο

σύντομο χρονικό διάστημα της λειτουργίας της, η ορχήστρα έδωσε 20 συναυλίες με

πρεμιέρες δεκαπέντε έργων Ελλήνων συνθετών .

ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ……Το 1966 ο Μάνος Χατζιδάκις επισκέπτεται τη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ προκειμένου να ανεβάσει τη θεατρική διασκευή του "Ποτέ την Κυριακή". Κατά την παραμονή του στην Αμερική έρχεται σε επαφή με την ποπ και ροκ αμερικανική μουσική σκηνή, ενώ ηχογραφεί και "Το Χαμόγελο της Τζοκόντας.

Παράλληλα συνεχίζει τη συνεργασία με τα μπαλέτα του 20ού Αιώνα στις Βρυξέλλες. Άλλα σημαντικά έργα της περιόδου είναι η μουσική για την ταινία "Blue" και η "Αμοργός", ποίημα του Νίκου Γκάτσου, έργο που συνθέτης άφησε ημιτελές.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ!!!

Το 1972 επιστρέφει στην Αθήνα και το 1973 ιδρύει το μουσικό καφέ-θέατρο "Πολύτροπο". Η περίοδος αυτή, μέχρι το τέλος της ζωής του, θεωρείται η περισσότερο ώριμη στη μουσική του σταδιοδρομία και σηματοδοτείται από την ηχογράφηση του έργου "Ο Μεγάλος Ερωτικός".

Η πολυεπίπεδη δραστηριοποίηση του Χατζιδάκι στο χώρο της τέχνης και οι παρεμβάσεις του στα κοινά κορυφώνονται. Διορίζεται διευθυντής της Λυρικής Σκηνής το διάστημα 1975 - 77 ενώ το 1975 -82  αναλαμβάνει καθήκοντα Διευθυντή της Κρατικής Ορχήστρας καθώς και Διευθυντή του κρατικού ραδιοσταθμού.

Η παρουσία του στο Τρίτο Πρόγραμμα αποτελεί μέχρι σήμερα σημείο αναφοράς στην ελληνική ραδιοφωνία. Η περίοδος εκείνη ήταν σίγουρα η ποιοτικότερη στην ιστορία του συγκεκριμένου ραδιοσταθμού.

Το 1979 ο Μάνος Χατζιδάκις καθιερώνει τις "Μουσικές Γιορτές" στα Ανώγεια της Κρήτης, με λαϊκούς χορούς και τραγούδια. Παράλληλα διοργανώνει συνέδριο με θέμα την παράδοση, που συμμετέχουν διανοούμενοι, καλλιτέχνες και ακαδημαϊκοί. Το 1980 εγκαινιάζει τον "Μουσικό Αύγουστο" στο Ηράκλειο, ένα καλλιτεχνικό Φεστιβάλ με κύριο στόχο τη μουσική το χορό, τον κινηματογράφο, τη ζωγραφική και το θέατρο.

Την περίοδο 1981 - 82 διοργανώνει επίσης τους αγώνες ελληνικού τραγουδιού στην Κέρκυρα.

Το 1985 παρουσιάζει και εκδίδει το πολιτιστικό περιοδικό "Το Τέταρτο" που καταγράφει τα καλλιτεχνικά και κοινωνικά δρώμενα. Το 1985 επίσης δημιουργεί την πρώτη ανεξάρτητη δισκογραφική εταιρεία στην Ελλάδα, "Σείριος", που λειτουργεί με σκοπό την ανάδειξη καλλιτεχνών και μουσικών δημιουργιών.

Το 1989, ιδρύει την Ορχήστρα των Χρωμάτων για να παρουσιάζει με πρωτότυπο τρόπο έργα κλασικών και σύγχρονων συνθετών. Ο ίδιος ο Χατζιδάκις διηύθυνε την Ορχήστρα των Χρωμάτων μέχρι το τέλος της ζωής του, δίνοντας συνολικά είκοσι συναυλίες και δώδεκα ρεσιτάλ.

Στις 3 Ιουνίου 1990, διευθύνει την Ορχήστρα των Χρωμάτων σε μια συναυλία και η συναυλία θεωρείται εξαιρετικά σημαντική.

Το 1991, σε συνεργασία με τον Δήμο Καλαμάτας, ο Χατζιδάκις διοργανώνει τους "Πρώτους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού Καλαμάτας".

Η έντονη ενασχόληση του Χατζιδάκι ,την περίοδο αυτή αποτυπώνεται σε σημαντικό τμήμα του έργου του. Χαρακτηριστικά έργα της περιόδου είναι "Η εποχή της Μελισσάνθης", έργο αυτοβιογραφικό αλλά και βαθιά πολιτικό, οι κύκλοι τραγουδιών: "Τα παράλογα""Οι μπαλάντες της οδού Αθηνάς" "Σκοτεινή Μητέρα" "Τα τραγούδια της αμαρτίας"

Συγγραφικό έργο Ο Μάνος Χατζιδάκις εξέδωσε δύο ποιητικές

συλλογές με τους τίτλους "Μυθολογία" και "Μυθολογία δεύτερη".  Ο Μ.Χατζιδάκις δεν συνέγραψε αμιγώς θεωρητικά έργα.

