1

Ανώτατο Σοβιέτ Εθνικής Οικονομίας

Το Ανώτατο Σοβιέτ Εθνικής Οικονομίας, Ανώτατο Συμβούλιο Λαϊκής Οικονομίας, Βεσένκα

(Высший Совет Народного Хозяйства, ВСНХ, Βίσι σοβιέτ ναρόντνογκο κοζιάστβα, VSNKh) ήταν ο

ανώτατος κρατικός θεσμός διεύθυνσης της οικονομίας της ΡΣΟΣΔ και αργότερα της ΕΣΣΔ. Υπήρχαν

δύο θεσμικά όργανα με αυτό το όνομα, σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, 1917 – 1932 και 1963 –

1965.

1917 – 1932

Η Βεσένκα της πρώτης περιόδου ήταν το ανώτατο όργανο διεύθυνσης της οικονομίας, κυρίως της

βιομηχανίας.1

Ίδρυση

Η Βεσένκα ξεκίνησε στις 5 Δεκεμβρίου 1917 με διάταγμα του Συμβουλίου Λαϊκών Επιτρόπων

(Σόβναρκομ) και της Πανρωσικής Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής των Σοβιέτ της Ρωσικής

Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Σοβιετικής Δημοκρατίας.2 Ο δηλωμένος σκοπός της ήταν να

“προγραμματίζει την οικονομική ζωή της χώρας και τις οικονομικές πηγές της κυβέρνησης”.3 Ήταν

υφισταμένη του Σόβναρκομ. Είχε δικαιώματα κατάσχεσης και απαλλοτρίωσης. Πρώτος Πρόεδρος

ήταν ο Οσίνσκι, με τους Μπουχάριν, Γκεόργκι Οπόκοφ (Λομόφ), Μιλιούτιν, Σοκόλνικοφ και Βασίλι

Σμιτ διορισμένους στο Συμβούλιο.2

Αναδιοργάνωση

Μετά την δημιουργία της Σοβιετικής Ένωσης το 1923 μετατράπηκε σε ενωμένο Πανενωσιακό αλλά

και κάθε ξεχωριστής ενωσιακής δημοκρατίας Λαϊκό Επιτροπάτο. Το 1932, αναδιοργανώθηκε σε τρία

Λαϊκά Επιτροπάτα: βαριάς βιομηχανίας, ελαφράς βιομηχανίας και δασοπονίας.

Σε καθεμιά από τις ενωσιακές δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης, υπήρχαν υφιστάμενοι

οργανισμοί. Αυτοί αναφέρονταν ως BCHX ακολουθούμενοι από το ακρωνύμιο της ενωσιακής τους

δημοκρατίας (για παράδειγμα: ВСНХ БССР (VSNKh ΛΣΣΔ) για την Λευκορώσικη ΣΣΔ). Το

πανενωσιακό συμβούλιο λεγόταν ВСНХ СССР (VSNKh ΕΣΣΔ). Οι VSNKh (Βεσένκα) της κάθε

δημοκρατίας είχαν έλεγχο σε μικρή κλίμακα, δευτερεύουσες βιομηχανίες που χρησιμοποιούσαν

τοπικές πρώτες ύλες και προμήθευαν τις τοπικές αγορές και οι οποίες αναφέρονταν ως

“επιχειρήσεις υπαγόμενες σε ενωσιακή δημοκρατία”. Μεγάλης κλίμακας βιομηχανικές επιχειρήσεις

(“επιχειρήσεις υπαγόμενες στην Ένωση”) ελέγχονταν από ένα από τα τμήματα βιομηχανικών τομέων

της πανενωσιακής VSNKh (Βεσένκα).

Οργανωτική δομή

Στο εσωτερικό της VSNKh (Βεσένκα), τα τμήματα ήταν χωρισμένα σε δύο τύπους.

Τμήματα λειτουργικού τομέα

Τα τμήματα μέσα στον λειτουργικό τομέα ασχολούνταν με αποφάσεις σχετικές με την

χρηματοδότηση, τον σχεδιασμό, την οικονομική πολιτική, την έρευνα και την ανάπτυξη.

