Έμφυλες σχέσεις - Η σχέση με το φύλο μου

qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty

uiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasd

fghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzx

cvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq

wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui

opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfg

hjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxc

vbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq



hjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxc

vbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq



hjklzxcvbnmrtyuiopasdfghjklzxcvbn

mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwert

yuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopas

dfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklz

xcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnm

qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty

Έμφυλες σχέσεις

Ερευνητική εργασία Α’ Λυκείου

2015-2016 Β’ Τετράμηνο

3ο ΓΕΛ ΝΕΑΣ ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ

3ο ΓΕΛ ΝΕΑΣ ΦΙΛΑ∆ΕΛΦΕΙΑΣ ΤΑΞΗ A΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ B΄ 2015-2016 Ερευνητική εργασία: Έµφυλες Σχέσεις

2

Ευχαριστίες Ευχαριστούµε θερµά την κ. Σταυρούλα Σούµπαση που µας καθοδήγησε στην εξερεύνηση αυτού του θέµατος και µας βοήθησε να εκφράσουµε τις απορίες µας. Επίσης, θα θέλαµε να εκφράσουµε την ευγνωµοσύνη µας στην κ. Βασιλική Φίλιου που είναι η ψυχολόγος του Σχολείου µας και µας άνοιιξε νέους δρόµους αναζήτησης. Τέλος, ευχαριστούµε τον κ. Κώστα Νικολάου, ξαθηγητή Πληροφορικής που µας βοήθησε να ξεπεράσουµε τις τεχνικές δυσκολίες που συναντήσαµε.


3

ΠΠΠΙΙΙΝΝΝΑΑΑΚΚΚΑΑΑΣΣΣ ΠΠΠΕΕΕΡΡΡΙΙΙΕΕΕΧΧΧΟΟΟΜΜΜΕΕΕΝΝΝΩΩΩΝΝΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 4

Κεφάλαιο πρώτο Τι είναι οι έµφυλες σχέσεις και πώς διαµορφώνονται 7 Σεξιστικά στερεότυπα στο ∆ιαδίκτυο 10 ∆ραστηριότητα δηµιουργικής γραφής για την ανάδυση στερεοτύπων 15

Κεφάλαιο δεύτερο Τα σεξιστικά στερεότυπα στον κινηµατογράφο 17

Κεφάλαιο τρίτο Τα σεξιστικά στερεότυπα στη µουσική 23

Κεφάλαιο τέταρτο Τα σεξιστικά στερεότυπα στην τηλεόραση 25

Κεφάλαιο πέμπτο Τα σεξιστικά στερεότυπα στη λογοτεχνία 28

Συµπεράσµατα και Αξιολόγηση 30

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ 31


4

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στο β’ τετράµηνο του σχολικού έτους 2015-2016 η οµάδα µας αποτελούµενη από 16 µαθητές της Α’ τάξης επιλέξαµε να διερευνήσουµε το θέµα των έµφυλων σχέσεων. Η ερευνητική εργασία µας άρχισε την 1 Φεβρουαρίου 2016 και ολοκληρώθηκε στις 18 Απριλίου 2016. Κάναµε συνολικά 11 δίωρες συναντήσεις από τις οποίες οι 6 έγιναν στην αίθουσα διδασκαλίας του τµήµατος Α1 και οι άλλες 5 στο Εργαστήριο Πληροφορικής του σχολείου µας.

Αφετηρία του προβληµατισµού Επιλέξαµε το θέµα των έµφυλων σχέσεων σαν συνέχεια στο θέµα των διαφυλικών σχέσεων µε το οποίο ασχοληθήκαµε στο προηγούµενο τετράµηνο Επίσης, στην πορεία καταλάβαµε ότι η σχέση µε το φύλο µας µάς βοηθάει να καταλάβουµε τον εαυτό µας.

Σκοπός Ο αρχικός σκοπός της ερευνητικής εργασίας µας ήταν να κατανοήσουµε τι σηµαίνει ‘ έµφυλες σχέσεις’, ποιος είναι ο ρόλος τους, πως δηµιουργούνται τα σεξιστικά στερεότυπα και πως µας επηρεάζουν στη σχέση µε τον εαυτό µας και µε το άλλο φύλο.

Ερευνητικά ερωτήµατα

1. Τι σηµαίνει ΄έµφυλες σχέσεις’; 2. Ποιος είναι ο ρόλος τους στη ζωή µας. 3. Πως αποτυπώνονται τα σεξιστικά στερεότυπα στον κινηµατογράφο 4. Πως αποτυπώνονται τα σεξιστικά στερεότυπα στην τηλεόραση 5. Πως αποτυπώνονται τα σεξιστικά στερεότυπα στη λογοτεχνία 6. Πως αποτυπώνονται τα σεξιστικά στερεότυπα στη µουσική


5

∆ραστηριότητες

Στην πρώτη συνάντηση κάναµε µε τη βοήθεια της Ψυχολόγου του σχολείου µας, κ. Βασιλικής Φίλιου, καταιγισµό ιδεών στο θέµα ‘’ΑΝ∆ΡΑΣ’’ και ‘’ΓΥΝΑΙΚΑ’’ και καταγράψαµε τις ιδέες µας σε δύο στήλες, Στην συνέχεια εντοπίσαµε ποια από τα χαρακτηριστικά είναι βιολογικά και ποια κοινωνικά. Υπογραµµίσαµε τα βιολογικά χαρακτηριστικά και αντικαταστήσαµε τους τίτλους µεταξύ τους. ∆ιαπιστώσαµε ότι τα περισσότερα από τα κοινωνικά χαρακτηριστικά που είχαµε καταγράψει συµπίπτουν και στα δύο φύλα. Άρα δεν πρόκειται για αληθινές διαφορές αλλά για στερεότυπα. Στους νοητικούς χάρτες που ακολουθούν φαίνονται τα χαρακτηριστικά στερεότυπα. Στη δεύτερη συνάντηση ασχοληθήκαµε µε µια δραστηριότητα δηµιουργικής γραφής. Ο καθένας µας έγραψε µία ιστορία µε τίτλο ‘ Μια φορά και έναν καιρό ήταν ένα αγόρι / κορίτσι, που…..’ Στην τρίτη συνάντηση διαβάσαµε τις ιστορίες στην τάξη και εντοπίσαµε τα σεξιστικά στερεότυπα και τους τρόπους ανατροπής τους. Στην τέταρτη συνάντηση κάναµε συζήτηση ‘’debate ’’, γύρω από το θέµα ‘’Τα σηµερινά κορίτσια έχουν ανάγκη για ροµαντική ερωτική σχέση, ή µόνο σεξ; ‘’ Συµπεράναµε ότι έχουν ανάγκη για ροµαντική, ερωτική σχέση που ολοκληρώνεται µε το σεξ’’.