Η θεωρητική του τοποθέτηση, τόσο σε θέματα μουσικής όσο και σε ευρύτερα ζητήματα της τέχνης και του δημόσιου βίου, αποτυπώνεται σε ένα πλήθος συνεντεύξεων, άρθρων, διαλέξεων και σχολίων καθώς και στο συνθετικό του έργο.

Η σύνδεση του λαϊκού με το λόγιο

Η στροφή των Ελλήνων συνθετών στην παράδοση είχε ήδη ξεκινήσει από τη γενιά του μεσοπολέμου. Συνθέτες όπως ο Νίκος Σκαλκώτας και ο Μανώλης Καλομοίρης, που εντάσσονται χρονολογικά στη λεγόμενη γενιά του ’30, επηρεάστηκαν από το πνεύμα της εποχής και αντιμετώπισαν το ζήτημα της ελληνικότητας στον χώρο της μουσικής.

Ο Χατζιδάκις είναι ο πρώτος που αντιμετωπίζει την παράδοση έξω από το ηθογραφικό πλαίσιο προσλαμβάνοντας και τα λαϊκά στοιχεία, και εντάσσοντάς τα σε ένα νέο μουσικό κράμα.

Ωστόσο, οι συνθέτες αυτοί παρέμειναν προσκολλημένοι σε μία ηθογραφική προσέγγιση του παραδοσιακού μουσικού υλικού.

Από αυτήν τη σκοπιά ο Χατζιδάκις θα μπορούσε να θεωρηθεί ως συνεχιστής της γενιάς του ’30 στο χώρο της μουσικής. Εξάλλου, ο Χατζιδάκις γαλουχήθηκε με τις ιδέες της γενιάς του ’30 και διατηρούσε ισχυρή φιλία με τους σημαντικότερους εκπροσώπους της.

Στην πορεία αυτή θα ενταχθούν πολλοί συνθέτες, όπως και ο Μίκης Θεοδωράκης, μετατρέποντας την ιδέα της σύνδεσης της λόγιας μουσικής με τη λαϊκή.

Αποτέλεσμα υπήρξε η δημιουργία του έντεχνου λαϊκού τραγουδιού, όρος που περιέγραφε το μουσικό κράμα. Το δίπολο Χατζιδάκις – Θεοδωράκης θα αποτελέσει το βασικό πυλώνα που θα καθορίσει τις εξελίξεις στην ελληνική μουσική.

Η στάση του απέναντι στο λαϊκό Στο νέο χώρο που δημιουργεί η σύνδεση

του λαϊκού με το λόγιο ο Χατζιδάκις διατηρεί μία θεωρητική αλλά και αισθητική απόσταση που τον διαφοροποιεί σαφώς από τον Θεοδωράκη: διατηρεί πάντα τη συναίσθηση ότι ο ίδιος είναι μη λαϊκός, ένας αστός παρατηρητής.

Παράλληλα προσεγγίζει τον όρο "λαϊκός" με αυστηρότητα, αποδίδοντάς του μία σαφή και αφαιρετική έννοια, πέρα από τις συνήθεις κοινοτοπίες:

"… Και για να εξηγηθούμε, όταν λέω κάτι λαϊκό δεν το εννοώ και για τον Λαό. Κατά σύμπτωση, ο Λαός κάθε άλλο παρά λαϊκός είναι. Τα μπουζούκια, οι μπαγλαμάδες και οι ζουρνάδες είναι η συνήθεια του. Εμένα μ΄ ενδιαφέρουν εκείνες οι λίγες, οι μοναδικές του στιγμές που ζει, χωρίς καλά-καλά να καταλαβαίνει, την αλήθεια του. Είναι οι στιγμές που είναι σκέτα άνθρωπος, χωρίς τη βία του Χρόνου, χωρίς την αγωνία του Χώρου, χωρίς τη φθορά της Τάξης του…"

Η τοποθέτηση αυτή του Χατζιδάκι τον οδηγεί να αναζητήσει ένα ουσιαστικό περιεχόμενο για τη μουσική του και μία γνήσια σχέση με τον κόσμο. Αδιαφορεί για το ελαφρό τραγούδι ενώ αποκηρύσσει μεγάλο μέρος του "λαϊκότροπου" έργου του για τον ίδιο λόγο. Αναφέρει χαρακτηριστικά για τη μεγάλη επιτυχία του "Ποτέ την Κυριακή":

"Μου στέρησε τη δυνατότητα να ’χω τη σωστή επαφή με τον κόσμο… Και ο κόσμος επί ένα μεγάλο διάστημα εισέπραττε κάτι που ήταν απ’ έξω από το τραγούδι κι όχι από μέσα."

ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ…. Το τραγούδι κατά τον Μάνο Χατζιδάκι

πρέπει να βασίζεται σε υψηλό ποιητικό λόγο αλλά και να περιέχει έναν ισχυρό μύθο. Το στόχο αυτό θεωρεί ότι τον επιτυγχάνει για πρώτη φορά με τον κύκλο τραγουδιών «Μυθολογία».

Λόγω της τοποθέτησης αυτής πάνω στο τραγούδι, το έργο του Μάνου Χατζιδάκι είναι συνυφασμένο με τη γενικότερη στάση του στα ζητήματα της τέχνης και του δημόσιου βίου.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΣΑΣ!!!