Οι οικότοποι και η βιοποικιλότητα του Γεωπάρκου Σητείας

Όταν αναφερόμαστε στις προστατευμένες περιοχές στη Ελλάδα, εννοούμε κυρίως τις περιοχές που έχουν ενταχθεί στο ευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο Natura 2000, και που προστατεύονται βάσει κοινοτικών Οδηγιών για τους Οικότοπους και τα Πουλιά.

Η Ελλάδα διαθέτει ένα από τα υψηλότερα επίπεδα βιοποικιλότητας στη Μεσόγειο και την Ευρώπη και το Δίκτυο Natura 2000 περιλαμβάνει 296 προστατευόμενες περιοχές και καλύπτουν το 27.29% της χερσαίας και το 6.12% της θαλάσσιας έκτασης της χώρας.

Αντίστοιχα τα ποσοστά σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι περιοχές NATURA καταλαμβάνουν το 18,3% της ευρωπαϊκής γης, αλλά μόνον το 4% των θαλασσών.

Protected areas in GreeceNatura 2000

Προστατευόμενες περιοχές στην Κρήτη

28 ΤΚΣ (pSCIs) + 22 ΖΕΠ (SPAs) = 50 EΖΔ (SACs)

Προστατευόμενες περιοχές στο Δήμο Σητείας

GR4320015 SPA NISIDES KAVALLOI

GR4320006 SCI VOREIOANATOLIKO AKRO KRITIS: DIONYSADES, ELASA KAI CHERSONISOS SIDERO (AKRA MAVRO MOURI - VAI - AKRA PLAKAS) KAI THALASSIA ZONI

GR4320009 SPA VOREIOANATOLIKO AKRO KRITIS

GR4320016 SPA ORI ZAKROU

GR4320004 SCI MONI KAPSA (FARANGI KAPSA KAI GYRO PERIOCHI)

GR4320008 SCI NISOS KOUFONISI KAI PARAKTIA THALASSIA ZONI

GR320011 SPA DIONYSADES NISOI

12 ΥΓΡΟΤΟΠΟΥΣ (ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ WWF)

7 ΚΑΤΑΦΥΓΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΖΩΗΣ

GR4320005 SCI OROS THRYPTIS KAI GYRO PERIOCHI

17 τύποι οικοτόπων μόνο στο Βορειοανατολικό Άκρο Κρήτης

• Η περιοχή παρουσιάζει πολλούς φυσικούς και ημιφυσικούς τύπους οικοτόπων .

• Στους οικότοπους αυτούς περιλαμβάνεται ο μεγαλύτερος αριθμός χερσαίων της χαμηλότερης υψομετρικής ζώνης της Κρήτης και σημαντικός αριθμός παραθαλάσσιων υγροτόπων

• Έχει μια πολύ πλούσια χλωρίδα , στην οποία περιλαμβάνονται 650 είδη φυτών , από τα οποία τα 16 είναι ενδημικά της Κρήτης

• τα 14 είναι της Κρήτης και του νησιωτικού συγκροτήματος Κάσου , Καρπάθου

• τα 21 ενδημικά Κρήτης και Αιγαίου • 2 στενοενδημικά , 2 σχεδόν στενοενδημικά • και 2 είδη συμπεριλαμβάνονται στην οδηγία 92/43 ΕΟΚ

Φοινικοδάση από Phoenix theophrasti ( φοίνικα του Θεοφράστου) Οικότοπος προτεραιότητας

Το φοινικόδασος Βάι είναι ένα από τα σημαντικότερα οικοσυστήματα παγκοσμίως, λόγο του γεγονός ότι είναι το μοναδικό φοινικόδασος στην Ευρώπη με το είδος του φοίνικα Phoenix theophrasti. Το φοινικόδασος έχει χαρακτηριστεί ως Αισθητικό Δάσος (Π.Δ. 121/1973), ως Ειδική Ζώνη Προστασίας για τα πουλιά, οδηγία 79/409/ΕΟΚ, ειδικά Προστατευόμενη Περιοχή σύμφωνα με το πρωτόκολλο 4 της Σύμβασης της Βαρκελώνης. Το είδος του φοίνικα Phoenix theophrasti περιλαμβάνετε στο παράρτημα ΙΙ της οδηγία 92/43/ΕΟΚ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας. Η έκταση που καταλαμβάνει σήμερα είναι 250 στρέμματα.