6

Στην πέµπτη συνάντηση διαβάσαµε άρθρα και δηµοσιεύµατα από το διαδίκτυο που αφορούν τις έµφυλες σχέσεις και τα σεξιστικά στερεότυπα. Επίσης, σερφάραµε στο ∆ιαδίκτυο και εντοπίσαµε λαϊκά στερεότυπα σχετικά µε τις διαφορές των δύο φύλων. Στην έκτη συνάντηση αποφασίσαµε να µελετήσουµε την δηµιουργία των σεξιστικών στερεοτύπων µέσα από τον κινηµατογράφο, τα τραγούδια, την τηλεόραση και την λογοτεχνία. Χωριστήκαµε λοιπόν σε 6 οµάδες για να µελετήσουµε την κάθε πτυχή ξεχωριστά. Συγκεκριµένα:

1. η Πανωραία Μπέκου, η Χριστίνα Μπουµπουτσάρη, η Κατερίνα Μαργαρίτη, η Αγγελική Παυλίδη και η Χάρις Ντόρντα ανέλαβαν να µελετήσουν τα σεξιστικά στερεότυπα στις διαφηµίσεις

2. η Αγγελική Αγγελάκου και η Χριστίνα Γκέλη ανέλαβαν να µελετήσουν τα σεξιστικά στερεότυπα στον ελληνικό κινηµατογράφο.

3. ο Γιάννης Σαµαράς και ο Περικλής Πανουσάκης ανέλαβαν να µελετήσουν τα σεξιστικά στερεότυπα στις σειρές.

4. ο Παναγιώτης Κυβρικοσαίος, η Στεφανία Πουλή και η Έφη Σαµαρά ανέλαβαν να µελετήσουν τα σεξιστικά στερεότυπα στις ταινίες Disney.

5. η Ναταλία ∆εµερτζή, Χαρούλα Αντωνοπούλου και Χαρά Κόλλια ανέλαβαν να µελετήσουν τα σεξιστικά στερεότυπα στην ποπ µουσική

6. η Μαρία Κοντογιάννη ανέλαβε να µελετήσει τα σεξιστικά στερεότυπα στη λογοτεχνία.

Στις επόµενες συναντήσεις προετοιµάσαµε τα προϊόντα της παρουσίασής µας στο Εργαστήριο Πληροφορικής.


7

Κεφάλαιο πρώτο

Η «επιστηµονικά» κατώτερη γυναίκα…

Η παρεξήγηση ξεκινάει από τον λαµπρό - κατά τα άλλα - αρχαίο

ελληνικό πολιτισµό, µε κύριους εκφραστές τους Αριστοτέλη, Ιπποκράτη

και Κλαύδιο Γαληνό, που στις θεωρίες τους περί γενετικής, παρουσίαζαν

τη συµβολή της γυναίκας στη γονιµοποίηση ως υποδεέστερη. Το

ανδρικό σώµα εµφανίζεται ως θερµό και ενεργητικό και το γυναικείο ως

κρύο και παθητικό. Κατά τον Αριστοτέλη δε, υπάρχει µόνο ένα φύλο,

αυτό του άνδρα, ενώ η βιολογική υπόσταση της γυναίκας εµφανίζεται να

αποτελεί επανάληψη του άνδρα. «Αυτή η επιστηµονική άποψη επικρατεί

µέχρι και τον 18ο -19ο αιώνα, και επηρεάζει διανοούµενους όπως οι

Γκέοργκ Χέγκελ, Λου Σαλοµέ και Σοντερλός ντε Λακλό, οι οποίοι σαφώς

επηρεασµένοι από τους ανωτέρω, συνεχίζουν να θεωρούν τη γυναίκα

ως το δεύτερο φύλο»

Τι είναι οι έµφυλες σχέσεις και πώς διαµορφώνονται

Από το βιολογικό στο κοινωνικό φύλο

Σ’ αυτήν την υποενότητα εξετάζουµε τη µετάβαση από τη

θεωρία του βιολογικού φύλου (sex) στη θεωρία του κοινωνικού

φύλου (gender). Σύµφωνα µε τη θεωρία του βιολογικού φύλου

γινόταν αποδεκτό ότι το φύλο ως βιολογικό δεδοµένο καθορίζει την

ανθρώπινη ζωή. Η αντίληψη αυτή που κυριαρχούσε στο παρελθόν

στις δυτικές κοινωνίες, εξακολουθεί να έχει ευρεία απήχηση ακόµη

και σήµερα. Στη θεωρία του βιολογικού φύλου επικρατεί η

παραδοχή ότι οι διαφορές στην ανατοµία, το ψυχισµό, τις

δεξιότητες, τις κλίσεις, τις σωµατικές και πνευµατικές ικανότητες


8

και γενικότερα τις δυνατότητες των δύο φύλων οφείλονται σε

βιολογικές διαφορές και οι άνθρωποι πρέπει να εκπληρώσουν το

φυσικό τους προορισµό ο οποίος υπαγορεύεται από την ανατοµία

τους. Επιπλέον αναµένεται από τους άντρες και τις γυναίκες να

επιδείξουν την κατάλληλη συµπεριφορά που προσιδιάζει στο φύλο

τους και είναι σύµφωνη µε τις θεωρούµενες έµφυτες ιδιότητες και

ικανότητές τους. Το κριτήριο της «κανονικότητας» εφαρµόζεται για

να διασφαλιστεί το φυλετικό όριο και να διαχωριστεί η αντρική από

τη γυναικεία συµπεριφορά ενώ µε βάση αυτό κατηγοριοποιούνται

όλες οι ανθρώπινες δραστηριότητες (βιολογικές, κοινωνικές,

πολιτισµικές).

Η αποδόµηση της θεώρησης που επικρατούσε για µεγάλο

χρονικό διάστηµα στις δυτικές κοινωνίες ότι το φύλο είναι δεδοµένο

της φύσης, υπήρξε µια µακρά, πολυκύµαντη διαδικασία που

συνδέθηκε µε κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες και ιδιαίτερα µε

την ανάπτυξη του γυναικείου κινήµατος στο οποίο οφείλει πολλά

καθώς «η “γυναικεία απελευθέρωση” συνδέθηκε µε την υπέρβαση

της ιδεολογίας του φύλου, µε τη ρήξη προς κάθε διάκριση

ανδρικού/γυναικείου και την υπέρβαση των ιδεών του φυσικού

προορισµού, στην προοπτική µιας “ανδρόγυνης κοινωνίας”» .

Στη βάση της θεωρίας του κοινωνικού φύλου δεχόµαστε

σήµερα ότι το φύλο οργανώνει κοινωνικές σχέσεις οι οποίες

βασίζονται στις πολιτισµικές σηµασίες του αρσενικού και του

θηλυκού. Η µελέτη των έµφυλων σχέσεων προϋποθέτει και απαιτεί

να κατανοήσουµε τις πολιτισµικές σηµασίες του αρσενικού και του

θηλυκού και «δεν υπάρχει τίποτα στην κοινωνική ζωή που να µην

µπορεί να κατανοηθεί µέσα από τις κατηγορίες του φύλου και τις

έµφυλες σχέσεις». Το φύλο εκτός από το ότι επιδρά καίρια και


9

καθοριστικά στις κοινωνικές σχέσεις τις οποίες οργανώνει,

επιπλέον νοµιµοποιεί το ιεραρχικό περιεχόµενο αυτών των

σχέσεων.