Τμήματα βιομηχανικού τομέα

Τα τμήματα αυτού του είδους δημιουργήθηκαν με διάταγμα το 1926 και αποτελούνταν από

“πρωτεύοντα τμήματα”, γνωστά ως γκλάβκι (γκλάβνιε ουπραβλένιγια).

Επικεφαλείς όλων των τμημάτων αυτού του τομέα σχημάτισαν το συμβούλιο της πανενωσιακής

VSNKh μαζί με αντιπροσώπους από τις ενωσιακές δημοκρατίες.

Επικεφαλείς της VSNKh

Βαλεριάν Οσίνσκι (1917 – 1918)

Αλεξέι Ρίκοφ (1918 – 1920)

Φέλιξ Ντερζίνσκι (1924 – 1926)

Βαλεριάν Κουιμπίτσεφ (1926 – 1930)

2

Γκριγκόρι Ορντζονίκιτζε (1930 – 1932)

1963 – 1965

Η Βεσένκα επανιδρύθηκε από τον Νικήτα Κρούτσεφ όταν εισήγαγε την αποκέντρωση της διεύθυνσης

της βιομηχανίας μέσω των σοβναρχόζ. Υπάγονταν στο Συμβούλιο Υπουργών της ΕΣΣΔ και διηύθυναν

την βιομηχανία και τον κατασκευαστικό τομέα.

Τα σοβναρχόζ συστάθηκαν από τον Νικήτα Κρούτσεφ τον Ιούλιο του 1957 σε μια προσπάθεια να

καταπολεμηθεί ο συγκεντρωτισμός και η τμηματοποίηση των υπουργείων. Η ΕΣΣΔ αρχικά

διαιρέθηκε σε 105 οικονομικές περιφέρειες, με τα σοβναρχόζ να είναι η λειτουργική και

προγραμματική διεύθυνση. Ταυτόχρονα, ένα μεγάλος αριθμός υπουργείων έκλεισε.

Περαιτέρω αναγνώσματα

*Sheila Fitzpatrick, "Ordzhonikidze's Takeover of Vesenkha: A Case Study in Soviet Bureaucratic

Politics", Soviet Studies, vol. 37, no. 2 (April 1985), pp. 153-172.

Δείτε επίσης

*Συμβούλιο Εργασίας και Άμυνας

*Gosplan

Παραπομπές

1 “Για την καθοδήγηση της σοσιαλιστικής κοινωνικοποίησης της παραγωγής και για τη διεύθυνση της

λαϊκής οικονομίας από το κράτος, ιδρύθηκε την 1 του Δεκέμβρη 1917 το Ανώτατο Συμβούλιο Λαϊκής Οικονομίας (ΑΣΛΟ), που υπαγόταν άμεσα στο Συμβούλιο των Επιτρόπων του Λαού. Από το Δεκέμβρη του 1917 άρχισαν να ιδρύονται Συμβούλια λαϊκής οικονομίας στις περιοχές, στα κυβερνεία και τους νομούς. Δραστήριο μέρος στην ίδρυσή τους έπαιρναν τα συνδικάτα. Σιγά-σιγά τα Συμβούλια λαϊκής οικονομίας συγκέντρωσαν στα χέρια τους τη διεύθυνση της οικονομίας, εκτελούσαν τις οικονομικές και οργανωτικές λειτουργίες του Σοβιετικού κράτους. Η δημιουργία του ΑΣΛΟ, η εθνικοποίηση των τραπεζών, των σιδηροδρόμων και της μεγάλης βιομηχανίας έδοσαν στην Σοβιετική εξουσία τη δυνατότητα ν’ αρχίσει τη συγκρότηση της νέας, της σοσιαλιστικής λαϊκής οικονομίας”, βλ. Ιστορία του ΚΚΣΕ, 4

η έκδ. Σύγχρονη Εποχή, 1976, σελ. 283.

2 Alec Nove, An Economic History of the USSR. New Edition. London: Penguin Books, 1989, pg. 42.

3 Brinton, Maurice (1970). The Bolsheviks and Workers' Control: The State and Counter Revolution.

London: Solidarity.

Το παραπάνω κείμενο είναι μετάφραση του λήμματος Supreme Soviet of the National Economy της αγγλικής wikipedia. Μετάφραση από: Αντώνης Αρβανίτης. Γράφτηκε: 24/5/2016. Αναρτήθηκε: