Εισαγωγή στην Οδύσσεια - α΄γυμνασίου

Επιμέλεια : Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 1

1. Τι σημαίνει έπος ;

Έπος (έπω=λέγω)

σημαίνει λόγος, διήγηση και,

πιο συγκεκριμένα,

αφηγηματικό ποίημα με

περιεχόμενο μυθολογικό,

διδακτικό, ηρωικό

2. Τι αφηγείται το ηρωικό έπος ;

Το ηρωικό έπος

αφηγείται κατορθώματα

ηρώων και θεών, που συχνά

καθοδηγούν τις ενέργειες των

ανθρώπων

3. Ποια είναι τα βασικά

γνωρίσματα του ηρωικού

έπους ;

1. Η παρουσίαση

των μυθοποιημένων

γεγονότων ενός μακρινού

παρελθόντος σαν να είναι

αληθινά

2. Ο αντικειμενικός του

χαρακτήρας, καθώς

εκφράζει την

κοινωνία μέσα στην οποία

δημιουργείται και όχι τις

προσωπικές απόψεις του

ποιητή

4.

Ποια έπη σώζονται ολόκληρα ;

Η Ιλιάδα και

η Οδύσσεια του Ομήρου είναι

τα μοναδικά άρτια σωζόμενα

έπη

5. Τι είναι ο τρωικός κύκλος ;

Ο τρωικός κύκλος είναι

ένα σύνολο 6 μεταομηρικών

(μετά τον Όμηρο) επών που

σχετίζονται με τον τρωικό

πόλεμο .

Μαζί με την Ιλιάδα και την

Οδύσσεια συμπληρώνουν τον

τρωικό μύθο

Εισαγωγή στην Οδύσσεια - α΄γυμνασίου

Επιμέλεια : Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 2

6. Ποιο είναι το κεντρικό

θέμα της Ιλιάδας και τι άλλο

εμπεριέχει;

Το κεντρικό θέμα της Ιλιάδας

είναι ο θυμός του Αχιλλέα

που διαρκεί 51 ημέρες ,

περιέχει όμως

μυθοποιημένο και ολόκληρο

τον δεκαετή πόλεμο για την

κατάληψη του Ιλίου, δηλαδή

της Τροίας

7. Πότε έγινε ο τρωικός

πόλεμος ;

Ο τρωικός πόλεμος συνέβη

στη μυκηναϊκή εποχή, στις

αρχές του 12ου αιώνα π.Χ.

8. Ποιο είναι το κεντρικό θέμα

της Οδύσσειας ;

Το κεντρικό θέμα της

Οδύσσειας είναι ο δεκαετής

αγώνας του Οδυσσέα για τον

νόστο, δηλαδή την επιστροφή

στο νησί του, την Ιθάκη,

που διαρκεί 41 ημέρες

9.

Πότε και πού δημιουργήθηκαν τα

ομηρικά έπη ;

Τα ομηρικά έπη

δημιουργήθηκαν κατά τη

γεωμετρική εποχή (12ος - 8ος

αιώνας) και συγκεκριμένα στο

τέλος του 8ου αιώνα στη

δυτική Μ.Ασία και στα

Εισαγωγή στην Οδύσσεια - α΄γυμνασίου

Επιμέλεια : Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 3

απέναντι νησιά του Αιγαίου

πελάγους, όπου είχαν

μεταναστεύσει οι

Έλληνες (Αχαιοί λέγονταν

τότε) στη διάρκεια του α΄

ελληνικού αποικισμού, ήδη

από τον 11ο αιώνα

10. Εντοπίστε στον χάρτη

τις περιοχές εγκατάστασης των

Ελλήνων κατά τον α΄ελληνικό

αποικισμό

ο α΄ελληνικός αποικισμός

11. Από πού άντλησε

έμπνευση ο Όμηρος για να

δημιουργήσει τα έπη του ;

Ο Όμηρος, που έζησε τον 8ο

αιώνα, εμπνεύστηκε από 2

πηγές :