10

Σεξιστικά στερεότυπα στο ∆ιαδίκτυο

Γυναίκες VS Άντρες: Οι διαφορές στον τρόπο σκέψης

ΣΧΕΣΕΙΣ από Μάρα Κρητικού | 11 Μαρ 2013

Διαφέρουν πράγματι οι γυναίκες από τους άνδρες; Υπάρχει λόγος να μιλάμε για

"μάχη των φύλων"; Ποιες είναι οι διαφορές στον τρόπο σκέψης τους; Εξετάζουμε

τις διαφορές τους, αναλύοντας τον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Οι βασικές διαφορές αφορούν τις ικανότητες ή κλίσεις του κάθε φύλου:

• Multi-tasking

Γυναίκες: Οι γυναίκες έχουν τη δυνατότητα να πράττουν πολλά πράγματα

ταυτόχρονα, καθώς ο γυναικείος εγκέφαλος έχει σχεδιαστεί για να επικεντρώνεται

σε πολλά έργα την ίδια στιγμή. Οι γυναίκες μπορούν να παρακολουθούν

τηλεόραση, να μιλούν στο τηλέφωνο και να μαγειρεύουν ταυτόχρονα, χωρίς να

μπερδευτούν καθόλου.

Άντρες: Αντίθετα, ο εγκέφαλος του άνδρα έχει σχεδιαστεί για να επικεντρώνεται

μόνο σε ένα έργο ανά στιγμή. Οι άνδρες δεν μπορούν να παρακολουθήσουν

τηλεόραση και να μιλούν στο τηλέφωνο την ίδια στιγμή. Θα σταματήσουν να

παρακολουθούν τηλεόραση αν ξεκινήσουν να μιλούν στο τηλέφωνο ή αν αρχίσουν

να μαγειρεύουν.

• Γλώσσες – Μαθηματικά

Γυναίκες: Οι γυναίκες μπορούν εύκολα να μάθουν πολλές γλώσσες. Ωστόσο δεν

είναι ιδιαίτερα ικανές στο να βρίσκουν λύσεις σε προβλήματα.

Άνδρες: Οι άνδρες δυσκολεύονται περισσότερο να μάθουν γλώσσες αλλά μπορούν


11

εύκολα να λύνουν προβλήματα. Για αυτό το λόγο, κατά μέσο όρο ένα τρίχρονο

κορίτσι έχει τριπλάσιο λεξιλόγιο από ένα τρίχρονο αγόρι.

• Αναλύσεις

Άνδρες: Ο ανδρικός εγκέφαλος αφιερώνει αρκετό χώρο στην διαδικασία της

ανάλυσης. Επομένως μπορεί εύκολα να αναλύσει κάτι και να βρει λύση. Ένας

άνδρας μπορεί εύκολα να σχεδιάσει το χάρτη ενός κτιρίου.

Γυναίκες: Αντίθετα, μια γυναίκα δεν μπορεί να καταλάβει τις λεπτομέρειες ενός

χάρτη εύκολα. Αν μάλιστα ο χάρτης είναι περίπλοκος, δεν θα τον καταλάβει

καθόλου. Για εκείνην είναι απλά γραμμές σε ένα χαρτί.

• Οδήγηση

Άνδρες: Ενώ οδηγεί ένας άνδρας αυτοκίνητο, χρησιμοποιεί όλα τα πεδία ανάλυσης

του εγκεφάλου. Μπορεί να οδηγήσει γρήγορα και όταν δει ένα αντικείμενο (ή ένα

άλλο όχημα) στο δρόμο σε μακρινή απόσταση, αμέσως ο εγκέφαλός του εντοπίζει

την κατεύθυνση και την ταχύτητά του και οδηγεί ανάλογα.

Γυναίκες: Όσο κι αν θέλουμε να καταρρίψουμε το μύθο περί γυναικείας οδήγησης,

η πικρή αλήθεια είναι ότι οι γυναίκες δεν έχουν την ίδια ικανότητα στον ίδιο βαθμό.

Μια γυναίκα δεν μπορεί να συγκεντρωθεί μόνο στην οδήγηση και της αποσπούν την

προσοχή πολλά πράγματα (βλ. μάσκαρα, ραδιόφωνο). Για τον ίδιο λόγο είναι συχνό

το φαινόμενο να οδηγεί ένας άνδρας και μια γυναίκα να φωνάζει διαρκώς

«πρόσεχε!»,

«ήρεμα


12

• Ψέμα

Γυναίκες: Όταν ένας άνδρας λέει ψέματα κατάμουτρα σε μια γυναίκα, το πιο

πιθανό είναι ότι θα τον καταλάβει. Ο «υπερφυσικός» της εγκέφαλος παρατηρεί τις

εκφράσεις του προσώπου κατά 70%, τη γλώσσα του σώματος κατά 20% και τα

λόγια του κατά 10%.

Άνδρες: Οι άνδρες δεν έχουν αυτήν την ικανότητα. Οι γυναίκες μπορούν πάρα πολύ

εύκολα να πουν ψέματα σε έναν άνδρα, χωρίς να τις καταλάβει. Επομένως, άνδρες,

αν θέλετε να πείτε ψέματα σε μια γυναίκα, καλύτερα να κρύψετε το πρόσωπό σας.

• Προβλήματα

Άνδρες: Στο τέλος της ημέρας, αν οι άνδρες έχουν προβλήματα, ο εγκέφαλός τους

τα οργανώνει και τα ταξινομεί σε διαφορετικές «θέσεις» του εγκεφάλου με σειρά

προτεραιότητας και στη συνέχεια βρίσκει λύσεις μία-μία για κάθε πρόβλημα. Θα

δείτε πολλούς άνδρες να στοχάζονται, ατενίζοντας και αν τους διακόψεις, θα

ενοχληθούν.

Γυναίκες: Αν οι γυναίκες στο τέλος της ημέρας έχουν πολλά προβλήματα, ο


13

εγκέφαλός τους αδυνατεί να τα ταξινομήσει. Για αυτό το λόγο χρειάζεται κάποιον

στον οποίο να μιλήσει για αυτά και να την ακούσει – μια διαδικασία άχρηστη για

τους άνδρες (τώρα εξηγούνται πολλά!). Αφού μιλήσει σε κάποιον για αυτά, μπορεί

να πέσει ήσυχη για ύπνο, χωρίς να την νοιάζει αν λύθηκαν ή θα λυθούν αυτά.

• Επιθυμίες

Άνδρες: Οι άνδρες θέλουν συνήθως status, επιτυχία, λύσεις, καλή σταδιοδρομία,

αναγνώριση.

Γυναίκες: Οι γυναίκες θέλουν συνήθως σχέσεις, φίλους, οικογένεια και παιδιά.

• Δουλειά και σχέσεις

Γυναίκες: Αν τα προσωπικά των γυναικών δεν πάνε καλά, δεν μπορούν να

συγκεντρωθούν στη δουλειά.

Άνδρες: Αν τα πράγματα στη δουλειά δεν πάνε καλά, οι άνδρες δεν μπορούν να

συγκεντρωθούν στις σχέσεις τους.

• Διαχείριση συναισθημάτων

Γυναίκες: Οι γυναίκες μπορούν να μιλούν ακατάπαυστα χωρίς να σκέφτονται πριν

μιλήσουν.


