Συνέργειες του RCE Κρήτης και Earth Charter Hellas

Nέλλη Κωστούλα-MακράκηAν. Καθηγήτρια

Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης

Πώς ξεκίνησε η πρωτοβουλία• Τα RCEs ξεκίνησαν ως μια πρωτοβουλία της Δεκαετίας της Εκπαίδευσης

για τη Βιώσιμη/Αειφόρο Ανάπτυξη (2005-2014) με στόχο να δημιουργήσουν ένα δίκτυο παγκόσμιας γνώσης για τη μετασχηματιστική εκπαίδευση ώστε να δημιουργήσουν βιώσιμες κοινωνίες.

• Δημιουργήθηκαν ως απάντηση σε τοπικά πλαίσια και ανάγκες ενώ ταυτόχρονα αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου παγκόσμιου δικτύου. Δεσμεύονται ως προς το όραμα και τους σκοπούς της Εκπαίδευσης για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και με αυτή την έννοια θα μπορούσαμε να πούμε ότι μοιράζονται τις βασικές διαστάσεις μιας κοινότητας πρακτικής (Wenger, 2007).

• Στην ουσία, ένα RCE είναι εικονικό από τη φύση του «δεν είναι ένα κέντρο με φυσική υπόσταση αλλά ένας θεσμικός μηχανισμός για τη διευκόλυνση της κατάρτισης/επιμόρφωσης σε σχέση με την αειφόρο/βιώσιμη ανάπτυξη.

Τι είναι ένα RCE Πρόκειται για ένα δίκτυο ατόμων, οργανισμών και φορέων με σκοπό την προαγωγή της βιώσιμης/αειφόρου ανάπτυξης μέσω της εκπαίδευσης. Τα μέλη του RCE στοχεύουν στη δημιουργία μιας καλύτερης κοινωνίας για τις παρούσες και τις μελλοντικές γενιές επηρεάζοντας τις μαθησιακές διαδικασίες στην περιοχή τους, λαμβάνοντας υπόψη τις προκλήσεις και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στη συγκεκριμένη περιοχή. Σε οποιοδήποτε χώρο οι άνθρωποι μαθαίνουν, τα RCEs είναι εκεί για να διασφαλίσουν ότι τα ζητήματα που άπτονται της βιώσιμης/ αειφόρου ανάπτυξης αντιμετωπίζονται κατάλληλα και ότι παρέχονται σε ανθρώπους όλων των ηλικιών τα εργαλεία και οι πληροφορίες που χρειάζονται για να δημιουργήσουν μια θετική κοινωνική και περιβαλλοντική αλλαγή στις κοινότητές τους καθώς και υπευθυνότητα για τις πράξεις τους.

Τι κάνει μοναδικά τα RCEs;• Τα RCEs σκέφτονται παγκόσμια αλλά δρουν τοπικά. • Το δίκτυο των RCEs φέρνει κοντά άτομα από διαφορετικούς

χώρους και επιστήμες που συνήθως δεν εργάζονται μαζί. Συνεπώς, μπορούν να δώσουν λύσεις σε ζητήματα βιώσιμης ανάπτυξης μέσα από το διάλογο, την εκπαίδευση και τη μάθηση.

• Τα RCEs διασφαλίζουν ότι οι διάφορες πλευρές της ΒΑ μπορούν να βρουν μια θέση σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και στην έρευνα καθώς επίσης και σε μη τυπικούς μαθησιακούς χώρους.

• Μέσω αυτών των προσπαθειών, τα RCEs προετοιμάζουν τους τοπικούς ηγέτες του αύριο με τα εργαλεία και τις πληροφορίες που χρειάζονται για να κάνουν έξυπνες και βιώσιμες επιλογές για το μέλλον.

Τι κάνει μοναδικά τα RCEs;• Τα RCEs προσπαθούν να ενθαρρύνουν την καινοτομία

και τις νέες προσεγγίσεις στη βιώσιμη ανάπτυξη. Μεταφράζουν την υπάρχουσα γνώση σε συγκεκριμένες δράσεις και ενδυναμώνουν τα άτομα ώστε να κάνουν βιώσιμες επιλογές για τους εαυτούς τους και για τις κοινότητές τους.

• Η επιτυχία του κάθε RCE σε τοπικό επίπεδο μεταφέρεται μέσω του διεθνούς δικτύου σε περισσότερα από 120 RCEs στον κόσμο. Η τοπική γνώση, η εμπειρία και οι καλές πρακτικές μεταφέρονται και εφαρμόζονται ανάλογα σε άλλες περιοχές.