1. Από τα τραγούδια που

τραγουδούσαν στη νέα τους

πατρίδα (Μ. Ασία) οι

μετανάστες Έλληνες (Αχαιοί,

όπως λέγονταν τότε)) και

αναφέρονταν στα κατορθώματα

των παλιών ελλαδικών ηρώων

τους (μυθοποιημένα γεγονότα

της μυκηναϊκής εποχής και

κυρίως στον τρωικό πόλεμο),

συνδέοντάς τα όμως με

νεότερους θρύλους για τις

Εισαγωγή στην Οδύσσεια - α΄γυμνασίου

Επιμέλεια : Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 4

περιπέτειες των ναυτικών

. Έτσι, ο Οδυσσέας είναι και ο

πολεμιστής στην Τροία και

ο εκπρόσωπος των

ναυτικών που ταξιδεύει για να

γνωρίσει νέους τόπους, αλλά και

ο ξενιτεμένος που επιστρέφει

2. Από την εποχή που ζει ο

ίδιος, τη γεωμετρική, τον 8ο

π.Χ. αιώνα που είναι

προσανατολισμένη σε έργα

ειρήνης όπως η ναυτιλία, το

εμπόριο, η ανάπτυξη των

πόλεων, όμως περιλαμβάνει και

πολιτικές συγκρούσεις (όπως

μας δείχνει π.χ. ο κλονισμός του

θεσμού της βασιλείας)

12. Ποιο αποτέλεσμα έχει το

γεγονός ότι για τη δημιουργία

των επών του ο Όμηρος

εμπνέεται από 2 εποχές ;

Επειδή η γεωμετρική εποχή που

έζησε ο Όμηρος (8ος

αιώνας) απέχει από τη

μυκηναϊκή εποχή στην οποία

αναφέρεται(12ος αιώνας ) 4

ολόκληρους αιώνες, στα

ποιήματά του

υπάρχουν πολιτισμικά στοιχεία

και των 2 εποχών, αλλά

και αναχρονισμοί, δηλαδή

μεταφορά στοιχείων πολιτισμού

από τη μια εποχή στην άλλη

13. Τι ήταν οι αοιδοί ; ( από

το άδω, αείδω = τραγουδώ

Αοιδοί ονομάζονταν οι επικοί

ποιητές πριν από τον

Όμηρο, γιατί τραγουδούσαν τα

έπη που οι ίδιοι είχαν συνθέσει,

αυτοσχεδιάζοντας προφορικά

με τη συνοδεία κιθάρας

(φόρμιγγας) και με τη βοήθεια

της Μούσας, όπως πίστευαν.

Εισαγωγή στην Οδύσσεια - α΄γυμνασίου

Επιμέλεια : Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 5

Η αοιδή, ωδή = τραγούδι)

Ήταν επαγγελματίες

περιζήτητοι σε ανάκτορα και

γιορτές-πανηγύρια . Είχαν το

ταλέντο του

αυτοσχεδιασμού, όπως οι

σημερινοί μαντιναδολόγοι, όμως

εκπαιδεύονταν και απ’ τους

παλαιότερους : μάθαιναν

δηλαδή τα τραγούδια για τους

ήρωες και πώς να

αυτοσχεδιάζουν

απομνημονεύοντας

τυποποιημένα στοιχεία, όπως

συνδυασμούς επιθέτων και

ουσιαστικών, φράσεις, στίχους,

ακόμα και σκηνές ολόκληρες

14. Τι ήταν οι ραψωδοί ;

(ράπτω =ενώνω,

συναρμολογώ + ωδή )

Οι ραψωδοί διαδέχτηκαν τους

αοιδούς (τέλος 8ου αι.

π.Χ). Αρχικά

ένωναν ποιήματα(έπειτα όμως

απάγγελναν έτοιμα έπη άλλων ή

δικά τους) τα οποία δεν

τραγουδούσαν, αλλά

απάγγελναν ρυθμικά , αφού τα

απομνημόνευαν. Κρατούσαν

ένα ραβδί, σύμβολο

εξουσίας δοσμένης από τους

θεούς. Δεν ζούσαν στα ανάκτορα,

αλλά οργανωμένοι σε

επαγγελματικά

σωματεία, ταξίδευαν από τόπο

σε τόπο και παρουσίαζαν τα

έπη σε ανοιχτούς χώρους , σε

μεγάλες γιορτές ,όπου γίνονταν

και ραψωδικοί αγώνες.