14

Άνδρες: Οι άνδρες μπορεί να μη μιλούν τόσο πολύ αλλά πράττουν χωρίς να

σκέφτονται! (μάλλον για αυτό και οι περισσότεροι κακοποιοί είναι άνδρες)

- See more at: http://www.mama365.gr/8010/antres-vs-gynaikes-oi-

diafores-ston-tropo-skepshs.html#sthash.2z9yIxbN.dpuf


15

∆ραστηριότητα δηµιουργικής γραφής για την ανάδυση στερεοτύπων

Μαρία Κοντογιάννη, Α1

Αυτή είναι μια ιστορία πιο παλιά και από τον ίδιο τον χρόνο. Είναι μια ιστορία για την πρώτη και την τελευταία αληθινή αγάπη που υπήρχε. Είναι για τον ήλιο που έλαμπε τόσο πολύ, που δεν υπήρχε κανείς σαν και αυτόν. Τόσο που όλοι τον έβλεπαν με προσοχή και θαυμασμό. Ήταν η πηγή της ζωής και του έρωτα. Ο ήλιος ήταν λατρευτός από όλους και από τα πάντα. Ωστόσο κανένα άστρο δεν είχε τραβήξει την προσοχή του ήλιου. Τον αγαπούσαν όλοι, αλλά και δεν τον αγαπούσαν. Δεν είχε σταματήσει ποτέ να λάμπει και ούτε σχεδίαζε να το κάνει ποτέ. Ήταν ο καλύτερος και το ήξερε. Δεν τον ένοιαζε για τα άλλα άστρα που τους είχε πλημμυρίσει η ζήλια. Δεν τον ένοιαζε τίποτα και κανείς.

Αλλά μια μέρα αυτό άλλαξε. Ήταν η μέρα που είδε την σελήνη. Ήταν μόνη της και σκοτεινή. Δεν ήταν σαν τα άλλα αστέρια που κατείχαν έστω και λίγο φως. Ήταν τριγυρισμένη από το δικό της σκοτάδι και είχε αποδεχθεί την μοίρα της : πως θα είναι μόνη της για πάντα και κανείς δεν θα την παρατηρήσει. Σχεδόν κανένα δεν τον ένοιαζε που ήταν εκεί και εκείνη δεν ήθελε να το αλλάξει αυτό. Ήξερε βαθιά μέσα της πως δεν θα λάμψει ποτέ για να την δει κάποιος. Κάποιος που θα έλεγε πως έχει έστω και λίγο φως για να την δει. Ο ήλιος ήταν εντυπωσιασμένος από το θάρρος της και το σκότος που είχε. Ήταν μόνη της και όμως χαμογέλαγε ακόμα και ήταν ικανοποιημένη με ότι είχε. Ο ήλιος ήταν πολύ περίεργος και δεν άντεξε να μην τη ρωτήσει αυτό που σκεφτόταν "Σελήνη, εσύ που δεν έχει φως παρά μόνο σκοτάδι, πως μπορείς να χαμογελάς στην μιζέρια που ζεις αλλά να χαμογελάς και να αναπνέεις κάθε μέρα;" η σελήνη ήταν σοκαρισμένη που την είδε ο ήλιος. Δεν μπορούσε να απαντήσει την ερώτηση που κανέναν δεν τον ένοιαζε να την ρωτήσει. Δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί την ρώτησε, γιατί τον ένοιαζε να μάθει. Ήταν όμως κολακευμένη με τον φωτεινό "άγγελο" που είχε μπροστά της και πήρε μια βαθιά ανάσα και του απάντησε. "Ω ήλιε, εσύ που είσαι η πηγή του φωτός και της ζωής. Η ύπαρξή σου είναι μισητή, όπως είναι και λατρευτή. Ξέρεις πως θα είσαι πάντα σε αυτή την θέση και δεν θα αλλάξει τίποτα.


16

Όπως και να είμαι αγαπάω τον εαυτό μου. Ακόμα και να μην λάμπω σαν και εσάς, αλλά ξέρω πως είμαι ξεχωριστή. Ξέρω πως δημιουργήθηκα όσο όμορφη όσο είστε και εσείς. Ο σκοπός μου όμως διαφέρει από τον δικό σου και αυτή απλά είναι η μοίρα μου. Έμαθα να δέχομαι το σκοτάδι που έχω, αλλά κανείς δεν το βλέπει ή τον νοιάζει. Δέχθηκα το σκοτάδι γιατί είναι μέρος μου και θα είναι για πάντα μέρος μου. Δεν το χρειάζεσαι εσύ, αλλά σε εμένα ολοκληρώνει ότι είμαι. Είμαι ικανοποιημένη με ότι έχω γιατί είμαι τέλεια με αυτό. Δεν χρειάζομαι φως ή προσοχή για να σιγουρευτώ για αυτό. Είμαι όμορφη ακόμα και αν δεν το βλέπει κανείς". Ο ήλιος ήταν σοκαρισμένος. Τώρα είδε την ομορφιά που κατείχε η σελήνη πίσω από αυτό το σκοτάδι. Ήταν μαγευτική και ήθελε όλοι να μπορούν να την δουν. Ήξερε πως άξιζε το ρίσκο. Τότε άρχισε να δύει. Σιγά - σιγά το φως του έσβησε. Άρχισε να πεθαίνει ενώ εκείνη άρχισε να ζει. Όλα τα μάτια ήρθαν πάνω της. Όλοι είδαν την ομορφιά της που αγνοούσαν πριν. Η μοναδική αλλά μαγευτική ομορφιά της είχε πια φανεί.

Δεν ήξερε τι να σκεφτεί για το άτομο που πέθανε για εκείνη. Για να μπορέσει εκείνη να ανέβει. Παρότι της άρεσε να μπορούν όλοι να την δουν, ήθελε να δώσει την θέση της πίσω στον ήλιο. Θυσίασε τον εαυτό της για να μπορέσει εκείνος να ζωντανέψει ξανά. Εκείνος πέθανε για εκείνη και αυτή πέθανε για εκείνον. Αυτή ήταν η ομορφιά της αγάπης τους. Προθυμοποιούνταν να πεθαίνει ο ένας για τον άλλον, κάθε μέρα. Κάθε φορά η αγάπη τους γινόταν κάθε μέρα όλο και πιο δυνατή. Ζουν και οι δύο και ποτέ δεν σταμάτησαν τον άλλον να δείξει τις διαφορές που έχει η ομορφιά τους.

∆ιαβάζοντας την ιστορία της Μαρίας Κοντογιάννη, εντοπίσαµε το πρότυπο του ιδανικού άντρα στον Ήλιο και το πρότυπο της ιδανικής γυναίκας στη Σελήνη. Ο Ήλιος είναι παντοδύναµος, «πηγή του φωτός και της ζωής» αλλά και ευαίσθητος αφού εκτιµά το θάρρος της Σελήνης να είναι στο σκοτάδι και αγαπάει τόσο πολύ που να µοιράζεται το φως µαζί της. Η Σελήνη είναι σε µειονεκτική θέση, αλλά θαραλλέα. Είναι η γυναίκα που γνωρίζει τη θέση της και τη δέχεται στωικά, αλλά όχι µοιρολατρικά. ∆έχεται την αγάπη µε ικανοποίηση. Μεταξύ του ιδανικού άντρα και της ιδανικής γυναίκας αναπτύσσεται η ιδανική αγάπη που ολοκληρώνει και τους δύο.


17

Κεφάλαιο δεύτερο

Τα σεξιστικά στερεότυπα στον κινηµατογράφο

Παραδείγµατα ταινιών και ανάλυση σεξιστικών στερεοτύπων

∆ΕΣΠΟΙΝΙΣ ∆ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ

Η ταινία ακολουθεί τις σεναριακές συµβάσεις και τυποποιήσεις, έτσι ώστε µετά από µια σειρά τσακωµών και παρεξηγήσεων και κωµικών καταστάσεων, να οδηγήσει την ερωτική επιθυµία των δύο πρωταγωνιστών σε αίσιο τέλος. Τη σύγχρονη έρευνα έχει απασχολήσει η ταινία ως προς το πως αναπαριστάνονται οι έµφυλοι ρόλοι στην συγκεκριµένη ταινία. Έτσι από τη µια, η Λίλα Βασιλείου σκιαγραφείται ως µια δυναµική, µορφωµένη γυναίκα µε κυρίαρχη θέση στο ανδροκρατούµενο εργασιακό της περιβάλλον, αλλά πρέπει να απαρνηθεί οικειοθελώς την προσωπικότητά της προκειµένου να γίνει αποδεκτή από τους άνδρες. Από την άλλη πλευρά ο Αλέκος Σαµιωτάκης προβάλλεται ως ωραίος άνδρας µε παρουσιαστικό, έµπειρος, µε επαγγελµατικό κύρος. Τα στερεότυπα σχετίζονται και µε τη σεξουαλικότητα, η οποία είναι προνόµιο ανδρικό, ο Αλέκος διαθέτει πληθώρα φιλενάδων, ενώ η Λίλα είναι άπειρη, και προβάλλεται ως άσπιλη και αγνή.


18

Η ∆Ε ΓΥΝΗ ΝΑ ΦΟΒΗΤΑΙ ΤΟΝ ΑΝΤΡΑ

∆ύο χρόνια πριν ο Αντωνάκης δεν είναι διευθυντής, αλλά ένας απλός υπάλληλος του υπουργείου. Η Ελένη, η σύντροφός του, είναι µια αµόρφωτη, καλοσυνάτη και υπάκουη γυναίκα. Ο Αντωνάκης είναι πολύ αυστηρός µαζί της και την είχε σαν δούλα µέσα στο σπίτι. Παρόλα αυτά, δεν την είχε παντρευτεί ακόµα, αν και είχαν 10 χρόνια σχέση. Για αυτό τον λόγω η Ελένη είναι θλιµµένη, καθώς επίσης ήταν και δαχτυλοδεικτούµενη στη γειτονιά, ειδικά από τη γειτόνισσά τους, την Αγλαΐα, που συνεχώς την προσέβαλλε. Γειτόνισσά τους, την Αγλαΐα, που συνεχώς την προσέβαλλε. Ο Αντωνάκης δε συζητούσε ποτέ για γάµο. Μάλιστα, δεν είχε γνωρίσει και ποτέ την Ελένη στους τέσσερις φίλους του.

ΜΑΝΤΑΛΕΝΑ

Η ταινία αφορά τη Μανταλένα, µία δυναµική γυναίκα, που παρά τις αντιξοότητες που της παρουσιάζονται προσπαθεί να ζήσει, µετά τον θάνατο του πατέρας της, που ήταν βαρκάρης. Όταν αποφασίζει να συνεχίσει την ανδρική δουλειά του Κοσµά, το χωριό προβληµατίζεται, ενώ υπάρχει και µία έχθρα µε την οικογένεια των άλλων βαρκάρηδων. Ο παπά-Φώτης όµως, παίρνει την κατάσταση στα χέρια του, και τη βοηθά να ξεπεράσει τα προβλήµατά της. Τέλος, η Μανταλένα, παντρεύεται µε τον γιο της αντίπαλης οικογένειας.


19

Η ΘΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΙΚΑΓΟ

Ο Χαρίλαος απόστρατος αξιωµατικός µε πολύ αυστηρές και συντηρητικές αρχές, µεγαλώνει τις κόρες του µε... στρατιωτική πειθαρχία. Παρ' όλη την επιθυµία του να τις παντρέψει δεν τις αφήνει πουθενά µόνες, µε αποτέλεσµα να µην πλησιάζει άνδρας. Τα πάντα όµως ανατρέπονται, όταν φθάνει στην Αθήνα η χήρα αδελφή του Χαρίλαου, Καλλιόπη), από το Σικάγο όπου είχε ξενιτευτεί.

Μετά από µια σειρά αλλαγών στο σπίτι, η θεία αναλαµβάνει να αποκαταστήσει τις ανιψιές της, κάνοντας την αρχή µε µια στάµνα που βρίσκει στο µπαλκόνι . Τελικά καταφέρνει όχι µόνο να παντρέψει και τα τέσσερα κορίτσια αλλά και να αποκατασταθεί η ίδια µια και µια στάµνα πέτυχε έναν παλιό της έρωτα.

Η ΩΡΑΙΑ ΤΩΝ ΑθΗΝΩΝ

Ο πρόεδρος του ηθικοπλαστικού σωµατείου ‘’Πνεύµα και Ηθική’’ κληρονοµεί µια µεγάλη περιουσία µε τον όρο να παντρευτεί µια άσχηµη δεσποινίδα ονόµατι Αριστέα. Προκειµένου να την ξεφορτωθεί προσπαθεί να την παντρέψει µε έναν από τους δυο φτωχούς νοικάρηδές του. Εκείνοι που είναι ήδη ερωτευµένοι µε άλλες κοπέλες τελικά του στήνουν µια φάρσα ώστε να φτάσει τελικά να παντρευτεί την Αριστέα προκειµένου να µην διασυρθεί από τα µέλη του σωµατείου.


20

Η ΚΟΡΗ ΜΟΥ Η ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΡΙΑ

Ο χήρος εργοστασιάρχης Αντώνης ∆έρβης έχει µία µοναχοκόρη, τη Λίζα, που σπουδάζει στο Λονδίνο. Ο ∆έρβης ονειρεύεται ότι η Λίζα θα τον αντικαταστήσει µια µέρα στη διεύθυνση του εργοστασίου του. Εκείνη, όµως, καταφθάνει από το Λονδίνο µε εντελώς νέες και ανατρεπτικές ιδέες και ετοιµάζεται να αναλάβει τη διεύθυνση του εργοστασίου σκοπεύοντας να κάνει πολλές καινοτοµίες, αλλά και να χτυπήσει την αυταρχικότητα του πατέρα της. Οι προοδευτικές και σοσιαλιστικές ιδέες της, σχετικά µε την απασχόληση, οδηγούν τη Λίζα σε σύγκρουση µε τον πατέρα της και µε την κοινωνικοπολιτική κατάσταση της εποχής.

Σε µια πορεία ειρήνης, όπου συµµετείχε παρά τη ρητή απαγόρευση του πατέρα της, η Λίζα γνωρίζει τον Γιώργο, ένα φανατικό φιλειρηνιστή νεαρό διαδηλωτή µε τον οποίο διαπληκτίζεται από ένα λάθος µε αποτέλεσµα να καταλήξουν αµφότεροι στο κρατητήριο. Στην αρχή η Λίζα δείχνει να τον περιφρονεί. Τελικά όµως τον ερωτεύεται αν και ο µαχητικός νεαρός είναι υπάλληλος του πατέρα της και δεν είναι και τόσο ευπρόσδεκτος από τα αφεντικά. Στο τέλος, όµως, παντρεύονται.


21

ΣΕΞΙΣΤΙΚΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΣΤΟ DISNEY

Σχεδόν όλοι µεγαλώσαµε βλέποντας ταινίες της Disney. Και µέσα από αυτές υιοθετήσαµε στερεότυπα για τα δύο φύλα. Στη κοινωνία µας και συγκεκριµένα στα media υπάρχουν πολλά πρότυπα οµορφιάς και για τα δύο φύλα. Από µικρή ηλικία τα media βάζουν στο µυαλό µας εικόνες που λένε τι είναι κατάλληλο για κάθε είδος φύλου. Τα νέα κορίτσια στοιχειώνονται µε εικόνες από πριγκίπισσες, οι οποίες τους ‘λένε’ ότι το κλειδί για την ευτυχία είναι να είσαι µοντέρνα, όµορφη και να βρεις ένα πρίγκιπα να σε σώσει. Τα νέα αγόρια διδάσκονται να είναι επιτυχηµένοι, να δείχνουν όµορφοι και σωµατώδεις. Το ιδανικό για την επιτυχία τους προβάλλεται ότι είναι η ικανότητα να χειρίζεται τους άλλους.


22

Τα νέα αγόρια που βλέπουν Disney έχουν ως πρότυπα άντρες οι οποίοι έχουν συµπεριφορά και σώµα που τονίζουν την αρρενωπότητά τους , µε µη ρεαλιστικά χαρακτηριστικά .γυµνασµένα σώµατα , µη συνηθισµένες εργασίες και ηρωικές συµπεριφορές ενώ οι υπέρβαροι άνδρες θεωρούνται ανεπιθύµητοι και συνήθως χαρακτηρίζονται ως κακοί. Αυτό διδάσκει ότι αγόρια που δεν ταιριάζουν σε πρότυπα ρώµης και αρρενωπότητας δεν θα καταφέρουν να κερδίσουν το κορίτσι και δεν θα πετύχουν µε αποτέλεσµα να τα στέλνουµε στην ‘αποτυχία’

Αντίστοιχα τα κορίτσια, έχουν ως πρότυπα κορίτσια µε εξωπραγµατικά χαρακτηριστικά , όπως για παράδειγµα µικρές µέσες άψογο δέρµα και πανέµορφα γυναικεία πρόσωπα .είναι επίσης καλοντυµένες και πλούσιες. Τις παρουσιάζουν αβοήθητες χωρίς άντρα και πως ο µόνος σκοπός στην ζωή τους είναι να βρουν τον κατάλληλο να παντρευτούν.

Όλα αυτά έχουν σαν αποτέλεσµα η νέα γενιά να δίνει σηµασία µόνο στην εµφάνιση, αδιαφορώντας για την πνευµατική οµορφιά,


23

Κεφάλαιο τρίτο

Τα σεξιστικά στερεότυπα στη µουσική

Μελετήσαµε πολλά από τα ποπ τραγούδια της τελευταίας δεκαετίας και παρατηρήσαµε αυτά τα σεξιστικά στερεότυπα. Συγκεκριµένα µας δείχνει ότι η γυναίκα είναι εξαρτηµένη από τον άντρα, υποταγµένη, παθητική, ευαίσθητη , ανασφαλής, συναισθηµατική ενώ αντίθετα ο άντρας είναι σκληρός , ανεξάρτητος, δυναµικός, επιθετικός , ενεργητικός και παρουσιάζεται ως κυρίαρχος .

Μελετήσαµε επίσης τραγούδια προηγουµένων δεκαετιών και τα συγκρίναµε τους στίχους τους µε τραγούδια της τωρινής δεκαετίας παρατηρώντας ότι ενώ στη δεκαετία του 1970 τα περισσότερα τραγούδια µιλούσαν για την φύση τον έρωτα και την ψυχή, σήµερα περιστρέφονται γύρω από τη βία, το σεξ και τις καταχρήσεις ουσιών.


24


25

Κεφάλαιο τέταρτο

Τα σεξιστικά στερεότυπα στην τηλεόραση

ΣΕΞΙΣΤΙΚΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΣΤΙΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ

Τα σεξιστικά στερεότυπα που συναντάµε στις διαφηµίσεις έχουν επηρεάσει καταλυτικά τον τρόπο σκέψης όλων των ανθρώπων. Στην προσπάθεια µας να διερευνήσουµε όλα τα στερεότυπα παρατηρούµε πως αρκετά είναι αυτά που αναφέρονται στις γυναίκες. Η γυναίκα στη διαφήµιση προβάλλεται ως ένα υπόδουλο ον, που συχνά βρίσκεται στη σκιά του άντρα. Επίσης στη διαφήµιση παρουσιάζεται αδύναµη, χωρίς απόλυτες απόψεις, ασχολούµενη µε τα καθήκοντα της τα οποία έχουν σχέση µόνο µε τη καθαριότητα του σπιτιού, το µαγείρεµα και την ανατροφή του παιδιού. Τέλος, δείχνουν να είναι υπάκουες στους συζύγους τους. Η εικόνα του γυναικείου σώµατος πουλάει όλα τα προϊόντα που αφορούν τα καθήκοντα της. Οι διαφηµίσεις προσπαθούν να ενεργοποιήσουν περισσότερο το συναίσθηµα και λιγότερο τη λογική. Παραφράζοντας το σλόγκαν µιας από αυτές “It’s a man’s world”, θα λέγαµε, πως όλες τους µας δείχνουν περίτρανα ότι “ο κόσµος ανήκει στους άνδρες και ειδικότερα στους λευκούς άνδρες”. Με άλλα λόγια, στοχεύουν στο ενδιαφέρον του αγοραστή, στηριζόµενες στην προσβολή και υποβάθµιση της γυναικείας αξιοπρέπειας, στην υιοθέτηση της ενδοοικογενειακής βίας, στην περιφρόνηση άλλων µορφών ζωής , καθώς και στην προβολή της λευκής - άριας φυλής, ως κυρίαρχης. . Συµπερασµατικά, ταυτίζοντας τη γυναίκα µε τα µέρη του σώµατός η διαφήµιση απογυµνώνει τη γυναίκα από την ανθρώπινη αξία της, κάνοντας την αντικείµενο-εργαλείο για την προώθηση των προϊόντων που διαφηµίζει. Την µετατρέπει έτσι σε απρόσωπο πράγµα, κάτι που δεν συµβαίνει µε τον άνδρα, τον οποίο σχεδόν πάντα τον αντιµετωπίζει ως οντότητα. Αυτή η υποβίβαση της γυναίκας στα µέρη του σώµατός της προς τέρψιν του άνδρα, σύµφωνα µε τους ψυχολόγους, καταστρέφει τη γυναικεία αυτοεκτίµηση.