RCEs και κοινωνική μάθηση• Τέσσερα στοιχεία της μαθησιακής

διαδικασίας:• Δράση: παίρνω την κατάσταση στα χέρια μου

• Συνεργασία: συμμετοχική προσέγγιση • Αναστοχασμός: μάθηση και μετάφραση στην

αλλαγή συμπεριφοράς• Επικοινωνία: μεταφορά της εμπειρίας

129 RCEs έχουν αναγνωριστεί παγκοσμίως από το Πανεπιστήμιο των Ηνωμένων Εθνών

Στοχεύουν…• Οι στόχοι ενός RCE είναι:• Ο επαναπροσανατολισμός της εκπαίδευσης προς τη

βιώσιμη ανάπτυξη που αφορά ζητήματα στο τοπικό επίπεδο που λειτουργεί το RCE

• Η αύξηση της πρόσβασης σε ποιοτική εκπαίδευση σε τοπικό επίπεδο

• Η οργάνωση προγραμμάτων κατάρτισης • Προσπάθειες αύξησης της συνειδητότητας για τη σημασία

της Εκπαίδευσης για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στην επίτευξη ενός βιώσιμου μέλλοντος (UNU IAS, 2012).

Ποιοι εμπλέκονται σε ένα RCE;• Ένα RCE περιλαμβάνει εκπαιδευτικούς όλων

των βαθμίδων, μη κυβερνητικές οργανώσεις, ερευνητές, μουσεία, βοτανικούς κήπους, τοπικές διοικητικές αρχές, εκπροσώπους τοπικών επιχειρήσεων, εθελοντές, ΜΜΕ, οργανώσεις πολιτών ή άτομα που εργάζονται στο χώρο της αειφόρου ανάπτυξης, μαθητές και φοιτητές.

Το RCE Κρήτης• Ιδρύθηκε το 2010 με πρωτοβουλία της ΄Εδρας

UNESCO μετά από διαβούλευση και αξιολόγηση της διεθνούς Επιτροπής UBUNTU που κράτησε περίπου δύο χρόνια.

• Τελική πιστοποίηση από το Πανεπιστήμιο Ηνωμένων Εθνών.

ΔΡΑΣΕΙΣ του RCE Κρήτης• Συνεργασία με την ΄Εδρα UNESCO και τα προγράμματα

που εκπονεί.• Συνεργασία με τοπικούς φορείς σε θέματα

εκπαίδευσης για τη βιώσιμη ανάπτυξη (Δήμους, ΜΚΟ, Κοινωνία Πολιτών, σχολικές μονάδες, κλπ.).

• Συνεργασία με το δίκτυο σχολείων ASPNet της UNESCO.• Συνεργασία με προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς

φοιτητές για την υποστήριξη δράσεων σχετικών με τη βιώσιμη προοπτική της Κρήτης.

Δράσεις….• Διοργάνωση δύο συμποσίων σε θέματα εκπαίδευσης για τη

βιώσιμη ανάπτυξη με τη συμμετοχή του Δήμου Ρεθύμνου.• Σε διεθνές επίπεδο συνεργάστηκε με το RCE Graz (Αυστρία)

και το RCE Cairo (Αίγυπτο) στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού προγράμματος Tempus RUCAS & Virtual Campus – ICT in ESD.

• Πολιτισμικός εναλλακτικός τουρισμός (προγραμματίζουμε σχετικές δράσεις με την τοπική κοινωνία των πολιτών και φορείς).

Συνεχής ενημέρωση και άτυπη εκπαίδευση μέσω της κοινωνικής δικτύωσης

Ένα παράδειγμα: Διερευνώντας και προάγοντας την τοπική γνώση στην Κρήτη

• Στο πλαίσιο μιας μεταπτυχιακής διατριβής με τίτλο «Αυτόχθονη γνώση, βιώσιμη ανάπτυξη και ψηφιακές βιβλιοθήκες στην περιοχή της Κρήτης» που εκπονήθηκε από τον εκπαιδευτικό της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης κ. Μάριο Μπουργουζιάνη, το RCE Κρήτης υποστήριξε τις σχετικές δράσεις που αφορούν: Την καταγραφή από τους μαθητές και εκπαιδευτικούς της τοπικής γνώσης της περιοχής τους που μπορεί να καλύπτει τομείς όπως:

• Γεωργία – κτηνοτροφία – δασοκομία (παραδοσιακές ποικιλίες, χλωρίδα και πανίδα, κρητικά βότανα και φυτά)

• Κρητική διατροφή (τοπικά προϊόντα)• Τεχνοτροπία του νησιού – παραδοσιακά επαγγέλματα

(υφαντική, οργανοποιία, παραδοσιακές στολές, κεραμική, ξυλογλυπτική, καλαθοπλεκτική, μαχαιροποιία)

• Εναλλακτικές μορφές τουρισμού – αγροτουρισμός• Τοπικές παραδοσιακές μορφές ίασης και θεραπείας – Γνώση

και χρήση φυτών, βοτάνων και ιαμάτων – Γητειές και γιατροσόφια

• Λαϊκή παράδοση και πολιτισμός – Προφορικές παραδόσεις.

Πρωτοβουλίες του RCE Κρήτης με το Δήμο Ρεθύμνου και την Περιφέρεια Κρήτης

• Πρωτοβουλία του RCE Kρήτης σε συνεργασία με το Δήμο Ρεθύμνου και Επαγγελματικούς φορείς της πόλης για την ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με τις επιπτώσεις από τη χρήση της πλαστικής σακούλας και τους κινδύνους που ελλοχεύει για τα θαλάσσια και τα χερσαία είδη καθώς και τα οικοσυστήματα.

• Let’s Do it Greece – Let’s Do it Rethymnon μια περιβαλλοντική εκστρατεία ευαισθητοποίησης για τον καθαρισμό μιας παραλίας στο Ρέθυμνο

• Περιφέρεια Κρήτης – ΄Εγινε μια δράση ευαισθητοποίησης, τόσο των πολιτών όσο και των επισκεπτών του νησιού, η οποία αφορούσε τον καθαρισμό στο Βόρειο Οδικό Άξονα και στο Επαρχιακό Οδικό Δίκτυο.

Τι είναι ο Καταστατικός Χάρτης της Γης (ΚΧΓ) (Earth Charter)

• Μια διακήρυξη θεμελιωδών δεοντολογικών αρχών για την οικοδόμηση μιας δίκαιης, βιώσιμης και ειρηνικής παγκόσμιας κοινωνίας στον 21ο αιώνα.

• Μια σύνθεση αξιών και αρχών που είναι ευρέως αποδεκτές στον κόσμο και βασίζονται στην επιστήμη, το διεθνές δίκαιο, τις παγκόσμιες φιλοσοφίες και θρησκείες.

• ΄Ενα προϊόν παγκόσμιας διαβούλευσης επιστημόνων, πολιτικών, αρχηγών κυβερνήσεων, κοινωνικών ομάδων, μη κυβερνητικών οργανώσεων, φοιτητών, πολιτών που διήρκεσε για μια δεκαετία.

• ΄Ενας διαπολιτισμικός διάλογος σχετικά με τους κοινούς στόχους και τις κοινές πανανθρώπινες αξίες. Το έργο του (ΚΧΓ) ξεκίνησε ως μια πρωτοβουλία των Ηνωμένων Εθνών κατά την Παγκόσμια Συνδιάσκεψη του Ρίο το 1992.

Ο (ΚΧΓ) αποτελείται από τρία βασικά μέρη:

• Το Προοίμιο, • Τις Βασικές Αρχές και • Το Δρόμο προς το Μέλλον.

Το Προοίμιο• Απαιτείται να συνειδητοποιήσουμε τις τωρινές παγκόσμιες

προκλήσεις και την υπευθυνότητα να φροντίσουμε τη Γη • «Στεκόμαστε σε μια κρίσιμη καμπή…»

• “Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι όταν οι βασικές ανάγκες έχουν καλυφθεί, η ανθρώπινη ανάπτυξη θα πρέπει να στοχεύει περισσότερο στο να είμαστε παρά στο να έχουμε περισσότερα»

• «Παγκόσμια Υπευθυνότητα»

Βασικές Αρχές οι οποίες χωρίζονται σε τέσσερα μέρη

• Σεβασμός και Φροντίδα για τη Ζωή• Οικολογική ακεραιότητα• Κοινωνική και οικονομική δικαιοσύνη• Δημοκρατία, μη βία και ειρήνη.

Ο Δρόμος προς το Μέλλον

• Αναφέρεται στο κάλεσμα για δέσμευση με σκοπό την υιοθέτηση και την προώθηση των αξιών και των στόχων του (ΚΧΓ).

• Αντανακλά τη σημασία της δέσμευσης του καθενός από εμάς για να επιφέρουμε την αλλαγή.

• Δέσμευση• Διαρκής Διάλογος• Συνεργασίες• Νέο Ξεκίνημα• ΄Ενας πιο βιώσιμος τρόπος ζωής

Σας ευχαριστώ πολύ