Φυτοκοινωνίες με κυριαρχία του Κρητικού Έβενου (Ebenus cretica) Οικότοπος προτεραιότητας .

Συγκεντρώσεις άκρευθων (Juniperus prhoenicea) επι παραθαλάσσιων αμμοθινών. Οικότοπος προτεραιότητας.

Ο οικότοπος αυτός εμφανίζεται νότια του φοινικοδάσους στη θέση ψιλή άμμος. Οικότοπος με ιδιαίτερο γεωμορφολογικό ενδιαφέρον. Πρόκειται για μια συνεχόμενη συγκέντρωση άμμου πλάτους 20- 40 μ. η οποία αναπτύσσεται στην κοιλάδα και σε βάθος πάνω από 200 μ. Πολύ τρωτός οικότοπος και κάθε μεταβολή του είναι πολλές φορές καταστροφική για τα είδη που φιλοξενεί.Συστάδες άκρευθων (Juniperus prhoenicea) δενδρώδους μορφής συναντάμε σε πολλά σημεία που σε πολλές περιπτώσεις δημιουργούν μικρές δασικές ενότητες.

Φρύγανα με κυριαρχία με Cistus Αγκίσαρος – Αλαδανιά

Cistus pavliflorus

Cistus sa

lvifoliu

sCistus creticus

Φρύγανα με κυριαρχία Salvia Fruticosa - Φασκόμηλο

Κινούμενες θίνες της ακτογραμμής με Ammophila arenaria

Zygophyllum album Thymelaea hirsutaEuphorbia paralias

Eryngium maritimum

Pancratium maritimum

Ipomoea stolonifera

Φρύγανα με κυριαρχία Corydothymus capitatus Θυμάρι

•

Φρύγανα με κυριαρχία Euphordia dendroides

Πρωτογενής βλάστηση με Salicornia και άλλα μονοετή είδη των λασπωδών και αμμωδών ζωνών

Salicornia europea

Ασβεστολιθικά βραχώδη πρανή με χασμοφυτική βλάστηση Ο οικότοπος αυτός χαρακτηρίζεται από χασμοφυτική βλάστηση ασβεστολιθικών κρημνών της Μεσογείου. Απαντάται συνήθως σε απόκρημνους βράχους με κλίσεις 65-100%. Η χλωριδική σύνθεση του οικοτόπου χαρακτηρίζεται από μεγάλη ποικιλότητα, ενώ ιδιαίτερα σημαντική είναι η παρουσία ενδημικών ειδών. Άγριο γαρύφαλλο Dianthus juniperinus,

Capparis spinosaDianthus fruticosus L. ssp. sitiacus

Staehelina fruticosa

Δάση με ελιά Olea και χαρουπιά Ceratonia

Οι σχηματισμοί αυτοί τις περισσότερες φορές καταγράφονται ως δενδρώδεις θαμνώνες, αλλά μερικές συστάδες μπορεί να έχουν ικανοποιητικό ύψος. Τα δάση ελιάς και χαρουπιάς απαντούν, σχεδόν πάντα, σε ασβεστολιθικής προέλευσης εδάφη, συχνά άγονα και σκελετικά. Στην περιοχή περιορίζονται σε μικρές συγκεντρώσεις κυρίως μέσα σε ρεματιές απότομές πλαγιές και στα πολλά φαράγγια της περιοχής.

Ceratonia siliqua

Olea europaea ssp. oleaster

Δασικές συστάδες με Quercus coccifera

Δασικές συστάδες χαρουπιάς Ceratonia siliqua

Φρύγανα με Erica manipuliflora

Nerium oleander

Οι υγρότοποι του Δήμου Σητείας μικροί σχετικά σε μέγεθος και διάσπαρτοι, αποτελούν ένα καλό παράδειγμα δικτύου νησιωτικών υγρότοπων.