26

ΣΕΞΙΣΤΙΚΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΣΤΗ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΣΕΙΡΑ

«Α GAME OF THRONES» Η σειρά αυτή βασίζεται στο µυθιστόρηµα ‘A song of ice and fire’ και είναι γεµάτη σεξιστικά πρότυπα. ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΑ Οι ερωτικές σχέσεις ανάµεσα σε άνδρες ευγενείς π.χ. Renly Baratheon και Loras Tyrell ήταν πολύ συνηθισµένες στον Μεσαίωνα, όπως φαίνεται στη σειρά. Επίσης βλέπουµε συχνά γυναίκες ιερόδουλες να συνευρίσκονται µεταξύ τους. Ακόµα, ο ευγενής Oberyn και η σύντροφος του Ellaria συχνάζουν σε οίκους ανοχής, όπου συνευρίσκονται µε άτοµα και των δύο φύλων. Η ΑΙΜΟΜΙΞΙΑ Η αιµοµιξία ήταν πολύ διαδεδοµένη ανάµεσα κυρίως στα µέλη των βασιλικών οικογενειών για την διατήρηση του βασιλικού αίµατος. Αυτό συνέβαινε στον Μεσαίωνα και το βλέπουµε και στην σειρά µε γάµους ανάµεσα σε αδέλφια ή σε ξαδέλφια βασιλικών οικογενειών. Στην σειρά παρουσιάζεται σαν σκάνδαλο η ερωτική σχέση ανάµεσα στον Jamie και την Cersei Lannister, δύο δίδυµα αδέρφια µε παθολογικό έρωτα µεταξύ τους που κάνουν τρία παιδιά και τα παρουσιάζουν ως παιδιά του βασιλιά Robert Baratheon. Η ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ Γενικά οι γυναίκες δεν έχουν πολιτική εξουσία όπως έχουν οι άντρες της σειράς, µε µοναδική εξαίρεση, την βασίλισσα Daenerys. Μετά τον θάνατο του άντρα της, αυτή διοικεί έναν πολύ δυνατό στρατό, αλλά κυρίως µε την ευφυΐα και το λόγο της πείθει σκλάβους από άλλα βασίλεια να ελευθερωθούν και να την ακολουθήσουν. Αντίθετα, η χήρα Catelyn Stark παραδίδει την εξουσία στον µεγάλο της γιό, ενώ η Cersei Lannister όταν µένει χήρα παραδίδει την εξουσία στους ανήλικους γιούς της, προσπαθώντας να τους επηρεάσει και τελικα καταστρέφει το βασίλειο. Πάρα πολλές γυναίκες είναι ιερόδουλες στην υπηρεσία των ευγενών και των στρατιωτών. Χαρακτηριστική είναι η σκηνή µε την πόρνη Armeca, η οποία παρελαύνει γυµνή µπροστά στους στρατιώτες που πίνουν και τραγουδούν λίγο πριν τη µάχη. ∆ιαφορετικό προφίλ είχε η βασίλισσα Daenerys, η οποία παρουσιάζεται πιο σεµνή από την βασίλισσα Cersei. Εξαιτίας της εξαιρετικής οµορφιάς της, η Daenerys πολιορκείται από σχεδόν όλους τους άντρες που γνωρίζει, αλλά παραµένει πιστή στο σύζυγο της Cal Drogo, βασιλιά των Dothraki. Χρόνια µετά τον θάνατο του, αρχίζει να κοιµάται µαζί µε τον ιππότη της, αλλά γενικά παρουσιάζεται σαν την πιο συνετή βασίλισσα. Εξάλλου η Daenerys παρουσιάζεται να παίρνει ενεργητικό ρόλο στo sex εκπαιδεύοντας τον σύζυγό της Cal Drogo που σαν βασιλιάς της πιο άγριας φυλής της σειράς των Dothraki µεταχειρίζεται την γυναίκα σαν ζώο.


27

Η ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΡΑ Ο άντρας στη σειρά παρουσιάζεται συνήθως άγριος, πολεµοχαρής, φιλόδοξος και διψασµένος για εξουσία, αίµα και γυναίκες. Εξαιρέσεις αποτελούν οι σπουδαιότεροι άντρες της σειράς, αυτοί που τελικά θαυµάζονται από τους θεατές, ένας µπάσταρδος, ένας παράλυτος και ένας νάνος, δηλαδή οι πιο περιθωριακοί χαρακτήρες. Ο John Snow µεγαλώνει µε την οικογένεια ευγενών Stark ως µπάσταρδος γιος του πατέρα της οικογένειας µε µια άγνωστη πόρνη. Νιώθει συνεχώς υποτιµηµένος σε σχέση µε τα αδέλφια του και όλοι τον αποκαλούν µπάσταρδο. Μεγαλώνοντας, ταυτίζεται µε ένα θείο που είναι φρουρός στο τείχος στα σύνορα του κόσµου και κατατάσσεται στη φρουρά ενώ απαρνιέται τα εγκόσµια. Σιγά σιγά µε την υποµονή, την εγκράτεια και την ευφυϊα του γίνεται ηγέτης και ήρωας. Ο µικρός αδελφός του είναι ανάπηρος από ένα ατύχηµα στην παιδική ηλικία και αβοήθητος µετά τη δολοφονία των περισσότερων µελών της οικογένειάς του. Αναπτύσσει όµως µαγικές ικανότητες που τον καθιστούν ήρωα στη µάχη εναντίον της διαφθοράς και της κακίας. Τέλος, ο νάνος είναι ο µικρότερος αδελφός των αιµοµικτών δίδυµων αδελφών Lannister, είναι ηθικότερος από όλους στην οικογένειά του και λόγω της εξαιρετικής ευφυϊας του, του θάρρους και της ακεραιότητάς του την εκτίµηση όλων.


28

Κεφάλαιο πέµπτο

Τα σεξιστικά στερεότυπα στη λογοτεχνία

Τα στερεότυπα στις έµφυλες σχέσεις µέσα από τα µάτια της Κοκκινοσκουφίτσας, της Χιονάτης και της Σταχτοπούτας

Η «επιστηµονικώς» διαγνωσµένη «κατωτερότητα» των γυναικών, που έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα, αποκαταστάθηκε- τουλάχιστον ως προς το βιολογικό της ρόλο- µόλις πριν από τρεις δεκαετίες. Ωστόσο, στη διάρκεια όλων αυτών των αιώνων, ο κοινωνικός της ρόλος, η γυναικεία υπόσταση και η έννοια της θηλυκότητας παραµένουν εγκλωβισµένα σε στερεότυπα για την ανδρόγυνη µορφή που διαιωνίζονται, µεταξύ άλλων, µέσα από λογοτεχνικά κείµενα, παραµύθια, κινηµατογραφικά και θεατρικά έργα. Τι κι αν οι ηρωίδες κλασσικών κειµένων και παραµυθιών «επαναστάτησαν» σε κάποιες στιγµές αναλαµπής, εκφράζοντας την αγανάκτησή τους για τον ρόλο που κλήθηκαν να παίξουν, σαν να ήθελαν να αποτινάξουν από πάνω τους την αδικία των αιώνων και να βάλουν τα πράγµατα στη θέση τους; Η Κοκκινοσκουφίτσα αποφάσισε πως θέλει να ζήσει ευτυχισµένη µε το λύκο, ο λύκος συγκινήθηκε και άφησε ένα δάκρυ να τρέξει, η Χιονάτη «εξαφανίστηκε» όταν έπεσε θύµα βιασµού και η Ωραία Κοιµωµένη δεν περίµενε κανέναν όµορφο πρίγκιπα για να την ξυπνήσει. Η Κοκκινοσκουφίτσα «τα βρήκε» µε τον λύκο Το 1979, κάποιες θιγµένες ηρωίδες παραµυθιών πήραν την τύχη στα χέρια τους. Η Βρετανίδα συγγραφέας 'Άντζελα Κάρτερ ξαναγράφει τις ιστορίες κλασσικών παραµυθιών, δίνοντας ένα διαφορετικό τέλος ή αλλάζοντας πλήρως την ιστορία και τους χαρακτήρες, δίνοντας τη δική της εκδοχή στα πράγµατα. Πρόκειται για δέκα γνωστά παραµύθια (Σταχτοπούτα, Κοκκινοσκουφίτσα, Χιονάτη, Παπουτσωµένος Γάτος κ.α.) που εκδίδει σε µορφή διηγηµάτων σε µία συλλογή υπό τον τίτλο «Η µατωµένη κάµαρα» (µεταφράστηκε στα ελληνικά το 2001). «Αποδοµεί αριστοτεχνικά τα στερεότυπα για τον ορισµό των δύο φύλων. Τα διηγήµατά της απευθύνονται σε ενήλικες που µπορούν να δουν κριτικά, όλα όσα διαιωνίζονται σε µύθους και παραµύθια. Πολλές φορές προκαλεί και σοκάρει µε τη βίαιη γραφή της, θέλοντας να βάλει τον αναγνώστη να ξανασκεφτεί τα στερεότυπα» Στο τέλος του διηγήµατος της Κοκκινοσκουφίτσας, το κορίτσι βρίσκεται ευτυχισµένο στο κρεβάτι µε τον παλαιότερα «κακό» λύκο, αφού αποφάσισε ότι η σεξουαλική συνεύρεση µαζί του δεν αποτελεί γι΄αυτήν τραυµατική εµπειρία. Σε µία δεύτερη εκδοχή του παραµυθιού, η Κοκκινοσκουφίτσα εµφανίζεται πιο δυναµική, όταν αποφασίζει να απαλλαγεί από την «κακιά γιαγιά», ενώ ο λύκος εµφανίζεται ευάλωτος συναισθηµατικά σε µια στιγµή τραυµατισµού του.