Εισαγωγή στην Οδύσσεια - α΄γυμνασίου

Επιμέλεια : Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 6

15.Το αγγείο απεικονίζει αοιδό

ή ραψωδό;

Είναι ραψωδός. Πώς

αποδεικνύεται;

16. Η εικόνα παρουσιάζει

αοιδό ή ραψωδό;

Είναι αοιδός. Από πού φαίνεται

αυτό ;

17. Τι ξέρουμε για τον

Όμηρο ;

Έζησε τον 8ο αιώνα π.Χ. στην

Ιωνία, στα μικρασιατικά παράλια

, στη Χίο ίσως, ή στη Σμύρνη.

Ήταν, όπως φαίνεται,

ραψωδός που ταξίδευε για ν’

απαγγείλει τα ποιήματά του ,τα

οποία θα πρέπει να είχε συνθέσει

χρησιμοποιώντας τη γραφή

Εισαγωγή στην Οδύσσεια - α΄γυμνασίου

Επιμέλεια : Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 7

18. Ποια στοιχεία

αποδεικνύουν την αξία των

ομηρικών επών ;

1. Άντεξαν στον χρόνο και

διασώθηκαν ολόκληρα

2. Ψυχαγωγούσαν στις γιορτές

και δίδασκαν στους αρχαίους

Έλληνες την ιστορία και τη

θρησκεία τους, ενώ αποτελούσαν

επίσης μάθημα για τα παιδιά στο

σχολείο , παίρνοντας από

αυτά διδάγματα ζωής

3. Άσκησαν τεράστια επιρροή

στην αρχαία ελληνική και

ρωμαϊκή λογοτεχνία και τέχνη(

αγγειογραφία, ζωγραφική,

γλυπτική).Εξακολουθούν να

εμπνέουν λογοτέχνες,

καλλιτέχνες, σκηνοθέτες κ.λ.π.

19. Πότε έγινε η επίσημη

καταγραφή των ομηρικών

επών ;

Η επίσημη καταγραφή των

ομηρικών επών έγινε τον 6ο

αιώνα π.Χ. στην Αθήνα, από τον

τύραννο Πεισίστρατο, ώστε να

απαγγέλλονται από το επίσημο

κείμενο, χωρίς αλλοιώσεις.

Η Ιλιάδα αποτελείται

από 15.693 στίχους και 24

ραψωδίες ( Α-Ω ), ενώ η

Οδύσσεια από 12.110 στίχους και

24 επίσης ραψωδίες (α - ω )

20. Ποιο είναι το κεντρικό και

ποιο το συμπληρωματικό

θέμα της Οδύσσειας ;

Κεντρικό θέμα της Οδύσσειας

είναι ο αγώνας του βασιλιά της

Ιθάκης, Οδυσσέα, για τον νόστο,

την επιστροφή στην

πατρίδα και την ανάκτηση της

θέσης που είχε στο σπίτι του και

στον λαό του .

Εισαγωγή στην Οδύσσεια - α΄γυμνασίου

Επιμέλεια : Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 8

Συμπληρωματικό θέμα :

Η αναζήτησή του από τη γυναίκα

του Πηνελόπη, και κυρίως από

τον γιο του, τον Τηλέμαχο

21.

Ποιες αξίες προβάλλονται στην

Οδύσσεια και πώς θα

μπορούσαν να ερμηνευτούν ;

Στην Οδύσσεια προβάλλεται ο

ηρωισμός της

καθημερινότητας ( και όχι του

πολέμου), η προσπάθεια του

ανθρώπου προκειμένου να

επιβιώσει και να πετύχει τους

στόχους του.

Επομένως, η Οδύσσεια είναι

ένα μεταπολεμικό έπος και

καθρεφτίζει τις πολιτικές και

κοινωνικές αλλαγές μετά τον

τρωικό πόλεμο, όταν

αποκτούν δύναμη οι ευγενείς,

αμφισβητώντας την

κληρονομική βασιλεία

Σύμφωνα με το σχολικό βιβλίο μαθητή : Ομηρικά έπη, Οδύσσεια α΄ γυμνασίου των :

Μ. Σαμαρά- Κ. Τοπούζη , ΟΕΔΒ

Βρείτε το και σε παιχνίδι με κάρτες προς εξάσκηση γνώσεων :

http://www.cram.com/flashcards/memorize/--6101977