Εντός του Δήμου υπάρχουν δώδεκα φυσικές και πέντε τεχνητές υγροτοπικές περιοχές

Οι φυσικοί υγρότοποι έχουν έκταση από δύο έως 225 στρέμματα και αποτελούν είτε σύνθετα υγροτοπικά συστήματα (όπως ο υγρότοπος Βάι, στον Κουρεμένο και στις Καρούμες), είτε είναι εκβολές, εποχικά τέλματα γλυκού, αλμυρού νερού.

Εντοπίζονται κυρίως στην ανατολικό παράκτια ζώνη.

Ο υγρότοπος

της Αλατσολίμνης βρίσκεται εντός των ορίων της

περιοχής Natura με κωδικό GR4320016

ΟΡΗ ΖΑΚΡΟΥ Special Protection Areas

(SPA) Ζώνη Ειδικής Προστασίας

(ZEΠ)

και ακριβός απέναντι από τις βραχονησίδες Καβάλλοι με

κωδικό Natura GR4320015 SPA ΝΗΣIΔΕΣ

ΚΑΒΑΛΛΟI

• Περιλαμβάνεται στο Κατάλογο των Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά της Ελλάδας, που έχει συντάξει η Ελληνική Ορθολογική Εταιρεία με κωδικό GR 195.

• Επίσης έχει απογραφή ως υγρότοπος από το (ΕΚΒΥ) στην εθνική απογραφή του 1994 με κωδικό GR4324060000

• και από το WWF Ελλάς στην απογραφή του προγράμματος ΄΄ Προστασία των νησιωτικών υγροτόπων της Ελλάδος ΄΄ με κωδικό KR1014.

• Οι υγρότοποι της Χιόνας, Μαριδάτι , Πλακοπούλες και Κουρεμένου περιλαμβάνονται στην απογραφή WWF Ελλάς

Βρίσκονται εντός των ορίων περιοχής Natura με κωδικό GR4320006 ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΑΚΡΟ ΚΡΗΤΗΣ

Sites of Community Importance (SCI)

Τόποι Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ)

• Πρόκειται για μικρά παραθαλάσσια οικοσυστήματα με ιδιαίτερη σημασία για τα ορνιθοπανίδα

αλλά και την πανίδα γενικότερα

• την εξαιρετικά μεγάλης σπουδαιότητας σπάνιας χλωρίδας που παρουσιάζουν, μοναδικά για το νησί της Κρήτης

• οικότοποι προτεραιότητας

• Χιόνας , Πλακοπούλες - ΚουρεμένοςΕίναι ενταγμένοι υγρότοποι στο Π.Δ. για τους

μικρούς νησιοτικούς υγρότοπους

Έλος Φοινικόδασους

Έλος Καρουμών

Εκβολή ρύακα Κάτω Ζάκρου

Λιμνίο Ζίρου

Υγρότοπος Μπιμπίκου

• Κίνδυνοι • Δεν υπάρχει μέχρι σήμερα κανένα μέτρο προστασίας.• Η κύρια απειλή για τα οικοσύστημα τους είναι • Η ανεξέλεγκτη είσοδος οχημάτων κατά την περίοδο

του καλοκαιριού• Η κίνηση οχημάτων 4Χ4 στις αμμοθίνες και η

καταστροφή της χλωρίδας και οι φωλιές της χελώνας Caretta caretta

• Η λαθροθηρία παρά τις σχετικές απαγορεύσεις και τη νομοθεσία

• Η έλλειψη ενημέρωσης των επισκεπτών για το σύνολο τις λειτουργίας του οικοσυστήματος

• Η παράνομη στάθμευση τροχόσπιτων τόσο μέσα στους υγροτόπους όσο και στην παραλία

• Η ανεξέλεγκτη συλλογή φυτών από της αμμοθίνες

• Τα φυτοφάρμακα• Οι παράνομοι δρόμοι προς της παραλίες • Οι πιέσεις από την οικιστική και τουριστική

ανάπτυξη

ΠΛΑΚΟΠΟΥΛΕΣ - ΚΟΥΡΕΜEΝΟΣ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΕΚΒΟΛΗΣ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ

ΠΡΙΝ

ΜΕΤΑ

ΜΕΤΑ

• Ο Ηταυρος, Botaurus stellaris, είναι ένα μεγάλο πτηνό μήκους 69 με 81 εκατοστά, βάρους 1.300 γραμ .Μοναχικό είδος που μόνο κατά το ζευγάρωμα θα το δούμε με παρέα. Εδαφόβιος, την ημέρα στέκεται κρυμμένος μέσα στα καλάμια με τον λαιμό τεντωμένο και το ράμφος να κοιτάει προς τα πάνω (τέλειο καμουφλάζ ανάμεσα στις καλαμιές).

Μεταξύ των πλέον χαρακτηριστικών πουλιών των υγροτόπων της Κρήτης

περιλαμβάνονται απειλούμενα είδη και αυστηρά προστατευόμενα σύμφωνα με την

ευρωπαϊκή και ελληνική νομοθεσία

Ο κρυπτοτσικνιάς (Ardeola ralloides) είναι ένας κοντόχοντρος ερωδιός με χοντρό λαιμό, ξανθοκόκκινο πτέρωμα, λευκές φτερούγες και μακρύ λοφίο. Είναι καλοκαιρινός επισκέπτης και αναπαράγεται κρυμμένος σε καλαμιώνες. Τρέφεται με ψάρια και αμφίβια

Εντυπωσιακό πουλί με ψηλά πόδια και μακρύ κυρτό ράμφος, ιδανικό για αναζήτηση τροφής στα ρηχά νερά των υγροτόπων. Μεταναστευτικό είδος, σπάνιο και αυστηρά προστατευόμενο στην Ευρώπη και στην Ελλάδα.

Χαλκόκοτα, Plegadis falcinellus.

Aythya nyroca - Βαλτόπαπια

Λευκοτσικνιάς - Egretta garzetta

Ένας από τους πιο γνωστούς Ερωδιούς. Αποδημητικό κυρίως πουλί, που περνάει από την Ελλάδα κατά την μετανάστευσή του από την Βόρεια Ευρώπη προς την Αφρική και αντίστροφα. Είναι Ερωδιός μεσαίου μεγέθους με κατάλευκη όψη. Ξεχωρίζει από τα μαύρα πόδια του με τα κίτρινα δάχτυλα και το μαύρο μακρύ, λεπτό ράμφος του.

Σταχτοτσικνιάς - Ardea cinereaΟ μεγαλύτερος ερωδιός της Ευρώπης με 90 περίπου εκατοστά μήκος και από τους μεγαλύτερους στον κόσμο. Παρατηρείται όλο το χρόνο στην Ελλάδα. Πολλά πουλιά είναι αποδημητικά που περνούν από πολλά μέρη της χώρας μας κατά την περίοδο μετανάστευσης.Διακρίνονται από το σταχτί πάνω μέρος, λευκωπό κάτω μέρος και το χαρακτηριστικό του λοφίο

Πορφυροτσικνιάς - Ardea purpurea

Κιτρινοσουσουράδα - Motacilla flava feldegg

φωλιάζει σε λίμνες και άλλους υγρότοπους. Είναι η μόνη από τα τρία είδη που το χειμώνα εγκαταλείπει εντελώς την Ευρώπη και ξεχειμωνιάζει στην Αφρική. Στην Ελλάδα εμφανίζεται κατά την μετανάστευση (από τέλη Μαρτίου έως το Μάιο και από τον Αύγουστο έως το Σεπτέμβριο).

Λασπότρυγγας - Tringa glareola.

Καλαμοκανάς Himantopus himantopus

Νανοβουτηχτάρι Tachybaptus ruficollis

Οι πελαργός - Ciconia ciconia

Ο Αργυροπελεκάνος είναι το πιο μεγαλόσωμο από τα δύο είδη πελεκάνων που ζουν στην Ευρώπη (Είναι ένα από τα μεγαλύτερα πουλιά της γης και φτάνει τα 13 κιλά βάρους, με άνοιγμα φτερών 3,45 μέτρα.. Ο Αργυροπελεκάνος είναι ένα από τα πιο απειλούμενα με εξαφάνιση πουλιά στον κόσμο.

Pelecanus crispus

Pelecanus onocrotalus

Ποταμοχελώνα (Mauremys rivulata)

Καβούρι (Potamios Potamon) (Πρασινόφρυνος Pseudepidalea viridis)

Στους οικότοπους περιλαμβάνονται φυσικά τα σπήλαια και η πανίδα που είναι εντός των σπηλαίων