29

Παραδείγµατα λογοτεχνικών έργων

Τζέιν Όστεν – Περηφάνια και Προκατάληψη (1813 ) Το πολυδιαβασµένο βιβλίο ροµαντισµού, της Όστεν ακόµα και µέσα από µια µικρή ανάγνωση έχει στερεότυπα που «βγάζουν µάτια». Κάποια από αυτά είναι: η συµπεριφορά, δηλαδή οι καλοί τρόποι, η εκπαίδευση, ο γάµος στην Βρετανική αναγέννηση. Στο βιβλίο το µόνιµο ζήτηµα του κεντρικού χαρακτήρα, η Ελίζαµπεθ Μπέννετ είναι ο γάµος, καθώς ο σκοπός µιας γυναίκας ήταν να παντρευτεί µε ένα πλούσιο άντρα.

Σαρλότ Μπροντέ – Τζέιν Έυρ (1847) Μέσα από το αυτοβιογραφικό της βιβλίο της Σαρλότ, βλέπουµε τα στερεότυπα της εποχής. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχε η ισότητα ανάµεσα στα δύο φύλα. Η Τζέιν, κεντρικός χαρακτήρας του βιβλίου, δεν µπορεί να είναι µε τον κ. Ρότσεστερ που ήταν πλούσιος και εκείνη ήταν γκουβερνάντα. Στο τέλος αποδέχεται το γάµο µαζί του µόνο αν είναι ίσοι. Οι τρεις αντρικοί χαρακτήρες, δεν αφήνουν να εκφράσει την άποψή της και συναισθήµατα.

Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ - Ο υπέροχος Γκάτσµπυ (1925) Ο νεαρός εκατοµµυριούχος και µυστήριος Τζέι Γκάτσµπυ θέλοντας να αποκτήσει το χέρι της παλιάς κοπέλας του, που είχε πριν πάει στο Α’ παγκόσµιο πόλεµο, αποκτάει µια τεράστια περιουσία και κάνει κάθε βράδυ υπερπολυτελές γιορτές µε την ελπίδα να έρθει η αγαπηµένη του.

Σεσίλια Άχερν - Στην άκρη του ουράνιου τόξου (2004) Το µόνιµο πρόβληµα που αντιµετώπιζε η Ρόζι ήταν, επειδή ανύπαντρη µητέρα από µικρή ηλικία οι άντρες δεν την δέχονταν εύκολα. Όµως δεν τελειώνει εκεί όταν δεν την παίρνουν εύκολα ούτε σε δουλείες λόγο του Κέβιν, του γιού της. Κασάντρα Κλέρ – Θανάσιµα εργαλεία (2007 – 2014) Οι καλύτεροι «κυνηγοί» είναι άντρες. Το θετικό όµως στα βιβλία της είναι πως παρουσιάζονται και οµοφυλοφιλικές και ετεροφυλικές σχέσεις, χωρίς να κάνει κριτικές για τις αποφάσεις τους. Φέρνει στα άκρα τα όρια της φυσικότητας και της κοινωνικής αποδοχής.


30

Συµπεράσµατα και Αξιολόγηση

Στο τέλος των συναντήσεών µας καταλήγουµε στο συµπέρασµα ότι η σηµασία των έµφυλων σχέσεων είναι πολύ µεγαλύτερη από όσο φανταζόµαστε τόσο για τη σωστή κοινωνικοποίησή µας στις παρέες των συνοµιλήκων όσο και για τη ζωή µας αργότερα. Κυρίως είναι σηµαντικό να νιώθουµε ελεύθεροι µέσα στο φύλο µας. Συνειδητοποιούµε το ρόλο που παίζουν οι γονείς, το σχολείο, τα ΜΜΕ, η τηλεόραση, το διαδίκτυο, η µουσική, ο κινηµατογράφος, τα βιβλία και τα παραµύθια στο πώς αντιµετωπίζουµε το γεγονός ότι γεννηθήκαµε αγόρια ή κορίτσια. Τέλος, τα στερεότυπα µεταξύ των δύο φύλων συνεχίζουν να βοµβαρδίζουν την κοινωνία. Παρόλα αυτά ο άνθρωπος λαµβάνοντας την κατάλληλη παιδεία έχει την ικανότητα να κρίνει την ισχύ τους. Ανάµεσα στα θετικά σηµεία αυτής της ερευνητικής εργασίας είναι η άριστη συνεργασία ανάµεσα στις οµάδες και στα µέλη της κάθε οµάδας. Επίσης, είµαστε ικανοποιηµένοι µε τα προϊόντα παρουσίασης της εργασίας µας και µε την παρουσίαση που για δεύτερη φορά κάναµε στο αµφιθέατρο του σχολείου µας. Αυτό που µας δυσκόλεψε ήταν η πίεση του χρόνου.


31

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

1. « ΟΙ ΕΜΦΥΛΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΤΑΞΗ

ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ » ∆ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙ∆ΙΚΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΦΟΙΤΗΤΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ ΕΜ. ΧΑΤΖΗΑΡΓΥΡΙΟΥ

ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2005, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ, ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑΣ & ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Π.Μ.Σ. « ΓΥΝΑΙΚΕΣ & ΦΥΛΑ: ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ »

2. «Έµφυλες ταυτότητες»

http://www.greek-language.gr/greekLang/portal/blog/archive/2007/02/16/582.html

3. «Τα στερεότυπα στις έµφυλες σχέσεις µέσα από τα µάτια της

Κοκκινοσκουφίτσας, της Χιονάτης και της Σταχτοπούτας» http://www.express.gr/news/world/553124oz_20120113553124.php3

Έμφυλες σχέσεις - Η σχέση με το φύλο μου

Documents

Transcript of Έμφυλες σχέσεις - Η σχέση με το φύλο μου